21 AGENDA2012ko aldizkaria

Vitoria-Gasteiz garapen jasangarrirantz

21 AGENDA 2012ko aldizkaria

Vitoria-Gasteizgarapen jasangarrirantz

2 3

Argitaratzailea: Vitoria-Gasteizko Udala

Zuzendaritza teknikoa: Udaleko Ingurumen Arloa

Diseinu, maketazioa, marrazkiak eta koordinazio teknikoa:: Komunikazio Bulegoa

Inprimatze eta azaleztatzea: Graficas Dosbi

L. G.:

Cyclus offset papera%100 birziklatua14001 berme-agiriarekin landua

HITZAURREA

1998an, Udalbatzak Gasteizko 21 Agendaren prozesua bultzatzeko erabakia onar­tu zuen aho batez. Harrezkero, Gasteizko Udalak 21 Tokiko Agendaren buleti­na. Gasteiz garapen iraunkorrerantz aurkezten du urtero, Ingurumenaren Mun­du Egunarekin batera. Bertan zenbait iraunkortasun adierazleren urteko berrikus­penaren emaitzak ezagutarazten dira, bai eta udalerriak iraunkortasunaren bidean aurrera egin dezan gauzatutako jarduera nabarmenenak ere.

Oro har, Gasteiz hiriko ingurumen, hirigintza eta gizarte ezaugarriak islatzen saia­tzen da argitalpena. Horretarako, ingurumen, hirigintza eta gizarte errealitate hori osatzen duten hainbat alderdirekin lotutako aldagaiak zenbatu eta neurtzen dira: lurzoruaren erabilera iraunkorra, ur eta energia kontsumoa, airearen kalitatea, mugikortasuna, sortzen diren hondakinak eta horien kudeaketa, osasuna, gizar­te integrazioa eta ongizatea, eta abar. Aztertutako adierazleek gaika eta sektore­ka ematen dituzten ikuspegi horiek batuz, Gasteizko udalerriaren ikuspegi zabal eta ekosistemikoa eman nahi da, horren eboluzioa eta funtzionamendua ulertzea­rren. Horixe da modu bakarra ingurumen kalitatea eta gizarte eta ekonomia bal­dintzak hobetzeko, eta, azken batean, iraunkortasunerantz aurrera egiteko eta he­rritarren bizitza kalitatea hobetzeko.

2010ean onartu zen 21 Agendaren 2. Ekintzarako Plana (2010­2014), beraz, 2011 izan da hori garatu den bigarren urtea. Planak guztira 228 ekintza eta 304 jarduera aurreikusten ditu, Udalaren jarduera­eremu guztietan iraunkortasuna aintzat hartzeko xedez.

Plan honek, lehenengoak ez bezala, iraunkortasunaren gizarte, ekonomia eta in­gurumen dimentsioak batzen ditu. Ekintza guztien % 30ek baino gehiagok gi­zarte inklusioa eta kohesioa sustatzeko helburua dute eta laurden bat inguru­men kudeaketarekin eta natura baliabideekin lotuta dago. Beste alderdi hauei ere arreta berezia ematen zaie: gobernantza eta herritarren parte­hartzerako proze­suak, lurraldearekin eta mugikortasunarekin lotutakoak, eta ekonomia sektorea­ren iraunkortasuna.

Mugikortasunari dagokionez azpimarratu beharra dago 2011n Gasteizko Mu­gikortasun Iraunkorraren eta Espazio Publikoaren Planak “Best” kalifikazioa lortu zuela Nazio Batuen Jardunbide Egokien Nazioarteko 8. Lehiaketan.

Alor horretan egindako jardueren artean mugikortasunari buruzko inkesta berria nabarmendu daiteke, planaren helburuak betetzen ari direla egiaztatzeko balio izan baitu. Emaitzek erakutsi dutenez, gutxitu egin da ibilgailu pribatuen erabilera hiriko joan­etorrietan, 2006ko % 37tik % 28ra, eta handitu egin dira autobusez, tranbiaz, bizikletaz eta oinez egindakoak. Gainera, 2010ean onartutako Bizikleta Mugikortasunaren Planean bildutako neurrietako batzuk jarri ziren abian 2011n.

Aurkibidea

Hitzaurrera ......................................................................... 3

Vitoria-Gazteizko iraunkortasun adierazleen sistema ....... 6

Erabileremua: diagnostiko sektoriala ................................ 7

Ingurumen Kontseilu Sektoriala ........................................ 65

4 5

Urari dagokionez, hornidura sarea hobetzen jarraitu da, hartuneetatik banatze gu­neetaraino, eta Gasteizen ura zentzuz erabil dadin sustatzeko Futura plana ere garatu da; horren barruan, udal instalazioen diagnostikoak egin dira, eta ikas­leak zein herritarrak oro har ura zuzen erabiltzeari buruz sentikortzeko kanpainak.

Energiaren alorrean, kaleko argiterian eta udal eraikinetako argiztapenean energia aurreztu eta eraginkortasunez erabiltzeko ahaleginean jarraitu da, eta horren in­guruko heziketa, sentsibilizazio eta zabalkunde jarduerak antolatzen, besteak bes­te, Europako Energia Iraunkorraren III. Astea. Energiarekin eta klima aldaketare­kin lotuta, halaber, Gasteiz klima aldaketara egokitzeko plana taxutzeko aurretia­zko lanen fasea burutu zen 2011n, zeinean udaleko sail gehienek hartu baitzuten parte; Gasteizen Klima Aldaketaren kontra Borrokatzeko Plana (2010­2020) osa­tzera dator hura.

Hondakinei dagokienez, Hondakinen Prebentziorako Europako Astea antolatu zen lehen aldiz hirian, hondakinak sortzea bera ekiditeko beharraz kontzientzia harra­razteko xedez. Horretarako, hainbat ekintza proposatu ziren: lantegiak, bisita gi­datuak tratamendu azpiegituretara, edukiontzi multzoetan artelanak sortzeko le­hiaketak, argazki lehiaketak eta abar.

Natura eta biodibertsitatea zaintzeari begira, Armentiako parkea handitzeko lanak bukatu ziren, bai eta Olarizuko baratzeak handitu eta berritzeko lanak ere; beste­tik, Olarizuko lorategi botanikoan aintzira bat sortu eta landarez hornitu zen. Bes­tetik, nabarmendu beharra dago 2011n germoplasma bankua jarri zela martxan Olarizuko lorategi botanikoan, alegia, mehatxupean dauden landareen haziak gor­deko dituen biodibertsitate bankua.

Gizarte alderdiei dagokienez, Gasteiz Adinekoekin Lagunkoi diren Hirien Mun­du Sarean onartua izana da azpimarragarriena; Osasunerako Mundu Erakundeak sustatzen du proiektu hori. Bestetik, enplegu planak, lana bilatzeko eta lanera­tzeko orientazio proiektuak eta enpresak sortzen laguntzeko ekimenak lantzen ja­rraitu zen.

Azkenik, 21 Tokiko Agendaren prozesuaren aurrerabideari eta Ekintza Planaren beraren betetzeari begira, bi jarduera azpimarratu behar dira.

Batetik, lehen aldiz hartu zen parte EAEko 21 tokiko agenden V. ebaluazio eta ja­rraipen programan, Iraunkortasunerako Euskal Udalerrien Sarearen (Udalsarea 21) barruan. Ekintza planaren gauzatzea ebaluatu zen eta lehen urteko inplanta­zio­maila handia izan zela egiaztatu, % 26, zehazki, Udalsarea 21ek ezarritako he­lburu ideal komunaren gainetik (% 18) eta EAEko udalerrien batez bestekoaren gainetik (% 14). Ekintzak gauzatzeari dagokionez, % 59 hasita zeuden, eta % 20 aurreratuta, eta 21 % baino ez zegoen hasteke.

Bestetik, “tak 21” programaren lehen edizioan hartu zen parte, Udalsarea 21 sa­rearen barruan. EAEko udalerrien 21 tokiko agenden kalitate orokorra neurtu

eta aitortzeko sistema da hori. Horren bidez, udalerriek beren 21 tokiko agen­dak ebaluatu ditzakete, prozesu horiek izan beharreko 5 ezaugarri nagusiak kon­tuan hartuz: estrategikotasuna, zeharkakotasuna, parte­hartzea, eraginkortasuna eta iraunkortasuna; kalitateko 21 tokiko agendak sendotzea eta nabarmenenak ai­tortu eta saritzea da helburua.

Gure tokiko agendak lortutako emaitzek agerian utzi dute hainbat alde indar tsu daukagula, lortutako puntuazioa parte hartu duten udalen batez besteko puntua­zioaren % 33 gainetik baitago; hala ere, zenbait alorretan hobetu beharreko gaiak ditugula erakusten dute, esaterako, programa bera garatzeko koordinazioa edo ekintza plana abiaraztearekin lortutako emaitzen komunikazioa eta zabalkundea, bai barrura begira bai herritarrei begira. Horrek esan nahi du datozen urteetan al­derdi horietan lan handiagoa egin beharko dela.

Azkenik, gogoratu behar da 2012 oso urte berezia izango dela, Europako Hiriburu Berdea izateak duen garrantziagatik. Izan ere, iraunkortasunaren alorrean erabi­litako jardunbide egokiak –saria lortzeko balio izan dutenak– beste hiri batzuekin partekatzeko asmoa du Gasteizen, eta jardun berde eta iraunkorren eredu izateko, hartara Europako hiri guztietan ingurumena zaindu eta iraunkortasunerantz aurre­ra egin dezaten laguntzearren.

6

HIRIKO KUTSADURA

JASANGARRITASUNEKO HELBURU OROKORRA:

• HIRI INGURUNEKO KUTSAGARRIEN MAILAK BEHERATZEA

HIRIKO KUTSADURA1. Airearen kalitate “hala-moduzkoa”, “txarra”

edo “oso txarra” erregistratzen den egun kopurua

2. Urtean biztanleriari emandako ozonorako informazio-atalasea gainditzen den aldien kopurua

3. Eguneko 24 orduetan kalitate-helburu gisa desiragarri litzatekeen zarata-maila baino handiagoa jasaten duten kaleetan bizi den biztanleria

4. Gauean kalitate-helburu gisa desiragarri lit-zatekeen zarata-maila baino handiagoa ja-saten duten kaleetan bizi den biztanleria

TRAFIKOA ETA GARRAIOA5. Tokiko mugikortasuna eta bidaiarien ga-

rraioa5a. Biztanle bakoitzak egunero egiten dituen

bidaia kopuruaren batez bestekoa5b. Biztanle bakoitzak egunean egiten duen

bide-luzeraren batez bestekoa 5c. Biztanle bakoitzak egunean egiten dituen

bidaien batez besteko iraupena 5d Bidaia sistematikoak eta ez-sistema-

tikoak ehunekotan 5e. Garraiobide diferenteen erabilera ehu-

nekotan 6. Tranbia eta hiri autobusa erabiltzen duen bi-

daiari kopurua7. Trafiko intentsitatea8. Garraio-azpiegituretara bideratutako azalera

URA9. Hiriak Zadorra ibaiari ematen dion karga or-

ganikoa 10. Ur zikinen arazketa11. Uraren etxeetako kontsumoa12. Ur-eskari osoa13. Ur-eskari osoaren sektore-banaketa14. Ur edangarriaren banaketa-sarearen erren-

dimendua

ENERGIA15. Argindar eta gas naturalaren kontsumoa

etxeetan16. Efizientzia energetikoko ziurtagiria lortu

duten etxebizitzen kopurua

INDUSTRIA17. Ingurumenaren kudeaketarako ziurtagiria

duten enpresak

HONDAKINAK18. Etxe eta saltokietako zaborrak biztanle eta

eguneko19. Hiriko hondakin solidoen birziklapena

HIRIGINTZA ETA LURRALDEA20. Oinarrizko zerbitzuetarako eta gune pu-

bliko irekieta iristea21. Lurraren erabilera jasangarria

21a. Lur artifizializatua eta urbanizagarria21b. Lur abandonatuak eta potentzialki

kutsatuak21c. Lurraren erabilera-intentsitatea21d. Garapen berrien kokapena21e. Hiri-azaleren zaharberritzea21.f. Landa-espazioa eta espazio naturala

NATURA ETA BIODIBERTSITATEA22. Biodibertsitatearen kontserbazio egoera

Vitoria-Gasteizko udalerrian (hegazti uga-ritasunaren indizea)

23. Nekazaritza ekologikoko teknikak ja-rraitzen dituzten lursailak

24. Ibaien egoera ekologikoa (BMWP’ indi-zea)

OSASUNA ETA INGURUMEN ARRISKUAK25. Erretzaileen ehunekoa (ohikoak edo noiz-

behinkakoak)26. Hiri barruko trafiko-istripuen kopurua ur-

teko eta 1.000 ibilgailuko27. Hiri barruan harrapatutako oinezkoen ko-

purua urteko eta 10.000 biztanleko

INFORMAZIOA, HEZIKETA ETA HIRITARREN PAR-TAIDETZA

28. Ingurumen informazioari buruzko kontsulta kopurua

28a. Ingurumen informazio edo dokumen-tazioaren eskuratzeak

28b. Udaleko zerbitzu teknikoei zuzendu-tako ingurumen kontsulten kopurua

29. Eskola-umeen parte hartzea Vitoria-Gas-teizko Udalak antolatutako ingurumen-heziketako jardueretan

INGURUNE SOZIO-EKONOMIKOA30. Herritarren gogobetetzea tokiko komuni-

tatearekin 31. Garapenerako nazioarteko lankidetzara bi-

deratutako udal aurrekontuaren ehunekoa32. Garapenerako nazioarteko lankidetzara bi-

deratutako udal aurrekontuko per capita gastua

33. Mendekotasun demografikoko tasa 34. Diru-sarrerak bermatzeko errenta jasotzen

duten familien ehunekoa35. Langabezia-tasa

IRAUNKORTASUN ADIERAZLEAKUdalbatzarrak, 2004ko maiatzaren 26an bildurik, aho batez onartu zuen Vitoria­Gasteizko Tokiko Agenda 21 prozesuko iraunkortasun adierazleen sistemaren be­rrikuste eta hedatzea. Onarpen honen ondorioz, hasieran finkatutako 21 adierazle multzoa 35 adierazle izatera igaro zen.

8 9

ZARATA-KUTSADURA

Zarataren inpaktuak eragin kaltegarriak izan ditzake gizakiaren osasun eta ongi­zaterako. Gizarte jasangarriak hiriaren funtzio nagusien (etxebizitza, lana eta mu­gikortasuna) nahasketa eskaini beharko luke, baina hiritarrei nazioartean gomen­datzen den zarata­maila baino handiagoa jasanarazi gabe.

Ibilgailuek kale eta errepideetan eta trenak sortzen duten zaratak Gasteizko biztan­leengan duen eragina zehaztu nahi du erabilitako adierazleak, ingurumen­hotsaren ebaluazio eta kudeaketari buruzko ekainaren 25eko 2002/49/CE Zuzentarauak defi­nitutako markoaren arabera.

3. Eguneko 24 orduetan kalitate-helburu gisa desiragarri litzatekeen zarata-maila baino handiagoa jasaten duten kaleetan bizi den biztanleria1

Datu iturria: 2003ko eta 2005eko Gasteizko Zaraten mapak. Vitoria-Gasteizko Udaleko Ingurumenaren eta Espazio Publikoaren SailaJoera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: aldakorra 2003

Balio­tarteak dB (A) 65­69 70­74 >74

Kale eta errepideetako zarata pairatzen duten biztanleak 52.986 12.154 1.054

Trenbideetako zarata pairatzen duten biztanleak 534 0 0

2003ko datuak, 2005ean egindako azterketarekin zuzenduak

2005

Balio­tarteak dB (A) 65­69 70­74 >74

Kale eta errepideetako zarata pairatzen duten biztanleak 64.341 16.002 99

Trenbideetako zarata pairatzen duten biztanleak 537 0 0

4. Gauean kalitate-helburu gisa desiragarri litzatekeen zara-ta-maila baino handiagoa jasaten duten kaleetan bizi den biztanleria

Datu iturria: 2003ko eta 2005eko Gasteizko Zaraten mapak. Vitoria-Gasteizko Udaleko Ingurumenaren eta Espazio Publikoaren SailaJoera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: aldakorra 2003

Balio­tarteak dB (A) 65­69 70­74 >74

Kale eta errepideetako zarata pairatzen duten biztanleak 56.294 17.511 1.585

Trenbideetako zarata pairatzen duten biztanleak 1.293 386 0

2003ko datuak, 2005ean egindako azterketarekin zuzenduak 2005

Balio­tarteak dB (A) 55­59 60­64 >64

Kale eta errepideetako zarata pairatzen duten biztanleak 64.871 25.008 723

Trenbideetako zarata pairatzen duten biztanleak 1.335 413 0

Aireportuko zaratagatik kaltetutako biztanleria 22 0 0

1-Zuzenketa-neurriak beharko lituzketen zarata-tarteak gorriz nabarmendu dira. Etxe barruko benetako eragina, gutxienez kanpoan dagoen zarata-maila baino 33 dB(A) txikiagoa dela kontsideratzen da.

airea

ren

kalit

ate “h

ala-m

oduz

ko”,

“tx

ar” e

do “o

so tx

arre

ko” e

gun

kopu

rua

AIREAREN KALITATEA

Aire garbia ezinbestekoa da hirritaren eta ekosistemen osasunerako. Horregatik, hain zuzen, funtsezkoa da jasangarritasunerako.

Erabilitako adierazleek hiriko atmosfera­kutsatzaile nagusien balioak aztertzen dituz­te, nagusiki garraiotik, industrian erregai fosilak erabiltzetik eta berogailu­sistemeta­tik datozenak, eta indarrean dagoen araudiak ezarritako arrisku­maila edo atalaseekin alderatzen dituzte. Kontrol hori, gero eta neurketa­estazio gehiago dituen Kutsadura A tmosferikoa Zaindu eta Kontrolatzeko Sare Automatikoaren bitartez egiten da. Anali­zatzen diren atmosfera­kutsatzaileak hauek dira: SO2, NO2, ozonoa eta PM10.

