qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnm
Resumen de morfología y sintaxis latinas
1º Bachillerato
2
ÍNDICE
Conjugación Verbos Latín ............................................................................................................................................... 3
Verbo sum ........................................................................................................................................................................ 5
Declinaciones ....................................................................................................................................................................... 6
Pronombres .......................................................................................................................................................................... 8
Funciones de los casos .................................................................................................................................................. 10
Análisis sintáctico y traducción de las oraciones simples. ............................................................................. 11
Complementos circunstanciales (principales) ................................................................................................... 12
Complemento predicativo ........................................................................................................................................... 13
Oraciones copulativas ................................................................................................................................................... 13
Oraciones compuestas .................................................................................................................................................. 14
3
CONJUGACIÓN VERBOS LATÍN
Modo indicativo, voz activa
Presente Imperfecto Futuro imperfecto -o -bam -bo/-am -s -bas -bis/-es -t -bat -bit/-et
-mus -bamus -bimus/-emus -tis -batis Bitis/-etis -nt -bant -bunt/-ent
Pret. Perfecto Pret. Pluscuanperfecto -i -eram
-isti -eras -it -erat
-imus -eramus -istis -eratis
-erunt/-ere -erant
MODO SUBJUNTIVO, VOZ ACTIVA
Presente Imperfecto Pret. Perfecto -em/-am (infinitivo)+ -m -erim -es/-as “ +-s -eris -et/-at “+ - t -erit
-emus/-amus “+ -mus -erimus -etis/-atis “+ -tis -eritis -ent/-ant “+ -nt -erint
Pret. Pluscuanperfecto -Issem -isses -isset
-issemus -issetis -issent
MODO IMPERATIVO, VOZ ACTIVA
Amo Vide rege Audi amate Videte regite audite
4
VOZ PASIVA
Desinencias -r/-or
-ris/-re -tur
-mur -mini -ntur
Tiempos con tema presente, añadir desinencias
Tiempos tema Perfecto= Participio de perfecto (se extrae del supino)+sum
Pret. Perfecto indicativo Pret. Plusuanperfecto indicativo
(participio, sg) sum (participio, sg) eram “ es “ eras “ est “ erat
(participio, pl.)sumus (participio, pl) eramus “ estis “ eratis “ sunt “ erant
Pret. Perfecto subjuntivo Pret. Pluscuanperfecto subjuntivo
(participio, sg) sim (participio, sg) essem “ sis “ esses “ sit “ esset
(participio, pl) simus (participio, pl) essemus “ sitis “ essetis “ sint “ essent
5
VERBO SUM
Presente indicativo Imperfecto indicativo Futuro imperfecto indicativo
Sum Eram Ero Es Eras Eris Est Erat Erit
Sumus Eramus Erimus Estis Eratis Eritis sunt erant erunt
Pret. Perfecto Indicatvo Pret. Pluscuanperfecto indicativo
Fui Fueram Fuisti Fueras Fuit Fuerat
Fuimus Fueramus Fuistis Fueratis
fuerunt/fuere fuerant
Presente subjuntivo Imperfecto subjuntivo
Pret. Perfecto subjuntivo
Pret. Pluscuanperfecto
subjuntivo Sim Essem Fuerim Fuissem Sis Esses Fueris Fuisses Sit Esset Fuerit Fuisset
Simus Essemus Fuerimus Fuissemus Sitis Essetis Fueritis Fuissetis sint essent fuerint fuessent
6
DECLINACIONES
1ª Declinación Singular Plural Nom -a -ae Voc -a -ae Ac -am -as
Gen -ae -arum Dat -ae -is Abl -a -is
2ª Declinación Singular Plural Nom -us/-er -i Voc -e/-er -i Ac -um -os
Gen -i -orum Dat -o -is Abl -o -is
