View
0
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Enerxía SolarTérm
icaN
AC
omu
nid
ad
e Au
tónom
aD
EG
alicia
Enerxía SolarTérm
icaN
AC
omu
nid
ad
e Au
tónom
aD
EG
alicia
ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIAENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
AEN
OR
Empresa
Registrada
ER-1660/2002IS
O 9001:2000
ISO
14001:1996
IN
et
C E
RT
IF
IE
D
MANAG
EM
EN
TS
Y
ST E M
AEN
OR
Gestión
Am
biental
CG
M-04/437
AEN
OR
Empresa
Registrada
ER-1660/2002IS
O 9001:2000
ISO
14001:1996
IN
et
C E
RT
IF
IE
D
MANAG
EM
EN
TS
Y
ST E M
AEN
OR
Gestión
Am
biental
CG
M-04/437
AENOR
EmpresaRegistrada
ER-1660/2002 ISO 9001:2000ISO 14001:1996
I Net
CE
R T I F I E
D
MA
N
AG E M E N T S YST
EM
AENOR
GestiónAmbiental
CGM-04/437
AEN
OR
Empresa
Registrada
ER-1660/2002IS
O 9001:2000
ISO
14001:1996
IN
et
C E
RT
IF
IE
D
MANAG
EM
EN
TS
Y
ST E M
AEN
OR
Gestión
Am
biental
CG
M-04/437
Rúa Ourense, 6Santiago de Com
postela (A Coruña)EspañaTlf. (34)981 54 15 00 /Fax:(34)981 54 15 15
ww
w.inega.es
Enerxía solartérmica naComunidadeAutónomade Galicia
Enerxía solartérmica naComunidadeAutónomade Galicia
20052005AENOR
EmpresaRegistrada
ER-1660/2002 ISO 9001:2000ISO 14001:1996
I Net
CE
R T I F I E
D
MA
N
AG E M E N T S YST
EM
AENOR
GestiónAmbiental
CGM-04/437
Dep. Legal: C-945-2005
Imprime: PLANA, Artes Gráficas, S.L.
ÍndiceÍndice
5
Índice
Capítulo 1: Introdución . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
1.1. Introdución . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1.2. Tipos de aproveitamento da enerxía solar . . . . . . 10
1.2.1. Aproveitamento pasivo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
1.2.2. Aproveitamento activo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.3. Situación da enerxía solar en Galicia. Programa de Fomento da Enerxía Solar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
1.4. Enerxía solar térmica e arquitectura . . . . . . . . . . . . . . 18
Capítulo 2: Tecnoloxía de enerxía solar térmica de baixa temperatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
2.1. Características e conceptos básicos . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2.2. Compoñentes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
2.2.1. Subsistema de captación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
2.2.2. Subsistema de almacenamento ou deacumulación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
2.2.3. Intercambiador de calor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
2.2.4. Subsistema de distribución . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
2.2.5. Subsistema de enerxía auxiliar . . . . . . . . . . . . . 43
2.3. Configuracións dos sistemas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
6
2.3.1. Sistema de transferencia de calor . . . . . . . . . . 49
2.3.2. Principio de circulación . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
2.3.3. Sistema de expansión . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
2.3.4. Forma de acoplamento . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
2.3.5. Sistema de enerxía auxiliar . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
2.4. Mantemento das instalacións solares térmicas . . . 59
Capítulo 3: Exemplos de aplicacións da enerxía solar térmica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
3.1. Aplicacións e deseño . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
3.1.1. Auga quente sanitaria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
3.1.2. Climatización de piscinas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
3.1.3. Calefacción . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
3.1.4. Aplicacións en industrias . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
3.2. Instalacións tipo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
3.3. Custos medios das instalacións. Subvencións . . . . 79
3.3.1. Custos medios das instalacións: captadores planos e tubos de baleiro . . . . 79
3.3.2. Subvencións . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
Anexo I:
O Instituto Enerxético de Galicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
Anexo II:
Publicacións do Instituto Enerxético de Galicia . . . . . . . 93
IntroduciónIntroduciónCapítulo 1Capítulo 1
9 INTRODUCIÓN
Introdución
1.1. Introdución
Os avances tecnolóxicos e a evolución dos hábitos da
sociedade repercuten directamente no consumo enerxé-
tico, producíndose incrementos continuos na demanda.
Este feito deriva na necesidade de ampliación e mellora
das infraestruturas de xeración, transporte e distribución
da enerxía.
Por outra banda, os importantes impactos medioambien-
tais do sector enerxético obrigan a levar a cabo políticas
que contribúan ó desenvolvemento sostible, entendendo
como tal aquel desenvolvemento económico unido ó
progreso social, que teña en conta o uso racional dos
recursos e a súa conservación e mellora.
Por estes motivos cobran unha especial importancia as
fontes de enerxía renovables, definidas como aquelas
cun recurso que se renova ou recupera ciclicamente
nunha escala temporal a curto prazo. Os beneficios aso-
ciados ó aproveitamento destas fontes son numerosos,
entre eles o incremento da diversificación enerxética, a
optimización da xestión dos recursos enerxéticos, así
como o importante rol na protección medioambiental e
na creación de emprego.
1
10 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
Dentro das fontes de enerxía renovables con maior potencial desta-
ca a enerxía solar. Esta fonte, útil tanto para xeración eléctrica
(paneis fotovoltaicos) como térmica (paneis térmicos), amosaba un
escaso desenvolvemento ata hai poucos anos, experimentando na
actualidade elevados incrementos no seu aproveitamento, o que en
parte é froito do apoio público que se lle está a proporcionar.
A presente publicación ten por obxecto informar dunha forma sin-
xela a tódolos cidadáns sobre os diferentes aspectos da enerxía solar
térmica (tecnoloxías, tipos de instalacións, custos, etc.), permitindo
así coñecer basicamente as posibilidades que esta lles ofrece.
1.2. Tipos de aproveitamento da enerxía solar
1.2.1. Aproveitamento pasivo
O aproveitamento pasivo da enerxía solar na edificación baséase
na captación da radiación do sol e o seu almacenamento e distri-
bución de forma natural sen utilizar elementos mecánicos. Este
aproveitamento conséguese cun adecuado deseño, o que inclúe
unha axeitada elección dos materiais empregados na construción,
utilización dos fenómenos naturais de circulación do aire, etc.. Polo
tanto establécese unha relación entre enerxía solar pasiva e arqui-
tectura, xa que ese tipo de sistemas constrúense sobre a estrutura
do edificio. Unha das grandes vantaxes dos sistemas pasivos fron-
te ós activos é a súa duración, debido a que a súa vida é análoga
á da construción.
11 INTRODUCIÓN
A arquitectura bioclimática é a arquitectura que aproveita o clima e
as condicións do entorno para conseguir unha situación de confort
térmico no interior da edificación.
1.2.2. Aproveitamento activo
1.2.2.1. Enerxía solar térmica
As instalacións de enerxía solar térmica son utilizadas para o quece-
mento de fluídos, normalmente auga. Dependendo da temperatura
final alcanzada polo fluído, estas instalacións divídense en:
• Baixa temperatura: destinadas a aplicacións de temperaturas
ata aproximadamente 90º C.
• Media temperatura: destinadas ás aplicacións que esixen tem-
peraturas comprendidas aproximadamente entre os 90º C e os
250º C.
12 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
• Alta temperatura: destinadas ás aplicacións que precisan tem-
peraturas do fluído superiores a 250º C.
A enerxía solar térmica poder ser utilizada incluso para aplicacións
de refrixeración, empregando máquinas de absorción.
1.2.2.2. Enerxía solar fotovoltaica
A enerxía solar fotovoltaica transforma a radiación solar en enerxía
eléctrica mediante paneis fabricados a partir de elementos semicon-
dutores, principalmente silicio.
Existen dous tipos de instalación fotovoltaicas:
- Illadas da rede eléctrica.
- Conectadas á rede eléctrica convencional.
13 INTRODUCIÓN
1.2.2.2.A. Sistemas illados da rede eléctrica
Estes sistemas empréganse principalmente en lugares nos que non
se ten acceso á rede eléctrica e resulta máis económico instalar un
sistema fotovoltaico que tender unha liña entre a rede e o punto de
consumo. Tamén se instalan cando, por razóns técnicas ou medio-
ambientais, se estima conveniente utilizar a radiación solar para pro-
ducir electricidade en lugar do subministro eléctrico convencional.
Os paneis só producen enerxía nas horas de sol e, sen embargo, a
enerxía utilízase xeralmente durante as 24 horas do día, polo que é
necesario un sistema de acumulación. Así, durante as horas de luz
solar débese producir máis enerxía da que se consume, para acumu-
lala e posteriormente poder utilizala cando non se poida xerar.
As principais aplicacións dos sistemas illados da rede eléctrica son:
electrificación de vivendas illadas, iluminación de rúas e estradas,
aplicacións espaciais, sinalización (balizamento de aeroportos, sina-
lización de estradas e portos, etc.), telecomunicacións (repetidores
de televisión, antenas de telefonía móbil, equipos de radio, etc.),...
14 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
1.2.2.2.B. Sistemas conectados á rede eléctrica
Nestes sistemas fotovoltaicos, toda a enerxía xerada é inxectada á
rede eléctrica para a súa distribución, contribuíndo á redución do
consumo de fontes enerxéticas convencionais.
Estas instalacións son pequenas centrais produtoras de enerxía eléc-
trica, que permiten ó propietario obter unha rendibilidade económi-
ca debido a que factura os kWh producidos a un prezo incentivado,
e non van asociadas a autoconsumo.
