63-icindekiler · 2020. 9. 11. · Uçan Arabay› Aray ... faydalanmalar› ve böylece yat›m tekrarlar›ndan kaç›narak daha rekabetçi bir yap›ya kavuﬂmalar› oldu. Yurt

2

Military Science &Intelligence / MSIYYeerreell SSüürreellii YYaayy››nnfifiuubbaatt 22001111 // SSaayy››:: 006644

wwwwww..ssaavvuunnmmaahhaabbeerr..ccoomm

UUMMSSAA LLttdd.. fifittii.. AAdd››nnaa SSaahhiibbiiÜM‹T BAYRAKTAR

Ba¤dat Caddesi Noter Sok. Gülflen Apt.No: 13/12 fiaflk›nbakkal Kad›köy‹stanbul TÜRK‹YE

YAYINGGeenneell YYaayy››nn YYöönneettmmeenniiÜmit [email protected]

GGeenneell YYaayy››nn KKoooorrddiinnaattöörrüüArdan ZENTÜ[email protected]

GGeenneell KKoooorrddiinnaattöörrNaile [email protected]

GGeenneell KKoooorrddiinnaattöörr // AANNKKAARRAATu¤general (E) Hüsamettin [email protected]

UUlluussllaarraarraass›› ‹‹lliiflflkkiilleerr KKoooorrddiinnaattöörrüüSavafl B‹Ç[email protected]

EExxeeccuuttiivvee EEddiittoorrSami [email protected]

SSttrraatteejjii EEddiittöörrüüM. Güray DE⁄ERL‹[email protected]

SSoorruummlluu YYaazz›› ‹‹flfllleerrii MMüüddüürrüüFerda [email protected]¤dat Caddesi Noter Sok. Gülflen Apt No:13/12 fiaflk›nbakkal Kad›köy‹stanbul TÜRK‹YE

SSaannaatt YYöönneettmmeenniifiebnem AKGÖL KARA

HABER MERKEZ‹[email protected]

EEddiittöörrlleerrBurak ÇINARCenk ÖZGEN

MMuuhhaabbiirrlleerrSenem ÖZTÜRKKoray KOfiAREmre TEKGözde KARA

FFoottoo MMuuhhaabbiirriiPetek ARICI

YAYIN KURULUProf. Dr. Süleyman TOLUNProf. Dr. Adil YÜKSELENProf. Dr. Okan ADDEM‹RProf. Dr. Zahit MEC‹TO⁄LUProf. Dr. Mikdat KADIO⁄LUProf. Dr. Yaflar GÜRBÜZProf. Dr. Mesut Hakk› CAfiINProf. Dr. Gonca COfiKUNDr. Mehmet ATAY

HHuukkuukk DDaann››flflmmaann››Evren H‹DAYETO⁄LU

LLoonnddrraa TTeemmssiillcciissiiHasan fi. TAfiLICA441 Edgwave Road, London W2 1THTel: +20 7724 1499Faks: +20 7724 0474

‹Ç‹NDEK‹LER

MSI Dergisi - fiubat 2011 www.milscint.com

Kapak Foto¤raf›: Hava Kuvvetleri Komutanl›¤›

4 BAfiYAZI / Ardan ZENTÜRK

Türk Modeli

6 SAVUNMA HABER

20 ÖZEL HABER / Naile ASLAN, Senem ÖZTÜRK

Ça¤›yla Yar›flan Hava Kuvvetlerimiz 100. Yafl›n› Kutluyor

26 ANAL‹Z / Oykun EREN

Uçan Arabay› Aray›fl

34 ÖZEL HABER / Senem ÖZTÜRK

Gemi ‹nfla Sektöründe Güç Birli¤i Çabas›: SMM ‹stanbul

38 ÖZEL HABER / Senem ÖZTÜRK

Tuzla Karakol Botu’nun Baflar› Öyküsü

44 ÖZEL HABER / Ümit BAYRAKTAR, Senem ÖZTÜRK

Milli Modern Makinal› Tüfek Sözleflmesi ile

Yeni Bir Devir Bafllad›!

50 ÖZEL HABER / Naile ASLAN, Senem ÖZTÜRK

SaSaD Genel Kurulunda Sektöre Önemli Mesajlar Verildi

54 ANAL‹Z / Senem ÖZTÜRK

‹HA Teknolojilerinde Bir Avrupal›: nEUROn

56 RÖPORTAJ / Senem ÖZTÜRK

Shell’in Güvenlikteki Tercihi: TEDAS

60 ÖZEL HABER / Naile ASLAN

Ulusal Siber Güvenlik Tatbikat› Uygulanmam›fl

Gerçek Sald›r›lara Sahne Oldu

62 ÖZEL HABER / Naile ASLAN

NATO Hava Harekâtlar›n›n Etkinli¤ini

Türk Mühendisleri Artt›racak

64 ANI / Muzaffer AKYILDIRIM

Çanakkale fiehitlerinin An›s›na “Londra’n›n Kalbindeki Gelibolu”

66 OKUYUCU KÖfiES‹ / Halit OLGUNER

‹kinci Dünya Savafl›’n›n Silahl› fiilepleri

68 ANAL‹Z / Prof. Dr. Mesut Hakk› CAfiIN

Atatürk’ün Ba¤›ms›zl›k ve D›fl Politika Anlay›fl› (I)

74 STRATEJ‹ HABER / Ardan ZENTÜRK

� Tunus Bafllang›ç m›?

� Do¤u Akdeniz’de Yeni Stratejik ‹ttifak

� AB’de Özbekistan Çeliflkisi

� Avrupa’n›n Hazar’a ‹htiyac› Var

� Orta Do¤u’da Türkiye’nin Artan Önemi

� Afrika K›tas›n›n Do¤usunda Var Olmak

� Afganistan’da Savafl›n Yeni Dönemi

YÖNET‹M MERKEZ‹Ba¤dat Caddesi Noter Sok. Gülflen Apt. No: 13/12 fiaflk›nbakkal Kad›köy‹stanbul TÜRK‹YETel: +90 216 467 7952Faks: +90 216 467 7953

TEKN‹K H‹ZMETLERBask›: Ada Ofset Matbaac›l›k San. ve Tic. Ltd. fiti. Litros Yolu 2. Matbaac›lar SitesiE Blok No: ZE-2 Kat 1Topkap› ‹stanbulTel: +90 212 567 12 42 Pbx

Military Science & Intelligence Ayl›k Savunma Teknolojileri Dergisi UMSA Ltd. fiti. Taraf›ndan T. C. Yasalar›na Uygun Olarak Yay›mlanmaktad›r. Military Science & Intelligence Ayl›k Savunma Teknolojileri Dergisi’nin ‹sim ve Yay›n Hakk› UMSA Ltd. fiti’ye Aittir. Dergide Yay›mlanan Yaz›, Foto¤raf, Harita, ‹llüstrasyon ve Konular›n Her Hakk› Sakl›d›r. Kaynak Gösterilmek fiart›yla Al›nt›Yap›labilir. Yay›nlanan Eserlerin Sorumlulu¤u Eser Sahiplerine Aittir.

3

www.savunmahaber.com MSI Dergisi - fiubat 2011

““AAss››ll öönneemmllii oollaann vvee mmeemmlleekkeettii tteemmeelliinnddeenn yy››kkaann,, hhaallkk››nn›› eessiirr eeddeenn,, iiççeerriiddeekkii cceepphheenniinn ssuusskkuunnlluu¤¤uudduurr..””

Ümit BAYRAKTAR Genel Yay›n Yönetmeni

Ocak ay›n›n 19’unda toplanan SASAD Genel Kurulu, Milli Savunma Bakan›m›z Vecdi Gönül’ün,savunma sanayimizden beklentilerini dile getirmesi ve bu paralelde verdi¤i mesajlar dikkateal›nd›¤›nda, ola¤an bir toplant›n›n ötesine geçen, önemli bir etkinlik olarak geride b›rak›ld›.

Bu mesajlardan, özellikle bir bölümünün alt›n› çizmek gerekiyor.

Savunma sanayimizin, 2010 y›l› itibariyle geldi¤i noktadaki baflar›y› rakamlarla ifade edenGönül, baflar›n›n, devlet taraf› ile sanayinin, ortak bir hedefe yönelik etkin ifl birli¤inin sonucuoldu¤unu söyledi. Dahas›, bu ifl birli¤inin, di¤er sektörlere de örnek olmas› gereklili¤i üzerinde durdu.

Gönül, gelinen nokta itibariyle baflar› olsa da önümüzde gidilecek daha çok uzun bir yolunoldu¤una dikkat çekti ve flu an için, koyulan bafllang›ç hedeflerine ulafl›lm›fl olsa da savunmasanayimizin, teknolojik yeteneklerin bütünlü¤ü ve derinli¤i aç›s›ndan, henüz geliflimini tamamlamad›¤›n›n da unutulmamas› gerekti¤ini belirtti.

Amaç do¤rultusunda yürütülen faaliyetlerde, hem sanayicilere hem de SASAD’a çok önemlibir rol düfltü¤ünün alt›n› çizen Gönül, devlet olarak, savunma sanayisine yol gösterecek vizyonve politikalar› belirlediklerini ve uygulad›klar›n›, sektörün de bu çizilen vizyon ve hedeflereuygun olarak kendi stratejilerini belirlemeleri ve uygulamalar› gereklili¤ine de¤indi.

