Greziar Eskultura

Greziar Eskultura

Errepasoa

Sarrera

• Greziar eskulturako oinarriak dira: – Ekialdeko erregioak (Asiria, Babilonia)– Egiptoko eragina

• Merkatal harremanei esker lan hauek ezagutzea posible izan zen.

• Greziar artistek haien berezko hizkuntza garatu zuten, honetan garrantzitsua izanik gizakiak erretratatzea.

Sarrera

• Eskultura arte egokiena da Grekoen asmoak islatzeko kontzeptu hauen inguruan– Edertasuna– Espresioa– Mugimendua– Bolumena

• Garaiak:– Arkaikoa: k.a. V. mendera arte– Klasikoa: k.a. V. eta IV. mendeak– Helenistikoa: k.a. IV. mendearen amaieratik

Erromatarren konkista arte k.a. I. mendean.

Ezaugarri orokorrak

• Gizakien edertasun fisikoa eta oreka espirituala irudikatzen zuten– Edertasuna parteen arteko proportzio bezala

ulertzen da– Kanon baten beharra– Irudiak harmonikoak eta idealizatuak dira– Gai nagusia gizakia biluzik da

Ezaugarri orokorrak

• Espresioaren bila– Espresioa sentimenduen kanporatzea bezala

ulertzen da– Idealizatua da beraz bakarrik izan daiteke

• Lasaia• Orekatua

– Bakarrik Helenismo garaian idealizazioa baztertuko da.

Ezaugarri orokorrak

• Mugimenduaren irudikapena– Eskultoreak hasi ziren lanean irudi rigidoekin, ekialdeko

eredu estatikoetan oinarriturik– Irudi arkaikoak estatikoak dira– Horren ondoren dinamismoko forma guztiak saiatu

ziren:• Irudiak arkitekturako mugetara egokituak• Taldeak harreman dinamikoz • Giharren tentsioa

– Mugimenduak eskulturako balio espresiboak azpimarratzen zituen.

Ezaugarri orokorrak

• Bolumenaren irudikapena– Grekoek laster apurtu zuten Egiptiar frontalitatea – Eskultura egiten da edozein angelu eta

ikuspuntutik ikusia izateko– Irudi lauak baztertzen dira– Eskultura gehiena mukulu biribilekoa da,

erliebeen salbuespenaz.

Ezaugarri orokorrak

• Materialak– Kareharria (Arkaismo garaian)– Brontzea (argizari galduaren teknikaz egina)– Marmol zuria Klasizismoan

• Lan asko Erromatar kopien bidez ezagutzen dira eta eredu horiek marmolez eginak diran Greziar brontzeak kopiatuz.

Garai Arkaikoa (k.a. VII-VI. mendeak)

• Garai honetako lanak dira – Kouroi edo kuros– Korai edo kore

• Eskulturak estiloko unitatea dauka• Gizonezkoen biluzitasuna Greziar arteko

ezaugarri bat bezala agertzen da.

Garai Arkaikoa (k.a. VII-VI. mendeak)

• Kuroi:– Irudiak zurrunak dira, aurrera begira daude eta

monumentalak dira– Besoak gorputzari lotuta eta ezkerreko hanka aurreratua– Simetrikoa, tortsioak saihestuz– Hilearen banaketa geometrikoa– Begi almendra formakoak– Artikulazio gogorrak– Irribarre arkaikoa– Irudikapen naturalista, giharrez– Geometrizazioa– Garaian zehar bilakaera bat izan zuten

Garai Arkaikoa (k.a. VII-VI. mendeak)

• Koré– Irudi erlijiosoa da, botiboa– Terrakotakoak edo harrizkoak izaten ziren eta hilobietan

agertzen ziren– Tamaina txikia zuten– Giza irudia laua da, aldakan eta bularrean zabalduz– Ez dute espresiorik– Hilea antinaturala da, Egiptoko moda jarraituz– Doriar peploa janzten dute, plegatu batzuekin– Geometria ezaugarria da, Kuroietan bezala.

Klasizismorako trantsizioa

• Lan nagusiak Eginako frontoiak dira• Irudi konposatuak dira non eskulturak

arkitekturako markora egokitzen diren.• Naturalismorako bilakaera erakusten dute,

sentimenduen espresioa mugatua bada ere.• Irudiak jarrera naturaletan daude, baina

zurrunak dira.• Gaiak ugariagoak dira ere.

Klasizismorako trantsizioa

• Trantsizio honetako adibideak dira:– Ludovisi tronoa: erliebeak ez dira zurrunak eta jantziak

gardenek ematen dute, anatomia erakutsiz.– Delfoseko Auriga: brontzez egina, arkaismo eta

modernitatearen arteko tentsioa erakusten du:• Jarrera estatikoa, baita jantzietan ere, ildaska

bertikalez• Simetria besoarekin hautsi egiten da, honekin heltzen

zituelako gurdia eta aurpegiak barne indar bat erakusten du, harrizko begiz, bizitzaz beteta eta koloreztaturiko ezpainekin.

Klasizismo betea (k.a. V.-IV. mendeak)

• Greziar eskulturako urrezko garaia da.• Lan gehienak Atenaseko Akropolian egin

ziren, hiri honetako garrantzia zen eta.• Edertasun ideala ez da bakarrik fisikoa,

espirituala ere delako.• Proportzioa eta oreka hiritarren bertutetako

oinarriak ziren eta hau irudikatzen zen Atenaseko sistema demokratikoan.

Klasizismo betea (k.a. V.-IV. mendeak) Klasizismo goiztiarra

• Miron:– Bere lan famatuena Discoboloa da– Gizakiaren gorputza mugimenduarekiko interesa erakusten du– Gizakia dibinitate bezala tratatzen du– Istant bateko mugimendua harrapatzen du, konposaketa

zail batekin, espiralak, bihurguneak eta lerro hautsiz ikuspuntuak biderkatzeko.

