U7.industria

UNIDADE 6UNIDADE 6

OS ESPAZOS INDUSTRIAISOS ESPAZOS INDUSTRIAIS

ÍNDICEÍNDICE

1.1. INDUSTRIAS Y MATERIAS PRIMASINDUSTRIAS Y MATERIAS PRIMAS2.2. FONTES DE ENERXÍAFONTES DE ENERXÍA3.3. OS RECURSOS ENERXÉTICOS DE GALICIAOS RECURSOS ENERXÉTICOS DE GALICIA4.4. A INDUSTRIA ESPAÑOLA ENTRE 1955 E A INDUSTRIA ESPAÑOLA ENTRE 1955 E

197519755.5. A CRISE E A REESTRUTURACIÓN A CRISE E A REESTRUTURACIÓN

INDUSTRIAL: 1975-1985INDUSTRIAL: 1975-19856.6. A INDUSTRIA ESPAÑOLA NA ACTUALIDADEA INDUSTRIA ESPAÑOLA NA ACTUALIDADE7.7. A INDUSTRIA EN GALICIAA INDUSTRIA EN GALICIA

TEMA 6 A reestruturación dos espazos industriaisTEMA 6 A reestruturación dos espazos industriais

ESQUEMA DA UNIDADEESQUEMA DA UNIDADE2.1. Proceso e factores da industrialización española.2.1. Proceso e factores da industrialización española.2.2. O tecido industrial español e os seus contrastes.2.2. O tecido industrial español e os seus contrastes.2.3. Gran variedade de paisaxes industriais. 2.3. Gran variedade de paisaxes industriais.

2.3.1. Áreas de antiga industrialización.2.3.1. Áreas de antiga industrialización.2.3.2.En áreas urbanas e rurais.2.3.2.En áreas urbanas e rurais.2.3.3. Paisaxes da innovación. 2.3.3. Paisaxes da innovación.

2.4. Situación actual da industria: desafíos e globalización.2.4. Situación actual da industria: desafíos e globalización.2.5. A enerxía: a diversidade de fontes de enerxía. 2.5. A enerxía: a diversidade de fontes de enerxía.

TEMA (pregunta teórica)TEMA (pregunta teórica) Situación actual da industria en España e Galicia.Situación actual da industria en España e Galicia.- Desafíos: problemas estruturais (dimensión, I+D+i, - Desafíos: problemas estruturais (dimensión, I+D+i,

tecnoloxía) e tecnoloxía) e consecuencias da incorporación á Unión consecuencias da incorporación á Unión Europea.Europea.

- Tendencias recentes da industria en España: - Tendencias recentes da industria en España: globalización e globalización e deslocalización.deslocalización.

TEMA 6 A reestruturación dos espazos industriaisTEMA 6 A reestruturación dos espazos industriais

PRÁCTICOS PRÁCTICOS - Comentario dunha paisaxe industrial e humanizada - Comentario dunha paisaxe industrial e humanizada

(fotografía).(fotografía).- Mapas ou planos sobre factores de localización - Mapas ou planos sobre factores de localización

industrial.industrial.- Mapas e gráficos de produción mineira, industrial, - Mapas e gráficos de produción mineira, industrial,

enerxética e principais áreas industriais de España e enerxética e principais áreas industriais de España e Galicia.Galicia.

- Mapas e gráficos de poboación ocupada nas - Mapas e gráficos de poboación ocupada nas actividades mineiras e industriais actividades mineiras e industriais en España e Galicia.en España e Galicia.

VOCABULARIO VOCABULARIO Economías de escala/ Enerxías renovables/ Difusión Economías de escala/ Enerxías renovables/ Difusión

industrial/ Fondos estruturais/ industrial/ Fondos estruturais/ Subcontratación/ Subcontratación/ Industrias verdes/ Materias primas estratéxicas / Industrias verdes/ Materias primas estratéxicas / Parque tecnolóxico.Parque tecnolóxico.

VOCABULARIOVOCABULARIO

ECONOMÍAS DE ESCALAECONOMÍAS DE ESCALA: Concepto : Concepto que expresa as que expresa as vantaxesvantaxes que para que para unha empresa comporta a súa unha empresa comporta a súa localización nun determinado contorno: localización nun determinado contorno: cando se produce unha concentración cando se produce unha concentración xeográfica das industrias as fábricas xeográfica das industrias as fábricas benefícianse de benefícianse de infraestruturasinfraestruturas colectivas e repártense o custo destas. colectivas e repártense o custo destas. Cerca dun gran mercado de consumo Cerca dun gran mercado de consumo economizan en gastos de economizan en gastos de transportetransporte, , benefícianse da concentración de man benefícianse da concentración de man de obra ou de de obra ou de incentivos fiscaisincentivos fiscais..


ENERXÍAS RENOVABLESENERXÍAS RENOVABLES: Son aquelas : Son aquelas que se obteñen de que se obteñen de fontes naturais fontes naturais virtualmente inesgotablesvirtualmente inesgotables, ben sexa , ben sexa pola inmensa cantidade de enerxía que pola inmensa cantidade de enerxía que conteñen, ben porque son capaces de conteñen, ben porque son capaces de rexenerarse por medios naturais. Entre rexenerarse por medios naturais. Entre as enerxías renovables cóntanse a as enerxías renovables cóntanse a enerxía hidroeléctrica, eólica, solar, enerxía hidroeléctrica, eólica, solar, xeotérmica, mareomotriz, a biomasa e os xeotérmica, mareomotriz, a biomasa e os biocombustibles. biocombustibles.


DIFUSIÓN INDUSTRIAL:DIFUSIÓN INDUSTRIAL: Fenómeno que Fenómeno que consiste na consiste na expansión da industriaexpansión da industria desde un área industrial central desde un área industrial central cara a cara a periferiaperiferia, seguindo os eixos que marcan , seguindo os eixos que marcan as principais vías de comunicación. Nos as principais vías de comunicación. Nos tempos actuais correspondese co tempos actuais correspondese co espallamento da actividade industrial espallamento da actividade industrial forra dos núcleos urbanos e no entorno forra dos núcleos urbanos e no entorno rural, por mor dunha menor cantidade rural, por mor dunha menor cantidade de custos de instalación nestas áreas. A de custos de instalación nestas áreas. A nivel global vincúlase co fenómeno da nivel global vincúlase co fenómeno da deslocalización industrialdeslocalización industrial. .


FONDOS ESTRUTURAISFONDOS ESTRUTURAIS: son : son instrumentos da Unión Europea que instrumentos da Unión Europea que teñen por obxecto teñen por obxecto reducir as reducir as diverxencias de desenvolvemento diverxencias de desenvolvemento entre as rexiónsentre as rexións, e busca reforzar a , e busca reforzar a cohesión económica e social. O Fondo cohesión económica e social. O Fondo Europeo de Desenvolvemento Rexional Europeo de Desenvolvemento Rexional (FEDER) –destinados ás rexións menos (FEDER) –destinados ás rexións menos favorecidas- e o Fondo Social Europeo favorecidas- e o Fondo Social Europeo (FSE) – destinado á formación, para (FSE) – destinado á formación, para fomentar as oportunidades de emprego.. fomentar as oportunidades de emprego..


SUBCONTRATACIÓNSUBCONTRATACIÓN: Proceso : Proceso económico no que unha empresa titular económico no que unha empresa titular dun contrato principal encarga a dun contrato principal encarga a realización de determinadas tarefas realización de determinadas tarefas a unha empresa externa a unha empresa externa (subcontratista) a cambio dunha (subcontratista) a cambio dunha contraprestación económica. Este tipo de contraprestación económica. Este tipo de contratación prolifera especialmente nas contratación prolifera especialmente nas obras e construccións, de forma que obras e construccións, de forma que existen pequenas e medianas empresas existen pequenas e medianas empresas que son únicamente subcontratistas. que son únicamente subcontratistas.


INDUSTRIAS VERDESINDUSTRIAS VERDES: Tipo de : Tipo de industria industria na que o valor centralna que o valor central non é o crecemento non é o crecemento económico senón o económico senón o desenvolvemento desenvolvemento sostible sostible – a través do respeto ao medio – a través do respeto ao medio ambente e o uso preferente de enerxías ambente e o uso preferente de enerxías alternativas ou renovables –. Nelas un valor alternativas ou renovables –. Nelas un valor fundamental é o de evitar a contaminación fundamental é o de evitar a contaminación industrial e o deterioro da paisaxe, e por industrial e o deterioro da paisaxe, e por eso, por exemplo, recicla ou reutiliza algún eso, por exemplo, recicla ou reutiliza algún tipo de material (cartón, papel, plástico....), tipo de material (cartón, papel, plástico....), reduce ao mínimo as emisións de gases de reduce ao mínimo as emisións de gases de efecto invernadeiro….efecto invernadeiro….


MATERIAS PRIMAS ESTRATÉXICASMATERIAS PRIMAS ESTRATÉXICAS: : Dícese daquelas materias primas que pola Dícese daquelas materias primas que pola súa importancia son súa importancia son vitais para o vitais para o desenvolvemento industrial e desenvolvemento industrial e tecnolóxico ou para a existencia tecnolóxico ou para a existencia económica ou política de certos estadoseconómica ou política de certos estados. . Ademáis dos tradicionais petróleo, gas e Ademáis dos tradicionais petróleo, gas e uranio están na lista outras materias primas uranio están na lista outras materias primas que condicionan o crecemento da producción que condicionan o crecemento da producción ou a riqueza mundial e que son clave para a ou a riqueza mundial e que son clave para a economía das potencias, as grandes economía das potencias, as grandes multinacionais e para o sector armamentista: multinacionais e para o sector armamentista: coltan, diamantes, manganeso, grafitocoltan, diamantes, manganeso, grafito..


PARQUE-TECNOLÓXICOPARQUE-TECNOLÓXICO: Espacio industrial : Espacio industrial diseñado para alentar a formación e o diseñado para alentar a formación e o crecemento de empresas e crecemento de empresas e industrias industrias innovadorasinnovadoras, vinculadas á , vinculadas á alta tecnoloxía alta tecnoloxía e e baseadas no coñecemento e a baseadas no coñecemento e a investigacióninvestigación. . Están ubicados xeralmente en lugares ben Están ubicados xeralmente en lugares ben comunicados, ben dotados de infraestruturas, comunicados, ben dotados de infraestruturas, de alta calidade ambiental e de alta calidade ambiental e vinculados ás vinculados ás universidades, centros de investigación universidades, centros de investigación e e outras institucións de educación superior. En outras institucións de educación superior. En España concéntranse no contorno das grandes España concéntranse no contorno das grandes cidades e nos eixes industriais máis dinámicos cidades e nos eixes industriais máis dinámicos (Tres Cantos en Madrid, Vallés en Cataluña, (Tres Cantos en Madrid, Vallés en Cataluña, Zamudio no País Vasco)Zamudio no País Vasco)

SECTOR SECUNDARIO: sector económico SECTOR SECUNDARIO: sector económico vinculado a elaboración e transformación vinculado a elaboración e transformación de materias primas en produtos de materias primas en produtos manufacturados. Está composto pola manufacturados. Está composto pola Industria e a construción.Industria e a construción.

INDUSTRIA: INDUSTRIA: actividade que transforma as actividade que transforma as materias primas en produtos materias primas en produtos semielaborados utilizando fontes de semielaborados utilizando fontes de enerxía. enerxía. As súas bases están nas materias As súas bases están nas materias primas e nas fontes de enerxía.primas e nas fontes de enerxía.

MATERIAS PRIMASMATERIAS PRIMAS Materias primas Materias primas = recursos a partir = recursos a partir

dos cales se obteñen productos dos cales se obteñen productos elaborados ou semielaborados. elaborados ou semielaborados. 2 2 tipos:tipos:a) a) Orgánicas: Orgánicas: proceden da actividade proceden da actividade agraria (algodón…), forestal (madeira…) agraria (algodón…), forestal (madeira…) ou gandeira (la…).ou gandeira (la…).b) b) Minerais: Minerais: proceden de xacementos proceden de xacementos (= concentracións con alto contido en (= concentracións con alto contido en mineral). mineral).

Minerais metálicos: Minerais metálicos: industria básica e industria básica e mecánica. Produción escasa:(ferro, cinc, mecánica. Produción escasa:(ferro, cinc, chumbo, cobre…). IMPORTACIÓNchumbo, cobre…). IMPORTACIÓN

Minerais non metálicos e industriais: Minerais non metálicos e industriais: construción e industria química. (cuarzo, construción e industria química. (cuarzo, feldespato, caolín…).feldespato, caolín…).

Rochas de canteiraRochas de canteira: (arxilas, calcaria, : (arxilas, calcaria, granito, mármore) repartidos de forma granito, mármore) repartidos de forma heteroxénea heteroxénea construción. construción.