Gönül’ün bir di¤er önemli mesaj› da sektördeki ana yüklenicilerin, hem kendi aralar›nda hem de KOB‹’lerle yatay ve dikey ifl birli¤i yapmalar› ve tüm yüklenici firmalar›m›z›n, ülkenin sanayi ve teknoloji alt yap›s›n› azami ölçüde kullanmalar› ve mevcut uzmanl›klardanfaydalanmalar› ve böylece yat›m tekrarlar›ndan kaç›narak daha rekabetçi bir yap›yakavuflmalar› oldu.

Yurt içi savunma projeleri yolu ile gelifltirilen yetenek ve kapasitelerin sürdürülebilirli¤ininsa¤lanmas› aç›s›ndan, firmalar›n gelifltirdikleri ürüne kullan›m ömrü boyunca lojistik desteksa¤lamalar› ve daha da önemlisi, ihracata, sistematik kaynak ve kadro ay›rmalar› ve ülkemizdeki savunma d›fl›ndaki ileri teknoloji yat›r›m› yapan kamu sektörlerinin projelerindenpay almalar› öne ç›kan bir di¤er mesajd›.

Ancak Gönül’ün konuflmas›n›n en önemli bölümü, Türk Silahl› Kuvvetlerinin ihtiyaçlar›n›nkarfl›lanmas› sürecinde, son y›llardaki, yurt d›fl›ndan haz›r al›m yerine, yurt içi gelifltirme projelerine verilen a¤›rl›k paralelinde, söyledi¤i flu sözler oldu:

“Size bir görev emanet ediyorum. Türkiye’nin savunma sanayisine sahip ç›k›n›z. SASAD’›n örgütlenmesi, sizlerin aran›zdaki dayan›flma ve demokratik bir bask› grubu olarak hareket etmeniz, Türkiye’nin, en ileri teknolojiyi kullanan savunma sanayisi alan›ndaald›¤› mesafeyi daha ileri götürmesi bak›m›ndan hayati bir önem tafl›yor. Bugün yapmakta oldu¤unuz ifli daha iyi yap›n, daha çok ihracat yap›n. Devlet her kademesi ile arkan›zdad›r.”

Biz de Milli Savunma Bakan›m›z Vecdi Gönül’ün verdi¤i bu görevden pay›m›za düfleni ald›k…Bu paralelde, Savunma Sanayii Müsteflar›m›z Murad Bayar’›n da bilgisi dahilinde, her zamankioldu¤u gibi IDEX’te de yaln›z b›rakmayaca¤›m›z savunma sanayimizin gücüne güç katmak vetan›t›m / pazarlama faaliyetlerine destek olmak amac›yla, ‹ngilizce bir özel say› haz›rl›yoruz.Savunma sanayimizden en son geliflmeleri içeren bu özel say›m›z, IDEX fuar›nda ücretsizolarak da¤›t›lacak. Arzu eden okuyucular›m›z, Mart ay› bafl› itibariyle bize ulaflt›klar› takdirde,bu özel say›y›, elektronik ortamda ve yine ücretsiz olarak edinebilirler.

Sonuç olarak, fiubat ay›na, hem ‹ngilizce olarak haz›rlad›¤›m›z IDEX özel say›m›z hem de64’üncü say›m›z olmak üzere, iki dergi birden s›¤d›rd›k. ‹tiraf edelim, yorucu oldu, ama bir o kadar da keyifli…

Baflta, savunma sanayimizin rekor say›da firmayla kat›ld›¤› IDEX fuar› faaliyetleri; ilk kezIDEX’te görücüye ç›kart›lan, yeni PARS 6x6 gibi sistemler ve ifl birli¤i anlaflmalar›n›n detaylar›olmak üzere, en son haberlerle dolu yeni say›m›zda, Mart ay›nda birlikte olmak üzere…

IDEX’e Gidiyoruz

BAfiYAZI

4


E¤er, Afrika ve Asya’n›nçok genifl alanlar›ndademokrasi-özgürlükler-

serbest yat›r›m-fleffafl›karay›fl› içinde olan uluslar›dikkate alacak olursa, evet, Türkiye bir modeldirdiyebiliriz.Ama bu “modellik”öyküsünün iyide¤erlendirilmesi gerekti¤ide aç›k bir gerçektir.

So¤uk Savafl Y›llar›ndafiekillendiDünyay› ABD-SovyetlerBirli¤i ekseninde ikiye bölenSo¤uk Savafl, jeo-stratejikaç›dan de¤erlendirildi¤inde,insanl›¤›n en anormaldönemlerinden birinioluflturmaktad›r.Gezegen tarihinde ilk kez,ulusal de¤il, ideolojikkayg›lar ile kamplaflmayayönelinmifl, bunun sonucunda da uluslar›ngeleneksel dengelerinin yerini, dönemsel koflullar›nzorlamalar› alm›flt›r.So¤uk Savafl, Avrupa’n›nkültürel-tarihi-ekonomik vetabii ki siyasi aç›dan ayr›lmazparçalar› olan Polonya,Romanya, Bulgaristan,Çekoslovakya ile

Macaristan’›n (bunaAlmanya’n›n yar›s›n› daekleyin) So¤uk Savafl sürecinde“do¤ulu-diktatoryal” birgücün tahakkümü alt›ndakalmalar›na neden olmufltur.Varflova Pakt›, Avrupa’n›ndo¤al siyasi tarihi aç›s›ndanbir anormalitedir.Bu süreç içinde, Bat›l›demokrasiler de çok ciddizorlamayla karfl›laflm›fl, liberal-ço¤ulcu-özgürlükçüdemokrasi anlay›fl›n›n yerini“güvenlik endiflesini öneç›kartan, bu yolda, gerekirseözgürlüklerden fedakârl›keden” dönemsel birdemokrasi anlay›fl› ortayaç›km›flt›r.Bu anlay›fl›n Bat›dünyas›ndaki esasma¤durlar›, Türkiye,Yunanistan, ‹spanya vePortekiz’dir. Bu ülkeler,“güvenlik endifleli demokrasianlay›fl›” çerçevesinde,So¤uk Savafl y›llar›n›n birbölümünü, demokrasiolmadan yaflamak zorundakalm›fllar, var olandemokrasileri ise örgütlenmeve siyasi parti yasaklar› ileflekillenmifltir.‹talya, kendine has kurumsalkimli¤iyle, dönemi a¤›r iç siyasi

çalkant›lar ile atlatm›fl; 1789 ‹htilali’nin anavatan›Fransa bile 1950’li y›llardaaskeri darbe tehlikeleriyaflam›fl; Kuzey Avrupa’n›ngeliflmifl toplumlar›, do¤u-bat› eksenindeki dengekurma telafllar›n›, sosyal demokrasinin, ekonomide liberal amadevlet kurumlaflmas›nda sosyalizme varan uygulamalar›yla sa¤layabilmifllerdir. So¤ukSavafl dönemi, ayn› zamandaTürk modeli kavram›n›n daana zeminde flekillendi¤i birdönemdir. Ekonomisi zay›f,sanayi üretimi çok düflük,kifli bafl›na gayr› safi millihâs›las› Avrupa ortalamas›n›nçok alt›nda, hatta köylerininönemli bir bölümüne elektrikbile ulaflmam›fl, yollar› eksik,e¤itimi zay›f, Müslümannüfuslu bir ülke, 1946’danitibaren zorlu bir demokrasimücadelesinin içinegirmifltir.Yaflan›lan kesintilere karfl›n,Türkiye’nin, demokratikkurumlar›n› yükselterekSo¤uk Savafl sonras›navarm›fl olmas›, model olmaözelli¤inin de ortayaç›kmas›na yol açm›flt›r.

Yeni DöneminDemokrasi Anlay›fl›So¤uk Savafl, Türkiye’ninderin güvenlik endiflelerininazald›¤›, bu kez, do¤us›n›rlar›ndan vegüneydo¤usundan farkl›güvenlik tehditleri alg›lad›¤›bir dönemde sonland›.Yeni dönemin, Türkiyeaç›s›ndan, var olandemokratik yap›lanmas›n›yükseltmesi ve güvenlikendifleleri yüksek sistemden,özgürlüklere genifl kulvarlaraçan yeni bir sistemedönüflmesi dikkat çekicidir.Bu süreçte yaflan›lantart›flma ve gerginlikler,kuflkusuz, gelece¤in kurulmas›nda yard›mc› olacakt›r. Ama ortadakigerçek nettir: Türkiye, So¤ukSavafl y›llar›n›n veya o dönemin sert rüzgârlar›n›nartç› floklar›n›n hissedildi¤i1990’lar›n Türkiye’si de¤ildir.Burada flekillenen model,“Avrupa Birli¤i tam üyeliksüreci ile bütünleflmifl”,Türkiye’yi Avrupal›kalitesinde bir siyasal sisteme do¤ru yönlendirenbir süreçtir.So¤uk Savafl y›llar›n›n hayhuyu içinde tam olarak