1.3. Situación da enerxía solar en Galicia.Programa de Fomento da Enerxía Solar
A situación do aproveitamento da enerxía solar en Galicia a finais do
ano 2001 era a seguinte:
15 INTRODUCIÓN
Este escaso número de instalacións levou a que no ano 2002, a
Consellería de Innovación, Industria e Comercio e o Instituto
Enerxético de Galicia (INEGA) comezaran a desenvolver o Programa
de Fomento da Enerxía Solar, no que se definían unha serie de
actuacións relacionadas con esta fonte enerxética, a realizar nos
seguintes anos, coa fin de facer avanzar dunha forma significativa o
aproveitamento da enerxía solar en Galicia.
A maior parte destas actuacións relaciónanse coa difusión da ener-
xía solar debido a que a falta de coñecementos relacionados con esta
tecnoloxía afectaban dunha forma importante ó escaso aproveita-
mento desta fonte de enerxía renovable.
16 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
A continuación amósanse as actuacións establecidas no devandito
programa:
17 INTRODUCIÓN
Na actualidade, a situación está evolucionando dunha forma satis-
factoria. Proba desto é o crecente interese da sociedade por esta
fonte enerxética, o que deriva no grande incremento do número de
instalacións.
A continuación amósanse a evolución nos últimos anos en Galicia e
en España, tanto de enerxía solar térmica como fotovoltaica:
Fonte: IDAE, INEGA
O Programa de Fomento da Enerxía Solar establecía os seguintes
obxectivos de cara ó ano 2010:
18 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
(*) Contemplando dous escenarios, en función da posible mellora tecno-lóxica e/ou baixada do custo dos panel fotovoltaico.
Non obstante, o elevado ritmo actual de implantación de instalacións
solares leva a considerar un novo plantexamento dos obxectivos de
cara o ano 2010, que incluso poderían chegar a duplica-los valores
inicialmente establecidos1.
1.4. Enerxía solar térmica e arquitectura
A implantación dunha instalación solar térmica non só comprende
a colocación da superficie de captación no lugar apropiado senón
que require a disposición do sistema de acumulación, distribución
e outros equipos auxiliares, o que encarece e complica a execución
da obra nunha edificación que xa estea finalizada. Por esta razón,
é aconsellable levar a cabo a instalación cando se procede á reali-
zación da obra de construción (ou reforma) da edificación, polo
que se debe tratar de incluír o seu deseño no proxecto técnico
correspondente.
1 No caso da enerxía solar fotovoltaica, unha das causas do aumento do número deproxectos foi a publicación do Real Decreto 436/2004, no que se aumentou moi sig-nificativamente o límite de potencia das instalacións conectadas á rede, de 5 a 100kWp, que perciben un importe aproximado a 0,42 euros/kWh.
19 INTRODUCIÓN
Neste sentido, xurde o importante concepto da integración da ener-
xía solar na edificación, relacionado coa incorporación da instalación
ó propio deseño arquitectónico da edificación, o que habitualmente
trae consigo a substitución dalgún dos elementos construtivos bási-
cos por elementos de captación (paneis) das instalacións solares.
No caso de non ser posible para o promotor da edificación implan-
tar a instalación no momento da súa construción ou reforma, reco-
méndase, polo menos, facer unha preinstalación para o devandito
sistema. Desta forma, en calquera momento será posible executar a
instalación cunha obra menor e custo moi inferior a aqueles que se
deberían afrontar no caso de non dispoñer desta preinstalación.
A preinstalación de enerxía solar térmica comprende aquelas obras
e previsións nunha edificación que lle outorguen a posibilidade de
aproveitar a enerxía solar dependendo soamente da decisión dos
usuarios finais, sendo suficiente, en xeral, considerar os seguintes
aspectos:
- Disposición de anclaxes na cuberta, se este pode ser o lugar
escollido para a ubicación dos paneis.
- Colocación de tubos para o circuíto primario dende a cuber-
ta (ou lugar para os paneis) ata a sala de caldeiras.
- No seu caso, espazo suficiente para a ubicación dun acumu-
lador e resto de equipos auxiliares. Se o sistema convencio-
nal xa dispón dun acumulador, tratar de que este sexa com-
patible para a incorporación posterior da instalación solar.
Tecnoloxía daenerxía solartérmicade baixatemperatura
Tecnoloxía daenerxía solartérmicade baixatemperatura
Capítulo 2Capítulo 2
23 TECNOLOXÍA DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA DE BAIXA TEMPERATURA
Tecnoloxía da enerxía solartérmica de baixa temperatura
2.1. Características e conceptos básicos
Os sistemas solares térmicos de baixa temperatura utilí-
zanse en aplicacións que necesitan fluídos a unha tempe-
ratura inferior a 90º C.
Neste tipo de instalacións, os captadores usan a radiación
solar para quentar un fluído que circula a través deles e
que é o encargado de trasladar a enerxía térmica a un
acumulador ou ó lugar de consumo.
Os equipos que forman parte das instalacións solares tér-
micas pódense agrupar en catro subsistemas:
• Subsistema de captación, formado por un ou
varios captadores solares encargados de transformar
a enerxía solar incidente en enerxía térmica, coa que
quentar o fluído caloportador que circula por eles.
• Subsistema de almacenamento ou de acumu-
lación, encargado de almacenar a auga quente
para o seu posterior uso.
• Subsistema de distribución, destinado a trasladar
a auga quente ós puntos de consumo. Está formado
2
24 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
basicamente polas tuberías, válvulas, bombas e accesorios que
integran unha instalación clásica de fontanería ou calefacción.
• Subsistema de enerxía auxiliar, sistema de apoio que asegu-
ra o subministro enerxético en caso de falta de sol.
As instalacións tamén incorporan equipos de medida e control, que
permiten regular o seu funcionamento dunha forma eficiente.
2.2. Compoñentes
2.2.1. Subsistema de captación
Este subsistema está formado por un ou varios colectores solares,
elementos encargados de captar a radiación solar e transferir a súa
enerxía a un fluído que aumenta a súa temperatura ó pasar polo
interior do colector.
A maioría dos colectores poden clasificarse en dúas categorías:
colectores planos e colectores de baleiro, sendo os primeiros os máis
empregados actualmente.
25 TECNOLOXÍA DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA DE BAIXA TEMPERATURA
2.2.1.1. Colectores planos
Un panel solar plano está composto por unha serie de elementos
que se atopan representados no seguinte esquema:
1. Superficie captadora da radiación solar ou placa absorbedora.
2. Cuberta transparente para evitar perdas térmicas e aumentar o rende-mento do colector.
3. Carcasa protectora capaz de acoplar o conxunto ó resto da instalación.
4. Circuíto polo que circula o fluído.
5. Illamento térmico para minimizar as perdas de calor.
26 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
Os colectores solares planos están baseados no efecto invernadoiro,
fenómeno polo que a radiación entra nunha cavidade e queda atra-
pada nunha elevada porcentaxe, quentando así ese espazo.
O material do que está formado a cuberta do colector solar é trans-
parente á radiación visible, pero case opaco ante a radiación de
maior lonxitude de onda (radiación infravermella). Por isto, cando os
raios do sol inciden sobre o colector a radiación é absorbida no seu
interior, que se quenta, emitindo radiación infravermella que non
pode saír porque o material da cuberta é opaco á mesma.
Esquema de funcionamento dun captador solar plano(as porcentaxes son orientativas)
Os colectores planos captan tanto a radiación solar directa coma a
difusa, non requiren movemento continuo para dar seguimento ó sol
e practicamente non precisan mantemento.
27 TECNOLOXÍA DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA DE BAIXA TEMPERATURA
Na elección dun colector cómpre ter en conta a súa curva de rende-
mento, que relaciona este parámetro coa temperatura do fluído que
circula polo colector.
O fluído que circula pola placa absorbedora pode ser aire (case en
desuso) ou un líquido, xeralmente auga.
A continuación descríbese o colector solar plano de auga, pero moitos
dos principios deste tipo de colector son tamén aplicables ós de aire.
28 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
2.2.1.1.A. Placa captadora ou superficie absorbente
A función da superficie absorbente é captar a radiación solar, quen-
tándose e transmitindo a calor a un fluído, que será o encargado de
transportar esta enerxía ata os puntos de consumo ou ata o depósi-
to de acumulación.
Está construída normalmente por un material metálico, pero tamén
se poden utilizar materiais plásticos para temperaturas inferiores a
50º C.
Para aumentar a súa eficiencia atópanse recubertas pola súa cara
exterior por un revestimento que lles permite captar a maior canti-
dade de enerxía posible. Estes revestimentos poden ser de dous
tipos: pintura negra mate ou superficies selectivas, sustancias carac-
terizadas por ter unha porcentaxe elevada de absorción e reducida
de emisión de enerxía.
As placas cubertas con pinturas teñen unhas perdas por emisión
(perdas producidas por mor da calor emitida pola placa ó quecerse)
moito maiores que aquelas que incorporan superficies selectivas. As
perdas no aproveitamento da radiación solar dun recubrimento con
pintura negra poden ser ata un 30% superiores ás correspondentes
dun absorbedor con revestimento selectivo.
Por outra banda, aínda que os revestimentos a base de pinturas son
moito máis económicos que as superficies selectivas e presentan
un comportamento axeitado á temperatura ambiente, pódense
deteriorar por acción dos raios ultravioletas e fronte a temperatu-
ras extremas.