PROBLEMAS:PROBLEMAS:a)a) Económico sociais: esgotamento dos filons, baixa calidade, Económico sociais: esgotamento dos filons, baixa calidade,

carestía dos prezos...carestía dos prezos...a)a) Crise da minería intenta solucionarse cos procesos de Crise da minería intenta solucionarse cos procesos de

reconversión reconversión (peche de minas acompañado de alternativas (peche de minas acompañado de alternativas como explotacion turística) como explotacion turística) e o incremento de e o incremento de competitividade.competitividade.

b)b) Dependencia externa: balanza deficitaria.Dependencia externa: balanza deficitaria.b)b) Ambientais: sobreexplotación, contaminación... Necesidade de Ambientais: sobreexplotación, contaminación... Necesidade de

tecnoloxía limpas e rehabilitaciónstecnoloxía limpas e rehabilitacións

PROBLEMAS:PROBLEMAS:

a)a) Económico sociais: esgotamento dos filons, baixa calidade, carestía dos prezos...Económico sociais: esgotamento dos filons, baixa calidade, carestía dos prezos...a)a) Crise da minería intenta solucionarse cos procesos de Crise da minería intenta solucionarse cos procesos de reconversiónreconversión e o incremento de competitividade. e o incremento de competitividade.

b)b) Dependencia externa: balanza deficitaria.Dependencia externa: balanza deficitaria.

b)b) Ambientais: sobreexplotación, contaminación... Necesidade de tecnoloxía limpas e Ambientais: sobreexplotación, contaminación... Necesidade de tecnoloxía limpas e rehabilitacións.rehabilitacións.

- - Produción española de minerais = insuficiente para autoabastecemento Produción española de minerais = insuficiente para autoabastecemento necesidade de importacións, excepto en rochas industriais necesidade de importacións, excepto en rochas industriais excedentes para excedentes para exportar.exportar.

- - Política mineira española segue obxectivos UE: Política mineira española segue obxectivos UE: competitividade, mellorar hábitat competitividade, mellorar hábitat mineiro e fomentar investigación e desenvolvemento tecnolóxico.mineiro e fomentar investigación e desenvolvemento tecnolóxico.

- - Medidas UE Medidas UE peche gran nº de minas de minerais metálicos pouco rendibles e peche gran nº de minas de minerais metálicos pouco rendibles e contaminantes, mantemento importante minería non metálica e crecemento rochas contaminantes, mantemento importante minería non metálica e crecemento rochas industriais.industriais.

FONTES DE ENERXÍAFONTES DE ENERXÍA- - Fontes de enerxía: Fontes de enerxía: recursos que proporcionan enerxía útil recursos que proporcionan enerxía útil

para aplicacións (industria, transporte…).para aplicacións (industria, transporte…).- En España consumo de enerxía (petróleo, carbón, En España consumo de enerxía (petróleo, carbón,

nuclear…) supera á produción (nuclear e carbón por nuclear…) supera á produción (nuclear e carbón por pobreza de hidrocarburos) pobreza de hidrocarburos) desequilibrio e dependencia desequilibrio e dependencia enerxética.enerxética.

- CONSUMO: acelerouse a partir dos 60. Consúmese moito CONSUMO: acelerouse a partir dos 60. Consúmese moito carbón e petróleo.carbón e petróleo.

- A PRODUCIÓN INTERIOR: procede da enerxía nuclerar e do A PRODUCIÓN INTERIOR: procede da enerxía nuclerar e do carbón.carbón.

- O AUTOABASTECEMENTO: é moi baixo O AUTOABASTECEMENTO: é moi baixo necesaria necesaria importación= dependencia externa nun sector estratéxico importación= dependencia externa nun sector estratéxico para o país.para o país.

1. PRINCIPAIS FONTES DE ENERXÍA 1. PRINCIPAIS FONTES DE ENERXÍA PRIMARIA (sen transformación)PRIMARIA (sen transformación)1.1 Carbón.1.1 Carbón.

- Carbón = rocha estratificada - Carbón = rocha estratificada combustible de cor negra que se combustible de cor negra que se forma pola descomposición de restos forma pola descomposición de restos vexetais ao longo de millóns de anos.vexetais ao longo de millóns de anos.

- - Dende 1984 Dende 1984 produción por produción por problemas:problemas: Esgotamento e baixa calidade dos Esgotamento e baixa calidade dos xacementos.xacementos. Diminución de demanda doméstica Diminución de demanda doméstica e industrial.e industrial.

Explotación cara: minas subterráneas Explotación cara: minas subterráneas e lavado do carbón.e lavado do carbón. Entrada na UE Entrada na UE liberalizou os liberalizou os prezos e obrigou a unha prezos e obrigou a unha reconversiónreconversión peche de minas peche de minas

- PRODUCIÓN: en 13 grandes concas, PRODUCIÓN: en 13 grandes concas, destaca a asturiana e leonesa… pero destaca a asturiana e leonesa… pero non permite o autoabastecemento non permite o autoabastecemento importacións (EEUU, Sudáfrica, importacións (EEUU, Sudáfrica, Australia…).Australia…).

- DESTINO: industrias siderúrxicas e DESTINO: industrias siderúrxicas e cemento, produción electricidade en cemento, produción electricidade en centrais térmicas (80%), localizadas centrais térmicas (80%), localizadas de forma dispersa, influindo a de forma dispersa, influindo a presencia de carbón e auga na súa presencia de carbón e auga na súa localización. Problema principàl = localización. Problema principàl = contaminación.contaminación.

INTRODUCIÓNINTRODUCIÓN Gráfico linealGráfico lineal Evolución do carbónEvolución do carbón Definición do carbón e das fontes de enerxíaDefinición do carbón e das fontes de enerxía

primariaprimaria DESCRIPCIÓNDESCRIPCIÓN

Cinco etapasCinco etapas ANÁLISEANÁLISE

Características das diferentes etapasCaracterísticas das diferentes etapas - - En 1935 : predominio eherxía hidráulicaEn 1935 : predominio eherxía hidráulica - Entre 1935-1965 : necesidade de ampliar produción nacional- Entre 1935-1965 : necesidade de ampliar produción nacional - Entre 1965-1975 : descenso polo peche de minas- Entre 1965-1975 : descenso polo peche de minas - Entre 1975-1985 : crise do petroleo e aumento do carbón- Entre 1975-1985 : crise do petroleo e aumento do carbón - Dende 1985: PROBLEMAS - Dende 1985: PROBLEMAS

Algúns ricos depósitos esgotáronse e outros son de baixa Algúns ricos depósitos esgotáronse e outros son de baixa calidadecalidade,,

Diminuíu a demanda Diminuíu a demanda A explotación é cara, A explotación é cara, A entrada na Comunidade Europea A entrada na Comunidade Europea

CONCLUSIÓNS (pax. 207)CONCLUSIÓNS (pax. 207) Importancia para EspañaImportancia para España Situación do sector en crise totalSituación do sector en crise total Dependencia enerxéticaDependencia enerxética

1.2 Petróleo.1.2 Petróleo.

- - Petróleo = aceite mineral composto por hidrocarburos, Petróleo = aceite mineral composto por hidrocarburos, formado por descomposición organismos mariños vexetais formado por descomposición organismos mariños vexetais e animais ao longo de millóns de anos en capas e animais ao longo de millóns de anos en capas sedimentarias.sedimentarias.

- - Petróleo ocupa 1º posto en consumo enerxético español.Petróleo ocupa 1º posto en consumo enerxético español.

- - PRODUCIÓN: escasa, localizada na costa mediterránea PRODUCIÓN: escasa, localizada na costa mediterránea (Tarragona) e no interior (Burgos) (Tarragona) e no interior (Burgos) non non autoabastecemento autoabastecemento gran volume de importacións (OPEP, gran volume de importacións (OPEP, Gran Bretaña, Rusia…) Gran Bretaña, Rusia…) dependencia externa dependencia externa gasto gasto considerable.considerable.

- - DESTINO= transporte (gasóleo e gasolinas), industria DESTINO= transporte (gasóleo e gasolinas), industria (amoniáco, queroseno) e produción electricidade (centrais (amoniáco, queroseno) e produción electricidade (centrais térmicas). Refinerías na costa (Puertollano e Tenerife)térmicas). Refinerías na costa (Puertollano e Tenerife)

1.3 Gas natural.1.3 Gas natural.

- - Gas natural = mestura de Gas natural = mestura de hidrocarburos gaseosos de hidrocarburos gaseosos de xacementos subterráneos. Fonte xacementos subterráneos. Fonte de enerxía de consumo recente de enerxía de consumo recente (a partir de 1969) en (a partir de 1969) en incremento.incremento.

- - Vantaxes: alto poder calorífico, Vantaxes: alto poder calorífico, baixo prezo e menos baixo prezo e menos contaminante que outros.contaminante que outros.

- - PRODUCIÓN: insignificante : País PRODUCIÓN: insignificante : País Vasco (90%) e Huelva (8%). Vasco (90%) e Huelva (8%). Crecemento espectacular dende Crecemento espectacular dende anos 70, pero produción anos 70, pero produción insuficiente insuficiente dependencia dependencia externa (Alxeria e Libia).externa (Alxeria e Libia).

- APLICACIÓNS: uso industrial, - APLICACIÓNS: uso industrial, transformación en electricidade transformación en electricidade e uso doméstico (Calefacción…).e uso doméstico (Calefacción…).

1.4 Enerxía nuclear1.4 Enerxía nuclear

- Obtida actualmente por fisión (escisión átomos pesados de uranio), fusión en - Obtida actualmente por fisión (escisión átomos pesados de uranio), fusión en experimentación (ITER). Desenvolvemento recente en España para diminuir experimentación (ITER). Desenvolvemento recente en España para diminuir dependencia do petróleo tras crise de 1975. Sen embargo desde 1984, por dependencia do petróleo tras crise de 1975. Sen embargo desde 1984, por riscos, contaminación e óposición opinión pública riscos, contaminación e óposición opinión pública moratoria nuclearmoratoria nuclear..

-PROBLEMAS: dependencia externa en enriquecimento de uranio e tecnoloxía, riscos -PROBLEMAS: dependencia externa en enriquecimento de uranio e tecnoloxía, riscos de seguridade, o almacenamento dos residuos radioactivos (cemiterios de seguridade, o almacenamento dos residuos radioactivos (cemiterios nucleares) e elevado custo desmantelamento centrais que deixan de estar en nucleares) e elevado custo desmantelamento centrais que deixan de estar en activo activo

- PRODUCIÓN: uranio = esgotamento reservas españolas - PRODUCIÓN: uranio = esgotamento reservas españolas importación 100% importación 100% necesidades (Níger). necesidades (Níger).

- DESTINO: producir electricidade (fundamental). 8 reactores nucleares - DESTINO: producir electricidade (fundamental). 8 reactores nucleares case ½ case ½ producción enerxía primaria de España. Emprego secundario en medicina producción enerxía primaria de España. Emprego secundario en medicina (radiología e radioterapia).(radiología e radioterapia).

1.5 Enerxía hidráulica.1.5 Enerxía hidráulica.

- - A partir de enerxía renovable: auga embalsada, que se fai saltar e A partir de enerxía renovable: auga embalsada, que se fai saltar e move turbinas move turbinas electricidade. electricidade.

- Hoxe en día estancada por primacía centrais térmicas (carbón e - Hoxe en día estancada por primacía centrais térmicas (carbón e petróleo), e enerxía nuclear.petróleo), e enerxía nuclear.

- PRODUCIÓN: na metade N peninsular (Ríos norte, concas Douro, PRODUCIÓN: na metade N peninsular (Ríos norte, concas Douro, Ebro e Texo) por existencia desniveis e ríos caudalosos.Ebro e Texo) por existencia desniveis e ríos caudalosos.

- DESTINO: electricidade.DESTINO: electricidade.

- - Vantaxes: renovable, limpa e instantánea, pero tamén problemas: Vantaxes: renovable, limpa e instantánea, pero tamén problemas: fluctuacións de produción e o conflicto que presenta con outros fluctuacións de produción e o conflicto que presenta con outros usos da auga (rega, consumo doméstico…).usos da auga (rega, consumo doméstico…).

1.6 FONTES DE ENERXÍA RENOVABLES.1.6 FONTES DE ENERXÍA RENOVABLES.- Crise do petróleo (subidas de prezo) - Crise do petróleo (subidas de prezo) desenvolvemento fontes desenvolvemento fontes

de enerxía renovables tentando de enerxía renovables tentando dependencia enerxética e dependencia enerxética e autoabastecemento. autoabastecemento.