Türk ModeliArap dünyas›n› sarsan sokak talepleri, dünya siyasetinin gündemine “Türk modeli”kavram›n›n gelmesine neden oldu.Öncelikle bir konuda anlaflmaktayarar var: Gerçek anlam›yla, siyaset aç›s›ndan örnek oluflturabilecek bir Türk modeli varm›d›r? Türkiye, Müslüman nüfusu,demokratik kurumlar›, liberalekonomisi ve Avrupa siyasetco¤rafyas›n›n içinde yer alabilecekuluslararas› k›vamdakikurumlar›yla bir model midir?Ardan ZENTÜRK / [email protected]

©A

merik

an S

avun

ma B

akan

l›¤›

5


model olma flans›n›yakalayamayan ülke, tarihinde ilk kez, üstelikAvrupal›-Müslümankimli¤iyle model olma yolunda önemli ad›mlaratmaktad›r.Geleneksel de¤erlerinikoruyan, tarihinde büyükimparatorluk kurmufl amaasla sömürgeci olarakde¤erlendirilmemifl Avrupal›demokrasinin yükseliflinigörmekteyiz…

Önerilen Hangi Model?Tunus’ta bafllayan, M›s›r’lagüçlenen, Arap dünyas›n›nSo¤uk Savafl art›¤› tüm diktatörlerini derinden etkileyen demokrasirüzgâr›nda önerilen,günümüzdeki Türk modeli midir?Hay›r…Arap dünyas›, ciddi “güvenlikendifleleri” ile yaflamay›sürdürmektedir. Arap dünyas›n›n “d›fl tehdit”alg›lamas›, ‹srail ve ‹ran’adayanmaktad›r. Bu ikidevletin Orta Do¤u’da hakimgüç olma manevralar›, Arapdevletlerinin gelece¤e dönükendiflelerinin artmas›naneden olmaktad›r. ‹srail birnükleer güçtür. ‹ran’›n bugücü dengelemek için ayn›yola girdi¤ine inan›lmaktad›r.Bu durumda, SuudiArabistan veya M›s›r’›n nükleer silah gelifltirmesikaç›n›lmaz görünmektedir.Keza, Suudi Arabistan’›n son olarak siparifl verdi¤iyaklafl›k 60 milyar dolarl›ksilah yat›r›m› manidard›r.Bunun d›fl›nda Arap dünyas›,bünyesindeki radikal ‹slamiak›mlar›n yaratt›¤› çok güçlü

“iç tehdit” alg›lamas›na dasahip bulunmaktad›r.Yaflan›lan geliflmeler, Arapordular›n›n, M›s›r baflta hepsinin, yeni yap›lanmadaçok önemli rollerüstlenece¤ini ortaya koymaktad›r.Arap ordular›, bir nevi “rejimgarantörü” kimli¤ini kazan-maktad›rlar. Yani, bu ülkelerde diktatörlerin gidifli h›zlansa, yerlerinedemokrasinin ilk ad›mlar›gelse bile; Arap ordular›,Bat› ile yak›n temas içinde,bu kez demokratikaç›l›mlar›n, ülkeleriningüvenli¤ini ve rejimini tehlikeye sokmamas›n›ngarantisi olarak devletyap›lanmas› içindeki yerinialacaklard›r.M›s›r Ordusunun ülkedekiçat›flmalara müdahaledekiisteksizli¤i, halk›yla karfl›karfl›ya gelmeme konusundagösterdi¤i titizlik… TunusOrdusunun diktatörün yurtd›fl›na gönderilmesindesokaktaki insanla birliktehareket etmesi…Bütün bu geliflmeler, Arapordular›n›n, demokratikleflenOrta Do¤u’da üstlenecekleriyeni ve stratejik rolün dehabercisidir.Orta Do¤u bu yönüylebak›ld›¤›nda, Türkiye dahil,Bat› Avrupa siyasetco¤rafyas›n›n So¤uk Savafly›llar›nda yaflad›¤› koflullarado¤ru ilerlemektedir.Demokrasi olacakt›r. Halk›nönüne konulan seçim sand›¤›ile hür iradesini ortaya koymas›n›n yolu aç›lacakt›r…Ama radikal siyasetin,demokrasiyi esir almak için demokratik yollar›

kullanmas›n›n önü t›kanacak,radikallerin rejimi zorlayanataklar› da karfl›lar›nda Arap ordular›n› bulacakt›r.E¤er Arap dünyas› için birTürk modelinden söz ediliyorsa, bu modelin, So¤uk Savafl y›llar›n›n Türk modeli oldu¤unu kabuletmemiz gerekmektedir.

Kim Nas›l Etkilenir?Geliflme, Orta Do¤u’nun Arapolmayan üç önemli devletiniderinden etkileyecek boyuttad›r.

1‹srail: Bu ülkenin, Orta Do¤u’daki

demokratikleflmenin birnumaral› engeli oldu¤uanlafl›lm›flt›r. Radikal ‹slamihareketleri önleme ad›alt›nda, Arap ulusunun üzerine çöreklenmifl diktatörlükleri, kendi ulusalgüvenlik anlay›fl›çerçevesinde destekledi¤i ve hayatta tuttu¤uanlafl›lm›flt›r. Orta Do¤u’nuntek demokrasisi olarakadland›r›lan bir devletin,bölgedeki diktatörler ile iyi iliflkiler içinde olmas›dikkat çekicidir. ‹srail, bundan böyle, sokaktakiinsan›n sesine kulak verendemokratik rejimler ilemuhatap olacakt›r. Bu,‹srail’in Bat› nezdindekimanevra alan›n›n daralmas›anlam›na gelecektir.

2‹ran: M›s›r’dakigeliflmeleri sevinçle

karfl›layan ‹ran, asl›nda kendiiçindeki muhalefetin bask›s›alt›ndad›r. Orta Do¤u’dayaflan›lan demokratikleflmesürecinin bu ülkenin sokaklar›na yans›mamas›olanaks›zd›r. ‹ran’daki

genç nüfus, yak›n bir gelecekte, Arap akranlar›gibi siyasete yenidena¤›rl›¤›n› koyacak ve ‹ran, kendi içindeki rejimtart›flmas›n›n içine yuvarlanmak zorunda kalacakt›r.

3Türkiye: Geliflmelers›ras›nda ciddi bir model

olarak adland›r›lmas› bileönemli bir kazançt›r. Arapülkeleri bu modeli ne kadaruygulayabilir, bunu zamangösterecektir ama bölge ile bir “yumuflak güç” (soft power) olarak ilgilenen Türkiye’nin,demokratikleflme sürecindeçok önemli kazan›mlar elde edece¤i aç›kt›r. Arap dünyas›ndakidemokratikleflme, ‹srail ve‹ran gibi “sertlik yanl›s›”devletlerin zaman içindeyaln›zlaflmas›na, Türkiye gibi “demokrasiyi öne ç›kartan” gücün iliflkileriningüçlenmesine neden olacakt›r.

4Radikaller: Arapdünyas›ndaki

demokratikleflme, tahminedilenin aksine, radikal güçlerin iktidar›na de¤il, k›sa bir zaman dilimi içindesokaktaki desteklerinin azalmas›na neden olacakt›r.Hamas, Hizbullah, El-Kaidegibi radikal dinci örgütler,asl›nda güçlerini iki ana noktadan almaktad›rlar.Birincisi, ‹srail’in uzlaflmazve Orta Do¤u’daki halklarasürekli çat›flma gelene¤iniyaflatan politikalar›; ikincisi,bölgedeki diktatörlüklerinbütün demokratik muhalefetkanallar›n› kapatm›flolmalar›. Bu iki unsurdayaflanabilecek yumuflama,Orta Do¤u’daki radikalsiyasetin de azalmas›na yol açacakt›r.Demokrasi, sosyal ve siyasal hastal›klar›n ana ilac›d›r. Toplumlar› diktatörler ile kontrol alt›ndatutman›n bedeli, en güzelOrta Do¤u’da ortaya ç›kmaktad›r.

©A

merik

an S

avun

ma B

akan

l›¤›

SAVUNMAHABER

6


Orta Do¤u pazar›n›n önde gelen oyuncular›ndan FNSS, merakla beklenen yeni PARS 6x6’y›, ilk kez

IDEX’te muhtemel kullan›c›lar›n be¤enisine sunuyor.Saab’›n 12,7 mm’lik Trackfire uzaktan komutal› silah istasyonu (Remote Weapon Station / RWS) ile teçhiz edilmifl araçla ilgili detaylar›n ve yeniliklerin ise IDEXesnas›nda kamuoyu ile paylafl›lmas› bekleniyor. Her ne kadar detaylar› IDEX özel say›m›zda sizlerlepaylaflacak olsak da, flimdilik edindi¤imiz bilgiler, arac›nsadece görünümünün de¤il, teknik özelliklerinin ve kabiliyetlerinin de gelifltirildi¤ine iflaret ediyor. FNSS’ninIDEX’te sergileyece¤i bir di¤er araç ise, ZMA (ACV) serisipaletli araç ailesinin üyelerinden Z›rhl› ‹stihkâm MangaArac›. FNSS’nin 25 mm Sharpshooter kuleli PARS 8x8’iise FNSS’nin Birleflik Arap Emirlikleri’ndeki partneriAl Jaber Group’un stand›nda sergilenecek.

