Transcript
Page 1: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

Índice

Prólogo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Capítulo I Generalidades acerca del Derecho Marítimo 13

• Concepto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13• DerechoMarítimoenlatu y strictu sensu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14• ObjetodelDerechoMarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17• CaracterísticasdelDerechoMarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 a) Particular . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 b) Internacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 c) Uniforme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 d) Integral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 e) Reglamentario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22• Evoluciónhistóricadelderechomarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 –Evolucióndelanavegaciónmarítima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 –Evolucióndelasnormasqueregulanlanavegaciónmarítima . . . . . . . . 23• FuentesdelDerechoMarítimochileno . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 a) Ley . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 b) Tratadosyconvencionesinternacionales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 c) Reglamentos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 d) Principiosgeneralesdederecho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 i) Principiodelanavegabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 ii) Principiodelaseguridadenlanavegación,proteccióndelavida humanaenelmarypreservacióndelmedioambientemarino . . 30 e) Lacostumbre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31• ÁmbitodeaplicacióndelLibroIIIdelCódigodeComercio . . . . . . . . . 33 a) Acontecimientos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 b) Actosycontratos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

893derecho marítimo

Page 2: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

c) Excepcióndelosbuquesdeguerra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 d) Situacióndelasnavespúblicas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37• ÁmbitodeaplicacióndelaLeydeNavegación(D.L.N°2.222de1978) . . 37• Lasancióndeinexistenciaenmateriamarítima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38• Disposicionescomplementarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 a) Delasprotestas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 b) Delaunidaddecuentaysuconversión . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 c) Delosintereses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

Capítulo IIAutoridades y organismos que intervienen

en la actividad marítima 43

• Generalidades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43• DepartamentodeTransporteTerrestre,Marítimo,Fluvialy LacustredelMinisteriodeTransportesyTelecomunicaciones . . . . . . . . 44• DirecciónGeneraldeObrasPortuariasdelMinisteriodeObrasPúblicas . . 44• ServicioNacionaldeAduanas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44• SubsecretaríadePescayServicioNacionaldePesca . . . . . . . . . . . . . . . . 45• LaAutoridadMarítima (maritime authority) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 –Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 a) Definición . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 b) Composición . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 c) Materiasdesucompetenciayfunciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 d) DivisióndellitoralyjurisdiccióndelaAutoridadMarítima . . . 52• LasEmpresasPortuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 –Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 –Clasesdepuertos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 –Explicaciónhistóricadelmodeloportuario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 –EmpresaPortuariadeChile(EMPORCHI) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 –LeyN°19.542de1997,modernizaelsectorportuarioestatal . . . . . . . 63 –Naturalezajurídicadelasempresasportuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 –Estructuradelasempresasportuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 –Objetodelasempresasportuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 –Lugardeactuacióndelasempresasportuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 –Formadeactuacióndelasempresasportuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 –Normasaplicablesalasempresasportuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 –Personaldelasempresasportuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 –Patrimoniodelasempresasportuariasysuadministración . . . . . . . . . 68 –Fiscalizacióndelasempresasportuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

894 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 3: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

–Planmaestroycalendarioreferencialdeinversiones . . . . . . . . . . . . . . . 70 –Frentesdeatraque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 –Concesionesportuarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 –Normasqueinformanlaactuacióndelasempresasportuarias . . . . . . . 76 –Serviciosalanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 –Serviciosalacarga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 –Coordinacióndeórganosdelaadministración delEstadoenlospuertos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78• OrganismosInternacionalesenMateriaMarítima . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 –InternationalMaritimeOrganization(IMO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 –UnitedNationsConferenceforTradeandDevelopment(UNCTAD) 79 –ComisiónEconómicaparaAméricaLatina(CEPAL) . . . . . . . . . . . . . . 79 –OrganizaciónInternacionaldelTrabajo(OIT) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 –ComitéMaritimeInternational(CMI) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 –BalticandInternationalMaritimeCouncil(BIMCO) . . . . . . . . . . . . . 81 –InternationalAssociationofClassificationSocieties(IACS) . . . . . . . . . 81 –InternationalUnionofMarineInsurance(IUMI) . . . . . . . . . . . . . . . . 81 –InternationalChamberofCommerce(ICC) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 –InternationalSalvageUnion(ISU) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 –AssociationofAverageAdjusters . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82• LeydeFomentoalaMarinaMercante(D.L.N°3.059de1979) . . . . . . 83 –Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 –Autoridadesacargo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 –Ámbitodeaplicación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 –DefinicióndeEmpresaNaviera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 –Reservasdecarga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 –Reservasdecargaenelcabotaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 –Reservasdecargaeneltransporteinternacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 –Compensacióndeespacios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 –Reputacióndenaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 –OtrasreservasfueradelaLFMM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 –Beneficiostributarios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 –Participaciónentráficos,acuerdosdecooperaciónyexencióno inmunidadalasnormasdeLibreCompetencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 –Infraccionesysanciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

Capítulo III La nave y el artefacto naval 93

• Generalidades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

895derecho marítimo

ÍNDICE

Page 4: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

• prImera parte: la nave y el artefaCto naval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 –Definiciónlegaldenave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 –Elementosdelconceptodenave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 a)Construcción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 b)Principal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 c)Destinadaanavegar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 d)Cualquieraseasuclaseydimensión . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 –Naveynavegabilidad.Seaworthiness . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 –Naturalezajurídicayexplicacióngeneralacercadelestatuto legaldelasnaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 –Contenidodelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 a)Casco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 b)Maquinarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 c)Pertenencias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 d)Armamentoyvituallas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 e)Fletesdevengados . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 f )Importanciadedeterminarelcontenidodelanave . . . . . . . . . . . . . 101 –Característicasdelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 a)Cosacorporalmueble . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 b)Cosacompleja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 c)Lanavecomounauniversalidaddehechoouniversitas facti . . . . . . 103 d)Lanavecomounauniversalidaddederechoouniversitas juri . . . . . 103 –Atributosdeindividualizacióndelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 a)Nombre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 b)NúmerodelaOrganizaciónMarítimaInternacional (OMI,oIMO:InternationalMaritimeOrganization) . . . . . . . . . . . 104 c)Dimensionesdelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 i) Medidas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 ii) Tonelaje(tonnage) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 iii) Desplazamiento(displacement) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 iv) Determinaciónyacreditacióndelasdimensiones, tonelajeydesplazamientodelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 v) Importanciaprácticadeltonelaje,desplazamientoycalado . . . . 110 vi) Tonelajedelosartefactosnavales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 vii)twenty equivalent Units TEU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 d)Matrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 e)Nacionalidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 f )Puertodematrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 g)Identidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 –Clasificacioneslegalesdenaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 a)Navedeguerra,mercanteyespecial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

896 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 5: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

i) Navedeguerra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 ii) Navemercante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 iii) Naveespecial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 iv) Navemayorymenor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 v) Artefactonavalmayorymenor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 vi) Navetranstlánticaynavedecabotaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 vii)Navechilenayextranjera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 –Tiposdenaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 –Normasaplicablesalosbuquesdeguerra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 a)InaplicabilidaddelasnormasdelLibroIII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 b)Normasaplicablesalosbuquesdeguerrachilenos . . . . . . . . . . . . . . 117 c)Normasaplicablesalosbuquesdeguerraextranjeros . . . . . . . . . . . . 117 d)Admisiónypermanenciadebuquesdeguerraenaguasnacionales . 117 e)Reservanaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 i) Obligacionesanterioresalconflictobélico . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 ii) Obligacionesposterioresaliniciodeunconflictobélico . . . . . . 119 –Embarcacionesdeportivas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 a)Definicióndeembarcacióndeportiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 b)Actividadesdeportivasyrecreativasnáuticas . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 –Elartefactonaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 a)Definiciónlegalyreglamentaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 b)Regulaciónlegaldelartefactonaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 c)Clasesdeartefactosnavales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 d)Artefactonavalmayorymenor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 e)Artefactonavalfijoymovible . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122• Segunda parte: naCIonalIdad de laS naveS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 –Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 –Matrículaynacionalidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 –Sistemachilenodenacionalidadyregistrodenaves . . . . . . . . . . . . . . . 124 a)RequisitosparamatricularunanaveenChile . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 i) Primerrequisito:quesupropietarioseachileno . . . . . . . . . . . . 124 ii) Segundorequisito:queelsolicitanteacompañelosdocumentos relativosalosderechosqueseinvocansobrelanave . . . . . . . . . 126 iii) Tercerrequisito:individualizaciónycondicionesde seguridaddelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 iv) Cuartorequisito:inernaciónaduaneradelanave (cuandoelloseaprocedente) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 v) Formadeacreditarlanacionalidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 –Abanderamientoyusodelpabellónnacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 a)Abanderamiento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 b)Requisitosparaenarbolarelpabellónnacional . . . . . . . . . . . . . . . . . 128

