12. Ikasgaia - Zuzenbide Kontrakotasunaren Kontzientzia Eta Errugabetzeko Kausak

7/28/2019 12. Ikasgaia - Zuzenbide Kontrakotasunaren Kontzientzia Eta Errugabetzeko Kausak

http://slidepdf.com/reader/full/12-ikasgaia-zuzenbide-kontrakotasunaren-kontzientzia-eta-errugabetzeko-kausak 1/8

Zuzenbide Kontrakotasunaren Kontzientzia eta Errugabetzeko Kausak

2012-2013

Zigor Zuzenbidea II

99

Hamabigarren Ikasgaia

Hamabigarren Ikasgai

honetan,

Zigorgarritasunaren

elementu den zuzenbide

kontrakotasunaren

ezagutzaren azterketaburutuko dugu,

horretarako debeku

errorea zer den

azalduko dugularik.

Honekin batera,

errugabetzeko kausak

ere aztertuko ditugu.



12. Ikasgaia

Zuzenbide Fakultatea, Donostia

Zigor Zuzenbidea II

100




2012-2013

Zigor Zuzenbidea II

101

12. Ikasgaia: Zuzenbide

Kontrakotasunaren Kontzientzia eta

Errugabetzeko Kausak.

12.1 Debeku errorea (error de prohibición)

12.1.1 Kontzeptua.

Subjektu aktiboak ez badaki portaera bat zuzenbide kontrakoa dela, horri deitzen zaio debekuerrorea. Gainera, subjektu aktiboak ezin du jakin zuzenbide kontrakoa dela bere portaera.

Tipo errorea eta debeku errorearen arteko desberdintasunari dagokionez, esan beharra dago

tipo errorea subjektuak ez dakiela tipo penal baten kanpoko alderdia, hau da, alderdi

objektiboa betetzen ari denik. Aldiz, debeku errorean, subjektuak badaki zer egiten ari den,

baina ez du debekua ezagutzen, beraz ez daki bere portaera debekatuta dagoenik.

Debeku errorean inguruan esan beharra da arau penalek dutela motibazio funtzio bat, hau da,

printzipioz, arau penalen helburua da pertsonen portaera bideratzea, orientatzea. Beraz, arau

penal batek zerbait debekatzen duenean lortu nahi duena da pertsonak motibatzea legeaerrespetatzera.

Motibatu ahal izateko, argi dago araua ezagutu behar dela. Izan ere, subjektu batek ez badu

araua ezagutzen, ezingo da arau horretatik motibatuta izan.

Honen inguruan planteatzen den lehenengo galdera da, pertsona bat erruduna dela

kontsideratzeko araua ezagutu behar duela beharrezkoa bada, zein puntutarainoko ezagutza

maila izan behar du? Zein punturaino jakin behar du portaera zuzenbide kontrakoa dela?

Adibidez, 334. artikuluan aurreikusitako delituaren inguruan, norbaitek delitu hori burutuko

balu, automatikoki, animalia espezie bat babestuta dagoela ez jakiteagatik, erruduna ez dela

esango genuke? Zein ezagutza maila galdatzen da?

Beraz, galdatzen den ezagutza maila izango da, pertsona horrek arau konkretu hori ez

ezagutzea. Hori lehen abiapuntua izango da. Baina horrekin ez da nahikoa, baizik eta

doktrinaren gehiengoa dioena da, subjektu aktiboak aukera ez izatea debekua ezagutzeko.

Beraz, debeku errorea egoteko, subjektu aktiboak ez du debekua ezagutzen eta ezin du

ezagutu. Hau ezin da hartu era orokor batean, baizik eta pertsona konkretuaren arabera.

Demagun, pertsona bat araudi bat irakurtzen duela baina ez dagoela oso argi portaera konkretu bat

debekatuta dagoenik. Norbaiti kontsultatu ondoren, iritzi desberdinak lortzen duela eta ondoren, behin



12. Ikasgaia


Zigor Zuzenbidea II

102

portaera burututa, enteratzen da portaera debekatuta zegoela.

Kontutan hartu beharra dago, pertsona oso zuhurrak ezin direla gehiago zigortu, ez baita

logikoegia. Beraz, pertsona bat zalantza bat badauka, eta zalantza argitzen saiatzen bada

erantzun argirik lortu gabe eta jarduten badu, errorea dagoela esango genuke.

Laburbilduz, ezagutza mailan bi aspektu bereizi behar dira: debekua ez ezagutzea eta debekua

ezagutzeko aukerarik ez izatea.

