EGURALDIA ETA KLIMA

EGURALDIA:Toki eta une jakin bateko atmosferaren egoera da.

KLIMA: Leku jakin bateko atmosferaren batez besteko egoera da (denbora luzean frogatua)

KLIMA FAKTOREAK: Tenperaturak, presio atmosferikoa, prezipitazioak eta haizea.

ATMOSFERA1.1.-ATMOSFERA:• Lurra inguratzen duen gas-geruza da.• Atmosferak eguzki izpiak zurgatzen ditu, lurrak erradiazio guztiak jasoko balitu, ez legoke

bizitzarik gure planetan.• Atmosferak ere, erortzen diren meteoritoengandik babesten gaitu.1.2.-OZONOA:• Atmosferaren goiko geruzetan, eguzkiaren erradiazio ultramoreek oxigenoa ukitu, eta gas

berria sortzen dute: OZONOA.• Ozonoz estratosferan dago, 30 eta 50km artean.• Funtzioa: erradiazio ultramoreak xurgatu, lurrazaleraino iritsi ez daitezen, gizakiarentzako

kaltegarriak baitira.• Ozono geruza murrizten da, beste gas batzuk ikutzerakoan, adb. Industriak isurtzen

dituztenak edo aerosolak isuritakoak... Orduan zulo antzekoak sortzen dira, bertatik izpi ultramoreak sartu eta lurrazaleraino iristen dira. http://es.wikipedia.org/wiki/Rel%C3%A1mpago_del_Catatumbo

• Hau dela eta gaixotasun batzuk sor daitezke:azaleko minbizia edo begietako arazoak, eta animaliaaskorengan eragina izan lezake.

http://natur4.pbworks.com/Ozono-geruza

ATMOSFERALurra inguratzen duen gas-geruzari atmosfera

deritzo.

• TERMOSFERA: Tenperaturak ikaragarri altuak (2.000ºC).

IONOSFERA, TERMOSFERA barruan dago eta bertan “Aurora Borealak” gertatzen dira eta meteorito asko desegiten dira tenperaturaren eraginez.

• MESOSFERA: geruza honetan airea oso dentsoa da.

• ESTRATOSFERA: airea estratifikatua dago eta egonkorra da.

30 eta 50 Km-ren artean ozono geruza dago, Eguzkitik datozen erradiazio ultramoreak zurgatzen dituena.

• TROPOSFERA: atmosferaren beheko geruza da. Bertan gertakari metereologiko nagusiak gertatzen dira eta arnasten dugun airerik gehiena lehendabiziko 6Km-tan dago.

NEGUTEGI EFEKTUA• Lurrazalera heltzen diren eguzki erradiazioak bertan islatu egiten dira eta

atmosfera berotzen dute; fenomeno hau ezinbestekoa da bizitza egoteko.• Azken hamarkada hauetan, gas gehiago isurtzen dira (industriek,

ibilgailuek, aerosolek…) sortutakoak, hori dela eta atmosferak eguzki-erradiazioak neurri handiagoan hartzen ditu, NEGUTEGI EFEKTUA sortuz.

• Ondorioak: tenperatura handitu, glaziarrak urtzen hastea eta euri urtaro joera aldatuz doa.

http://sites.google.com/site/edurnetxu/negutegiefektua

TENPERATURAAtmosferaren aireak duen beroa da

• TENPERATURA ALDARAZTEN DUTEN ERAGILEAK:-LATITUDEA: Ekuatorearekiko distantziak eragiten du: Ekuatorean altuak izaten dira eta Poloetan baxuak.Intsolazio handia baitago Ekuatorean eta txikiagoa Poloetan.-ALTITUDEA: Itsasoarekiko altitudearen arabera 100m igotzerakoan itsas mailatik, tenperatura 0,6ºC jaisten da.- ITSASOAREKIKO DISTANTZIA: itsasoak tenperaturak leuntzen ditu,itsasoari asko kostatzen zaio berotu eta hoztea; Lurra ordea azkar berotu eta hozten da.Horregatik, udan itsasotik lehorrerantz jotzen duen haizeak, lurra freskatzen du eta neguan ordea itsasoko haizeak itsasbazterretatik hurbil dauden lurraldeak berotzen ditu.

TENPERATURA NEURKETAK• NEURKETA: Tenperaturak ºC-tan neurtzen dira, TERMOMETROAREN bidez.• ISOTERMAK: Lurrazalean tenperatura bera duten puntuak lotzen dituzten

lerroak dira.

AIREAREN HEZETASUNA ETA PREZIPITAZIOAK.

