Monumentalitatea eta teknika berriak eskulturan

XX. mendea

Errepasoa

Sarrera

• XX. mendearen erdialdera arte hiru dimentsioetako objektu gehienak tresnak ziren.

• Monumentu bakarrak faxismoak enkargaturikoak ziren, propaganda egiteko.

• Eskultura handien sorkuntza lehiaketen antolakuntzarekin hasi zen lanak helburu konkretuetarako egiteko. • Egindako lan gehienak abstraktuak ziren.

Sarrera

• Konstruktibismoko proiektuak ekoizpen berrirako ereduak ziren, gutxienez lan monumentalak zirelako.

• Hau posible izan zen – tekniken garapena eta – teknologia berrien asmakuntza

• Lehen efimero edo tenporalak ziren gauzak orain irauteko egiten hasi ziren.

Sarrera

• Maila honetako artista esanguratsu bat Calder da. • Lehen komisio publiko bat jaso ondoren 1952n ospea lortu zuen proiektu handiagoak

egiteko eta hauek ekoizteko prozesu industrialak beharrezkoak ziren.

• Egitura mobilak egiteaz gain tamainu handiko eskulturak egin zituen ere.

Henry Moore

• Britainiar Henry Moore-k bere irudimena espazio publikoetan proiektatu zuen.

• Bere eraginak ziren:– Arte arkaikoa, naturari lotuta ez zegoela; – Arp eta Picasso espresio abstraktoko bidea

markatu zuten forma organikoak sortzeko ; hauen presentzia bakarrik haien indarra irudikatzen dute;

– Biltzen zituen elementu naturalak: hezurrak, harriak, emborrak, maskorrak.

• Naturako produktuek bere lana zuzenean inspiratu zuten.

Henry Moore

• Lan egiteko beste era bat asimetriaren erabilera elementu dinamiko bezala da.

• Masarekin esperimentatu nahi zuen masa batekin zulo batez perforatua eta honetatik berritu zuen eskultura eta inguruko espazioaren arteko lotura.

• Abstrakzioko aukeren berri bazuen bere lanek forma antropomorfikoa badute ere

Henry Moore

• Giza irudia eta forma organikoaren ulermenaren arteko oreka lortu zuen.

• Hau ikus daiteke etzanda dauden irudietan, beste irudikapenak baino gehiago gustukoa izan zuela eta bere eraikuntza berezienetarako aitzakia eman ziola.

Henry Moore

• Moorek monumentalitatearekin hasi zenean paisaiako eskultura egin zuen, hau da, naturarekin integratua, eta pieza bakoitza dagokion tokian egoteko pentsatuta dago.

• Tamainu handiko lanen eraginez brontzea nahiago zuen material bezala modelatzeko. Bere lanek esperientzia sentsuala eskaintzen dute:– zuzena, taktila, baina baita– espirituala bizitzako konszientriari erreferentzia

egiten. • Berarekin mugimenduaren irudikapena

desagertzen da hazkundea eta denboraren zaurien espresioaren forma bihurtzeko.

Txillida

• XX. mendeko eraikuntzak espazioan ensanblajeak eta burdina erabiltzen zuen.

• Antezedenteak:– Picasso eta

– Julio Gonzalez.

• Txilida burdinezko eskulturako

adibiderik onenetarikoa da.

Txillida

• Arkitekto bezala ikasita, Parisen boladak eman zituen arte modernoarekin harremanetan sartzen.

• Irudikapen figuratiboetatik aldatuz joan zen eta burdinarekin mende erdian hasi zen lanean.

• Berarentzat burdinak espazio hurbiltzeko eta konfrontatzeko aukera ematen zion eta konbinatzen zituen:– indar dinamikoa materiaren duktibilitatearekin eta– forma hauetako indarra.

Txillida

• Burdinarekin lanean masako kontzeptua aldatu zuen eta eraikuntza eta espazioko harreman berriak agertzen ziren: bere ensanblajeak airearen konkistan sartzen ziren.