897derecho marítimo

ÍNDICE

Page 6: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

c)Formadeenarbolarelpabellónnacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d)Excepcionesalaexigenciadelamatrícula,nacionalidado tripulaciónchilenas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 e)Efectosjurídicosdelanacionalidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 i) Lanacionalidadesúnica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 ii) VigenciaterritorialdelaLeydelpabellón . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 iii) Sometimientoalafunciónjurisdiccional . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 iv) DeberesdelEstadodelpabellón . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 v) Leyquerigelosderechosrealesyelsistemaregistralmarítimo . 134 vi) ProteccióndelEstadodelpabellón . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 vii)Reservanaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 viii)BeneficiosdelEstadodelpabellón . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 ix) Otrosefectoslegales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 –Banderasdeconveniencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 –Segundosodoblesregistros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137• terCera parte: propIedad naval y otroS dereChoS realeS Sobre la nave y el artefaCto naval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 –Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 –Modosdeadquirireldominiodenavesyartefactosnavales . . . . . . . . . 139 a)ModosdeadquirirdelDerechoComún . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 i) Sucesiónporcausademuerte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 ii) Ocupación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 iii) Accesión . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 iv) Comiso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 b)ModosdeadquirirdelDerechoComún,conmodificaciones enelDerechoMarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 i) Enajenacionesporactosentrevivos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 ii) Prescripciónadquisitiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 c)ModosdeadquirirpropiosdelDerechoMarítimo . . . . . . . . . . . . . . 146 i) Dejación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 ii) Construcción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 d)Apresamiento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 –Copropiedaddenavesyartefactosnavales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 –Usufructodenavesyartefactosnavales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 a)Conceptoyregulación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 b)Procedenciadelusufructosobreunanaveounartefactonaval . . . . . 154 c)Constitucióndelusufructosobreunanaveounartefactonaval . . . . 154 d)InscripciónenelRegistrodeHipotecas,Gravámenesy ProhibicionesacargodelaDirecciónGeneraldel TerritorioMarítimoyMarinaMercante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

898 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 7: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

e)AnotaciónmarginalenelRegistrodeMatrícula delanaveoartefactonaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 f )Derechosdelusufructuariorespectoalusoyexplotación delanaveoartefactonavalenusufructo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 –Usodenavesyartefactosnavales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 a)Conceptoyregulación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 b)Constituciónyextinción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 c)Contenido . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 –Hipotecadenavesyartefactosnavalesmayores . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 a)Conceptoyregulación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 b)Constitucióndelahipotecanaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 c)Efectosdelahipotecanaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 i) Derechodepersecución . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 ii) Derechoderealizaciónodeventaforzada . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 iii) Derechodepagopreferente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 iv) Otrosderechosdelacreedorhipotecario . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 v) Extincióndelahipotecanaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164 vi) Supervivenciadelahipotecasobreunanaveo artefactonavalenconstrucción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 –Prendadenavesyartefactosnavalesmenores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 a)Conceptoyregulación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 b)Constitucióndelaprendanaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 c)Prohibicióndeconstitucióndeprendanaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 d)Efectosdelaprenda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 e)Preferenciayprelacióndelcréditoprendario . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169• Cuarta parte: SIStema regIStral marítImo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 –Fundamentoycaracterísticasdelsistemaregistralmarítimo . . . . . . . . . 169 –Regulación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 –Delosregistrosengeneral,loslibrosyelarchivo . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 –Registrodematrículadenavesmayores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 a)Objetoyautoridadasucargo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 b)Contenidodelainscripción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 c)Lasolicituddematrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 d)Antecedentesnecesariosparapracticarlainscripción . . . . . . . . . . . . 173 e)EfectosdelainscripcióndelanaveenelRegistrode MatrículadeNavesMayores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 f )Certificadodematrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 g)Cancelacióndelamatrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 –Registrodematrículadenavesenconstrucción . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 a)Finalidadycaracterísticasdeesteregistro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177

899derecho marítimo

ÍNDICE

Page 8: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

b)Necesidaddeacompañaruncertificadodeconstrucción parainscribirenesteregistro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 c)Inscripciónnoobligatoria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 d)Antecedenstesnecesariosparapracticarlainscripción . . . . . . . . . . . 179 e)Contenidodelainscripción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 f )Prohibicióndeenarbolarelpabellónnacional . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 g)InscripciónenelrespectivoRegistrodeMatrículade NavesodeArtefactosNavales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 –RegistrodeMatrículadeArtefactosNavalesMayores . . . . . . . . . . . . . . 182 a)Objetoyautoridadasucargo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 b)Antecedentesnecesariosparapracticarlainscripción . . . . . . . . . . . . 182 c)Contenidodelainscripcion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 d)Efectosdelainscripcióndelartefactonavalmayor . . . . . . . . . . . . . . 185 e)Certificadodematrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185 f )Cancelacióndelamatrículadeunartefactonavalmayor . . . . . . . . . 185 –Registrodehipotecas,gravámenesyprohibiciones . . . . . . . . . . . . . . . . 186 a)Objetoyautoridadasucargo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186 b)Contenidodelainscripción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186 c)Domicilioespecialdelacreedor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 d)Otrasinscripciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 e)Naturalezajurídicadelainscripciónenesteregistro . . . . . . . . . . . . 187 –RegistrodeMatrículadeNavesMenores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 a)Objetoyautoridadasucargo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 b)Antecedentesnecesariosparapracticarlainscripción . . . . . . . . . . . . 190 c)Certificadodematrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 d)Inscripcióndeembarcacionesdeportivas. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 i) Navesmayores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 ii) Navesmenores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 iii) Certificadodematrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 iv) Navesmenoresexceptuadasdelamatrícula . . . . . . . . . . . . . . . . 192 e)Cancelacióndelamatrícula: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 –RegistrodeMatrículadeArtefactosNavalesMenores . . . . . . . . . . . . . 193 a)Objetoyautoridadasucargo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 b)Requisitodelanacionalidadchilena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 c)Antecedentesnecesariosparapracticarlainscripción . . . . . . . . . . . . 194 d)Contenidodelainscripción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 e)Certificadodematrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 f )Cancelacióndelamatrícula . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 –Librosauxiliaresyarchivo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 a)LibroRepertorio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 b)ArchivodeDocumentos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197

900 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 9: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

c)LibroÍndiceAlfabético . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 d)LibroÍndiceGeneral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 –Inscripciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 a)Lasolicituddeinscripción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 b)Anotaciónprovisoriaenelrepertorioyexamen delasolicituddeinscripción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 c)Caducidaddelaanotaciónprovisoria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 d)Reclamojudicialdelanegativaainscribir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 e)Efectosdelanegativaainscribir . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 f )Requisitosdeformadelasinscripciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 –Subinscripciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 a)Objetodelassubinscripciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 b)Formadelassubinscripciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 c)Tiposdesubinscripciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201• QuInta parte: CrédItoS prIvIlegIadoS marítImoS . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 –Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 –Conceptoycontenido . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 –Clasesdeprivilegiosmarítimosysuregulación: privilegiossobrelanaveysobrelasmercancías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 –Características . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 a)Legales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 b)Especiales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 c)Preferentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 d)Accesorios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 e)Ocultosoinvisibles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 f )Efímeros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 g)Sucreaciónnorequieredecalidadesofacultadesespeciales . . . . . . . 206 –NaturalezaJurídica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 –Objetodelosprivilegiosmarítimossobrelanaveyelartefactonaval . . 208 a)Lanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 b)Elartefactonaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 c)Lanaveyelartefactonavalenconstrucción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 d)Fletesypasajes” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 e)Losaccesorios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 f )Saldoinsolutodelpreciodelacompraventa delanaveoartefactonaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 –Enumeracióndelosprivilegiosmarítimossobre lanaveyelartefactonaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 a)Privilegiosdeprimeraclase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 b)Privilegiosdesegundaclase . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211

