Egileak: -Javi De Marcos -Gontzal Elortegi -Mikel Vazquez -Aitor Romero

Sarrera: Kokapena Greziar erlijioaren oinarriak

Erlijio Atenastarrari buruzko iturriak Idatziak Arkeologikoak Ahozkoak

Atenas polisaren sorrera Santutegiak eta kultu heroikoak Atenaseko sinezismoa

Atenas arkaikotik aldi klasikora Solonen erreforma erlijiosoa Atenas tiranoen garaian.

Pisistratidak Clistenes eta demokraziaren

eragina erlijioan Aldi klasikoa eta demokrazia

Atzerriko jainkoen eragina Filosofiaren eragina erlijioan Socrates eta erlijio krisia

Inperioaren aldia Erlijio lokala eta pribatua

• Zibilizazioaren jaioterritzat hartzen da Atenas

•Antzinako grezian influentzia handia izan zuen polis-a

• Atenea hiriko jainkosa zaindaria

• Atenashitzak greziar etimologian ez dauka esanahirik

Atenas Atticako probintzian kokatua. Greziako ipar-ekialdean.

Neolitikoan jada populatua Akropoliaren zonaldea. Aro Mizenikotik aurrera garrantzi gehiago.

Hasierako biztanleak Joniarrak. Dorikoen inbasioek ez zuten lortu Atenasetik botatzea, baina bai ahultzea.

Atticako polisen artean Atenasek lortu zuen indar handiena.

Atenas greziar demokraziaren sorgunea.

Filosofiak garrantzi handia izan zuen (Sokrates,Platon).

• Dibertsitate erlijiosoa eta politeismoa

• Jainkoak nahiz heroiak gurtzen zituzten

• Otoitzak eta sakrifizioak gurtza modu bezala

• Jainko bakoitzak bere ikonografia zehatza zuen

Garaiko idazleek ez zuten espreski jorratu erlijioaren gaia. Hala ere garaiko idazleen obretan sarritan agertzen dira erlijioari buruzko aipamenak

Autore aipagarri batzuk: •Plutarco •Homero •Hesiodo •Tucidides

Akropolia: -Funtzio erlijioso eta defentsiboa zeukan. -Bertan daude Atenaseko eraikin erlijioso garrantzitsuenak: · 1 Partenon · 2 Antiguo templo de Atenea · 3 Erecteion · 4 Estatua de Atenea Promacos · 5 Propileos · 6 Templo de Atenea Nike · 7 Eleusinion · 8 Santuario de Artemisa Brauronia · 9 Calcoteca · 10 Pandroseion · 11 Arreforion · 12 Altar de Atenea · 13 Santuario de Zeus Polieo · 14 Santuario de Pandión

Santutegiak eta kultu heroikoa:

- Santutegien sorrera Attican eta Grezia osoan

- Zeusen kultua mendietan

- Kultu heroikoa Aro Geometrikoan eta VII. mendean

Atenaseko erlijioaren garapena Aro Arkaikoan:

Aro Mizenikoan zehar:

Joniarrak okupatzen zuten Atenas

Aro Arkaikoa baino lehen, Dorikoen inbasioa gertatu.

Aro arkaikoan:

Sinezismoa:

- Hiri estatuen sorrera (polisak)

- Atenasen: Teseo

Festak eta errituak

Drakonen legislazioa

Solon poeta eta legisladore grekoa.

Orokorrean legeei buruz dakiguna Herodotok, Aristotelesek eta Plutarcok egindako erreferentziengatik dakigu.

Lege garrantzitsu batzuk: Erreforma garrantzitsuena erreforma

timokratikoa.

Populazioa lau kategoriatan banatu zituen.

Boulea sortu zuen.

Aldaketa aristokrazian.

Solonen erreforma:

Atenas tiranoen garaian. Pisistratidak.

Tirano grekoa izan zen.

Tiranoa izan arren bere gobernaldia “ Cronosen urrezko aroa” bezala ezagutzen da.

Eraikuntza erlijioso berriak.

Festa erlijiosoak:

Festa panatenea

Festa Dionisiakoa.

Clistenes eta demokraziaren eragina erlijioan. Solonekin batera legislatzaile garrantzitsutzat hartzen.

Egutegi berria sortu, erlijiotik kanpo.

Guztien eskuetara zeuden kultuak sustatu.

• K.a. V. mendearen erdialdetik aurrera.

• Periklesen (K.a. 495-429) agindupe garaia.

• Demokrazia gobernu mota. • Atenas bere botere gailurrera heldu. • Periklesek mundu helenikoaren

bateratze nahia. • Konferentzia panheleniko bat

burutu. • Tributu berriak ezarri. • Diziplina batzuk bere gorenera iritsi. • Suspertze kultural eta intelektual

sakona.