Sistem entegrasyonu

ve yaz›l›m konusunda

bugüne kadar pek çok

baflar›l› proje ile ad›n›

duyuran HAVELSAN, bu

kez de daha önce hiçbir

yerli firman›n girmedi¤i,

Denizalt› Savafl Yönetim

Sistemleri alan›nda, bir

ilke daha imza atmaya

haz›rlan›yor. Türk Deniz

Kuvvetlerinin Yeni Tip

Denizalt› projesi ile birlikte

envanterine kataca¤›

6 adet denizalt› için

2 Temmuz 2009 tarihinde

Savunma Sanayii

Müsteflarl›¤› ve Alman

Howaldtswerke Deutsche

Werft (HDW) firmas›

aras›nda imzalanan

sözleflme kapsam›nda,

projenin kritik konumdaki

alt yüklenicilerinden Alman

ATLAS Elektronik firmas›,

denizalt›lar›n, Savafl

Yönetim Sistemi yaz›l›m› ve

teknoloji transferi

konusunda ifl birli¤i

yapmak üzere HAVELSAN’›

seçmiflti. Bu kapsamda

ATLAS Elektronik firmas›

ile HAVELSAN aras›nda

sürdürülen görüflmeler ve

çetin pazarl›klar sonucunda,

2009 y›l›n›n son günlerinde

bir anlaflmaya var›lm›fl ve

tamam› Gölcük’te infla

edilecek denizalt›lar›n

savafl yönetim sistemlerinin

tasar›m, üretim, entegrasyon

ve bak›m-tutumunu da

ihtiva eden, toplam 9 ayr› ifl

paketinden oluflan proje

için ilk ad›m at›lm›flt›.

Projenin finansman› için

Hazine ile HDW aras›nda

2010 y›l› boyunca ve

öngörülenden daha uzun

süren görüflmeler, nihayet

2010 y›l›n›n son günü

anlaflma ile sonuçland› ve

Hazine Müsteflarl›¤›

taraf›ndan bir bas›n

bildirisi ile kamuoyuna

duyuruldu.

Yeni Tip Denizalt›lar için

Savafl Yönetim Sistemi

projesinin, HAVELSAN

taraf›ndan Deniz

Kuvvetlerimizin

ihtiyaçlar›na yönelik olarak

yürütülen faaliyetler

aras›nda ayr› bir yeri ve

önemi bulunuyor. Bu proje

ile Türk Savunma

Sanayisi’ne ilk kez yerli

denizalt› savafl yönetim

sistemi yaz›l›m yetene¤i

kazand›r›lmas›n›n yan› s›ra

tasar›m, üretim ve sistem

entegrasyonunu da içeren

yüksek teknoloji transferi

gerçeklefltirilecek ve

HAVELSAN’a, bir

entegrasyon sitesi ile bir

de Karaya Konufllu Test

Sitesi’nden oluflan yaklafl›k

100 milyon avro de¤erinde

alt yap› ve yeni teknoloji

yat›r›m› yap›lacak.

Yeni Tip Denizalt›

projesinde HAVELSAN’›n

rolü, sadece savafl yönetim

sistemi ile de s›n›rl› de¤il.

ABD’nin dev savunma

firmas› Raytheon ile de

denizalt›lara torpido

entegrasyonu alan›nda

yap›lacak ifl birli¤i

kapsam›nda görüflmeler

sürüyor. Görüflmelerin

olumlu sonuçlanmas› halinde,

HAVELSAN’›n projedeki

pay› büyüyece¤i gibi, Türk

Savunma Sanayisi’ne, yüksek

teknoloji gerektiren ilave

bir yetenek daha

kazand›r›lm›fl olacak.

FNSS Yeni PARS 6x6’y› IDEX’te Gün Ifl›¤›na Ç›kart›yor

HAVELSAN’dan Yeni At›l›m: Türkiye’nin ‹lk Yerli Denizalt› Savafl Yönetim Sistemi Yaz›l›m›

©FN

SS

©H

AV

ELSA

N

Sa¤l›k Bakanl›¤›n›n2008’deki “Hava

Ambulans” ihalesini kazanmas›n›n ard›ndan,edindi¤i tecrübeler do¤rultusunda, ekibini vefilosunu her geçen gün dahada geniflleten Koço¤luHavac›l›k, 28 Ocak’ta, acilt›bbi hizmet (EmergencyMedical Service / EMS) konfigürasyonundaki 1 adetAW109 Power çift motorluhafif helikopterini daha filosuna katt›. Teslimat,Sa¤l›k Bakanl›¤›ndan temsilcilerin de haz›r bulundu¤u bir tören ileAgustaWestland’›n ‹talya’dakiVergiate flehrinde bulunantesisinde gerçeklefltirildi.Koço¤lu Havac›l›k son al›mlabirlikte filosundaki

AW109’lar›n say›s›n› 8’eç›kart›rken, envanterindekihelikopter say›s› da 20’yeulaflm›fl oldu. Koço¤luHavac›l›k’›n hava ambulansfilosunda, 8 adet AW109, 1 adet AW Grand, 10 adetEC-135 ve 1 adet EC-145’eek olarak 1 adet Hawker 400XP özel jeti de bulunuyor.AW109’un al›m›yla ilgiliolarak Koço¤lu Havac›l›kCEO’su U¤ur Koço¤lu,sadece acil t›bbi hizmetalan›nda de¤il, VIPtafl›mac›l›¤›n› da kapsayanözel görevlerde dekullan›labilecek kabiliyettebir filoya sahip olmay› hedeflediklerini ve budo¤rultuda yeni al›mlar yapmay› tasarlad›klar›n›belirtti. AgustaWestland

yetkilileri ise son iki y›lda,acil t›bbi hizmet alan›ndabüyük at›l›m yapm›fl olanTürkiye’nin ihtiyaçlar›n›karfl›lamak için AW109Power’› seçmesinden duyduklar› memnuniyeti dilegetirdi. Konuyla ilgiliAgustaWestland taraf›ndanyap›lan duyuruda, ayr›ca,Koço¤lu Havac›l›k’a ba¤l›Skyline Ulafl›m A.fi.’nin‹stanbul AtatürkHavaliman›’nda inflas› süren1850 m2’lik bak›mhangar›n›n da 2011 May›say›nda tamamlanmas›n›nbeklendi¤i ifade ediliyor. Ana merkezi AnkaraEsenbo¤a Havaliman›’ndabulunan Skyline Ulafl›m A.fi.,2009 y›l›nda, Türkiye’de veKuzey K›br›s Türk

Cumhuriyeti (KKTC)’dehizmet veren AW109 Powerve Grand helikopterlerininbak›m ve onar›m›n› üstlenmiflti.AW109 Power, çok yönlükullan›ma uygun oluflu veiflletme maliyetlerinindüflüklü¤üyle öne ç›k›yor.EMS konfigürasyona sahip AW109’lar›n, hasta bak›m›na oldukçaelveriflli bir kabin ortam›nasahip oldu¤u belirtiliyor. VIP tafl›mac›l›¤›ndan pilote¤itimine, polisten, sahilgüvenli¤e kadar çok çeflitliteflkilatlar›n ve askeri kullan›c›lar›n ihtiyaçlar›nacevap verebilen AW109,bugüne kadar yaklafl›k 50 ülkeden 470 adet siparifl ald›.

7

www.savunmahaber.com MSI Dergisi Dergisi- fiubat 2011

Koço¤lu Havac›l›k, Filosunu Geniflletmeye Devam Ediyor

©A

gustaW

estland

SAVUNMAHABER

HAVELSAN’›n, yaklafl›k 10 y›ld›r Türk Hava Kuvvetlerininenvanterinde baflar›yla kullan›lan Elektronik Harp Test ve

E¤itim Sahas› (EHTES) sistemi, art›k Pakistan HavaKuvvetleri’nde de kullan›lmaya bafll›yor. Temmuz 2010’dakabul testleri baflar›yla tamamlanan ve garanti süresibafllayan EHTES’in aç›l›fl töreni, 6 Ocak’ta Pakistan’›n baflkenti‹slamabad’da gerçeklefltirildi. Törende; Pakistan HavaKuvvetleri Komutan› Org. Rao Qamar Suleman ve PakistanHava Kuvvetleri Komutan Yard›mc›s› Korg. MuhammadHassan’›n yan› s›ra Savunma Sanayii Müsteflar› Murad Bayar,Türk Silahl› Kuvvelerini Güçlendirme Vakf› Genel MüdürüHayrettin Uzun, HAVELSAN Yönetim Kurulu Baflkan› Rasim

Arslan, Milli Savunma Bakanl›¤› Müsteflar Yard›mc›s› Tümg.Nihat Kökmen, HAVELSAN Genel Müdürü Dr. Faruk Yarman,SSM Uluslararas› ‹liflkiler Daire Baflkan› Lütfi Varo¤lu ile di¤erüst düzey yetkililer haz›r bulundu. Pilotlar için elektronik harpe¤itimi sa¤layan EHTES’in, Anadolu Kartal› tatbikatlar›nda dakullan›lmas›, tatbikatlarda EHTES ile uçan baz› müttefikülkelerin de sistemi envanterlerine katma karar› almalar›nagiden yolu açan etkenlerin bafl›nda geliyor. Yabanc› mühendislik katk›s› olmaks›z›n, tamamen yerli kabiliyetlerleHAVELSAN taraf›ndan tasarlanan ve enstrümante ve entegreedilmifl çeflitli gerçek silah sistemlerinden oluflan EHTES,tümüyle modüler ve tafl›nabilir bir yap›ya sahip. Veri Toplama‹fllemi, Kay›t ‹fllemi, 3 Boyutlu Gösterim, Mermi ve FüzeSimülasyonlar›n›n gerçeklefltirilmesi ve Uçufl Sonras› Raporlamagibi ifllemleri de yerine getirebilen sistem, geliflen ihtiyaçlarparalelinde, sürekli güncellenmeye de uygun olarak tasarlanm›fl.