901derecho marítimo

ÍNDICE

Page 10: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

–Prelaciónypreferenciadepagodelosprivilegiosmarítimos sobrelanaveyelartefactonaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 a)PrimeraRegla:losprivilegiosdelúltimoviajeprefieren alosdelosviajesanteriores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 b)Segundaregla:preferenciadentrodelmismoviaje . . . . . . . . . . . . . . 213 c)Terceraregla:preferenciaentrecréditosdeunmismo numeraldelosartículos844y846 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 d)Cuartaregla:fechainversadeorigendeloscréditos . . . . . . . . . . . . . 214 –Extincióndelosprivilegiosmarítimossobrelanaveyelartefactonaval 214 –Objetodelosprivilegiosmarítimossobrelasmercancías . . . . . . . . . . . 216 –Enumeracióndelosprivilegiosmarítimossobrelasmercancías . . . . . . 216 –Prelaciónypreferenciadepagodelosprivilegiosmarítimos sobrelasmercancías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 a)Regladenumeración . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 b)Reglaposterior in tempore potior in jure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 c)Regladelprorrateo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 –Extincióndelosprivilegiosmarítimossobrelasmercancías . . . . . . . . . 217 –Privilegiodeltransportadormarítimosobreelequipajedelpasajero . . . 218• Sextaparte:NormaSSobreNavegacióNmarítima . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 –Entradaysalidadelanaveapuerto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 –Recepciónydespachodenavesenlospuertosnacionales . . . . . . . . . . . 219 a)Declaracióngeneral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 b)Arribodenavesapuertosnacionales: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 c)Recepción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 d)Libreplática . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222 e)Despacho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222 f )Negativadedespacho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223 g)Efectosdelzarpesindespacho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224 –Embarcoydesembarcodepersonasenpuertosnacionales . . . . . . . . . . 224 a)Situacióndelatripulación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 b)Responsabilidaddelaempresadetransporte . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 –Normasacercadelanavegación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226 –Seguridadmarítimayseguridadenlanavegación. maritime security – maritime safety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226 a)Normasrelativasalaseguridadmarítima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227 b)Normasrelativasalaseguridadenlanavegación . . . . . . . . . . . . . . . 227 i) ConvenciónInternacionalparalaSeguridaddela VidaHumanaenelMar.SOLAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227 ii) ConvenioInternacionalparaPrevenirlaContaminación porlosBuques,de1973/1978,MARPOL73/78 . . . . . . . . . . . 228

902 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 11: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

iii) ConvenioInternacionalsobreNormasdeFormación, TitulaciónyGuardiaparalaGentedeMar,de1978. international convention on Standards of training, certification and Watchkeeping for Seafaress (StcW) . . . . . . . . . 228 iv) ConvenioInternacionalsobreLíneasdeCarga,de1966 . . . . . . 228 v) ConvenioInternacionalsobreArqueodeBuques,de1969 . . . . 228

Capítulo Iv Sujetos de derecho marítimo 229

• Generalidades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229• Armadoronaviero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 a)Definiciónlegaldearmadoronaviero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 b)Elarmadorpersonajurídica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 c)Pluralidaddearmadores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 d)Armamentoypropiedaddeunanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 e)Armamentoytenenciadeunanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231 f )Contenidodelagestiónarmatorial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232 i) Primerelemento:tenencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 ii) Segundoelemento:contrologestiónnáutica . . . . . . . . . . . . . . 233 iii) Gestiónnáuticaytripulacióndelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234 iv) Tercerelemento:explotaciónogestióncomercial . . . . . . . . . . . 234 v) Explotaciónyfindelucro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 g)Habitualidadenlaexplotacióndeunanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236 h)Evoluciónhistóricadelagestiónarmatorial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236 i) Clasesdearmadores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238 j) Presuncióndearmador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239 k)Declaracióndearmador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240 l) Relaciónentrelapresuncióndearmadoryladeclaracióndearmador . . 241 m)Gestiónarmatorialdelosartefactosnavales . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241• Capitán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 a)Definiciónlegaldecapitán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 b)Evoluciónhistóricadelcapitán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 c)Naturalezajurídicadelcapitán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244 d)Requisitosparasercapitán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 e)Elpatrón . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 f )Designacióndelcapitán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 g)Subrogaciónyreemplazodelcapitán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 h)Funcionesdelcapitán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 i) Funcionespúblicas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247 ii) Funcionestécnicas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250

903derecho marítimo

ÍNDICE

Page 12: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

iii) Funcionescomerciales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254 iv) Funcionesdocumentales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 v) Funcionesderepresentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 i) Responsabilidaddelcapitán . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 i) Responsabilidadcivil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 ii) Responsabilidaddisciplinariaoinfraccional . . . . . . . . . . . . . . . 259 iii) Responsabilidadpenal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260• Agentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 a)Definiciónlegaldeagentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 b)Breveexplicaciónacercadesuevoluciónhistórica . . . . . . . . . . . . . . 260 c)Naturalezajurídicayestatutoaplicablealosagentes . . . . . . . . . . . . 261 d)Requisitosparaseragente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262 e)Registrodeagentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 –AgenteGeneral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 a)Nombramientodelagentegeneral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264 b)Funcionesdelagentegeneral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264 c)Responsabilidaddelagentegeneral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265 –AgentedeNavesoConsignatariodeNaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266 a)Nombramientodelagentedenaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266 b)Funcionesyobligacionesdelconsignatariodenaves . . . . . . . . . . . . 268 i) Representaciónantelasautoridadesmarítimasyportuarias . . . . 268 ii) Mandatariojudicial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268 iii) Asistenciaalanaveenpuerto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 iv) Funcionesrelativasalasmercancíastransportadas oasertransportadas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 v) Obligacióndesuministrarinformaciónacercadesusmandantes . . 270 vi) Obligacionesdesuministrarinformacióndesusrepresentantes 270 vii)Obligaciónderenovarsugarantía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270 viii)Otrasfunciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270 c)Responsabilidaddelagentedenaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271 –AgenteProtector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 a)Nombramientodelagenteprotector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274 b)Funciones,obligacionesyresponsabilidaddelagenteprotector . . . . 274 –AgentedeEstibayDesestibaoEmpresadeMuellaje . . . . . . . . . . . . . . 274 a)Normasaplicables . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 b)Requisitosparaseragentedeestibaydesestiba . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 c)Registrodeempresasdemuellaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276 d)Capitaldelasempresasdeestibaydesestibaygarantías . . . . . . . . . . 276 e)Requisitosdelostrabajadoresportuarios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276 f )Funcionesyobligacionesdelasempresasdemuellaje . . . . . . . . . . . . 277• OperadordeNaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278

904 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 13: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

a)Definiciónlegaldeoperador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278 b)Naturalezajurídicadeloperador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278 c)Normasaplicablesaloperador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 i) Eloperadornoesarmador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 ii) Eloperadoresunmandatariodelarmador . . . . . . . . . . . . . . . . 280 iii) EloperadorenotrasnormasdelCódigodeComercio . . . . . . . 281 iv) OperadorenlaLeydeNavegaciónyenotrasnormas . . . . . . . . 281• AdministradordeNaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 b)Posiblesacepcionesdeltérminoadministrador . . . . . . . . . . . . . . . . . 282• TransitariooFreight Forwarder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 b)Transitarioyotrossujetosafines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284 i) Transitarioyoperadordetransportemultimodal(OTM) . . . . . 284 ii) Transitarioy non vessel operator / owner common carrier (NVOCC) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284 iii) Transitarioyagentedecarga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284 iv) Eltransitariocomounintermediariodeltransportemarítimo . . 285 c)Definicióndetransitario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285 d)Naturalezajurídicadeltransitario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286 e)Obligacionesyderechosdeltransitario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286 f )Responsabilidaddeltransitario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287 –Regulacióndelosagentesdecargaytransitariosenla ResoluciónN°2750delServicioNacionaldeAduanas . . . . . . . . . . . . 288 a)RegistrodeAgentesdeCargayTransitarios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288 b)Garantías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289 c)Jurisdiccióndisciplinaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289• Personalembarcadoogentedemar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289 b)Deladotación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290 c)Dotaciónmínima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 i) Definiciónyregulación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 ii) ObligatoriedaddelaDotaciónMínimadeSeguridad . . . . . . . . 291 iii) CertificadodeDotaciónMínimadeSeguridad . . . . . . . . . . . . . 292 iv) DeterminacióndelaDotaciónMínimadeSeguridad . . . . . . . . 292 v) DotacionesMínimasenPuertoydePara . . . . . . . . . . . . . . . . . 292 d)Integraciónyobligacionesdeladotación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293 e)Integracióndeladotación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293 f )Obligacionesdeladotación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294 i) Oficialesdecubierta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294 ii) OficialesdeMáquinas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295 iii) OficialesdeServicioGeneralodeAdministración . . . . . . . . . . 295