29 TECNOLOXÍA DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA DE BAIXA TEMPERATURA
2.2.1.1.B. Circuíto de circulación (absorción)
Este circuíto recibe a calor captada pola placa absorbedora e por el cir-
cula o fluído caloportador, que debe cumprir unha serie de condicións:
- Calor específica alta, é dicir, alta capacidade de absorción da
calor.
- Punto de conxelación baixo para evitar os perigos de xeadas.
- Resistencia á oxidación.
- Toxicidade nula.
- Alto punto de ebulición
- Viscosidade reducida.
- Baixa inflamabilidade.
O fluído empregado para recoller a calor e transferila desde o colector
ós acumuladores é xeralmente auga ou unha mestura de auga con anti-
conxelante.
Tipos de circuítos de absorción
Auga FríaAuga Fría
Circuíto Tipo Grella Circuíto Tipo Serpentín
A.Q.S. A.Q.S.
30 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
2.2.1.1.C. Cuberta transparente
Sobre a cuberta transparente incide a radiación solar e as súas fun-
cións principais son producir o efecto invernadoiro, reducir as posi-
bles perdas caloríficas, garantir a estanquidade do conxunto e mello-
rar o seu rendemento.
Debido a que esta é a parte do captador que se atopa máis expos-
ta ás inclemencias exteriores, debe presentar unha serie de caracte-
rísticas tales coma unha boa resistencia ás temperaturas extremas,
ós axentes meteorolóxicos e á acción prolongada do sol, e unha
dureza e resistencia ós impactos; ademais debe ser transparente á
radiación solar e case opaca á radiación.
Os materiais máis comunmente utilizados para a fabricación das
cubertas son vidro, plástico, fibra de vidro ou unha combinación
destes.
Estes materiais, así como o propio deseño da cuberta condicionan as
perdas do captador e polo tanto a súa eficiencia, como se pode apre-
ciar na gráfica seguinte, que representa o rendemento do captador
en función da temperatura media do fluído caloportador.
Auga Fría
Circuíto Tipo Roll-Bond
A.Q.S.
31 TECNOLOXÍA DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA DE BAIXA TEMPERATURA
2.2.1.1.D. Illamento térmico
Para que o captador presente un bo rendemento e se reduzan per-
das caloríficas, debe estar convenientemente illado, tanto na súa
parte posterior coma nos laterais.
Os materiais empregados no illamento térmico deben ter boa resis-
tencia ás altas temperaturas e á humidade, longa vida útil e non
deben desprender vapores.
Os materiais illantes máis empregados son a fibra de vidro, o polis-
tireno expandido e a espuma ríxida de poliuretano inxectado.
32 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
Algúns fabricantes incorporan unha lámina metálica reflectinte (por
exemplo de aluminio) sobre o illamento para reducir as perdas calo-
ríficas e aumentar o rendemento do captador.
2.2.1.1.E. Caixa ou armazón
A misión da caixa é a de conter e protexer os diferentes elementos
dos que consta o captador.
O armazón debe ser o suficientemente ríxido como para soportar a
acción do vento e os axentes atmosféricos, ademais de permitir unha
firme suxeición ós bastidores empregados para a súa instalación
sobre tellados e demais superficies. Así mesmo, debe ser resistente
á corrosión e á acción dos axentes químicos e na súa fabricación non
se deben empregar elementos que se poidan deteriorar excesiva-
mente co paso dos anos.
As caixas protectoras preséntanse baixo variados aspectos e mate-
riais, coma o aceiro, aluminio ou zinc.
2.2.1.2. Colectores de baleiro
Os principais problemas na conversión da enerxía procedente do sol
en enerxía térmica radican nas perdas que diminúen o rendemento
dos captadores planos ó aumentar a temperatura do fluído.
O deseño dos denominados tubos de baleiro permite reducir estas
perdas elevando a porcentaxe de enerxía solar aproveitada, conse-
guindo así fluídos a temperaturas superiores.
33 TECNOLOXÍA DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA DE BAIXA TEMPERATURA
Este tipo de captadores están formados por un conxunto de tubos
dentro dos cales está feito o baleiro. Cada un dos tubos contén no
seu interior unha placa absorbedora, revestida dun recubrimento
altamente selectivo, encargada de captar a enerxía solar e transferila
ó fluído caloportador.
Os tubos de baleiro están especialmente recomendados para o
aproveitamento tanto da radiación directa como da radiación difu-
sa, proporcionando uns resultados moi satisfactorios incluso en
condicións de baixa radiación. O baleiro contribúe a preservar a
integridade dos materiais empregados fronte ós axentes meteoro-
lóxicos, mellorando deste xeito a duración do conxunto.
A redución das perdas fai que o rendemento dos tubos de baleiro
non decreza tan significativamente coa temperatura de utilización
como no caso dos captadores planos, como se reflicte na gráfica
seguinte.
34 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
Recoméndase o emprego de tubos de baleiro nos seguintes casos:
• Necesidade de altas temperaturas.
• Espazo dispoñible menor que o que se necesitaría para a uti-
lización de colectores planos.
• Imposibilidade de instalar os paneis coas inclinacións apro-
piadas para a óptima captación solar dos paneis planos.
35 TECNOLOXÍA DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA DE BAIXA TEMPERATURA
2.2.1.3. Indicacións básicas da montaxe do subsistema decaptación
Os captadores solares deben instalarse de xeito que aproveiten ó
máximo a radiación solar dispoñible, o que se consegue cando os
raios solares inciden de forma perpendicular. Por esta razón, os cap-
tadores oriéntanse cara o sur xeográfico, nos lugares situados no
hemisferio norte, cunha inclinación respecto á horizontal depen-
dendo do perfil de consumo da aplicación.
36 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
Os colectores poden instalarse sobre soportes en cubertas planas,
sobre cubertas inclinadas ou ben integrarse nas cubertas.
Na seguinte gráfica amósase a carta de irradiación, que indica a perda
de produción por diferenzas na orientación e inclinación dos paneis
solares con respecto á máxima produción anual. Como xa se indicou
anteriormente, as condicións óptimas son a orientación sur e inclina-
ción dependente da utilización. Como se pode observar, canto maior
sexa o ángulo de azimut (desviación respecto do sur xeográfico),
menor será a produción de enerxía.
37 TECNOLOXÍA DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA DE BAIXA TEMPERATURA
Os tubos de baleiro permiten variar lixeiramente a súa inclinación
mediante un mecanismo interno, polo que poden dispoñerse cunha
inclinación de entre 0º e 90º sen unha perda moi significativa de
enerxía.
Finalmente, hai que ter en conta tamén na instalación dos colectores
solares as sombras que poden proxectarse sobre a superficie de cap-
tación, que poden ser producidas por outros captadores, edificios,
árbores, etc..
38 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
2.2.2. Subsistema de almacenamento ou de acumulación
O consumo enerxético non ten porque coincidir coa xeración da
instalación solar, polo que é necesario acumular a enerxía naque-
les momentos do día en que isto sexa posible para a súa posterior
utilización.
O subsistema de almacenamento está formado polos depósitos que
almacenan a auga quente para o seu posterior consumo cando se
produza a demanda.
No acumulador a auga tende a estratificarse por temperaturas,
situándose as menores cara a parte inferior do depósito e as máis
altas pola zona superior, debido a que a densidade da auga diminúe
ó aumentar a temperatura. Auméntase a estratificación empregando
depósitos verticais e evitando as mesturas no interior durante o pro-
ceso de quecemento.
Os depósitos fabrícanse habitualmente en aceiro e deben protexer-
se contra a corrosión mediante un tratamento adecuado, como pode
ser esmalte vitrificado, baño galvanizado ou pintura tipo epoxi, que
39 TECNOLOXÍA DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA DE BAIXA TEMPERATURA
non inflúa negativamente na calidade da auga de consumo. Tamén
poden construírse con outros materiais, como fibrocemento ou
poliéster reforzado con fibra de vidro, presentando así menor peso,
menor custo e ausencia de corrosión.
O illamento do acumulador debe calcularse para minimizar as perdas
de enerxía térmica. Utilízanse habitualmente manta de fibra de vidro
aplicada en varias capas ou pranchas de caucho microporoso de
baixa conductividade térmica (facilidade para transmitir a calor por
condución). Nos depósitos de volume pequeno o illamento pode ser
a base de poliestireno expandido.
Nalgúns deseños é conveniente utilizar varios acumuladores, que
poden conectarse en serie ou en paralelo.
Nas montaxes en serie suprímese a entrada de auga fría no segundo
depósito que, xeralmente, é de menor capacidade que o primeiro,
actuando este como tanque de prequentamento. Así mellórase o ren-
demento do sistema ó ser menor o volume de auga a requentar.
40 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
Na montaxe en paralelo aumenta a capacidade de almacenamento,
pero subminístrase auga a unha temperatura non uniforme.
A dimensión dos tanques de almacenamento debe ser proporcional
ó consumo estimado, manténdose normalmente a relación de 75 a
100 litros de auga acumulada por metro cadrado de superficie de
colector instalada, debéndose cumprir as normas do Reglamento de
Instalaciones Térmicas en los Edificios (RITE) vixente.
41 TECNOLOXÍA DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA DE BAIXA TEMPERATURA
2.2.3. Intercambiador de calor
Un intercambiador de calor instálase cando se quere transferir a calor
dun fluído a outro sen que estes se mesturen. Nunha instalación
solar este equipo permite transferir a enerxía térmica que posúe o
fluído caloportador á auga de consumo.