Pakistan Hava Kuvvetleri deArt›k HAVELSAN’›n EHTES’ini Kullan›yor

©H

AV

ELSA

N©

HA

VE

LSA

N

SAVUNMAHABER

10


RMK Marine’nin SahilGüvenlik Komutanl›¤›

için infla etti¤i 4 adet SahilGüvenlik Arama KurtarmaGemisi’nden ilki ve ayn›zamanda özel sektörün inflaetti¤i en büyük muharipgemi olan TCSG Dost, ilkseyir testini gerçeklefltirdi.Sahil GüvenlikKomutanl›¤›n›n ihtiyac›çerçevesinde SavunmaSanayii Müsteflarl›¤›(SSM)’nin açt›¤› 4 adet SahilGüvenlik Arama KurtarmaGemisi infla ihalesini kazanarak, Türk özel sektör tarihindeki en büyükmuharip gemi projesiniüstlenen RMK Marine, Eylül 2009’da k›za¤akoydu¤u ve Haziran 2010’dada denize indirdi¤i TCSG Dost’u, Eylül ay›nda

teslim etmeyi planl›yor.Projenin ikinci gemisi TCSG Güven de geçti¤imizy›l 17 Aral›k’da denizeindirilmiflti.

Milli ElektronikSistemler88,6 metre uzunlu¤a, 12 m geniflli¤e ve 1700 tondeplasmana sahip gemiler,boyutlar› ve kapasite yönüile bak›ld›¤›nda “korvets›n›f›” gemiler ailesinemensup. 92 personelingörev yapaca¤› gemiler, 6 deniz durumunda dahiharekât icra edebilecek.Proje kapsam›nda, komutakontrol sistemi yaz›l›m› vedonan›m›, elektro optikdirektör, muhabere

sistemleri, cayro sistemleri,at›fl kontrol sistemleri vekonsollar gibi önemli askerisistemleri yurt içinde ve milli kabiliyetlerle tasarlan›p üretilen gemilerin, silah veelektronik sistemlerininentegrasyonlar› daülkemizde yap›l›yor. 20 knot’›n üzerinde süratyapacak gemiler; aramakurtarma görevlerinin yan›s›ra karakol, kaçakç›l›¤›önleme, denizde yang›nsöndürme, denizde kirlenmeyiönleme gibi alanlarda dafaaliyet gösterecek.TCSG Dost gemisinin ilkseyir testi için RMK Marine’denyap›lan aç›klamada flöyledenildi: “Bugün Türk

Savunma Sanayisi için çokönemli bir gündür. ‹lk SahilGüvenlik Arama KurtarmaGemimiz TCSG Dost’un ilk seyrini baflar›ylatamamlamas›n›n gururunu

yafl›yoruz. Sahil GüvenlikKomutanl›¤› için infla etti¤imizgemilerimizin üretiminde,mümkün olan azami yerlikatk› pay› kullanarak,savunma sanayisinde d›flaba¤›ml›l›¤›n azalt›lmas›n›hedefledik. GemilerimizTürk mühendislerimizinbaflar›s›d›r. TCSG Dost’tansonra di¤er gemilerimizinseyirlerinin de baflar›ylatamamlanmas›n› diliyoruz.Eme¤i geçen tüm çal›flmaarkadafllar›m›za teflekkürederiz.”

TETRA Association önderli¤inde, 2 fiubat günü ‹stanbul’da düzenlenen TETRA

Association Türkiye Kongresi’nde öne ç›kan firmalardan biri de ad›n›, s›kl›kla

TETRA (Terrestrial Trunked Radio) çözümleriyle duyuran SELEX Communications oldu.

SELEX Communications, kongrede yapt›¤› sunumda, ülke çap›nda acil durum telsiz haberleflme

sisteminin kurulumu için ç›k›lacak bir ihalede, de¤erlendirmenin en do¤ru ve adil flekilde

yap›labilmesi için kritik noktalar›n neler oldu¤unu kat›l›mc›larla paylaflt›. SELEX Communications,

“Ülke Çap›nda Bir PMR ‹halesinin El Kitab›” (Cook Book to Issue a Nationwide Tender) adl› sunumunda, özellikle

kamu kurum ve kurulufllar› ile acil servislerin kullan›m›na yönelik olarak gelifltirilen profesyonel al›c›-verici telsiz

teknolojisi TETRA’n›n, mevcut di¤er teknolojiler ile beraber çal›flabiliyor olmas›n›n, sistemin ifllevselli¤ini artt›ran

önemli bir özellik oldu¤u vurguland›. Sunumda ayr›ca, flebekeyi kullanacak organizasyonlar›n, organizasyondaki

kullan›c›lar›n, iletiflim trafi¤inin, servis ve uygulamalar›n yan›nda, flebeke kapsama alanlar›n›n da belirlenmesinin

önemli oldu¤unun alt› çizildi.

TCSG Dost ‹lk Seyrini Baflar›yla Tamamlad›

SELEX Communications TETRA’y› Anlatt›

©SE

LE

X C

om

mun

icat

ion

s

©R

MK

Mar

ine

www.savunmahaber.com

Frans›z savunma tedarik kurumuDGA, Belçikal› hafif silah

üreticisi FN Herstal taraf›ndanüretilen 7,62x51mm’lik MAG makinal› tüfeklerinin tedarikineyeflil ›fl›k yakt›. 15 Aral›k 2010’daonaylanan karar ile uluslararas› bir rekabetin sonucunda rakiplerinigeride b›rakan MAG makinal› tüfeklerinden, önümüzdeki birkaçy›l süresince, 10.000 adedinüzerinde al›m gerçeklefltirilecek. ‹lk 500 adet tüfe¤in ise 2011 y›l›içinde teslim edilmesi ön görülüyor.NATO standartlar›na uygun olan FN MAG makinal› tüfeklerinin, hâlihaz›rda Frans›z KaraKuvvetlerinde kullan›lmakta olanAN F1’lerin yerini almas›planlan›yor. 18 Ocak’ta, FN Herstal

firmas›ndan anlaflmayla ilgili olarak yap›lan aç›klamada, aracamonte edilerek kullan›lacak FN MAG makinal› tüfeklerinin süratle araçtan sökülebilmesineolanak veren kitlerin de anlaflmakapsam›na al›nd›¤› belirtiliyor. Bu güne kadar 80’in üzerinde ülkeye 200.000’den fazla MAG makinal› tüfe¤i teslim edilmifldurumda.MAG makinal› tüfekleri, karaaraçlar›n›n d›fl›nda hava ve denizaraçlar›nda da kullan›l›yor. Çatalayak ile 1000 m etkili menzili olanmakinal› tüfek, üçaya¤a tak›l› haldeatefllenmesi halinde ise 1500 metkili menzile ç›kabiliyor. Tüfek,dakikada 650 ila 1000 aras› at›flyapabiliyor.

ODTÜ ve ODTÜ Teknokent’in, ElginkanVakf› ana sponsorlu¤unda

gerçeklefltirdi¤i, Yeni Fikirler Yeni ‹fller(YFY‹) yar›flmas›n›n 2011 y›l› kay›tlar›bafllad›. Teknoloji tabanl› bir ifl fikrinesahip giriflimci ö¤rencilere destekverme amac›yla düzenlenen yar›flma, bu y›l:Genel, Savunma Sanayisi ve Biliflim-Telekomünikasyonkategorilerinde düzenleniyor. Her y›l oldu¤u gibi75.000TL de¤erindeki “Elginkan Vakf› BüyükÖdülü”nün yan› s›ra bu y›l da 50.000TL de¤erinde“Savunma Sanayii Müsteflarl›¤› Büyük Ödülü” ,50.000TL de¤erinde “Türk Telekom Büyük Ödülü”,25.000TL de¤erinde “OST‹M Özel Ödülü” ve bu y›l ilkdefa 25.000 TL de¤erinde “Intel Özel Ödülü” verilecek.Yar›flmada dereceye giren ö¤renci gruplar›na, para ödülünün yan› s›ra 3 y›lsüreyle ODTÜ Teknokent’te ücretsiz ofis alan›na sahip olma, ifl plan› vegiriflimcilik kurslar›, uluslararas› fuar kat›l›mlar›, hukuki ve teknolojikdan›flmanl›k hizmetleri gibi pek çok f›rsat da sa¤lan›yor.Yar›flmaya kat›l›m için, gruplar›n, öncelikle www.yfyi.info adresinden kay›tyapt›rarak proje tekliflerini göndermeleri gerekiyor. Yar›flma ile ilgiliayr›nt›lar›n aç›klanaca¤› “Bilgilendirme Toplant›s›” ise 4 Mart’ta ODTÜ Kültürve Kongre Merkezi’nde gerçeklefltirilecek. Baflvuru tarihi ise 8 Nisan 2011’desona erecek. Tüm kat›l›mc›lara flimdiden baflar›lar dileriz.

