HISTORIAURREA
GIDOIA
• Denbora lerroa
• Iturri historikoak
• Historiaurrean dauden bi era : Paleolitoa eta Neolitoa.
• Zer da Paleolitoa eta zer ezaugarri dituen.
• Zer da Neolitoa eta zer ezaugarri dituen.
• Historiaurrea Euskal Herrian.
DENBORA LERROA
DENBORA LERROA
PALEOLITOA NEOLITOA
ANTZINAROA ERDIAROA
ARO MODERNOA
AROGARAIKIDEA
ITURRI HISTORIKOAK Iturri historikoa da, iraganeko informazioa
ematen duen gauza. Hainbat mota daude:
• Ahozkoak: abestiak, ahozko kontaketak …
• Idatziak: liburuak, aldizkariak…
• Grafikoak: pinturak, argazkiak…
• Materialak: armak, arropa… Historiak bost aro ditu : Historiaurrea, Antzinaroa, Erdi Aroa, Aro Modernoa eta Aro Garaikidea.
TRIKUHARRIA
PALEOLITOA
Paleolitoa gizakiekin hasi zen, duela bi milioi
urte. Amaitu zen Kristo jaio baino 10.000 urte lehenago, sortu zirenean nekazaritza eta abeltzaintza.
Aro horretan, lau ezaugarri desberdinak
zeuden:
·Nomadak: gizakiak leku batetik bestera joaten ziren janaria bilatzera. Ehizatzen eta arrantzatzen zuten eta basoko fruituak hartzen zituzten.
·Talde txikiak kobazuloetan bizi ziren eta
animalien larruekin bizi ziren txaboletan.
·Sua pizten zekiten. Erremintak egiten zituzten harriekin, hezurrekin eta egurrekin. Eta animalien larruekin janzten ziren.
·Pinturak eta grabatuak egiten zituzten
kobetako hormetan. Estatu txikiak, bastoiak eta apaingarriak lantzen zituzten.
NEOLITOA
Neolitoan nekazaritza eta abeltzaintzari
esker, ez zuten joan behar beste leku
batera janariaren bila. Idazkera asmatu zen
k.a. 3.000. urtean. Aldi horretan gizakien
ezaugarriak hauek ziren:
·Sendentarioak ziren.
·Sortu zituzten biztanle askoko herriak.
·Zeramikazko ontziak egiten zituzten
zerealak gordetzeko. Erreminta berriak
egiten zituzten nekazaritza lanak egiteko.
Ehunak egiten zituzten.
·Neolitoren amaieran, monumentu handiak
egiten zituzten harriekin. Ikasi zuten
metalezko lanak egiten eta egiten zituzten
kobrezko eta brontzezko objektuak.
HISTORIAURREA EUSKAL HERRIAN
• Historiaurrea Euskal Herrian, Paleolitoa eta Neolitoa bizi zuten.
• Paleolitoan zehar, Autonomia-Erkidegoko lurraldean jende asko egon zen.
• Aztarnarik zaharrenak duela 150.000 urtekoak dira. Aztarna horiek, harrizko tresnak dira. Bost koba aurkitu dira, Bizkaian, Santimamiñen eta Gipuzkoan, Ekain.
PALEOLITOA
• Neolitoa: nekazaritza eta abeltzaintzari esker, Neolitoko biztanleak sedentarioak bihurtu ziren. Gure autonomia-erkidegoko gehienak hegoaldean bizi ziren eta nekazaritzan lan egiten zuten. 800 dolmen edo trikuharri inguru aurkitu dira, gehienak iparraldean. Neolitoen amaieran, herrixken aztarnak aurkitu dira. Sasoi honetan, lehenengo zeltak sartu ziren Pirinioetan. Nafarroan aztarna gutxi aurkitu dira.
NEOLITOA