O intercambiador de calor utilízase para evitar incrustacións calcáre-
as en captadores, para eliminar posibles problemas de corrosión,
para utilizar colectores con presión de traballo inferior á da rede ou
para permitir o uso de anticonxelante como sistema antixeada, sepa-
rando así a auga de consumo da auga que circula polos colectores.
Os intercambiadores poden ser interiores ou exteriores, dependen-
do do lugar onde se atopen con respecto ó acumulador.
42 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
2.2.4. Subsistema de distribución
O subsistema de distribución está constituído polas redes de tuberías
(illadas para evitar perdas) e os accesorios que permiten o transpor-
te do fluído ata os puntos de consumo.
2.2.4.1. Elementos do subsistema de distribución
Bomba de circulación: dispositivo electromecánico que provoca a
circulación forzada do fluído a través do circuíto.
Vaso de expansión: dispositivo que permite absorber o aumento de
volume do fluído nun circuíto pechado producido polos aumentos
da temperatura, sendo necesario instalalo para evitar a rotura das
tuberías. Os vasos de expansión poden ser abertos ou pechados,
segundo estean ou non en comunicación coa atmosfera.
Válvulas: elementos capaces de cortar e regular os caudais que cir-
culan polas redes dos circuítos hidráulicos.
43 TECNOLOXÍA DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA DE BAIXA TEMPERATURA
Purgadores de aire: elementos encargados de eliminar o aire acumu-
lado no interior das tuberías, podendo ser manuais ou automáticos.
Desaireadores ou separadores de burbullas: elementos encargados
de separar o aire contido no fluído asegurando así o bo funciona-
mento dos purgadores de aire.
Filtros: elementos utilizados para eliminar as impurezas da auga,
debendo instalarse na entrada da rede de auga fría.
Termómetros: instrumentos para medir a temperatura.
Termóstatos: dispositivos electrónicos que arrancan ou paran as
bombas en función dun sinal eléctrico xerado pola diferenza de tem-
peraturas entre dous puntos da instalación.
Manómetros: instrumentos para medir a presión do fluído no interior
das tuberías.
2.2.5. Subsistema de enerxía auxiliar
No dimensionamento dunha instalación solar térmica con demanda
anual constante, débese ter en conta que a máxima rendibilidade
obtense cando o sistema cubre as necesidades durante os meses
máis favorables (en verán), aínda que nos meses de menor radiación
a demanda non quede totalmente cuberta. No caso de deseñar unha
instalación que aporte unha porcentaxe moi elevada das necesida-
des nos meses do inverno, en xeral se estará a desperdiciar nos
meses estivais unha importante cantidade de enerxía.
44 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
Por tanto, na maioría dos casos é preciso o emprego dun equipo de
apoio de enerxía convencional que poida cubrir a parte da deman-
da enerxética que non é aportada pola instalación solar, garantindo
así a continuidade do subministro de auga quente en caso de baixa
radiación solar ou consumo superior ó previsto.
Para optimizar o aproveitamento da instalación quentarase a auga a
partir da radiación solar e, en caso de ser necesario, empregarase o
sistema de enerxía auxiliar para elevar a temperatura da auga ata a
adecuada para o seu uso.
45 TECNOLOXÍA DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA DE BAIXA TEMPERATURA
Os sistemas auxiliares máis comunmente empregados son: a caldei-
ra de gas, a caldeira de gasóleo e a electricidade (normalmente tari-
fa nocturna).
A liña vermella nas dúas gráficas representa a enerxía necesariapara auga quente sanitaria.
Na gráfica 1, a curva representa unha instalación ben dimensiona-da, sen exceso de aporte solar
Na gráfica 2, a curva representa unha instalación con alta taxa decobertura, con exceso de aporte solar nos meses de verán.
46 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
2.2.5.1. Caldeiras
Unha caldeira é un intercambiador de calor no que se aporta ener-
xía a un fluído que provén dun proceso de combustión ou da calor
contida nun gas.
Clasificación das caldeiras segundo o combustible empregado
Caldeiras para combustibles sólidos
As caldeiras para combustibles sólidos empregan como combustible
carbón ou biomasa.
A biomasa é a materia orgánica orixinada nun proceso biolóxico e
utilizable como fonte de enerxía. Na actualidade obtense de resi-
duos agrícolas, forestais e gandeiros, así como de cultivos expresa-
mente realizados para tal fin.
As caldeiras empregadas para a biomasa precisan dun espazo un
pouco maior que o resto das caldeiras e ademais precisan dunha
serie de servizos de mantemento e limpeza da cinza que queda
como residuo despois da combustión.
Caldeira de gasóleo
A caldeira de gasóleo é unha caldeira de alto rendemento que pro-
duce auga quente a alta temperatura a partir do gasóleo que se atopa
almacenado nun tanque.
O combustible empregado é o gasóleo C, utilizado especialmente
para cubrir os requerimentos dos sistemas de calefacción e auga
quente sanitaria de uso doméstico.
47 TECNOLOXÍA DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA DE BAIXA TEMPERATURA
Caldeira de gas
As caldeiras de gas obteñen enerxía da combustión de gas natural
ou de gases licuados de petróleo (habitualmente o butano e o pro-
pano) para xerar auga quente para uso sanitario ou calefacción.
O gas natural chega canalizado ó usuario procedente da rede de
gasoductos ou de plantas de regasificación, a onde se transportou en
estado líquido, polo que non é necesario almacenalo.
Os gases licuados do petróleo (GLPs) chegan ó usuario envasados
en bombonas ou ben canalizados procedentes de depósitos fixos ós
que chegan en camións.
2.2.5.2. Electricidade e bomba de calor
Electricidade
A electricidade pódese empregar como fonte de calor para quentar
auga mediante unha resistencia nun termoacumulador de auga,
usualmente funcionando con tarifa nocturna.
48 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
As vantaxes do quentamento de auga con electricidade son as
seguintes:
- Autonomía.
- Fácil acomodación.
- Custos iniciais reducidos.
- Sistemas silenciosos.
Bomba de calor
A bomba de calor é un sistema que permite transferir calor dunha
fonte a baixa temperatura (foco frío) a outra que se atopa a tempe-
ratura superior (foco quente), invertendo así o sentido natural do
fluxo de calor.
TRABALLO
49 TECNOLOXÍA DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA DE BAIXA TEMPERATURA
A vantaxe principal da bomba de calor é que permite producir máis
enerxía térmica que a enerxía eléctrica que consume, polo que é un
sistema moi eficiente dende un punto de vista enerxético.
Igualmente, este equipo permite proporcionar frío e calor cun único
equipo e unha única instalación, permitindo unha rápida climatización.
2.3. Configuracións dos sistemas
No deseño das instalacións solares térmicas de baixa temperatura
deben terse en conta principalmente os seguintes aspectos:
- Sistema de transferencia de calor
- Principio de circulación
- Sistema de expansión
- Forma de acoplamento
- Sistema de enerxía auxiliar
2.3.1. Sistema de transferencia de calor
2.3.1.1. Por transferencia directa (circuíto aberto)
O fluído que circula polos colectores é a propia auga de consumo,
sendo esta a que se acumula no depósito. Estas instalacións non dis-
poñen de intercambiador, quedando a súa aplicación limitada por
factores como a calidade da auga ou a existencia de xeadas estacio-
nais, xa que non é posible o emprego de anticonxelantes.
50 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
Entre as vantaxes máis salientables destes sistemas pódense destacar
a súa simplicidade e a obtención de mellores rendementos térmicos
que nos de circuíto pechado. Pola contra, presentan certos inconve-
nientes, entre os que se poden indicar que hai que verificar que os
diferentes materiais empregados en todo o circuíto de captación non
contaminen a auga que logo se vai consumir, así como o posible
risco de corrosión e incrustacións calcáreas no colector. Por estes
motivos, os sistemas máis empregados son os de circuíto pechado.
2.3.1.2. Por transferencia indirecta (circuíto pechado)
Nos sistemas por transferencia indirecta existe un intercambiador de
calor, onde o fluído caloportador cede a calor á auga de consumo,
sen entrar en contacto con esta en ningún caso.
51 TECNOLOXÍA DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA DE BAIXA TEMPERATURA
Polo tanto, nestes sistemas distínguense dous circuítos diferentes:
primario e secundario. Polo circuíto primario circula o fluído calo-
portador, atravesando os colectores e o intercambiador; polo circuí-
to secundario flúe a auga de consumo desde o intercambiador ata o
acumulador.
Desta forma non existe perigo de contaminación da auga de consu-
mo e pódense empregar anticonxelantes no circuíto primario, ade-
mais de evitarse as incrustacións calcáreas, a sucidade e a posible
oxidación.
Na seguinte táboa amósanse as principais vantaxes e inconvenientes
entre os sistemas directos e os indirectos.
52 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
2.3.2. Principio de circulación
O principio de circulación refírese ó xeito no que se produce o
movemento do fluído que circula polo circuíto primario dos capta-
dores. Nas instalacións solares térmicas de baixa temperatura débe-
se asegurar a circulación do fluído para que a transferencia de calor
sexa adecuada, podéndose conseguir de dúas formas diferentes: por
circulación natural ou termosifón e por circulación forzada.
- Maiores riscos de corrosión evaporización.
- Non se poden empregaranticonxelantes para evitarconxelacións.
- É necesario que o circuíto decolectores non estea realizadocon materiais contaminantespara a auga.