Fransa’n›n Tercihi FN MAG Makinal› Tüfe¤i Oldu

2011’in Yeni Fikirleri ‹çin Kay›tlar Bafllad›

©FN

Herstal

SAVUNMAHABER

Önümüzdeki Mart ay›, ülkemizin gelece¤i aç›s›ndan daönemli bir yere sahip olan havac›l›k ve savunma

sanayilerimiz hakk›nda gençlere yönelik bilgilendirmenin vefark›ndal›k sa¤laman›n yan› s›ra ülkemiz havac›l›k vesavunma sanayilerinin gelecekteki rotas› ve yurt çap›ndayürütülen nitelikli Ar-Ge programlar› ile yerli teknolojitabanl› savunma sanayisi ürünlerinin tan›t›lmas›n›n hedeflendi¤i organizasyonlara sahne olacak.Bu organizasyonlardan ilki, Y›ld›z TeknikÜniversitesi (YTÜ)’nün 100’üncü y›l›nda,Makine Fakültesi Dekanl›¤› ve MakinaTeknolojileri Kulübü (MAKTEK) ifl birli¤iyle, 1-2 Mart 2011 tarihlerinde YTÜ BefliktaflYerleflkesi Oditoryum ve Sergi Salonu’nda gerçeklefltirilecek olan 3’üncü YTÜ Savunma SanayiiGünleri. Yerli savunma sanayimizin çeflitli ürünlerinin desergilenece¤i etkinlikte, sektörün öncü firmalar›ndankat›l›mc›lar, ulusal savunma sanayisinde d›fla ba¤›ml›l›¤›nazalt›lmas› ve ihtiyaçlar›n ülkemizin öz kaynaklar›yla karfl›lanabilmesi için yurt içi ürün gelifltirme ve sistem entegrasyonu alanlar›nda gerçeklefltirilen projeler ileyürütülen Ar-Ge çal›flmalar› hakk›nda bilgi verecek.Havac›l›k alan›nda faaliyet gösteren öncü firmalar›m›z›nkat›l›m gösterece¤i bir di¤er organizasyon ise Eskiflehir

Osmangazi Üniversitesi Hezarfen Havac›l›k Kulübütaraf›ndan, 5-6 Mart günlerinde, Eskiflehir OsmangaziÜniversitesi Kongre ve Kültür Merkezi’nde gerçeklefltirilecek.Hezarfen Savunma Sanayii Günleri’nde, insans›z hava arac›(‹HA) projelerinin yan› s›ra yaz›l›m, aviyonik, malzeme vekalite konular›nda çeflitli oturumlar düzenlenecek. Bafltaö¤renciler olmak üzere, kat›l›mc›lara, yerli üretim ve

tasar›m›n öneminin yan› s›ra ülkemizdeki f›rsatlar›göstermek ve sektör geliflimini takip

etme olana¤› sa¤lamak hedefiylehareket ettiklerini belirten Hezarfen

Havac›l›k Kulübü üyeleri, etkinlik boyuncabu ifle gönül vermifl ve savunma sanayisinde

aktif olarak yer alan firma ve kiflilerin deneyim ve bilgibirikimlerinden faydalanmay› umuyor. 2 gün sürecek ulusalnitelikteki etkinlikte düzenlenecek oturumlara, fiubat ay›itibariyle kesinleflen programa göre; Baykar Makina “‹HAsistemleri”, Alp Havac›l›k “Verimlilik Uygulamalar›”, TUSAfi“ANKA Projesi Uçufl Test Mühendisli¤i”, AYESAfi “KritikGüvenlik Yaz›l›mlar›”, TEI “6 Sigma” ve General Electric ise“Mülakat E¤itimi” konular›ndaki sunumlar›yla kat›lacak.Etkinlikler hakk›nda detayl› bilgiye, www.ytussg.com vewww.esoguhezarfen.com ‹nternet adreslerindenulaflabilirsiniz.

Savunma Sanayisi GünlerindeÜniversiteler ve Sanayi Buluflacak

SAVUNMAHABER

14


Test platformlar› üzerindeki çal›flmalar h›z kesmeden

sürdürülen A400M askeri nakliye uça¤›, 15 fiubat’ta

yak›t ikmal testlerine bafllad›. A400M’nin test platformu

Grizzly 1 ile yap›lan testlerde, ‹ngiltere Kraliyet Hava

Kuvvetleri envanterinde bulunan Vickers VC10 tanker

uça¤› kullan›ld›. Airbus Military’den yap›lan aç›klamada,

testlerin ilk gününde yak›t ikmali yap›lmazken, sadece

VC10’un gövde alt› hortumu ile Grizzly 1’nin temas›n›n

sa¤land›¤› belirtiliyor.

Kara platformlar›alan›nda ülkemizin en

önde gelen isimlerinden biri olan FNSS’nin, savunma sanayimizde bir ilk olarak bafllatt›¤› MIL. DESIGN 2011 AskeriKara Araçlar› Tasar›mYar›flmas›’n›n bir benzeri,Amerikan SavunmaBakanl›¤›na ba¤l› ‹leriAraflt›rma Projeleri Ajans› (Defense AdvancedResearch Projects Agency / DARPA) taraf›ndan dadüzenleniyor. DARPA’n›n,her tür zorlu arazi ve çevrekoflullar›nda dahi yüksekperformans sergileyecekbir muharebe destekarac›n›n gelifltirilmesininöngörüldü¤ü yar›flmada,çok say›da farkl› fikir vetecrübenin k›sa süre içindeortaya konmas› ve askeribir arac›n, tasar›m›ndan

üretimine kadar geçen,y›llar alan sürecink›salt›lmas› hedefleniyor.Adaylara, 3 Mart’a kadarprojelerini teslim etmesüresi verilen yar›flman›nkat›l›mc›lar›, tasar›mlar›n›nhayata geçirilmesi f›rsat›n›n yan› s›rayar›flman›n 10.000 dolarl›kbüyük ödülü için deyar›flacak.Local Motors firmas›n›n da destekledi¤iyar›flmada, XC2V(Experimental Crowd-derived Combat-support Vehicle)olarak adland›r›lacakarac›n, muharebesahas›nda keflif, lojistikdestek ve tahliye gibi görevleri icra etmeye uygunflekilde tasarlanmas›gerekiyor. Arac›n sadecemuharebe ortamlar›nda

de¤il, zaman zamanAmerikan elçiliklerininmaruz kald›¤› sald›r›durumlar› ve do¤alafetlerde de kullan›labilmesi düflünülüyor.Tasarlanacak arac›n özellikleriyle ilgili beklentiler aras›nda,dayan›kl›l›¤›n›n yan› s›rahafif ve süratli olmas› öneç›k›yor. Azami 550 kg (1200pound) faydal› yüktafl›yabilmesi ve harici yükçekme kapasitesinin deazami 1800 kg (4000 pound)olmas› istenen XC2V’nin,floför dâhil, 5 personeltafl›ma kapasitesine sahipolmas› düflünülüyor. ‹lk etapta GeneralMotors’un LS3 V8 motorunun kullan›laca¤›XC2V için, üretim karar› al›nmas›

durumunda, farkl› güçpaketi seçenekleri dedüflünülüyor. FNSS’nindüzenledi¤i yar›flmada isebilindi¤i gibi, önümüzdeki 30 sene içerisindekullan›labilmesi beklenen,hafif (azami 10 ton) ve orta (azami 25 ton) s›n›fta,insanl› bir z›rhl› muharebearac›n›n tasarlanmas› hedefleniyor. Profesyonelve ö¤renci kategorilerindeayr› ayr› de¤erlendirilecekolan yar›flman›n sonuçlar›14 Mart’ta aç›klanacak ve dereceye girentasar›mlar ve tasar›mc›lar›nödülleri ise 19 Mart’ta verilecek. FNSS’nin yar›flmaiçin belirledi¤i; profesyonelkategoride 10.000 TL,ö¤renci kategorisinde ise6.000 TL’lik birincilik ödülleri de DARPA’danafla¤› kalm›yor.

A400M Yak›t ‹kmal Testlerine Bafllad›

DARPA’danFNSS’ye Rakip Yar›flma

©A

merik

an S

avun

ma B

akan

l›¤›

©A

irbus

Mil

itar

y

VC10’un gövde alt› hortumu ile temas etmeye haz›rlanan Grizzly 1.

15

www.savunmahaber.com MSI Dergisi Dergisi- fiubat 2011

Son dönemde ad›ndan epeyce bahsettiren Eclipse 500

uça¤›n›n üreticisi Eclipse Aerospace’e geçti¤imiz Ekim

ay›nda yat›r›m yapma karar› alan Sikorsky, sermaye

yat›r›m› ifllemlerini tamamlad›¤›n› 2 fiubat’ta aç›klad›.