1. Airearen kalitate “hala-moduzkoa”, “txarra” edo “oso txa-rra” erregistratzen den egun kopurua

Datu iturria: Gasteizko Kutsadura Atmosferikoa Zaindu eta Kontrolatzeko Sare Automatikoa. Vitoria-Gas-teizko Udaleko Ingurumenaren eta Espazio Publikoaren SailaJoera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

2006 2007 2008 2009 2010 2011

Oso ona: 47 (12,9%) 48 (13,3%) 53 (14,5%) 49 (13,4%) 36 (9,9%) 29 (7,9%)

Ona: 219 (60,0%) 248 (67,9%) 231 (63,3%) 223 (61,1%) 211 (57,8%) 191 (52,3%)

Halamoduzk.: 91 (24,9%) 65 (17,8%) 81 (22,2%) 93 (25,5%) 115 (31,5%) 141 (38,6%)

Txarra: 7 (1,9%) 4 (1,1%) 0 0 3 (0,8%) 4 (1,1%)

Oso txarra: 1 (0,3%) 0 0 0 0 0

150 ……………………………………………………………………………………………

125 ……………………………………………………………………………………………

100 ……………………………………………………………………………………………

75 ……………………………………………………………………………………………

50 ……………………………………………………………………………………………

2006 2007 2008 2009 2010 2011

2. Urtean biztanleriari emandako ozonorako informazio-ata-lasea gainditzen den aldien kopuruaDatu iturria: Gasteizko Kutsadura Atmosferikoa Zaindu eta Kontrolatzeko Sare Automatikoa. Vitoria-Gas-teizko Udaleko Ingurumenaren eta Espazio Publikoaren SailaJoera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

2006 2007 2008 2009 2010 2011

0 2 0 0 0 0

81

145

99

69

93

118

10

Adierazleak hobetzeko ekintzak eta jarduerak

Gasteiz klima aldaketara egokitzeko plana landu aurreko lanak

Gasteiz klima aldaketara egokitzeko plana landu aurreko lanen lehenengo eta-pa burutu da, 2011n. Sail gehienetako udal teknikariek parte hartu dute lan ho-rietan, eta etorkizunean, klimari dagokionez, egongo diren agertokien definizioa egitea izan da zeregina. Horretarako aintzat hartu dira toki mailako tenperatura eta prezipitazioak, hiriko eta haren inguruko mapa termikoa landu da, nahastuak egon daitezkeen toki sektoreak identifikatu dira (baliabide hidrikoak, basokoak, nekazaritza eremukoak, hirigintzakoak, osasunarekin loturikoak eta abar), bai eta sektore bakoitzarekin loturik egon daitezkeen inpaktuak ere, eta bukatzeko klima aldaketaren ondorioetarako sektore bakoitzak duen ahultasun mailaren lorpena. Udalak eta Eusko Jaurlaritzaren Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza Sailak zein Labein-Tecnalia Fundazioak izenpetutako hitzarmenaren bai-tan burutu dira lan horiek.

Gasteizko zarataren mapa berria

AAC, Centro de Acústica Aplicada SL enpresari esleitu zitzaion, 2011ko irailean, Gasteizko zarataren mapa gauzatzeko kontratua, 90.270 euroan. Hirigintza agiri hori 1367/07 EDaren zehaztapen teknikoekin bat gauzatuko da. Era berean, da-gokion ekintza plana idazteko proposamen teknikoa egingo da, hain zuzen, le-geak onartutako mailatik gorako zarata dagoen aldeetan ezartzeko.

Zarataren mapa hori Europako 2002/49/CE direktibaren irizpideekin bat gauza-tzen den laugarrena izango da, eta 1367/07 EDak xedatutakoarekin bat gauza-tzen den lehena, gainera 2005ean gauzatutakoa ordeztuko du.

Kutsadura elektromagnetikoaren ordenantza eguneratzea

Gasteizko Udalean 2002an onartutako Kutsadura elektromagnetikoaren orde-nantza dago indarrean. Baina, mota horretako gero eta instalazio gehiago dago eta horrek herritarren kezka areagotzea ekarri du, gainera, hura onartu zenetik 10 urte pasa direla kontuan hartuta, ordenantza horren aldaketa sakona egiteko proposamena idatzi da. Dokumentu berri hori legegintzaldi honetan zehar one-tsi nahi da.

Inguruneko airearen kalitateari buruzko jardunaldia

Gasteizko Udalak euskal administrazioko langileak iraunkortasunean prestatze-ko programan parte hartu du, 2011n, uztailean izan zen jardunaldi baten barruan, zeinek izena izan baitu: “Airearen kalitatea: ebaluatzeko tresnak. Inplikazioak eta hobekuntza euskal udalen kudeaketan”.

Airearen kalitatea ebaluatzeko dauden tresnak eta euskal sektore publikoan egiten den horien aplikazioa aztertzera bideratua izan zen jardunaldia, bai eta hainbat euskal udaletan airearen kalitatea hobetzearen inguruan izan diren espe-rientzia aurreratuak ezagutzera ematera ere.

Udalak Gasteizen Airearen kalitatea hobetzeko udal plana landu eta abiarazten izan duen esperientzia azaldu zuen, bai eta esparru horretan eragina duten bes-te plan eta proiektuekin duen harremana ere, adibidez, Mugikortasun iraunko-rreko planarekin.

JASANGARRITASUNEKO HELBURU OROKORRA:

• MOTORDUN GARRAIOAREN ERABILERA MURRIZTEA

• GARRAIOBIDE PUBLIKOEN ERABILERA GEHITZEA

ZIRKULAZIOA ETA GARRAIOA

12 13

5b. Biztanle bakoitzak egunean egiten duen bide-luzeraren batez bestekoa (kilometro biztanleko)1, 2

Oinez Bizikletaz Motoz Auto pribatuz Taxiz G. kolek. Beste batz. Batez bes.

2001 2,72 5,65 4,29 9,52 ­ ­ ­ 4,35

2006 Ez zen neurtu

2011 Ez zen neurtu

5c. Biztanle bakoitzak egunean egiten dituen bidaien batez besteko iraupena (minutu biztanleko)1

Oinez Bizikletaz Motoz Auto pribatuz Taxiz G. kolek. Beste batz. Batez bes.

2001 20,71 24,74 27,57 19,25 22,5 21,32 ­ 20,54

2006 18,65 15,56 43,33 19,01 21,57 30,03 31,38 20,04

2011 26,44 20,12 15,84 19,92 22,07 27,57 31,30 24,21

2011 Oinez Bizikletaz Motoz Auto pribatuz Taxiz G. kolek. Beste batz. Batez bes.

Beste batzuk 42,32 35,25 17,68 21,05 19,40 29,76 43,42 34,91

Eskola 13,88 14,07 10,00 17,00 . 30,80 21,06 16,81

Lana 19,77 18,78 14,86 19,88 14,69 26,99 15,95 20,54

Aisia 28,95 25,24 14,93 21,70 . 31,20 41,41 27,54

Erosketak 20,52 19,70 8,63 17,33 . 19,96 15,00 19,88

Itzulera 22,58 17,78 16,42 19,75 32,50 26,33 25,68 21,77

Guztira 26,44 20,12 15,84 19,92 22,07 27,57 31,30 24,21

5d. Bidaia sistematikoak eta ez-sistematikoak ehunekotan

% 2001 2006 2011

Bidaia sistematikoak 18,28 19,51 20,44

Bidaia ez sistematikoak 81,72 80,49 79,56

Guztira 100 100 100

5. Tokiko mugikortasuna eta bidaiarien garraioa

Mugikortasun hazkorrak hirietako ingurumenaren kalitatea, gizarte­ongizatea eta bideragarritasun ekonomikoa mehatxatzen ditu. Horretan eragina dute tra­fikoaren gehikuntza handiak eta erabiltzen diren garraiatzeko moduen aldaketa erradikalak, izan ere, oinez, bizikletaz edo garraiobide publikoez egiten ziren joan­etorrien ordez gero eta gehiago erabiltzen dira auto partikularrak.

Udaletik joera hori aldatzeko behar diren jarduketak burutu behar dira. Irisgarrita­sun, garapen ekonomiko eta ingurumeneko helburuen bateragarritasuna izan be­har du hiri­garraioko politikaren helburu nagusia.

Hurrengo datuek, 2001ean, 2006an eta 2011n egindako inkestetatik atera direnak, egun Gasteizen dagoen mugikortasun eskemaren nolabaiteko ideia ematen dute.

Datu iturria: hiritarren arteko inkestaJoera desiragarria: gehitzea garraiobide motorgabeetan, gutxitzea garraiobide motordunetanNeurtze aldia: lau urtean behin

5a. Biztanle bakoitzak egunero egiten dituen bidaia kopurua-ren batez bestekoa

Oinez Bizikletaz Motoz Auto pribatuz Taxiz G. kolek. Beste batz. Guztira

2001 2,43 0,05 0,02 0,72 0,01 0,26 ­ 3,5

2006 1,25 0,08 0,02 0,91 0,01 0,25 0,00 2,52

2011 1,74 0,22 0,02 0,92 0,00 0,33 0,01 3,24

2011 Oinez Bizikletaz Motoz Auto pribatuz Taxiz G. kolek. Beste batz. Guztira

Beste batzuk 0,37 0,02 0,00 0,17 0,00 0,06 0,00 0,63

Eskola 0,14 0,03 0,00 0,04 0,00 0,03 0,00 0,24

Lana 0,11 0,04 0,00 0,21 0,00 0,05 0,00 0,42

Aisia 0,22 0,02 0,00 0,06 0,00 0,02 0,00 0,33

Erosketak 0,17 0,01 0,00 0,04 0,00 0,02 0,00 0,24

Itzulera 0,73 0,10 0,01 0,41 0,00 0,14 0,00 1,39

Guztira 1,74 0,22 0,02 0,92 0,00 0,33 0,01 3,24

1- Batez bestekoak balio haztatuak dira, bidaiaren arrazoiari emandako pisuaren arabera kalkulatutakoak.

2- 2006an eta 2011n egindako inkestek ez zuen kontuan hartu azpiadierazle bat eta, beraz, ez dago horri buruzko daturik.

14 15

5e. Garraiobide diferenteen erabilera ehunekotan

transporte

%

80 …………………………………………………………………………………………………

70 …………………………………………………………………………………………………

60 …………………………………………………………………………………………………

50 …………………………………………………………………………………………………

40 …………………………………………………………………………………………………

30 …………………………………………………………………………………………………

20 …………………………………………………………………………………………………

10 …………………………………………………………………………………………………

0.. …………………………………………………………………………………………………

Caminando Bicicleta Moto Coche privado Taxi Transp. colectivo Otros

Oinez Bizikletaz Motoz Auto pribatuz Taxiz G. kolek. Beste batz.

2001 69,43 1,37 0,48 20,57 0,23 7,51 0,41

2006 49,62 3,27 0,86 36,04 0,25 9,79 0,17

2011 53,57 6,88 0,55 28,42 0,10 10,04 0,35

6. Tranbia eta hiri autobusa erabiltzen duen bidaiari kopurua Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Hiri-Garraioak, S.A. (TUVISA) Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

20.000.000 ………………………………………………………………………………………

18.000.000 ………………………………………………………………………………………

16.000.000 ………………………………………………………………………………………

14.000.000 ………………………………………………………………………………………

12.000.000 ………………………………………………………………………………………

10.000.000 ………………………………………………………………………………………

8.000.000 ………………………………………………………………………………………

6.000.000 ………………………………………………………………………………………

4.000.000 ………………………………………………………………………………………

2.000.000 ………………………………………………………………………………………

0 ………………………………………………………………………………………

2006 2007 2008 2009 2010 2011

Hiri autobusa Tranbia

7. Trafiko intentsitateaAdierazle honek motordun ibilgailuen zirkulazio intentsitatea neurtzen du, adie­razgarriak diren oinarrizko bidesareko 23 puntutan urte osoan zehar egindako in­tentsitate neurketen batez bestekoa erabiliz.

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Mugikortasun eta Garraio Zerbitzua (aforoen sare automatikoa) Joera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

Kale 2008 2009 2010 2011

Juan Garai (Arriagako atea­Forondako atea) 3.941 17.857 16.949 17.097

Gasteiz hiribidea (T. Zumarraga dohatsua­Adriano VI) 8.032 8.006 7.341 7.792

Errege­erregina katolikoak (Martin Salinas pz.­Santa Isabel) Dat.gabe 19.728 17.048 19.836

Txile (Argentina­Fdz. de Leceta) 9.892 9.401 6.649 8.637

Domingo Beltran (Badaia­Gurutze Zuria) 11.580 9.038 9.582 10.465

Herrandarrak (Estenaga apezpikua­Kalonjeen zidorra) 16.065 Sin datos 14.975 16.431

San Ignacio Loiolakoa (Arriagako atea­Legutianoko atea) 13.215 13.009 10.965 9.509

Frantzia (Prudencio Maria Berastegi­Aska kalea) Dat.gabe 17.960 16.142 15.062

Olagibel (Bakea­Herrandarrak) 6.665 6.101 5.370 5.632

Olagibel (Lizarrako Markesa­Foru) Dat.gabe 7.299 6.701 Dat.gabe

Bakea (Done Jakue Ibilbidea­Olagibel) 16.653 Dat.gabe 14.306 14.414

Manuel Iradier (San Antonio­Dato) 12.662 11.641 10.602 10.789

Madril (Heraclio Alfaro­Deba arroa) 11.810 10.705 9.122 9.841

Madril (Deba arroa­Valladolid) 10.465 9.704 8.986 8.873

• Neurketa puntu batzuk aldatu egin dira eta beste batzuetarako ez da informazio­rik jaso obrak egon direlako eta tranbia funtzionamenduan sartu delako.

8. Garraio-azpiegituretara bideratutako azalera Adierazle honek garraioari eskainitako udal­azalera adierazten du, garraio­mo­tak desberdinduz. Datu iturria: Lur erabileren mapa (Vitoria-Gasteizko Ingurumen Informazioko Sistema-SIAM).Joera desiragarria: gutxitzea ibilgailu pribatuaren erabilerara bideratutako azalera; gehitzea garraio publiko kolektiboari, oinezkoen erabilerari eta bidegorriei bideratutakoaNeurtze aldia: bi urtean behin 2007 2009 2011

m2 % m2 % m2 %

Garraio publiko kolektiboaren erabilerarako azalera 415.889 2,79 447.693 2,95 451.783 2,93

Bidegorrien azalera 306.497 2,06 306.497 2,02 396.812 2,57

Oinezkoen erabil. azalera 3.934.527 26,42 4.200.232 27,63 4.084.591 26,50

Ibilgailu pribatuen erabilerarako azalera 10.237.638 68,73 10.243.826 67,40 10.482.735 68,00

Garraio­azpiegituretara bideratutako azalera 14.894.553 100,00 15.198.248 100,00 15.415.921 100,00

Bida

iari k

opur

ua

69,43

49,6253,67

1,373,27

6,880,48 0,86 0,55

20,57

36,04

28,42

0,100,23 0,25

7,51 9,79 10,04

0,41 0,17 0,35

• 2001• 2006• 2011

10.800.000

12.043.305 12.642.199

10.544.41311.090.678 11.881.071

4.689.282

6.977.841

7.524.646

16 17

Adierazleak hobetzeko ekintzak eta jarduerak

Herritarren mugikortasunari buruzko inkesta, 2011

Gasteizko Udalak hiriko mugikortasunari buruzko inkesta egin du, 2011n, arlo ho-rretan herritarren ohiturak zeintzuk diren eta nola aldatzen ari diren jakiteko xe-dez. Azken inkesta 2006koa zen. Bi inkesta mota egin dira, batetik, 4.227 kon-tsultatik gora egin dira telefonoz, Mugikortasun Iraunkorrerako Plana ebaluat-zeko; bestetik, 300 enpresari eta 2.700 langileri zuzeneko inkestak egin zaizkie, funtzionaltasun ekonomikoarekin (industrialdeak) lotutako aldeetako mugikorta-sunarekin lotuta. Guztira 72.070 euro balio izan du inkestak.

Lortutako datuek 2007an abiarazi zen Mugikortasun Iraunkorrerako Planaren he-lburuak betetzen ari direla erakusten dute. Harez geroztik, hirian gutxiago erabil-tzen da norberaren ibilgailua, 2006an % 36,6ko erabilera zegoen, orain, berriz, % 28; orain, autobusez, tranbiaz, bizikletaz eta oinez egiten dira joan-etorri gehiago lehen baino. Bizikletaz egiten diren joan-etorrien kopurua bikoiztu egin da, due-la bost urtetik hona, joan-etorri guztien % 3,4 izatetik % 7,0 izatera pasa baita. Gainera, garraio publikoarekin lotutako datuak egiaztatzen ditu inkestak, guzti-zko zenbakia igo da, autobusez eta tranbiaz, biak batuta, egiten den eguneko/bi-daien kopurua % 50 igo da. Oinez egiten diren joan-etorriek ere gora egin dute, % 40, hain zuzen.

Gasteizko Mugikortasun Iraunkorraren eta Espazio Publikoaren Planak “Best” kalifikazioa lortu du Nazio Batuen Jardunbide Egokien Nazioar-teko 8. Lehiaketan.

Iraunkortasunaren irizpideak aintzat harturik, herri eta hirietako bizi baldintzak hobetzeko hiri politika eta jardunbide eraginkorrak identifikatzea bilatzen du sari horrek, eta gure hirian mugikortasun iraunkorraren alde abiarazi den apustu han-dinahiari egindako nazioarteko beste aintzatespen bat da. Sariak harekin dakar Gasteizko proiektua Etorkizun iraunkorragoaren aldeko hirien liburutegiaren ba-rruan gelditzea, eta gero, Sustapen Ministerioak egiten duen Espainiako jardunbi-de egokien zortzigarren katalogoan sartzea.

Informazio-lekua TUVISAko geltokietan

TUVISAko hiri autobusen zerbitzuko hogeita zazpi geltokitan informatzeko siste-ma berria ezarri da, erabiltzaileek hurrengo autobusa iristeko zehazki zenbat den-bora gelditzen den jakin dezaten. Gainera, ordutegi, prezio edo balizko gertaeren inguruko informazioa jar daiteke panel digital horietan. Ikusmen-urritasuna duten pertsonek ere eskuratu ahalko dute informazioa, entzuteko gailu baten bitartez.

Kalitatearen egiaztagiria lortu du tranbiak

EuskoTran enpresak kudeatzen du Gasteizko tranbia, eta bidaiarien garraio pu-blikoarekin loturiko UNE-EN 13816 zenbakiko arauak ezarritako betebeharrak gainditu ditu, hots, kalitatearekiko bere konpromisoa egiaztatu du. Erosotasun, puntualtasun, irisgarritasun, informazio eta bezeroekiko arretarekin loturiko irizpi-deak izan dira egiaztapen hori emateko oinarri.

“Aparkaleku espres” plazak Gorbeia kalean

Udalak abian jarri du “aparkaleku espres” esperientzia pilotua Gorbeia kalean. TAOri buruzko ordenantzak jasotako ekimena gauzatzeko, laranja kolorez mar-gotuko dira “aparkaldi laburrekotzat” jotako 40 bat inguru plaza. “Aparkaldi la-burra” kalifikazioak TAO ordutegi barruan gehienez ere 15 minutu aparkatu aha-lko dela esan nahi du, TAO txartela eduki edo ez. Laranja koloreko plaza horietan TAO txartela jarri behar da, derrigorrez, baina doanik da. Gorbeia kaletik kanpo ere beste hainbeste plaza margotu dira laranjaz: Gasteiz hiribideko alboko bidea, Artiumen aurrealdea (Frantzia kalea), eta autobus geltokia.

