Superficie: 99,2 km²

Población: 3.229 hab.

Parroquias: Bardaos (Santa María) ,  Ferreira (San Paio) ,  Igrexafeita (Santa María) ,  Lamas

(San Xiao) ,  Naraío (Santa María) ,  San Sadurniño (Santa María) ,  Santa

Mariña do Monte (Santa

Mariña)

SUA HISTORIA: Pódese afirmar que esta zona estivo habitada na prehistoria e

mostra diso é a existencia de restos de varios castros celtas no concello. Os máis importantes son os de San Sadurniño, as Croas, Riboira e o chamado 'Croa do Redo'. No primeiro deles atopouse un gran aro, posiblemente un torque de ouro, e unha fíbula, que foron datados ao redor dos anos 350-250 a.de C. Os tres castros están aliñados na aba do monte Rapadoiro, entre as parroquias de

San Sadurniño, Lamas e Bardaos, o que pa- rece poñer de manifesto a existencia de asen- tamentos de poboación de certa importancia nesta época prehistórica. Aínda que en zonas próximas a San Sadurniño se atoparon restos de asentamentos romanos, non se coñece con exactitude a localización de posibles restos da época do dominio de Roma dentro do municipio.

Segundo o historiador Ferreiro, a primeira referencia datada de San S adurniño é do ano 863 e é un documento eclesiástico, redactado en latín, no que se fai referencia a varias igrexas da zona.

Á marxe disto, vincúlase a histo- ria de San Sadurniño á do caste- lo de Naraío, do que aínda se conservan unha parte dos muros e exteriores. Existe constancia histórica dunha doazón realizada por Rodrigo de Froila no ano 1152 ao mosteiro de Xubia, que comprendía, entre outros bens, o pertencente á herdade de Naraío, na terra de Trasancos.

Este castelo é un dos monumentos dignos de visitar, xa que está nunha pequena elevación dende a que se domina unha magnífica vista panorámica do val do río Castro e na zona máis montañosa e mellor conservada dende o punto de vista ambiental.

SUAS FESTAS:

A celebración do entroido, recuperada en San Sadurniño hai varios anos, ten unha importancia especial actualmente e está adquirindo gran popularidade na comarca. Ademais, este

municipio celebra o dous de xullo as festas patronais en honor a santa Isabel e xa en agosto é a Feira do Cabalo. Está a ter unha gran difusión o Festival do Río Castro, adi- cado sobre todo ao folclore, á música gale- ga e ás danzas tradicionais, que ten lugar no mes de xullo.

Tamén neste mes celebran en Ferreira o san Cristovo e o 16 o Carme en Araio. Dous días despois, Monte honra a santa Mariña. Xa en setembro é a festa de Nosa Señora de Discordel en Igrexafeita.

RUTA TURISTICA:

Convento do Rosario - O Convento do Rosario, situado na Avenida Marqués de Figueroa, é un antigo convento monacal da Orden dos Franciscanos, do que se ten constancia xa no siglo XVI. Na actualidade suas dependencias son a sede do Concello de San Sadurniño e dos Juzgados. No seu interior destaca a escaleira que accede o piso superior, realizada coa conocida 'Piedra de Moeche', caracterizase pola sua cor verdosa.

Igrexa de Santa María do Rosario - A Igrexa de Santa María do Rosario encontrase situada na Avenida Marqués de Figueroa, xunto ó Convento do Rosario. Foi levantada no seculo XVIII e é un templo ca planta da cruz latina que formou parte do convento ata o ano 1835. Na sua fachada principal, dun só corpo, destaca sua torre campanario rematada por unha bella cúpula. No seu interior se gardan tres sepulcros cas súas respectivas estatuas.

