UNIBERTSOA

UNIBERTSOA

• UNIBERTSOA zeru-gorputz guztien multzoak eta berauek inguratzen dituen espazioak osatzen dute.

• Zeru-gorputz edo astro nagusienak izarrak, planetak, sateliteak,asteroideak eta kometak dira.

TEORIA GEOZENTRIKOA

TEORIA HELIOZENTRIKOA

UNIBERTSOAREN SORRERABIG BANG

Unibertsoaren sorrerari buruzko teoria asko badaude ere, unibertsoaren hedapenarena da gaur egun zabalduena, alegia Eztanda Handia edo Big Bang izenez ezagutzen dena. Big Bangaren teoriaren arabera, unibertsoko materia guztia gune bakar batean bilduta zegoen, baina duela 15 mila milioi (15.000.000.000) bat urte inguru eztanda egin zuen eta unibertsoan zehar zabaldu eta sakabanatu zen materia. Espazioan sakabanatutako materia horretatik sortu ziren, aurrerago, galaxiak, izarrak eta planeta-sis temak. Teoria horren arabera, gaur egun, unibertsoa hedatze-fasean dago oraindik ere

IR012960AA:

http://es.youtube.com/watch?v=R3-OcZF8-Fc&feature=related

IR012960AA:

http://es.youtube.com/watch?v=R3-OcZF8-Fc&feature=related

Unibertsoan

galaxiakdira izar multzorik konplexuenak

•Kiribilak. Ia galaxien erdiak galaxia kiribilak dira,hau da, nukleo batez eta nukleo horretatik irteten diren besoez osatutako galaxiak. Gure galaxia bera ere, mota honetakoa da seguru asko.Eguzkia Esne-Bidearen mutur batean aurkitzen

Barradunak. Galaxia mota honetan nukleoa zeharkatzen duten bi besoek barra formako egitura osatzen dute, hau da, galaxia barradunak kiribilen antzekoak dira, baina pare bat beso bakarrik dituzte

Irregularrak. Galaxia gutxi batzuek ez dute forma definiturik: galaxia

irregularrak dira.

Eliptikoak. Beste galaxia batzuk eliptikoak edo obalatuak dira,

hau da, arrautza baten tankerahartzen dute, gutxi gorabehera

Berezko argia duen astroa da izarra, bere baitan gertatzen diren erreakzio termonuklearren energiaz distiratzen duena.

Izarraren kolorea bere gainazalaren tenperaturaren araberakoa da; beroenek argi urdinxka igortzen dute eta hotzenek gorrixka.

20.000 º C

urdin-zuria

10.000 º C

zuria

6.000 º C

horia

4.500 º C

laranja

3.000 º C

gorria

•NANO ZURIAK Masatxikiko izarrak dira nano zuriak,gainazaleko tenperatura altua, baina argitasun txikia duena (Lurraren neurrikoerradioa eta Eguzkiak adinakomasa izan dezakete).

•SUPERNOBA Oso masa handiko izarra da,. Desagertzeko hainbat urte behar ditu eta tarte horretan dagoen galaxiaren argitasuna gainditzen du.

PULTSAREA PULTSAREAK ardatzarekiko oso azkar biratzen ari diren neutroi-izarrak direla uste da, 20 km-ko diametroa baino ez dutenak eta supernobak kolapsatu ostean, izarraren materia izugarri konprimatzen denean eratzen direnak

ZULO BELTZA MATERIA eta argia ere bere baitara erakartzeko eta bertatik irteten ez uzteko adinako eremu grabitatorioa sortzen duen gorputza da zulo beltza.

EGUZKIA• Energia iturria da• Izar ertaina da.• Orain dela 5000milioi urte

sortu zen eta bizitzaren erdia igaro da

• 6000ºCko temperatura du• Errotaziorako 30 egun

behar ditu

Errotazio higidura

Traslazio higidura

Merkurio

• Eguzkitik hurbilena• Ez du atmosferarik• Tª aldaketak oso

handiak dira(-170ºC-425ºC)

• Ez du sateliterik• Lurra baino hiru aldiz

txikiagoa da

Artizarra

• Lurra bezalakoa da• Berotegi efektu oso

nabarmena du (480ºC)

• Higidura retrogradoa du

Lurra

• Atmosfera oxigenoz eta nitrogenoz osatuta dago

• Satelite bat dauka: ilargia

• Bizia duen planeta bakarra

Marte

• Bi satelite ditu:Fobos eta Deimos

• Oso tenperatura baxuak ditu

Jupiter

• Planetarik handiena da

• 60 satelite ditu

Saturno

• Eraztun sistema bat dauka

• 30 satelite ditu, baina handiena Titan da

• Pisu gutxiko planeta da.

Urano

• Eraztun sistema bat dauka

• 25 satelite ditu• Errotazio ardatza

horizontala da

Neptuno

• 10 satelite ditu