28 sustrai.70

berriak/noticias

Panpako belarra, Euskadira XX. mendearen hasieranekarritakoa, benetako izurri bihurtzeko bidean

TESTUA: JULEN REKONDO

Areka, bazterbide, erribera eta beste-lako eremuetan hazten da, eta berepresentzia hain ohiko bihurtu denez,ez gara hori dagoela konturatu ereegiten, nahiz eta tamaina handikoaeta ikusgarria izan. Panpako belarrazedo mustukaz ari gara, paisaia kanta-brikoan dagoeneko ohiko bihurtu ezezik izurri bilakatzeko bidean den be-larraz, hain zuzen ere.

Zientzialariak betidanik egon dira kez-katuta bertako ekosistemak beretzen dituz-ten espezieak sartzearekin, horiek arris-kuan jartzen baitute jatorrizko espezieenbiziraupena, bertako espezieek ez dutelakoizaten kanpokoen aurkako babes eraginko-rrik, bilakaera kanpoko espezieen ondoenegin ez dutelako.

Honela dio Natura Babesteko Nazioar-teko Batasunak (UICNk) orain gutxi egin-dako txosten batek: “Landareak edo ani-

maliak sartzea da espezieak desagertzekoprozesua azkartzeko kausa nagusietakobat. Egindako balioespenen arabera, 1600.urteaz geroztik ezagutu ditugun desagertze-en %39 bestelako espezieak sartzearen on-dorio izan dira, %36 habitatak suntsitzea-ren ondorio, %23 gehiegizko ustiapenarenondorio eta gainerakoak bestelako faktore-en ondorio.

Gaur egun, Europar Batasunean ez dahonen inguruko mugarik. Beste herrialdebatzuetan, aldiz, badira mugak, Australianeta Zeelanda Berrian, esate baterako, ho-rietan debekatuta baitago baimendu gabekolandare-espezieren bateko landare edo ha-ziak sartzea bertako lurraldeetan.

Espezie gehiago sartzeko arrazoiakmerkataritzako ustiapenarekin izan du lotu-ra kasu askotan.

Alabaina, hori ez da Panpako belarra-ren edo mustukaren kasua, merkataritzakosalmentari dagokionez behintzat, baina baiugaritzeari dagokionez. Batez ere Gipuzko-an eta Bizkaian ari da ugaritzen, baitaKantauri Itsasoko erlaitzaren gainerako za-tian ere.

Zalantzarik gabe, mustukarena edoPanpako belarrarena da Euskal AutonomiaErkidegoan azkeneko urteetan ikusi ahalizan dugun kasurik deigarrienetakoa, kan-poko landareak sartzeaz ari garela. Aipatu-tako landare exotiko hori Atlantikoarenbeste aldetik ekarri zen XX. mendearen le-hen urteetan, etxe garrantzitsuetako lorate-giak apaintzeko xedearekin, eta gaur egunbenetako izurri bilakatzeko bidean da; Biz-kaian eta Gipuzkoan behintzat bai.

Cortaderia selloana izen zientifikoaduen espezie honek itxura ikusgarria etalerdena du. Erraz bereizten da, bi metrobaino gehiagoko luzera izan dezakeen zilar-koloreko koma zuria baitu ezaugarri nagu-si.

UGALTZE BIZIAPanpako belarra ia leku guztietan ikus de-zakegu gaur egun, hala nola, areka, bazter-bide, ibaien erribera eta bestelako eremue-tan. Hain ohiko bilakatu denez, bertandagoenik ere ez gara ia konturatzen, itxuraberezia eta tamaina nabarmena dituenarren.

PANPAKO BELARRA EDO MUSTUKA AMERIKETATIK EKARRI ZEN, LORATEGIAK APAINTZEKO XEDEAREKIN ARRA. ARGAZKIA: LUIS TREVIÑO

sustrai 29

Panpako belarra edo mustuka lora-zaintzako dendetan aurki daiteke, nahiz etaberorren eskaria ez izan oso handia. Gauregun hainbeste ugaldu denez, edonork hardezake bide bazterrean, eta etxera eraman.