905derecho marítimo

ÍNDICE

Page 14: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

iv) Tripulantes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296 g)Obligacióndeloperadordeproporcionarequiposnecesariosy prestaratenciónmédica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297 h)Serviciodemaryserviciodepuerto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297 i) Jornadadetrabajo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298 j) Cuadroreguladordetrabajoyreglamentointerno . . . . . . . . . . . . . . 300• Delcontratodeembarcodelosoficialesytripulantes delasnavesdelamarinamercantenacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300 b)Ámbitodeaplicacióndeestasnormas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300 c)Conceptodecontratodeembarco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 d)Modalidadesdelcontratodeembarco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 e)Relacióndelcontratodeembarcoconelcontratoindividual detrabajodelagentedemar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 f )Partesdelcontratodeembarco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302 g)Característicasdelcontratodeembarco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303 h)Requisitosdelcontratodeembarco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304 i) Efectosespecialesdelcontratodeembarco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304 j) Funcionesdelagentedemary jus variandi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304 k)Serviciodemar,serviciodepuertoycuadroreguladordetrabajo . . 305 l) Jornadadetrabajoydescansos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305 m)Protecciónalasremuneracionesdelagentedemar . . . . . . . . . . . . 308 n)Protecciónalasaluddelagentedemar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309 o)Terminacióndelcontratodeembarco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309 p)IntervencióndelaAutoridadMarítima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310 q)Continuidaddelcontratoenloscasosdearrendamientodelanave . . . . 310 r) Particularidadesmarítimasdelcontratodeembarco . . . . . . . . . . . . . 310• ContratodelosTrabajadoresPortuariosEventuales . . . . . . . . . . . . . . . . 311 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311 b)Concepto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312 c)Requisitosparacelebrarestecontrato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312 d)Representacióndelempleador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312 e)Formalidadad solemnitatem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313 f )Jornadadetrabajo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313 g)Casofortuitoofuerzamayorquedificultaoimposibilita elcumplimientodelcontrato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313 h)Lugarenquesedesarrollaeltrabajo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314 i) Pagodelasremuneraciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314 j) Normasrelativasalosconveniosdeprovisióndepuestosdetrabajo . . . 314• PrácticosyPilotos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315

906 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 15: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

b)Definiciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316 c)Naturalezajurídicadelpracticajeypilotaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316 d)Casosenqueprocedeelpracticajeyelpilotaje . . . . . . . . . . . . . . . . . 317 e)Clasesdeprácticosypilotos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319 f )Requisitosparadesempeñarsecomoprácticoopiloto . . . . . . . . . . . 320 g)Delserviciodepracticajeypilotaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320 i) ObligacionesdelaAutoridadMarítima. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321 ii) Obligacionesdelanavequesolicitalosservicios . . . . . . . . . . . . 321 iii) Obligacionesdelosprácticosypilotos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323 h)Pagodelosserviciosdepracticajeypilotaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325 i) Autoridadyresponsabilidaddelcapitánrespectoalpracticaje . . . . . 325 j) Responsabilidadenlosserviciosdepracticajeypilotaje . . . . . . . . . . 326 k)Pilotajeypracticajeyelbuquedeguerra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327• Responsabilidaddelarmadorydeotrossujetosdela navegaciónmarítima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327 b)Ámbitodeaplicación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328 c)Casosenqueelarmadornoesresponsable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329• Limitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330 a)Conceptodelimitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331 b)Naturalezajurídicadelalimitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . 331 c)Característicasdelderechoalimitar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331 d)Limitaciónconvencionalderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332 e)Debateacercadelosfundamentosdelalimitaciónderesponsabilidad . 333 i) Argumentohistórico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333 ii) Faltadelibertadparaelegiraladotacióndelanave . . . . . . . . . 333 iii) Imposibilidaddecontrolarlosactosdeladotación . . . . . . . . . . 334 iv) Lanavegaciónmarítimaesunaactividadriesgosayonerosa . . . 334 v) Lafortunademar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335 vi) Facilitaasegurarlaresponsabilidaddelnaviero . . . . . . . . . . . . . 335 vii)Lamayoríadelosacreedoresmarítimossontambiénnavieros . . 335 viii)Evitalaproliferacióndelitigios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336 ix) Lalimitaciónderesponsabilidadesunacuestiónde spolíticaeconómicaylegislativa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336 f )Lain/constitucionalidaddelalimitaciónderesponsabilidad . . . . . . 336 g)Sistemasdelimitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338 h)Casosenquenoprocedeelderechoalimitarresponsabilidad . . . . . 339 i) Créditosporauxiliosenelmar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339 ii) Créditosporcontribuciónenaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . 340 iii) Créditoslaboralesdelatripulación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340 iv) Remociónderestosnáufragos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341

907derecho marítimo

ÍNDICE

Page 16: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

v) Contaminaciónmarina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341 i) Casosdelimitaciónlegalderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342 j) Titularesdelderechoalimitarresponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 i) Elarmador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 ii) Elpropietario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 iii) Eloperador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 iv) Eltransportador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 v) Elfletante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346 vi) Losdependientes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346 vii)Capitánymiembrosdeladotación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347 viii)Aseguradorderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348 k)Reglasparacalcularellímitederesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . 349 i) Factoresdelsistematarifario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349 ii) Escalasdelímitesderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350 iii) Tramosprogresivos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351 iv) Insuficienciadelaprimeraescala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351 v) Compensacióndecréditos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351 l) Relaciónconotrossistemasdelimitaciónderesponsabilidad . . . . . . 351 m)Delfondodelimitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 n)Unicidaddelsistemadelimitación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 ñ)Pérdidadelderechoalimitarlaresponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . 352

Capítulo v Contratos para la explotación comercial de las naves 359

• Generalidades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359• ElfletamentoenelantiguolibrotercerodelCódigodeComercio . . . . . 360• SistematizacióncontractualenelactualLibroIII . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360 a)Arrendamientodecosa.Locatio rei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361 b)Fletamentos.Locatio operarum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361 c)Transporte. conductio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362 d)Remolque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363• ContratosdeFletamentos(charter parties) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364 –Normasgenerales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364 a)Concepto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364 b)Régimenlegaldispositivoysupletorio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 i) Contratosbilaterales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 ii) Contratosonerosos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 iii) Contratosonerososconmutativos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 iv) Contratosprincipales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365

908 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 17: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

v) Contratosenaparienciaconsensual . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 vi) Contratosdetractosucesivoodeejecucióndiferida . . . . . . . . . 367 vii)Contratossujetosaunrégimenlegaldispositivo . . . . . . . . . . . . 367 viii)Contratosestandarizados . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367 –Fletamentoacascodesnudo(bare boat charter ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372 b)Concepto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373 c)Naturalezajurídica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373 d)Subfletamentoycesióndelcontratodefletamentoacascodesnudo . . . 374 e)Efectosdelcontratodefletamentoacascodesnudo . . . . . . . . . . . . . 374 –Efectosalcontratar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375 a)Obligacionesdelfletantealcontratar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375 b)Obligacionesdelfletadoralcontratar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376 –Efectosdurantelavigenciadelcontrato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376 a)Obligacionesdelfletantedurantelavigenciadelcontrato . . . . . . . . 376 b)Obligacionesdelfletadordurantelavigenciadelcontrato . . . . . . . . 377 i) Usarlanaveadecuadamente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377 ii) Mantenerlanaveencondicionesdenavegabilidad . . . . . . . . . . 377 iii) Asumirelcostodeexplotacióndelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . 378 iv) Pagarelflete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378 v) Responderalfletantedelasreclamacionesdelos tercerosaconsecuenciadelaexplotacióndelanave . . . . . . . . . 379 –Efectosaltérminodelcontrato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380 a)Obligacionesdelfletantealtérminodelcontrato . . . . . . . . . . . . . . . 380 b)Obligacionesdelfletadoraltérminodelcontrato . . . . . . . . . . . . . . . 380 i) Restituirlanavealfletante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380 ii) Liberarlanavedetodocréditoprivilegiadoderivado desuexplotación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381 –Fletamentoportiempo(time charter) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381 a)Concepto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381 b)Mencionesdelapóliza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382 –Efectosalcontratar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386 a)Obligacionesdelfletantealcontratar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386 b)Obligacionesdelfletadoralcontratar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387 –Efectosdurantelavigenciadelcontrato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387 a)Obligacionesdelfletantedurantelavigenciadelcontrato . . . . . . . . 387 b)Obligacionesdelfletador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388 i) Pagarelflete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388 ii) Pagarlosgastosrelacionadosoinherentesala gestióncomercialdelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391 –Efectosaltérminodelcontrato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392

909derecho marítimo

ÍNDICE

Page 18: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

a)Obligacionesdelfletantealtérminodelcontrato.Recibirlanave . . . . 392 b)Obligacionesdelfletadoraltérminodelcontrato.Restituirlanave . . 392 –Responsabilidaddelfletanteydelfletadorenelfletamentoportiempo . . . 393 a)Responsabilidaddelfletante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394 b)Responsabilidaddelfletador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395 –Fletamentoporviaje(voyage charter) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395 a)Concepto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395 b)Mencionesdelapóliza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396 –Efectosdelfletamentoporviaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399 –Efectosaliniciodelviaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399 a)Obligacionesdelfletante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399 b)Obligacionesdelfletador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402 i) Designacióndepuertoymuelleseguros . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402 ii) Embarcarlacarga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403 iii) Pagarelflete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410 –Efectosduranteelviaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411 a)Obligacionesdelfletante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411 i) Mantenerlanavegabilidaddelanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411 ii) Efectuarelolosviajesconvenidos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411 iii) Cuidarlacarga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412 b)Obligacionesdelfletador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412 –Efectosaltérminodelviaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413 a)Obligacionesdelfletante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413 i) Dirigirseamuelleparapermitirladescarga . . . . . . . . . . . . . . . . 413 ii) Responderalfletadorporlosdañosalasmercancías . . . . . . . . . 413 b)Obligacionesdelfletador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413 i) Descargarlasmercancías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413 ii) Responderporeldañocausadoporlacargaalanave . . . . . . . . 414 iii) Términoysuspensióndelfletamentoporviaje . . . . . . . . . . . . . 414 iv) Suspensióndelfletamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417 –Fletamentosatípicos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418 a)Fletamentoporviajesconsecutivosoconsecutive trip charter . . . . . 418 b)trip charter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419 c)Fletamentodeespaciosospace o slot charter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419 d)Fletamentoscruzadososwap charter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419 e)tonnage agreement o contract of affreightment (COA) . . . . . . . . . . . 419• ContratodeTransportedeMercancíasporMaroContratode TransporteMarítimo(contract for the carriage of goods by sea) . . . . . . . . . 420 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420 b)Definiciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420 c)Partesdeltransporte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424