2ª Declinación (neutros) Singular Plural Nom -um -a Voc -um -a Ac -um -a
Gen -i -orum Dat -o -is Abl -o -is
3ª Declinación Singular Plural Nom Variable -es Voc Variable(= nom) -es Ac -em -es
Gen -is -um/-ium Dat -i -ibus Abl -e -ibus
3ª Declinación (neutros) Singular Plural Nom Variable -a/-ia Voc Variable (=nom) -a/-ia
7
Ac Variable (= nom) -a/-ia Gen -is -um/-ium Dat -i -ibus Abl -e -ibus
4ª Declinación Singular Plural Nom -us -us Voc -us -us Ac -um -us
Gen -us -uum Dat -ui -ibus Abl -u -ibus
5ª Declinación Singular Plural Nom -es -es Voc -es -es Ac -em -es
Gen -ei -erum Dat -ei -ebus Abl -e -ebus
8
PRONOMBRES
Relativo (qui, quae, quod) Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro Nom qui Quae Quod qui quae Quae
Ac qem Quam Quod quos quas Quae Gen cuius Cuius Cuius quorum quarum Quorum Dat cui Cui Cui quibus Quibus quibus Abl quo qua quo quibus Quibus quibus
Demostrativo (hic, haec, hoc: este, esta, esto) Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro Nom Hic haec hoc hi hae Haec
Ac Hunc hanc hoc hos has haec Gen huius Huius Huius horum harum horum Dat huic Huic huic his his his Abl hoc hac hoc his his his
Demostrativo (iste, ista, istud: Ese, esa, eso) Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro Nom Iste ista istud Isti istae Ista
Ac istem istam Istud istos istas Istas Gen istius Istius Istius Istorum istarum Istorum Dat Isti Isti Isti istis istis Istis Abl isto ista isto istis istis istis
Demostrativo (ille, illa, illud: aquel, aquella, aquello) Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro Nom ille illa illud illi illae illa
Ac illum illam Illud illos illas illa Gen illius illius Illius illorum illarum illorum Dat illi illi Illi illis illis illis Abl illo illa Illo illis illis illis
Demopstrativo enfático (Ipse, ipsa, ipsum: él mismo, ella misma, ello mismo) Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro Nom ipse ipsa Ipsum ipsi Ipsae ipsa
Ac Ipsum ipsam Ipsum ipsos ipsas Ipsa Gen ipsius ipsius Ipsius ipsorum ipsarum ipsorum
9
Dat ipsi ipsi Ipsi ipsis ipsis ipsis Abl ipso ipsa Ipso ipsis Ipsis Ipsis
Demostrativo enfático (idem, eadem, idem: el mismo, la misma, lo mismo) Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro Nom idem eadem idem Eidem/iidem/idem eaedem eadem
Ac eundem eandem idem Eodem easdem eadem Gen eiusdem eiusdem Eiusdem eorundem earundem eorundem Dat eidem Eidem Eidem Eisdem/iisdem/idem
Eisdem/iisdem/idem Abl eodem eodem eodem
Demostrativo anafórico (is, ea, id: este, ese, aquel) Singular Plural
Masculino Femenino Neutro Masculino Femenino Neutro Nom is ea Id Ei/ii/i eae ea
Ac eum eam id eos eas ea Gen eius eius eius eorum earum eorum Dat ei ei ei Eis/iis/is
Eis/iis/is Abl eo ea eo
Personal Singular Plural Reflexivo.
Singular y plural 1ª Persona 2ª Persona 1ª Parsona 2ª Parsona Nom Ego Tu Nos Vos -- Voc -- Tu -- Vos -- Ac Me Te Nos Vos Se
Gen Mei Tui Nostri/nostrum Vestri/vestrum Sui Dat Mihi Tibi Nobis Vobis Sibi Abl Me te nobis vobis se
10
FUNCIONES DE LOS CASOS
Cada uno de los casos de las declinaciones latinas cumple una función determinada dentro de la oración.
Caso Función sintáctica Nominativo Sujeto, atributo Vocativo Función vocativa, función sintáctica de lamada Acusativo Complemento directo, complemento cisrcunstancial (con preposiciones) Genitivo Complemento del nombre, complemento circunstancial (con
preposiciones) Dativo Complemento indirecto Ablativo Complemento circunstancial
En algunas ocasiones, puede aparecer el caso locativo, que cumple la función de complemento circunstancial de lugar, pero que en el latín clásico es prácticamente inexistente.
Preposiciones de acusativo:
ad; hacia - in; a, hacia
ante; antes de, delante de - inter; entre
contra; contra, en frente de - intra; dentro
extra; fuera de - per; por, a través de
post; después de, detrás de
11
ANÁLISIS SINTÁCTICO Y TRADUCCIÓN DE LAS ORACIONES SIMPLES.
Para analizar una oración, primero debemos reconocer el verbo que ejerce de núcleo de la misma.
