View
239
Download
3
Category
Preview:
DESCRIPTION
tarse e formar un grupo que ía ás mos cun amigo, despois con outro A semellanza nese senso paréceme resto son amizades que veñen e van, sempre dentro da súa comunidade. Os chimpancés en liberdade viven en comunidades, pero non van todos en vivos máis próximos ao ser huma- cés saben que per- tencen a esa comu- ao humano, tamén niso. Nós vivimos nunha cidade e ao longo do día esta- súa comunidade. Vai tentar mesmo Un macho dominante, cando a femia E tampouco haÍ relacións de pare-
Citation preview
xt i:',:$ ENTREVISTA
Rebeca Atencia Directora do maior santuario de chimpancés en África
T(nC€():=OU)c)Ec)
0 chimpancé que ten unha rede derelacións ampla ten o poderGomba Campoy'rtl:li¡, Carlos de Paz i:r.::ill:
Somos unha especie destrutiva.
Deixamos que os continentes
empobrezan e fomentamos o
esquilmamento das súas riquezas
naturais baixo a bandeira do
crecemento económico mal entendido.En Africa, o continente máis
maltratado pola ambición humana,
viven uns primates que podemos
que estamos provocando a súaextinción, Unha veterinaria galega
coñéceos mellor ca nrnguen.
Os chimpancés son os parentesvivos máis próximos ao ser huma-no; a súa rama evolutiva separouseda dos humanos hai aproximada-mente sete millóns de anos e com-partimos o 96% do ADN con eles.As semellanzas afectan tamén ásformas de comportamento e orga-nización social?Os chimpancés en liberdade viven en
comunidades, pero non van todos en
familia, coma os gorilas. Unha comu-
94 11,09
considerar os nosos curmáns, aínda
nidade de chimpan-
cés é un grupo moi
grande, de corenta
ou cincuenta mem-
bros, que estánnunha zona deter-
minada. Lembranmoito a Galicia ou
Cataluña, que
teñen unha poboa-
ción moi dispersa.
Pero os chimpan-cés saben que per-
tencen a esa comu-
nidade, que están
nesa zona. E cando
se desprazan, non
van todos xuntos,senón en pequenos
grupos de dous ou
tres. Ao longo do día sepáranse,coñecen a outro... É moi semellanteao humano, tamén niso. Nós vivimosnunha cidade e ao longo do día esta-mos cun amigo, despois con outrocoñecido, ao final do día con outro...Eles igual. O chimpancé é individuo.As femias están cos seus fillos, pero oresto son amizades que veñen e van,
sempre dentro da súa comunidade.E tampouco haÍ relacións de pare-lla, como as entenderiamos nós...
Mo¡tas veces hai relacións de interese.
Un macho dominante, cando a femiaestá en celo, tenta coftexala, séguea,
ás veces tenta obrigala... Pero non van
os dous xuntos todo o tempo. Limítase
ao momento da cópula e ao de protexer
os bebés, pois están moi protexidos.
Cada comunidade coñece os seusbebés e protéxeos. Se aparece un
chimpancé doutra zona vai tentar agre-
dir o bebé, porque non forma parte da
súa comunidade. Vai tentar mesmomatalo, para que a nai entre en celo eter un fillo xeneticamente seu.
Nese sentido tamén son parecidosaos humanos, que tendemos a agredir aos que son diferentes a nós...A semellanza nese senso paréceme
incríbel. Cando Jane Adwood empezoua estudar os chimpancés, en Gombe(fanzania), había tres comunidades
distintas e un dos seus grandes descu-brimentos foi a guerra. Unha das tres
comunidades decidiu facer a guerra
contra as outras. Machos mozos que
estaban separados comezaron a xun-tarse e formar un grupo que ía ás
outras comunidades matar os seusmembros. Nais con fillos, adultos...Matábanos a todos para exterm¡nalos.
Lémbrame moito aos movementosxuvenís que tratan de destruír os outros
i
.l
¡
l
I
l
porque teñen outra forma de pensar.
lso dáse entre os chimpancés, non sei
se por unha razón cultural ou porque
son moi territoriais. Os que están dentro
son bos, os de fóra son malos. É unha
forma de protexer o territorio.
Ao Centro de RecuPeración de
Tchimpounga chéganvos cada vez
mais chimpancés rescatados tras
teren sido secuestrados Para a súa
venda en mercados ilegais' Ten que
ser moi problemático para eles verse
desprazados...Cando un chimpancé é capturado para
vendelo como animal de comPañía e
chega ao Centro de RecuPeración de
Tchimpounga, é un orlo sen patria. É un
perdido. Ese chimpancé, se ti o crías sÓ
e o queres meter na selva, vai morrer,
porque non vai ter aliados. Entre os
chimpancés non só é imPortante que
sexan fodes. É máis importante que
teñan amigos. O chimPancé é un ani-
mal que ataca en gruPo. Se ten unha
rede de relacións amPla, no momento
dun conflito, simplemente cun xesto vai
facer que os outros reaccionen e lle
axuden. E niso tamén se Parecen aos
humanos. Moitas veces unha Persoa
chega a posicións de Poder, non Por-
que sexa verdadeiramente forte, senón
porque ten moitos contactos. E non é
tanto que posúa capacidade de lidera-
do senón que efectúa moitas mostras
de poder. Os chimpancés fan move-
mentos nas árbores; chámaselles drs-
pl ay, mov ementos de poder acompaña-
dos de ruído, para demostrar a súa
forza. Pero ademais adican moito
tempo á relación social, os uns cos
outros. Por exemplo, un chimpancé que
recolle un froito ou outro alimento, ou
caza algo (os chimpancés tamén cazan
e é algo moi valorado), sempre lle dá un
pouco a un amigo, Porque sabe que llo
vai devolver, nunha circunstanc¡a total-
mente distinta. Esa psicoloxía sorprén-
deme moito. Están continuamente
facendo amigos para que desPois os
axuden.