910 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 19: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

d)Objetodeltransporte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428 e)Característicasdelcontratodetransporte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 i) Contratobilateralyoneroso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 ii) Contratoonerosoconmutativo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 iii) Contratoprincipal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 iv) Contratoconsensual . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 v) Contratodirigido . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431 vi) Contratodeejecucióndiferida . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433 vii)Contratodeadhesión . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433 f )Evoluciónhistóricadelcontratodetransportemarítimo . . . . . . . . . 433 i) Derechoromano . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434 ii) PostRomayeltránsitohacialascláusulasliberatorias deresponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434 iii) Lareacciónlegislativaalascláusulasliberatorias deresponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435 iv) LasReglasdeLaHaya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436 v) ProtocolodeVisby . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439 vi) LasReglasdeHamburgo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440 vii)BrevenotaacercadelaevolucióndeltransportemarítimoenChile . 442 –Elconocimientodeembarque(bill of lading) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443 a)Funcionesdelconocimientodeembarque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443 i) Recibodelasmercancías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443 ii) Pruebalaexistenciadelcontratodetransporte . . . . . . . . . . . . . 443 iii) Títulodelamercancía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444 iv) Brevereseñadelaevoluciónhistóricadelasfunciones delconocimientodeembarque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444 b)Clasesdeconocimientosdeembarque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447 i) Encuantoasucomerciabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447 ii) Segúnelmomentoenqueseemite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447 c)Algunostiposdeconocimientosdeembarque . . . . . . . . . . . . . . . . . 448 d)Otrosdocumentoscomplementariosalconocimientodeembarque . . 450 e)Mencionesdelconocimientodeembarque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450 f )Formasdelconocimientodeembarque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456 g)Valorprobatoriodelconocimientodeembarque . . . . . . . . . . . . . . . 456 i) Reglageneral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457 ii) Entrelaspartes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457 iii) Respectodeterceros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457 iv) Reservas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458 –Efectosdelcontratodetransportemarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460 –Enumeracióndelasobligacionesdelcontratodetransportemarítimo . . . . 460 a)Obligacionesdelcargador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461

911derecho marítimo

ÍNDICE

Page 20: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

i) Describirfidedignamentelamercancíaqueembarca . . . . . . . . . 461 ii) Indicarlapeligrosidaddelasmercancíasqueembarca . . . . . . . . 464 iii) Entregarlamercancíaaltransportador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465 iv) Pagarelflete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465 v) Responderporlosdañosalanaveylaspérdidascausadas altransportador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467 b)Obligacionesdeltransportador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468 i) Transportarycuidarlamercancía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468 ii) Otrasobligaciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469 iii) Cumplimientodelaobligacióndetransportarycuidarla mercancíayresponsabilidaddeltransportadormarítimo . . . . . . 469 c)Obligacionesdelconsignatario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487 d)Obligacionesrecíprocas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488 i) Transporteconfacultaddetransbordar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488 ii) Cargasobrecubierta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489 iii) Normassobrejurisdicciónycompetenciaenmateria detransportemarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490 –Cuadrocomparativo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491• Contratodetransportemultimodal(contract of multimodal transport) . . 492 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492 b)Definiciónlegaldetransportemultimodal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492 c)Regulacióndeltransportemultimodal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493 d)Contratodetransportemultimodal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 494 e)Partesdelcontratodetransportemultimoda . . . . . . . . . . . . . . . . . . 494 f )Objetodelcontratodetransportemultimodal . . . . . . . . . . . . . . . . . 496 g)Documentodetransportemultimodal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 496 h)Responsabilidadeneltransportemultimodal . . . . . . . . . . . . . . . . . . 496• Contratodepasaje(contract of passage) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497 b)Definiciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498 c)Partesdelpasaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499 i) Transportador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499 ii) Transportadorefectivo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500 iii) Pasajero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500 d)Objetodelpasaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500 e)Característicasdelcontratodepasaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501 f )Documentacióndelpasaje:boletoobillete,guíay formulariodereclamo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502 g)Períododelcontrato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503 h)Efectosdelcontratodepasaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 504 i) Retrasoeinterrupcióndelviaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 507

912 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 21: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

j) Responsabilidaddeltransportadorenelpasaje . . . . . . . . . . . . . . . . . 509 i) Reglabásica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509 ii) Elementosdelaresponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509 iii) Eximentesderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511 iv) Limitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513 v) Presuncióndebuenaentregadelequipaje . . . . . . . . . . . . . . . . . 515 vi) Responsabilidaddeltransportadorefectivo . . . . . . . . . . . . . . . . 516 vii)Tribunalescompetentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517• Contratoderemolque(contract of towage) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517 b)Concepto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 517 c)Clasesderemolque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518 –Remolque-transporte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518 a)Definiciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518 b)Elementosdelremolque-transporte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518 c)Regulaciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 518 –Remolque-maniobra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519 a)Definiciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519 b)Elementosdelremolque-maniobra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519 c)Regulaciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519 –Reglasaplicablesaambasclasesderemolque . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519 a)Navegabilidaddelanaveremolcadora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519 b)Responsabilidadrespectodeterceros . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519 c)Obligacióndeevitarpeligros.Señalaelartículo1084: . . . . . . . . . . . 520 d)Remuneraciónporserviciosdeasistencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 520 e)Normasadministrativasaplicablesalremolque . . . . . . . . . . . . . . . . 520

Capítulo vI Los riesgos de la navegación 523

• Generalidades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523• Lasaverías(average) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524• LasaveríasenelLibroIII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524 a)Averíasdegastosyaveríasdedaños . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 524 b)Gastosordinariosquenoseconsideranaverías . . . . . . . . . . . . . . . . . . 525 c)Averíasparticularesycomunes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 526 d)Averíasparticularesosimples(particular average) . . . . . . . . . . . . . . . 526 e)Normasgeneralesaplicablesalasaverías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527 –Averíacomúnogruesa(general average) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 528 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 528

913derecho marítimo

ÍNDICE

Page 22: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

b)Definiciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 528 c)ReglasdeYorkyAmberes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 529 d)Regulacióndelaaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 529 e)Fundamentojurídicodelaaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 530 f )Elementosdelaaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 532 g)Autoridadparaadoptarmedidasdesacrificioycontraer gastosextraordinarioseimprevistosanteunpeligrocomún . . . . . . . 535 h)Reglasdelaaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 536 i) Efectosdelaaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 539 j) Declaración,impugnaciónyliquidacióndelaaveríagruesa . . . . . . . 540 k)Garantíasdelacontribuciónenaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 541 l) Subrogacióndelaseguradorenlosderechosdelaaveríagruesa . . . . 542• Abordaje(collision) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 542 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 542 b)Concepto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 543 c)Lugardeocurrenciadeloshechosynormasaplicables . . . . . . . . . . . 544 d)Efectosdelabordajeenmateriaderesponsabilidadcivil . . . . . . . . . . 544 e)Presuncionesdecausalidaddelabordaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 549• Arribadaforzosa(arrival on distress, emergency call) . . . . . . . . . . . . . . . . . 550 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 550 b)Definiciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551 c)Normasaplicablesalaccesodeunanaveaunpuertoo lugarderefugio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551 d)Efectosdelaarribadaforzosa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 554• Salvamento(salvage ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 555 b)Definiciónlegal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 556 c)Evoluciónhistórica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 557 d)Normasaplicablesalsalvamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 560 e)Característicasyámbitodeaplicacióndelasnormas desalvamentodelLibroIII . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 561 f )Análisisdelartículo1130N°1.Situacióndelosbuques deguerrayotrasnavespúblicas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 561 g)Análisisdelartículo1130N°2.Remociónderestosnáufragos . . . . 562 h)Análisisdelartículo1130,incisofinal. Naveshermanasoemparentadas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 564 i) Fuentesdelaobligacióndeasistenciaosalvamento . . . . . . . . . . . . . 565• Contratodesalvamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 567 a)Concepto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 567 b)Elementosdelcontratodesalvamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 568 c)Partesdelcontratodesalvamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 569