Nautae strenui ad terram navigabant.
Después, debemos buscar el sujeto de la oración, que estará en caso nominativo, concordando en número y persona con el verbo.
Nautae strenui ad terram navigabant.
A continuación buscaremos y reconoceremos los diferentes complementos que completan la oración. Para ello, prestaremos especial atención a los casos en los que las encontramos.
Nautae strenui ad terram navigabant
Una vez analizada, y giéndonos por el propio análisis que acabamos de realizar, podemos traducir la oración. En ocasiones, podemos cambiar el orden de las palabras en la oración o utilizar sinónimos, siempre que respetemos el significado de la misma.
Nautae strenui ad terram navigabant. = Los valientes marineros navegaban hacia tierra.
3ª pl. imp. ind, voz activa
3ª pl. impfto. ind, voz activa
nom. pl. SUJETO
3ª pl. impfto. ind, voz activa
nom. pl. SUJETO prep+ ac,. seg. c.c. Lugar a donde
12
COMPLEMENTOS CIRCUNSTANCIALES (PRINCIPALES)
Lugar desde donde
Se expresa en ablativo con las preposiciones a, ab, e, ex, de (de, desde…).
Los nombres de ciudades o de islas pequeñas (lugar menor) ni los sustantivos domus y rus.
Lugar en donde
Se expresa en ablativo con la preposición in.
No llevan preposición los nombres de lugar menor. Si el sustantivo nombre de lugar menor va por la primera o segunda declinación, aparece en caso locativo (-ae para la primera, -i para la segunda).
Lugar hacia donde
Se expresa en acusativo con las preposiciones in o ad.
No llevan preposición los nombres de lugar menor si los sustantivos domus y rus.
Lugar por donde
Se expresa con acusativo acompañado por la preposición per, o con ablativo sin preposición (especialmente con los sustantivos porta, via, terra).
tiempo cuando
Se expresa con ablativo sin preposición.
Tiempo duración
Se expresa con el acusativo de duración.
Compañía
Se expresa con ablativo acompañado por la preposición cum.
Instrumento
Se expresa con ablativo sin preposición.
13
COMPLEMENTO PREDICATIVO
El complemento predicativo es aquel que complementa tanto al verbo como al sujeto o al complemento directo.
Milites romani in hostes saevi incurrebant. (Nominativo predicativo)
Novam urbem Romam vocat. (Acusativo predicativo)
Se expresa en el mismo caso que el sustantivo al que se refiere, en nominativo, y concuerda con éste en género y número.
Aprece exclusivamente en las oraciones con verbos no copulativos, y puede resultar similar o parecido al atributo.
ORACIONES COPULATIVAS
Son aquellas oraciones cuyo núcleo es un verbo copulativo.
Historia magistra vitae est.
Cuentan con un atributo, que se expresa en caso nominativo.
Historia magistra vitae est.
Concordancia atributo-sujeto: Si el atributo es un adjetivo, concuerda con el sujeto en caso, género y número.
Si el atributo es un sustantivo, concuerda en caso con el sujeto.
Si hay varios sujetos:
Del mismo género, el atributo se expresa en nominativo plural del mismo género de los sujetos.
De género diferente, el atributo prefiere, como en catellano, género masculino.
Nombres de cosas con género diferente, el atributo irá en caso nominativo plurar de género neutro.
nom. Sg. SUJETO
nom. Sg. ATRIBUTO
Gn. sg. C.N.
3ª SG. PRES. IND. V. ACT.
14
ORACIONES COMPUESTAS
Oraciones coordinadas Tipo Conjunciones coordinantes Ejemplo
Copulativas: relación simple de adición.
- et, atque, ac, -que; y - neque, nec; y no, ni - non solum.. sed etiam, non tantum… sed etiam, -que…- ve (encríticos); no sólo… sino también
Dividimus murus et moenia pandimus urbis. VIRGILIO
Disyuntivas: relación alternativa y excluyente.
Aut, vel, sive, seu, -ve; o Aut amat aut odit mulier; non est tertium. PUBLIO SIRO
Adversativas: una de ellas expresa una idea que contradice a la otra
At, sed; pero Autem, sin embargo
Non accepimus brevem vitam, sed facimus. SÉNECA
Explicativas: introducen una aclaración.
Nam, namque, enim, etenim; pues, en efecto
Ignoro quid agas, nihil enim scribis.