Aplikazio berria eskuragarri Udalaren webgunean , bizikletaz egiteko ibilbideak planifikatzeko

2011tik bideratzaile berria dago udalaren webgunean, GEOVitoria-Gasteiz aplika-zioaren baitan, hain zuzen, eta hiriko toki batetik bestera joateko, oinez, bizikletaz edo garraio publikoa baliatuz ibilbiderik egokiena zein den erakusten du.

Bizikletentzako ibilbideen kontsulta horrek, mapa erakusteaz gain, zein kaleta-tik pasatu behar den, abiapuntutik helmugarainoko zein distantzia dagoen (me-tro eta minututan), kotxea ez erabiltzeagatik atmosferara zenbat CO2 ez den igor-tzen eta bizikletaz egiten den ibilbide horretan zenbat kaloria erretzen den adie-razten du. Proposatutako kaleetan bizikletaz ibiltzeko dagoen erraztasun handia-go edo txikiagoari begiratua egiten da ibilbidearen kalkulua, hau da, bidegorria dagoenean, zein motakoa den, edo ez dagoenean, motordun ibilgailuen trafikoa zenbatekoa den hartzen da kontuan. Erdi Aroko hiriguneko kaleak aldapatsuak di-rela ere kontuan hartu da.

Bizikletaz ibiltzen ikasteko ikastaroak

2011ko azaroan, bizikletaz ibiltzen ikasteko hainbat ikastaro antolatu zituen IGIk, herritarrei garraiobide hori era seguru eta egokian balia dezaten ahalbidetzeko. Bi maila izan dira, bat bizikletaz ibil tzen jakin bai baina oso jaioak ez diren edo erosotasunez egiten ez dutenentzat; bestea, berriz, bizikletaz ondo moldatzen di-ren pertsonentzat, hirian garraio gisa erabili nahi dutenentzat, segurtasunez eta era egokiz.

IGIren eta Centro de Investigación de Transporte-TRANSyT delakoaren arteko hi tzarmena, bizikleta mugikortasunaren inguruan

Hitzarmenaren bidez bizikleta mugikortasunarekin loturiko gaiak ikertu eta, zeha-zki, “TRANSBICI-Comportamiento y Modelización de la demanda ciclista: Transi-ción hacia una actividad ciclable” I+G+b proiektu nazionala garatzeko. Proiektua 2013ko amaierarako bukatzea aurreikusi da.

“Hartu bizikleta… eta izan bizikide!”, oinezkoen, txirrindularien eta gidarien arteko bizikidetza sustatzeko ekintza

Udalak, IGIren bitartez, kale ekintza bat jarri du abian, oinezkoen, txirrindularien eta gidarien arteko bizikidetza sustatzeko. “Hartu bizikleta… eta izan bizikide!” kanpainaren barruan, aktore talde bat ibili da hiriko zenbait gunetatik , maiatz, ekain eta uztaileko hainbat egunetan. Umorezko antzezpenen bidez, herritarren

18

URA

JASANGARRITASUNEKO HELBURU OROKORRA:

• UR HORNIDURA ETA URAREN KALITATE ONA BERMATZEA

• UR KONTSUMOA ARRAZOIZKO EGITEA

• URAREN KALITATE INTEGRALA BABESTEA

arreta erakarri eta bide publikoaren erabiltzaileen artean begirune jarrerak susta-tzea izan da haien asmoa. Inkestak egin dira kanpainan zehar, bide publikoan ematen diren bizikidetza ohiturak ezagutzeko.

Hirian bizikleta lapurreten kopurua murrizteko ekintza-plana

Herritarren Segurtasunerako Sailak hainbat ekimen jarri du abian hirian dagoen bizikleta lapurreten kopuru gero eta handiagoa murrizteko. Udaltzaingoko ikus-karitzaren eta ikerketan espezializatutako atalaren arteko koordinazio bidea eza-rri da; horietako lehenak salaketak jasotzen ditu, bigarrena, berriz, lapurtutako gaien jasotzaileak bilatzeaz eta berehala saltzen ez diren bizikleta lapurtuak nora doazen aztertzeaz arduratzen da. Era berean, erabiltzaileek autobabeserako erabil ditzaketenen inguruko hainbat ohar zabaldu dira hedabideetan, Bizikleten Udal Erregistroak berreskuratutako ibilgailuak identifikatzeko duen garrantzia azpima-rratuta.

Oinezkoen 64 pasabide eta aparkatzeko 80 plaza berri ezinduentzat

Udalak oinezkoentzako 64 pasabide berri egin ditu, 2011n, Adurtza-San Kristo-bal-Heracio Fournier eta Castro Urdiales kaleen inguruan eta aparkatzeko 80 pla-za berri egokitu ezinduentzat.

20 21

10. Ur zikinen arazketa

Funtsezkoa da ur zikinak saneatu eta arazteko sistemak egokiak izatea, erabilera zein kopuru aldetik, ibilgu publikora egiten diren isurketen eragina minimizatze­ko. Adierazle honek ur zikinak tratatzeko sistema egokiak dituzten Gasteizko etxe­bizitzen ehunekoa aztertzen du.

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Espazio Publikoa eta Natur Ingurunea ZerbitzuaJoera desiragarria: arazte sistemarik gabeko etxebizitzen gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

100 ………………………………………………………………………………………

80 ………………………………………………………………………………………

60 ………………………………………………………………………………………

40 ………………………………………………………………………………………

20 ………………………………………………………………………………………

0 ………………………………………………………………………………………

2004 2006 2008 2010

UR-KONTSUMOA

Ura funtsezko elementua da bizitzarako eta, gainera, beharrezkoa da ekonomia­jarduera gehienetarako. Gure planetan nahiko ugaria den baliabide berriztagarria den arren, hornidurak beherakada handia ari dira jasaten gaur egungo kontsumo eta kutsadura handiengatik.

11. Uraren etxeetako kontsumoaDatu iturria: Gasteizko Udal Urak, S.A. (AMVISA)Joera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

130 …………………………………………………………………………………………

125 …………………………………………………………………………………………

120 …………………………………………………………………………………………

115 …………………………………………………………………………………………

110 …………………………………………………………………………………………

2006 2007 2008 2009 2010 2011

mg/

l O2

• 1. puntuko OEK • 2. puntuko OEK

• Ur Zikinen Araztegira • Beste sistema batzuetara • Tratamendu gabeak

%

l/bizi

tz./e

gune

koEt

xebi

zitza

kopu

rua

URAREN KALITATEA

Ur­baliabideen kalitateak bere erabilera posibleak zehazten ditu. Bai ur edanga­rriak, bai jolas­jardueretara, ureztatzera eta industria­ eta nekazaritza­erabilereta­ra bideratzen den urak kalitate ona izan behar dute; era berean, ur­ekosistemak mantentzeko behar den urak ere kalitaterik onena izan behar du.

Uretara joaten diren hainbat sustantziaren eraginez kutsadura sor daiteke, batez ere gizakien ekintzen ondorioz, hiri­ eta industria­isurkinen bitartez, nekazaritza­ eta abeltzaintza­jardueren ondorioz, etab. Horregatik, beharrezkoa da ur zikinak tratatzea ur­ibilguetara itzuli aurretik.

9. Hiriak Zadorra ibaiari ematen dion karga organikoa

Oxigeno­Eskari Kimikoa (OEK) uretan dauden osagai guztiak oxidatzeko be­har den oxigenoaren neurria da. Eskari horretatik abiatuz, Oxigeno­Eskari Bio­kimikoaren (OEB) kalkuluak egin daitezke. Oxigeno­Eskari Biokimikoa uretan ma­teria organikoa narriatzeko prozesu biologikoan kontsumitzen den oxigeno­ko­puruaren neurria da; zenbat eta handiago izan OEB, are handiagoa izango da ma­teria organikoaren kopurua, eta ondorioz, baita kutsadura­maila ere.

Zadorra ibaiko urak Krispiñanako Ur Zikinen Araztegiko efluentea jaso ondoren egiten duen OEK gehikuntza aztertzen du adierazleak. Ur Zikinen Araztegiaren au­rretik (1. puntua) eta ondoren (2. puntua) egindako neurketen aldetik ateratzen da adierazlea.

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Ingurumenaren eta Espazio Publikoaren SailaJoera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

35 ……………………………………………………………………………………………

30 ……………………………………………………………………………………………

25 ……………………………………………………………………………………………

20 ……………………………………………………………………………………………

15 ……………………………………………………………………………………………

10 ……………………………………………………………………………………………

5 ……………………………………………………………………………………………

2006 2007 2008 2009 2010 2011

97.83

2,1 0,07

97.9697.99

2,04 2,01

98,18

1,82

12,68

17,3

12,48

9,639,93

24,08

17,08

9,09

24,16

17,04

11,88

9,32 113,4

120,96 120,66 119,04

117,29 117,88

22 23

litro

/bizt

./egu

n

Adierazleak hobetzeko ekintzak eta jarduerak

Hornitzeko depositu berria Arakako araztegian

Hornitzeko hirugarren depositua egin da Arakako araztegian, 2011n. Konponketa inte-grala behar duen egungo instalazioaren obra egiten den bitartean depositu berri hori la-gungarri izango da. Lanen aurrekontua hiru milioi eurokoa da.

Jarioak aurkitzeko sistemaren hobekuntza

Zuntz-zementuzko hornitzeko sarearen erabateko kontrola egin da 2011n, eta 760 per-malog delakoak erabili dira horretarako. Horretaz gain, 230.000 metro hodi ikuskatu dira, korrelazio akustikoaren bidez, jarioak detektatzeko.

Zuntz-zementuzko hornitzeko sarea berritzea

Zuntz-zementuzko sarea berritzen jarraitu da, hain zuzen, 7.500 metro kondukzio or-deztu dira.

Eroanbide berria Albinako urtegitik Arakako edateko uren araztegiraino

Albinako urtegitik ura ekartzeko obra egin da, hain zuzen, burdinurtu nodularreko eroanbidea jarri da, 14.000 metro luze eta Ø 800 mm-ko diametroa duena. Lehia-saria 11,68 milioi eurokoa izan da eta obra 2012an amaitzea aurreikusi da.

Abetxukuko By-Pass berria.

Uraren Euskal Agentziak (URA) eta Gasteizko Udalak Abetxukun ibaiaren azpian by-pass bat egiteko hitzarmena izenpetu dute. Gasteiz hornitzeko eroanbideak dituen Abe-txukuko pasabidearen zabalpena ahalbidetuko du horrek, eta Zadorra ibaiaren ibilgua hobetzea, uholdea egotekotan. URAk finantzatzen du osotasunean eta haren aurrekon-tua 1.750.000 eurokoa da.

Gasteizko sarearen eredu matematikoa

AMVISAk edateko ura banatzeko sarearen eredu matematikoa garatu du haren fun-tzionamendu hidrauliko zehetasunez ezagutzea ahalbidetzen baitu, bai eta haren bali-zko funtzionamendua simulatzea, haren gaineko aldaketa eta zabalpenak egiten badi-ra, ere. Lehia-saria 250.000 eurokoa izan zen eta 2011ko lehen hiruhilekoan amaitu zen.

Txagorritxu auzoko kontagailuen tele-irakurketa

AMVISAk kontagailu bidez neurtzen diren ur kontsumoen tele-irakurketa egiteko komu-nikazio sare finkoa jarri du Txagorritxu auzoko zazpi etxaditan. Etxebizitzen barruan eta eskailera-buruetan dauden kontagailuetan (etxe, komunitate eta saltokiei dagozkienak) kontsumoen tele-irakurketa eta kontrol erreala abiaraztea da helburua. 2007 baino le-hen jarritako kontagailuak ordeztu dira eta haren baitan tele-irakurketa egiteko modulua dutenak jarri; 2007 eta gero jarritakoei, berriz, tele-irakurketa egiteko modulua erantsi zaie. Aurrekontua 300.000 eurokoa izan zen.

Arakako edateko uren araztegiko lohien tratamendua

AMVISA Arakako edateko uren araztegiko lohien tratamendua ari da gauzatzen, arazte-gian ur kontsumoa murriztea eta isurtzen denaren kalitatea hobetzea ahalbidetzen due-na. Jarduketa horren aurrekontua 1,40 milioi eurokoa da.

12. Ur-eskari osoa Datu iturria: Gasteizko Udal Urak, S.A. (AMVISA)Joera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

300 …………………………………………………………………………………………

280 …………………………………………………………………………………………

260 …………………………………………………………………………………………

240 …………………………………………………………………………………………

220 …………………………………………………………………………………………

2006 2007 2008 2009 2010 2011

13. Ur-eskari osoaren sektore-banaketa Datu iturria: Gasteizko Udal Urak, S.A. (AMVISA)Neurtze aldia: urtero

100 % …………………………………………………………………………………………

80 % …………………………………………………………………………………………

60 % …………………………………………………………………………………………

40 % …………………………………………………………………………………………

20 % …………………………………………………………………………………………

0 % …………………………………………………………………………………………

2006 2007 2008 2009 2010 2011

• Udal-kontsumoa (udal-instalazio eta zerbitzuak) • Zerbitzuetako eta industriako kontsumoa • Etxeetako kontsumoa

14. Ur edangarriaren banaketa-sarearen errendimendua

Sarearen errendimenduak ur edangarriaren banaketak duen efizientzia­maila adierazten du. Errendimendu hori lotuta dago sareko ihesekin, iruzurrezko ur­hartzeekin, erregistratu gabeko hartze baimenduekin edo kontagailuetako azpi­kontaketarekin.

Datu iturria: Gasteizko Udal Urak, S.A. (AMVISA)Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

90 % …………………………………………………………………………………………

89 % …………………………………………………………………………………………

88 % …………………………………………………………………………………………

87 % …………………………………………………………………………………………

86 % …………………………………………………………………………………………

2006 2007 2008 2009 2010 2011

237,6

280,16

248,72260,08

249,70239,91

20

24

56

21

28

51

17

27

56

16

29

55

21

25

54

21

23

56

89,03

87,58

90,7689,26

88,57

89,66

24

Ureztatzeari zein besteri aplikatzen zaizkien baliabide alternatiboen inguruko azterlana

AMVISAk edateko ura ez erabiltzeko hirian dauden baliabide alternatiboen inguruko azter-lana egin du, edateko ura behar ez denean edateko ez dena erabiltzeko.

Etxeetakoez kanpoko isurketak atzematea

2011n, etxeetakoez kanpoko isurketen gaineko ordenantzaren parametro bat edo gehiago betetzen ez zuten enpresen 10 isurketa atzeman dira. Neurriak hartzeko dagokion errekeri-mendua abiarazi ondoren, ordenantzan xedatutakoa berriro ez hausteko dagozkion proze-durak ezarri eta beharrezko ziren ekintzak gauzatu dituzte enpresek.

Era berean, duela urte batzuetatik burutzen den kanpainarekin jarraituta, Krispiñako edate-ko uren araztegiko eta saneamendu sareko influente nahiz efluentean egon daitezkeen gai arriskutsuen ezaugarriak finkatu dira eta haien kuantifikazioa egin da, gai horiek zein jatorri duten ezagutzeko xedez, jarduera motaren arabera, bai eta arazteko dauden sistemen bidez horiek kentzeko maila zein den jakiteko ere.

Edateko uren araztegiko lohiak nekazaritzan erabiltzea

Jarduera horri jarraipena eman zaio eta araztegiko 5.000 tona inguru lohi erabili dira ne-kazaritzan. Horrela eginez, Gardelegiko zabortegira bidaltzen den hondakina murrizten da.

Edateko uren araztegian tratatu den ura ureztatu eta zerbitzuetarako erabil tzea

Krispiñako edateko uren araztegian hirugarren mailako tratamendua gauzatu da, eta horre-la bertan tratatu den hondakin ura ureztatzeko erabiltzea ahalbidetzen da, bai eta egokia bada beste zerbitzu batzuetarako ere.

Jardunbide egokiak uraren erabileran

2011n, uraren erabileraren gainean sentsibilizatzeko udalaren instalazioetan duela hainbat urtetatik jarri izan diren kartelak berritu dira. Oraingoan 12 eredu erabili dira 800 ale egite-ko, zeinetan aurrezteko eta eraginkorrago izateko mezuak eta instalazioen erabileraren in-guruko zein ur kontsumoaren elementu edo ingurumen gaineko sentsibilizazioarekin lotu-rikoak jasotzen baitira. Kartelekin batera, komuneko ura husteko sistemaren eta txorroten funtzionamenduari buruzko eranskailuak jarri dira, egoki zen tokietan.

Jai egunak direla eta (maiatzean egiten den udaberriko jaia adibidez), Hegoalde eta Iparral-de gizarte etxeetan AMVISAk nazioarteko jolas jaialdian edo antzeko ekitaldietan erabiltze-ko egindako “Ur-tantaren antzara” haur jolasa egon zen.

Futura planaren diagnosi programari dagokionez, Ibaiondo gizarte etxeko diagnosia egin zen abenduan, mota horretako udal instalazioen artean falta zen bakarra baitzen. Kirol Zer-bitzuko instalazioen diagnosia ere egin da, besteak beste, Astronomo kaleko trinketare-na, Olaranbeko kiroldegiaren eta instalazioena, La Vitorianaren zelai berriena edo Almu-dena Cid JFEZ zentroarena. Programa abiarazi zenetik diagnosia egin zaien zentro guztie-tako kontsumoen ezaugarriak finkatu dira eta haien jarraipena egin, eta hori guztia jaso tzen duen urteko txostena landu da, gero udal arlo desberdinen arduradunei aurkeztu zaiena.

“Vitoria-Gasteizen urak axola digu” izeneko eskola kanpaina

Gasteizko Udalaren Ingurumen Arloak eta MAPFRE fundazioak hitzarmena izenpetu dute, 2011-2012 ikasturtean zehar, hiriko ikastetxeetan uraren erabileraren inguruko inguru-men kontzientzia hartzeko programa garatzeko. Progamaren izena da “Vitoria-Gasteizen urak axola digu” eta Gasteizen ura zentzuz erabil dadin sustatzeko Futura planaren baitako ekimenetako bat da, AMVISAk kudeatu eta finantzatzen baitu. Lehen hezkuntzako azken zikloko zein bigarren hezkuntzako lehen zikloko ikasleei zuzendua dago programa. Aurreko ikasturtean egin zenaren jarraipena da. http://www.amvisa.org/futura.