914 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 23: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

d)Característicasdelcontratodesalvamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 570 e)Terminaciónomodificaciónjudicialdelcontratodesalvamento . . . 572 f )Casosdelartículo1130N°1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 573 g)Casosdelartículo1130N°2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574 h)Efectosdeestassituaciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 574 i) SalvamentoporordendelaAutoridadMarítimaosalvamentoforzos . . . 574• Efectosdelsalvamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575 –Obligacionesdelanaveenpeligro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 575 a)Pedirasistencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576 b)Cooperarconelasistente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 576 c)Hacertodoloposibleparaevitarodisminuirel dañoalmedioambiente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 577 d)Solicitarasistenciainmediata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 577 e)Solicitarsalvamentoadicional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578 f )Aceptarlarestitucióndelosbienessalvados . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578 –Obligacionesdelasistente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578 a)Efectuarlasoperacionesdesalvamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 578 b)Aceptarlaayudadeotrosasistentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579 c)Prestarauxilio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 579 –Derechosdelasistente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580 a)Derechoalpagodelaremuneración . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580 i) Remuneracióncontraunresultadoútil. No cure no pay . . . . . . . 580 ii) Remuneraciónfija. Lump sum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 580 iii) Remuneracióntarifaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 581 iv) CláusulaSCOPIC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 581 v) Criteriosparalaavaluaciónjudicialdelaremuneración . . . . . . 581 vi) Límitedelaremuneración . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 584 b)Derechoalreembolsodelosgastosdeasistencia . . . . . . . . . . . . . . . 585 c)Opciónderemuneraciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 587 d)Casosenlosquenohayderechoaremuneración . . . . . . . . . . . . . . . 588 e)Distribucióndelaremuneración . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 590 f )Legitimaciónactivadelaaccióndecobro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 591 g)Garantíasypagosprovisorios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 592 h)Normassobrecompetencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593• Restosnáufragos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593 a)Restosnáufragospeligrosos(artículos132a135 delaLeydeNavegación) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 593 b)Restosnáufragosnopeligrosos (artículos135y136delaLeydeNavegación) . . . . . . . . . . . . . . . . . 594 c)Obligaciónderendircaución(artículo137) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 594 d)Obligacióngeneraldegarantizarlaextracción(artículo137) . . . . . . 594

915derecho marítimo

ÍNDICE

Page 24: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

e)Obligacionesaduaneras(artículo139) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595 f )Tipopenalespecial(artículo140) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595• Normassobreriesgosdelanavegaciónenlaleydenavegación . . . . . . . . 595 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595 b)Obligacióndecumplirconnormasinternacionales relativasalanavegación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 595 c)Presuncióndepérdidadeunanave . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 596 d)Obligacióndeprotestar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 596

Capítulo vII Contaminación marina 597

• Generalidades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 597• Lugardelacontaminación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 598• Elmarylacontaminaciónmarina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 599• Principalesinstrumentoslegalesrelativosalacontaminaciónmarina . . . 599 –InstrumentosInternacionales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600 a)ConvenioInternacionalparaPrevenirlaContaminacióndelas AguasdeMarporHidrocarburos,1954.OILPOL1954 . . . . . . . . . 600 b)ConvenioInternacionalparaPrevenirlaContaminación porBuques,1973.MARPOL1973/78 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 601 c)ConvenioInternacionalrelativoalaIntervenciónenAltaMar encasodeAccidentesquecausenopuedancausarunaContaminación porHidrocarburos,1969.INTERVENTION69 . . . . . . . . . . . . . . 602 d)ConveniosobrePrevencióndelaContaminacióndelMarpor VertimientodeDesechosyOtrasMaterias,1972. LONDONDUMPINGCONVENTION,LDC1972 . . . . . . . . . 603 e)ConvenioInternacionalsobreResponsabilidadCivilpor DañosCausadosporlaContaminacióndeAguasdelMar porHidrocarburos,1969.CLC69 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 604 f )ConvenioInternacionalsobrelaConstitucióndeunFondo InternacionaldeIndemnizacióndeDañoscausadosporla ContaminacióndeHidrocarburos,1971(FONDO1971) . . . . . . . 608 g)ConvenioInternacionalsobrelaCooperación,Preparacióny LuchaContralaContaminaciónporHidrocarburos,1990 . . . . . . . 609 h)ConvenioInternacionalsobreResponsabilidadeIndemnización deDañosenRelaciónconelTransporteMarítimode SubstanciasNocivasyPotencialmentePeligrosas,Londres1996. (ConvenioSNP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 610

916 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 25: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

i) ConveniodeResponsabilidadCivilporDañosDebidosa ContaminaciónporlosHidrocarburosparaCombustibles delosBuques,Londres,2001(ConvenioBunkers2001) . . . . . . . . . 612 j) ConvenioInternacionalsobrelaRemociónde RestosNáufragos,Nairobi,2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 614 k)Fondosprivados.TOVALOPyCRISTAL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 615 –InstrumentosNacionales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 616 a)ConstituciónPolíticadelaRepública . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 616 b)LeydeBasesGeneralesdelMedioAmbiente . . . . . . . . . . . . . . . . . . 616 c)LeydeNavegación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 616 –Responsabilidadcivilporlosdañosderivadosdelosderramesde hidrocarburosyotrassustanciasnocivasenlaLeydeNavegación . . . . 617 a)Definiciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617 b)Régimenderesponsabilidadaplicable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 617 c)Fondodelimitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 619 d)Seguroobligatorio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620 e)Accióndirecta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620 f )Sancionesymultas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 620 –ReglamentoparaelControldelaContaminaciónAcuática(RCCA) . . 621 a)Vigencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 621 b)Ámbitodeaplicación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 621 c)Prohibicióngeneral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 621 d)Autoridadencargada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 621 –Obligaciones,prohibicionesyresponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 622 –Régimendedescargasyvertimientos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 623 a)Aguasjurisdiccionales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624 b)Aguasinteriores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624 c)Descargadeaguassucias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624 d)Vertimientodebasuras . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624 e)Vertimientodedesechos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624 f )TerminalesMarítimos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 624 g)InstalacionesTerrestresdeRecepcióndeMezclasOleosas . . . . . . . . 625 h)Descargadefuentesterrestres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 625 i) Debuquesnuclearesytransportesdemercancíasradiactivas . . . . . . 625

Capítulo vIII Seguro marítimo 627

• Generalidades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 627• parte general . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 628

917derecho marítimo

ÍNDICE

Page 26: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

–Objetodelseguromarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 628 –Normasdelseguromarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629 –Brevereseñaacercadesuevoluciónhistórica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 629 –ElLloyd’sdeLondres . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 630 –ContratodeSeguroMarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 632 –Clasesdesegurosmarítimos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 632 –Característicasdelcontratodeseguromarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . 633 –Partesdelcontratodeseguromarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635 a)Asegurador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 635 b)Aseguradoytomador . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 636 c)Beneficiario . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 637 –Perfeccionamientodelcontratodeseguromarítimo . . . . . . . . . . . . . . . 638 –Clasesdepólizasysuscláusulas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 641 a)Segúnsutransferibilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 641 b)Segúnlaextensióndelosriesgoscubiertos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642 c)Segúnlaformadedelimitarladuracióndelriesgo . . . . . . . . . . . . . . 642 d)Segúnlavaluacióndelamateriaasegurada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642 e)Pólizaflotante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 642 f )LasreglasdelosClubesdeProteccióneIndemnización . . . . . . . . . . 642 –Elementosdelcontratodeseguromarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 643 a)Materiaasegurada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 647 i) Valordelamateriaaseguradaysumaasegurada . . . . . . . . . . . . 648 ii) Enlacoberturadecasco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 650 iii) Enlapólizademercancías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 651 iv) Enlapólizadefletesydesembolsos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 652 v) Enlascoberturasderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653 b)Interésasegurable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 653 c)Elriesgomarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 656 i) Conceptoyelementosdelriesgomarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . 656 ii) ElriesgoenelCódigodeComerciochileno . . . . . . . . . . . . . . . 657 iii) Clasesderiesgosmarítimos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 657 iv) Riesgosnaturalesdelcontratodeseguromarítimo . . . . . . . . . . 658 v) Riesgosexcluidosdelcontratodeseguromarítimo . . . . . . . . . . 663 d)Riesgosaccidentalesdelcontratodeseguromarítimo . . . . . . . . . . . 666 i) Guerra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 667 ii) Huelgas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 669 iii) Terrorismoyactosmaliciosos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 669 iv) Riesgodecontaminaciónradioactiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 670 v) Contrabando,comercioilegalyoperacionespeligrosas . . . . . . . 671 vi) Cláusulaslibredeavería. Free of average . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 671 vii)Riesgosdenegligenciadelatripulacióny fallademaquinarias.cláusula inchmaree . . . . . . . . . . . . . . . . . . 671