- Vantaxes = inesgotables, limpas, diversidade de localizacións…- Vantaxes = inesgotables, limpas, diversidade de localizacións…- Tipos de enerxía renovables:- Tipos de enerxía renovables:

a) a) Minicentrais hidráulicasMinicentrais hidráulicas: centrais de pouca potencia en : centrais de pouca potencia en pequenos ríos e permiten electrificar lugares apartados pequenos ríos e permiten electrificar lugares apartados (montaña). Enerxía renovable + desenvolvida en España (Cat, (montaña). Enerxía renovable + desenvolvida en España (Cat, CL, Galicia…).CL, Galicia…).b) b) EólicaEólica: usa forza do vento : usa forza do vento electricidade. Líder de electricidade. Líder de crecemento entre as renovables (Ga, Na, Castelas, Ara…).crecemento entre as renovables (Ga, Na, Castelas, Ara…).c) c) BiomasaBiomasa: obtense de residuos biolóxicos agrícolas, : obtense de residuos biolóxicos agrícolas, gandeiros e forestais gandeiros e forestais enerxía por combustión directa ou enerxía por combustión directa ou transformación en biogás ao fermentar (And e Castelas…).transformación en biogás ao fermentar (And e Castelas…).d) d) SolarSolar: a partir de calor e luz do sol : a partir de calor e luz do sol uso térmico (quentar uso térmico (quentar auga) e fotovoltaico (electricidade). Comunidades con + auga) e fotovoltaico (electricidade). Comunidades con + produción: And, Bal e Can.produción: And, Bal e Can.e) e) XeotérmicaXeotérmica: usa vapor ou auga quente subterránea : usa vapor ou auga quente subterránea calefacción invernadoiros (Mur) e vivendas (Ou) ou obtención calefacción invernadoiros (Mur) e vivendas (Ou) ou obtención electricidade.electricidade.f) Maremotriz: usa a forza das mareas. Uso experimental f) Maremotriz: usa a forza das mareas. Uso experimental (Cantabria e Guipúzcoa).(Cantabria e Guipúzcoa).

CENTRAISCENTRAIS INTRODUCIÓNINTRODUCIÓN: mapa temático, símbolo, distribución das centrais térmicas convencionais de : mapa temático, símbolo, distribución das centrais térmicas convencionais de

carbón, fueloil, e gas natural; as centrais térmicas nucleares; as centrais hidroeléctricas; e as carbón, fueloil, e gas natural; as centrais térmicas nucleares; as centrais hidroeléctricas; e as

centrais eólicas, solares e de biomasa. DEFINICIÓN fontes de enerxía.centrais eólicas, solares e de biomasa. DEFINICIÓN fontes de enerxía. DESCRIPCIÓNDESCRIPCIÓN XERAL DO FENÓNEMO XERAL DO FENÓNEMO ANÁLISEANÁLISE::

DESCRIPCIÓN DO QUE É A PRODUCIÓN DE ELECTRICIDADE (páx. 206)DESCRIPCIÓN DO QUE É A PRODUCIÓN DE ELECTRICIDADE (páx. 206) LOCALIZACIÓN E CAUSAS DA LOCALIZACIÓNLOCALIZACIÓN E CAUSAS DA LOCALIZACIÓN

As centrais térmicas de carbón: As centrais térmicas de carbón: cuncas mineirascuncas mineiras; na costa, (carbón importado); grandes ; na costa, (carbón importado); grandes

cidades (abastecen)cidades (abastecen) As centrais térmicas de fuel As centrais térmicas de fuel óleo: costa.óleo: costa. As centrais térmicas de gas: As centrais térmicas de gas: portos e ao longo dos principais gasodutos.portos e ao longo dos principais gasodutos. As centrais térmicas nucleares As centrais térmicas nucleares presentan unha distribución aleatoria (criterios políticos.)presentan unha distribución aleatoria (criterios políticos.) As centrais hidroeléctricas: As centrais hidroeléctricas: auga (norte peninsular, o Pireneo e algunhas montañas do interior auga (norte peninsular, o Pireneo e algunhas montañas do interior

peninsular); ríos Douro e Texo ao abandonar a Meseta na fronteira con Portugal. As minicentrais : peninsular); ríos Douro e Texo ao abandonar a Meseta na fronteira con Portugal. As minicentrais :

Cataluña, Galicia, Aragón e Castela e León.Cataluña, Galicia, Aragón e Castela e León. As centrais eólicas : As centrais eólicas : ventos intensos, constantes e regulares (cumios montañosos e coa ventos intensos, constantes e regulares (cumios montañosos e coa

costa). Por iso céntranse no litoral galego do norte, Tarifa, as serras do Sistema Ibérico e certas costa). Por iso céntranse no litoral galego do norte, Tarifa, as serras do Sistema Ibérico e certas

comunidades con bo potencial eólico que apostaron por eles, como Navarra, Canarias, ambas as comunidades con bo potencial eólico que apostaron por eles, como Navarra, Canarias, ambas as

dúas Castelas e Aragón.dúas Castelas e Aragón. As centrais solares: As centrais solares: central que se está a construír en Sevilla (Sanlúcar la Mayor), Toledo, central que se está a construír en Sevilla (Sanlúcar la Mayor), Toledo,

Madrid, e a illa de Tabarca na provincia de Alicante.Madrid, e a illa de Tabarca na provincia de Alicante. As centrais de biomasa As centrais de biomasa utilizan residuos agrícolas, gandeiros ou forestais e subprodutos das utilizan residuos agrícolas, gandeiros ou forestais e subprodutos das

industrias agroalimentarias e da madeira para obter electricidade en centrais termoeléctricas ou de industrias agroalimentarias e da madeira para obter electricidade en centrais termoeléctricas ou de

biogás (producido pola fermentación de residuos orgánicos). Teñen unha localización dispersa en biogás (producido pola fermentación de residuos orgánicos). Teñen unha localización dispersa en

Galicia, o País Vasco, o val do Ebro e a costa mediterránea.Galicia, o País Vasco, o val do Ebro e a costa mediterránea. CONCLUSIÓNSCONCLUSIÓNS: problemas enerxéticos e política enerxética importanciadasrenovables ya que : problemas enerxéticos e política enerxética importanciadasrenovables ya que

permiten a independencia na localizaciónpermiten a independencia na localización

CENTRAISCENTRAIS INTRODUCIÓNINTRODUCIÓN: mapa temático, símbolo, distribución das : mapa temático, símbolo, distribución das

centrais térmicas convencionais de carbón, fueloil, e gas centrais térmicas convencionais de carbón, fueloil, e gas

natural; as centrais térmicas nucleares; as centrais natural; as centrais térmicas nucleares; as centrais

hidroeléctricas; e as centrais eólicas, solares e de biomasa. hidroeléctricas; e as centrais eólicas, solares e de biomasa.

DEFINICIÓN fontes de enerxía.DEFINICIÓN fontes de enerxía. DESCRIPCIÓNDESCRIPCIÓN XERAL DO FENÓNEMO XERAL DO FENÓNEMO ANÁLISEANÁLISE::

DESCRIPCIÓN DO QUE É A PRODUCIÓN DE ELECTRICIDADE DESCRIPCIÓN DO QUE É A PRODUCIÓN DE ELECTRICIDADE

(páx. 206)(páx. 206) LOCALIZACIÓN E CAUSAS DA LOCALIZACIÓNLOCALIZACIÓN E CAUSAS DA LOCALIZACIÓN

As centrais térmicas de carbón: As centrais térmicas de carbón: cuncas mineirascuncas mineiras; na ; na

costa, (carbón importado); grandes cidades (abastecen) costa, (carbón importado); grandes cidades (abastecen) As centrais térmicas de fuel As centrais térmicas de fuel óleo: costa.óleo: costa. As centrais térmicas de gas: As centrais térmicas de gas: portos e ao longo dos portos e ao longo dos

principais gasodutos.principais gasodutos. As centrais térmicas nucleares As centrais térmicas nucleares presentan unha presentan unha

distribución aleatoria (criterios políticos.)distribución aleatoria (criterios políticos.)

CENTRAISCENTRAIS As centrais hidroeléctricas: As centrais hidroeléctricas: auga (norte peninsular, o Pireneo e auga (norte peninsular, o Pireneo e

algunhas montañas do interior peninsular); ríos Douro e Texo ao algunhas montañas do interior peninsular); ríos Douro e Texo ao

abandonar a Meseta na fronteira con Portugal. As minicentrais : abandonar a Meseta na fronteira con Portugal. As minicentrais :

Cataluña, Galicia, Aragón e Castela e León.Cataluña, Galicia, Aragón e Castela e León. As centrais eólicas : As centrais eólicas : ventos intensos, constantes e regulares ventos intensos, constantes e regulares

(cumios montañosos e coa costa). Por iso céntranse no litoral galego do (cumios montañosos e coa costa). Por iso céntranse no litoral galego do

norte, Tarifa, as serras do Sistema Ibérico e certas comunidades con bo norte, Tarifa, as serras do Sistema Ibérico e certas comunidades con bo

potencial eólico que apostaron por eles, como Navarra, Canarias, ambas potencial eólico que apostaron por eles, como Navarra, Canarias, ambas

as dúas Castelas e Aragón.as dúas Castelas e Aragón. As centrais solares: As centrais solares: central que se está a construír en Sevilla central que se está a construír en Sevilla

(Sanlúcar la Mayor), Toledo, Madrid, e a illa de Tabarca na provincia de (Sanlúcar la Mayor), Toledo, Madrid, e a illa de Tabarca na provincia de

Alicante.Alicante. As centrais de biomasa As centrais de biomasa utilizan residuos agrícolas, gandeiros ou utilizan residuos agrícolas, gandeiros ou

forestais e subprodutos das industrias agroalimentarias e da madeira forestais e subprodutos das industrias agroalimentarias e da madeira

para obter electricidade en centrais termoeléctricas ou de biogás para obter electricidade en centrais termoeléctricas ou de biogás

(producido pola fermentación de residuos orgánicos). Teñen unha (producido pola fermentación de residuos orgánicos). Teñen unha

localización dispersa en Galicia, o País Vasco, o val do Ebro e a costa localización dispersa en Galicia, o País Vasco, o val do Ebro e a costa

mediterránea.mediterránea. CONCLUSIÓNSCONCLUSIÓNS: problemas enerxéticos e política enerxética : problemas enerxéticos e política enerxética

importanciadasrenovables ya que permiten a independencia na importanciadasrenovables ya que permiten a independencia na

localizaciónlocalización

PRODUCIÓN E CONSUMO DE PRODUCIÓN E CONSUMO DE ELECTRICIDADEELECTRICIDADE

Principais centros de obtenciónPrincipais centros de obtención

PRODUCIÓN:PRODUCIÓN:-+ da metade da enerx. eléctrica que -+ da metade da enerx. eléctrica que

consumimos procede das consumimos procede das centrais térmicas centrais térmicas (usan como base carbón,gas ou petról.)(usan como base carbón,gas ou petról.)

-Resto de enerx. procede de -Resto de enerx. procede de centrais nucleares centrais nucleares e hidroelécte hidroeléct. q. usan auga. . q. usan auga.

CONSUMO: motores, calefacción, iluminar, CONSUMO: motores, calefacción, iluminar, transmitir información…. transmitir información….

-centrais térmicas-c. nucleares-c. hidroeléct.

PROBLEMAS E POLÍTICA PROBLEMAS E POLÍTICA ENERXÉTICAENERXÉTICA

PROBLEMAS:PROBLEMAS: Elevada dependencia externaElevada dependencia externa Redución da competitividade económica por gasto enerxéticoRedución da competitividade económica por gasto enerxético Forte impacto ambientalForte impacto ambiental

POLÍTICA ACTUAL E OBXECTIVOS:POLÍTICA ACTUAL E OBXECTIVOS: Garantir o abastecemento mediante a diversificación das Garantir o abastecemento mediante a diversificación das

fuentes de aprovisionamento e dialogando cos países fuentes de aprovisionamento e dialogando cos países proveedores.proveedores.

Fomentar o aforro enerxético e as fuentes de enerxía renovables.Fomentar o aforro enerxético e as fuentes de enerxía renovables. Liberalizar Liberalizar o mercado enerxético europeo (eléctrico e gas)e o mercado enerxético europeo (eléctrico e gas)e

estender as redes entre os estados membros para así facilitar a estender as redes entre os estados membros para así facilitar a competenciacompetencia e reducir custos. e reducir custos.

Evitar o impacto ambiental negativo polo uso, transporte, eEvitar o impacto ambiental negativo polo uso, transporte, ecomercialización destas enerxías. Tradúcese na comercialización destas enerxías. Tradúcese na investigación de novas tecnolox. e na adopc. de medidas investigación de novas tecnolox. e na adopc. de medidas anticontam. Destaca o Plan de fomento de enerxías renovabeis- anticontam. Destaca o Plan de fomento de enerxías renovabeis- Obxectivo da UE de que o 12 % da produc. da enerxía sexa de Obxectivo da UE de que o 12 % da produc. da enerxía sexa de orixe renovableorixe renovable

INDUSTRIA ESPAÑOLA ENTRE INDUSTRIA ESPAÑOLA ENTRE 1855 E 19751855 E 1975

1. EVOLUCIÓN HISTÓRICA.1. EVOLUCIÓN HISTÓRICA.- Industrialización española entre 1855 e 1975 - Industrialización española entre 1855 e 1975 4 etapas: 4 etapas:

Inicio industrialización (1855-1900):Inicio industrialización (1855-1900): tivo lugar con atraso tivo lugar con atraso fronte a outros países europeos debido a causas:fronte a outros países europeos debido a causas:

Mala dotación en mat primas e fontes enerxía.Mala dotación en mat primas e fontes enerxía. Espírito empresarial escaso (riqueza basada en Espírito empresarial escaso (riqueza basada en

terras).terras). Pouco capital dispoñible (só para compras de terras).Pouco capital dispoñible (só para compras de terras). Atraso tecnolóxico.Atraso tecnolóxico. Demanda productos industrias insuficiente por baixa Demanda productos industrias insuficiente por baixa

renta renta da poboación.da poboación. Coxuntura exterior desfavorable (perda colonias Coxuntura exterior desfavorable (perda colonias

americanas…).americanas…). Pol ec. inadecuada = libre comercio Pol ec. inadecuada = libre comercio industrias industrias

básicas en mans estranxeiras.básicas en mans estranxeiras.