ENERGIA

JASANGARRITASUNEKO HELBURU OROKORRA:

• ENERGIA KONTSUMOA MURRIZTEA

• ENERGIA BERRIZTAGARRIEN ERABILERA SUSTATZEA

26 27

Adierazleak hobetzeko ekintzak eta jarduerak

Udal instalazio eta zerbitzuetan energia eraginkortasunarekin loturiko ekintzak eta energia berriztagarrien ezarpena

Kaleko argiekin loturiko esku-hartzeakGasteizko kaleko argien energia eta ingurumen auditoretza burutu zen 2010ean eta horren ondorioz, 2011n, pizteko 538 ekipo ordeztu dira, merkurio lurrunezko lanparak sodiozko lurrunezkoek eta zeramika-halogenu-roek ordeztu dituzte, horrela % 40ko murrizketa egon da potentziari dagokionez; eta ekonomia zein energiari dagokienez aurrezpena izan da, bai eta igorpen gutxiago ere, hain zuzen, 18.000 euro/urteko, 130.000kWh/urteko eta 35 t CO2 urteko, hurrenez hurren. Gainera, bola moduko 518 argi aldatu dira, argi kutsadura ken-tzea eta zegoen potentzia % 30ean murriztea ahalbidetu duena, hau da, energia, ingurumen eta ekonomia-ri dagokionez aurreztea lortu da.

Esku-hartzeak udal eraikinetanUdal eraikinen energia kudeaketarako kontratua abiarazi zen 2011n eta harez geroztik eraikin horietan ener-gia eraginkortasunarekin loturiko jarduerak burutu dira, adibidez, igerileku estalietako ura berritzearen ondo-riozko beroa berreskuratzeko sistemak jartzea.

Energia berriztagarriei dagokienez, bi eguzki instalazio termiko hasi dira martxan, Aldabe eta San Andres gi-zarte etxeetako igerileku estalietan, 348.660 euroko inbertsioa eragin dutenak. Halaber, Ariznabarreko adi-nekoentzako zentro soziokulturalean aprobetxamendu geotermikorako sistema instalatzen amaitu da, zeinak

Etxe

bizit

za ko

puru

a (%

)

15. Argindar eta gas naturalaren kontsumoa etxean

Energia funtsezko elementua da ongizatea lortzeko eta gizarte osoaren garapen ekonomikorako, baina ingurumen­inpaktuen iturri garrantzitsua ere bada. Ener­gia­sistemako fase bakoitzak (produkzioa, transmisioa, banaketa eta kontsumoa) ingurumen­inpaktuak sortzen ditu, neurri handiago edo txikiagoan, erabiltzen den energia eta teknologiaren arabera.

Energia­kontsumo osoa zenbatzeko zailtasunaren aurrean, adierazlea etxeko sekto reari bakarrik dagokio1.

Datu iturria: IBERDROLAk eta GASNALSAk emandako datuak (erregulatutako merkatukoak)Joera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

4.000 …………………………………………………………………………………………

3.600 …………………………………………………………………………………………

3.200 …………………………………………………………………………………………

2.800 …………………………………………………………………………………………

2.400 …………………………………………………………………………………………

2.000 …………………………………………………………………………………………

1.600 …………………………………………………………………………………………

2006 2007 2008 2009 2010 2011

2.000 …………………………………………………………………………………………

1.600 …………………………………………………………………………………………

1.200 …………………………………………………………………………………………

800 …………………………………………………………………………………………

2006 2007 2008 2009 2010 2011

Gas Naturala Elektrizitatea

1- 2003ko urtarrilaren 1etik liberalizatuta dago energia-merkatua. Horregatik, hainbat gas eta argindar konpainia hornitzai-lek operatzen dute eta horrek asko oztopatzen du energia-kontsumoa kuantifikatzea, batez ere kontsumitzaile handiena, in-dustria-sektorearena esaterako. Eskaintzen diren datuak erregulatutako merkatukoak dira, etxe-sektorea gehienbat hor sart-zen baita gaur egun.

16. Efizientzia energetikoko ziurtagiria lortu duten etxebizi­tzen kopurua

Etxebizitzetako efizientzia energetikoko ziurtagiriak ziurtatzen du etxeek energia­ren aprobetxamendu maximoa lortzera zuzendutako zenbait eraikitze neurri eta irizpide betetzen dituztela. Ziurtagiriak eraikinen efizientzia termikoa neurtzen du bi ikuspuntutik: berotze­sistema eta ur beroaren ekoizpena. Horretarako, erai­kinaren isolamendu­maila eta energia ekoizteko instalazioak bezalako alderdiak ikuskatzen dira, besteak beste.

Adierazleak adirazten du zenbat etxebizitzak duten ziurtagiria udalerriko etxebizi­tza kopuru osoarekiko.

Datu iturria: CADEMJoera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

7 …………………………………………………………………………………………

6 …………………………………………………………………………………………

5 …………………………………………………………………………………………

4 …………………………………………………………………………………………

3 …………………………………………………………………………………………

2 …………………………………………………………………………………………

1 …………………………………………………………………………………………

2006 2007 2008 2009 2010 2011

kwh/

bizt

./urt

ekw

h/bi

zt./u

rte

3.746

3.577

3.774

2.764

2.1501.828

1.129

1.220 1.2231.161 1.174 1.165

3,38

7,02

2,41

5,55

4,61

2,70

28

107.000 euroko inbertsioa eginaraztea ekarri baitu, eraginkortasunarekin zerikusirik duten beste inber-tsio batzuei (isolatzearen eta argiztapenen hobekuntza, eguzki panel fotovoltaikoak jartzea) gehitzekoak, eraikin hori energetikoki eta ingurumenari dagokionez jokabide hobea izateko eta haren energia faktura % 50ean murrizteko, gainera erabiltzaileen erosotasuna ere hobetzen da. Zentroa “faktoria berdeak” pro-gramaren baitako eraikina izango da, iraunkortasun energetikoaren eredua baita.

Hezi, sentsibilizatu eta zabaltzeko ekintzak

Etxeko energia eraginkortasunari buruzko hitzaldiak, gizarte etxeetan eta adinekoentzako zen-tro soziokulturaletanIngurumenaren Sailak 16 hitzaldi antolatu zituen, martxotik maiatzera bitartean, bi hizkuntzatan, 12 gi-zarte etxe eta adinekoentzako zentro soziokulturaletan. Sarrera librea zen eta bertan parte hartu zutenei etxeetan energia aurrezteko hainbat jarraibide eman zitzaien, herritarrek, oro har, energia kontsumoaren murrizketaren bidez, ingurumenari laguntzeko duten gaitasunetan sakontzeko asmoz; gainera etxeetako energia kontsumoaren murrizketarekin aurrezpen ekonomikoa ere lortzen da. Saioetan, halaber, argibi-deak eman ziren zenbait erakundek energia aurrezteko sistemak edo gailuak ezartzeko ematen dituzten laguntza eta diru-laguntzei buruz, eta argiaren zein gasaren fakturak ulertzeko gakoak.

Eraginkortasunez gidatzeko ikastaroakUdalak Real Automóvil Club Vasco Navarro (ACVN) delakoarekin batera eraginkortasunez gidatzeko doako ikastaroak antolatu ditu berriro 2011n, CIVITAS+ programaren barruko MODERN Europako proie-ktuaren baitan. Saio teoriko eta praktikoak izan dira, eta Aldabe gizarte etxean eman, maiatzeko azken astetik ekainaren lehenengora bitartean, goizez eta arratsaldez. Izen-emateak honako webgunean www.conduceficientevitoria.com edo telefonoz egin dira. Guztira 138 pertsonak hartu dute parte, eta lortu den kontsumo murrizketa % 5ekoa izan da.

Energia iraunkorraren astea, 2011Apirilaren 12tik 14ra bitartean eta Ingurumenaren Sailak zein Ingurugiro Gaietarako Ikastegiak antolatua, Energia iraunkorraren Europako III. astea izan da Gasteizen. Horren baitan hainbat jarduera burutu da, besteak beste, bilera teknikoa udal teknikariei zuzendua mugikortasun iraunkorrari buruzkoa, hain zuzen, Saguntoko e-carsharing delakoaren ekimenarekin loturikoa; eta jardunaldi teknikoa automozioan erabil-tzen diren erregai berrien etorkizunari buruzkoa, Mendizabala GLHBI institutuaren laguntzarekin antolatu eta bertan gauzatua. Horretaz gain, Hiri Ekologiaren Gelan honakoekin loturiko hiru saio izan dira: Star-light –kaleetako argiztapenean energia aurreztu izarrak berreskuratzeko–, mugikortasun eskaeraren ku-deaketa –partekatutako ibilgailu elektrikoarekiko esperientziak (e-car-sharing, ...)– eta motordun ibilgai-luen tipologiak zein horien bilakaera.

Mendizabala goi mailako lanbide heziketarako institutuarekiko lankidetza hi-tzarmena. Gasteizko Udalak eta Mendizabala goi mailako lanbide heziketarako institutuak mugikortasun iraunkorra-ren eta teknologia garapenaren inguruko gaietarako lankidetza hitzarmena izenpetu dute. Hiri ibilgailua-ren kontzeptuaren baitan, “hidrogenoz” ibiltzen den ibilgailuaren prototipoa garatu zuen proiektuan par-te hartu zuen Mendizabala institutuak. Hidrogenoz mugitzen den ibilgailuaren prototipo hori hobetzen eta egokitzen lagundu du Udalak, ekonomikoki, eta 2011ko SHELL ECO MARATHON delakoan parte har de-zan erraztu. Horren ordainean Mendizabala institutuak energiarekin eta mugikortasunarekin zerikusia du-ten eta 2011n antolatu diren asteen zabalkundea egin du, bai eta hezkuntza jardueretan parte hartu ere.

Arabako Automozio Enpresarien Elkartearekiko (ADEADA) lankidetza hitzarmena.Arabako Automozio Enpresarien Elkartearekiko lankidetza hitzarmen berria izenpetu da, 2011n, automo-zio lantegietako energia eraginkortasuna hobetzeko; haren xedea da sektore horretako enpresa txikiek nolabaiteko energia kultura eskuratu dezaten hainbat alderdiren inguruan –energia horniketaren kontra-tuaz, energia kontsumitzen duten ekipoen erabilera eraginkorraz, eraginkortasun neurriak hartzeko erren-tagarritasun kalkuluaz baita diru-laguntza, finantza... programen ezagutzaz ere– eta energia aurrezteko ekintzak abiaraztea erraztu dadin.

Hitzarmenak 20 lantegi berritan energia auditoretzak burutzea ahalbidetuko du, bai eta horietako 30etan aurretik egindakoak gainbegiratu eta osatzea ere. Elektrizitate kontsumoaren hobekuntza egoera eta inbertsioak zabaltzeko aukera aztertuko dira, motorren erabilera (hobetzeko eta ordezteko proiektuen lanketa barne), berogailu eta ur beroaren erabilera (horniketa eta inbertsioak optimizatzeko landutako proiektuak barne).

INDUSTRIA

JASANGARRITASUNEKO HELBURU OROKORRA:

• INDUSTRIA PROZESUEK SORTUTAKO INGURUMENAREN GAINEKO ERAGINA MURRIZTEA

• PRODUKZIO GARBIA SUSTATZEA

30 31

2010ean ziurtagiria lortu duten enpresakEn

pres

a kop

urua

Adierazleak hobetzeko ekintzak eta jarduerak

Enpresak sortzeko laguntzak

Ekonomia Sustapenerako Sailak hainbat ekimen garatu ditu, 2011n, udalerrian enpresak sortzen laguntzeko, eta horien artean nabarmentzeko modukoak dira enpresen sorrerari emandako 62 diru-laguntzak (55.337,21 euro) edo ekintzaileei emandako 24 beka (26.945 euro).

Horretaz gain, prestakuntza ikastaroak, enpresen sorrerari buruzko monogra-fikoak, lantegiak eta oinarrizko mintegiak antolatu dira, zeinetan 161 pertsonak parte hartu duten. Halaber, norbanakoentzako aholkularitza zein taldekako infor-mazio saioak eskaini dira sailetik, administrazio izapideei, aplikatzen den legedia-ri, modu juridikoei edo negozio plana lantzeko laguntzari buruzkoak, eta guztira 425 negozio ideiari eman zaie aholkularitza, zeinetatik 81 enpresa gisa eratu bai-tira. Bukatzeko, lehiakortasunaren hobekuntza eta berrikuntzari eman zaizkio la-guntzak, 36 enpresa proiekturi, hain zuzen, 53.008,47 eurokoak.

Tokiko saltoki txikien dinamizazioa

Tokiko saltoki txikien dinamizazioari dagozkion udal jarduerek irudi komuna sus-tatzera eta merkataritza ardatzak indartzera bideratu dira, horretarako, merka-taritza direktorioak sortu dira, seinalizazioa hobetu da, hiriko erdigunearen merkataritza eskaintza aztertu eta eguneratu da, hiri negozio berrien kokapenari buruzko aholkularitza eman da. Horretaz gain, merkataritza guneak sustatu dira, zabalkundearen eta dinamizatzeko jardueren bidez; jarduerarik gabeko lokalak ere ukitu dira, 10 proiektu artistikoren bidez horien irudia hobetu baita.

Era berean, 59 laguntza ekonomiko eman ziren hiriko erdigunean negozioak jar-tzeko eta zeudenak modernizatzeko, eta beste 11 traba arkitektonikoak kentze-ko, guztira 349.423,39 euro.

Energiarekin loturiko auditoretzak Gasteizko enpresa txiki eta ertai-netan

Ekonomia Sustapenaren zein Ingurumenaren eta Espazio Publikoaren Sailen bidez 24 auditoretza burutu dira udalerriko beste hainbeste mikroenpresatan (<50 lan-gile), energia aurreztu eta hura eraginkortasunez baliatzeko neurriak abian jartze-ko. Auditoretza programak 33.250 euroko kostea izan du.

Ekoeraginkortasuna Euskal Enpresetan izeneko programa (2012-2014)

Eusko Jaurlaritzaren Ihobe, Ingurumen Jarduketarako Sozietate Publikoarekiko hitzarmenaren baitan, lehengaiak eta energia aurreztearekin loturiko esparruan,

17. Ingurumenaren kudeaketarako ziurtagiria duten enpresak

Ingurumenaren aldeko konpromisoa hartu behar dute enpresa handi, ETE, erakunde publiko eta GKE­ek eguneroko kudeaketan. Ziurtatutako ingurumen­kudeaketako sistema izateak, enpresak edo erakundeak indarrean dagoen ingu­rumen­araudia behar bezala betetzen duela eta prozesuak eta jarduerak etenga­be kontrolatzen dituela esan nahi du, horrela, ingurumen­portaera gero eta jasan­garriagoa izango da.

ISO 14001 nazioarteko arauarekin edo Europako EMAS sistemarekin bat datorren ingurumen­kudeaketako sistema ziurtatua dute Gasteizko udalerrian kokatutako enpresa handi eta txiki askok. Bada, horiei buruzko adierazlea da hau.

Datu iturria: IHOBE eta ziurtagiria ematen duten entitateak (AENOR, BVQi...)Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

140 …………………………………………………………………………………………

130 …………………………………………………………………………………………

120 …………………………………………………………………………………………

110 …………………………………………………………………………………………

100 …………………………………………………………………………………………

90 …………………………………………………………………………………………

2006 2007 2008 2009 2010 2011

• Arabako Lanceta, S.L.U.

• Asepeyo Mutua ATEP de la SS nº 151

• Bicolan ETT, S.A.

• Comunidad Propietarios CC El Boulevard

• Construcciones Hierro López de Arbina, S.A.

• Euroebro Ingeniería, S.L.

• GDN, S.A.

• MC Construcción Ingeniería y Gestión de Obras, S.A.

• Mecanizados Iriarte, S.L.

• Servicios Empresariales Lankide, S.L.

• Topoestudios Ingeniería, S.L.

• Celsa Atlantic, S.L.

133

99

111

103

115

121

32

hondakinen sorrera murriztearekin, ekodiseinuarekin, eraikuntza iraunkorrarekin, ingu-rumena kudeatzeko sistema abiaraztearekin, teknologia garbiekin eta abarrekoekin lo-turikoetan lan egin da 2011n zehar.

Programa tokiko 2.000 enpresa baino gehiagoren artean zabaldu da, eta horietako 300ekin harremana izan da, azkenean 21en atxikipena lortu dela. 10 enpresatan “Ekintza ekoeraginkorra” izeneko ingurumen kudeaketarako tresna abiarazten ari da, eta 2tan ingurumenarekin bat jarraitu beharreko norabidea markatu da. Horretaz gain, bi prestakuntza lantegi burutu dira, bat ekodiseinuari buruzkoa eta bestea eraikuntza eta eraispenetako hondakinen kudeaketari buruzkoa, zeinetan guztira 32 enpresa par-te hartu duten. Eraikuntza iraunkorrari buruzko lantaldea osatu da eta 8 enpresak par-te hartu dute horretan. Gainera, ingurumenarekin loturiko erabakiak hartzeko orduan aholkularitza eman zaie 5 enpresari.

Ingurumen hobekuntzaren kudeaketa Jundizko Udal Enpresa Zentroan, Ekoscan arauarekin bat

2011ko urtarrilean laugarren auditoretza gainditu zuen Jundizko Udal Enpresa Zen-troak, eta horren ondorioz, Ekoscan Plus egiaztagiria lortu.

Enpresa zentro berria sortu Erdi Aroko hirigunean, haren ekonomia dina-mizatzeko.

URBAN 2007-2013 proiektuaren baitakoa da Gasteizko Erdi Aroko hirigunea biziberri-tzeko plana, eta Europar Batasunaren FEDER funtsek finantzatua. 2011n, Erdi Aroko enpresa zentro berria birgaitzeko obrei hasiera eman zitzaien, ingurune horretako eko-nomia dinamizatzeko tresna izango baita.

Itun Berdea izenpetzea Arabako 12 elkarterekin

Udalak hamabi lankidetza hitzarmen izenpetu ditu Arabako beste hainbeste elkartere-kin, Itun Berdearen barruan, hiriko produkzio sektoreak ingurumen urbanoa hobetzeaz ardura daitezen sustatzeko. Gasteizko enpresek Europako ingurumen hiriburutzaren ur-tean lagun dezaten sustatzea lortzen da hitzarmen horien bidez, bai eta ingurumena-rekiko konpromisoak areagotzea eta esperientziak partekatu ahal izatea ere, jarduera ekonomikoa eta enplegu berdea sustatuz lehiarako abantailak lortze aldera. Parte har-tzen duten entitateek itun horren babesle gisa eta 2012ko European Green Capitala-ren kide gisa identifikatzen dituen bereizgarri bat jasoko dute.