918 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 27: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

e)Momentodelriesgoyfaltaderiesgo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 673 f )Causalidadenelseguromarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 673 g)Laprima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 675 –Efectosdelseguromarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 676 –Obligacionesycargasdelaseguradoryaseguradoatravés delitercontractual . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 677 a)Deberdelaseguradodedeclararcompletayexactamenteelriesgo . . 677 b)Deberdelaseguradodeinformarlaexistenciadeotrosseguros . . . . 679 c)Deberdelaseguradordeasesoraralasegurado . . . . . . . . . . . . . . . . . 680 d)Obligacióndelaseguradordeemitirlapóliza . . . . . . . . . . . . . . . . . . 680 e)Obligacióndelaseguradodepagarlaprima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 681 f )Deberdelaseguradodecuidarlamateriaasegurada yprevenirelsiniestro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 683 g)Deberdelaseguradodenoagravarelriesgoydecomunicar alaseguradorlasalteracionesdelriesgo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 685 h)Deberdelaseguradodecumplirconlasgarantíasestipuladas enlapólizayqueseandesucargo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 686 i) Deberdelaseguradodedenunciarelsiniestro . . . . . . . . . . . . . . . . . . 688 j) Deberdelaseguradodeevitarodisminuirlasconsecuencias delsiniestro. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 689 k)Deberdelaseguradodepreservarlosderechosdelaseguradoren losrestosmaterialesyenlosderechosyaccionesrespectodeterceros . . . 690 l) Deberdejustificarlaexistenciadelsiniestro . . . . . . . . . . . . . . . . . . 691 m)Obligacióndelaseguradordeindemnizaralasegurado . . . . . . . . . . 691 n)Presupuestosdelaobligacióndeindemnizar . . . . . . . . . . . . . . . . . . 693 i) Existenciadeuncontratodeseguro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 694 ii) Existenciadeunsiniestro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 694 iii) Menoscabodelamateriaasegurada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 695 iv) Relacióndecausalidadentreelsiniestroyeldaño . . . . . . . . . . . 696 v) Elembarqueenelsegurodetransporte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 697 ñ)Accionesdelaseguradoanteunsiniestro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 697 o)Pérdidatotal.total loss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 698 i) Pérdidatotalrealoefectiva.Actualtotal loss . . . . . . . . . . . . . . . 698 ii) Pérdidatotalconstructivaoasimilada. constructive total loss . . . 700 iii) Pérdidaparcial.Partial loss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 702 –Laliquidacióndelsiniestroyelcumplimientodela obligacióndeindemnizar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 705 a)Límites,sublímites,franquicias,deduciblesysiniestrossucesivos . . . 705 i) Límitesysublímites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 705 ii) Franquicias.Franchise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 706 iii) Deducibles.deductible . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 707

919derecho marítimo

ÍNDICE

Page 28: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

iv) Siniestrossucesivos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 707 b)Laliquidaciónporabandonoodejación. abandonment . . . . . . . . . . 708 i) Conceptodedejación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 708 ii) Naturalezajurídicadeladejación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 709 iii) Procedenciadeladejación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 710 iv) Formadecomunicarlaintencióndehacerdejación . . . . . . . . . 710 v) Actitudesdelaseguradoranteladejación . . . . . . . . . . . . . . . . . 711 vi) Efectosdeladejación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 712 –Efectodelpagodelaindemnización:lasubrogacióndelasegurador . . . 713 a)Efectosdelasubrogación.Sonefectosdelasubrogación: . . . . . . . . . 714 b)Obligacióndelaseguradordereembolsaralaseguradolosgastos incurridosparacuidarlamateriaasegurada,oparaevitaro disminuirlasconsecuenciasdelsiniestro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 715• parteeSpecial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 716 –Pólizasdecascoymaquinarias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 716 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 716 b)Pólizaparacascomarítimodelinstitutoatérmino . . . . . . . . . . . . . . 716 i) Legislaciónaplicable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 716 ii) Cobertura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 716 iii) Coberturaderesponsabilidadporcolisión. Therunning down clause (RDC) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 719 iv) Coberturadeaveríagruesa,salvamentoysue and labour . . . . . . 720 v) CláusulaNuevoaViejo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 721 c)Pólizadepérdidatotalsolamenteparacascomarítimo delInstitutoatérmino.total loss only.TLO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 721 –Otrascoberturasdecasco . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 721 –Pólizasdetransportedemercancías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 724 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 724 b)Pólizadetransportemarítimoparacarga“A” . . . . . . . . . . . . . . . . . . 724 c)Pólizadetransportemarítimoparacarga“B” . . . . . . . . . . . . . . . . . 728 d)Pólizadetransportemarítimoparacarga“C” . . . . . . . . . . . . . . . . . 729 e)Otraspólizasdemercancías . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 729 –Pólizasdefletesydesembolsos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 730 a)Fletes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 730 b)Desembolsos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 730 c)Coberturadedesembolsosyfletesenlapólizadecascomarítimo atérminodelInstitutodeAseguradoresdeLondres . . . . . . . . . . . . . 731 d)Otrascoberturasdedesembolsosyfletes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 731 e)Pólizaloss of hireopérdidadeflete . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 731 –Coberturasderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732 a)Interésasegurableenlascoberturasderesponsabilidad . . . . . . . . . . 732

920 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 29: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

b)Pay to be paid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 732 c)Obligacióndedenuncioysue and labour . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 733 d)Obligacióndelaseguradorrespectoalosterceros . . . . . . . . . . . . . . . 733 e)Coberturasubsidiariaencasosdecolisión . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 734 f )Límitederesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735 g)Algunascoberturasderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 735 h)Pólizaderesponsabilidaddereparadoresdenaves(astilleros) . . . . . . 735 i) Seguroderesponsabilidadcivildeoperadordeterminalmarítimo . . 736 j) Seguroderesponsabilidadcivildeestibadores . . . . . . . . . . . . . . . . . 736 –Coberturadesegurosdelosclubesdeprotección eindemnización(P&I) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 737 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 737 b)Lamutualidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 737 c)OrganizacióndelosClubesdeP&I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 738 d)FuncionamientodelosClubesdeP&I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 739 e)Lacondicióndemiembro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 740 f )FinanciamientodelClub . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 741 g)CoberturadelosP&I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 741 h)LimitacionesalaCoberturadelosP&I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 746 i) Coberturadedefensa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 747 j) OtrascaracterísticasdelacoberturadelosclubesdeP&I . . . . . . . . 748 k)Deberesdelmiembroasegurado . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 749 l) Facultaddelclubdecontrolarlosreclamos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 750 m)Regladelpagoprevio.Pay to be paid . Payment by member first . . . . . 751

capítuloix Competencia y procedimientos marítimos 753

• Generalidades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 753• primeraparte:competeNciaeNmateriamarítima . . . . . . . . . . . . . . . . 754 –Arbitrajemarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 755 –Competenciarationae materiae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 757 a)Lareglageneral . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 757 b)Loscasosdelartículo823delCódigodeComercio . . . . . . . . . . . . . 758 c)LasinstitucionesreguladasenelLibroIIIdelCódigodeComercio . . . 758 d)Materiasenlascualesellegisladorestablecenormas especialesdecompetencia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 760 i) Eneltransportemarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 760 ii) Enelcontratodepasaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 765 iii) Enelabordaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 766

921derecho marítimo

ÍNDICE

Page 30: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

iv) Enelsalvamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 766 –Excepcionesalarbitraje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 768 a)Primeraexcepción:prórrogaconvencionalde competenciaalajusticiaordinaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 769 b)Segundaexcepción:competenciacriminalpara conocerdeunaaccióncivil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 769 c)Terceraexcepción:contaminaciónmarinayotros procedimientosespeciales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 771 d)Cuartaexcepción:JuiciosdeHaciendayotrosenque tenganinterésunorganismoestatal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 772 e)Quintaexcepción:disputasdemenorcuantía . . . . . . . . . . . . . . . . . 773• Segunda parte: dISpoSICIoneS ComuneS a todo proCedImIento marítImo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 773 –Delarbitrajemarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 773 a)Normasaplicables . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 773 b)Lugardelarbitraje.Prescribeelartículo1204: . . . . . . . . . . . . . . . . . 774 c)Arbitrajeyprejudicialidad.Rezaelartículo1207: . . . . . . . . . . . . . . 775 –Normasprobatoriasespecialesenmateriamarítima . . . . . . . . . . . . . . . 776 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 776 b)Medidasdecomprobacióndehechos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 776 i) Característicasdelasdiligenciasprobatoriasdelartículo1208 . . 777 ii) Legitimaciónactiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 777 iii) Objetodelamedidadecomprobación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 778 iv) Tribunalcompetenteparadecretarlas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 778 v) Diligenciasprobatoriasquepuedendecretarse: comprobacióndehechos,periciaeinspeccióndeltribunal . . . . 778 vi) Procedimientoparasudecretoyrealización . . . . . . . . . . . . . . . 779 vii)Financiamientodelamedidadecomprobación . . . . . . . . . . . . 780 c)Facultadesprobatoriasdeltribunalenmateriamarítima . . . . . . . . . 780 i) Extensiónalosmediosprobatoriosinnominados . . . . . . . . . . . 781 ii) Potestadparadecretardiligenciasprobatoriasdeoficio . . . . . . . 782 iii) Reconocimientoeimpugnacióndedocumentoseinstrumentos 782 iv) Elsistemadevaloraciónprobatoriodelasanacrítica . . . . . . . . . 783 v) Pruebadelacostumbreenmateriamarítima . . . . . . . . . . . . . . . 784 d)Pruebaextrajudicial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 784• terCera parte: proCedImIentoS marítImoS eSpeCIaleS . . . . . . . . . . . . . 786 –Elarraigodenaves . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 786 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 786 b)Conceptodearraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 786 c)Ámbitodeaplicacióndelarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 787 d)Normasaplicablesalarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 788

