BARROKOA

Errepasoa

Kronologia eta geografia

• XVI. mendearen amaieratik 1750 arte.

• Geografia: Europa osoa+ Amerika.• Garaiaren ezaugarriak:

• Konflikto politiko eta erlijiosoak• Kolonizazio geografikoak• Zientzien garapena• Aurkikuntza astronomiko berriak

Eguzkia unibertsoaren erdia.

Estilo Barrokoa

• Hitzak inperfekzioa esan nahi du• Naturalismo berriak aurrerakuntza

zientifikoak islatzen ditu.• Ekintza dramatikoak eta

sentimenduekiko zaletasuna:• Argia eta koloreen kontrasteak• Testura aberatsak• Espazio asimetrikoak• Oinplano diagonalak• Gai berriak: paisaia, generoa, bodegoia.

Estilo Barrokoa

• Barietatea estilo barruan• Artea boterearen zerbitzuan• Bi gune nagusiak:

• Erroma: Aita Santuaren autoritatea• Frantzia: monarkia boteretsua

• Kontrarreformaren eragina• Balio plastikoekiko kezka

Arkitektura: Ezaugarriak

• Nabe luze eta estuen partez espazio zabalagoak edo forma zirkularrak

• Argiaren erabilera dramatikoa• Ornamentazioen erabilera aberatsa• Sabaietako fresko handiak• Kanpoko fatxada erdiko proiekzio

dramatikoaz• Barrualdea maskor bat bezala pintura eta

eskultura kokatzeko• Efektu ilusionistak• Ekialdeko Europan tipula-kupulak

Arkitektura: Italia

• Berpizkundeko formetatik bilakatu ziren• Egitura handiekiko mugimendua,

egitura flotanteak eta forma kurboz• Paisaia askotan gehitzen zen• Elementu berriak lorategiak,

enparantzak, patioak eta iturriak bezala.• San Pedroren berrikuntzarako eragina,

hirian forma klasikoak integratzea ekarri zuela.

Arkitektura: Italia

• Maderno• Vatikanoko fatxada egin zuen• Bere lanak Miguel Angelen diseinua

partzialki desegin zuen• Bere lanean kupula konbinatu zuen

Aita Santua publikoan agertzeko espazio batekin

• Beste lanak:• Santa Maria della Vittoria• Palazzo Barberini

Arkitektura: Italia

• Longhena• Venezian lan egin zuen nagusiki.• Bere diseinua aukeratua izan zen

Santa Maria della Salute eraikitzeko• Hau oinplano zentraleko eraikuntza

bat da, kupula handi batekin, Veneziako sinboloa bilakatu zela.

Arkitektura: Italia

• Bernini• Arkitektura, pintura eta eskulturako fusio bat

sortu zuen• Kupula faltsuak eta trompe-l’ oeil-ak erabiltzen

zituen harridura sortzeko • Bere jauregiko fatxada eredua bilakatu zen,

pilastra handiz oinarri sendo eta zarpailen gainean.

• Lanak:• Sant Pedroko enparantza• Baldakinoa

Arkitektura: Italia

• Borromini• Bere lanak konbentzionalitatea eta

askatasunaren arteko kontrastetik sortzen dira

• Tradizioa oinarri bezala erabiltzen zuen, baina ez legea bezala

• Lanak:• San Carlo alle Quattro Fontane• San Carlo Borromeo• Oratorio degli Fillipenses

Arkitektura: Frantzia

• Dotorea, ordenatua, arrazionala eta mugatua zen

• Lerro zuzenez dominaturiko estiloa, klasizismotik gertu

• Louis XIV.aren monarkiaren boterea erakutsi nahi zuen.

• Lan nagusiak dira:• Louvre: Le Vay eta Perrault• Versailles: Le Brun, Le Vau, Le Notre

Arkitektura: Europa Ertaina

• Beranduago hasi zen, Hogeita Hamarren gerraren ondorioz

• Austriak estilo inperiala garatu zuen Fischer von Erlach eta Hildebrandt-ekin.

• Alemanian, Hegoalde katolikoan jesuiten ereduak jarraitu zituzten, Iparralde protestantean lanak horren garrantzitsuak izan ez ziren bitartean

• Jauregietako arkitektura oso garrantzitsua izan zen zonalde osoan.

Arkitektura: Ingalaterra eta Errusia

• Ingalaterran Wren garrantzitsua izan zen

• Barroko estiloa erabilia izan zen herrien plangintza urbanistikoa egiteko

• Errusian oso dekoratiboa da, adreiluz egindako eliza tradizionalez; beranduago Herbeheretatik inportatu zen eta arte estrabagantea bilakatu zen.