1º terzo S. XIX (1900-1936):1º terzo S. XIX (1900-1936): crecemento industrial por causas:crecemento industrial por causas:

Auxe da minería do carbón.Auxe da minería do carbón.

Incorporación avances 2ª Rev Industrial (electricidade, Incorporación avances 2ª Rev Industrial (electricidade, hidrocarburos…).hidrocarburos…).

inversións nacionais.inversións nacionais.

obras públicas.obras públicas.

Adopción proteccionismo Adopción proteccionismo competencia exterior. competencia exterior.

Guerra Civil e posguerra (1936-1959):Guerra Civil e posguerra (1936-1959): interrupción crecemento interrupción crecemento industrial por :industrial por :

a) guerra a) guerra destruccións de industrias. destruccións de industrias.

b) posguerra b) posguerra autarquía (autosuficiencia) autarquía (autosuficiencia) restriccións restriccións importacións de productos (mat primas e fontes enerxía) e capitais importacións de productos (mat primas e fontes enerxía) e capitais crise crise abandono autarquía en 1959. abandono autarquía en 1959.

Desenvolvemento industrial (1960-1975): Desenvolvemento industrial (1960-1975): enorme crecemento de enorme crecemento de industria, causas:industria, causas:

$ Liberalización importacións $ Liberalización importacións abastecemento de recursos. abastecemento de recursos.

$ Situación vantaxosa española no contexto do capitalismo mundial = $ Situación vantaxosa española no contexto do capitalismo mundial = man de obra barata, abundante e sen dereitos (escasa conflictividade), man de obra barata, abundante e sen dereitos (escasa conflictividade), demanda en alza, pol favorable demanda en alza, pol favorable plans de desenvolvemento franquista. plans de desenvolvemento franquista.

$ Baixo prezo da enerxía $ Baixo prezo da enerxía baixos custos de producción. baixos custos de producción.

EVOLUCIÓN DA PRODUCIÓN INDUSTRIALEVOLUCIÓN DA PRODUCIÓN INDUSTRIAL ÍNTRODUCIÓNÍNTRODUCIÓN: gráfico lineal, evolución do índice de : gráfico lineal, evolución do índice de

produción industrial entre 1859 e 1975.produción industrial entre 1859 e 1975. DESCRIPCIÓNDESCRIPCIÓN: periodo de enorme crecemento con varias : periodo de enorme crecemento con varias

etapas (especialmente significativo a partir de 1960)etapas (especialmente significativo a partir de 1960) ANÁLISEANÁLISE: varias etapas:: varias etapas:

Ata 1900: características (211)Ata 1900: características (211) Entre 1900 e 1930: 212Entre 1900 e 1930: 212 Entre 1930 a 1960: Entre 1930 a 1960:

1930-1940: descenso por Guerra Civil1930-1940: descenso por Guerra Civil 1940-1960: recuperación po política autárquica e redución de 1940-1960: recuperación po política autárquica e redución de

importaciónsimportacións Entre 1960 e 1975: desenvolvemento industrialEntre 1960 e 1975: desenvolvemento industrial Características xerais da produción e da estrutura industrial Características xerais da produción e da estrutura industrial

durante este periodo (1855-1975) (213-214)durante este periodo (1855-1975) (213-214) Consecuencias do desenvolvemento (moi brevemente):Consecuencias do desenvolvemento (moi brevemente):

Localización industrial (215)Localización industrial (215) Areas industriais (216-217)Areas industriais (216-217)

CONCLUSIÓNSCONCLUSIÓNS Política industrialPolítica industrial Evolución da economía en España nos anos seguintes.Evolución da economía en España nos anos seguintes. Atopamos crecemento ata 1975, momento no que ten lugar unha Atopamos crecemento ata 1975, momento no que ten lugar unha

grave crise económica e industrial que vai a paralizar grave crise económica e industrial que vai a paralizar prácticamente a economía española ata a súa recuperación a prácticamente a economía española ata a súa recuperación a principios dos anos 90principios dos anos 90

2. PRODUCIÓN INDUSTRIAL.- Período 1855-1975 variación de

industrias punteiras en España: Segunda metade S.XIX: 1ª Rev Industrial industria siderometalúrxica (Málaga, Asturias, PV) e téxtil (Cat). S.XX: 2ª Rev Ind 3 tipos sectores:

a) Sectores básicos: Mat primas productos semielaborados (siderurxia, petroquímica, naval) impulsados por gob franquista a través Instituto Nacional Industria (INI).

b) Bens de consumo: fabrican bens directamente para consumidores (téxtil, calzado). Creceron por aumento nivel de vida de pob. Tras dificultades da posguerra incremento producción na época de desenvolvemento franquista bens de consumo duradeiro (coches, electrodomésticos…).

c) Bens de equipo: semielaborados bens e máquinas para industrias (maquinaria) desenvolvemento menor. Maior crecemento en época desenvolvemento grazas á instalación multinacionais

3. ESTRUCTURA INDUSTRIAL.- Estructura industrial 1855-1975 trazos:

Sist produción: fabricación en serie (fordismo) = integración de diversas etapas de produción en cadeas de produción en grandes fábricas produción en serie de artigos homoxéneos e baratos (economías de escala). Man de obra: fordismo man de obra abundante e pouco cualificada, con melloras sociais e laborais dende o 1º terzo S.XX. Tamaño empresas: 2 tipos:

a) Pequenas: abundantes, con baixos niveis investimento, competitividade, tecnoloxía… bens de consumo.

b) Grandes: escasas durante o XIX. Importancia a partir 1º terzo XX e sobre todo en época franquista (empresas nacionais e multinacionais). Sectores de maior crecemento e complexidade tecnolóxica. Atraso tecnolóxico e dependencia externaAtraso tecnolóxico e dependencia externa: : por escasa por escasa capacidade de innovación e investimento propios capacidade de innovación e investimento propios importacións de importacións de maquinaria, tecnoloxía e capitais estranxeiros. Tamén dependencia maquinaria, tecnoloxía e capitais estranxeiros. Tamén dependencia enerxética por incapacidade de autoabastecemento en carbón e enerxética por incapacidade de autoabastecemento en carbón e hidrocarburos hidrocarburos Industrialización española pero en posición periférica Industrialización española pero en posición periférica no contexto mundial.no contexto mundial.

4. FACTORES LOCALIZACIÓN INDUSTRIAL.4. FACTORES LOCALIZACIÓN INDUSTRIAL.

- A industria tende a localizarse nos espazos que presentan maiores - A industria tende a localizarse nos espazos que presentan maiores vantaxes para lograr máximos beneficios e mínimos custos vantaxes para lograr máximos beneficios e mínimos custos factores de localización.factores de localización.

- No periodo 1855-1975 destacan os - No periodo 1855-1975 destacan os factores clásicos factores clásicos de de localización:localización:

Proximidade mat primas e fontes enerxía.Proximidade mat primas e fontes enerxía.

Existencia mercado de consumo amplo.Existencia mercado de consumo amplo.

Abundante man de obra barata.Abundante man de obra barata.

Bos sist de transporte.Bos sist de transporte.

Existencia sectores de apoio = outras industrias, boas Existencia sectores de apoio = outras industrias, boas infraestructuras e servizos.infraestructuras e servizos.

Pol industrial do Estado Pol industrial do Estado incentivos para instalación de incentivos para instalación de empresas en determinadas areas.empresas en determinadas areas.

- Todos estes factores - Todos estes factores localización da industria neste localización da industria neste periodo en periodo en grandes aglomeracións urbanas e grandes aglomeracións urbanas e industriais industriais empresas benefícianse de externalidades empresas benefícianse de externalidades positivas: industrias complementarias para abastecerse, positivas: industrias complementarias para abastecerse, amplo mercado man de obra e consumo, boas redes de amplo mercado man de obra e consumo, boas redes de transporte, existencia servizos (seguros, banca…) e transporte, existencia servizos (seguros, banca…) e infraestructuras infraestructuras economías de aglomeración = atracción economías de aglomeración = atracción de empresas dependentes e relacionadas.de empresas dependentes e relacionadas.

INDUSTRIA INDUSTRIA 19751975

INTRODUCIÓN: mapa temático localización INTRODUCIÓN: mapa temático localización

industria en 1975 (páx. 216-217)industria en 1975 (páx. 216-217) DESCRIPCIÓN: tendencia xeral semellante DESCRIPCIÓN: tendencia xeral semellante

a 1900, creación dalgúns espacios industriais novos.a 1900, creación dalgúns espacios industriais novos.

Pouca importanciado centro peninsular e dos arqupélagos.Pouca importanciado centro peninsular e dos arqupélagos. ANÁLISE:ANÁLISE:

Factores clásicos de localización industrial e tendencia a concentración (215)Factores clásicos de localización industrial e tendencia a concentración (215) Áreas industrializadasÁreas industrializadas

Rexións industriais existentes afianzaron a súa hexemonía: Características e causas, Rexións industriais existentes afianzaron a súa hexemonía: Características e causas, Rexións franxa cantábrica Asturias, Cantabria e Pais VascoRexións franxa cantábrica Asturias, Cantabria e Pais Vasco

Mediterráneo ,Madrid, Rioxa, Andalucia, balearesMediterráneo ,Madrid, Rioxa, Andalucia, baleares Inicio dun proceso de difusión industrial cara a espaos novosInicio dun proceso de difusión industrial cara a espaos novos

Periferias metropolitanas: Cataluña, Pais vasco, MadridPeriferias metropolitanas: Cataluña, Pais vasco, Madrid Aparición de Aparición de eixes industriaiseixes industriais Enclaves industriais illadosEnclaves industriais illados

Resto do espazo españolResto do espazo español CONCLUSIÓNSCONCLUSIÓNS

Aproveitamento das externalidades positivas.Desigualdades demog´ráficas, Aproveitamento das externalidades positivas.Desigualdades demog´ráficas, económicas e sociais, Migraciónseconómicas e sociais, Migracións

Desequililbrio económico interior periferiaDesequililbrio económico interior periferia

5. ÁREAS INDUSTRIAIS.5. ÁREAS INDUSTRIAIS.

a) S. XIX: concentración na periferia peninsular e Madrid. 3 tipos de a) S. XIX: concentración na periferia peninsular e Madrid. 3 tipos de industrias:industrias:

- Áreas extractivas: xacementos mat primas - Áreas extractivas: xacementos mat primas primeiros altos primeiros altos fornos (Málaga) e desenvolvemento siderúrxia (PV, Asturias…).fornos (Málaga) e desenvolvemento siderúrxia (PV, Asturias…).

- Áreas portuarias: principais portos - Áreas portuarias: principais portos tránsito de mercadorías tránsito de mercadorías (Bilbo, Barcelona, Valencia…).(Bilbo, Barcelona, Valencia…).

- Áreas urbanas: nas principais cidades (man de obra, mercado - Áreas urbanas: nas principais cidades (man de obra, mercado consumo, servizos,…) consumo, servizos,…) caso especial = Madrid, de centro caso especial = Madrid, de centro administrativo pasou a desenvolver industria bens de consumo.administrativo pasou a desenvolver industria bens de consumo.

b) S. XX: (ata 1975) consolidación desequilibrios territoriais na b) S. XX: (ata 1975) consolidación desequilibrios territoriais na industrialización industrialización 2 procesos: 2 procesos:

Hexemonía das rexións xa industrializadasHexemonía das rexións xa industrializadas::

- Franxa cantábrica: predominio sectores básicos e grandes - Franxa cantábrica: predominio sectores básicos e grandes fábricas, baixo control INIfábricas, baixo control INI

- Mediterránea: + diversificación. Dominio industrias bens - Mediterránea: + diversificación. Dominio industrias bens consumo e fábricas pequenas.consumo e fábricas pequenas.

- Madrid: consolidación por centralismo franquista e centro - Madrid: consolidación por centralismo franquista e centro comunicacións. Industria moi diversificada.comunicacións. Industria moi diversificada.

Nestas rexións Nestas rexións dobre proceso: dobre proceso:

a) Aumentou concentración industrial en grandes a) Aumentou concentración industrial en grandes metrópoles.metrópoles.

b) Industrias trasladáronse de centros das b) Industrias trasladáronse de centros das cidades cidades saturados á periferias saturados á periferias metropolitanas metropolitanas polígonos polígonos industrias ao industrias ao longo dos eixes de transporte.longo dos eixes de transporte.