- O fluído caloportador nuncaentra en contacto coa auga deconsumo, reducíndose así operigo de contaminación daauga e os riscos de corrosión.
- Pódense empregaranticonxelantes. Menores riscos de conxelación.
- Maior rendemento térmico
- Máis sinxelo
- Menor custo do sistema
- Lixeiro incremento nos custosda instalación.
- Complexidade algo maior.
53 TECNOLOXÍA DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA DE BAIXA TEMPERATURA
2.3.2.1. Circulación natural ou por termosifón
Neste tipo de sistemas o acumulador debe estar situado sempre por
riba do sistema de captación, xa que o principio de funcionamento
baséase na convección, de forma que o movemento da auga prodú-
cese por diferenza de temperaturas entre a auga fría do tanque e a
auga quente do captador.
O movemento de ascensión da auga dende o captador ó depósito
mantense mentres existe suficiente diferenza de temperaturas entre
ambos e remata unha vez alcanzada a situación de equilibrio, na que
as temperaturas se igualan, reiniciándose de novo en caso de que se
produza unha extracción de auga do acumulador ou ben diminúa a
temperatura no interior do tanque.
A auga existenteno interior dospaneis quécese porefecto da radia-ción solar. Óaumentar a tem-peratura diminúea súa densidade,polo que a augatende a ascenderata o acumulador.
54 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
Os factores que máis inflúen no bo funcionamento dos sistemas ter-
mosifónicos e que inducen o movemento natural da auga son:
- A diferenza de temperaturas entra a saída de auga do capta-
dor e a parte baixa do acumulador.
- A altura existente entre o sistema de captación e o sistema de
acumulación (mínimo 30 cm).
Canto maior é a diferenza de temperaturas e de altura entre tanque
e paneis, máis favorable resulta o movemento convectivo (se ben
debe evitarse caer en deseños con circuítos excesivamente longos
sen necesidade).
Naquelas situacións onde non sexa posible manter unha altura de
separación mínima entre sistema de captación e acumulación, será
necesaria a instalación dunha válvula anti-retorno que impida a cir-
culación en sentido inverso sobre todo durante a noite, onde a tem-
peratura da auga do acumulador pode ser superior á do interior do
captador.
Os sistemas por termosifón máis habituais empréganse en circuítos
indirectos (con intercambiador de calor), minimizando así o risco de
posibles xeadas.
55 TECNOLOXÍA DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA DE BAIXA TEMPERATURA
2.3.2.2. Circulación forzada
Os sistemas con circulación forzada precisan dunha bomba de circu-
lación para producir o movemento da auga, sendo necesaria tamén
a existencia dun equipo de regulación e control encargado de garan-
tir que a bomba so traballa cando a temperatura no fluído do circuí-
to primario é maior que a da auga do acumulador.
Ó igual que no caso dos sistemas por termosifón, os sistemas de cir-
culación forzada poden ser por transferencia directa ou indirecta,
sendo estes os máis estendidos.
56 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
2.3.3. Sistema de expansión
O fluído circulante está sometido a grandes variacións de tempera-
tura que poden oscilar dende valores inferiores ós 0º C ata superio-
res ós 100º C. Estes cambios tan extremos provocan a dilatación do
fluído, podendo dar lugar á rotura do circuíto en caso de non adop-
tar as medidas oportunas.
- A necesidade de instalar oacumulador por riba doscaptadores pode limitar a súaintegración arquitectónica.
- Imposibilidade de limitar atemperatura máxima da auga nodepósito. Nos meses de veránpode alcanzar valores moielevados (superiores ós 60ºC).
- Caudal circulante pequeno.
- O acumulador pode ir colocadoen calquera lugar o que melloraa integración arquitectónica dospaneis.
- Garantía de funcionamento eeficiencia.
- Posibilidade de regular atemperatura.
- Necesidade de enerxíaeléctrica.
- Necesidade deelectrocirculador.
- Máis complexos e demaior custo.
- Non se precisa enerxía eléctricapara o seu funcionamento, xa quenon é necesaria bomba deimpulsión.
- Obtense un maior salto térmicoque cos sistemas forzados. Máiseficientes.
- Instalacións sinxelas e de menorcusto.
- Alta seguridade.
57 TECNOLOXÍA DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA DE BAIXA TEMPERATURA
Para absorber estas variacións de presión e volume no fluído (con-
secuencia da dilatación) e garantir o bo funcionamento da instala-
ción é necesario empregar un sistema de expansión.
Estes sistemas de expansión poden ser abertos, cando o circuíto pri-
mario está comunicado permanentemente coa atmosfera, ou pecha-
dos, nos que se adoita empregar vasos pechados de membrana.
2.3.4. Forma de acoplamento
2.3.4.1. Sistemas prefabricados
Estes equipos subminístranse coma equipos completos e listos para
instalar presentando unha configuración fixa. Os equipos compactos
de circulación por termosifón son un exemplo destes sistemas.
2.3.4.2. Sistemas por elementos
As instalacións con sistemas por elementos adoitan ser instalacións
específicas e únicas para cada caso, tanto no deseño coma na
montaxe.
Polo xeral son instalacións nas que o sistema de acumulación atópa-
se a unha certa distancia do sistema de captación, permitindo unha
mellor integración arquitectónica e grandes posibilidades de instala-
ción, tanto en pequenos coma en grandes sistemas.
58 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
2.3.5. Sistema de enerxía auxiliar
A utilización dun sistema de enerxía auxiliar garante o subministro
térmico durante todo o ano.
O deseño do sistema auxiliar débese levar a cabo en función do uso
ó que se destina a instalación, de modo que opere só cando a
demanda non está cuberta totalmente polo aporte da instalación
solar.
Hai diferentes tipos de acoplamento entre os sistemas auxiliares e as
instalacións solares dependendo das súas características técnicas. A
continuación móstranse exemplos dalgúns dos esquemas máis
empregados.
59 TECNOLOXÍA DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA DE BAIXA TEMPERATURA
2.4. Mantemento das instalacións solares térmicas
O mantemento das instalacións solares térmicas é sinxelo, xa que
soamente deben realizarse periodicamente certas operacións rutina-
rias, que deben ser sempre levadas a cabo por persoal especializa-
do. Entre estas operacións de mantemento atópanse a comprobación
da estanquidade da bomba, a comprobación da densidade e pH do
fluído caloportador, etc.
Exemplo de instalación solar de auga quente con saída a caldeira
Exemplo de instalación solar de auga quente con acumulador bivalente
60 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
No relativo á limpeza deste tipo de instalacións, o usuario só ten que
lavar os colectores solares con auga limpa (con non moita presión)
polo menos cada 3 meses se non choveu durante ese período. A lim-
peza do resto da instalación (acumulador, intercambiador, etc.) debe
ser feita por persoal especializado.
O usuario debe verificar o correcto funcionamento da instalación
comprobando, entre outras cousas, a presión do circuíto primario, a
temperatura do campo de colectores, do acumulador e do intercam-
biador, etc. e, se detectase algunha anomalía, debe poñerse en con-
tacto co mantedor da instalación.
Exemplos deaplicaciónsda enerxíasolar térmica
Exemplos deaplicaciónsda enerxíasolar térmica
Capítulo 3Capítulo 3
63 EXEMPLOS DE APLICACIÓNS DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA
Exemplos de aplicacións daenerxía solar térmica
3.1. Aplicacións e deseño
Entre as aplicacións da enerxía solar térmica destacan o
subministro de auga quente sanitaria e a climatización de
piscinas, ademais serven para cubrir parcialmente as
demandas enerxéticas de calefacción en edificios.
Aínda que poida parecer estraño, unha das máis prome-
tedoras aplicacións nun futuro é a refrixeración, se ben
na actualidade os equipos necesarios teñen un custo sen-
siblemente máis elevado que os equipos convencionais.
3.1.1. Auga quente sanitaria (A.Q.S.).
A auga quente sanitaria pode obterse mediante calquera
tipo de caldeira (gas, gasóleo, etc.) ou mediante termos
eléctricos. A enerxía solar térmica poder ser empregada
con calquera destes sistemas.
A produción de auga quente sanitaria é a aplicación máis
estendida a nivel comercial, o que é debido a que as tem-
peraturas requiridas, arredor de 40º C, se atopan dentro
do rango de temperaturas de funcionamento óptimo de
tódolos captadores térmicos. Ó tratarse dunha necesida-
3
64 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
de básica durante todo o ano, a produción de A.Q.S. con enerxía
solar presenta, en xeral, unha boa rendibilidade e unha rápida
amortización, que podería verse mellorada no caso de instalacións
con grande consumo (hospitais, hoteis e instalacións deportivas).
Os sistemas solares para a xeración de A.Q.S., tanto en instalacións
individuais coma en comunidades, representan unha opción moi
axeitada polos aforros enerxéticos e económicos obtidos e polos
seus beneficios medioambientais.
65 EXEMPLOS DE APLICACIÓNS DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA
3.1.2. Climatización de piscinas
A climatización de piscinas é unha das aplicacións da enerxía solar
máis rendibles, dado que as temperaturas requiridas son relativa-
mente baixas (da orde dos 25º C), o que permite obter uns excelen-
tes rendementos. Ademais, o propio vaso da piscina podería actuar
como acumulador, co que o custo da instalación se reduciría.