Arkitektura: Espainia

• Hasieran Eskorialeko eredua jarraitu zen• Dekorazioa fatxadetan kontzentratzeko

joera dauka• Rokoko garaian Churrigueresco estiloa

zabaldu zen, ate inguruan izugarrizko ornamentazioarekin

• Platereskoa (azken Berpizkundea zilarginen lana imitatuz) eta Churrigueresco Ameriketara esportatu ziren, bereziki Mexikora.

Eskultura

• Arte popularrenetariko bat da.• Bezeroak eliza eta noblezia dira.• Sinesmen erlijioso desberdinen

espresioa da.• Boterea anuntziatzeko era bat bezala

erabiltzen zen.• Lanak toki publikoetan kokatzen dira,

enparantzetan, patioetan eta iturrietan.

Eskultura: Ezaugarriak

• Ikuspuntu desberdinetatik begiratu daitezken irudiak sortzen dira.

• Egitura irekietarako joera.• Lerro konplexuak, diagonalak

gehien erabilitakoa izanik.• Argiaren efektuarekiko interesa:

• Azaleren trataera desberdina • Argia lortzeko batzuetan horma

zulatzen dute.

Eskultura: Ezaugarriak

• Material desberdinen konbinazioa lan berdintsuan.

• Keinu ikaragarriak.• Irudikaturiko pertsonaien giza

trataera.• Irudi mitologiko eta erlijiosoak,

bihozberatasun eta pasioz beteak.• Bolumenen antolamendu perfektua

bilaturiko efektua lortu ahal izateko.

Eskultura: Ezaugarriak

• Tentsioa eta drama: tentsio handieneko momentuak

• Argia eta itzalen kontraste bortitzak• Eskultura motak:

• Erliebea• Erretratua• Zaldi gaineko erretratua• Alegoriak• Gai mitologikoak• Erlijiosoak• Aste Santuko eskulturak (Espainian)• Iturriak• Hilobiak

• Desberdintasun erregionalak

Eskultura: Italia

• Bernini• Eskulturako estilo berri bat sortu zuen• Bere garaikideen pinturetan aurkitu zuen bere

inspirazio iturria• Dramatismo eta naturalismoko sentsua

(Caravaggioari jarraituz)• Harrian harrapatzen zuen mugimenduan zeuden

giza gorputzen formak, izoztuak bailiren• Lanak:

• Apolo eta Dafne• Santa Teresaren Estasia• Lau Ibaietako iturria• Tritonaren iturria

Eskultura: Frantzia

• Girardon• Nahiko klasikoa• Louis XIV.arentzat egin zuen lan• Iturri (Apolo Ninfak inguraturik), eta hilobien

autorea (Richelieu)

• Puget• Lan apasionatua• Italian hezia• Indar fisiko eta emozioen intentsitatea

espresatzen zituen• Lana: Krotonako Milon

Eskultura: Espainia

• Eskultura erlijiosoa asko garatu zen• Aste Santuko prozesioetarako egiten zen.• Ezaugarriak:

• Humanitatea (pasioak, bereziki sufrimendua)• Sufrimenduko sinboloak: odola• Banakako edo taldeko irudiak• Gehien erabilitako materiala egurra da (koloreztatua)• Gehitutako elementuak: benetako jantziak,

kristalezko begiak, ilea• Irudi arruntak:

• Mindutako Birjina (Dolorosa)• Ecce Homo (Kristo zutabe bati lotua)• Kristo hila• Kalbarioak

Eskultura: Espainia

• Gaztelako eskola: Gregorio Fernandez• Bere estiloak bilakaera izan zuen Gorteko

manierismo finatik Barrokoko naturalismora.• Giza gorputza irudikatzen maisu bat izan zen,

detaile, muskuluetako tentsioa, hezurren indarra eta haragi eta azaleko biguntasuna desberdinduz.

• Janzkera pisutsu eta planoa, plegatu zuzenak eta gogorrekin, argia eta itzalen arteko kontrasteak sortuz.

• Espresio dramatikoa• Polikromia sinplea (kolore lauak)• Lanak: Birjina Kristo Hilarekin, Kalbariorako

bidea, Santa Teresa

Eskultura: Espainia

• Andaluziako eskola:• Tradizio klasiko handiagoa.• Artistek azken Manierismoko formak

mantendu zituzten (izaki atletikoak, konposaketa dotorea, edertasun idealizatua).

• Naturaltasun efektuak gehitzen dira emozioetan.

• Artistak: Martinez Montañes, Alonso Cano, Pedro de Mena, Jose de Mora.