Espazos industriais novosEspazos industriais novos::

- Eixes industrais ao longo de vías de comunicación entre - Eixes industrais ao longo de vías de comunicación entre rexións xa industrializadas (Eixes do Ebro e Mediterráneo).rexións xa industrializadas (Eixes do Ebro e Mediterráneo).

- Zonas industriais de promoción estatal (litoral galego, - Zonas industriais de promoción estatal (litoral galego, Valladolid, Zaragoza…).Valladolid, Zaragoza…).

- Enclaves illados con industrias básicas (Puertollano,…).- Enclaves illados con industrias básicas (Puertollano,…).

No resto territorio industrialización escasa, agás capitais de No resto territorio industrialización escasa, agás capitais de provincia e enclaves illados.provincia e enclaves illados.

6. POLÍTICA INDUSTRIAL.6. POLÍTICA INDUSTRIAL.

- Forte intervención estatal - Forte intervención estatal efectos: efectos:

a) Pol proteccionista: imposición aranceis ás importacións a) Pol proteccionista: imposición aranceis ás importacións competencia externa.competencia externa.

b) Creación empresas públicas, en sectores estratéxicos(SEAT, b) Creación empresas públicas, en sectores estratéxicos(SEAT, CAMPSA…).CAMPSA…).

c) Medidas para corrixir desequilibrios territorias na distribución da c) Medidas para corrixir desequilibrios territorias na distribución da industria industria Plans de Desenvolvemento franquista (1964-75) Plans de Desenvolvemento franquista (1964-75) promoción industrial de áreas atrasadas promoción industrial de áreas atrasadas medidas: medidas:

Creación Polos de Desenvolvemento Industrial: en cidades Creación Polos de Desenvolvemento Industrial: en cidades que xa contaban con certa industria (A Coruña, Vigo, Sevilla, que xa contaban con certa industria (A Coruña, Vigo, Sevilla, Vallladolid, Zaragoza, Oviedo,…).Vallladolid, Zaragoza, Oviedo,…).

Creación Polos de Promoción Industrial: en zonas + Creación Polos de Promoción Industrial: en zonas + deprimidas (Huelva, Burgos…).deprimidas (Huelva, Burgos…).

Creación polígonos industrias cerca de cidades para Creación polígonos industrias cerca de cidades para desconxestionar.desconxestionar.

Incentivos á industrias que se instalasen en certas áreas e Incentivos á industrias que se instalasen en certas áreas e polígonos industriais, repartidos por toda a xeografía españolapolígonos industriais, repartidos por toda a xeografía española

Resultado: pol incapaz de frear as tendencias da industria de se Resultado: pol incapaz de frear as tendencias da industria de se concentrar nas zonas tradicionais concentrar nas zonas tradicionais desequilibrios persistiron. desequilibrios persistiron.

CRISE E REESTRUCTURACIÓN CRISE E REESTRUCTURACIÓN INDUSTRIAL 1975-1985INDUSTRIAL 1975-1985

1. CRISE INDUSTRIAL- Crise enérxetica de 1973 = subida dos

prezos do petróleo afecta a España a partir de 1975.

- Causas crise:a) Causas externas:

Encarecemento petróleo custos de produción.

Esgotamento ciclo tecnolóxico anterior inicio Terceira Rev Industrial novas tecnoloxías (microelectrónica, informática), novos sectores industriais (robótica, aeronáutica…), novos sist de producción (descentralizada en peq establecementos).

Novas características da demanda esixe calidade e deseño necesidade de innovación e diversificación.

Competencia NPI (Novos países industriais): países asiáticos (Corea do Sur, Taiwan, Singapur), especializados en industrias tradicionais (téxtil, siderurxia…), moi competitivos polo baixo custo man de obra.

b) Causas internas: Deficiencias estructurais da industria española: baseada

en sectores maduros moi consumidores en enerxía, escasa innovación tecnolóxica, elevada dependencia exterior (enerxética, tecnolóxica e financeira).

- Causas externas e internas consecuencias: peche de empresas, descenso da produción, aumento da débeda e o paro.

2. POLÍTICA FRONTE Á CRISE: REESTRUCTURACIÓN INDUSTRIAL.2. POLÍTICA FRONTE Á CRISE: REESTRUCTURACIÓN INDUSTRIAL.

- Crise - Crise necesaria reestructuración industrial necesaria reestructuración industrial 2 actuacións: 2 actuacións:

a) a) Reconversión industrialReconversión industrial: reformas necesarias para adaptar ás : reformas necesarias para adaptar ás empresas ao novo ciclo tecnolóxico e facelas competitivas empresas ao novo ciclo tecnolóxico e facelas competitivas medidas:medidas:

- Regulacións de persoal (despidos).- Regulacións de persoal (despidos).

- Saneamento financeiro das empresas.- Saneamento financeiro das empresas.

- Especialización en productos con maior demanda.- Especialización en productos con maior demanda.

- Novos sistemas de organización e xestión.- Novos sistemas de organización e xestión.

Estas medidas afectaron a sectores maduros (metalurxia, naval, Estas medidas afectaron a sectores maduros (metalurxia, naval, téxtil, calzado…).téxtil, calzado…).

b) b) Reindustrialización:Reindustrialización: recomposición do tecido industrial nas recomposición do tecido industrial nas zonas afectadas pola reconversión. Actuacións:zonas afectadas pola reconversión. Actuacións:

Modernización tecnolóxica.Modernización tecnolóxica. Creación de novas actividades: para diversificar industria e Creación de novas actividades: para diversificar industria e

xerar empregos que absorbesen parados por reconversión xerar empregos que absorbesen parados por reconversión creación das ZUR (Zonas de Urxente Reindustrialización = Galicia, creación das ZUR (Zonas de Urxente Reindustrialización = Galicia, Asturias, Bilbao, Barcelona, Madrid e Cádiz). Nelas as empresas Asturias, Bilbao, Barcelona, Madrid e Cádiz). Nelas as empresas recibían incentivos fiscais e financeiros e subvencións para o recibían incentivos fiscais e financeiros e subvencións para o emprego de parados pola reconversión.emprego de parados pola reconversión.

Resultados da reindustrialización = insuficientes Resultados da reindustrialización = insuficientes menos emprego menos emprego do previsto e persistencia desequilibrios rexionais existentes ante do previsto e persistencia desequilibrios rexionais existentes ante escaso atractivo das novas zonas industriais.escaso atractivo das novas zonas industriais.

INDUSTRIA ESPAÑOLA NA ACTUALIDADEINDUSTRIA ESPAÑOLA NA ACTUALIDADE

1. TERCEIRA REV INDUSTRIAL E A RECUPERACIÓN DA INDUSTRIA.

- Reconversión industrial Terceira Revolución Industrial Recuperación da industria. Ao mesmo tempo, incorporación na UE vantaxes (aumento do mercado, investimentos estranxeiros e innovacións e desaparición aranceis) e inconvintes (normativa industrial comunitaria, supresión monopolios e axudas estatais…). 1.1 Terceira Revolución Industrial.

- Terceira rev ind baseada na innovación = aplicación de novos coñecementos e tecnoloxía para mellorar procesos productivos.

- Sectores punteiros = tecnoloxías da información informática, telecomunicacións, microelectrónica (produción microchips).

- 3ª Rev Industrial cambios na produción, estrutura, localización e pol industrial.

a) Cambios na producción industrial.a) Cambios na producción industrial.

- Principais sectores:- Principais sectores:

Telemática:Telemática: Infórmatica + telecomunicacións (Internet) Infórmatica + telecomunicacións (Internet) difunden todo tipo de información a escala planetaria.difunden todo tipo de información a escala planetaria.

AutomatizaciónAutomatización: (robótica, deseño…) : (robótica, deseño…) transforma transforma información en diversas formas de traballo.información en diversas formas de traballo.

Instrumentos de precisiónInstrumentos de precisión: usa información en forma de : usa información en forma de equipos e sistemas avanzados.equipos e sistemas avanzados.

Sectores complementarios: aos da información Sectores complementarios: aos da información novos novos materiais (polímeros…), biotecnoloxía (enxeñería xenética), materiais (polímeros…), biotecnoloxía (enxeñería xenética), enerxías renovables.enerxías renovables.

- Ademáis destes sectores, a nova tecnoloxía tamén se aplica ás - Ademáis destes sectores, a nova tecnoloxía tamén se aplica ás industrias tradicionaisindustrias tradicionais

b) Cambios na estructura industrial: 3 tipos de cambios: Cambios nos sistemas de producción: 2 procesos:

- Descentralización: dividir proceso de produción en fases realizadas en establecementos separados en lugares favorables (postfordismo) desintegración da gran fábrica (fordismo) gracias a novas tecnoloxías e redes telemáticas

3 modalidadesdescentralización

Empresas multiplanta

Actividade divididaen establecementos

múltiples especializados Nunha tarefa

Subcontratación

Empresas encargan a outras a relización de certas

pezas ou compoñentes

Redes de empresasPemes (peq e med empresas)

Divídense o traballo ou especializanse na mesma

rama ou produto Competencia e cooperación

- Flexibilización productiva: fabricar peq series de productos diversos grazas á maquinaria posibilidade da industria de dar resposta rápida a demanda diversificada e cambiante.

Cambios no tamaño das empresas: reducción do tamaño medio das industrias e proliferación de pemes (peq e medianas empresas).

Cambios no emprego: proporción de profesionais e técnicos cualificados e traballadores manuais pouco cualificados sustituidos por máquinaria.

Terciarización da industria: Cobran importancia nas industrias actividades relacionadas coa venta e calidade (I+D+I, xestión, deseño, control de calidade, servizo postventa…) valor dos productos demanda traballadores de “colo branco” (servizos á producción).

c) Cambios na localización industrial.- Producidos por novas tecnoloxías 2 efectos:

Difusión de empresas hacia lugares que ofrecen maiores vantaxes. Pero, concentración de industrias de alta tecnoloxía, centros de

decisión e xestión (terciario de decisión) nas áreas centrais, mellor dotadas en equipamentos e servizos.

d) Cambios na pol industrial.- Trazos:

intervención estatal e apertura externa. Fomento industrialización endóxena, baseada en potencialidades de cada lugar. Preocupación por medio ambiente.

2. PRODUCIÓN INDUSTRIAL.2. PRODUCIÓN INDUSTRIAL.

- Destacamos tres tipos principais de sectores:- Destacamos tres tipos principais de sectores:

2.1 Sectores industriais maduros en proceso de reconversión.2.1 Sectores industriais maduros en proceso de reconversión.

- Afectados por redución de demanda, cmpetitividade, atraso tecnolóxico e - Afectados por redución de demanda, cmpetitividade, atraso tecnolóxico e esixencias comunitarias (esixencias comunitarias ( produción e subvencións). Destacan: produción e subvencións). Destacan:

a) a) MetalurxiaMetalurxia: 2 subsectores:: 2 subsectores:

- Siderurxia: obten aceiro a partir de ferro en alto forno. - Siderurxia: obten aceiro a partir de ferro en alto forno. Reconversión Reconversión peche grandes enclaves na costa Mediterránea e peche grandes enclaves na costa Mediterránea e Bizkaia Bizkaia pervivencia en Asturias pero privatización e fusión con pervivencia en Asturias pero privatización e fusión con empresas europeas empresas europeas diminución custos, diversificación producción e diminución custos, diversificación producción e calidade. Pervivencia tamen de peq siderurxias en País Vasco, Cat, Nav, calidade. Pervivencia tamen de peq siderurxias en País Vasco, Cat, Nav, Can…Can…

- Transformados metálicos: fabrica maquinaria de todo tipo - Transformados metálicos: fabrica maquinaria de todo tipo PV, Cat, Mad.PV, Cat, Mad.

b) b) Electrodomésticos de liña brancaElectrodomésticos de liña branca (cociña e limpeza): (cociña e limpeza): Reorganización do sector Reorganización do sector tendencia á especialización, concentración tendencia á especialización, concentración e diversificación produción e diversificación produción peche e deslocalizacións de empresas e peche e deslocalizacións de empresas e regulacións de empregoregulacións de emprego

c) c) Construción navalConstrución naval: concentración espacial en Ga, Cantabria, PV e : concentración espacial en Ga, Cantabria, PV e And. Duro axuste para And. Duro axuste para capacidade e especializarse noutras capacidade e especializarse noutras actividades (reparacións).actividades (reparacións).

d) Industria téxtil e calzado: Levante (Gal, Cat e Val). 2 ramas: fibras químicas (grandes empresas, tecnoloxía e capitais estranxeiros) e confección (peq empresas, dispersas, con abundante man de obra, sufrindo competencia países máis baratos e deslocalizacións investimento en calidade).

2.2 Sectores industriais dinámicos.- Ramas industriais con maiores

expectativas de futuro pola súa alta productividade, estructura empresarial saneada, alta demanda e importante presencia capitais estranxeiros. Sectores: Automóbil: importante exportación española. Reconversión realizada por multinacionais propietarias con axudas estatais recuperación pero precisa renovación tecnolóxica (robotización). Perigo de deslocalización. Principais plantas (Vigo, Zaragoza, Valencia, Valladolid) Químico: sector importante pero con deficiencias graves: forte volume capital estranxeiro, falta de competitividade e escasa investigación. 2 subsectores:

- Petroquímico ou química de base: grandes complexos integrados con refinerías (Puertollano, Alxeciras, Cartaxena…).