Urban Commerce 2011 delako jardunaldia

Hiri merkataritzari buruzko IV. Urban Comerce jardunaldia garatu zen, irailean, Europa biltzar eta erakusketa jauregian, “Krisi garaian berrasmatzea, merkataritzaren erronka” lemapean. Landutako gaien inguruko iritziak trukatzeko eta beren negozio edo hirie-tan arrakastarekin garatu dituzten esperientziak ezagutzera emateko aukera izan zu-ten bildu ziren 156 parte hartzaileek, egun bakarrean, goizez eta arratsaldez burutu zen jardunaldian zehar.

“Ekintzailetza berdearen zeregina eta eskualdearen garapenean betetzen duen eginkizuna” izeneko jardunaldia

Azaroan, ekintzailetza berdera bideratutako jardunaldia izan zen Gasteizko Europa bil-tzar eta erakusketa jauregian; hainbat hitzaldi eman eta intereseko hainbat proiektu izan ziren ikusgai, jardunbide egokiak eta esperientziak, hazteko eta sendotzeko gai-tasun handia duen merkataritza gune berri honetan, gizarte eragile desberdinek ga-rapen iraunkorrak haien proiektu edo enpresei eman ahal dizkien aukerak ikusi ahal izan ditzaten.

HONDAKINAK

JASANGARRITASUNEKO HELBURU OROKORRA:

• HONDAKIN PRODUKZIOA MURRIZTEA

• HONDAKINEI AHALIK ETA BALIO HANDIENA EMATEA

• HONDAKINEN TRATAMENDUAK ETA KUDEAKETAK OSASUNARI ETA INGU-RUMENARI ARRISKURIK EKARTZEA SAIHESTEA

34 35

Adierazleak hobetzeko ekintzak eta jarduerak

Hondakinen prebentzioaren Europako astea

Azaroaren 19tik 25era bitartean egin zen lehenengo aldiz gure hirian Hondaki-nen prebentzioaren Europako astea, zeinen berariazko xedea baita hondakinen ekoizpena murriztearen, prebenitzearen ekintzaren gainean kontzientzi hartzea. Aste horren barruan ahalik eta ekintza gehien garatzera bultzatzea da asmoa, jendeak, oro har, edo talde batek hondakinen prebentzioaren gainean kontzien-tzia har dezan.

Zenbat eta jende gehiagorengana heltzeko xedez, Gasteizko Udalak honako ekintzak garatu zituen:

- Ingurumen lantegiak egin zituen 5 gizarte etxetan, adin guztietako haurrentzat. Birziklatzearen eta ahalik eta hondakin gutxien sortzearen inguruan gazteenek dituzten ezagupenak jolas giroan sendotzea izan dute helburu.

- Informazio gune bat jarri du hiriaren erdialdean beirazko ontzien gaikako bilketa sustatzeko, bai eta gai horren birziklatzearen inguruan zein gutxitzeko dauden aukeren inguruko informazioa emateko ere.

- Bisita gidatuak Jundizko Tratamendu Mekaniko-Biologikorako Lantegira. Bisita horietan hondakinak gutxitzeko benetako alternatiba gisa aurkezten da konpos-tajea, eta herritarrei zabor arrunta izenez ezagutzen dutenaren gaineko errea-litatea ezagutarazten zaie, horrek oraindik eduki dezakeen aprobetxamendua-ren berri eman.

- Esku-hartze artistikoa 3 edukiontzi taldetan (papera, beira edukiontzi arinak), edukiontziak ingurunean txertatu eta herritarrei hurbiltzeko xedez.

- “Hondakinen prebentzioa” gaiaren gaineko argazki lehiaketa antolatu du herri-tarren sormena sustatzeko xedez, eta sormen horren bidez, hondakinak gutxi-tzeko forma berriak bilatzera bultzatu herritarrak.

- Ekintza guztiak zabaltzeko kanpaina, irratiko iragarkien bidez edo diptiko, por-ter edo txartelak baliatua.

Erdi Aroko hirigunean beirazko ontziak biltzeko edukiontziak jartzeko probako esperientzia

Erdi Aroko kaleen diseinua dela eta, kasu gehienetan, ezin dira beirazko ontziak biltzeko edukiontzi handiak jarri eta gero hustu. Beraz, hondakin horiek bereiz-teko eta herritarrei biltzeko puntuak hurbiltzeko, pasa den abenduan, Gasteizko Udalak, Ecovidrio enpresarekin lankidetzan, Kanpokale Berria eta Diputazio ka-

18. Etxe eta saltokietako zaborrak biztanle eta eguneko

Kontsumoa eta per capita errenta handitzeak zerikusia du hondakin asko sor­tzearekin. Zaborrak sortze horrek kostu handiak eragiten ditu ekonomia­ eta ingu­rumen­arloetan: baliabide material eta energetikoen kontsumoa, lurzorua okupa­tzea, etab.

2008. urtetik aurrera, adierazlea kalkulatzeko beste metodologia bat erabiltzen da. Metodologia honek hiri hondakinen pisua neurtzen du, bai etxeko hondakine­na zein erakundeen, denden eta bi horien parekoak diren jardueretatik datozenak, betiere udal zerbitzuek jaso badute (ez dira barnean sartzen hirian bitarteko pri­batuen bidez jasotzen diren hiri hondakin asimilagarriak).

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Ingurumenaren eta Espazio Publikoaren SailaJoera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

2008 1,07 kg/bizt/egun

2009 1,07 kg/bizt/egun

2010 1,07 kg/bizt/egun

2011 1,04 kg/bizt/egun

19. Hiriko hondakin solidoen birziklapena

Hondakinak sortzeak ingurumenean izango duen eragina, hondakin horiei ema­ten zaien tratamenduaren araberakoa izango da. Horregatik, birziklapena eragin hori txikitzeko modua da. Hori horrela, tokian tokiko lehentasunezko helburuak dira hondakin gutxiago sortzea eta sortutako hondakinekiko baliagarri bihurtu­tako hondakinen portzentajea handitzea.

2008. urtetik aurrera, adierazlea kalkulatzeko beste metodologia bat erabiltzen da. Kalkulu hau egiteko erabili diren hondakin zatikiak hurrengoak dira: bolumen handiko hondakinen bilketa espezifikoa, edukiontzien bidez eta atez ate egiten di­ren bilketa selektiboak papera­kartoiari, beirari, ontzi arinei eta arropei dagokie­nez, pilen bilketa eta puntu berdeetan bildutako hondakinak, bai puntu berde mu­gikorrean bai garbiguneetan.

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Ingurumenaren eta Espazio Publikoaren SailaJoera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

2008 23,94%

2009 22,90%

2010 23,40%

2011 23,10%

36

lean jarri zituen 340 litroko edukiera duten bi edukiontzi txiki. Beira-zuntzezko ar-mazoia dute kubo horiek bilketa pneumatikoaren buzoien antza izateko, eta di-seinatua dago beira sartzen uzteko eta aldi berean edukiontzia mugi dadin, ebats dezaten, bandalismoaren jo muga izan dadin, etab. ekiditeko.

Etxez etxeko tresna txikien gaikako bilketa

Programa horrek jarraipena izan du 2011n zehar eta herritarrek erosotasunez eta dirurik gastatu behar izan gabe arropa, liburuak, altzari lagungarriak eta etxetres-na elektrikoak kendu ahal izan dituzte etxetik. Etxez etxe egiten den bilketa zerbi-tzua da, eta Emaús aritzen da zerbitzu hori ematen gizarte gaiak eta ingurumena-rekikoak batuz. Alde batetik gizartetik baztertuak izateko arriskuan dauden per-tsonak gizarteratzen laguntzen du, egoera horretan dauden pertsonentzako lan-postuak sortzen baitira. Bestetik, objektu horiek berrerabil daitezen edo, posiblea ez denean, birziklatze egokia egin dadin ahalbidetzen da. Behin emaitzak ebalua-tu ondoren, zerbitzua iraunkortasunez emango den edo ez erabakiko da.

Hondakinen inguruan hezteko eta sentsibilizatzeko hitzaldiak, Gas-teizek duen kudeaketa ereduaz

Herritarrek hondakinen gainean kontzientzia hartu eta sentsibilizatzeko asmoz, eta Udalak horiek kudeatzeko eredua ezagutarazteko hainbat hitzaldi programa-tu ziren, maiatza eta ekaina bitartean, hiriko hainbat gizarte etxetan.

Oto hiribideko Ordezko Hondakin Biltegiko (garbigune) kanpoko itxie-raren egokitzapena eta bideokamerak jartzea.

Oto hiribideko 44.ean dagoen garbigunearen segurtasun neurriak handitzeko xedez, eta bertan izaten diren ebasketa anitzak ekiditeko, bi esku-hartze buru-tu zituen Udalak: hainbat bideokamera jarri zituen eta instalazioaren inguruko kanpoko itxiera berriro altxatu (hesia goratu eta alanbrezko sare berria jarri).

Jundizko Tratamendu Mekaniko-Biologikorako Lantegia egokitzeko lanak.

Jundizko Tratamendu Mekaniko-Biologikorako Lantegia kudeatzen duen aldi ba-terako enpresa-elkarteak instalazioa egokitzeko hainbat lan egin du, 2011n, tra-tamenduaren errendimendua handitzeko eta lortutako hondakin organikoaren kalitatea hobetzeko xedez. Honako lanak izan dira:

- Ontze gelako hesiak handitu dira.

- Lona jarri da ontze gelan berritu beharreko aire bolumena murrizteko asmoz.

- Ontze eta finketa gelak bakartzea.

Gardelegiko zabortegian onartzen diren hondakinen ezaugarriak finkatzea

Urtarrila eta ekaina bitartean, Gardelegiko zabortegian egunero sartzen diren hondakin fluxuen ezaugarriak finkatu ziren. Instalazioan onartzen diren honda-kin zatikiak sakontasunez ezagutzeko xedez, 300 ezaugarri baino gehiago finkatu ziren, bai industriatik zetozen hondakinena bai etxe zein saltokietatik zetozene-na, Gasteiz udalerritik zein Arabako beste taldeetatik etorritakoenak, hain zuzen.

Gardelegiko zabortegia berritzeko oinarrizko azterlana

Oinarrizko proiektua landu zen, 2011n, zabortegia indarrean den legediarekin bat (1481/2001 Errege Dekretua) egokitzeko gauzatu beharreko berrikuntza lanak definitzeko. Aurrekontua 10.620 eurokoa izan zen.

JASANGARRITASUNEKO HELBURU OROKORRA:

• HIRIKO SISTEMEK SORTZEN DUTEN INGURUMENAREN GAINEKO ERAGINA TXIKITZEA

• HIRIKO BIZI KALITATEA HOBETZEA

HIRIGINTZA ETA LURRALDEA

38 39

20. Oinarrizko zerbitzuetara eta gune publiko irekietara iristea

Biztanleek erabilera publikoko guneetarako eta oinarrizko zerbitzuetara erraz iris­tea izatea funtsezkoa da hiritarren gutxieneko bizi­kalitatea bermatzeko. Gainera, oinarrizko zerbitzuak etxetik hurbil izateak desplazamendu gutxiago egin behar izatea esan nahi du. Osasunaren eta elikagaien arloetan zerbitzurik ez izateak no­labaiteko bazterketa sortzen du behar sozialei aurre egiteko orduan.

Oinarrizko zerbitzuetatik eta irekitako gune publikoetatik, hurrenez hurren, 300 eta 500 metro baino gutxiagora bizi diren biztanleen ehunekoaren bitartez adie­razten da irisgarritasuna.

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Ingurumen-Informazioko Sistema (SIAM). Udaleko beste hainbat SailJoera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

< 300 m < 500 m

2008 2009 2010 2011 2008 2009 2010 2011

Gune publiko irekiak (%) 100 100 100 100 100 100 100 100

Hezkuntza­zerbitzuak (%) 86,25 84,21 83,75 84,46 96,84 95,85 95,11 95,18

Kirol­zerbitzuak (%) 75,34 77,15 80,42 82,95 88,68 88,93 92,29 94,93

Osasun­zerbitzuak (%) 49,81 49,90 48,98 47,98 80,36 81,96 80,71 79,55

Dendak (%) 95,81 96,21 96,03 97,14 97,99 98,20 98,25 98,38

Kultur zerbitzuak (%) 72,54 71,78 72,23 71,11 87,78 87,60 88,57 87,65

Garraio kolektiboa (%) 95,35 95,72 97,21 97,05 98,14 98,25 98,63 98,65

Birziklatzea1 (%) 97,47 96,50 98,45 98,37 97,95 97,78 98,58 98,59

Farmaziak (%) 90,25 90,33 88,88 87,99 95,92 95,63 94,72 94,40

Finantza­entitateak (%) 90,96 90,34 88,80 87,68 96,20 95,15 94,06 94,18

21. Lurraren erabilera jasangarria

Jasangarritasunaz ari bagara, lurra ahalik eta gehien babestu beharreko fun tsezko baliabidea da. Lur baliotsuenak eta emankorrenak babestu egin behar dira, euren kalitatea murriztuko duten aprobetxamendu eta erabilerak saihestuz. Eraikinen kasuan, erabilera horiek lurraren galera ia itzulezina ekar dezakete.

Lurralde­ eta hirigintza­kudeaketa egokiek lurren kontserbazioa eta biziberritzea zaindu behar dituzte, lurraldeari bere hartzeko ahalmenaren arabera erabilerak esleituz, gune baliotsuenak babestuz, ingurumen­balio txikieneko lurretan modu kontzentratuan eraikiz, hiriko hutsuneak berraprobetxatuz eta lur kutsatuak be­rreskuratu eta biziberritzeko politika egokia aplikatuz.

Adierazle honek lurraren erabileran jasangarritasun­mailari buruzko ikuspegi in­tegratua eskaintzen duten hainbat aspektu jasotzen ditu.

21a. Lur artifizializatua eta urbanizagarriaDatu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Hirigintza eta Plangintza Saila eta Ingurumen Informazioko Sis-tema (SIAM)Neurtze aldia: bi urtean behin

22 % …………………………………………………………………………………………

19 % …………………………………………………………………………………………

16 % …………………………………………………………………………………………

13 % …………………………………………………………………………………………

10 % …………………………………………………………………………………………

7 % …………………………………………………………………………………………

4% …………………………………………………………………………………………

2005 2007 2009 2011• Lur artifizializatua (%) • Lur urbanizagarria (%)

21b. Lur abandonatuak eta potentzialki kutsatuak Datu iturria: IHOBE eta Vitoria-Gasteizko Udaleko Ingurumen Informazioko Sistema (SIAM) Joera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: bi urtean behin

Lur abandonatuak (Udalerriko azaleraren ehunekoa)

0,280% ……………………………………………………………………………………

0,260% ……………………………………………………………………………………

0,240% ……………………………………………………………………………………

0,220% ……………………………………………………………………………………

0,200% ……………………………………………………………………………………

0,180% ……………………………………………………………………………………

2005 2007 2009 2011

Lur potentzialki kutsatuak (Udalerriko azaleraren ehunekoa)

2,55% ……………………………………………………………………………………

2,50% ……………………………………………………………………………………

2,45% ……………………………………………………………………………………

2,40% ……………………………………………………………………………………

2007 2009 2011

1- Birziklapen zerbitzuak ondokoak dira: bilketa selektiboko edukiontziak, garbiguneak, puntu berdeak eta bilketa pneuma-tikoko buzoiak.

4,09 3,844,67 4,28

18,24 18,9419,81

0,236

0,264

0,181

0,215

2,50

2,40

2,50

19,76

40 41

21c. Lurraren erabilera-intentsitatea Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Hirigintza Saila eta Ingurumen Informazioko Sistema (SIAM)Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: bi urtean behin

12.000 ……………………………………………………………………………………

11.000 ……………………………………………………………………………………

10.000 ……………………………………………………………………………………

9.000 ……………………………………………………………………………………

8.000 ……………………………………………………………………………………

7.000 ……………………………………………………………………………………

6.000 ……………………………………………………………………………………

5.000 ……………………………………………………………………………………

4.000 ……………………………………………………………………………………

2005 2007 2009 2011

• Biztanle dentsitatea etxebizitzen lurrean • Biztanle dentsitatea lur artifizializatuan

21d. Garapen berrien kokapenaDatu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Hirigintza Saila eta Ingurumen Informazioko Sistema (SIAM)Joera desiragarria: eraikitze berrien gehitzea lur artifizializatu eta abandonatuetanNeurtze aldia: bi urtean behin

400 ..........................................................................................................................................

300 ..........................................................................................................................................

200 ..........................................................................................................................................

100 ..........................................................................................................................................

0 ..........................................................................................................................................

2007 2009 2011

• Garapen berriak lur artifizializatuan • Garapen berriak lur birjiniean • Garapen berriak lur abandonatuan

Garapen berriak 2007 2009 2011

... lur birjinean 3.505.392 m2 471.500 m2 283.500 m2

... lur artifizializatuan 710.866 m2 1.715.900 m2 1.069.300 m2

... lur abandonatuan 47.901 m2 27.900 m2 25.100 m2

21e. Hiri-azaleren zaharberritzea

• Obra handiko lizentzia duten eraikin zaharberrituen kopuruaDatu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Hirigintza Saileko Eraikuntzen ZerbitzuaJoera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

125 ..........................................................................................................................................

100 ..........................................................................................................................................

75 ..........................................................................................................................................

50 ..........................................................................................................................................

25 ..........................................................................................................................................

0 ..........................................................................................................................................

2006 2007 2008 2009 2010 2011

• Berreskuratutako lur abandonatu eta kutsatuen azaleraDatu iturria: IHOBE eta Vitoria-Gasteizko Udaleko Ingurumen Informazioko Sistema (SIAM)Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: Urtean behin

2007 2009 2011

Lur abandonatu berreskuratuak 47.901 m2 61.790 m2 25.055 m2

Lur kutsatu berreskuratuak 162.873 m2 156.346 m2 184.997 m2

21f. Landa-espazioa eta espazio naturala

• Babestutako azalera udalerriko azalera osoarekikoDatu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Ingurumen Informazioko Sistema (SIAM)Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: Urtean behin

53% .........................................................................................................................................

52,5% .........................................................................................................................................

52% .........................................................................................................................................

51,5% .........................................................................................................................................

2005 2007 2009 2011

• Ingurumen leheneratzeko edo hobekuntza ekologikoko ekintzak jasan di-tuzten lurrak

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Espazio Publikoa eta Natur Ingurunea Zerbitzua eta Ingurugiro Gaie-tarako Ikastegia Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

900.000 m2 ........................................................................................................................................

700.000 m2 ........................................................................................................................................

500.000 m2 ........................................................................................................................................

300.000 m2 ........................................................................................................................................

