HIGIENE INDUSTRIALA

2. Unitate DidaktikoaINDUSTRI HIGIENEA. KUTSATZAILE KIMIKO ETA BIOLOGIKOEI ESPOSIZIO-ARRISKUA1.INDUSTRI HIGIENEARI SARRERA22.INDUSTRI HIGIENEAREN KONTZEPTUA33.GAIXOTASUN PROFESIONALAREN KONTZEPTUA34.LANEKO GAIXOTASUNAREN KONTZEPTUA45.LANEKO EPIDEMIOLOGIA46.LANAREKIN ERLAZIONATUTAKO GAIXOTASUNEN PREBENTZIOAREN PRINTZIPIO OROKORRAK57.INDUSTRI HIGIENEAREN METODOLOGIA68.OSASUNAREN ZAINTZA79.SEGURTASUNAREN ETA HIGIENEAREN ARTEKO EZBERDINTASUNAK810.INKESTA HIGIENIKOA811.GALDERAK912.GALDETEGIA9

1. INDUSTRI HIGIENEARI SARRERALantokiko esposizioa- efektua erlazioa kontrolatzeko eta erabilitako produktu kimikoen kontzentrazioa kontrolatzeko ere, higiene industriala sortu zen. Lantokiko arriskuen identifikazioa, ebaluazioa eta kontrola egitea da bere helburua, langilearen osasuna zaintzeko.Arlo honetan erabiltzen diren kontzeptu batzuk ezagutuko ditugu. Kutsatzailea: inguruan eta pertsonengan kalte egin dezakeen edozein eragileri esaten zaio. Kutsatzaile fisikoak energia-motak dira: zarata, bibrazioak, giro termikoa, erradiazioak, argiztapena. Kutsatzaile kimikoak materia inertea dira (bizitzarik gabekoa): gasak, lurrunak, aerosolak, keak, hautsa, produktu kimikoak. Kutsatzaile biologikoak izaki bizidun mikroskopikoak dira: birusak, bakteriak, onddoak.Kutsatzaile kimikoekin erlazionatutako gaixotasunak orokorrean toxikoak dira eta kutsatzaile biologikoekin erlazionatutakoak infekziosoak. Laneko Higienea: kutsatzaile fisiko, kimiko edo biologikoak direla eta, lanean osasuna gal ez dezagun hartu behar diren neurri prebentiboaz aritzen da. Laneko medikuntza: medikuntzaren atal bat da. Giza gorputzaren ezagutzarekin, lanagatik sor daitezkeen gaixotasunak aztertzen ditu. Nola sendatu daitezkeen ere aztertzen du eta horretarako kutsatzailearen aurrean langilearen esposizio denbora zenbatekoa den jakin behar du medikuak. Ergonomia:Lanpostu eta lantokiaren azterketaz eta diseinuaz arduratzen da, langilea bertan hobeto egokitzeko. Langilea, lanpostuan ongi egokitzeaz arduratzen da, lanean eroso, gustura eta arriskurik gabe edo gutxirekin aritu dadin. Patologia: Gaixorik dauden organo eta ehunak aztertzen ditu eta bere sintomak eta zergatiak.2. INDUSTRI HIGIENEAREN KONTZEPTUADiziplina ez-mediko bat da, langileen esposizioa lanean dauden ingurumen-agenteen aurreko prebentzioaz arduratzen dena, haien identifikazioa, neurketa eta ebaluazioa egiten duena eta haien kontrolerako neurri egokiak ezartzen dituena. Kontrol-neurriak prebentziozkoak izan daitezke (aireztapena) edo babesekoak.Higiene industrialaren motakHigiene industriala lau adarretan banatzen da, lauak behar dira arriskua aztertzeko:a) Higiene teorikoaMedikuntzarekin erlazioa du, eragilearen dosia eta eragin duena aztertzen ditu. Gaixotasunik sor ez dadin behar den dosia aztertzen du.Kutsatzaileak aztertu eta gizakiarekin erlazionatzen ditu ikerketa esperimentalak eginez. Horrela arriskurik gabeko kontzentrazio mailak ezartzen ditu.b) Landa-higieneaInguruan egoera-ikerketak egiten ditu: Postua analizatzen da Kutsatzailearen identifikazioa egiten da Kutsatzailearen kontzentrazioaren neurketa egiten da lantokiko inguruan Lortutako emaitzen haztapena (ponderazioa) egiten da Langilearen esposizio denboraren estimazioa egiten da Higiene teorikoak emandako balio estandarrekin konparatzen da.c) Higiene analitikoaDetekzioa eta neurketa kualitatiboa eta kuantitatiboa laborategian eta erabilitako metodologia analitikoa egiten du.d) Higiene operatiboaIngurugiroko baldintzak limiteen barruan egon daitezen zuzenketak eta kontrolak jartzen ditu. 3. GAIXOTASUN PROFESIONALAREN KONTZEPTUADefinizio legala: beste batentzat egindako lanaren ondorioz hartutako gaixotasuna, legedian azaltzen diren jardueratan eta legediak gaixotasun profesionalak sortzen dituztela aipatzen dituen elementu edo substantziek sortua.Definizio teknikoa: lanagatik (bertako ingurugiroa edo antolaketa motagatik) poliki-poliki denboran zehar osasuna kaltetzen joaten denean sortzen den gaixotasunari deitzen zaio.Gaixotasun profesionala eta laneko istripuaren arteko ezberdintasunakSegurtasunaren ikuspuntutikLegearen ikuspuntutikMedikuaren ikuspuntutik