Ezagutzaren inguruan planteatu beharreko bigarren galdera izango da, ea debeku penala dela

ezagutu behar duen edo berdin diola Zuzenbideko zein adarrak debekatzen duen. Hau da,

nahikoa da jakitearekin modu orokor bateak jakitearekin portaera bat zuzenbide kontrakoa

dela? Edo beharrezkoa da jakitea penalki debekatuta dagoela eta beraz, delitu bat dela?

Honen inguruan, doktrina banatuta dago. Autore batzuk diote beharrezkoa dela jakitea

debekua zehazki penala dela, eta hala ez izatekotan, subjektu aktiboa ez da erruduna izango.

Aldiz, beste autore batzuk diote ezetz, printzipioz nahikoa dela erruduna izateko jakitearekin

orokorrean portaera debekatuta dagoela. Ez da exijitzen beraz, portaera delitua dela jakitea.

Erabakitzeko noiz portaera bat den deliktiboa, irizpideak izango dira, autore batzuen arabera,

erakunde garrantzitsuei kalte bat eragiteak, zantzu bat ematen digula edozeinentzat jakiteko

portaera hori zuzenbide kontrakoa dela.

Hau da debeku erroreari dagokion teoria debeku errorearen kontzeptuaren ingurua. Goazen

motak aztertzera:

12.1.2 Motak.

Debeku errore mota desberdinen artean, bi dauzkagu: zuzena eta ez zuzena.

12.1.2.1 Zuzena.

Hemen, bi azpimultzo bereizten dira. lehenik eta behin, subjektuak ez duenean debekua

ezagutzen. Bigarrena, subjektuak arauaren mugak gaizki interpretatzen dituenean izango

litzateke. Demagun pertsona batek badakiela printzipioz gidatzeko baimenik gabe gidatzeakdebekatuta dagoela baina uste duela soilik kotxeen kasuan dela eta beraz, baimenik gabe

ziklomotore bat hartzen du.

b) Ez-zuzena.

Hemen ere beste bi azpimultzo sartzen dira: bidezkotze kasua baten mugak gaizki

interpretatzea; adibidez, lege-bidezko defentsan gehiegizko neurriak hartzea, hala

ahalbidetuta dagoela ustez.

Bigarrenik, aurreikusita ez dagoen bidezkotze kausa baten baitan jarduten denaren uste




2012-2013

Zigor Zuzenbidea II

103

okerra. Adibidez, norbaitek mendekua bidezkotze kausa bat dela usten duenean.

12.1.3 Tratamendu Juridikoa.

Oinarri normatiboari dagokionez, Kode Zibileko 6.1 eta 6.2 artikuluak aipatu behar dira. horien

arabera, printzipioz legearen ez-ezagutzeak ez da haitzakirik araua ez betetzeko. Ala ere,esaten dute 6.2 artikuluan, errore kasutan legeak aurreikusiko dutela zein tratamendu eman.

Zigor Kodeari dagokionez, 14.3 artikuluan aurreikusten da eta bertan dio baloratu beharko

dela errorea gaindiezina den edo ez. Hala izatekotan, ezingo da zigortu, erruduntasuna bera

faltako litzatekeelako. Aldiz, errore gaindigarria bada, gradu bat edo bi jaitsi behar da.

Bain zer gertatzen da errore zakarra (error burdo) bada? Kasu horretan, errore argia izango

litzateke, gainditzeko oso erraza, eta artikuluak ez dio erreferentziarik egiten. Dakigunez,

arauak ezin dira contra reo aplikatu eta beraz, gradu bat jaitsiko da eta horren goiko erdia

aplikatuko da.

12.2 Galdagarritasun Printzipioa

Egoera “normaletan” arauak obeditzea da galdagarri. Hori esanda, argi dago salbuespeneko

egoera motibazionalek pertsona arruntak amore ematera daramatela eta hala esan dute

autore gehienek. Beraz, testuingurua baloratu beharko da kasuz kasu. Izan ere ez dute araua

errespetatuko naiz eta jakin araua dagoela eta debekua dagoela. Baina egoera arrunta ez den

heinean ez dute errespetatuko eta gainera, ez zaie galdagarri izango. Hala ere, gogoan izanbehar da portaeraren zuzenbide kontrakotasuna mantentzen dela.

Goazen orain, galdagarritasun printzipioaren barnean dauden bariableak aztertzera:

12.2.1 Beldur menperaezina (miedo invencible)

Zigor Kodeko 20.6 artikuluari jarraiki, beldur menperaezin pean jarduten duten subjektuak ez

dira erantzule izango. Gaozen bere ezaugarriak aztertzera:

a) Ezaugarriak.

Kalte baten mehatxua izan behar dugu, zeinak beldurra eragiten duena. Kontutan izan behar

da beldur hori ez dela paralizantea izan behar. Beraz, ez da hori galdatzen den beldur maila.