0 m2

2006 2007 2008 2009 2010 2011

eraik

in-k

opur

ua

Bizta

nle/

km2

Hekta

reak

Babe

stutak

o az

alera

107

351

172

3

47 28

71

35

10.66611.150 11.042 10.911

4.356 4.4204.528 4.433

115

45 33

52,43 52,43 52,43 52,43

345.294

837.249

511.478

206.230289.064

563.995

70 67

47

42

Adierazleak hobetzeko ekintzak eta jarduerak

Salburuko eta Zabalganeko haur eskola berriak

Bi haur eskola berri inauguratu ditu Udalak, 2011n, Katagorri izenekoa Salburuan eta Galtzagorri izenekoa Zabalganean. Gehienez 55 eta 68 plaza dituzte, hurre-nez hurren, 3 urtera bitarteko haurrentzat, eta 2,8 milioi euroko inbertsioa egin da haietan. Zentro berriek kalitatezko hezkuntza eskaintzeko beharrezko diren zer-bitzu guztiak dituzte, gainera, energia aurrezteko eta erabilera eraginkorra izateko sistemak baliatu dira horien eraikuntzan.

Ihurreko gainezkabidearen ondoko ekaitzetarako biltegiaren inguruko paisaia eraberritzeko lanak.

Berriki eraiki den Ihurreko ekaitzetarako biltegiaren ingurua egokitzea izan du helburu jarduketak, zerbitzuko eraikinen ikusizko inpaktua gutxitzeko; horreta-rako beharrezko zen tokietan lur begetala jarri da, belarra erein eta zuhaitz zein erkameztiaren estiloko zuhaixkak landatu dira. Guztira 20.750 m2 eraberritu dira.

Armentiako parkea eta Olarizuko baratzeak handitzea

Armentiako parkea handitzeko obrarekin amaitu du IGIk, erabilera publikorako 10 hektareako finka (nekazaritzarako baliatzen zena) bereganatu baititu. Armen-tia herriarekin mugakide da eta Ehari errekak zeharkatzen du finka hori. Oinezko eta txirrindularientzako bide berria pasatzen da lursail horretatik eta hori aurki-tuko dute hara joaten diren bisitariek, gainera, parkerako sarbide berria egin da eta inguru horretan dauden beste lauak hobetu. Eusko Jaurlaritzaren Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza Sailak finantzatu du jarduketa hori zeinaren barruan toki horretako basoberritzea burutu baita, gainera, Armentiako basoko lotura ekologikoa eta biodibertsitatea hobetu dira.

Olarizuko baratzeak eraberritzeko eta handitzeko obrak ere amaitu dira. Baratze kopuruak % 50 egin du gora, eta mugitzeko arazoak dituzten pertsonek barazkiak lantzeko egoki den espazioa sortu da. Baratzeak bisitatzen dituzten ikasleak hart-zeko gela bat prestatu da eta bideak, ureztatzeko uraskak zein urteen joan eto-rriarekin zaharkituak gelditu diren instalazioak berritu dira.

Lehengo Victoria gasolindegiko lurra zuzentzeko proiektua

Ingurumenaren eta Espazio Publikoaren Sailak EAEn ingurumenaz arduratzen den organoari aurkezteko behar dizkio agiriak (lurraren kalitatearen inguruko azterla-nak, arriskuen analisia et berreskuratzeko proiektua) lantzen amaitu du 2011n, hain zuzen, lehengo Victoria gasolindegiaren lurraren kalitatea aitortzeko. Europa biltzar jauregiaren ondoan zegoen gasolindegi hori, Gasteiz hiribidean. Aldi be-rean, ingurumen organoak lurraren kalitatea aitortu du eta berreskuratzeko aur-keztu den plana onetsi. Abenduan, udalaren zerbitzu teknikoek tokiko kutsadura desagerrarazteko obrak kontratatzeko baldintza orriak landu dituzte, eta 2012ko udaberrian gauzatuko dira.

NATURA ETA BIODIBERTSITATEA

JASANGARRITASUNEKO HELBURU OROKORRA:

• GIZA JARDUEREK SISTEMA NATURALEN GAINEAN DUTEN ERAGINA MURRIZTEA

• NATURA BALIABIDEEN KUDEAKETA IRAUNGARRIA SUSTATZEA

• INGURUNE HONDATUEN ONERATZEA SUSTATZEA

44 45

22. Biodibertsitatearen kontserbazio egoera Vitoria-Gasteiz-ko udalerrian (hegazti ugaritasunaren indizea)

Ikuspuntu ekologikotik, lurralde baten kontserbazio egoera biodibertsitate mai­laren arabera neurtu daiteke, bertan dauden animalia­ eta landare espezieen ko­purua eta ugaritasuna kontuan hartuz. Batzuetan, espezie guztiak zenbatzeko zail­tasunak talde ordezkari bat biodibertsitate multzoaren eredu gisa aukeratzea es­katzen du.

Adierazle berri hau ekosistema bakoitzeko hegazti biodibertsitatean oinarrituta dago.

Hegazti ugaritasunaren indizeaDatu iturria: CEAJoera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

Ugaritasun indizea (%) 2005arekin alderatuta

240 ……………………………………………………………………………………

210 ……………………………………………………………………………………

180 ……………………………………………………………………………………

150 ……………………………………………………………………………………

120 ……………………………………………………………………………………

90 ……………………………………………………………………………………

60 ……………………………………………………………………………………

2008 2009 2010 2011

• Hegazti arruntak • Baso hegaztiak • Nekazaritza lurretako hegaztiak • Hiriko hegaztiak

2010. urtetik aurrera Salburuan habia egiten duten hegazti akuatikoen adierazlea ez ematea erabaki da. Izan ere, adierazle–aren helburua udalerri osoko biodibertsitatearen kontserbazioa neurtzea da, ez Salburua bezalako toki espezifiko batena.

23. Nekazaritza ekologikoko teknikak jarraitzen dituzten lursailak

Nekazaritza ekologikoa laborantza produktuak eskuratzeko modu jasangarria da, hau da, ingurumenaren babes eskakizunekin bateragarria dena. Izan ere, birzikla­pena eta baliabide berriztagarrien erabilera sustatzen ditu, Naturak berak izurriak eta gaixotasunak kontrolatzeko dituen bideak errespetatzen ditu, pestizida, herbi­zida eta ongarri kimikoak erabiltzea saihesten du, etab. Azken finean, ingurume­narekin begirunez jokatzen duten nekazaritza praktiketan oinarritutako ekoizpen sistema bat osatzen du.

Nekazaritza ekologikoaren erabilera nahiko berria eta oso urria da gure lurral­dean; aitzitik, ingurumena hobetzeko konpromiso sendoa erakusten du nekaza­rien aldetik, eta horregatik Administrazioen laguntza merezi du.

Datu iturria: ENEEK- Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseilua Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

2008 2009 2010 2011 231.800 m2 335.300 m2 371.700 m2 371.600 m2

24. Ibaien egoera ekologikoa (BMWP’ indizea)

Ibaietan bizi diren espezie akuatikoen baloraziotik abiatuz, BMWP’ adierazle bio­tikoak ibai­ekosistemen kalitatea neurtzeko aukera ematen du. Espezie bakoi tzak kutsadura jasateko duen ahalmenaren arabera, BMWP’ adierazleak balio jakin bat ematen dio. Horrela, gehien jasaten dutenek puntu gutxiago dituzte. Lortutako puntuazio­mailaren arabera, kalitate jakin bat esleitzen zaio aztertutako ur­eko­sistemaren atalari.

Udalerriko ibai sarearen kalitatea hiru puntutan neurtu da: Zadorra ibaian Arroiabe parean (Uribarri­Ganboako urtegiaren irteeran), Zadorra ibaian Tresponden (Gas­teizko udalerriaren irteeran) eta Alegría ibaian Ilarratza parean (hiriaren sarreran).

Datu iturria: Agencia Vasca del Agua-Uraren Euskal AgentziaJoera desiragarria: hobetzeaNeurtze aldia: urtero

2006 2007 2008 2009 2010 2011

ZAD­336 (Arroiabe) II II II III IV III

ZAD­576 (Villodas) III

ZAD­522 (Trespuentes) IV III III III IV

ZAL­150 (Alegría) Ib IV II III III II

Ia=Oso ur garbiak; Ib=Kutsatu gabeko urak; II=Kutsadurak zerbait eragindako urak; III=Kutsatutako urak; IV=Kutsadura handiko urak; V=Izugarri kutsatutako urak

Adierazleak hobetzeko ekintza eta jarduerak

Germoplasma bankua Olarizuko lorategi botanikoan

Gasteizek germoplasma bankua jarri du martxan, 2011n, Olarizuko lorategi botanikoan, mehatxu-pean dauden landareen haziak gordeko dituen biodibertsitate bankua, hain zuzen.

Europa kontinenteko baso mota handien ordezkaritza hartzen zuten hogeita hamar hektareei sortu berri den germoplasma bankua, hots, biodibertsitate bankua, gehitu beharko zaio; populazioa indar-tzeko, mehatxupean dauden espezieak berriro landatzeko edo habitatak leheneratzeko erabili ahalko diren haziak gordetzeko baliatuko baita.

Olarizuko etxaldeko beheko solairuko hegaletako batean dago eta ekipamendu modernoa da, haziak jasotzeko behar den teknologiaz hornitua; dena den, lehenengo haiek bildu eta garbiketa –garbitu, lehortu eta izoztea– zorrotzeko prozesuaren bidez prestatu beharko dira, eta gero gorde ahalko dira.

Olarizuko lorategi botanikoan ireki berri den germoplasma bankuak bi helburu nagusi ditu. Horietako lehena mehatxupean dauden eta europar erkidegoaren interes habitatetan berariazkoa den landa-

108

164

203

83

234

108

161

129

117

84

61

147

97

123

169

106

46

reria epe luzera gordetzea da; Europar Batasuneko habitat direktiban daude definitua gure in-gurunean interesekoak diren landare horiek. Eta bigarren helburua haziak lortzea eta Olarizuko lorategi botanikoan bizirik dauden landare bildumak osatzeko beharrezko diren haziak eta lan-dareak lortzea.

Olarizuko lorategi botanikoan aintzira eraikitzea eta landareak berriro haztea.

Olarizuko lorategi botanikoan 10.000 m2 inguruko aintzira eraiki da, eta bertan urarekin loturiko espezie bilduma egongo da, Europako hezegune desberdinetan adierazgarri direnak, hain zuzen. Bilduma berri horrek hezeguneen landare biodibertsitatea aztertzea, haren gainean kontzientzia hartzea eta haren garrantzia zabaltzea ahalbidetuko du, bai eta gordetzeko zeregina burutzea ere, uretako floraren barruan espezie bitxienetariko eta mehatxatuenetarikoak baitaude. Aintzi-raren inguruan zaharberritu den azalera osoa 39.714 m2 dira.

Biodibertsitatearen azterlana eta jarraipena

2011n hainbat talderen eta espezieren bilakaerari buruzko ondorengo azterlanak burutu dira:

- Salburuan hegaztiei eraztuna jartzeko kanpaina egin da.

- Udalerrian dauden hegazti ugaltzaileen populazioari jarraipena egin zaie, 2011n.

- Salburuko parkeko apoarmatu autoktonoen populazioaren ezaugarriak finkatu eta apoarmatu exotikoenak kontrolatu dira, 2011n.

- Salburuko parkean saguzarrek egin duten jarritako aterpe artifizialen okupazioaren azterke-ta burutu da.

- Gasteizko udalerriko iparraldeko hezeguneen inbentarioa egin, ekologia ezaugarriak finkatu, baloratu eta kudeatzeko neurriak proposatu dira.

- Gasteizko udalerriko hegoaldeko putzuetan dagoen baso-igel jauzkarien presentzia aztertu da.

- Gasteizko Mendietako intsektu saproxilikoei buruzko azterlana burutu da.

http://www.vitoria-gasteiz.org/we001/was/we001Action.do?aplicacion=wb021&tabla=contenido&idioma=es&uid=u_2ac78a3c_12de4d5f362__7ff3

Zabalkundea biodibertsitatearen arloan

2011n zehar, hainbat erakusketa, hitzaldi, lantegi eta natur ibilbide antolatu ziren biodibertsi-tatearen inguruan, gehien bat, Ataria interpretazio zentroaren programazioaren baitan. Besteak beste, honako gaiak landu ziren: gaueko hegazti harrapariak, nekazaritza sistemak eta inguru-men onurak, udalerrian mehatxupean dagoen landareria, hegazti migratzaileak, itsasoko fauna, basamortutzea eta lehortzea Espainian, baratze ekologikoak, saguzarrek egiten duten aterpetxe artifizialen erabilera edo otsoarekiko arazoak.

http://www.vitoria-gasteiz.org/aulaecologiaurbana

http://www.vitoria-gasteiz.org/we001/was/we001Action.do?idioma=es&accionWe001=ficha&accion=ataria

Oihanaren dei solidarioa: sakelakoen birziklatzea Afrikako ekosistemak babesteko.

IGIak Jane Goodall España institutuarekin izenpetu du hitzarmena beren “Movilízatge por la selva”(www.movilizateporlaselva.org) kanpainan laguntzeko Gasteiztik. Afrikako ekosistemak onik zaintzeko proiektuak garatzeko funtsak lortzea du xede programak, bai eta tokiko komuni-tateen bizi baldintzak hobetzea ere, eta horretarako sakelakoak birziklatzen dituzte.

Kanpainaren proiektuak oinarri du terminalak berriro erabiltzea eta horien osagaien eskaera ez iraunkorra murriztea, elementu baliagarriak birziklatzea eta toxikoak behar bezala kudeatzea. Horrela, Kongon garapenerako, hezkuntzarako eta onik zaintzeko burutzen diren programeta-rako funtsak bildu nahi dira, adibidez, Jane Goodall institutuaren txinpantzeak berreskuratze-ko zentrorako. Atarian, baliagarri ez diren aparailuak biltzeko edukiontzia jarri da bertako erabil-tzaileek amaiera ona eman diezaieten, gainera Jane Goodall Institutuari buruzko informazioa es-kuratu ahalko da, bai eta haren ekimenen gainekoa ere.

JASANGARRITASUNEKO HELBURU OROKORRA:

• EDOZEIN JARDUERAK OSASUNARI ETA INGURUMENARI DAKARZKIETEN ARRISKUAK GUTXITZEA

INGURUMEN OSASUNA ETA ARRISKUAK

48 49

Istrip

uak /

1.0

00 ib

ilg.

27. Hiri barruan harrapatutako oinezkoen kopurua urteko eta 10.000 biztanleko

Datu iturria: Udaltzaingoa Joera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

9 ..............................................................................................................................................

8 ..............................................................................................................................................

7 ..............................................................................................................................................

6 ..............................................................................................................................................

5 ..............................................................................................................................................

4 ..............................................................................................................................................

2006 2007 2008 2009 2010 2011

Harra

patu

takoa

k /10

.000

bizt

.

Adierazleak hobetzeko ekintzak eta jarduerak

Bide Hezkuntza

Bide segurtasunaren inguruan hezteko hainbat jarduera burutu ditu, 2011n, Udaltzaingoak hezkuntza zerbitzuarekin batera, besteak beste, ikuspegi praktiko-tik honako edukiak lantzen dituen eta DBHko 1. zikloko ikasleei zuzenduta da-goen Bizikleta Gasteizen izeneko programa: espaloietatik bizikletaz ibiltzearen ondoriozko arriskuak, bidegorrietatik eta bizikletaz ibil daitekeen bideetatik gida-tzea; bai eta adinekoentzako zentro soziokulturaletan hirian dauden bide arazoen inguruko hitzaldiak, zeinetan bereziki nabarmendu baitira adinekoek, oinezko gisa, dituzten arriskuak, Hainbat urte bizitzeko. Adinekoentzako bide hezkuntza.

2011n burutu diren jarduera horien emaitza izan da: 38 ikastetxe bisitatu dira; 2.753 ikasle hartzen dituzten 90 gelan arreta eman; 797 heldu eta 65 urtetik go-rakoak izan dira Bide Hezkuntzaren inguruko ikastaroetan, gehi 81 etorkin.

Erretzeari uzteko programa

Gasteizko Udalak Osakidetza eta Minbiziaren aurkako Espainiako elkartearekin batera erretzeari uzteko programa garatzen du duela urte batzuetatik. 2011n guztira 76 pertsonak hartu dute parte.

Osasunerako hezkuntza

Tabakoarekiko adikzioaren ondorioen gainean sentsibilizatzera bideratutako “Ke-rik gabeko gelak” izeneko lehiaketan 17 ikastetxek parte hartu dute 2011, 55 gela eta DBHko lehen zikloko 1480 ikasle.

Gainera, 9 ikastetxetako 32 gelatan dauden 751 ikaslek legezko drogen kontsu-moari buruzko prebentzioaren inguruko lantegian parte hartu dute, 2011-2012

TABAKISMOA

Tabakoak osasunean duen eragina da hiriko biztanleek jasan beharreko inguru­men­arrisku garrantzitsuenetako bat. Dudarik gabe, ohitura sozial hedatueneta­riko bat da eta modu zuzenean eragiten dio erretzen ez duen biztanleriaren zati handi bati.

25. Erretzaileen ehunekoa (ohikoak edo noizbehinkakoak)Datu iturria: Ingurumen Osasuna Zerbitzua Joera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: lau urtean behin inkesta

2002 2003 2007

14­18 urte bitarteko biztanleria 34,5 % daturik gabe 24%

18 urte baino gehiagoko biztanleria daturik gabe 34,5 % 34,1%

BIDE-SEGURTASUNA

Gero eta gehiago ibilgailuen mende dauden hiriak eredu bihurtzeak, aldaketa ga­rrantzitsuak eragiten ditu hirien fisonomian eta hiritarren mugikortasun­eredue­tan. Garraio­azpiegiturek sarbideak moztu eta zaildu, distantziak handitu eta, bes­te garraiobide batzuen kalterako, ibilgailu pribatuaren erabilera indartu egiten dute. Horrela, areagotu egiten dira bide­segurtasuneko arazoak.

26. Hiri barruko trafiko­istripuen kopurua urteko eta 1.000 ibilgailukoDatu iturria: Udaltzaingoa Joera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

44 .................................................................................................................................................

40 .................................................................................................................................................

36 .................................................................................................................................................

32 .................................................................................................................................................

28 .................................................................................................................................................

24 .................................................................................................................................................

2006 2007 2008 2009 2010 2011

39,97

38,5637,51

28,5

32,26 30,4

6,35,07

4,71

6,7

5,12

7,81

50

ikasturteko lehen hiruhilekoan. Lantegi horretan nerabezaroan alkohola eta ta-bakoa kontsumitzearen arriskuei buruzko informazioa eman zaie eta DBHko 1. zikloko ikasleei zuzendua zegoen.

6 ikastetxetako 32 gelatan dauden 663 ikaslek cannabisaren eta legezko dro-gen kontsumoari buruzko lantegian parte hartu dute, 2011-2012 ikasturteko le-hen hiruhilekoan. Ikuspegi prebentiboa hartzen du aintzat lantegiak eta nerabe-zaro ertainaren berezko balioak identifikatzera bideratua dago, alkohola, tabakoa eta cannabisatik eratorritakoekin loturikoei dagokienez, eta horien kontsumoare-kiko jarrera alternatiboak sortzea sustatzen du. DBHko 2. ziklora bideratua dago.