Panpako belarra edo mustuka hainbes-te ugaltzeak zerikusi zuzena du hainbat mo-tatako obra publikoetan erabiltzearekin.Prezio txikia eta iraupen handia dituenez,hegal eta ezponda soilak estaltzeko gehien

aukeratzen den landare-espezieetako batdugu.

Alabaina, gure lurzoruetara —batezere Bizkaiko eta Gipuzkoako lurretara—eta klima atlantikora hain ongi egokitu de-nez, Kantauri Itsasoko erlaitz guztikobiodibertsitatearen mehatxu bilaka daiteke.Galiziara ere irits daiteke, nahiz eta Kan-tauri Itsasoko erlaitzaren ekialdean duenindarrik handiena.

LANDARE-ZIKLOAMustuka edo Panpako belarra udazkenarenhasieran egoten da bete-betean bere landa-re-zikloan. Adaburutik milaka hazi askatu-ko dira eta horiek haizeak barreiatuko dituhurrengo udaberrian, lur berriak kolonizat-zeko.

Mintzagai dugun landare exotiko haulur-mugimenduak izan dituzten gainazale-tan ari da zabaltzen, eta, oraingoz ez damendietara iritsi. Hori dela eta, hirigunee-tan eta horien inguruan ikus daiteke batezere, aldatutako lur-sailetan. Azkeneko urte-etan zein erraz ugaldu den ikusita, gero etakezkatiago dira Bizkaiko eta Gipuzkoakoforu-aldundietako teknikariak, berorren in-darrak landaredi tradizionalak atzera egi-tea izan dezakeelako ondorio. Hala eta guz-tiz ere, oraingoz, foru-erakundeek ez duteinolako neurririk hartu landare aloktonohonen inbasioa geldiarazteko.

Espezie aloktonoak ugaltzearen inguru-ko beste adibide bat dugu karkexarena(baccharis halimifolia). Hego Amerikatikdatorren zuhaixka hori hezegune-eremu za-balak ari da kolonizatzen azkeneko urtee-tan. Nolanahi ere den, karkexak ez du mus-tukak edo Panpako belarrak bezain itxuradeigarria, eta ez da hain nabarmena izaten.Alabaina, klima honetara egokitzeko gaita-sun handia izaki, etsai handi bihurtu da he-zeguneetako espezie tradizionalentzat, ho-rien lekua ari delako betetzen erritmobizian.

MUSTUKA KLIMA ATLANTIKORA EGOKITZEN JOAN DA ETA KANTAURI ITSASOKO ERLAITZ OSOKO BIODIBERTSITATEA MEHATXATZEN DU.ARGAZKIA: LUIS TREVIÑO

Master de Biología Marina en el Acuarium de Donostia TEXTO: J. R.El Aquarium de Donostia inicia una nueva etapa repleta de ambiciosos proyectos. Además de mejorar su continente,con una ampliación que contempla la creación de una gran terraza a tres niveles sobre los edificios actuales y la remo-delación del oceanario, también mejorará sus contenidos.

A partir del año 2005, se impartirá el Master Europeo de Biología Marina o Ciencias del Mar. El Aquarium de Donostia esactualmente el segundo museo de la Comunidad Autónoma del País Vasco —el Guggenheim es el primero— en número de visi-tantes.

El Aquarium de Donostia fue construido en 1928 por la Sociedad de Oceanografía de Gipuzkoa, y su instalación fueampliada en 1998. Su actual proyecto se fundamenta en “el espacio dedicado al ocio cultural, el laboratorio de investiga-ción, el aula de cultura para niños y adolescentes y el espacio para el centro docente”. La vocación tanto pedagógica comoinvestigadora del oceanario, ahora se verá ampliada con la puesta en marcha del Master Europeo de Biología Marina, quetendrá un carácter internacional, y en el que van a participar, además de la Fundación Oceanográfica de Gipuzkoa, los labo-ratorios de la Fundación Azti, la Universidad del País Vasco y Southampton Oceanografhy Center. Todos ellos colaboraránen este Master que se impartirá en el Reino Unido y Gipuzkoa.