• Bere hasierako lanak eguneroko erabilerako nekazarien tresnak kopiatzen zituzten baina:– Berak eramaten zituen hauek poetikoki espazio irekira, – Puntu finko batean lotuz, bai lurra edo oinarri bat, nondik

norabide desberdinetan proiektatzen zen. • Estatikako legeak definitzen zituen:

– Espazioa konbinatuz, – Airea manipulatuz.

Txillida• Metalaren aukerak ezagutzen zituen eta horri esker

– Gauza zen manipulatzeko suaren laguntzaz,– Baina baita honen formak mantendu nahi zituen edo

okertzeko indarra erabiltzen zuen. • Laneko presentzia honek posible egiten zuen piezaren neurria denboran eta egiteko prozesuak garrantzi handia hartzen zuen sorkuntza garaikidean.

Txillida

• Tutu edo barrekin lan egiten, Txillida espazio banatzen zutelaz jabetu zen :– Materiako osotasuna hutsunez ordezkatzen zen; – Masa airez;

• Baina airea esanahiaz beteta zegoen Txillidarentzat eta bere lanen hazkundean ikusten zen.

• Sorkuntza materiaren aurkako borroka baten ondorioa da, elementuekiko

konfrontazio bat: – Sua eta – ura.

Txillida

• Txillidaren formek bertikalitatea uzten dute puntua eta kaligrafia garatzeko.

• Teknikaz bideratua ez izateko, 1956.ean materia bigunago batera mugitu zen, bera okertzeko baina biolentziaz eskultoreak kurbatzen duela.

• Horren ondoren beste materiekin hasi zen egurra bezala, aukera ematen ziola

eskala handiago batean lanegiteko.

Txillida• Bere esperientzia metalarekin pasatu

zuen – Alabastroa eta granitora, materiala

konpaktuak argiarekin erreakzionatzen dutela,

– Argia aluminiorako • Honekin egitura arkitektoniko lasaiak

nahi zituen, non keinuen inpaktua espiralen jarraipenean desegiten zen, ikuslea piezaren barrura erakarriz.

• Metaleko pieza hauek infinitura irekitzen ziren. Txillida ikusten ez denaren arkitektoa bilakatu zen.

Oteiza

• Madrilgo arkitektura eskolan sartzen saiatu zen, arrakastarik gabe, eta ondorioz arte bisualetan lanean hasi zen.

• Gerra Zibila bitartean Hegoamerikara joan zen. • 1948.ean itzuli zen

eta artisten elkarte bat

garatzen hasi zen,

arrakasta handiegirik

gabe.

Oteiza• 1950.ean Arantzatzuko santutegirako eskultura

batzuk egiteko enkargua jaso zuen.• Proiektuak parte hauek zituen

– Pietate bat eta

– Apostoluen frisoa, 14 figurekin,

• Indar espresibo handiz eta antolamendu erritmikoaz, konplexu honetan arkitektura eta arte bisualak elkartzen ziren.

Oteiza

• 1950.ean garai esperimental batekin hasi zen ere, honetan – Materiaren presentzia elementu formala bezala

gutxituz doa– Artistak espazio hutsa aktiboak sortu zituen energiaz

beteta. • Esperimentazioko desio honek bere lan eskultorikoan

aplikatu zen ere. • Espazio hutsak askatu nahi zituen dentsitate baju

bikoitza edo hirukoitzarekin nahastuz eta hutsunea eskulturan bihurtuz.

Oteiza

• Eskultura hutsaren ideia garatu zuen hutsunea definitu arte: – Erliebe espiritualaren espazioa, – Bukatu gabeko gizonaren babesa,

ez-okupatutako espazioa

espiritualki errezeptiboa delako.

• Esfera eta kuboaren ez-okupazioa irudikatu zuen.

Oteiza

• Bilaketa esperimental hau “kutxa hutsetan” eta “kutxa metafisikoetan” bere gorenera iritsi zen.• Prozesu honetan hutsunea aktibatzera iritsi zen eta espazio errezeptiboak esentzia metafisiko eterno batez bete zuen. • Prozesu esperimentala osatzerakoan Oteizak

bere ikerketa amaitutzat eman zuen.