• Atenearen sede bezala eraikia.

• Atenearen ikonografia hontza (hiriaren sinboloa).

• Ateneak bi pertsonalidade (hipotasis): • Atenea Polias. • Atenea Palas.

• Santutegi berriak eraiki ziren.

• Akropolia: • Periklesen garaian guztiz berreraikia. • Zonalde garaiago batean. Arrazoi erlijiosoa eta

zibila. • Eraikin erlijioso eta zibilen kokaleku nagusia.

Arkitektura erlijiosoa • Partenoia:

• Akropoliko tenplu nagusia. • Tenplu dorikoa. • Izena Atenea Partenosetik (birjina). • Barneko cellan jainkosaren eskultura erraldoia. • Eraikina eskultura bakarrik jasotzeko. • Gero Deliako ligako altxorra bertan gorde.

• Kolumnatako metopan

erliebeak. Gai ezberdinak. • Barruko cellan,

Panatenaikaren errepresentazioa.

• Frontoian figurekin errepresentazioak.

Arkitektura erlijiosoa • Erekteion:

• Tenplu jonikoa. • Atenea eta Poseidoneri dedikatua. • Tenplua bi zatitan banatua:

• Atenea Poliasen inguruan. • Poseidonden inguruan.

• Tenplua ere jainko agrikolentzat dedikatua.

• Tenpluaren izena: • Batzuen ustez Erectonio

heroi grekotik. • Beste batzuen ustez

Erecteo errege grekotik.

Filosofia • Mitologiaren nagusitasuna gutxitzen hasi.

• Garaiko poetei kritikak.

• Lehen pentsalariei, mitoak eta hauek kontatutako historiak ez zitzaien nahikoa

iruditzen

• Gauza guztien sorrerari buruzko erantzunak oso ez-zehatzak eta landugabeak.

• Socratesen garaitik aurrera, filosofia, teologia eta morala batera.

• Honen ustetan edozein kalte moral ez jakintasunetik.

Sokrates eta erlijio krisia • Atenasko biztanleek bere base esentziala jainko tradizionalen ustetan.

• Uste hauek ez ziren basatu behar errito eta superstizioetan.

• Jakintasunean eta filosofiaren metodologia arrazionalean baizik.

• Ez ziren errito ikusietan basatu behar.

• Kontzientziaren barnean plasmatuta baizik.

• Argi dago hau guztia herriak ulertu ez zuela

• Sokrates hiltzera kondenatua.

• Jainkoen aurka joateagatik.

• Atenasko umeen pentsaera nahasteagatik.

• Sokrates K.a. 399an hil astaperrexil (cicuta) bidezko pozoiaz

• Bere epaiketa onartu zuen.

• Herriaren legeak jarraituz hil.

• Honen hilketak, beste hainbat filosofo haserretu.

• Herriaren eta honen pentsaeraren aurka.

• Platonek eraso sakona tradizio mitologiko homerikoari.

• 336an Alejandro II. mazedoniako errege izendatu eta 13 urteko erregetza

• Pertsiar inperioa suntsitu eta greziar kultura Asiatik hedatu zuen

• Gizarte aldaketa izugarria atzerriarekiko kontaktuarekin

•Alejandro Handiak erlijioarekiko lotura handia, erlijio berrien xurgaketa

•Erlijio publikoa: -Zonalde ezberdinetan sailkatuta -Erakunde publikoek finantziatzen zituzten -Errituak publikoak izaten ziren -Jaien organizatzaileak ziren, Panatheneak

Adibideak: -Athena palleniseko liga -Maratoiko tetrapolia; lau polisek osatua, jai propioak

•Erlijio pribatua: -Talde erlijiosoak -Esklusibitatea, gizarteko kide batzuk bakarrik Adibideak: -Eranistai, kideek kuota bat ordaindu beharra -Orgeones -Thiasotai, herentzia

-M. Campagno/J. Gallego/C.G. Garcia Mac Gaw: Politica y

religion en el mediterraneo antiguo. Egipto, Grecia, Roma (2009) Miño Davila

- Parker, Robert: Athenian religion: A history

-Gilbert Murray: La religion Griega. Ed. Nova

-E. Calderon, A. Morales Eusebia: Estudios de la religion griega. Ed. Signifer

-Bruid Zadman,L/Schnitt Pantel, Pauline La religion griega en la polis de la epoca clasica 1991 Akal ediciones

-Evans,N Civic rites: Democarcy and religion in acient athens

- V. G. Miriam; La constitucion de la religion civica en Atenas arcaica; Boletin bibliografico