Lan-istripuaDesiratu gabeko gertakizuna pertsonei eta jabetzei kalteak edo prozesuan galerak sortzen dituenaLangileak beste batentzat egiten duen lanaren ondoriozko gorputzeko lesioaGehienetan inguruko faktore mekanikoen ondoriozko patologia traumatikoa

Gaixotasun profesionalaAipatutako substantzien eraginez giza-gorputzaren tolerantzia-ahalmena gainditzen duten kontaktu errepikatuek sortutako efektu kaltegarriakBeste batentzat lan egitean hartutakoa legeak ezartzen duen koadroan azaltzen diren jardueretan.Patologia mediko edo traumatiko kronikoa inguruko faktore fisiko, kimiko edo biologikoek sortua

Gaixotasun profesionala honakoengatik sortzen da: Kutsatzaileren baten kontzentrazioa lantokian Kutsatzailearekiko daukan esposizio denbora Langilearen ezaugarri pertsonalak Osasunak daukan erlatibotasuna ere kontutan hartu behar da Kutsatzaile bat baino gehiago egotea aldi berean ere kontutan eduki behar da.4. LANEKO GAIXOTASUNAREN KONTZEPTUABadira gizarte segurantzako sistematik kanpo geratzen diren gaixotasunak ere eta horiei laneko gaixotasunak deitzen zaie, horietako batzuk: hezur edo giharren sistemen gaixotasunak: bizkarreko mina, artrosia eta abar nerbio sistemaren gaixotasunak: estresa, memoria galera ...Laneko gaixotasunak, lanagatik sortu direla susmatzen da, baina ez dira Gizarte Segurantzak daukan gaixotasunen koadroan etortzen.5. LANEKO EPIDEMIOLOGIAPopulazio batean, langileen kolektibo desberdinetan, lanean sortutako gaixotasunen kausa eta maiztasuna aztertzen ditu. Hala ere, bizimoduak ere eragin handia duela kontutan hartu behar da laneko gaixotasunak aztertzen direnean.Laneko epidemiologiaren ezaugarria da langile-taldeen osasun-egoerak ikertzeaz arduratzea. Definizioa: gaixotasunak agertzearen ikerketa, lanari lotuak dauden haien determinanteekin erlazionatuta.Gaixotasun baten maiztasuna neurtzeko, ondoko adierazleak ditugu: Prebalentzia: gaixotasunaren kasuak/populazioa Intzidentzia: denbora tarte batean azaltzen diren kasu berriak Intzidentzi metatua: denbora tarte batean azaltzen diren kasu berriak/indibiduo kopurua ikerketa hasieran Intzidentzi tasa: denbora tarte batean azaltzen diren kasu berriak/indibiduo bakoitza zenbat denboran egon den gaixotasunik gabe zenbatu eta guztien baturaBehaketa da ikerketaren ardatz edo oinarri nagusia.6. LANAREKIN ERLAZIONATUTAKO GAIXOTASUNEN PREBENTZIOAREN PRINTZIPIO OROKORRAK1. Arriskuak ezagutu eta ebaluatu, lantokian neurketa kuantitatiboak egin eta emaitzak onargarriak diren ikusi2. Arriskutsua dena, arrisku gutxiago duenarekin ordezkatu3. Iturrian edo sorreran eraso egin arriskuari, ordezkatzerik ez baldin badago.4. Babestea baino lehenagokoa da prebentzioa egitea: prebentzio ekipoak jarrita (aireztapen sistema ezarriaz adibidez)5. Arriskurik gabeko metodoak ezarri eta jarrera positiboa izan prebentzioko artikuluekin: NBE-ekin adibidez (EPI-s)6. Langileari egokitu lana, langilearen ezaugarriei erreparatuz7. Ekintza prebentiboak (aurreikusten direnak) planifikatu, integratu edo sartu eta ebaluatu.8. Langileen eta nagusien informazioa, formazioa eta partizipazioa bultzatu.