922 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 31: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

e)Legitimadoactivoparasolicitarunarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 788 f )Tribunalcompetenteparadecretarunarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . 789 g)Oportunidadparasolicitarelarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 790 h)Antecedentesaacompañarjuntoalasolicituddearraigo . . . . . . . . . 790 i) Concesiónycumplimientodelamedidadearraigo . . . . . . . . . . . . . 791 j) Objetodelarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 792 k)Lugarenqueseefectúaelarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 797 l) Efectosdelarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 797 m)Fasedeclarativadelarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 798 n)Alzamientoycaducidaddelarraigo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 799 –OtrosprocedimientosderetenciónenelLibroIII . . . . . . . . . . . . . . . . 800 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 800 b)Retencióndelastilleroqueconstruyaorepareunanave . . . . . . . . . . 800 c)Retencióndeltransportadorofletantesobrela mercancía,cargaoequipaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 802 d)Retencióndelanaveenelcontratodefletamentoacascodesnudo . . 804 e)Retencióndemercancíasenlaaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 805 f )Retencióndelasespeciessalvadas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 806 –Procedimientoparaconstituirydistribuirelfondo delimitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 808 a)Objetoynaturalezajurídicadeesteprocedimiento . . . . . . . . . . . . . 808 i) Procedimientoconcursal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 809 ii) ¿Procedimientoejecutivo? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 810 iii) Procedimientoespecial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 810 b)Normasaplicablesalprocedimientodelfondo . . . . . . . . . . . . . . . . . 811 c)Legitimaciónactiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 812 d)Tribunalcompetente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 813 i) Prejudicialmente, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 813 ii) Judicialmente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 814 e)Plazoparasolicitarlo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 815 f )Formadesolicitarlo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 815 g)Actuacionesdeltribunalantelasolicituddeconstitución delfondodelimitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 817 h)Efectosdelaconstitucióndelfondodelimitación . . . . . . . . . . . . . . 818 i) Verificacióndecréditosyoposiciónalaconstitucióndelfondo . . . . 820 j) Emplazamientodelosacreedores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 820 k)Actituddelosacreedores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 822 i) Primero:silencioyrebeldía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 822 ii) Segundo:compareceyverificasucrédito . . . . . . . . . . . . . . . . . . 823 iii) Tercero:compareceyseoponealalimitación . . . . . . . . . . . . . . 823 iv) Cuarto:compareceyobjetaelmontodelfondo . . . . . . . . . . . . 825

923derecho marítimo

ÍNDICE

Page 32: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

v) Quinto:compareceyefectúaotrasalegacionesodefensas . . . . . 827 vi) Sexto:compareceundeudordelpeticionario . . . . . . . . . . . . . . 827 vii) Séptimo:pluralidaddeactitudes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 828 l) Distribucióndelfondodelimitaciónypagodeloscréditos . . . . . . . 828 i) Determinacióndelosmontosdeloscréditos . . . . . . . . . . . . . . 828 ii) Distribucióndelfondo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 829 iii) Remanente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 829 m)Términodelprocedimiento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 830 n)Apelaciones . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 831 –Procedimientodelimitaciónderesponsabilidadpor contaminacióndelaleydenavegación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 831 a)Tribunalcompetente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 831 b)Legitimaciónactiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 832 c)Normasaplicablesalprocedimiento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 832 d)Naturalezajurídica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 833 e)Solicituddeconstitucióndelfondo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 834 f )Formaymontodelfondo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 835 g)Actuacionesdeltribunalantelasolicituddeconstitución delfondodelimitaciónderesponsabilidad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 836 h)Efectosdelaconstitucióndelfondodelimitación . . . . . . . . . . . . . . 837 i) Primerefecto:iniciodelprocedimientoy emplazamientodelosacreedores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 837 ii) Segundoefecto:secongelaelfondoparaelpagodelos créditosaloscualesseopuso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 839 iii) Tercerefecto:secolectivizandelosintereses . . . . . . . . . . . . . . . 840 iv) Cuartoefecto:suspensióndelasejecucionesindividualesydelas medidasprecautoriasencontradelosbienesdelpeticionario . . . 841 v) Quintoefecto:laconstitucióndelfondobeneficiaatodos loslegitimadosparasolicitarla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 841 i) Actituddelosacreedores . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 842 i) Primero:silencioyrebeldía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 842 ii) Segundo:compareceyoponeexcepcionesdilatorias . . . . . . . . . 843 iii) Tercero:comparece,contestalademandayverificasucrédito . . 843 iv) Cuarto:comparece,contestalademandayseoponea lalimitación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 843 v) Quinto:comparece,contestalademandayobjetaelmonto delfondo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 846 vi) Sexto:comparece,contestalademandayefectúa otrasalegacionesodefensas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 848 vii) Séptimo:compareceundeudordelpeticionario . . . . . . . . . . . . 848 viii)Octavo:pluralidaddeactitudes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 848

924 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO

Page 33: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

j) Delaprueba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 850 i) Aplicacióndelasnormasgeneralesenmateriaprobatoria . . . . . 850 ii) Extensióndelasfacultadesprobatorias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 850 iii) Delapericianaval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 851 k)Distribucióndelfondodelimitaciónypagodeloscréditos . . . . . . . 853 i) Explicaciónacercadeladualidaddeprocedimientos aplicablesysutramitación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 853 ii) Cuadernodeadministracióndelfondo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 854 iii) Distribucióndelfondo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 854 iv) Remanente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 856 l) Terminacióndelprocedimiento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 859 m)Procedimientodemenorcuantía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 860 n)Acumulaciónimperativadeprocedimientos . . . . . . . . . . . . . . . . . . 860 ñ)Accióndirecta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 860 –Procedimientosenmateriadeaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 861 a)Explicación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 861 b)Procedimientoparadeclararlaaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . . 862 i) Declaraciónextrajudicialdeaveríagruesa . . . . . . . . . . . . . . . . . 863 ii) Legitimaciónactiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 863 iii) Tribunalcompetente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 863 iv) Procedimientoaplicable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 864 c)Procedimientoparaimpugnarladeclaracióndeaveríagruesa . . . . . 865 i) Legitimaciónactiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 865 ii) Tribunalcompetente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 865 iii) Plazoparaimpugnar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 866 iv) Partesdeljuicio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 867 v) Procedimientoaplicable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 867 d)Acumulacióndeprocedimientos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 868 e)Procedimientodeobjeciónalaliquidacióndeaveríagruesa . . . . . . 869 i) Objetodelprocedimiento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 869 ii) Plazoparaobjetarlaliquidación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 869 iii) Tribunalcompetente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 869 iv) Procedimientoaplicable . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 870• cuartaparte:procedimieNtoSdeiNveStigacióN en CaSo de aCCIdenteS marítImoS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 870 a)Presentación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 870 b)InvestigaciónSumariaAdministrativa.ISA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 871 i) ObjetivoyautoridadacargodelaISA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 871 ii) Lugardeocurrenciadeloshechos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 872 iii) CorteMarítima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 872

925derecho marítimo

ÍNDICE

Page 34: Índice - Librotecnia...c) Forma de enarbolar el pabellón nacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 d) Excepciones a la exigencia de la matrícula, nacionalidad o tripulación

capítulox Prescripción extintiva en materia marítima 873

• Generalidades . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 873• Reglageneralenmateriadeprescripciónmarítima . . . . . . . . . . . . . . . . . 873• Cómputodelplazodeprescripción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 873 –Prescripcionesdecortísimotiempo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 874• Interrupcióndelaprescripción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 875• Extensióndelplazodeprescripciónparaelreembolsoenel contratodetransportemarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 876 –Prescripcióndelasaccionesdelseguro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 877 a)Seguroterrestre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 877 b)Seguromarítimo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 877

Bibliografía . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 879

Índice Analítico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 887

926 LiBrotecNia®

CLAUDIO BARROILHET ACEVEDO


Recommended