4 ikastetxetako 14 gelatan dauden 210 ikaslek legezko eta legez kontrako dro-gen zein psikofarmakoen kontsumoari buruzko lantegian parte hartu dute, 2011-2012 ikasturteko lehen hiruhilekoan. Ikuspegi prebentiboa hartzen du aintzat lantegiak, eta nerabezaro ertain eta berantiarraren berezko balioak identifikatze-ra bideratua dago, ”drogen erabilera”ri dagokionez, eta horien kontsumoarekiko jarrera alternatiboak sortzea sustatzen du. Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzaren Ondoko ikasleei zuzendua dago.

19 ikastetxetako 61 gelatan dauden 1378 ikaslek Ingurumenaren eta Espazio Pu-blikoaren Saileko Osasun Publikoaren Atalak antolatutako “Ondo gosaldu” eta “Ondo elikatu” izeneko programetan parte hartu dute, 2011-2012 ikasturteko lehen hiruhilekoan. Ekimen hori lehen hezkuntzako 4. 5. eta 6.eko ikasleei zein DBHko lehen ziklokoei zuzendutakoa da eta gazteen artean jateko ohitura osa-sungarriak sartu nahi ditu.

9 ikastetxetako 16 gelatan dauden 293 ikaslek Ingurumenaren eta Espazio Pu-blikoaren Saileko Osasun Publikoaren Atalak EHUrekin lankidetzan antolatu-tako “Fruta eta barazkiak, 5 aldiz osasungarri” izeneko programetan parte har-tu dute, 2011-2012 ikasturteko lehen hiruhilekoan. Derrigorrezko lehen hezkun-tzako ikasleei zuzendutako ekimena da eta gazteen artean frutaren zein barazkien kontsumoa sustatzea du xede.

22 ikastetxetako 72 gelatan dauden 1680 ikaslek Ingurumenaren eta Espazio Pu-blikoaren Saileko Osasun Publikoaren Atalak antolatutako “Haur istripuak” ize-neko programan parte hartu dute, 2011-2012 ikasturtean. Haur hezkuntzako 3. mailako ikasleei zein lehen hezkuntzako 1., 2., 3., 4. eta 5. mailakoei zuzendua dago eta ikasleek istripu zein arrisku egoerak identifika dezaten du xede, eta ho-riei aurre egiteko ohiturak beregana ditzaten.

“Elikadura eta osasuna” izeneko programan 1964 pertsonak parte hartu zuten 2011n. Guztira, 128 lantegi izan ziren hiriko eta udalerriko nekazaritza eremuko 12 gizarte etxetan.

Gasteiz hiri osasungarrien Espainiako eta Europako sarean

Gasteiz hiri osasungarrien Espainiako eta Osasunaren Mundu Erakundeko Eu-ropako sareetako kide da. Marko horren baitan osasunean dagoen inpaktuaren ebaluazioa gehitu da tresna gisa, udal proiektuak ebaluatzeko metodologian.

Trenbidea lurperatzeak osasunean izango duen inpaktuaren azterlana burutu da eta klima aldaketak Gasteizen izango duen osasun inpaktuaren gaineko azterla-na abiarazi da.

INFORMAZIOA, HEZIKETA ETA HIRITARREN PARTE HARTZEA

JASANGARRITASUNEKO HELBURU OROKORRA:

• GARAPEN IRAUNGARRIARI BURUZKO INFORMAZIOA ESKURA DAGOELA ETA ZABALDU EGITEN DELA BERMATZEA

• ERABAKIAK HARTZEKO PROZESUETAN HERRITARREN PARTE-HARTZEA SUSTATZEA

• IRAUNGARRITASUNAREN ARLOKO HEZKUNTZA BULTZATZEA

52 53

28. Ingurumen informazioari buruzko kontsulta kopurua

Ingurumen informazioa eskuratzeko eskubidea erregulatzen duten legezko xeda­penek honela definitzen dute ingurumen informazioa: “modu idatzian, ahozkoan, ikusteko moduan edo datu­base moduan uraren, airearen, lurraren, faunaren, ho­riei eragiten dieten edo eragin diezaieketen jardueren eta horiek babestera bidera­tutako jarduera eta neurrien egoerari buruz eskuragarri dagoen edozein informa­zio”. Era berean, administrazio publikoei, udalei barne, jendeak eskatzen dien in­formazio guztia emateko obligazioa ezartzen zaie.

Adierazleak bi azpiadierazle ditu1: lehenak ingurumen informazio eta dokumen­tazioa Internet bidez edo CEAko liburutegian eskuratze aldiak zenbatzen ditu, eta bigarrenak Udaleko zerbitzu teknikoek jaso eta erantzun dituzten kontsultak neur­tzen ditu.

28a. Ingurumen informazio edo dokumentazioaren eskura tzeak

Datu iturria: Ingurumen Informazioko Sistema (SIAM), udal webgunea eta CINDA (Ingurumen Informazio eta Dokumentazioko Zentroa)Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

400.000 ..........................................................................................................................................

350.000 ..........................................................................................................................................

300.000 ..........................................................................................................................................

250.000 .........................................................................................................................................

200.000 .........................................................................................................................................

150.000 .........................................................................................................................................

100.000 .........................................................................................................................................

50.000 .........................................................................................................................................

0 .........................................................................................................................................

2006 2007 2008 2009 2010 2011

28b. Udaleko zerbitzu teknikoei zuzendutako ingurumen kontsulten kopurua

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Ingurumenaren eta Espazio Publikoaren Saila, CEA eta Informazioaren Teknologien Saila (Herritarrei Laguntzeko Bulegoak, Telefono bidezko Arreta Zerbitzua eta Hiritarren postontzia)Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

20.000 .........................................................................................................................................

17.000 .........................................................................................................................................

14.000 .........................................................................................................................................

11.000 .........................................................................................................................................

8.000 .........................................................................................................................................

2006 2007 2008 2009 2010 2011

29. Eskola-umeen parte hartzea Vitoria-Gasteizko Udalak antolatutako ingurumen-heziketako jardueretan1

Gasteizko Udalak urtero eskaintzen dituen ingurumen­heziketako jardueretan parte hartzen duten eskola­umeen kopurua, abian jarritako programa hezitzai­leen finkapenaren eta eskola­umeen kolektiboak ingurumenarekiko duen konpro­miso­mailaren adierazle da.

Datu iturria: Ingurugiro Gaietarako Ikastegia, AMVISA eta Vitoria-Gasteizko Udaleko Hezkuntza Zerbitzua Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

38.000.............................................................................................................................................

34.000 ............................................................................................................................................

30.000 ............................................................................................................................................

26.000 ............................................................................................................................................

22.000 ............................................................................................................................................

18.000 ............................................................................................................................................

14.000 ............................................................................................................................................

2005­06 2006­07 2007­08 2008­09 2009­10 2010­11

Esku

ratze

kopu

rua

Kont

sulta

kopu

rua

Ikasle

kopu

rua

1- Eskolako Agenda 21ean dagoen parte hartzea erantsi zaio adierazle honi. Jarduera hau 2003-2004 ikasturtean hasi zen.

143.640

268.467

390.397

344.278

174.907

66.453

8.671

10.36011.697

18.794

8.609

11.157

21.248

25.280

30.033

33.510

37.038 36.702

54 55

ornitologo profesionalek gidatutako ibilbidea egitera, eta ikasitako hegaztiak in situ identifikatu behar zituzten. Txorietako batzuk ukitu ahal izan zituzten haien itxura fisikoa errekonozitu ahal izateko eta haien irudipenean forma eta kantuak nolabait lotu ahal izateko.

21 Eskola Agendak kontsumo arduratsua izan zuen aztergai, 2010-2011 ikasturtean

Hiriburuko 29 ikastetxetako 20.000 ikaslek hartu zuten parte 2010­2011 ikasturtean 21 Eskola Agendan, zeinak edizio horretan kontsumo ardura­tsua izan baitzituen aztergai. Ikasturtean zehar, eskolaren, familiaren eta udalerriaren esparruei dagokienez, aztergai denaren inguruko diagnosia egin dute parte hartzaileek. Diagnosiaren emaitzak aintzat harturik, hobetze­ko hainbat proposamen landu ziren Udalari zuzentzeko, bai eta ikastetxeek eskolaren zein familiaren esparruan mugikortasun iraunkorrerantz aurre­ra pausuak emateko hartuko dituzten konpromisoak ere. Maiatzaren 10 eta 12an ikastetxe guztietako ordezkariak elkartu ziren, Aldabe gizarte etxean, proposamen aipagarrienak hautatzeko, maiatzaren 30ean alkateari aurkez­teko. http://www.vitoria­gasteiz.org/agenda21escolar

Bizikleta mugikortasunaren komunikazio plana: “Hartu bizikleta...” kanpaina

2010ean abiarazi eta 2011n zehar jarraipena izan duen kanpainaren hel­burua gizarteko talde desberdinen artean bizikletaren erabilera sustatzea izan da; lehentasun irizpideak ezarri dira eta hartzailearen arabera molda­tu mezuak.

2011n, komunikazio programak kanpaina anitz batean izan zuen oinarri, hain zuzen, honako lelo orokorra izan zuena: “Hartu bizikleta...”, eta zaba­lkunderako azpikanpainak garatu zituen, bizikletaren erabilerarekin loturik, hainbat esparru eta egoeratan. Gauzak horrela, urte horretan kanpainan ho­nako ekimenak izan ziren:

­ Hartu bizikleta…eta izan zentzudun!: ikasleen artean bizikleta hiri barruko garraiobide gisa erabil dadin sustatzeko. Bizikletak konpondu eta onik zaintzeko lantegiak egin dira, bai eta bizikleta erabiltzearen aldeko eta kon­trakoei buruzko informazio saioak ere.

­ Hartu bizikleta… eta izan bizikide!: gasteiztarrek gizabidean oinarritua da­goen oinezkoen, txirrindularien eta gidarien arteko bizikidetzaren gainean kontzientzia har dezaten Roak show delakoa baliatzea eta informazio li­buruxkak banatzea izan dira kanpainaren oinarri.

­ Hartu bizikleta… lanera joateko!: lantokira heltzeko bizikleta erabiltzeak dituen aldeko arrazoien gainean kontzientzia hartzea izan da haren xede.

Adierazleak hobetzeko ekintzak eta jarduerak

Eraztun berdearen webgunea berritzea

Eraztun Berdearen webgunea 2005ean sortu zen eta bere diseinua eten gabe eguneratu bada ere, zaharkitua zegoen egungo web teknologien al­dean. Gainera, Udalaren webgunean txertatu nahi izan da Eraztun Berdeare­na, haren abantaila guztiak aprobetxatu eta herritarrei osotasun koherentea eskaintzeko asmoz, horrela toki administrazioak kudeatzen duen beste es­pazio bat da Eraztun Berdea.

Web berriak parkeen informazio eguneratua eta ikusteko errazagoa ema­ten du, gainera, mapak, airetiko ikuspegiak eta horietako bakoitzaren gai­neko informazio panelak behera kargatu daitezke. Eraztun Berdearen agen­da sortu da non IGIk antolatu eta parkeetan burutzen diren jarduera guztien zerrenda eskaintzen baita. Gainera, Udalaren turismo webgunearekin lotze­ko esteka jarri da, Eraztun Berdearekin loturiko informazioa era ludikoagoaz ematen duena.

Biodibertsitate birtualerako sarera atxiki da Ataria

IGIk Argazkilaritza eta Biodibertsitate Elkartearekiko hitzarmena izenpetu du; biodibertsitate birtuala izeneko proiektuak ikusle guztien artean natu­ra zabaltzea sustatzen du eta elkarte horrek sustatu du doako ekimen hori.

Mundu osoko erabiltzaileek jartzen dituzte beren landare eta animalia es­pezien argazkiak atari honetan, eta haren datu basea erabiltzen dute sailka­tzeko zein faunaren eta floraren gaineko ezagupena zabaltzeko. Elkarte ho­rren xede dira ingurumenari buruzko informazioa partekatzea, inguruarekiko ezagutza eta naturarekiko begirunea sustatzea, eta beren proiektu berriare­nak ere, hots, biodibertsitate birtualaren guneen sarea izenekoa zeini Ataria zentroa atxiki da. Horrela gasteiztarrek penintsula iberiarreko fauna eta flora­ri buruzko entziklopedia digital honetan nahastu eta parte hartu ahalko dute.

Atariak hegaztien sekretuak erakutsi dizkie itsuei

Itsu daudenei edo ikusmen urria dutenei zuzendutako lantegi berria izan da Atarian, hegaztiak identifikatzeko, hain zuzen. SEO/Birdlife eta ONCE erakundeak parte hartzen dute ekimen horretan zeinak naturaren inguruko pedagogia eta zabalkunde bokazioan aurrera egiten baitu.

Bi saio izan ditu lantegiak. Lehenengoan, gure ingurunean ohikoenak diren hamabi hegazti espezie deskubritu zituzten entzumena baliatua, eta soinu horiek egin ahal izateko txori horiek dituzte egokitzapen morfologikoak zein kantu desberdinen esanahia ezagutu ere; CD batean grabatuak eraman zi­tuzten buruz ikasi ahal izateko. Bigarrenean, Salburura joan ziren ikasleak

56

INGURUNE SOZIOEKONOMIKOA

JASANGARRITASUNEKO HELBURU OROKORRA:

• HIRITARREN OSASUNA ETA ONGIZATEA SUSTATU ETA BABESTEA

• INGURUMENA KALTETU GABE ENPLEGUA SUSTATUKO DUEN TOKIKO EKO-NOMIA SORTU ETA SEGURTATZEA

• KOMUNITATE ITEGRATZAILE ETA SOLIDARIOAK SEGURTATZEA

• BAKEA, JUSTIZIA, BERDINTASUNA, GARAPEN JASANGARRIA ETA KLIMAREN BABESAREN ALORRETAN DUGUN ERANTZUKIZUNA ONARTZEA

Udalaren II. Gazte Plana: “Live your bike”, Bizicampus eta bide hezkun-tzaren inguruko kanpainak ikastetxeetan

Udalaren II. Gazte Planaren baitan eta “Bizitzarako hezkuntza­Sentsibiliza­zioa” ildoaren barruan hainbat kanpaina burutu dira gazteek egiten duten bi­zikletaren erabileraren inguruan:

­ Ekintza horietako lehenengoa, jada, azaldutako Hartu bizikleta... eta izan zentzudun! kanpainari dagokio.

­ “Live your bike” kanpaina martxoa eta uztaila bitartean garatu zen eta ha­ren barruan bizikletak konpontzeko lantegiak, hirian bizikleta erabiltzeko trukuen ingurukoak, gaueko ibilbideak eta yincana bat egin zen.

­ Bizicampus kanpaina Arabako campuseko ikasleei zuzendutako proposa­mena izan zen. “Biziz, Hazi eta Hezi” lemapean hainbat ekintza garatu zi­ren: “Bizikletaren festa” hainbat lantegirekin, yincana­ikuskizuna, bizikle­taren inguruko zine­foruma eta bideo lehiaketa bat. Kanpaina azaroa eta abendu bitartean burutu zen.

Tokiko 5. CONAMA Gasteizen

Tokiko 5. Conama izan zen Gasteizen azaroaren 29tik abenduaren 1era, eta hiriak espazio iraunkorrago eta bizigarriago izan daitezen eraldatzeko birfor­mulazioan lan egiten jarraitu da, gainera, ekonomia berde berrira eta bizitza kalitate handiagorako trantsizioa bultzatzeko ere balio behar du.

Lau esparrutako gaiak landu ziren: energia eta klima aldaketa, krisi garaiko mugikortasun iraunkorra, hiri berdeagoak eta ekoizpena, osasun eta kon­tsumoa; hiriaren eta udalaren esparruko ezagupen eta arrakasta esperien­tziak partekatzeko xedez. Azken udal hauteskundeetatik sortutako gober­nu taldeak beren ingurumen politikak partekatzeko biltzen ziren lehen al­dia izan zen.

Tokiko 5. CONAMAren emaitzak “Gasteizko adierazpena” izeneko agirian jaso ziren eta itxiera ekitaldian irakurri zen agiri hori.

58 59

GIZARTE-ONGIZATEA

Gizarte jasangarri baten osagai garrantzitsu bat bere hiritarren ongizate oroko­rra da. Horrek bizi­baldintza onak izatea eskatzen du: etxebizitza seguru eta iris­garria, lanbide interesgarri eta gustukoa, kalitatezko ingurunea (bai naturala eta bai eraikitakoa) eta tokiko erabakiak planifikatu eta hartzeko prozesuetan bene­tan parte hartzeko aukera. Hiritarrek alderdi horiei buruz duten iritzia euren he­rriarekiko duten gogobetetasun­tasa orokorraren neurri garrantzitsua da, eta be­raz, baita jasangarritasun lokalaren adierazle egokia ere.

30. Herritarren gogobetetzea tokiko komunitatearekin

Aspektu desberdinak kontuan hartuz (etxebizitza, zerbitzuak, irakaskuntza, segur­tasuna...), euren hiriarekiko gogobeteta bizi diren gasteiztarren ehunekoa adie­razten du ondorengo koadro honek.

Datu iturria: Udal Ekobarometroa, 2008. IHOBE (Eusko Jaurlaritza)Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: lau urtean behin

Naturguneak (gune berdeak, ibaiak...) _____________________________

Udalerriko ingurune naturalaren kalitatea ___________________________

Gizarte harremanetarako aukerak _________________________________

Zaletasunak praktikatzeko aukerak ________________________________

Zarata (kaleak, espazio publikoak, garbiketa, irudia…) ________________

Kultur eta aisialdi zerbitzuen hornidura eta kalitatea ___________________

Udalerrian somatzen duzun pertsonekiko segurtasun maila ____________

Gizarte eta osasun zerbitzuen hornidura eta kalitatea __________________

Hezkuntza zerbitzuen hornidura eta kalitatea eta hezkuntzaren kalitatea ___

Garraio publikoko zerbitzuen hornidura eta kalitatea __________________

Enplegurako dauden aukerak ____________________________________

Erabakiak hartzeko prozesuetan parte hartzeko aukerak _______________

Etxebizitza eskuratzeko aukerak eta haien kalitatea ___________________

0% 25% 50% 75% 100%

• Oso gogobeteta • Aski gogobeteta

Euro

GARAPENERAKO LANKIDETZA

Aberastasunaren banaketa desberdinari buruz kontzientziatzea eta jokabide so­lidarioagoak hartzea funtsezko prozesuak dira garapen jasangarriaren helburuak lortzeko.