7. INDUSTRI HIGIENEAREN METODOLOGIA

Kutsatzailea

Informazioa

Identifikazioa

Zuzenketa

AnalisiaNeurketa

IrizpideakKontrolperiodikoaBalorazioa

Egoera seguruaEgoera arriskutsua

7.1 IdentifikazioaArriskua sor dezakeen eragilerik badagoen ikustea da. Ingurugiroko eragileak izan daitezke edo produktuak, lan metodoak, antolaketak, instalazioak Identifikaziorako beharrezkoa da:a) Prozeduran erabilitako lehengaiak eta fabrikagilearen segurtasun fitxak ezagutzeab) Prozeduran erabiltzen edo sortzen diren bitartekariak ere ezagutzea: katalizatzaileak, lehengaietatik eratorritako produktuakc) Azken produktuak eta enpresak berak egindako segurtasun fitxak ezagutzead) Sortu daitezkeen sustantziak ezagutzeae) Instalazioak ezagutu, lan metodologia eta prozedurak barne.7.2 NeurketaKutsatzailearen kontzentrazioaren neurketa da. Honekin lor daiteke:a) Kutsatzailearen kontzentrazioa edo intentsitatea jakitea lanpostuan b) Langilea kutsatzailearen aurrean dagoen esposizio denbora zenbatekoa den7.3 BalorazioaNeurketak egin ondoren, emaitzak, higiene teorikoan ematen diren neurketen balio estandarrekin alderatu edo konparatu behar dira. Arriskuan gauden jakiteko balioko digu honek. Kontuan hartu behar dira: kutsatzaile bat baino gehiago dauden , zein kutsatzaile mota den, beraren gaineko esposizio denbora, norberaren edo kolektiboaren babes neurriak zein diren,Baloraziorako irizpide moduan ingurugiroko balio limite batzuk ezarriak daude Arriskua dagoen ala ez jakiteko horiekin ebaluazioa egiten da.Arriskurik ez dagoela aterata ere, kontrolak egiten jarraitu behar da.Arriskua dagoela ateratzen bada, neurriak hartu behar dira: emisio iturrietan, antolaketan, langileentzako babesleak jarrizeta ondoren, neurri horien efektibitatea neurtu edo konprobatu behar da.