– Anatomia ondo irudikatua dago, lau xamarra izan arren– Dinamikoa bada ere, aurpegia espresiorik gabekoa da,

giharretako tentsioarekin inolako erlaziorik gabe.

Klasizismo betea (k.a. V.-IV. mendeak) Klasizismo goiztiarra

• Polikleto– Giza anatomiaren teorizatzailea izan zen.– Giza gorputzaren proportzioak kezkatua zegoen: kanona edo norma– Gizakia bere plenitudean irudikatzen zuen, anatomikoki perfektua baina

idealizatua.– Kanon: burua gorputzeko 1/7 da– Geometriak eragina dauka gorputzeko atal batzuetan– Aurpegia hiru zatitan banatua: kopeta, sudurra eta ahoa, dena

proportzionatua– Burua esfera perfektu bat da, hilea itsatsia izanik– Konposaketa asimetrikoa: kontrajarria, hanka bat aurreratua duela.– Oreka fisiko eta espirituala erakusten du.– Lanak: Doriforoa, Diadumenoa

Klasizismo betea (k.a. V.-IV. mendeak) Klasizismo goiztiarra

• Fidias– Edertasun klasikoaren prototipoa sortu zuen.– Partenoiko lanen autorea da: frontoiak, frisoak, metopak eta

jainkosaren eskultura egin zituen.– Bere lanen ezaugarriak dira:

• Aurpegietako edertasun lasaia• Jantzietako flexibilitatea eta gardentasuna• Oreka eta bizitzaren arteko konbinaketa• Proportzio eskisitoak

– Oihal bustien teknikak irudien anatomia irudikatzeko aukera eman zion.

– Lanak:• Panateneetako prozesioa• Partenoiko frisoak eta frontoiak• Palas Atenearen eskultura

Klasizismo betea (k.a. V.-IV. mendeak) Klasizismo berantiarra

• Eskulturan joera barroko bat eman zen.• Kanona estilizatuagoa zen. • Oreka osoa, harmonia eta proportzioa ez dira beti

gordetzen.• Espresionismo dramatikoaren hastapenak• Errealismoa ikusten da erretratuen ugaritasunean.• Gizakien sentimenduak hobeto islatzen dira.• Idealismo klasikoak jarraitzen du baina

edertasuneko eredu berriak bilatzen dituzte.

Klasizismo betea (k.a. V.-IV. mendeak) Klasizismo berantiarra

• Lisipo:– Bere lanak Apoxiomenos edertasuneko kanon berria

erakusten du: burua gorputzeko 1/8 da, beraz irudiak altuagoak eta argalagoak dira.

– Hankak luzeagoak dira eta burua txikiagoa.– Ez du aintzako momentu bat irudikatzen, atleta bat

lehiaketa baten ondoren bere burua garbitzen baizik.– Aurreko jarrera desagertzen da eta eskulturak ikusleak

animatzen du inguruan begiratzeko.– Lanak: Apoxiomeno, Ares Ludovisi, Herkules Farnesio.

Klasizismo betea (k.a. V.-IV. mendeak) Klasizismo berantiarra

• Scopas:– Bere lanak Fidiasen lasaitasunaren krisia

inplikatu zuen.– Irudiak kontorsionatzen dira, oso jarrera estremo

eta biolentoz.– Alexanderren eskultorea izan zen.– Lanak:

• Menade• Mausoloren burua.

Klasizismo betea (k.a. V.-IV. mendeak) Klasizismo berantiarra

• Praxiteles– Jainkoak gizakiak dirudite, graziaz beteta eta bigunak,

beste garaietako maiestate eta serenitaterik gabe.– Espresio galdua, ametsetan bezala. – Artistak bihurgune praxitelikoa erabiltzen du gorputzetan– Aurpegietan sfumato, marmolaren azala polituz, bereziki

zati batzuk.– Jainko-jainkosak melankoliko eta nostalgikoak. – Lanak:

• Hermes Dionisos Haurrarekin• Apolo Sauroktono• Arlesko Benusa

Garai Helenistikoa (k.a. IV.-I. mendeak)

• Garai zabala da, bai kronologikoki baita geografikoki ere.• Greziar tradizioa Alexanderren inperioko beste

eraginez nahasten da.• Tradizio greziarrak eta ekialdeko eraginek bizitzako

kontzeptu berri bati hasiera eman zioten.• Artean errealismo sakona dago:

– Gorputzetako desoreka gustokoa zuten– Espresio dramatikoak– Itsustasun– Lan barrokoak mugimendu eta tentsioz beteak.

Garai Helenistikoa (k.a. IV.-I. mendeak)

• Gaietako barietatea: jainkoak, atletak, heroiak.• Artistek inspirazioa inguruko naturan bilatzen zuten.• Ezaugarriak:

– Trataera errealista– Psikologia sakona – Erretratu gogorra eta benetakoa, idealizaziorik gabe– Irudikatuak indibidualizatuak dira:

• Eguneroko keinuak, ekintzak eta pertsonak• Humano eta barregarria baina espresiboa• Zahartzaroa, itsustasuna, perfekzio eza• Haurtzaroa

– Anatomiarekiko interes sakona.

• Erliebeek atzealdean perspektiba daukate, Pergamon bezala.

Garai Helenistikoa (k.a. IV.-I. mendeak)

• Eskolak eta lanak:– Rodas

• Kolosoa (galduta) • Samotraciako Garaipena• Laokoon eta bere Semeak • Farnesio Zezena

– Pergamo• Galiarra hilzorian• Gigantomakia

– Alexandria:• Niloa