Casa rural

Pazo da Marquesa de San Sadurniño - O Pazo da Marquesa de San Sadurniño é un dos edificios de maior valor artístico de todo o concello. Localizase nos alrededores do Convento a dea Igrexa do Rosario, na Avenida Marqués de Figueroa. Ten planta cuadrangular e unha torre almenada que presenta os escudos das familias dos Andrade e Castro de Lemos, e no seu interior merece especial mención seu hermoso claustro e a galería acristalada do siglo XIX.

Interior da capela

Capela de Belén - A Capela de Belén, situada na Avenida Marqués de Figueroa, é un pequeño templo dunha sola nave que destaca pola imaxen da Virxen e o antigo escudo do Marquesado de San Sadurniño, situados na sua fachada principal.

Área Recreativa dos Corrás - A Área Recreativa dos Corrás encontrase situada nos aredores da piscina municipal da poboación. En todo seu entorno, rodeado de fermosas arboledas de castaños, pinos i eucaliptos, podemos encontrar mesas, bancos, barbacoas e unha zona especialmente dedicada os máis pequenos con xogos infantiles. É un lugar ideal para pasar unha longa xornada de descanso acompañado de toda la familia.

Castelo de Naraío - O Castelo de

Naraío localizase no punto máis alto do val formado polo Río Castro, a 400 metros de altitude, ó sur do concello de San Sa- durniño. Creese que foi levantado polos musulmans, pero os primeros datos que se obteñen del nos din que pertenceu a Gonzalo Piñeiro.

É unha fortaleza medieval de planta irregular con forma de polígono de doce lados, adaptada ás irregularidades do terreno, e na actualidade encontrase no estado de abandonado. Desde os seus aredores obtieñanse unhas maravillosas vistas de todo el val.

Igrexa de Santa María de Naraío - A Igrexa de Santa María de Naraío encontrase situada no lugar coñecido como Eirixado, parroquia de Naraío. Foi levantada entre os seculos XI e XVIII, e sua planta, de cruz latina, está formada pola nave principal, unha sacristía e duas capilas laterais. Destaca o pequeño rosetón circular da sua fachada principal.

Fonte de San Roque - A Fonte de San Roque, situada a escasos metros da Igrexa de Santa María de Naraío, está realizada en pedra labrada e rodeada dunha fermosa arboleda. Merece especial mención a hornacina situada sobre a fonte, ca imaxen do Santo.

Ponte Ferrería O Ponte Ferrería localizase nos aredores do Castelo e da Igrexa de Santa María de Naraío. Creese que é unha ponte medieval, utilizada desde as suas oríxenes para salvar o Río Castro.

Igrexa de Igrexafeita- A Igrexa de Igrexafeita é un templo de estilo gótico situado no lugar coñecido como Coto, parroquia de Igrexafeita. Ten planta rectangular dunfa soa nave, capila, é que se accede por un fermoso arco triunfal, e sacristía. No seu interior gardase un interesante retablo barroco.

Igrexa de San Julián de Lamas - A Igrexa de San Julián de Lamas é un templo rural do estilo barroco, cunha planta rectangular dunha sola nave. Sua fachada principal presenta adosada una fermosa torre campanario.

Igrexa de Santa María de Bardaos - A Igrexa de Santa María de Bardaos é un pequeño templo de estilo barroco cunha planta rectangular dunha sola nave e presbiterio.

Área Recreativa de Bardaos A Área Recreativa de Bardaos localizase no fermoso entorno forestal e fluvial do Río de A Bañoca. Conta cunha zona dedicada aos máis pequeños con diferentes xogos, ademáis de mesas, bancos e barbacoas. É unha área de recreo ideal para pasear, descansar e oxisenarse, rodeado de toda a familia, e nos seus aredores merece especial mención un antigo molino de auga, hoxe en día en estado ruinoso.

Igrexa de Santa Mariña do Monte - A Iglesia de Santa Mariña do Monte é un pequeño templo de estilo barroco cunha planta rectangular dunha sola nave e pequeña sacristía. Na sua fachada principal destaca sua espadaña dobre con duas campanas.