ORNOGABEAK5. GAIA
1. LIBURUKIA
ORNOGABEAK ORNOGABEAK :
EZ DUTE BIZKARREZURRIK BATZUEK EZ DUTE ESKELETORIK BESTE BATZUEK EXOESKELETOA DUTE.
BOST TALDE DAUDE: PORIFEROAK ETA ZELENTERATUAK, HARRAK, MOLUSKUAK, ARTROPODOAK ETA EKINODERMOAK
PORIFEROAK ETA ZELENTERATUEN EZAUGARRIAK
PORIFEROAK (BELAKIEK) ZAKU ITXURAKO GORPUTZA DUTE POROZ
ZULATUTA POROAK LOTUTA DAUDE KANAL BATZUEN BIDEZ GORPUTZAREN BARRUAN ATRIO-BARRUNBEA
DAGO BARRUNBEAK OSKULU IZENEKO ZULOA DU
KANPOALDEAREKIN KOMUNIKATZEKO GEHIENAK ITSASTARRAKhttp://www.youtube.com/watch?v=L0xOVmPdQKs&feature=relatedhttp://www.youtube.com/watch?v=_xJFMNRj-bU&feature=related
ZELENTERATUAK ANEMONAK, POLIPOAK (KORALAK) ETA MARMOKAK URTARRAK SIMETRIA ERRADIALA GORPUTZ BIGUNA ZULO BAKARRA DU (AHOA) GARROZ INGURATUTA AHOA BARRUNBE GASTROBASKULARRAREKIN
DAGO LOTUTA (URDAILA) HARAGIJALEAK DIRA
BI MOTA1. POLIPOAK http://www.youtube.com/watch?v=Qd7B1heHRDg
ZAKU TUBULARREN ITXURA DU ITSAS HONDOAN FINKO BIZI DIRA BATZUEK KOLONIAK ERATZEN DITUZTE (KORALAK)2. MARMOKAK http://www.youtube.com/watch?v=DwSZ-6UBxWA&feature=related
ATERKI ITXURAKOAK URETAN FLOTATZEN DIRA IREKIGUNEA GORPUTZAREN BEHEKO MUTURREAN
DUTE.
HARREN EZAUGARRIAK– gorputz biguna– aldebiko simetria– ez dute eskeletorikMOTAK:
PLATIHEMINTEAK
NEMATODOAK
ANELIDOAK
PLATIHELMINTEAK• HAR SOILENAK • GORPUTZ ZAPALA, MEHEA, BIGUNA,
SEGMENTUTAN BANATUTA• EZ LOKOMOZIO-ORGANORIK EZ DIGESTIO
ORGANOA EZTA ARNAS APARATURIK• HERMAFRODITA (AUTOERNALKETA)• URETAN EDO INGURUNE HEZEETAN BIZI• PARASITOAK DIRA (TENIA)
http://www.youtube.com/watch?v=frFHqlfUzrU&feature=fvst
NEMATODOAK
• GORPUTZA ZILINDRIKOA ETA BIGUNA
• EZ DAGO ERAZTUNETAN BANATUTA
• MUTURRAK PUNTAN BUKATU
• EZ ARNAS APARATURIK
• URETAN EDO LEHORREAN ASKE BIZI
• BATZUK PARASITOAK DIRA
http://www.youtube.com/watch?v=9wkgL-KYB8o&feature=related
ANELIDOAK• GORPUTZ BIGUNA, ZILINDRIKOA ETA
ERAZTUNETAN BANATUTA• ERAZTUN GUZTIAK ORGANO BERDINAK DUTE
(HORRI METAMERIA ESATEN ZAIO)• LOKOMOZIO APARATUA: ERAZTUN
BAKOITZEAN KETA IZENEKO APENDIZE TXIKIAK DUTE MUGITZEKO.
• UGALKETA– BATZUK KLITELO IZENEKO ORGANOA DUTE – BESTE BATZUK HERMAFRODITAK – IA GUZTIAK GAI DIRA ZATI BATETIK HAR BERRIA
SORTZEKO
• GEHIENAK URTARRAK DIRA (ZAKATZEZ ARNASTU)
• BATZUK PARASITOA DIRA • BESTE BATZUK LEHORTARRAK (AZALEZ
ARNASTU)
http://www.youtube.com/watch?v=7lLqF7sXZs4&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=XIN-yvMDYWM&feature=related
MOLUSKUEN EZAUGARRIAK Aldebiko simetria Gorputz biguna, mantu izeneko mintz mehe batez
estalita, askotan, mantuak, maskor bat eratzen du. 3 atal: • Burua: zentzumen organoak eta ahoa daude.• Masa biszerala: ia organo guztiak daude.• Oina: gihartsua da eta molusku motaren arabera
herrestan ibiltzeko, zulatzeko edo igeri egiteko erabiltzen dute.
Maskor batzuek kusku izeneko pieza bat dute beste batzuek bi kusku eta beste batzuek kuskurik ez
Urtarrak zakatzen bidez arnastu Lehortarrak biriken bidez arnastuEra askotako elikaduraDigestio-aparatua ondo garatuaGehienak hermafroditak batzuk sexubakarrakErnalketa: kanpokoa edo barnekoaObiparoakMetamorfosiaren bidez heldu bihurtu
HIRU TALDE: gasteropodoak, bibalbioak eta zefalopodoak
Gasteropodoak• Barraskiloak, bareak eta lapak.• Lehortarrak edo urtarrak• Burua oso garatuta lau garro ditu. (2 garro
handiak begiak dira)• Oin gihartsua herrestan ibiltzeko• Ahoak erradula izeneko mihia du, janaria
urratzeko balio du. • Gehienek maskorra dute masa biszerala
babesteko (barraskiloak). Bareek ez dute maskorrik
• Itsatarrek zakatzez arnastu, lehortarrek birikez.
• Gehienak belarjaleak dira
BIBALBIOAK• MUSKUILUAK, TXIRLAK ETA BERBERETXOAK• MASKORRA BI KUSKU ARTIKULATUAZ
OSATUTA. KUSKUAK GIHAR BATEZ IXTEN DIRA• BURUA EZ ZAIE NABARITZEN • OINA AZKORA EMATEN DU ETA ZULATZEKO
BALIO DU• ZAKATZEZ ARNASTU • URA IRAGAZTEN DUTE ELIKATZEKO
ZEFALOPODOAK• OLAGARROAK, TXIBIAK ETA TXIPIROIAK• ITSASTARRAK DIRA.• BURUA OSO GARATUTA BEGI HANDIAK DITU• OINA GARRO BIHURTU DA ETA AHOA
INGURATZEN DU• GEHIENEK EZ DUTE MASKORRIK • ZAKATZEN BIDEZ ARNASTEN DUTE• HARAGIJALEAK DIRA
ARTROPODOEN EZAUGARRIAK ALDEBIKO SIMETRIA GORPUTZA HIRU ATAL DITU: BURUA TORAXA
ETA SABELALDEA. Burua eta toraxa batuta egon daiteke (zefalotoraxa)
BURUAN: ANTENAK, BEGIAK ETA AHO PIEZAK DITUZTE.
BEGIAK : BAKUNAK BADIRA OZELO
EKINODERMOEN EZAUGARRIAK
http://www.youtube.com/watch?v=iEiPpoONMwM