Eskultura: Espainia

• Andaluziako eskola:• Martinez Montañes: “ Egurraren jainkoa”

• Edertasunarekiko maitasuna eta Manierismoko lasaitasuna Barrokoaren naturalismoz konbinatu zituen.

• Figura dotoreak pose lasaietan• Giza emozioak, kontenituak• San Juan Evangelista

• Alonso Cano• Barrokoa eta Klasizismoa konbinatzen zituen• Formaren purutasuna, espresio delikatua eta kontenitua• Anatomia ondo irudikatua eta lerro lirainak• Aurpegi obalak, begi malenkoniatsuz eta begirada

pentsakorra• San Juan Baustista

Eskultura: Espainia

• Andaluziako eskola:• Pedro de Mena:

• Formako sinplifikazio handiagoa• Eduki espirituala• Sentimendu puruak edo animoko jarrerak: estasia• Alkantarako San Pedro, Ecce Homo

• Jose de Mora:• Sinpletasuna eta espresioa• Min errealista• Aurpegiak introspekzioko espresioz eta begirada

tristez• Kontsolamenduko ezintasuna• Bakardadeko Birjina

Eskultura: Espainia

• Pasos edo prozesioetako eszenak:• Material arin eta galkorrekin eginak hasieran• Egurra lantzea XVII. mendetik popularra zen• Polikromatuak eta gehigarri faltsuz: kristalezko

begiak eta malkoak, boliko hortzak, ilea• Ikuspuntuak kontutan hartzen dira• Lan desberdina pertsonaietan:

• Onak: metikulosoak, ederrak ikusteko, modarik gabeko janzkeraz

• Gaiztoak: detaile gutxiago, gehigarririk gabe, itsusi eta desatseginak, janzkera garaikideak

Eskultura: Espainia

• Egurrezko plataformatan muntatuak: eszenak benetakoak dirudite mugimenduarekin

• Irudi nagusiak desmuntatzen dira aldaretan jartzeko eta gaiztoenak gordetzen dira

• Famatuak ziren Valladolid-ekoak Gregorio Fernandez-ek eginak

• XVIII. mendeko gainbehera.

Eskultura: Espainia

• Azken barrokoan Frantziar eta Italiar eraginak daude

• Klasizismo berriaren sorkuntza• Murcia-k garrantzia hartu zuen: Salcillo

• Napoliko eskolaren eragina (Belenetako tradizioa)• Mugimendua, delikatua eta edertasun biguna• Formen perfekzioa, dotoretasuna eta

errefinamenduaren bila• Dinamismo handia• Material gehituak eta polikromatuak

• Luisa Roldan• Tamaina handiko irudiak eta terrakotaz egindako

konposaketa txikiak

Pintura

• Gaiak: erlijiosoak eta profanoak (mitologikoak, alegorikoak, historikoak edo erretratua)

• Konposaketa: konplexuak; talde handiekiko gustua, arreta deitzeko zentro desberdinez. Erretratuetan aldiz bakarrik oinarrizko elementuak

• Lerroak: dinamikoak eta konplexuak. Diagonala nahiago dute edota horizontal eta bertikalen konbinaketak

• Kolorea: aberatsa, efektu handiz olioaren erabileragatik eta kontrasteak zonaldearen arabera

• Elementu arraroak: bigarren mailako planoak, ispiluak

Pintura

• Irudikapen motak:• Erlijiosoak: martirioak, sufrimendua eta odola• Mitologikoak: normalean pertsonai garaikideekin

garatuak• Alegorikoak: bertuteak eta bekatuak pertsonak

bezala irudikatuak• Erretratuak: erregeenak, burgesiarenak (doelen),

behartsuak, elbarrituak• Ohiturak: eguneroko bizitza• Historikoak: gertakari historikoen testigantza• Paisaiak: inoiz ez dira erabat lasaiak• Bodegoiak: janaria eta landareak, loreak eta

animaliak• Vanitas: heriotzaren paper berdintzailea

gogoratzen dute

Pintura : Italia

• Caravaggio• Oso naturalista• Teologikoki ez-zuzena• Argiko kontraste izugarriak• Konposaketa zailak• Tenebrismoaren sortzaile bezala

ezagutzen da• Lanak: Emaus-eko Afaria, Birjinaren

Heriotza, San Mateoren Konbertsioa

Pintura : Italia

• Carracci• Caravaggioren eragina jaso zuen• Naturalismoa• Mundu perfektu eta idealizatua• Bere lanak Caravaggioarenekin