Böylece, Eclipse 500 çok hafif çift motorlu jetinin üretimine

yeniden bafllanmas›n›n da önü aç›lm›fl oldu. Sikorsky ve

Eclipse Aerospace ortakl›¤›yla, Sikorsky’nin küresel

tedarik, servis ve destek zinciri gibi genifl altyap›

imkânlar›ndan da faydalanabilecek olan Eclipse

Aerospace’in, havac›l›k dünyas›nda kendisine yeni bir yer

edinmesi bekleniyor. Eclipse Aerospace’in kurucu

ortaklar›ndan olan EA Havac›l›k Yönetim Kurulu Baflkan›

Ekim Alptekin, Sikorsky’nin sermaye yat›r›m›n› flöyle

de¤erlendirdi: “Bu ortakl›k Türk giriflimcili¤inin son y›llarda

ne kadar geliflti¤inin bir kan›t›d›r. Türk sermayesiyle

tekrar hayata gecen Eclipse, Sikorsky'nin de deste¤iyle

üretime geçip pazar›n› h›zla büyütecektir. Havac›l›k

dünyas›nda yeni bir dev olufluyor.” Uygun fiyat› ve

kabiliyetleri ile tercih edilen bir hafif jet olan Eclipse 500,

en yak›n rakibinden yüzde 40 daha az yak›t harcamas›yla

göz dolduruyor. Eclipse Aerospace taraf›ndan özellikleri ve

operasyonel kabiliyetleri sürekli gelifltirilmekte olan jet,

flu anda dünyada 260 kifli taraf›ndan kullan›lmakta.

Eclipse 500’e Sikorsky Deste¤i Tamam

‹talyanlar›n 4° Stormo filosunda görev yapan

Eurofighter Typhoon jetleri, K›fl Örtüsü (WinterHide) 2011 olarakadland›r›lan ortak tatbikataev sahipli¤i yapt›. Tatbikata,Danimarka Kraliyet HavaKuvvetleri 11adet F-16 ilekat›l›rken, ‹ngiliz KraliyetHava Kuvvetleri’nin 494 FS(Fighter Squadron) filosundagörev yapan Amerikan HavaKuvvetlerine ait F-15E’ler detatbikatta haz›r bulundu.‹talya’n›n Grosseto flehrindegerçekleflen tatbikatta,Danimarka’ya ait F-16’lar›n,‹talyan Typhoon’lar› ile birlikte, günde üç farkl›görev dahilinde, yak›n havadeste¤i (Close Air Support /CAS) ve itdalafl› senaryolar›n›farkl› ortamlarda denemef›rsat›n› yakalad›¤› belirtiliyor.4 hafta boyunca, gündüz ve gece devam edentatbikatlarda, toplam

600 saatlik uçufl süresineulafl›ld›. 4° Stormo filokomutan› Albay MicheleMorelli, yapt›¤› aç›klamada, tatbikat›n, y›llardan beriNATO’da oturtulmayaçal›fl›lan standart operasyonel prosedürlerin

denetlenmesi ve pekifltirilmesi için f›rsatsundu¤u gibi EurofighterTyphoon’lar›n operasyonelkabiliyetlerinin ne derecebaflar›l› oldu¤unun gözlemlenmesi aç›s›ndan dafaydal› oldu¤unu söyledi.Eurofighter yetkilileri ayr›ca,tatbikat›n, Danimarkal› pilotlar›n, F-16 ileEurofighter Typhoon’unoperasyonel kabiliyetlerininmukayese etmesi veEurofighter Typhoon’unüstünlü¤ünün görülmesiaç›s›ndan da önemlioldu¤unun alt›n› çizdi.

‹talyan Eurofighter’lar› K›fl Örtüsü Tatbikat›na Ev Sahipli¤i Yapt›

©E

clipse A

erosp

ace©

Euro

fighter

©E

uro

fighter

SAVUNMAHABER

16


“A BD Savunma Bakan› Robert Gates, denizafl›r›harekât için tasarlanan amfibi hücum arac›

(EFV) projesini iptal etti” haberinin hemen arkas›ndanbafllayan ve halen bütün h›z›yla devam eden tart›flmalaragöre, bafll›ktaki sorunun cevab›: Evet!Her fley asl›nda yaklafl›k 40 y›ld›r kullan›lmakta olanamfibi hücum arac› AAV-7A1’in, yeni nesil bir araçlade¤ifltirilmesi çal›flmalar›n›n çok masrafl› oldu¤unungörülmesi ile bafllad›. 6 Ocak’ta yap›lan aç›klamayla buçal›flman›n iptal edilmesinin, makul bir operasyonelgerekçeye dayand›r›lmas› amac›yla, “yeni amfibi harekâtkonsepti” yaz›lmas›n›n yolunu açmaya bafllayan BakanGates ve yard›mc›lar›, halen son derece yetersiz ve deniz piyadelerin çok zayiat vermesine neden olaca¤› tahmin edilen bu çal›flma üzerinde duruyorlar.Yap›lan çal›flman›n nedenleri ise, özetle flöyle; Deniz Piyadelerinin, k›y›y› savunanlar› önceden bertaraf etmeden bir ç›karma yapmalar›, modern ve hassas güdümlü mühimmat›n kullan›ld›¤› günümüzmuharebe ortam›nda son derece riskli ve tehlikelidir. Bu konuda Bakan Gates, ayr›ca, günümüz flartlar›nda,

ABD’nin, bir ç›karma harekât› yapmas›n›n gereklili¤ini de sorguluyor.Deniz Kuvvetlerinden sorumlu Bakan Yard›mc›s› RobertO. Work de böyle bir harekât›n safhalar›n›n art›k birhücum ç›karmas›n› gerektirmeyecek kadar hassasoldu¤unu vurgulayarak, Deniz Piyadelerinin görevkoflullar›n› “müflterek bir yaklafl›m” içerisindedüflünmelerini istiyor. Yani, kara, deniz, hava kuvvetleri ve özel kuvvetler ile Deniz Piyadelerinin müflterekgerçeklefltirece¤i, k›y›ya ne zaman emniyetle ç›k›laca¤›nakarar verecek bir Müflterek Görev Kuvveti Komutan›’n›nemir komutas›nda icra edilecek bir Müflterek AmfibiHarekat konsepti planlan›yor. Bu da ABD Amfibi HarekatMüflterek Talimnamesi JP3-2’nin, Deniz Piyadelerinin ve kuruluflundaki Deniz Piyade Denizafl›r› Kuvvetlerinin(Marine Expeditionary Forces), art›k müstakil olarak deniz afl›r› bir harekat icra edemeyecekleri bir de¤iflikli¤eu¤rayaca¤› anlam›na da geliyor. Çeflitli bahanelerle “EFV” projesini rafa kald›ran Pentagon’un, amfibi harekâtile ilgili ortaya att›¤› yeni düflüncelere bak›l›rsa, k›y›yadaha az korunarak ve daha az atefl gücü ile ç›kmak, gelecekte askerlerin kaderi olacak.

ABD’nin Yeni Ç›karma Konsepti, US MEF’i Tarihe mi Gömecek?

©A

mer

ikan

Den

iz P

iyad

eler

i

©A

mer

ikan

Den

iz P

iyad

eler

i

SAVUNMAHABER

18


Rusya ve Hindistanyak›nlaflmas›nda,

bölgesel ve küresel güvenli¤in gelifltirilmesinede katk›s› oldu¤u belirtilenhavac›l›k projelerine yönelik ortak projeler h›zkesmeden devam ediyor.Bu projelerden en çok öneç›kan›, flüphesiz 5’inci nesilçok rollü savafl uça¤›üretimine yönelik bafllat›lanPMF (perspective multi-functional fighter)projesi. Bilindi¤i gibi, Rus-Hint askeri-teknik iflbirli¤inin en büyük ortakprojesi olarak gösterilen(PMF) cephesinde önemlibir aflama, Aral›k 2010’daRusya Devlet Baflkan›Medvedev’in Hindistanziyareti s›ras›ndaimzalanan anlaflma ilegeride b›rak›lm›flt›. United Aircraft Corporation(UAC)’a ba¤l› Sukhoi firmas› ve HindustanAeronautics Limited (HAL) aras›nda at›lan buimzayla, ortakl›k resmiyetkazand›¤› gibi, çeflitliaflamalardan olufltu¤ubelirtilen projenin de ilkad›m› at›lm›flt›. Yeni malzemeler vebirleflenleri içeren modern teknolojilerin gelifltirilmesinin önünüaçmas› beklenen proje ile iki ülkenin havac›l›k

sanayilerine güçkazand›r›lmas› da hedefleniyor. ‹ki ülkearas›ndaki stratejikortakl›¤› da güçlendirecekolan PMF projesikapsam›nda PAK FA olarak adland›r›lan uça¤›n, radara yakalanmama, gövde içindesilah tafl›ma, süpersonikseyir h›z› ve yüksekmanevra kabiliyeti gibiözelliklerin yan› s›rageliflmifl bir uyar› ve elektronik harp sisteminesahip olmas› beklenirken,uça¤›n, Hint taraf›n›nteknik gereklerine deuygun temelde gelifltirilece¤i belirtiliyor.Rus-Hint askeri-teknik iflbirli¤i alan›nda Sukhoi firmas›n›n üstlendi¤i bir

di¤er proje ise HindistanHava Kuvvetlerinin envanterindeki Su-30MKIsavafl uçaklar›na BrahMos seyir füzelerinin entegrasyonunu da içerenmodernizasyon çal›flmalar›ve sat›fl sonras› desteksa¤lanmas›.Hindistan Hava Kuvvetlerienvanterinde bulunan 63adet MiG-29 savafl uça¤›n›nmodernizasyonu da iki ülke aras›ndasürdürülen askeri-teknik ifl birli¤inin bir baflkaörne¤i. 7 Mart 2008’deimzalanan ve 964 milyondolarl›k bütçeye sahipmodernizasyon projesikapsam›nda, flu ana dek4’ü tek ve 2’si çift kiflilikolmak üzere, toplam 6 adet MiG-29, Rusya’da

modernize edilmifl durumda. Geriye kalan 57 uçak ise HAL taraf›ndanHindistan’da modernizeedilecek. MiG-29UPGolarak adland›r›lan modernize edilmifl ilk uçak, ilk test uçuflunu 4 fiubat’ta yapt›. Yaklafl›k 1 saat süren uçufl, MiG test pilotu MikhailBeliyaev taraf›ndan gerçeklefltirildi. Thales’indost-düflman tan›ma sisteminin de entegreedilece¤i uçaklar, Zhuk-ME radar›, kaskamonteli niflangah sistemi,geliflmifl seyrüsefer vemuhabere sistemleri, K-36D-3.5 f›rlatma koltu¤uve RD-33 turbofan motorlar›yla teçhiz edilecek.