• Airean dagoen ur-lurrunaren kontsentrazioari hezetasuna esaten diogu. Hezetasun hau neurtzeko HIGROMETROA erabiltzen dugu.

• HODEIAK ETA PREZIPÌTAZIOAK:• Prezipitazioak: Airearen ur-lurruna kondentsatutako ura, lurraren gainera erortzea da

PREZIPITAZIOA.• Hodeiak: Airea goratzen denean, ur-lurruna hoztu, kondentsatu eta tanta bihurtzen

da, hauek elkarren artean batueta ikusgai bihurtzen dira, HODEIAK eratuz.- Tenperatura aldaketek eraginik,

tanten tamaina handitu eta pisua-rengatik EURI modura eroriko dira.

- Tenperatura oso hotza bada, izo-tzezko kristalak sortu eta hauek elkartuz ELUR-MALUTAK sortu-ko dira.

- Aire korronte gogorrak, izotzez-ko kristalak, gorantz igo eta TXINGORRA edo KAZKABARRAsortzen da.

PREZIPITAZIO ALDAKETAK:

- LATITUDEAREN ARABERA: Ekuatorean euri gehiago egiten du, Zona epeletan eta eskualde polarretan baino.- ALTITUDEAREKIN: ugaritzen dira, gero eta gorago euri gehiago, elur modura.- ITSASOAK: hezetasuna sortzen du, beraz ugariagoak dira kostaldean.

PREZIPITAZIO NEURKETA:• PLUBIOMETROA: Eroritako euri kopurua neurtzeko tresna da, eta mm

tan adierazten da, hau da metro karratu bateko eremuan jasotako litro kopurua. (l/m2) edo mmtan.

• ISOHIETAK: Euri kopuru bera jasotzen duten lurrazaleko tokiak lotzen dituzten marrak dira.

PRESIO ATMOSFERIKOA • PRESIO ATMOSFERIKOA: Atmosferako aireak, lurraren gainazalean egiten duen

indarra da.• Aldaketa: ALTITUDEAREN arabera, zenbat eta altuera handiagoa, presioa txikiagoa

da.• Lurraren inguruan dauden “aire korronteak”ere, baldintzatzen dute presio

atmosferikoa→ JET KORRONTEA• ANTIZIKLOIAK ETA DEPRESIOAK:

DEPRESIOAK: Aire beroak dentsitate txikia du eta

gutxi pisatzen du horregaitik, goranzko joera du eta

BEHE PRESIOKO (BP) eremuak sortzen ditu, horri

DEPRESIOA edo EKAITZ GOGORRA esaten zaio eta

Mapetan B letraz agertzen da.

ANTIZIKLOIAK:Aire hotzak dentsoagoak dira eta pisu

gehiago dute, astunagoak dira, beheranzko joera dute.

Aire hotzak GOI PRESIOKO (GP) eremuak sortzen ditu

eta ANTIZIKLOIAK deitzen dira, eta zeru garbiak eta

eguraldi lehorra ekartzen digute. Mapetan A letraz

agertzen dira.

PRESIO ATMOSFERIKOAREN NEURKETA

• Airearen presioa, BAROMETROAREKIN neurtzen da. Itsas mailako presioa edo oinarria 1015 milibar dira.

• ISOBARAK: presio bera duten tokiak lotzen dituzten marrak dira. Isobarak elkartuago dauden tokietan, haize handiagoa dabil.

HAIZEA

HAIZE MOTAK:

• Lurreko zenbait lekutan HAIZE IRAUNKORREK jotzen dute, adb.ALISIOEK beti jotzen dute tropikoetatik ekuatorerantz.

• URTARO HAIZEAK: MONTZOIAK: -

- Udan montzoiak jotzen du Indiako ozeanotik, Asiako erdialdeko lur beroetarantz. Aire hezeak euri ugari sortarazten du.

- Neguan, Asiako erdialdeko lurrak hoztu eta montzoiak jotzen du kontinentetik itsasorantz. Haize lehorra eta hotza da.

TOKIKO HAIZEAK:iraunkorrak ez direnak, ZIERTZOA Aragoin, LEVANTEA Valentziako Erkidegoan eta

Andaluzian...

• HAIZEA airearen desplazamendua da, eta presio aldeen ondorioz sortzen da.• Aireak jotzen du presio altuko eremutik (dentsoagoa baita), presio baxuko

eremurantz airea dentsitate gutxikoa delako.

HAIZE NEURKETA

• HAIZE ORRATZAK :

Haizearen norabidea adierazten

du.

Haizeek jatorrizko lekuaren izena hartzen dute.

• ANEMOMETROA: Haizearen abiadura neurtzeko erabiltzen da.