GORPUTZAREN GARAPENA BIZITZAREN ETAPAK

* HAURTZAROA : jaiotzean hasi eta 12 urtegaz amaitzen da. Neska mutikoak asko hazten dira . Gaitasunak hartzen dabez: ibili, hitz egin, irakurri...

* NERABEZAROA : 12 urtegaz hasi eta 19 urterarte irauten dau . Aldaketa fisiko eta psikologikoak izaten dabez . Batzuk deprimituta sentitzen dira , jasandako aldaketagatik . * HELDUAROA : 3 etapatan banatzen da .

GAZTAROA : 25urteko aldia da, gutxigorabehera . Nortasuna finkatzen da, gazteek erabakiak hartzen dabez eta lanean hasteko trebatzen dira.

HELDUAROA : etaparik luzeena da . Pertsonek garapena burutu dabe. Lan egin eta familia osotzen dabe .

ZAHARTZAROA : bizitzako azken etapa da. Etapa honetan denbora gehiago daukie bizitzaz gozatzeko .

KARAKTERE SEXUALAK

KARAKTERE SEXUAL PRIMARIOAK : gizonen eta emakumeen ugalketa aparatua osotzen daben sexu organoak dira ,eta jaiotzetik daukaguz .

KARAKTERE SEXUAL SEKUNDARIOAK : pubertaroan garatzen dira eta gorputzean gertatzen diran aldaketak dira.Karaktere hauek ez dira ugalketa apatuaren parte .

EMAKUMEA GIZONA

Ilea pubisean eta besapetan. Ilea pubisean , besapetan, Izterrak eta aldakak zabaldu. hanketan ,bizarra aurpegian . Titiak handitu . Ugaltze organoa handitu. Ahotsa baxuagoa jarri.

UGALKETA APARATUA

EMAKUMEZKOEN UGALKETA APARATUA

Gehienbat emakumeen gorputz barruan dagozan organoek osotzen dabe .

OBULUTEGIAK : arbendol forma dauka eta hemen OBULUAK( zelula sexual femeninoak ) sortzen dira .

FALOPIOREN TRONPAK : obulutegiak eta umetokia lotzendabezan bi hodi dira .

UMETOKIA : organo hutsa eta gihartsua da .Haurdunaldian izaki berria garatzen da .

BAGINEA : umetokia kanpoaldeagaz lotzen dauan hodi gihartsua da .

BULBEA : kanpoaldeko organo bakarra da . Tolestura batzuk “ezpainak “ osotzen dabez , baginearen sarrera babesteko .

GIZONEZKOEN UGALKETA APARATUA

Organo batzuk gorputz barruan dagoz;eta besteak kanpoaldean

TESTIKULUAK : edo barrabilak , arrautza itxurako biorgano dira . Pubertaroan ESPERMATOZOIDEAK ( sexuzelula maskulinoak ) sortzen hasten dira .Eskroto izeneko boltsa batez babestuta dagoz gorputzaren kanpoaldean .

HODI DEFERENTEAK : testikuluak eta uretrea lotzen dabez, gorputz barruan dagoz .

SEMEN BESIKULAK : prostateagaz batera semen jariakinaekoizten daben bi hodi dira . Gorputz barruan dagoz .

ZAKILA : kanpoko organo gihartsua da eta barruan uretrea dago .

URETREA : gernua eta semena ( semen jariakinen eta espermatozoideen arteko nahastura ), kanporatzen dauzan hodia da.

GIZA UGALKETA

Giza ugalketa sexuala da , bi sexuk parte hartzea ezinbestekoa dalako . 3 etapa dagoz :

1.Ernaltzea : emakumezkoen gorputzaren barruan gertatzen da , ia beti Falopioren tronpan, eta sexu zelula maskulino bat, espermatozoide bat , sexu zelula femenino batekin , obuluarekin elkartzea da .

Espermatozoideak eta obuluak sortzen hasten diran etapari, sexu-heldutasuna deitzen jako.

Obulu ernaldua, zigoto deitzen da, zigotoa zatitzen hasten da falopioren tronpen hormak bultzatuta , umetokirantz jaisten da eta umetokian haurdunaldia hasten da .

2.Haurdunaldia : gizakiaren haurdunaldiak bederatzi hilabete inguruko iraupena dauka. Hilabete horreetan zigotoa hazi eta garatu egiten da.

* Lehen hiruhilabeteetan, zigotoari ” enbrioia” deitzen jako eta ez dauka gizakiaren antza .

*Hirugarren hilabetik aurrera, enbrioi zanari umeki deitzen jako, organo guztiak osotuta eukitzen dauz , birikiak izan ezik .

*Umetokian karena eta likido amniotikoa ( tenperatura aldaketatik babesteko )sartzen dira. Karenak odola bidaltzen dau izaki barriari zil hestearen bidez , haurraren sabelarekin lotuta dago.

ALDAKETAK EMAKUMEAREN GORPUTZEAN :

Emakumearen sabelaldea handitu egiten da, umea barruan hazten doalako .Haurdunaldiaren amaieran , emakumearen bularrak esnez betetzen dira , umea 1. hilabetetan elikatzeko .Amaren esnea nahikoa ez bada,biberoia ematen jako .

Sabela handitzen da . umeak titietako esnea hartzen dau .

3. ERDITZEA : umekia eta karena baginatik kanporatzea da .Haurra guztiz eratuta eta prest dagoanean ,inguruko boltsa amniotikoa apurtu egiten da, likido amniotikoa botatzen da

eta baginea dilatatzen hasten da .Umekia baginan zehar ateratzen da .Umekiari zil hestea mozten jako.Ebaketa horrek zilbor izeneko orbana uzten dau .Azkenengo fasea, zil hestea, karena eta boltsa amniotikoa kanporatzen dira.

EGILEA : IBON LAKA 6.B.