3.1.2.1. Piscinas cubertas
Unha piscina cuberta climatizada é unha instalación que demanda
unha grande cantidade de enerxía, dado que é necesario non só a
climatización da auga, senón tamén a regulación da temperatura e
humidade no ambiente interior do recinto, o que normalmente se
consegue utilizando unha bomba de calor. O grao de humidade
ambiente idóneo neste tipo de instalacións atópase entre o 60 e o
70%, namentres que a temperatura deberá estar uns 2º C por riba da
temperatura da auga, sendo esta en función do uso da piscina e indi-
cada no RITE.
Fonte: RITE
66 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
A utilización de enerxía solar para a climatización de piscinas cuber-
tas pode supoñer un aforro enerxético e económico próximo ó 70%
para a maioría das instalacións.
3.1.2.2. Piscinas descubertas
Segundo indica o RITE, para o quentamento de piscinas ó aire libre
non poden ser empregadas as enerxías convencionais, polo que uni-
camente poden utilizarse fontes de enerxía residuais ou de libre dis-
posición.
Aínda que non se recomenda o emprego de instalacións solares para
a climatización de piscinas descubertas, dado que as instalacións sola-
res deseñadas para apoio a calefacción teñen no verán un excedente
de enerxía, esta pode ser empregada para a climatización daquelas,
conseguindo así prolongar a tempada de baño ó mellorar a tempera-
tura da auga e aproveitando unha calor que doutra forma se perdería.
Non obstante, no caso de desexar aumentar a temperatura da auga
nunha piscina descuberta, pódense empregar captadores sen
67 EXEMPLOS DE APLICACIÓNS DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA
cuberta, de caucho ou de polipropileno, sendo estes paneis de
baixo custo.
3.1.3. Calefacción
As instalacións solares térmicas permiten, cun dimensionado axeita-
do, cubrir en parte as cargas de calefacción, aínda que hai que ter
en conta que cando maior é a necesidade de calefactar (nos meses
de inverno), menor é a radiación solar. Por tanto, a rendibilidade dos
sistemas é menor que a que corresponde ós destinados á xeración
de auga quente.
Co fin de aproveitar a enerxía solar como fonte enerxética para cale-
facción, deben utilizarse sistemas a baixa temperatura tales como
chan radiante ou fan-coils.
Nos fan-coils, un grupo de tubos aleteados é traspasado por unha
corrente de aire que se quenta polo intercambio de calor coa auga
quente que circula polos tubos; posteriormente o aire quente distri-
búese polo espazo que se quere condicionar.
O sistema de calefacción por chan radiante baséase en facer circular
auga quente a baixa temperatura por unha rede de tuberías instala-
das baixo o piso das estancias. A calor transmítese ó chan a través
das tuberías, e o chan cédea á estancia.
A tubería debe cubrir toda a superficie do chan da habitación a
calefactar, debendo estar os tubos, en xeral, equidistantes entre si.
Distribuíndo a tubería por toda a superficie conséguese que a calor
estea máis repartida, acadando as habitacións unha temperatura
uniforme.
68 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
Esquema de instalación de chan radiante
Conxunto decolectores
Sonda deimpulsión
Válvula de3 vías
By-pass
Grupo de impulsión
Caldeira
Tubos PEX
Tubos PEX
Tubos PEX
Tubo corrugadoazul e vermello (vaina)
Distribución dos tubosnas estancias (en espiral)
Distribución dos tubosnas estancias (en espiral)
Circulador
69 EXEMPLOS DE APLICACIÓNS DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA
O emprego da calefacción por chan radiante diminúe as perdas
enerxéticas en case un 20% ó traballar con temperaturas de auga
entre 35º e 40º, menores que as que se requirirían de empregar
radiadores convencionais (ó redor dos 80º).
Igualmente, a distribución uniforme de temperatura contribúe a
mellorar a eficiencia deste sistema.
Outra das particularidades do chan radiante é a súa grande inercia
térmica, o que é positivo para a autorregulación en función da calor
que recibe do exterior, pero fai que este sistema non sexa aconsella-
ble para vivendas que se empreguen en estadías curtas (por exem-
plo en vivendas de fin de semana).
3.1.4. Aplicacións en industrias
A enerxía solar térmica pode utilizarse tamén en procesos indus-
triais nos que se precisen fluídos a temperaturas superiores á
ambiental.
Así, este tipo de enerxía pode ser moi útil en Galicia en instalacións
de acuicultura ou conserveiras que precisen o quentamento de gran-
des masas de auga.
70 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
3.2. Instalacións tipo
O deseño completo dunha instalación solar térmica supón un traba-
llo complexo no que se deben ter en conta distintos aspectos: tipo
da instalación existente, aspectos construtivos, económicos, etc.. Esta
análise sobrepasa o obxectivo desta publicación, polo que, co fin de
dar unha idea aproximada sobre os custos e rendementos das insta-
lacións solares térmicas, unicamente se amosan unha serie de datos
orientativos sobre algunhas instalacións tipo que poidan servir como
unha primeira referencia acerca das características máis básicas dos
sistemas solares térmicos.
Os catro casos típicos analizados corresponden ás instalacións máis
comúns de enerxía solar térmica:
Caso 1: Instalación solar térmica para xeración de auga quen-
te sanitaria de pequeno consumo.
Caso 2: Instalación solar térmica para xeración de auga quen-
te sanitaria en centro de gran consumo.
Caso 3: Instalación solar térmica para xeración de auga quen-
te sanitaria e apoio a calefacción por chan radiante en viven-
da unifamiliar.
Caso 4: Instalación solar térmica para xeración de auga quen-
te sanitaria e climatización de piscina cuberta.
Na táboa correspondente a cada tipo de instalación considéranse os
seguintes aspectos:
71 EXEMPLOS DE APLICACIÓNS DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA
- Consumos de auga quente sanitaria por día, sendo común
tomar as seguintes referencias:
- Superficie de captadores necesaria para cubrir as necesidades
térmicas.
- Volume de acumulación para o consumo da instalación.
- Produción solar obtida en termias (1 termia = 1.000 quiloca-
lorías).
- Fracción solar (fracción de necesidades enerxéticas que cubre
a enerxía solar).
- Prezo aproximado.
Os datos correspondentes a cada un dos exemplos descritos deben
ser tomados como valores medios, sen esquecer que cada instala-
ción particular ten as súas propias características (dependendo da
calidade dos materias empregados, do emprazamento da instalación,
da empresa instaladora, etc.).
72 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
Caso 1
Instalación solar térmica para xeración de auga quente sanita-
ria de pequeno consumo
A enerxía solar pode ser aproveitada para a xeración de auga quen-
te nas vivendas unifamiliares. Unha grande parte da enerxía necesa-
ria para quentar esta auga pode ser aportada por unha instalación
solar térmica que é, en xeral, compatible cos sistemas habituais de
enerxía auxiliar.
Hipótese:
Consumo de auga quente diario: 200 litros/día constantes ó longo de
todo o ano.
73 EXEMPLOS DE APLICACIÓNS DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA
Instalación solar:
Caso 2
Instalación solar térmica para xeración de auga quente sanita-
ria en centro de grande consumo
As instalacións solares térmicas poden ser utilizadas para a xeración
de auga quente en centros de grande consumo, como hoteis, hospi-
tais, pavillóns polideportivos, etc.; nestes centros, é habitual que o
consumo sexa constante e elevado durante todo o ano.
74 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
Hipótese:
Consumo de auga quente diario: 3.000 litros/día constantes durante
todo o ano.
Instalación solar:
Este tipo de instalacións poderían utilizarse en edificios de vivendas,
nos que a captación e a acumulación sería centralizada; por tanto,
existiría un acumulador común para tódalas vivendas, instalándose
un contador de enerxía en cada unha delas, de forma que cada pro-
pietario se fixese cargo dos custos correspondentes á enerxía real-
mente consumida. Igualmente, sería posible instalar en cada unha
das vivendas un acumulador (acumulación descentralizada), com-
partindo todas elas a mesma superficie de captación.
75 EXEMPLOS DE APLICACIÓNS DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA
Esquema de instalación solar térmica comunitaria conacumulación descentralizada
76 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
Caso 3
Instalación solar térmica para xeración de auga quente sani-
taria e apoio á calefacción por chan radiante en vivenda uni-
familiar
Este tipo de instalacións deséñanse co obxectivo de xerar auga
quente sanitaria nunha instalación de pequeno consumo e, ó mesmo
tempo, apoiar enerxeticamente a calefacción da vivenda utilizando
sistemas de chan radiante.
Hipóteses:
Vivenda de características medias.
Consumo de auga quente diario: 200 litros/día ó longo de todo o ano.
Superficie a calefactar: 200 m2
77 EXEMPLOS DE APLICACIÓNS DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA
Instalación solar:
Caso 4
Instalación solar térmica para xeración de auga quente sanita-
ria e climatización de piscina cuberta
Unha das aplicacións máis rendibles da enerxía solar térmica é a cli-
matización de piscinas. Estas instalacións están comunmente ligadas
a un elevado consumo de auga quente sanitaria, que se utiliza nos
vestiarios ou pavillóns polideportivos anexos a elas.
78 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
Hipóteses:
Consumo de auga quente diario: 4.000 litros/día constantes durante
todo o ano.