Ilativas o Conclusivas: expresan el efecto o conclusión de una afirmación o razonamiento.
Ergo, igitur, itaque; por lo tanto, así pues, por consiguiente
Cogito ergo sum. DESCARTES
Oraciones subordinadas adjetivas/ de relativo Función Pronombre relativo Ejemplo
Cumplen la función de un adjetivo, refiriéndose a un sustantivo o pronombre de la oración principal (antecedente).
Introduce la o. subordinada adjetiva; coincide con su antecedente en género y número, por no en caso.
Relativo QUI, QUAE, QUOD (declinable) Singular Plural
Masc Fem Neut Masc Fem Neut
Nom qui Quae Quod qui quae Quae
Ac qem Quam Quod quos quas Quae
Gen cuius Cuius Cuius quorum quarum quorum
Dat cui Cui Cui quibus Quibus quibus
Abl quo qua quo quibus Quibus quibus
Romulus centum ex senioribus legit quos senatores nominavit propter senectutem. EUTROPIO
Oraciones subordinadas adverbiales Tipo Conjunciones
subordinantes Ejemplo Características
Causales: motivo por el que acontece lo indicado en la oración principal.
Quod, quia, quoniam; porque, ya que, puesto que…
Ego primam partem tollo, quia nominor leo. FEDRO
Verbo en modo indicativo
15
Temporales: establecen relación temporal entre la oración principal y la subordinada.
- Cum, ubi, ut; cuando - antequam, priusquam; antes que - postquam; después de - Dum, donec, quoad; mientras que, hasta que
Homines dum docent, discunt. SÉNECA
Verbo en modo indicativo o subjuntivo.
Temporales (cum histórico).
- Cum; varias traducciones: * Gerundio simple (vb. en imperfecto subjuntivo) * Gerundio compuesto (vb en plusc. de subjuntivo) * al+infinitivo *cum traducido por como y verbo en el mismo tiempo
Caesar cum Pompeii castris appropinquasset, aciem eius instructam animadvertit. CÉSAR (Habiéndose acercado César…) (Al haberse acercado César…) (Como se hubiese acercado César…)
Verbo en pretérito imperfecto o pluscuanperfecto de subjuntivo.
Finales: finalidad o intención
Ut, para que, para; ne, ut non, para que no, para no
Persuasit populo ut classis centum navium aedificaretur. CORNELIO NEPOTE
Verbo en modo subjuntivo.
Concesivas: expresan una dificulta para lo dicho en la oración principal, pero que no impide que se cumpla
Quamquam, etsi, etiamsi, quamvis; aunque, por más que
Catilina etsi cum singulis multa saepe egerat, tamem orationem huiuscemodi habuit. SALUSTIO
Verbo en modo indicativo o subjuntivo
Condicionales: expresa condición para que se cumpla lo indicado en la oración principal.
Si, si, en caso de; ni, nisi, si no; si non, si no, a no ser que
Naturam si sequimor ducem, numquam errabimus. CICERÓN
Verbo en modo indicativo o subjuntivo. En oración principal puede aparecer modo imperativo, indicativo o subjuntivo.
Consecutivas: espresan una acción que se produce como consecuencia de lo expresado en oración principal.
Ut, que; ut non, que no: adjetivos y adverbios en correlación: * tantus… ut (tan grande… que) * talis… ut (tal… que) * ita… ut (de tal manera… que) * adeo… ut (hasta tal punto… que)
Vis tempestatis ita obscurabat, ut vix proximum agnoscere posset. CÉSAR
Verbo en modo subjuntivo; a veces se traduce po indicativo.
Comparativas: la oración subordinada sirve como término de comparación de la oración principal.
Ut, sicut, tamquam; como, así como *en oración principal a veces aparecen adverbios en correlación (ita, sic, tantum, u…)
Urbem Romam, sicut ego accepi, condidere atque habuere initio Troiani. SALUSTIO
Verbo en modo indicativo.
16
Oraciones completivas/sustantivas (con conjunciones) Función Conjunciones
subordinantes Características
Completan a un sustantivo o pronombre. Función de complemento del nombre.
- ut (que), ne (que no); con subjuntivo de verbo impersonales o de voluntad - quod (que): con indicativo o subjuntivo
Petis ut tui fatris filiae prospiciam maritu. PLINIO
17