Devolverlle a vida á selva
Veterinaria especializada en animais
salvaxes, e tras traballar en zoolóxi-
cos, marchou a África. Jane Goodall
ofreceulle dirixir o Centro de
Recuperación de Chimpancés de
Tchimpounga. Alívan parar todos os
chimpancés que o goberno de
Congo-Brazzaville confisca aos furti-
vos. Comeza para o equipo de
Rebeca un longo proceso Para que
eses chimpancés Poidan regresar á
selva. lso implica combater as súas
principais ameazas: a deforestación,
as explotacións ilegais de minerais
como o coltán, e os cOnflit0s bélicos.
E os que están no Centro aPrénde-
no por eles mesmos, unha vez que
formades un grupo, ou tedes algún
tipo de método educativo?Apréndeno eles mesmos e deixamos
que sexa así. O que si tentamos é
que superen ese trauma infantil que
teñen. Teñen medo a quedar sós. Un
medo terríbel, porque o trauma que
tiveron ao principio das súas vidas
provócalles inseguridade. Esa inse-
guridade ao longo da súa vida vai
ser moi negativa, un chimPancé
inseguro non vai ter caPacidade de
socializarse cos outros. O que tenta-
mos f acer cos chimPancés do
Santuario é darlles moita segurida-
de, moita confianza neles mesmos.
Todos os días van ter comida. Todos
os días van ter alguén a quen aper-
tar, e cando están enfermos estamos
aí. E unha vez que o superan, son
eles mesmos os que se Poñen na
posición axeitada dentro do grupo.
O cariño é moi importante...
TU)CÉ
.É¿
C)U)q)E(DL
1t .09 95
TU)CEC)
:=C)(t)(DEct)L
E como coas persoas. O ser humano
é moi cariñoso, pero tamén moi cruel.
É un ser complicado. Pero o contacto
físico, o contacto social entre eles, é
moi importante. Entre chimpancés e,
neste caso, como temos que axudar-
lles, tamén cos humanos.
Os bebés que chegan aoSantuario presenciaron comocazadores furtivos asasinaban equeimaban ás súas nais. Chegan asuperar ese trauma? Ou cústallestanto como a nós...Non todos. Chégano a superar,sobre todo os moi pequeniños. Osque chegaron moi pequenos e non
foron realmente conscientes. Son
máis traumatizados os chimpancésque quedan en Europa, en zoolóxi-
cos. Non estou en contra dos zoos, apriori. Pero nalgúns, teñen os chim-
Ese trauma non llo vas quitar. É
moito máis complicado ca un traumainfantil. É igual que nas persoas. Hai
96 11.09
pancés en gaiolas ananas e sen carne do gorila..
recibir ningún tipo de estÍmulo. É máis cobizada, se cadra...
traumas infantís que poden chegar a
esquecerse, poden superarse.E a relación cultural do pobo con-golés, e en xeral doutros países
africanos, cos chimpancés... Non éun animal ao que tradicionalmenterespectaban?Depende moito de cada tribo. Alí hai
moitas etnias. Onde estamos nós
(no sudoeste da República do
Congo) viven os bllls, que chaman
aos chimpancés "ancestrais". É unha
cousa curiosísima. E ao considera-los os seus ancestrais respéctanos,non se pode matar a alguén da túafamilia. Tamén lles chaman "os cur-
máns". No norte hai outras tribos que
comen chimpancés, non os respec-
tan. De todos os xeitos, son moitasas etnias que protexen os chimpan-cés. É máis habitual que coman a
Non é tanto unha cuestión de carne
coma do ser. Eles mesmos danse de
conta que o chimpancé está máis preto
do humano. E que cando traballas con
chimpancés, ves que é tan próximo á
xente que pon a pel de galiña.
Defendes que cada individuo pode
ter un papel determinante para trans-formar as cousas, que o feito de reci-clar un telefono móbil pode axudar aevitar a minería ilegal e a deforesta-ción da selva do Congo occidental,principal hábitat do chimpancé. Ti
optaches por marchar a África e adi-car a túa vida á recuperación doschimpancés e á concienciaciónsocial na impoÉancia desta especie.Non podo definirme nin como cooperan-
te nin como activista. Simplemente
estou facendo unha cousa que amo.
Tampouco podo dicir que todo o mundo
teña que facer o mesmo. Eu estou alí
porque se me abr¡ron os ollos a unha
realidade que non sabía que existÍa. A
min sempre me gustou a natureza, a
conservación, pero non era consciente
de como nós mesmos podemos partici-
par desa destrución. A primeira vez que
vin comer un chimpancé dunha árbore e
despois ver que a madeira que cortaban
os madeireiros era xustamente desa
árbore impresioneime. Era algo que
estaba aí e que eu nunca vira.
Abríronseme os ollos, e se estou aquí é
porque ao mellor a miña participación
pode cambiar cousas. Son consciente
de que o feito de que eu tomase un día
a decisión de adicar a miña vida a isto
salvou a vida de chimpancés, e posible-
mente educou nenos. E estou aquí
[durante o mes de setembro deu varias
conferencias en distintas cidades e vilas
galegas] para que a xente vexa que con
pouco que fagas podes axudar.
Máis información sobre a campaña de reciclaxe
de móbiles en www.movilizateporlaselva.org
Recommended