Dimensións piscina: 25x12 m
Profundidade media: 1,70 m
Instalación solar:
79 EXEMPLOS DE APLICACIÓNS DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA
3.3. Custos medios das instalacións.Subvencións
3.3.1. Custos medios das instalacións: captadores pla-nos e tubos de baleiro
A continuación amósase o custo por metro cadrado aproximado das
instalacións solares térmicas segundo o seu tamaño, tanto para siste-
mas que utilizan captadores planos como tubos de baleiro. Estes
datos foron proporcionados por instaladores galegos de enerxía
solar térmica, debendo tomarse unicamente como unha referencia
xa que o custo final da instalación dependerá das súas característi-
cas concretas (construtivas, de calidade dos materiais, etc.).
Custo específico da instalación segundo superficie e tipo de captador
3.3.2. Subvencións
Existen dúas liñas de axudas públicas para a implantación de ener-
xía solar térmica ás que poden optar tanto particulares como
empresas:
80 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
1. Liña de financiamento e subvención do Instituto de Crédito
Oficial (ICO) - Instituto para la Diversificación y Ahorro de la
Energía (IDAE).
2. Liña de subvención da Consellería de Innovación, Industria e
Comercio da Xunta de Galicia.
LIÑA DE FINANCIAMENTO E SUBVENCIÓN DO ICO-IDAE
O ICO e o IDAE (organismo público dependente do Ministerio de
Industria, Turismo e Comercio) ofrecen unha liña combinada de
financiamento e subvención para a execución de instalacións solares
térmicas (tamén para fotovoltaicas, con condicións diferentes). Esta
liña de axudas vai asociada á solicitude dun préstamo para a implan-
tación da instalación solar nunha das entidades bancarias adheridas
á devandita liña (a maior parte das entidades que operan en España
asinaron co ICO un Convenio para tal fin).
As condicións deste préstamo son moi beneficiosas con respecto ás
de mercado e, adicionalmente, as instalación solares térmicas recibí-
an no ano 2004 unha subvención a fondo perdido do 30% do custo
elixible da instalación. Nos vindeiros anos estas condicións poderían
ser modificadas lixeiramente mais, a modo de referencia, amósanse
as características establecidas na liña de axudas ICO-IDAE para o
ano 2004:
81 EXEMPLOS DE APLICACIÓNS DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA
Condicións da liña de axudas ICO-IDAE – ano 2004
As condicións específicas de vindeiras convocatorias poderían sufrir lixeiras
modificacións.
Consulta de información actualizada en http://www.idae.es
82 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
LIÑA DE SUBVENCIÓN DA CONSELLERÍA DE INNOVACIÓN,INDUSTRIA E COMERCIO
A Consellería de Innovación, Industria e Comercio procede anual-
mente á convocatoria dunha liña de axudas a fondo perdido en con-
correncia competitiva para instalacións de enerxías renovables e,
entre elas, de enerxía solar térmica.
A porcentaxe de subvención concedida pola Consellería depende do
orzamento dispoñible cada ano, así como do volume de solicitudes
correspondentes.
Non obstante, a contía máxima da subvención non poderá ser supe-
rior ó 50% do investimento subvencionable (nin do 40% para gran-
des empresas). Por outra banda, para as instalacións solares térmicas
establécese un novo límite de subvención segundo a tecnoloxía uti-
lizada, que se amosa a continuación para a convocatoria correspon-
dente o ano 2005.
Contías máximas de axudas da Consellería de Innovación,Industria e Comercio – ano 2005
As condicións específicas de vindeiras convocatorias poderían sufrir lixeiras
modificacións.
83 EXEMPLOS DE APLICACIÓNS DA ENERXÍA SOLAR TÉRMICA
A convocatoria desta liña de axudas correspondente a cada ano
comeza a principios de ano (ou incluso a finais do ano anterior)
sendo publicada no Diario Oficial de Galicia (DOG), manténdose
aberta un prazo, aproximado, de 45 días. Para á análise das distintas
solicitudes avalíanse diferentes factores, entre os que destaca a efi-
ciencia da instalación, calidades dos materiais, integración paisaxís-
tica, carácter innovador, etc..
Consulta de información actualizada en
http://www.xunta.es/conselle/in/index.htm
85 ANEXO I: O INSTITUTO ENERXÉTICO DE GALICIA.
Anexo I:
O Instituto Enerxético deGalicia.
1. Natureza e funcións
O Instituto Enerxético de Galicia nace a través da Lei
3/1999, do 11 de marzo, ó abeiro das competencias que
a Comunidade Autónoma ostenta segundo o seu Estatuto
de Autonomía (art. 13.2) e de conformidade co estableci-
do no artigo 24 da Lei 1/1983, do 22 de febreiro, regula-
dora da Xunta e do seu presidente.
Na exposición de motivos da Lei 3/1999 destácanse
algúns aspectos que definen a actual realidade enerxéti-
ca e o valor estratéxico deste subsector económico. Esta
exposición incide en que a utilización racional da ener-
xía é un factor clave da concorrencia empresarial e da
calidade de vida dos cidadáns, en que é necesario e obri-
gado harmoniza-lo uso dos recursos enerxéticos e o res-
pecto ambiental, e en que urxe diversifica-las fontes
enerxéticas e diminuír, na medida do posible, a depen-
dencia exterior. Por suposto, todas estas iniciativas sitú-
anse nun contexto dunha interdependencia económica e
elevado grao de evolución tecnolóxica.
86 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
O Parlamento de Galicia, unha vez avaliado o contexto enerxético
galego e internacional, considerou oportuno crear unha entidade
que levase a cabo as funcións, iniciativas e programas enerxéticos
desenvolvidos ata entón por diferentes organismos da
Administración autonómica, co obxectivo de afondar e consolida-la
tarefa emprendida.
A configuración legal do INEGA é a dun ente de dereito público, con
personalidade xurídica e patrimonio propios. Está adscrito á
Consellería competente en materia de enerxía e suxeito, nas súas
actividades, ós programas e directrices xerais da Xunta, pero con
autonomía funcional para realizar estudos, dictames, peritaxes e acti-
vidades formativas e comerciais para a Administración pública, para
as empresas e para os particulares.
Os obxectivos deste Instituto son, segundo o artigo 2 da Lei, o
fomento e o pulo de iniciativas para a mellora da investigación ener-
xética en Galicia; o estudo e o apoio de actuacións para o seu coñe-
cemento; o desenvolvemento e a aplicación de novas tecnoloxías -
incluídas as renovables-; a mellora do aforro e a eficiencia; o fomen-
to do uso racional da enerxía e, en xeral, a óptima xestión dos recur-
sos enerxéticos nos distintos eidos económicos de Galicia; así como
a participación na xestión e prestación, se é o caso, de servizos nou-
tros campos sinérxicos ó enerxético, de acordo coas directrices do
Goberno no ámbito das súas competencias.
As súas funcións xerais son:
a. Elaborar e propoñer á consellería competente en materia de
enerxía planos e programas en materia enerxética.
87 ANEXO I: O INSTITUTO ENERXÉTICO DE GALICIA.
b. Promover e, de se-lo caso, executa-los proxectos indicados,
aprobados pola consellería competente en materia de enerxía.
c. Controlar, vixiar e inspecciona-las instalacións de produción,
condución, distribución, subministración e consumo de enerxía,
tendo como obxectivo prioritario a seguridade das instalacións.
d. Propoñe-la elaboración de disposicións para o establecemen-
to, o desenvolvemento e a xestión da política enerxética.
e. Desenvolver programas de asesoramento enerxético e auditorías
para fomentar actuacións de aforro e mellora da eficacia enerxé-
tica, así como elaborar proxectos de racionalización do uso da
enerxía e promove-lo aproveitamento dos recursos enerxéticos.
f. Fomentar e participar en programas e proxectos de investiga-
ción e desenvolvemento de tecnoloxías enerxéticas, bens de
equipo e servizos relacionados coa enerxía.
g. Fomentar e participar na avaliación e implantación de siste-
mas de produción de enerxía baseados en recursos endóxe-
nos –de orixe interna-, con especial promoción dos que utili-
cen enerxías renovables e de coxeración.
h. Elaborar estudos e realizar e emitir informes e recomenda-
cións en materia enerxética para entes públicos ou privados.
i. Organizar programas de formación e reciclaxe profesional, en
colaboración con centros de formación de ámbito universita-
rio e profesional.
j. Orienta-los usuarios nos hábitos de consumo enerxético
mediante campañas e actuacións específicas.
88 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
k. Fomenta-la participación das empresas e institucións galegas
nos programas enerxéticos estatais e internacionais; principal-
mente, os emprendidos pola Unión Europea, así como emitir
informes e asesorar sobre as directrices e os programas comu-
nitarios dirixidos ó ámbito enerxético.
l. O INEGA poderá te-la representación da Comunidade
Autónoma nos organismos previstos pola Lei 54/1997, do 27
de novembro, do sector eléctrico, así como por calquera outra
lei en materia enerxética.
m. Exercer calquera outra función técnica, material ou xurídica
que, en relación coas materias da súa competencia, se lle
encomende ou competa ó instituto no marco desta lei.
Para o exercicio de tales funcións o INEGA pode:
a. Establecer convenios e contratos con institucións públicas ou
privadas interesadas no ámbito das súas funcións
b. Colaborar con outras administracións para favorece-la adop-
ción de medidas de aforro e de racionalización na produción,
distribución e subministración de enerxía.
c. Constituír e/ou participar en sociedades, calquera que sexa a
súa forma, sempre que o seu obxecto se relacione coas fina-
lidades do instituto, logo do informe previo da Consellería de
Economía e Facenda.
d. Promove-lo establecemento de liñas de financiamento para a
realización de proxectos enerxéticos por conta propia ou en
colaboración con outras institucións públicas ou privadas.