Bigarrenik, mehatxuak uste arrazional batean oinarrituta egon behar du. Honek esan nahi du

kalte erreal bat galdatzen dela. Hala galdatu izan du jurisprudentzia. Aldiz, Doktrinak dio bere

gehiengoan, arrazionala den uste bat nahikoa dela; hau da, pertsona bat ustea inguru

arriskutsuan egoetea, hala ez bada ere.

Hirugarrenik, kaltearen larritasuna izango genuke. Honen inguruan eztabaida dago.

Gehiengoak dio ezin dela izan edozein kalte, baizik eta beharrezkoa dela kalte larri bat izatea.



12. Ikasgaia


Zigor Zuzenbidea II

104

Horretaz gain, kaltearen jatorriaren inguruan adostasuna dago. Izan daiteke pertsona batek

eraginda edo beste edozein inguruabarrak sortutakoa.

Laugarrenik, kaltearen mehatxuak galdatzen du berehalako portaera bat kaltea ekiditeko.

Beraz, erreakzioa momentuan izan behar da.

Hurrengo puntua izango litzateke, beldurra izan behar dela portaeraren arrazoi funtsezkoa.

Hau da, portaera horren arrazoi funtsezkoa beldurra izango da; hori izango da elementu

motibatzailea, gakoa.

Beldurra gaindiezina izan behar du. Baina nola baloratu noiz den beldurra gaindiezina?

Galderari erantzuna emateko irizpide desberdinak daude. Objektiboki baloratzeak nahikoa

izango da salbueslea aplikatzeko? Edo exijenteagoak izan behar gara?

Puntu bateraino, gaindiezintasun horren balorazioa, normatibizatu egiten da eta, ikusten dena

da kasu konkretua aztertuz, ikusi arrazionala izan daitekeen, subjektuaren egoera guztiakontutan hartuz, baloratzea errorea gaindiezina den edo ez. Beraz, pertsonaren historia eta

inguruabar zehatzak baloratuko dira.

Kalteen haztapenei dagokionez, kasu honetan ez dago. Soilik beharrizan egoeran hartzen dira

kontutan.

Lege-bidezko defentsarekiko harremana izan dezakeela argi dago. Beldurra aplikatu baino

lehen, lege-bidezko defentsa aplikatu eta baloratu beharko da. Norbaitek lege-bidezko

defentsan jarduteak berekin dakar portaera justifikatuta dagoela. Aldiz, beldurrean ez.

Lege-bidezko defentsan jarduten duen pertsona batek era desproportzionatuan jarduten badu,

zenbait autoreek defendatzen dute beldur menperaezina aplikatzea aproposagoa dela. Era

horretan salbuesle oso gisara aplikatzeko aukera egongo baita.

Aipatzekoa da tratu txarren kasu berezia. Gogora dezagun jurisprudentziak ez dutela lege-

bidezko defentsa onartzen kasu horietan. Aldiz, zenbait autoreek hori kontrajartzeko beldur

menperaezina aplikatzea defendatzen dute.

Amaitzeko, jurisdikzio militarra aipatu beharra dago. Honek erreferentzia egiten dio militar

profesionalei. Izan ere, hauei ezartzen zaien baremoa altuagoa da onartu ahal izateko

honelako subjektu batek beldur menperaezin bat pairatu duela.

12.2.2 Beharrizan egoera errugabetzailea.

Beharrizan egoeraren zein supostu kokatuko dugu hemen? Ekidin nahi den kaltea eta sortu

dena maila berean badaude, zuzenbide kontrakotasuna ez da baztertzen, bai aldiz,

erruduntasuna.

12.2.3 Ahaideen arteko estalketa.

Zigor Kodearen 454.artikuluak, harreman familiarrak egoera motibazional berezi bat dakar.




2012-2013

Zigor Zuzenbidea II

105

Beraz, legegileak aurreikusten du ahaideen arteko estalketan, ez dela galdagarri delituak

salatzea. Dena den, artikulu horrek salbuespen bat aurreikusten du: estalketa ez-zigortzeko

beharrezko etekin ekonomikoak ateratzen ez laguntzea.

Baina, egokia al da legeak barneratzen dituen subjektuak? Izan ere, gerta daiteke familiarekin

oso harreman txarrak edukitzea eta aldiz, lagun batekin izugarrizko harreman ona edukitzea.

Hala ere, lagun hori estalketagatik kondenatua izango litzateke.



12. Ikasgaia


Zigor Zuzenbidea II

106

Documents

12. Ikasgaia - Zuzenbide Kontrakotasunaren Kontzientzia Eta Errugabetzeko Kausak