konparatuak guztiz desberdinak dira• Lanak: Cerasi Chapel

Pintura : Flandes

• Rubens• Artista oso bat zen• Antolokuntza eta errealismo eta idealismoko

zentzua zuen• Aurkakoen arteko armoniak gustukoak

zituen• Erromantikoa baino tradizio klasikoetan

oinarritua• Lanak: Hiru Graziak, Amodiozko Lorategia,

Medicci-ko Katalinaren erretratua

Pintura : Flandes

• Van Dyck• Rubens-en ikaslea• Bere lanetan izaera malenkoniatsu bat ikusten

da• Aristokraziako erretratuak• Lanak: Karlos I

• Jordaens• Generoan eta banketetako eszenetan

espezializatua• Argia eta itzaleko kontraste gogorrak• Irudi errealistak• Lanak: Erregeak edaten du

Pintura : Herbehereak

• Rembrant• Argia eta itzaleko erabilera misteriotsua• Irudi dramatikoak pinturako azalera betetzen dutela• Pintzelada azkarra eta boteretsua• Formaren imitazio zehatza ordezkatu zuen honen

sugestioarekin: pintura bukatugabea ematen zirudien

• Paleta mugatua baina koloreak irudikatzeko gaia izanik

• Kapa konplexuetan egiten zuen lan• Kontu handia medioko nolakotasun fisikoekiko• Lanak: Errondako Gaua, Saskia bainuan, Judutar

Andregaia, Filosofoa

Pintura : Herbehereak

• Hals• Taldeei bizitza eman zien• Erretratuak eta karikaturak• Bere garairako konbentzionalak ez ziren lanak• Irudikapen azkarrak, argiko ukimen batzuekin• Lanak: Neska Ijitoa

• Vermeer• Etxeetako barrualdeak• Konposaketako zentzu lasaia eta espazioko

ordena• Mundano, etxeko ekintzetako errekreazioa• Kamara iluna erabiltzen zuen perspektiba

esageratzeko• Lanak: Perlako Neska, Delft-eko bista, Geografoa,

Emakumea eskutitza idazten

Pintura : Frantzia

• Poussin• Eskola klasikoaren fundatzailea• Mitoak, oinarrizko irudiak eta sentsualitatea• Lanak: Et in Arcadia Ego

• La Tour• Argiaren eraginarekin kezkatua• Klaroskuro efektuak eta argi artifizialaren

zabalkuntza• Lanak: Maria Magdalena

• Le Nain• Bizitza arrunta, nekazariak eta pobreak• Pertsonai serioak, ez komikoak edo dotoreak,

ezta pikaroak edo satirikoak• Lanak: Nekazarien Familia

Pintura : Espainia

• Zurbarán • Erretratuen pintorea• Gai nagusiak: erlijiosoak (santuak, orden

monastikoen partaideak)• Austeroa, gogorra eta mugarik gabeko

irudiak• Bodegoiak• Lanak: Guadalupeko Monasterioko pinturak,

Santa Casilda, Limoietako bodegoia

Pintura : Espainia

• Velázquez• Mota guztietako gaiak• Gorteko pintorea zen eta Italiara joan zen artelanak

erosteko eta horrela maisu klasikoen lana ezagutu zuen

• Erretratuak: erret familia eta noblezia, horietako batzuk zaldi gainean, baina baita gorteko jende arrunta edo eskaleak (Olivares, Juan de Pareja, Esopo, Meninak)

• Pintura erlijiosoak eguneroko gaiak bezala tratatzen dira, garrantzia emanez eguneroko bizitzako tresneri (Kristo Marta eta Mariaren Etxean)

Pintura : Espainia

• Lan mitologikoak bigarren planoan agertzen dira edo jende arruntekin irudikatuak (Hilanderak, Mozkorrak)

• Historiako eszenak (Breda-ko errendizioa)• Biluziak (Ispiluko Benusa)• Paisaiak (Villa Medicci)• Generoko eszenak: garrantzi berdina

ematen zien tresnei edo jendeari (Atsoa arrautzak frijitzen, Sevilla-ko ur –saltzailea)

Pintura : Espainia

• Ezaugarriak:• Detaile handia nahi zuenean• Airezko perspektiba• Pre-inpresionismoa (materia gutxi eta

bukatu gabeko lanaren inpresioa)• Espazioaren kontzepzio berezia (ez du

banatzen)• Oso barrokoak diren elementuen erabilera,

ispiluak bezala, espazio ilusionista sortzeko• Koloreen aberastasuna

Pintura : Espainia

• Murillo• Bere lana ez da gogorra baina bere irudiek

konbentzitzen dute• Errealista baina idealismo apur batez• Umeen pintore bezala famatua da eta bere

obretan normalean eskaleak eta ume pobreak irudikatzen dira

• Sortzez Garbiaren eredu bat sortu zuen, haizeak mugiturik eta putti edo aingerutxo pilo batekin