89 ANEXO I: O INSTITUTO ENERXÉTICO DE GALICIA.
2. Órganos de goberno do Instituto
Son órganos de goberno do Instituto o Consello de Administración
e o director.
O Consello de Administración é o órgano colexiado de goberno e
está constituído:
a) Polo presidente, que é o conselleiro competente en materia
de enerxía.
b) Polo vicepresidente, que e o director xeral competente en
materia de enerxía.
c) E por un mínimo de seis vocais e un máximo de oito:
• O director do INEGA.
• Dous representantes da consellería competente en materia
de enerxía que son designados por esta.
• Un representante da consellería competente en materia de
Economía e Facenda que é proposto por esta.
• Un representante da consellería competente en materia de
ordenación territorial que é proposto por esta.
• Un representante da consellería competente en materia
ambiental que é proposto por esta.
• Un representante das corporacións locais que é proposto
pola Federación Galega de Municipios (FEGAMP).
90 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
O director é nomeado polo Consello da Xunta, por proposta do con-
selleiro competente na materia, e é a quen lle corresponde dirixi-la
actividade do Instituto baixo as directrices do Consello de
Administración.
3. Estructura do Instituto
O Consello de Administración do INEGA aprobou na súa xuntanza
do 10 de novembro de 1999 a actual estrutura do ente, integrado por
3 departamentos (Planificación e Xestión, Industria e Enerxías
Convencionais e Enerxías Renovables e Servizos).
3.1. Departamento Planificación e Xestión
Correspóndelle a este departamento o desenvolvemento de tódalas
iniciativas e das actuacións encamiñadas a asegura-lo funcionamen-
to operativo dos servizos do INEGA. Ocupa, polo tanto, dentro do
seu ámbito de concorrencia, o deseño, o pulo, o seguimento e o
control económico e financeiro dos procedementos internos do
INEGA; a xestión integral dos seus recursos humanos e de todas
aquelas actuacións dirixidas á adquisición dos bens e servizos nece-
91 ANEXO I: O INSTITUTO ENERXÉTICO DE GALICIA.
sarios para o seu funcionamento; o mantemento das súas instala-
cións; o deseño dos obxectivos anuais e a súa materialización; a xes-
tión dos programas europeos e internacionais; a coordinación das
actividades de I+D+I (innovación, desenvolvemento e investiga-
ción); a elaboración das estatísticas enerxéticas; e as funcións de
comunicación, formación e información que competen ó INEGA.
Compoñen este departamento as Áreas de Xestión, de Planificación
e a de Formación, Información e Comunicación:
- Área de Xestión: é a responsable das tarefas de administra-
ción, control financeiro, asesoramento xurídico e seguimen-
to das participacións empresariais do INEGA.
- Área de Planificación: correspóndenlle as funcións de plani-
ficación interna, seguimento e avaliación dos obxectivos
anuais dos diferentes departamentos; a xestión dos conve-
nios subscritos polo INEGA, así como a súa participación en
proxectos nacionais e internacionais; a coordinación de pro-
gramas de investigación e desenvolvemento; ademais da
actividade estatística do INEGA en materia enerxética.
- Área de Formación, Información e Comunicación: é o
departamento responsable das actividades desta natureza
propias do INEGA, que abranguen desde a elaboración de
cursos de especialización e formación ata a súa divulga-
ción. Desde esta área tamén se lles dá resposta ás deman-
das informativas dos usuarios e se difunden nos medios
de comunicación tódalas iniciativas de interese para o
cidadán.
92 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
3.2. Departamento de Enerxías Renovables e Servizos
Compoñen este departamento a Área de Enerxías Renovables e a do
Sector Terciario e Servizos:
- Área de Enerxías Renovables: correspóndelle a planifica-
ción, fomento e investigación das enerxías renovables en
Galicia, con especial atención á enerxía eólica, dado o grao
de desenvolvemento acadado por esta.
- Área de Sector Terciario e Servizos: é o departamento res-
ponsable do desenvolvemento de tódalas actuacións preci-
sas para consegui-los obxectivos de aforro e eficiencia ener-
xética nos sectores residencial, de servizos e institucional.
3.3. Departamento de Industria e EnerxíasConvencionais
As tarefas asociadas a este departamento son tódalas relativas ó afo-
rro e a eficiencia enerxética no sector industrial, ós estudos de
desenvolvemento e planificación de infraestruturas enerxéticas e ós
aspectos ambientais relacionados con estes. Integran este departa-
mento as Áreas de Industria e de Enerxías Convencionais.
- Área de Industria: ocúpase do desenvolvemento de tódalas
actuacións destinadas a consegui-los obxectivos de aforro e
eficiencia enerxética no sector industrial.
- Área de Enerxías Convencionais: responsable do desenvol-
vemento e planificación de infraestruturas enerxéticas (gas
natural e electricidade), prestando especial atención ás
redes de transporte e de distribución da enerxía.
93 ANEXO II: PUBLICACIÓNS DO INEGA
Anexo II:Publicacións do INEGA
A liberalización do mercado do gas: guía do consumidorcualificado de gas natural. A liberalización do mercado do gas: guía do consumidorcualificado de gas natural: [Actualizada xuño 2003]. A liberalización do mercado eléctrico: guía do consumi-dor cualificado de enerxía eléctrica. A liberalización do mercado eléctrico: guía do consumidorcualificado de enerxía eléctrica (actualizada a xuño 2003). Aforro enerxético nos fogares: manual de boas prácticas. Análisis previo y propuesta de actuación municipal sobreuso racional de la energía y aprovechamiento de losrecursos renovables en los municipios de: A Gudiña,Chantada, Lalín, Padrón, Ribadeo, Santa Uxía de Ribeira.A través das enerxías: exposición. Balance enerxético de Galicia 2000. Balance enerxético de Galicia 2001. Balance enerxético de Galicia 2002. Balance enerxético de Galicia 2003. El parque eólico experimenta de Sotavento y sus posibi-lidades comunicativas. Enerxías renovables en Galicia. Estudio de optimización enerxértica no sector hoteleiroen Galicia. Estudio sectorial da coxeración en Galicia, marzo 2003.Estudio sectorial da coxeración en Galicia, outubro 2004.
94 ENERXÍA SOLAR TÉRMICA NA COMUNIDADE AUTÓNOMA DE GALICIA
Estudio sobre a situación enerxética nos polígonos industriais deGalicia.Guía práctica da enerxía no fogar. Guía práctica da enerxía.Informe sobre a incidencia do sector enerxético na economía galegae no emprego. Informe sobre a incidencia económica por ocupación de terreos paraimplantación de parques eólicos.Informe sobre a situación de enerxía minihidráulica en Galicia. Informe sobre infraestruturas para o plan sectorial de ordenación deáreas empresariais no mapa de solo industrial de Galicia. Instituto Enerxético de Galicia. La energía en Galicia. Las energías renovables en Galicia. Libro blanco de la energía: síntesis. Libro branco da enerxía: Galicia, setembro 2000. Línea de actuaciones para la construcción de la Central de Biomasa. Memoria de actividades 2001. Memoria de actividades 2002. Memoria de actividades 2003. Memoria de actividades 2004.Municipregemergaid: Informe regional Galicia, 2003.O aproveitamento da enerxía solar: programa de Fomento da EnerxíaSolar en Galicia. O sector enerxético de Galicia, xaneiro 2002. Optimización enerxética no sector cárnico en Galicia.Parques e zonas empresariais de Galicia: Infraestruturas enerxéticas:Informe. Plan de actuaciones en ahorro y eficiencia energética en la Comunidadautónoma de Galicia (2002-2006). Programa formativo 2003.Programa formativo 2004.Programa de actividades 2002.
95 ANEXO II: PUBLICACIÓNS DO INEGA
Programa de actividades 2003. Programa de actividades 2004. Programa de fomento da Enerxía Solar en Galicia. Propuesta de desarrollo de la red de transporte de gas de laComunidad Autónoma Gallega: periodo 2001-2011. Propuesta de desarrollo de la red de transporte eléctrico de laComunidad Autónoma de Galicia: periodo 2001-2010. Renewable energy sources in Galicia. Retribución de la distribución de energía eléctrica: característicasdiferenciales de Galicia. Revista de debate sobre enerxía: Foro enerxético de Galicia. Revista de debate sobre enerxía: Monográficos sobre 4º Encuentrointerparlamentario Enerxías renovables en la UE. Xornada técnica de aproveitamento das enerxías renovables nasadministracións locais (2ª. 2002. Sotavento). Xornadas de enerxías renovables Galicia- Norte de Portugal (1ª.2000. Santiago de Compostela).
Colaboracións con outras instituciónsIndustria, novas enerxías e comercio. En: Galicia, 2001. Santiago deCompostela: Xunta de Galicia, D.L. 2001. p. 341-361
Energía. En: Galicia, 2002 Santiago de Compostela: Xunta de Galicia,D.L. 2002. p. 433-443
Energy. En: Galicia, 2003 Santiago de Compostela: Xunta de Galicia,D.L. 2003. p. 445-460
Energía en el nuevo milenio. Madrid: Club español de la energía,D.L. 2000. 302 p.; 23 cm
Enerxía solar fotovoltaica na Comunidade autónoma Galega. Santiagode Compotela: ASIF, 2003. 105 P.; 22 cm
Enerxía solar fotovoltaica na Comunidade autónoma Galega. Santiagode Compostela: ASIF, 2004. 103 P.; 22 cm
Recommended