Aalborg­eko Gutunak dioen bezala: “gune txiroak dira ingurumeneko arazo gehien dituztenak (zarata, trafikoaren kontaminazioa, aisiarako instalaziorik eza, etxebizi­tza ez­osasuntsuak, berdegunerik eza) eta, aldi berean, arazo horiek konpontze­ko ahalmen gutxien dituztenak. Aberastasunaren banaketa desberdina da jokabi­de jasanezinaren kausa eta zailago egiten du aldaketa.”

Garapenean laguntzeko nazioarteko lankidetza­jardueretan udalak duen inplika­zio­maila adierazten dute aztertutako adierazleek.

31. Garapenerako nazioarteko lankidetzara bideratutako udal aurrekontuaren ehunekoa

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Garapenerako Lankidetza Zerbitzua Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

1,10 % ....................................................................................................................................

1,05 % ....................................................................................................................................

1,00 % ....................................................................................................................................

0,95 % ....................................................................................................................................

0,90 % ....................................................................................................................................

0,85 % ....................................................................................................................................

0,80 % ....................................................................................................................................

0,70 % ....................................................................................................................................

0,60 % ....................................................................................................................................

2006 2007 2008 2009 2010 2011

32. Garapenerako nazioarteko lankidetzara bideratutako udal aurrekontuko per capita gastua

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Garapenerako Lankidetza Zerbitzua Joera desiragarria: gehitzeaNeurtze aldia: urtero

13 .............................................................................................................................................

12 .............................................................................................................................................

11 .............................................................................................................................................

10 .............................................................................................................................................

9 .............................................................................................................................................

8 .............................................................................................................................................

2006 2007 2008 2009 2010 2011

65

68

76

74

62

66

67

56

55

50

46

28

272

1

2

9

8

14

11

13

18

11

14

23

27

0,710,82

0,79 0,79

0,83

10,0510,61 10,58

11,52

12,57

10,94

60 61

DEMOGRAFIA

Batez ere herrialde garatuenetako hiri­biztanleen artean ugalkortasun­tasa jai tsi eta bizi­iraupena handitu egin denez, herrialde horiek errealitate demografiko be­rriari aurre egin behar diote. Errealitate demografiko horrek eragin handia du asistentzia, lanbide eta ekonomia esparruetan, eta kolokan jartzen ditu, neurri handi batean, oreka demografiko egokia bermatu behar duten jasangarritasun­helburuak.

33. Mendekotasun demografikoko tasa

Gaur egun Gasteizen dagoen mendekotasun demografikoaren maila ebaluatze­ko, adierazleak biztanleria ez­aktiboa (16 urte baino gutxiagokoak eta 65 urte bai­no gehiagokoak) biztanleria aktiboarekin (16 urtetik 64ra duten lagunak) erlazio­natzen ditu.

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Informazioaren Teknologien Saila Neurtze aldia: urtero

Mendekotasun tasa osoa

50 % .............................................................................................................................................

48 % .............................................................................................................................................

46 % .............................................................................................................................................

44 % .............................................................................................................................................

42 % .............................................................................................................................................

40 % .............................................................................................................................................

2006 2007 2008 2009 2010 2011

Mendekotasun tasa biztanle taldeka

26 ..............................................................................................................................................

25 ..............................................................................................................................................

24 .............................................................................................................................................

23 .............................................................................................................................................

22 .............................................................................................................................................

21 .............................................................................................................................................

20 .............................................................................................................................................

19 .............................................................................................................................................

18 ..............................................................................................................................................

2006 2007 2008 2009 2010 2011

POBREZIA ETA GIZARTEKO BAZTERKERIA

Gizarteko bazterkeria­mota ugariren iturria da pobrezia. Gizarteak eskaintzen di­tuen zerbitzu askotatik kanpo geratzen dira pobreenak. Baldintzarik txarrenetan bizi diren askok ez dute baliabiderik kultur jardueretan parte hartzeko, kirolak praktikatzeko, euren ezaguerak gehitzeko edo gertakari garrantzitsuenekin harre­manetan egoteko, zeinen inguruan bizitza sozialaren zatirik handiena antolatzen baita.

34. Diru-sarrerak bermatzeko errenta jasotzen duten fami-lien ehunekoa

Adierazle honek zera erakusten du, Diru­sarrerak Bermatzeko Errenta deiturikoa jasotzen duten familiek Gasteizen bizi diren familia guztiekiko duten pisua.

Datu iturria: Vitoria-Gasteizko Udaleko Gizarte Gaien eta Adinekoen SailaNeurtze aldia: urtero

8% ..............................................................................................................................................

7,5 % .............................................................................................................................................

7 % .............................................................................................................................................

6,5 % .............................................................................................................................................

6 % .............................................................................................................................................

5,5 % .............................................................................................................................................

5 % .............................................................................................................................................

4,5 % .............................................................................................................................................

4 % .............................................................................................................................................

3,5 % .............................................................................................................................................

3 % .............................................................................................................................................

2006 2007 2008 2009 2010 2011

Zaharrak Gazteak

22,5423,01 23,39

24,09

25

25,96

21,12

20,3719,94

19,3919,0318,69

47,08

41,2342,04 42,78

44,03 45,37

3,7

7,57,7

3,7

4,6

6,3

62 63

LAN-MERKATUA

Lana helburua eta bitartekoa da gizakiarentzat. Garrantzitsua da ez bakarrik ema­ten duen ongizate materialagatik, baita norbanakoari bere nortasunaren zentzua, gizartean duen postuaren kontzientzia eta gizartean integratuta egoteko senti­mendua ematen dizkiolako ere. Beraz, lana funtsezkoa da bizi­kalitate duina lor­tzeko. Bai norberarentzat lan egiten bada edo beste norbaitentzat egiten bada, jana, arropak, etxebizitza edo horiek guztiak erosteko aukera ematen duen dirua ematen du lanak.

35. Langabezia-tasa1

Adierazle honek langabezian dagoen biztanleria aktiboaren ehunekoa aztertzen du.

Datu iturria: EUSTAT Euskal Estatistika Erakundea Joera desiragarria: gutxitzeaNeurtze aldia: urtero

10 % ..............................................................................................................................................

9 % .............................................................................................................................................

8 % .............................................................................................................................................

7 % .............................................................................................................................................

6 % .............................................................................................................................................

5 % .............................................................................................................................................

4 % .............................................................................................................................................

3 % .............................................................................................................................................

2 % .............................................................................................................................................

2006 2007 2008 2009 2010 2011

1- EUSTAT-en Jarduerarekiko Biztanleriaren Inkestatik ateratako datuak. Gasteizko udalerako datu espezifikorik ezean, Ara-bako Lurralde Historikoari buruzkoak dira.

Adierazleak hobetzeko ekintzak eta jarduerak

Adineko pertsonak

Adinekoentzako arreta hobetzeko helburu estrategikoaren baitan adinekoek pairatzen di-tuzten tratu txarren balizko egoerak atzemateko prozedura lantzen hasi da, eta prestakun-tza zein sentsibilizazio beharra proposatu da, bai eta jarduteko protokoloa ezartzearena ere.

Erorketen prebentziorako programa: prebenitzeko hainbat estrategia arrisku faktoreak al-datzeko prozedura desberdinekin nahasten dituen faktore anitzeko esku-hartzea da: dimen-tsio anitzeko arriskuen ebaluazioa, informatzeko eta prestatzeko hitzaldien zikloa, ariketa lan-tegia, eta abar.

Gasteiz Adinekoekin Lagunkoi diren Hirien Mundu Sarean onartua izan da. Osasunaren Mun-du Erakundeak sustatutako proiektu hau urbanizazio prozesuari eta biztanleriaren zahartzea-ri erantzuna emateko jaio zen, eta oinarrizko kontzeptu gisa zahartze aktibo eta osasungarria-ren paradigma hartu zuen, gainera, adinekoen parte hartze aktiboa onartzen da prozesu osoan zehar.

Haurtzaroa eta nerabezaroa

Haur eta Nerabeentzako Tokiko Planaren baitan (HNTP, 2009-2013), zuzenean edo zeharka haur, nerabe eta horien senideekin lan egiten duten teknikarientzako prestakuntza jarduera burutu da, baita pertsona guztientzako hitzaldi bat ere; “etorkizuneko etika, haurren garaia” lelopean egin dira biak eta gizarte agertoki berriak eraikitzeko ikuspegi berria eskaintzen dute, zeinetan haur eta nerabeak dira ezagutzaren gizarteko protagonista aktiboak.

Lagunkide parte hartze programaren baitan eskubideen batzordeak aipatu behar dira, 9 eta 14 urte bitarteko haurrek osatuak eta haurren eta nerabeen errealitatea aztertzen baitute. Ikas-turtean zehar hezkuntzarako eskubidearen gainean lan egin da, bai eta norantz bideratu behar den aztertu.

Genero indarkeria

Gizarte Gaien eta Adinekoan Sailetik genero indarkeriaren biktima diren emakumeei lehen ha-rrera egin eta laguntzearekin loturiko prozedura hobetzen aritu dira. Udalaren gizarte zerbi-tzuen eta Udaltzaingoaren, Ertzaintzaren eta Osakidetzaren arteko koordinazioa ahalbidetze-ko, Eusko Jaurlaritzak eta Udalak laguntzeko protokoloa izenpetu dute genero indarkeriaren ka-suak kudeatzeko.

Immigrazioa

Norabide, Udalaren Etorkinentzako Harrera Zentrotik honako ildoak sendotu dira: ikastetxeetan kultura desberdinen artean ematen den bizikidetzaren arloan sentsibilizatzea, Udalaren Gizarte Zerbitzuei laguntza ematea, harrera prozesuetan, emakume atzerritarren artean ematen den ge-nero indarkeriaren prebentzioa eta kulturen arteko bizikidetzaren sustapena.

Lana bilatzeko eta laneratzeko orientazio proiektuak

Enplegu zentroko ordenagailu gelak 4.699 erabilera izan ditu eta 653 erabiltzaile aritu dira, 2011n; espazio horretan baliabide material eta teknikoak daude, pertsonek beraiek edo beste baten laguntzaz lana bilatzeko beharrezkoa den informazioa eskura dezaten, horretarako daude antolatu eta diseinatuak gela horiek

GPS proiektua: berdintasuneko lana bilatzeko orientazio saioak ikasleei eta bigarren hezkun-tza ikastetxeetako, batxilergo eta erdi- zein goi-mailako prestakuntza zikloetako orientazio tal-deei zein tutoreei zuzenduak, bai eta gurasoei ere. 29 ikastetxetan esku-hartu da, 126 gelatan eta 1.966 pertsonak parte hartu dute. Nabarmentzekoa da programan parte hartu duen pertso-na kopuruaren hazkundea, kanpaina honetan 320 pertsona gehiagok parte hartu baitu aurre-ko ikasturtearen aldean.

1.649 pertsonari eman zaio orientazio indibiduala lana bilatzeko, erabiltzaileek ezagupenak, tresnak, estrategiak eta jarrera egokiak eskura ditzaten ahalbidetzera eta hornitzera bideratu-tako ekintzak baliatu dira horretarako, hain zuzen, haien lan proiektua arrakastaz diseinatu eta kudeatzeko berme handiagoa izateko.

Lan bitartekaritza, enpresei beren giza baliabideen beharrak asetzea errazteko, lanbide profil guztietarako hautagai egokien berehalako kudeaketa burutzeko. Guztira, 170 lan eskaintza ku-deatu dira 2011n, 112 lanbide profil desberdinena.

Gizarteratzea eta laneratzea

Gizarteratzean eta laneratzean Laneratze aurreko enplegu programak dira aipagarrienak, gizar-teratzeko ibilbidean era positiboan aurrera pausuak eman badituzte ere lana aurkitzeko maila baxua –hainbat gabezi edo behar direla eta– duten pertsonei zuzenduak. Laneratze aurreko lan

7,9

3,5

2,72,3

10

9,9

64 65

horren adibide gisa Eraztun Berdearen garbiketa programak aipatu daitezke, bai eta neka-zaritza eremuan egin diren garbiketa, mantentze eta landatze lanak ere.

Enplegu planak

2011n, 20 enplegu programa kudeatzen jarraitu da, 240 lanposturekin, zeinentzat 287 pertsona kontratatu behar izan baitira, irakasleak kontatu gabe. Gainera, 57 proiektu berri eta 194 kontratazio kudeatu dira.

Bukatzeko, 2011n eskatutako baina 2012an abiarazitako programak kudeatu dira, Euskadi 4.000 Planaren baitan (7 programa, laneratzeko enpresekin lankidetzan zeharkako kontra-tazioa eragiten dutenak, hain zuzen, 80 pertsonaren kontratazioa; eta 30 programa, Udalak zuzenean 71 pertsona kontratatzea eragin dutenak)

Garapenean Laguntzea

Gasteizek 2.445.000 euro erabili zituen, 2011n, garapenean laguntzeko, garapenean la-guntzearen inguruan sentsibilizatu eta hezteko programak barne. Kopuru horretako % 83 GGKEek kudeatu dute, % 10 Euskal Fondoak, Asociación de Entidades Locales Vascas Coo-perantes, eta % 7 Udalak berak zuzenean.

Geografiari dagokionez, laguntza 16 herrialdetan banatzen dela kontuan hartuta, % 63 La-tinoamerikara bideratu da, Afrikara % 31 eta Asia zein Ekialde Ertainera % 6. Berriro ere Saharako Errepublika Arabiar Demokratikoan (SEAD) inbertitu da proiektuetarako diru ge-hien, Tindufen (Algeria) dauden kanpamentuetan.

Plan zuzentzailearekin bat, Udalarentzat garapenean gako direnetako bi dira, jardueren jarraipena eta hiriko taldeen eta proiektuetako egileen artean sortzen diren harremanak. GGKEek kudeatzen dituzten eta 2008an abiarazi ziren hainbat urtetako bederatzi proie-kturen zikloa amaitu da 2011n, eta 2010ean abiarazi ziren urteko sei proiektuk jarrai-tzen dute martxan. Gainera, giza eskubideen babesarekin loturiko hiru urtetako lau proiek-tu zein garapenean heztearekin loturiko gasteiztarrei zuzendutako bi proiekturen ziklo be-rria abiarazi da.

Aipatzeko modukoa da urarekin loturiko proiektuetan AMVISAk ematen ohi duen lagun tza teknikoaz gain, Salvadorren ingurumenarekin loturiko programaren planifikazioa abiarazi izanak, IGIren eta Ingurumenaren Sailaren lankidetzarekin.

Bidezko merkataritza

Herritarrak sentsibilizatzearekin zerikusia duten hainbat ekintza burutu dira hezkuntza agendaren jarduerekin loturikoak, besteak beste, udal ludoklubetan burututakoa, udal lan-gileei zuzendutako barne kanpaina, jolas jaialdian parte hartu da eta Adinekoen Zentro So-ziokulturaletan burutu den esperientzia pilotua. Halaber, maiatzaren 14an, Bidezko merka-taritzaren mundu eguna ospatzeko hainbat jarduera burutu ziren.

“Zentzuz Kontsumitu” proiektuaren baitan herritar talde desberdinekiko topaketak egin dira hegoaldeko pertsonekin kontsumoaren, bidezko merkataritzaren eta elikagai-subira-notasunaren inguruko gaiak lantzeko; material didaktikoak landu dira eta hainbat ikastaro eta lantegi burutu. Kontsumo gida ere editatu da elkarteen artean zabaltzeko eta hainbat herritar ekimenetan parte hartu da, batzuk berritzaileak, eta bisitaldiak antolatu dira to-kiko ekoizleei egiteko.

Bukatzeko, esan behar da, 2011n Udalaren bulegoetako kafe makinetan erabili den kafe guztia bidezko merkataritzarena dela, bai eta Pilar zein Ibaiondo gizarte etxeetako kafete-gietan erabilitakoa ere. Halaber, beste produktu batzuk erabili dira, besteak beste, txokola-tea, gozokiak edo artisau-produktuak Udalak antolatutako beste ekitaldi batzuetan.

Ingurumen Kontseilu Sektoriala herritarrek Vitoria­Gasteizko Tokiko Agenda 21aren parte hartzeko organoa da. 2000n sortu zen, Agendaren prozesua ba­besteko akordio politikoari erantzuteko. Udalaren kontsulta organoa izateko sor­tu zen, eta hartan, herritarrak daude ordezkatuta, udalerriko gizarte eta erakunde kolektibo nagusien bidez.

Partaidetza organo horren funtzioak, osaera eta funtzionamendu arauak Funtzio­namenduko Barne Araudian daude jasota. Barne araudi hori 2004ko abenduaren 2ko ohiz kanpoko bileran onartu zen.

Gaur egun, ia 40 kolektibok hartzen dute parte (auzo elkarteak, talde ekologis­tak, sindikatuak, unibertsitatea, erakundeak…) eztabaida foro horretan. Haren helburuak hauek dira: Vitoria­Gasteizko udalerriko natura eta hiri ingurumena kontserbatzea, defendatzea eta hobetzea. Urte hauetan, zenbait lan talde sortu dira Kontseiluaren barruan, gai zehatzak aztertzeko:

Uraren taldea

Hondakinen taldea

Parke eta lorategien taldea

Zadorra ibaiaren eta haren inguruko eremuaren taldea

Animalien babeserako taldea

INGURUMEN KONTSEILU SEKTORIALA

66

OSOKO BILERAK

Bilera kopurua: 3

Jorratutako gai nagusiak:

- Telekomunikazio sareen instalazio irrati-elektrikoak arautzen dituen ordenantza be-rrikusteko lan taldea sortzea

- Sektore Kontseiluak Udalerriko Gizarte Kontseiluan izango duen ordezkaria hauta-tzea.

- Sektore Kontseiluak Udal Plangintzarako Aholku Kontseiluan izango duen ordezka-ria hautatzea.

- Gasa erauztea Subilla Araban.

- Eraztun Berdearen itzuliari dagozkion jarduerak.

- Kutsadura elektromagnetikoa (ordenantzaren egoera eta gobernu taldeak gai honen inguruan dituen helburuak).

- Sektore kontseiluaren zeregina Green Capital gaiaren inguruan.

- Hainbat gairen inguruko lan-taldeak sortzea:

- Hondakinak.

- Ura (ur zikinak, lorategien ureztatzea, Zadorra, hegoaldeko ibaiak...)

- Mugikortasuna

- Hiriko zuhaitzen babesa

- Parke eta lorategiak

- Euri uraren kudeaketa parke eta lorategietan.

- Eraztun Berde irisgarria

- Edukiontziak birziklatzeko hiri altzariak.

- Bizikleta mailegua

- Baratze ekologiko egokituak

- Innobasque sortutako “Openideiak” plataforma erabiltzea edo kontseiluari buruzko foroa sortzea.