• Lanak: Umeak fruta jaten, Bi emakume leiho batean, Txoriaren Familia Sakratua, Sortzez Garbia

Rokoko

• Frantziar estiloa barruko dekoraziorako

• 1720. amaieratik garatu zen• Beste herrietan Frantziar Estilo

bezala ezagutzen da• Ezaugarriak:

• Galantea: luxuzko gauzak• Kontrasteak: asimetriak• Portzelana: elementu exotikoak

Txinako artea imitatuz

Rokoko: Arkitektura

• Jendearen gustua erakarri zuen• Eraikuntza txikiak eta bereziak• Pergola dotoreak, kabineteak eta boudoireak• Hormak, sabaiak, altzariak eta metaleko

lana apaintzeko• Forma fantastiko eta eskultorikoen bildumak• Lerro horizontala ia erabat desagertzen da• Maskorren formako bihurguneak• Hormak igeltxoz estaliak• Kolore zuria eta distiratsuak.

Rokoko: Eskultura

• Ez du apurtzen aurreko estiloarekin• Norma gorteetan finkatu zen eta apaingarria

da• Eskailerak eta zutabeak atlanteekin

normalak bihurtu ziren• Lorategiak eta parkeak lehen baino gehiago

apaindu ziren eskulturak erabiliz. Hauek, banaka edo taldeak osatuz, iturrietan kokatzen ziren

• Eskulturako gizarte papera zabaldu zen dinastietako eta nobleziako boterea erakusteko, bereziki hiriak zabaldu zirenean.

Rokoko: Eskultura

• Birtuosismo teknikoekiko gustua, forma distiratsuekin

• Alegoriak askotan agertzen ziren sinboloen sistema konplexu bat dutelako

• Erlijioa zertxobait gutxiago erabiltzen zen Ilustrazioa bitartean

• Erretratuek errealitateari garrantzia ematen diote, psikologiako elementuz

• Emakumeen erretratuak ez ziren oso serioak• Gizon handien kultua• Zaldi gaineko eskulturen ugaritasuna• Hilobi monumentalak.

Rokoko: Eskultura

• Bouchardon:• Forma garbiak, erritmo lasaia eta armoniotsua• Neoklasizismoaren aurreralaria • Lanak: Louis XIV

• Houdon:• Irudi maitagarriak, anbiguo xamarrak • Lanak: Voltaire, La Frileuse

• Pigalle: Paul Beltza, Marshal Saxonyren hilobia

• Falconet: Pedro Handiaren zaldi gaineko eskultura

Rokoko: Pintura

• Garaiko depresio garaia irudikatu beharrean, goi klaseak eta jai galanteak nahiago dituzte

• Sentsualitate ederra oso ondo irudikatzen da kolorearen laguntzaz

• Solasaldiak, herriko bizitza idealizatua, Italiar eta Frantziar Artearen Komediako pertsonaiak irudikatzen dira, arte honetako espiritua erakutsiz

• Irudi argalak, pose finkoekin, herriko eszenatokietan eta kolore finez margoturik.

Rokoko: Pintura

• Frantzia• Wateau

• Humanidadea irudikatu zuen elementu nagusi bezala: haien arteko afinidadeak erakutsiz

• Pertsonai dotoreak, kolore biziz• Lanak: Citera-rako itsasoratzea, Gilles

• Fragonard• Pintore azkarra eta espontaneoa• Pertsonen eromena irudikatu zuen• Lanak: Kolunpioa

• Chardin• Bodegoien maisua• Pinturak kolore marroietan, lainoarekin, baina

errealitateari leialak izaten

Rokoko: Pintura

• Ingalaterra• Hogart

• Karikaturak bere lan moraletan• Pintzelada azkarra eta indartsua• Lanak: Arrain saltzailea

• Gainsborough• Paisaia eta erretratuaren artista• Pertsonai guztiak era jatorrean ikusteko

trebetasuna• Lanak: Paisaia Ijitoekin, Egunsentia

Rokoko: Pintura

• Italia• Tiepolo

• Pintura dekoratiboko maisua• Freskoak egiten zituen• Lanak: Wurzburg Jauregia, Espainiako

Monarkiaren alegoria

• Canaletto• Hirietako bisten pintorea (vedute)• Itxuraz, naturan margotzen zuen zuzenean• Kamara iluna erabili zuen• Lanak: Kapritxo arkitektonikoa, Bucintoro portura

itzultzen Igokundearen egunean.