Upload
joserra
View
286
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
ATMOSFERA: Gure planetaren gas-estalkia. Gas-nahasteari airea deritzo
NITROGENO: Airearen %78 da. Gas geldoa, hau da, ez du erreakzionatzen eta ez du arnasketarako balio
OXIGENOA: Airearen %21. Hartzen du parte erreakzioetan, esaterako oxidazioa egiten du. Arnasketarako erabiltzen dugu bizidunok
OZONOA: Oso kantitate txikian agertzen da. Soilik atmosferako geruza altuenetan. Izpi ultramoreak iragazten ditu eta horrexegatik babesten gaitu
KARBONO DIOXIDOA: Airearen % 0,03. Fotosintesirako ezinbestekoa eta…
BEROTEGIA: Plastikozko edo kristalezko eraikina da. Hormek uzten dute argia eta beroa pasatzen eta gero aire beroa nekez ateratzen da… orduan tenperatura altua izaten da
10 Km.
40 Km.
80 Km.
500 Km.
TROPOSFERA: Zenbat eta gorago igo tenperatura baxuagoa da. Geruza honetan aire osoaren %90 daukagu eta eguraldiko fenomenoak gertatzen dira.
ESTRATOSFERA: Goiko aldean eguzkiaren izpi ultramoreek oxigeno molekulekin egiten dute talka eta ozonoa sortzen da.
Ozonoa nagusitzen den tokiari ozonosfera deritzo
MESOSFERA: Tenperatura minimoak lortzen dira, 100ºC azpitik
IONOSFERA: Tenperaturak handigotzen dira. Goiko aldea EXOSFERA da eta airea urrituz doa… espazio hutsara heldu arte
Lurraren hasierako atmosfera (duela 4.500 milioi urtekoa) bereziki bi gasez osatuta zegoen: karbono dioxidoz eta ur-lurrnez. Sumendien jarduera dela eta
Fotosintesiari esker hasi zen oxigenoa produzitzen eta atmosferaren konposaketa kimikoa ere
METEOROLOGIAK aztertzen ditu atmosferaren aldaketak
ANEMOMETROAK haizearen indarra neurtzen du
HAIZE-ORRATZAK haizearen noranzkoa
TERMOMETROAK tenperatura neurtzen du
BAROMETROAK presio atmosferikoa
HIGROMETROAK aireko hezetasunaren portzentaia
PLUBIOMETROAK metro karratuko jasotako ur kantitatea
PRESIO ATMOSFERIKOA da atmosferak egiten duena
Non gutxiago?
Neurri bat ematen denean, itsas mailan neurtzen da
Mapetan ISOBARA izeneko lerroz adieraztzen dira… presio bereko puntuak lotzen dituztenak
Aire beroa hotza baino arinagoa da…
orduan igo egiten da…
eta leku horietan dauden presioak ingurukoak baino txikiagoak dira
DEPRESIOAK… gasteleraz BORRASCAS
Normalean eguraldi txarra
Aire hotzak, berriz, astunagoa da…
orduan jaitsi egiten da…
eta leku horietan dauden presioak ingurukoa baino handiagokoak dira
ANTIZIKLOIAK
Normalean eguraldi ona
?????? ??????DEPRESIOA ANTIZIKLOIA
Nondik nora mugituko zen airea?
Airea beti joaten da goi-presioko eremuetatik behe-presiokoetarantz, hau da antizikloietatik depresioetarantz
Haizeak badu hezetasuna, ur-lurrun eran. Kilogramo bat aire lehorreko zenbat gramo ur dagoen adieraziz
Itsaso eta ozeanoetako lurruntze prozesutik dator gehienbat
Aireko hezetasuna kondentsatzen bada IHINTZA sortzen da
Eta tenperatura 0ºC azpitik badago IZOTZ ZURIA
HODEIAK urta tantatxo nimiñoz osatutako masak dira
LAINOA lurzoruraino heltzen diren hodeiak dira
Airearen hezetasuna handia bada eta hoztuz gero EURIA sortzen da
KONDENTSAZIOA (gas egoeratik likido egoerara pasatzeko prozesua) gertatzen da, tanta handiak eratuz eta pisuagatik erori egiten dira
Tenperatura 0ºC azpitik elur izeneko prezipitazioak
Ur-lurruna izoztuz gero izotz-kristalez osaturiko ELUR-MALUTAK egiten dira
Ura izoztuz gero TXINGORRA sortzen da
Oso handiak badira izotz-esferak HARRIAK deritze
EGURALDIA da leku jakin batean eta une jakin batean dagoen atmosfera-egoera
KLIMA da oso denboraldi luzean izandako egoera. Bereziki tenperatura (maximoa, minimoa eta batez bestekoa) eta plubiositatea (jasotako ur kantitatea)
KLIMAGRAMA: Urtebetean hiletik hilera izandako batez besteko tenperaturaren eta guztizko prezipitaioen adierazpen grafikoa
Almeria
Bartzelona
Bilbo
Madril
Erregai fosilen kontsumoak karbono dioxidoa metatzen du
KARBONO DIOXIDOAK BEROTEGI-EFEKTUA sortzen du, atmosferan gero eta gehiago dagoelako eta horrek harrapatzen duelako askatzen den beroa
Tenperaturak igo
KLIMA-ALDAKETA
Poloak urtu
Itsasoko maila igo
lehorteak
SUFRE OXIDOEK eta NITROGENO OXIDOEK hodeietako urarekin nahastean azidoak sortzen dituzte eta euriak egiten duenean EURI AZIDOA dugu, eraikinak eta landareak suntsituz
Industrian erabilitako CFC gasek…
OZONO geruza txikitzea eragiten dute, zuloak sortuz. Orduan izpi ultramoreak ez dira iragazten eta pasatzen dira
Eguzkitan denbora luze egonez gero errekuntzak edo larruazaleko minbizia ager daitezke.
1997. urtean, Kyoto-n nazioarteko protokoloa sinatu zen karbono dioxidoaren atmosferako kantitatea jaisteko
Energia ez kutsagarrien erabilpena bultzatu zuten. Esaterako haize-energia eta eguzki-energia