- Química de transformación: peq empresas en PV, Cat, Mad colorantes, pinturas, fármacos, fertilizantes, papel… exportacións en alza.

Sector agroalimentario: abundan peq empresas e dispersas, aínda que ten tamén peso as multinacionais. Obxectivos: ventas no interior e exportacións (And, Val e Cat…) Construcción: Reactivouse considerablemente nos últimos anos ata convertirse nun dos sectores + dinámicos (18% do PIB directo e 30 % indirecto en 2007) debido a causas:

- Especulación inmobiliaria (ganancias “aseguradas”).- Axudas públicas para adquisición de vivendas.- Hipotecas e créditos a xuros baixos.

Estancamento e crise na actualidade estoupido burbulla inmobiliaria desemprego de + de 1 millón de traballadores do sector e endebedamento familiar consumo e morosidad créditos a familias e pemes ampliación da crise necesidade urxente de de cambio no sistema produtivo.

2.3 Sectores industriais punta.2.3 Sectores industriais punta.

- Sectores de alta tecnoloxía (microelectrónica, telemática…), - Sectores de alta tecnoloxía (microelectrónica, telemática…), implantados en España con retraso debido a dificultades:implantados en España con retraso debido a dificultades:

a) a) Dependencia externa en investigación e tecnoloxía: Dependencia externa en investigación e tecnoloxía: debido a debido a baixo investimento, escasa integración empresa e universidade baixo investimento, escasa integración empresa e universidade importación tecnoloxía e atracción multinacionais.importación tecnoloxía e atracción multinacionais.

b) b) Predominio empresas peq e medianas: Predominio empresas peq e medianas: escasa escasa competitividade e mercado case exclusivamente interior.competitividade e mercado case exclusivamente interior.

c) c) Escasa adaptación da man de obra e do sist educativoEscasa adaptación da man de obra e do sist educativo á á demanda das empresas.demanda das empresas.

- Localización sectores alta tecnoloxía: en determinados espazos - Localización sectores alta tecnoloxía: en determinados espazos (medios innovadores), destacando os parques tecnolóxicos ou (medios innovadores), destacando os parques tecnolóxicos ou científicos. Trazos:científicos. Trazos:

Aspecto funcional: reúnen centros de investigación e Aspecto funcional: reúnen centros de investigación e empresas de sectores innovadores.empresas de sectores innovadores.

Aspecto morfolóxico: peq e medianas empresas en parcelas Aspecto morfolóxico: peq e medianas empresas en parcelas reducidas. Baixa densidade de edificios, elevada calidade reducidas. Baixa densidade de edificios, elevada calidade ambiental (espazos verdes) e servizos complementarios ambiental (espazos verdes) e servizos complementarios (administrativos, telecomunicacións, cafeterías…) e boas (administrativos, telecomunicacións, cafeterías…) e boas infraestructuras (boas comunicacións con cidades, aeroportos, infraestructuras (boas comunicacións con cidades, aeroportos, autopistas…).autopistas…).

Localización: situadas arredor de metrópoles e cidades medias con elevada calidade residencial e ambiental e boa accesibilidade. Relación co entorno: industrias innovadoras = locomotoras para desenvolvemento local atracción empresas, difusión innovacións e demanda de servizos e man de obra cualificada.

- Resultados: Alta capacidade de atraer empresas nas zonas centrais (Madrid e Barcelona) e máis baixa nas periferias. Discutida capacidade de difundir innovacións ao seu entorno. desequilibrios rexionais concentración cerca grandes cidades e zonas dinámicas (Madrid, Cataluña, PV, Val, And…)

3. PROBLEMAS ESTRUCTURAIS DA INDUSTRIA ESPAÑOLA ACTUAL.3. PROBLEMAS ESTRUCTURAIS DA INDUSTRIA ESPAÑOLA ACTUAL.

a) a) Tamaño inadecuado das empresasTamaño inadecuado das empresas: maioría (99% en 2008) peq (= - : maioría (99% en 2008) peq (= - de 50 traballadores) ou med (50-500), pero só terzo do emprego de 50 traballadores) ou med (50-500), pero só terzo do emprego vantaxes (- conflictividade laboral) pero tamén inconvintes vantaxes (- conflictividade laboral) pero tamén inconvintes productos + caros e – competitivos) por pouco apoio estatal e productos + caros e – competitivos) por pouco apoio estatal e peq tamaño, que non permite grandes investimentos. Grandes peq tamaño, que non permite grandes investimentos. Grandes empresas (+ de 500) son poucas e pouco competitivas.empresas (+ de 500) son poucas e pouco competitivas.

b) b) Escasa investigaciónEscasa investigación: Reducido investimento en I+D+I (1% PIB) por : Reducido investimento en I+D+I (1% PIB) por debaixo doutros países comunitarios. Ademáis estes debaixo doutros países comunitarios. Ademáis estes investimentos concéntranse nas grandes empresas, nas ramas + investimentos concéntranse nas grandes empresas, nas ramas + dinámicas (electrónica, informática…) e nas rexións + dinámicas (electrónica, informática…) e nas rexións + desenvolvidas (Madrid, Cataluña…). Sen embargo nos últimos desenvolvidas (Madrid, Cataluña…). Sen embargo nos últimos anos a creación parques tecnolóxicos anos a creación parques tecnolóxicos difusión de investimento difusión de investimento I+D+I hacia outras áreas e empresas peq.I+D+I hacia outras áreas e empresas peq.

c) c) Tecnoloxía atrasada e dependente:Tecnoloxía atrasada e dependente: Reducido gasto en I+D+I Reducido gasto en I+D+I España crea pouca tecnoloxía, importa moita e apenas exporta.España crea pouca tecnoloxía, importa moita e apenas exporta.

- Consecuencias de carencias estructuraisConsecuencias de carencias estructurais baixa productividade, baixa productividade, calidade, maior prezo de productos e menor competitividade calidade, maior prezo de productos e menor competitividade posición semiperiférica de España no contexto mundial.posición semiperiférica de España no contexto mundial.

- Na actualidade, a crise financeira mundial iniciada en 2007 Na actualidade, a crise financeira mundial iniciada en 2007 efectos moi negativos nunha economía tan dependente da efectos moi negativos nunha economía tan dependente da construción construción recesión do consumo, aumento de stocks e recesión do consumo, aumento de stocks e aumento dramático do desemprego (4 millóns en 2010). aumento dramático do desemprego (4 millóns en 2010).

4. FACTORES E TENDENCIAS ACTUAIS DE LOCALIZACIÓN.4. FACTORES E TENDENCIAS ACTUAIS DE LOCALIZACIÓN.

- - importancia factores clásicos de localización pola crise e importancia factores clásicos de localización pola crise e 3ª Rev Industrial 3ª Rev Industrial novos factores: novos factores:

importancia da proximidade aos recursosimportancia da proximidade aos recursos: por : por abaratamento do transporte marítimo, abaratamento e abaratamento do transporte marítimo, abaratamento e rapidez do transporte de electricidade e novas tecnoloxías rapidez do transporte de electricidade e novas tecnoloxías que crean productos sintéticos de sustitución.que crean productos sintéticos de sustitución.

importancia proximidade mercadosimportancia proximidade mercados: por ampliación : por ampliación áreas de venda (a escala nacional ou internacional).áreas de venda (a escala nacional ou internacional).

Mellora transporte s e comunicaciónsMellora transporte s e comunicacións - importancia das - importancia das distancias.distancias.

Man de obra segue sendo factor importanteMan de obra segue sendo factor importante: sobre todo : sobre todo traballadores cualificados.traballadores cualificados.

Principal factor= acceso á innovación e información: Principal factor= acceso á innovación e información: conexións a redes telemáticas (Internet), proximidade conexións a redes telemáticas (Internet), proximidade centros investigación, infraestructuras comunicación e centros investigación, infraestructuras comunicación e telecomunicacións…telecomunicacións…

- Estes cambios - Estes cambios modificación tendencias de localización das modificación tendencias de localización das industrias industrias 2 procesos principais: 2 procesos principais:

a) a) Difusión industria hacia periferiasDifusión industria hacia periferias: debido a causas:: debido a causas:

* * Problemas das concentracións industriaisProblemas das concentracións industriais: saturación, : saturación, encarecemento do solo, conflictividade laboral e deterioro encarecemento do solo, conflictividade laboral e deterioro ambiental.ambiental.

* * Melloras tecnolóxicasMelloras tecnolóxicas: permiten separar funcións de : permiten separar funcións de dirección e xestión (grandes cidades), e de producción (fábricas) dirección e xestión (grandes cidades), e de producción (fábricas) que buscan emprazamentos favorables a veces a considerable que buscan emprazamentos favorables a veces a considerable distancia.distancia.

* * Estratexias do capitalismoEstratexias do capitalismo: buscar máximos beneficios : buscar máximos beneficios reducir custos salariais, fiscais, de solo reducir custos salariais, fiscais, de solo zonas periféricas. zonas periféricas.

* Desenvolvemento * Desenvolvemento industrialización endóxenaindustrialización endóxena: basada en : basada en recursos de cada zona.recursos de cada zona.

- Difusión industria afecta sobre todo a sectores maduros en crise - Difusión industria afecta sobre todo a sectores maduros en crise traslado hacia rexións periféricas de actividades intensivas en traslado hacia rexións periféricas de actividades intensivas en traballo e enerxía e pouco esixentes en innovación = proceso traballo e enerxía e pouco esixentes en innovación = proceso realizado a escala mundial (multinacionais trasladan factorias a realizado a escala mundial (multinacionais trasladan factorias a países subdesenvolvidos), nacional (traslado a rexións periféricas) países subdesenvolvidos), nacional (traslado a rexións periféricas) e interrexional (de centro grandes cidades a periferias, cidades e interrexional (de centro grandes cidades a periferias, cidades medias e rural).medias e rural).

b) Mantense o atractivo dos espazos centrais: sectores novas tecnoloxías prefiren emprazamentos centrais por mellores servizos e infraestructuras. Tamén colócanse nas zonas centrais as sedes sociais e de xestión das empresas nos noventa case 90% sedes das 500 maiores empresas españolas concentradas nas 7 maiores áreas metropolitanas.- Proceso de concentración que se observa a escala mundial (EEUU, Xapón e Europa = (Triada de poder), nacional (rexións dinámicas) e interrexional (centro áreas metropolitanas).

5. ÁREAS INDUSTRIAIS ACTUAIS.5. ÁREAS INDUSTRIAIS ACTUAIS.

- Localización industrial en España - Localización industrial en España fortes desequilibrios fortes desequilibrios territoriais, agravados por tendencia sectores dinámicos de territoriais, agravados por tendencia sectores dinámicos de localizarse en rexións + avanzadas.localizarse en rexións + avanzadas.

- Desigualdades industriais - Desigualdades industriais desigualdades en reparto pob, desigualdades en reparto pob, riqueza, dotación infraestructuras, equipamentos e servizos riqueza, dotación infraestructuras, equipamentos e servizos sociais sociais fomento industria = principais obxetivos para fomento industria = principais obxetivos para desenvolvemento rexional.desenvolvemento rexional.

- Diferentes áreas industriais:- Diferentes áreas industriais:

5.1 Áreas industriais desenvolvidas.5.1 Áreas industriais desenvolvidas.

- Espazos centrais de áreas metropolitanas (Madrid, Barcelona) - Espazos centrais de áreas metropolitanas (Madrid, Barcelona) = centros principais da industria española = centros principais da industria española procesos: procesos:

Afundimento e reconversión de sectores maduros.Afundimento e reconversión de sectores maduros.

Revitalización industrial Revitalización industrial atracción cara Mad e Bar de atracción cara Mad e Bar de empresas innovadoras e sedes sociais de empresas empresas innovadoras e sedes sociais de empresas nacionais e multinacionais nacionais e multinacionais terciarización da industria terciarización da industria aparición parques empresariais, con + oficinas que fábricasaparición parques empresariais, con + oficinas que fábricas

5.2 Áreas industriais en expansión.5.2 Áreas industriais en expansión.

- Resultado de difusión de industrias ou de industrialización - Resultado de difusión de industrias ou de industrialización endóxena. Áreas:endóxena. Áreas:

Coroas metropolitanasCoroas metropolitanas: cerca grandes cidades (Baixo : cerca grandes cidades (Baixo Llobregat, beira esquerda Nervión, sur Madrid) Llobregat, beira esquerda Nervión, sur Madrid) recepción recepción industrias, 2 tipos:industrias, 2 tipos:

- Difusión de industrias tradicionais procedentes das - Difusión de industrias tradicionais procedentes das áreas áreas centrais, para reducir custos centrais, para reducir custos polígonos polígonos industriais ao longo vías de comunicación ás cidades.industriais ao longo vías de comunicación ás cidades.