Kutsatzailearen identifikazioa

Balorazio-irizpideakEbaluazioa

EZ

ArriskuaEGOERA SEGURUA

BAI

EGOERA ARRISKUTSUA8. OSASUNAREN ZAINTZAAgente kutsatzaileen aurreko esposizioak osasunaren galera ekar dezake. Horregatik langileen osasuna zaindu behar da periodikoki errebisioak eginez eta erlazionatutako txosten mediko guztiak gordez.Osasunaren zaintza laneko baldintzak eta langileen osasun baldintzak aztertzean datza, arrisku-faktoreei eta osasunari buruzko datuak bilduz, era sistematiko eta jarraituan eginez, helburua laneko arriskuen prebentzio programak planifikatzea eta ebaluatzea delarik.OSASUNERAKO ARRISKU FAKTOREAK

Ingurumenaren aldaketakOreka fisiko, mental eta sozialaLangilearen segurtasunean eta osasunean eragin esanguratsu bat izan dezaketen lan-baldintzak dira.

Lana

MekanikoakFisikoakKimikoakBiologikoakPsikosozialakSozialakMoralak

Efektuak

PrebentzioaMinimizatuNegatiboak

LagunduPositiboak

9. SEGURTASUNAREN ETA HIGIENEAREN ARTEKO EZBERDINTASUNAKHIGIENEASEGURTASUNA

Ezagupen eta tekniken multzoa da, ingurumeneko faktoreak, psikologikoak edo tentsionalak ezagutu, ebaluatu eta kontrolatzeaz arduratzen dena, lanean jatorria dutenak eta gaixotasunak sortu edo osasuna kaltetu dezaketenak.Lanaren Legearen 475. artikuluaren arabera, Laneko gaixotasuna lanean jatorria duen edo langilea bere lana egitera behartuta dagoen lekuan jatorria duen edozein egoera patologiko da. Laneko Legearen 513. Artikuluak laneko gaixotasunei buruzko taula bat dakar, bertan zerrendatuta 161 gaixotasun datozelarik eta lanaren arabera gaixotasun horiek sufritu ditzaketen pertsonak.Laneko gaixotasuna egoera patologiko bat da denbora luze batean zehar errepikatzen den kausa batek sortua, pertsonak egiten duen lan-motaren edo lan egin behar duen inguruaren beharrezko ondorioz, eta organismoan lesio edo perturbazio bat sortzen du, funtzionala, iraunkorra edo aldi baterako, faktore kimiko, fisiko, biologiko, psikologiko edo energetikoek sortua.Ezagupen eta tekniken multzoa da, laneko istripuen murrizpen, kontrol, eta ebaluaziorako, lan istripuen kausen bidez, lan-istripuak ezabatzeko arauak ezartzen dituena.Lanaren Legearen 474. artikuluaren arabera, Lan Istripua lanarengatik sortutako edozein lesio organiko edo funtzionala da, nahastea, berehala edo geroago, edo heriotza, bat-batean ekoiztu ariketa edo lan bitartean, edozein leku eta ordua ematen dela. Definizio honetan lantokitik etxera eta etxetik lantokirako bidean gertatutako istripuak sartzen dira.Era zabalagoan, lan-istripua lesio mediko-kirurgiko bezala edo perturbazio funtzional, mental, iraunkorra edo aldi baterakoa, berehalakoa edo geroagokoa, edo heriotza, defini daiteke, kanpoko kausa baten ondoriozkoa, lanarengatik edo haren eraginez gertatzen dena, edo barruko edozein lesio, kausa berdinengatik gertatua.

10. INKESTA HIGIENIKOAHelburua: Informazioa lortu, eragile kimikoen aurrean lan egiteagatik arriskurik dagoen ala ez ikusteko. Honekin jakin nahi izaten da: lanpostuko kutsatzailea eta kontzentrazioa Enpresak legeak betetzen dituen Langileen deserosotasunak eta salaketak ba al dauden Epidemiologiarako baliagarriak diren datuak bilduKontrolerako erabilitako neurrien eraginkortasuna ezagutu.Higiene galdeketa baten adibidea:Lantokiari buruzko galderakBabes indibidualerako neurriei buruzkoak:Sintomei buruzko galderak:Lan baten baldintzak jakiteko egiten den inkesta mota:

a) Inguruan dagoen soinuak lankideekin hitz egiterakoan ahotsa altxa arazten al dizu?b) Zarata baldin badago, egiten al dira aldizkako kontrolak?c) Zure lanean ezarri al dute babes ekipoen erabilpena?d) Indibidualki erabiltzeko al dira?e) Nekatua ala erreta nabaritzen duzu zure burua?f) Buruko minik izaten al duzu?g) Disoluzioak egiterakoan kanpaia erabiltzen al duzu?h) Leihoak irekita lan egiten al duzu?i) Isurketa bat gertatzean ahalik eta azkarren jasotzen al duzu?j) Lanorduan eskularruak erabiltzen al dituzu?k) Laborategi barruan bata janzten duzu?l) Begiak gorritzen al zaizkizu?m) Buruko minak izaten al dituzu?n) Tripako minak izaten al dituzu?

11. GALDERAK1. Zer da kutsatzailea?2. Kutsatzaileen sailkapena egin ezazu.3. Zer aztertzen du higiene industrialak?4. Zein da higiene industrialaren helburua?5. Osasunaren zainketaren helburua zein da?6. Industri Higienea eta osasunaren zainketaren arteko desberdintasuna azaldu.7. Zein da ergonomiaren helburua?8. Zer ikertzen dute patologoek?9. Definitu Industri Higienea10. Higiene industrialaren adarrak definitu11. Gaixotasun profesionalaren definizioa legala eman12. Laneko epidemiologiaren definizioa eman13. Gaixotasunaren maiztasunaren adierazleak zeintzuk dira?14. Prebentzioaren oinarrizko printzipioak zein diren azaldu15. Higiene industrialak jarraitzen duen metodologiaren eskema egin ezazu16. Zertan datza osasunaren zainketa?17. Segurtasuna eta Higiene industrialaren arteko desberdintasunak azaldu18. Zeintzuk dira higiene galdeketaren helburu orokorrak?12. GALDETEGIA1. Industri higienearen helburu nagusia da:a) Kutsatzaileen efektuak kontrolatzeab) Gaixotasun profesionalak prebenitzeac) Istripuak prebenitzead) Arriskuak ebaluatzea2. Higienista profesionalaren zeregina da:a) Arriskuak ezagutub) Arriskuak ebaluatuc) Arriskuak kontrolatud) Denak3. Kutsatzaile kimikoak azaltzeko eren artean, materia partikulatua ohikoenetakoa da. Zein da haiek ezaugarritzen dituen parametro nagusia, organismorako sarrerarekin erlazionatua dagoena? a) Partikularen diametroab) Egoera solido edo likidoac) Karga elektrostatikoad) Disolbagarritasuna4. Agente kimiko batekiko esposizioa baloratzean, baloratzen dena da:a) Energiab) Izaki bizidunac) Materiad) Lehenengoa eta hirugarrena5. Hurrengo kutsatzaileen artean, zein da fisikoa?:a) Estres termikoab) Hautsac) Disolbatzaile organikoakd) Protozooak6. Industri higienea definitzen duten ekintza nagusietaz gain, zein da bere bigarren helburua?a) Araudia betetzen dela konprobatzeab) Langileen osasunaren zaintza erregulatzeac) Etorkizunean erabakiak hartzeko predikzio fidagarriak egitea.d) Langileak aukeratzeko irizpideak ezartzea7. Lan-baldintza seguruak mantentzeko zein da egin beharreko prebentzio- ekintza nagusia?a) Arriskuak ebaluatub) Esposizioa kontrolatzeko metodoak ezarric) Esklusio-eremuak definitud) Funtzionamendu-arau espezifikoak ezarri8. Lan egoera bat segurutzat jotzen bada: a) Egoera hori konfirmatzeko beste balorazio bate gin behar da.b) Laneko ingurugiroan zuzenketak egiten jarraitu behar da.c) Kontrol periodiko bat egin behar da.d) Aurreko guztiak9. Higiene Industriala eta Ingurumen-zientzien arteko diferentzia da: a) Esposizio-denborab) Burutzen den