- Atracción empresas innovadoras - Atracción empresas innovadoras parques parques tecnolóxicos.tecnolóxicos.

Franxas periurbanasFranxas periurbanas: zona de transición campo-cidade, : zona de transición campo-cidade, de atractivo crecente par relocalizar industrias procedentes de atractivo crecente par relocalizar industrias procedentes das cidades. Tamén existen pequenas empresas, pouco das cidades. Tamén existen pequenas empresas, pouco capitalizadas, intensivas en traballo pouco cualificado capitalizadas, intensivas en traballo pouco cualificado (moble, madeira, confección…), (moble, madeira, confección…), subcontratas,… subcontratas,… polígonos polígonos de naves industriais, de reducidas dimensións e deficientes de naves industriais, de reducidas dimensións e deficientes infraestructuras.infraestructuras.

Eixes desenvolvemento industrialEixes desenvolvemento industrial: ao longo : ao longo principais vías de comunicación.principais vías de comunicación.

Eixes nacionais: val do Ebro e Mediterráneo Eixes nacionais: val do Ebro e Mediterráneo (Girona-Cartaxena), contan con rede autoestradas (Girona-Cartaxena), contan con rede autoestradas conexión con principais centros nacionais e do Sur de conexión con principais centros nacionais e do Sur de Europa Europa atracción empresas nacionais e multinacionais. atracción empresas nacionais e multinacionais.

Eixes rexionais e comarcais: arredor de Madrid Eixes rexionais e comarcais: arredor de Madrid estédendose hacia Castela A Mancha, e eixes interiores que estédendose hacia Castela A Mancha, e eixes interiores que seguen principais autoestradas (Valladolid-Palencia, A seguen principais autoestradas (Valladolid-Palencia, A Coruña-Vigo).Coruña-Vigo).

Algunhas áreas ruraisAlgunhas áreas rurais: presencia industrial : presencia industrial pequenas empresas (escaso investimento, tecnoloxía e pequenas empresas (escaso investimento, tecnoloxía e cualificación man de obra). Os casos + frecuentes son cualificación man de obra). Os casos + frecuentes son pequenos talleres de producións tradicionais (roupa, pequenos talleres de producións tradicionais (roupa, mobles), empresas urbanas relocalizadas ou que aproveitan mobles), empresas urbanas relocalizadas ou que aproveitan recursos da zona (agrícolas, gandeiras, recursos subsolo) recursos da zona (agrícolas, gandeiras, recursos subsolo) ou man de obra barata e pouco conflictiva.ou man de obra barata e pouco conflictiva.

5.3 Áreas e eixes industriais en declive.5.3 Áreas e eixes industriais en declive.

- Asturias, Cantabria e algúns enclaves (Ferrol, Cádiz, Huelva, - Asturias, Cantabria e algúns enclaves (Ferrol, Cádiz, Huelva, Puertollano…), agás P. Vasco = excepción por recente Puertollano…), agás P. Vasco = excepción por recente rexurdimento industrial. Trazos das áreas en declive:rexurdimento industrial. Trazos das áreas en declive:

Especialización en sectores maduros en crise Especialización en sectores maduros en crise gran gran fábrica e esacasas pemes.fábrica e esacasas pemes.

Mercado laboral pouco cualificado: cualificación media Mercado laboral pouco cualificado: cualificación media baixa, implantación sindical baixa, implantación sindical conflictividade. conflictividade.

Deterioro do medio: por industrias básicas contaminantes Deterioro do medio: por industrias básicas contaminantes e crecemento urbano desorganizado e baixa calidade de e crecemento urbano desorganizado e baixa calidade de vivenda.vivenda.

Incorporación UE: restricións á produción e emprego Incorporación UE: restricións á produción e emprego agravamento situación.agravamento situación.

- Consecuencias: declive industrial - Consecuencias: declive industrial declive demográfico por declive demográfico por emigración e posición periférica respecto a áreas industriais emigración e posición periférica respecto a áreas industriais dinámicas. Existen tamén exemplos de revitalización = País dinámicas. Existen tamén exemplos de revitalización = País Vasco.Vasco.

5.4 Áreas de industrialización inducida ou escasa.5.4 Áreas de industrialización inducida ou escasa.

- Áreas de industrialización inducida- Áreas de industrialización inducida: :

Aragón, Castela-León, Andalucía, Galicia. Aragón, Castela-León, Andalucía, Galicia.

Dende anos 60 promoción industrial estatal. Dende anos 60 promoción industrial estatal.

Posúen enclaves industriais desenvolvidos (costa ou vías de Posúen enclaves industriais desenvolvidos (costa ou vías de comunicación) comunicación) concentra investimentos, produción, e o concentra investimentos, produción, e o emprego, pero pouca relación con zonas próximas emprego, pero pouca relación con zonas próximas desequilibrios territoriais (Zaragoza en Aragón, Valladolid en desequilibrios territoriais (Zaragoza en Aragón, Valladolid en CL, costa en Galiza…).CL, costa en Galiza…).

Existencia pequenas industrias tradicionais e dispersas Existencia pequenas industrias tradicionais e dispersas nalgunhas capitais provinciais (téxtil, moble, conserveira…).nalgunhas capitais provinciais (téxtil, moble, conserveira…).

- - Áreas de industrialización escasaÁreas de industrialización escasa: :

Castela- A Mancha, Estremadura, Canarias, Baleares, Castela- A Mancha, Estremadura, Canarias, Baleares, interior outras comunidades…interior outras comunidades…

Grandes industrias son escasas e predominio sectores Grandes industrias son escasas e predominio sectores tradicionais de escaso valor engadido tradicionais de escaso valor engadido empresas medianas empresas medianas e pequenas.e pequenas.

Hoxe en día, CM = excepción por difusión industria Hoxe en día, CM = excepción por difusión industria madrileña hacia Toledo, Guadalajara (boa rede transporte).madrileña hacia Toledo, Guadalajara (boa rede transporte).

PRIMEIRA ETAPA (1855-1975) CRISE (1975-1985) ÉPOCA ACTUAL (DESDE 1985-2006)

◆Coxuntura:– Atraso no inicio do proceso de industrialización– Crecemento no primeiro tercio do séculoXX– Estancamento 1936-1960– Desenvolvemento 1960-1975

◆Conxuntura:– Encarecemento da enerxía– Esgotamento do ciclo tecnolóxico– Competencia dos NPI– Deficiencias estructurais internas– Conxuntura histórica

◆Conxuntura: Recuperación pola repercusión da terceira revolución industrial en:– A tecnoloxía– Os sectores matrices– A producción

◆Producción:– Sectores básicos: siderurxia, petroquímica, construcción naval– Bens de consumo– Escaseza de bens de equipo

◆Producción:– Crise nos sectores maduros (metalúrxia, téxtil, naval….)

◆Producción:– Predominio de sectores maduros– Sectores dinámicos dependentes do exterior en capital e en tecnoloxía– Atraso en sectores industriais punta

◆ Estructura:– Sistema fordista– Man de obra abundante e barata– Pequenas e grandes empresas– Atraso tecnolóxico– Dependencia técnica, financeira e enerxética

◆ Estructura:– Crise do fordismo– Descenso da producción– Aumento do paro

◆Estructura:– Sistemas descentralizados e flexibles– Man de obra cualificada– Tamaño inadecuado de empresas– Investigación escasa– Tecnoloxía atrasada e dependente

◆Localización industrial:– Determinada por factores clásicos (m.p., f.e., mercado, man de obra, transporte, capital, sectores de apoio e política industrial)– Tendencia á concentración

◆Localización industrial:– Inicio de novos factores:importancia da innovación e do territorio.

◆Localización industrial:– Determinada por factores novos– Tendencia á concentración das actividades innovadoras e á difusión de áreas industriais.

◆Áreas industriais:– Costa cantábrica, costa mediterránea e Madrid– A partir de 1960: difusión industrial e enclaves illados.

◆ Áreas industriais:- declive das áreas industriais especializadas en sectores maduros en crise.

◆Áreas industriais:– Desenvolvidas: Madrid e Barcelona– En expansión: coroas metropolitanas, franxas periurbanas, eixes industriais, áreas rurais.– En declive: Asturias e Cantabria

◆Política industrial: – Proteccionismo– Creación de empresas públicas– Políticas de promoción para corrixir desequilibrios territoriais distribucióne desenvolvemento.

◆Política industrial:– Reconversión– Reindustrialización: ZUR

◆Política industrial:– Apertura exterior– Privatización de empresas públicas– Política fronte ós problemas estructurais, territoriais e ambientais.

PAISAXE INDUSTRIAL DA CORUÑA.PAISAXE INDUSTRIAL DA CORUÑA.A imaxe corresponde a unha paisaxe industrial, A imaxe corresponde a unha paisaxe industrial,

concretamente unha refinería de petróleo onde o crudo concretamente unha refinería de petróleo onde o crudo (ouro negro) transformase, a partir de procesos químicos, (ouro negro) transformase, a partir de procesos químicos, en fontes de enerxía secundarias, a gasolina, por exemplo, en fontes de enerxía secundarias, a gasolina, por exemplo, e outros semielaborados que poidan ser utilizados como e outros semielaborados que poidan ser utilizados como materias primas en outros procesos industriais.materias primas en outros procesos industriais.

- LOCALIZACIÓNLOCALIZACIÓN- LOCALIZACIÓN: Coruña, zona costeira, situado no golfo LOCALIZACIÓN: Coruña, zona costeira, situado no golfo

Ártabro, proximidadeao mar, cidade duns 200000 hab.Ártabro, proximidadeao mar, cidade duns 200000 hab.- FACTORES: clásicos: materias primas (introducióndoi petroleo FACTORES: clásicos: materias primas (introducióndoi petroleo

polo mar), mercado (zona moi habitada e industrializada), polo mar), mercado (zona moi habitada e industrializada), capital (zona industrializada capitais dinámicos), capital (zona industrializada capitais dinámicos), infraestruturas (moi desenvoltas: porto, estrada, avión, infraestruturas (moi desenvoltas: porto, estrada, avión, polígono industrial), transporte (introdución do petróleo pola polígono industrial), transporte (introdución do petróleo pola costa, aforrar costes e existencia de posibilidades de costa, aforrar costes e existencia de posibilidades de transporte por terra, mar e aire)transporte por terra, mar e aire)

- TIPO DE LOCALIZACIÓN: concentrada (vantaxes: intercambio TIPO DE LOCALIZACIÓN: concentrada (vantaxes: intercambio de man de obra, materias, maquinaria, de man de obra, materias, maquinaria, tecnolóxía;inconvenientes: contaminación, elevado custo do tecnolóxía;inconvenientes: contaminación, elevado custo do solo…)solo…)

- LOCALIZACIÓN CONCRETA: polígono industrial clásico-LOCALIZACIÓN CONCRETA: polígono industrial clásico-modernizado. Parcelasgrandes ocupadas por industrias modernizado. Parcelasgrandes ocupadas por industrias pesadas.pesadas.

CARÁCTERSTICAS XERAISCARÁCTERSTICAS XERAIS TIPO DE INDUSTRIA E SECTOR PRODUTIVO:TIPO DE INDUSTRIA E SECTOR PRODUTIVO:

industria pesada: precisa de grandes instalacions e industria pesada: precisa de grandes instalacions e consume grandes cantidades tanto de fontes de consume grandes cantidades tanto de fontes de enerxía como de materias primas,enerxía como de materias primas,

e de base: proporciona materias primas e fontes de e de base: proporciona materias primas e fontes de enerxía que son a base doutras industriasenerxía que son a base doutras industrias

sector da química pesada ou petroquímica. É un sector da química pesada ou petroquímica. É un sector industrial que esixe unha forte concentración sector industrial que esixe unha forte concentración financeira (importantes inversions económicas) financeira (importantes inversions económicas) técnica (aplicación dos avances técnicos) e técnica (aplicación dos avances técnicos) e xeográfica (poucas refinerías concentradas en xeográfica (poucas refinerías concentradas en determinados lugares da costa, e únicamente a de determinados lugares da costa, e únicamente a de Puertollano no interior)Puertollano no interior)

TAMAÑO: moi grande, elevado TAMAÑO: moi grande, elevado desenvolvemento tecnolóxicodesenvolvemento tecnolóxico

IMPORTANCIA ACTUAL: moita importancia, IMPORTANCIA ACTUAL: moita importancia, sector estratéxico, dependencia na adquisición sector estratéxico, dependencia na adquisición da materia primada materia prima

PROBLEMÁTICAPROBLEMÁTICA PROBLEMAS ESTRUTURAIS: dependencia da PROBLEMAS ESTRUTURAIS: dependencia da

materia prima, grandes investimentosmateria prima, grandes investimentos REPERCUSIÓNS DA PERTÉNZA A UE: reto REPERCUSIÓNS DA PERTÉNZA A UE: reto

importante, modernización, liberdade de importante, modernización, liberdade de prezos, máis mercado, máis competenciaprezos, máis mercado, máis competencia

REPERCUSIÓN AMBIENTAIS: moi negativas REPERCUSIÓN AMBIENTAIS: moi negativas (choiva ñacida, efecto invernadoiro), (choiva ñacida, efecto invernadoiro), altamente contaminante…aplicación de altamente contaminante…aplicación de medidas correctorasmedidas correctoras

GRAO DE DESENVOLVEMENTOGRAO DE DESENVOLVEMENTO Gran desenvolvemento, externalidades Gran desenvolvemento, externalidades

positivas (proximidade de empresas positivas (proximidade de empresas auxiliares, infraestruturas e equipamentos auxiliares, infraestruturas e equipamentos comúns)comúns)

Perxpectivas de futuro: positivas, sector en Perxpectivas de futuro: positivas, sector en crecemento; negativas: recurso esgotable, crecemento; negativas: recurso esgotable, investigación.investigación.

PAISAXE INDUSTRIAL DE ZAMUDIO.PAISAXE INDUSTRIAL DE ZAMUDIO.INTRODUCIÓNINTRODUCIÓNA fotografía presenta unha paisaxe industrial correspondente ao A fotografía presenta unha paisaxe industrial correspondente ao

parque tecnolóxico de Zamudio, en Bizkaia, vinculado ás parque tecnolóxico de Zamudio, en Bizkaia, vinculado ás tecnoloxías e ao I+D, de gran importancia actualmente.tecnoloxías e ao I+D, de gran importancia actualmente.

LOCALIZACIÓNLOCALIZACIÓN- LOCALIZACIÓN XEOGRÁFICA: Zamudio, Bizkaia (200000 persoas).LOCALIZACIÓN XEOGRÁFICA: Zamudio, Bizkaia (200000 persoas).- FACTORES: localización privilexiada, influencia de factores que FACTORES: localización privilexiada, influencia de factores que

determinan actualmente a ubicación das empresas de nuevas determinan actualmente a ubicación das empresas de nuevas tecnoloxías:tecnoloxías:

- A proximidade a núcleos urbanos destacados: a cidade de Bilbao (15 km)A proximidade a núcleos urbanos destacados: a cidade de Bilbao (15 km)- A cercanía de destacadas empresas con capacidade de investigación, que A cercanía de destacadas empresas con capacidade de investigación, que

lle suministran a tecnoloxía. lle suministran a tecnoloxía. - A proximidad das universidades do País Vasco, que lle proporcionan man A proximidad das universidades do País Vasco, que lle proporcionan man

de obra cualificada e recursos humanos para as labores de investigación. de obra cualificada e recursos humanos para as labores de investigación. - Unha excelente accesibilidade: aeropuerto (situado a 3 km) e porto Unha excelente accesibilidade: aeropuerto (situado a 3 km) e porto

(distante 16 km), e conexión coa rede de autopistas nacionais e europeas. (distante 16 km), e conexión coa rede de autopistas nacionais e europeas. - Un entorno medioambiental de calidadeUn entorno medioambiental de calidade

- TIPO DE LOCALIZACIÓN: O espazo do parque está constituido por TIPO DE LOCALIZACIÓN: O espazo do parque está constituido por parcelas de mediano tamaño, con baixa densidade edificatoria, parcelas de mediano tamaño, con baixa densidade edificatoria, elevada calidade de construcción e un entorno paisaxístico grato, elevada calidade de construcción e un entorno paisaxístico grato, con xardíns e amplios espazos verdes.con xardíns e amplios espazos verdes.

CARÁCTERSTICAS XERAISCARÁCTERSTICAS XERAIS TIPO DE INDUSTRIA E SECTOR PRODUTIVO:TIPO DE INDUSTRIA E SECTOR PRODUTIVO:

Pertenecen aos sectores de alta tecnoloxía (electrónica, Pertenecen aos sectores de alta tecnoloxía (electrónica, telecomunicaciones, automoción, tecnologías de la telecomunicaciones, automoción, tecnologías de la información, medio ambiente e enerxía); á investigación información, medio ambiente e enerxía); á investigación pública e privada, e á potenciación do sector servizos e pública e privada, e á potenciación do sector servizos e laborais de consultoría. laborais de consultoría.

Ten a súa disposición unha destacada dotación de servizosde Ten a súa disposición unha destacada dotación de servizosde apoyo: seguridade, hostelería, mantenimiento, instalaciones apoyo: seguridade, hostelería, mantenimiento, instalaciones para congresos y conferencias, telecomunicaciones, apoyo e para congresos y conferencias, telecomunicaciones, apoyo e impulso a la investigación, desarrollo e innovación, impulso a la investigación, desarrollo e innovación, cooperación,….cooperación,….

TAMAÑO: Son de tamaño mediano o pequeño e emplean a TAMAÑO: Son de tamaño mediano o pequeño e emplean a man de obra de elevada cualificación (o 50% del empleo man de obra de elevada cualificación (o 50% del empleo corresponde a titulados superiores e casi o 30% dedicase a corresponde a titulados superiores e casi o 30% dedicase a tareas de I+D). tareas de I+D).

IMPORTANCIA ACTUAL: – Estas empresas teñen hoxe IMPORTANCIA ACTUAL: – Estas empresas teñen hoxe unha enorme importancia por varios motivos: unha enorme importancia por varios motivos:

A súa elevada inversión en I+DA súa elevada inversión en I+D Reciben transferencia tecnolóxica das universidades cercanas Reciben transferencia tecnolóxica das universidades cercanas

e de outros parques e centros tecnolóxicos nacionais e e de outros parques e centros tecnolóxicos nacionais e internacionais cos que cooperan e manteñen relacións e internacionais cos que cooperan e manteñen relacións e contactos. contactos.

O parque impulsa a transferencia de tecnoloxía e a difusión O parque impulsa a transferencia de tecnoloxía e a difusión dlos resultados da investigación a outros parques e as dlos resultados da investigación a outros parques e as empresas da rexión, de forma que actúa como locomotora empresas da rexión, de forma que actúa como locomotora tecnolóxica para as empresas do entornotecnolóxica para as empresas do entorno

PROBLEMÁTICA E GRADO DE PROBLEMÁTICA E GRADO DE DESENVOLVEMENTODESENVOLVEMENTO As perspectivas de futuro de estas empresas As perspectivas de futuro de estas empresas

de alta tecnoloxía e investigación son moi de alta tecnoloxía e investigación son moi favorables, xa que no actual contexto favorables, xa que no actual contexto mundial de globalización económica, a mundial de globalización económica, a posición dos países e das rexions depende posición dos países e das rexions depende esencialmente da súa capacidade de esencialmente da súa capacidade de xenerar ou incorporar a innovación xenerar ou incorporar a innovación tecnolóxica. No País Vasco, esta ofrece a tecnolóxica. No País Vasco, esta ofrece a posibilidade de superar a aguda crisis que posibilidade de superar a aguda crisis que afectó aos sectores industriais maduros afectó aos sectores industriais maduros (asteleiros, sector metalúrxico) e de (asteleiros, sector metalúrxico) e de contribuir á modernización e diversificación contribuir á modernización e diversificación industrialindustrial

La fotografía presenta un paisaje industrial correspondiente al parque La fotografía presenta un paisaje industrial correspondiente al parque tecnológico de Zamudio, en Bizkaia, constituido en 1985 mediante el impulso tecnológico de Zamudio, en Bizkaia, constituido en 1985 mediante el impulso de las instituciones del País Vasco. El parque, destinado a promover la de las instituciones del País Vasco. El parque, destinado a promover la diversificación industrial y la transferencia y di- fusión de la tecnología y de la diversificación industrial y la transferencia y di- fusión de la tecnología y de la innovación, instala empresas de tecnología avanzada y de investigación. Tiene innovación, instala empresas de tecnología avanzada y de investigación. Tiene una localización privilegiada, en la que han influido ante todo los factores que una localización privilegiada, en la que han influido ante todo los factores que determinan actualmente la ubicación de las empresas de nuevas tecnologías: determinan actualmente la ubicación de las empresas de nuevas tecnologías: – La proximidad a núcleos urbanos destacados: la ciudad de Bilbao se – La proximidad a núcleos urbanos destacados: la ciudad de Bilbao se encuentra tan solo a 15 km del parque. – La cercanía de destacadas empresas encuentra tan solo a 15 km del parque. – La cercanía de destacadas empresas con capacidad de investigación, que le suministran la tecnología. – La con capacidad de investigación, que le suministran la tecnología. – La proximidad de las universidades del País Vasco y de Deusto, que le proximidad de las universidades del País Vasco y de Deusto, que le proporcionan mano de obra cualificada y recursos humanos para las labores de proporcionan mano de obra cualificada y recursos humanos para las labores de investigación. – Una excelente accesibilidad al aeropuerto (situado a 3 km) y al investigación. – Una excelente accesibilidad al aeropuerto (situado a 3 km) y al puerto (distante 16 km), y conexión con la red de autopistas nacionales y puerto (distante 16 km), y conexión con la red de autopistas nacionales y europeas. – Un entorno medioambiental de calidad. El espacio del parque está europeas. – Un entorno medioambiental de calidad. El espacio del parque está constituido por parcelas de mediano tamaño, con baja densidad edificatoria, constituido por parcelas de mediano tamaño, con baja densidad edificatoria, elevada calidad de construcción y un entorno paisajístico gra- to, con jardines y elevada calidad de construcción y un entorno paisajístico gra- to, con jardines y amplios espacios verdes. Este tipo de empresas presentan las siguientes amplios espacios verdes. Este tipo de empresas presentan las siguientes características: – Pertenecen a los sectores de alta tecnología (electrónica, características: – Pertenecen a los sectores de alta tecnología (electrónica, telecomunicaciones, auto- moción, tecnologías de la información, medio telecomunicaciones, auto- moción, tecnologías de la información, medio ambiente y energía); a la investigación pública y privada, y a la potenciación ambiente y energía); a la investigación pública y privada, y a la potenciación del sector servicios y labores de consultoría. – Estas empresas tienen a su del sector servicios y labores de consultoría. – Estas empresas tienen a su disposición una destacada dotación de servicios de apoyo: seguridad, disposición una destacada dotación de servicios de apoyo: seguridad, hostelería, mantenimiento, instalaciones para congresos y conferencias, hostelería, mantenimiento, instalaciones para congresos y conferencias, telecomunicaciones, apoyo e impulso a la investigación, desarrollo e telecomunicaciones, apoyo e impulso a la investigación, desarrollo e innovación, cooperación, y un edificio para la incubación de nuevas empresas innovación, cooperación, y un edificio para la incubación de nuevas empresas de base tecnológica en sus primeros tres años de vida, donde reciben de base tecnológica en sus primeros tres años de vida, donde reciben asesoramiento de gestión y tecnología, y condiciones de financiación asesoramiento de gestión y tecnología, y condiciones de financiación preferentes. – Son de tamaño mediano o pequeño y emplean a mano de obra preferentes. – Son de tamaño mediano o pequeño y emplean a mano de obra de elevada cuali- ficación (el 50% del empleo corresponde a titulados de elevada cuali- ficación (el 50% del empleo corresponde a titulados superiores y casi el 30% se dedica a tareas de I+D).superiores y casi el 30% se dedica a tareas de I+D).

– – Estas empresas tienen hoy una enorme importancia Estas empresas tienen hoy una enorme importancia por varios motivos: • Su elevada inversión en I+D por varios motivos: • Su elevada inversión en I+D (10% del valor de la facturación como media), que (10% del valor de la facturación como media), que representa el 20% de la inversión en I+D del País representa el 20% de la inversión en I+D del País Vasco. • Reciben transferencia tecnológica de las Vasco. • Reciben transferencia tecnológica de las universidades cercanas y de otros parques y centros universidades cercanas y de otros parques y centros tecnológicos nacionales e internacionales con los que tecnológicos nacionales e internacionales con los que cooperan y mantienen relaciones y contactos. • El cooperan y mantienen relaciones y contactos. • El parque impulsa la transferencia de tecnología y la parque impulsa la transferencia de tecnología y la difusión de los resultados de la investigación a otros difusión de los resultados de la investigación a otros parques y a las empresas de la región, de forma que parques y a las empresas de la región, de forma que actúa como locomotora tecnológica para las empresas actúa como locomotora tecnológica para las empresas del entorno. Las perspectivas de futuro de estas del entorno. Las perspectivas de futuro de estas empresas de alta tecnología e investigación son muy empresas de alta tecnología e investigación son muy favorables, puesto que en el actual contexto mundial favorables, puesto que en el actual contexto mundial de globalización econó- mica, la posición de los países de globalización econó- mica, la posición de los países y de las regiones depende esencialmente de su capa- y de las regiones depende esencialmente de su capacidad de generar o incorporar la innovación cidad de generar o incorporar la innovación tecnológica. En el País Vasco, esta ofrece la tecnológica. En el País Vasco, esta ofrece la oportunidad de superar la aguda crisis que afectó a oportunidad de superar la aguda crisis que afectó a los sectores industriales maduros y de contribuir a la los sectores industriales maduros y de contribuir a la modernización y diversificación industrialmodernización y diversificación industrial

Education

U7.industria