jarduerac) Kutsatzaile-motak d) Guztiak10. Gaixotasun profesionalen (GP) eta laneko gaixotasunen arteko diferentzia da:a) GPek lanarekin erlazio eztabaidaezina dute. b) GPak lanak okerragotzen dituela frogatua dago.c) GPek babes eta kobertura legala dute.d) GPak faktore psikosozialengatik gerta daitezke ere. 11. Laneko segurtasunak eta laneko higieneak arrisku faktoreak aztertzen dituzte baina honetan ezberdintzen dira: a) Denbora-epeab) Arrisku-motakc) Ebaluazio-moduad) Guztiak12. Arrisku larri eta berehalakoaren kontzeptuak suposatzen du:a) Berehala azaltzen dab) Ez du zergatik berehala azaldu beharc) Arrisku-motaren arabera dagod) Ezta bat ere13. Kutsatzaile kimikoekin erlazionaturiko gaixotasunak batez ere dira:a) Toxikoakb) Alergikoakc) Infekziosoakd) Guztiak14. Kutsatzaile biologikoekin erlazionaturiko gaixotasunak batez ere dira:a) Toxikoakb) Alergikoakc) Infekziosoakd) Guztiak15. Lanarekin erlazionaturiko gaixotasunen prebentzioaren hurrengo printzipio orokorretako bat ez da zuzena.a) Lana pertsonari egokitu, ezaugarri pertsonalei egokituta. b) Babes indibiduala kolektiboa baino lehen bultzatu. c) Jarduera prebentiboak periodikoki planifikatu, integratu eta ebaluatu.16. Hurrengo adierazpenetatik zein da gezurra?a) Laneko epidemiologia langileen osasun-egoeren azterketan zentratzen da.b) Laneko epidemiologia gaixotasunak agertzearen ikerketa da lanari lotutako haien determinanteekiko erlazionaturik.c) Laneko epidemiologiak jatorri kutsakorra duten gaixotasun profesionalak aztertzen ditu.17. Osasunarentzako zein arrisku faktorek eragiten dute laneko ingurugiroan?a) Energia mekanikoari dagozkionak: erorketak, talkak, harrapaketak ...b) Karga fisikoarekin erlazionatutakoak, hau da, kargak altxatu eta garraiatzea, posturak ...c) Arrisku fisiko, kimiko eta biologikoei dagozkienak, hau da, zarata, lurrunak d) Guztiak18. Industri higienearen praktikak langileen osasunean eta osotasunean eraginak dituzten kutsatzaileak identifikatzen dituztenak dira:a) Analisiab) Ebaluazioac) Kontrolad) Mantentzea19. Langileen osasunean kalteak ekiditeko, industri higieneak bere jarduerak egiten ditu:a) Langilearenganb) Laneko prozedurenganc) Lan-giroand) Laneko erritmoan20. Erlazionatu jarduera bakoitza bera burutzen duen Industri Higienearen adarrarekin:1. Laginak hartzeaA. landa-higienea2. Ekintza zuzentzaileak proposatzeaB. Higiene teorikoa3. Inkesta higienikoak egiteaC. Higiene operatiboa4. Dosi-erantzuna erlazioaren azterketa D. Higiene analitikoa21. Erantzun egia (E) edo gezurra (G) den: Industri Higienea teknika mediko bat da helburu duena lan bat egiteagatik hartutako gaixotasunen prebentzioa. Higienearen helburuen artean langileak bere lana egiten duen bitartean jasan ditzakeen istripuak prebenitzea dago. Higiene teorikoak ikertzen du agente batekiko esposizioaren eta gorputzean sortzen duen erantzunaren arteko erlazioa aztertzen du. Landako eta laborategiko ekintzak landa-higieneari dagozkio. Higiene operatiboak prebentzioa, kutsatzailea jasotzen duenarengan soilik egiten du. Prestakuntza-analisiek laginen ikerketa prozedurekiko sentsibilitatea handitzea dute helburu. Inkesta higieniko monofasikoak prozesu produktibo bakarrari aplikatzen zaizkienak dira.

10