Rus-Hint Yak›nlaflmas› Havac›l›kProjeleriyle Sürüyor

©M

iG C

orp

oratio

n©

MiG

Corp

oratio

n

ÖZEL HABER

20


Ça¤›yla Yar›flan Hava Kuvvetlerimiz

100. Yafl›n› Kutluyor

Ça¤›yla Yar›flan Hava Kuvvetlerimiz

100. Yafl›n› Kutluyor

Tüm

Foto

¤raf

lar:

©T

ürk

Hav

a K

uvvet

leri

Kom

uta

nl›

¤›

21

T ürk halk›ndan ald›¤›destek ve güçle eldeetti¤i 100 y›ll›k biriki-

mi sayesinde, uluslararas›alanda kendine ön s›ralardayer edinirken, ça¤›n gerek-lerine göre donanm›fl insangücünün yetiflmesine verdi-¤i önemle de öne ç›kanTürk Hava Kuvvetleri,100’üncü y›l›n› simgeleflti-recek bir logo ve slogan›nbelirlenmesi için kurumbünyesinde bir yar›flma dü-zenlemiflti. Büyük ilgi görenyar›flmaya, 313 Hava Kuv-vetleri personeli, toplam343 logo ve 924 slogan ilekat›ld›. Yap›lan de¤erlendir-melerde, Türk Hava Kuvvet-

lerinin tarihi kadar, gücü-nü ve ça¤›yla yar›flan

kimli¤ini de öne ç›-

karan 100’üncü y›l logosuve bu anlaml› y›l dönümünükal›c› ve etkileyici k›lmas›beklenen “Türk Hava Kuv-vetleri Ça¤›yla Yar›fl›yor”slogan› seçildi.Türk Hava Kuvvetleri, etkin-liklerin sadece kurumun y›ldönümünü kutlamak ama-

c›yla de¤il, ayn› zamanda,hem sivil ve askeri havac›l›-¤a duyulan ilgiyi artt›rmakhem de özellikle gençler ol-mak üzere, tüm halk›n ken-di hava kuvvetleri ile tekno-lojisine güven duymas›n›sa¤lamak için düzenlene-ce¤ini belirtiyor.


Atatürk’ün ön gördü¤ü çizgide bir Türkiye idealini gerçeklefltirmek ve bu

Türkiye’nin teminat› olmak için, sahip oldu¤u coflku ve kabiliyetlerini her geçen

gün daha da artt›ran Türk Hava Kuvvetleri, bu y›l 100’üncü yafl›n› kutluyor.

Bu kapsamda, y›l boyunca genifl bir yelpazede gerçeklefltirilecek kutlama

etkinlikleri; hava gösterilerinden çeflitli konferanslar›n düzenlenece¤i akademik

faaliyetlere, e¤itim ve tatbikatlardan kültür-sanat ve sosyal sorumluluk

projelerine kadar uzan›yor. 20 Ocak’ta Cumhurbaflkanl›¤› Senfoni Orkestras›

(CSO) eflli¤inde gerçeklefltirilen Türk Hava Kuvvetleri 100’üncü Y›l Konseri

ile bafllayan bu etkinlikler, y›l boyunca h›z kesmeden devam edecek.Naile ASLAN / [email protected] / Senem ÖZTÜRK / [email protected]

ÖZEL HABER

22

100’üncü Y›l KonseriHikâyeleriyle Göz DoldurduKutlamalar›n ilk etkinli¤iolan Cumhurbaflkanl›¤› Sen-foni Orkestras› (CSO) taraf›n-dan verilen “100’üncü Y›lKonseri”, 20-21 Ocak’ta CSOKonser Salonu’nda gerçek-lefltirildi.Konser öncesinde bir konufl-ma yapan Hava KuvvetleriKomutan› Org. Hasan Aksay,Türk Hava Kuvvetlerinin ikin-ci yüzy›l›na ad›m atarken, ça-¤›yla yar›fl›n› her alanda sür-dürmeye kararl› oldu¤unuvurgulayarak, “Bugünlerimi-zi; havac›l›kta da ça¤lar ötesivizyona sahip büyük Atam›za,destek ve sevgilerini her anyüre¤imizde hissetti¤imizkadirflinas Türk Milleti’ne,her biri yüce milletimizin flef-katli ba¤r›ndan yetiflmifl ha-vac› personelimize, ömrünüvakfetmifl komutanlar›m›za,kahraman gazilerimize vegöklerden gönüllere intikaletmifl aziz flehitlerimizeborçluyuz” dedi.Devlet Sanatç›s› Piyanist Gül-sin Onay eflli¤inde Rahmani-

nof’un 3’üncü Piyano Konçer-tosu’nun icra edildi¤i konse-rin ikinci bölümünde ise CanAtilla’n›n, 100’üncü Y›l içinbesteledi¤i senfonik eserlerseslendirildi. Orkestra flefiEmin Güven Yafll›çam’›n yö-netiminde, soprano Elif Gö-kalp, TRT Çok Sesli Korosu veAnkara Devlet Opera ve Bale-si Korosu eflli¤inde seslendi-rilen senfoni, her biri farkl› hi-kâyeye sahip 6 ayr› bölümdenolufluyor.‹nsanl›¤›n uçufl serüvenininanlat›ld›¤›, “Uçabilmek Rüya-s› ve ‹lk Uçufl” ad›n› tafl›yan ilkbölümde, Wright Kardefl-ler’in, ‹mam-› Cevheri’nin,Hazerfen Ahmet Çelebi’nin veLagari Hasan Çelebi’nin uç-ma hayalleri, özgürlük temas›alt›nda melodilefltirilmifl.Marflta, tarih boyunca uçma-n›n sembolü kabul edilenkartallar, sesle betimlenmifl.Senfoninin ikinci bölümü,“Osmanl›’da ‹lk Heyecan veKahire’ye Yolculuk” ad›n› ta-fl›yor. Bu bölüm I. Abdülha-mit’in Osmanl› semalar›ndailk kez gördü¤ü balon karfl›-s›nda duydu¤u heyecan› an-

latarak bafll›yor. Harbiye Na-z›r› Mahmud fievket Pafla’n›nimparatorlukta havac›l›¤›resmen bafllatmak için gös-terdi¤i çabalar ve toplananba¤›fllarla al›nan ilk uçaklar›nuçufllar›n›n yaratt›¤› mutlulu-¤un betimlendi¤i bölümde,‹talyanlar›n Trablusgarp’a gi-rifli ve uçaklar›n tarihte ilk

defa bombard›man maksatl›kullan›ld›¤› da anlat›l›yor. Bubölümde Balkan Savafl› dakaramsar bir flekilde yans›t›-l›rken, buradaki yenilginin ar-d›ndan, havac›l›k tarihimizde-ki umut ve kararl›l›¤›n simge-lendi¤i “Kahire” temas› dev-reye giriyor. ‹ttihat ve Terakkitaraf›ndan yap›lmas› karar-


23

laflt›r›lan ve ‹ngiliz yönetimin-de Kahire’ye düzenlenen fan-tastik moral uçuflu da bu te-mada yerini buluyor.Üçüncü bölüm, “Savafllar,Zaferler ve Yüzbafl› Faz›lBey” ad›yla, Birinci DünyaSavafl› ve Türk topraklar›n›npaylafl›lmas›n›n kasvetiylebafllarken, onuru ve zaferinanc›n› simgeleyen görkem-li bir “Türk” marfl›na dönü-flüyor. Çanakkale Muharebe-leri’nde, düflmana karfl› eldeedilen hava zaferlerinin me-lodilerle anlat›ld›¤› bu bö-lüm, ‹stiklal Harbi’nde haya-t›n› kaybetmifl olan, Türk ha-vac›l›¤›n›n efsanevi ismi Yüz-bafl› Faz›l Bey’in kahramanl›-¤› an›s›na, bir sayg› durufluniteli¤inde görkemli bir ka-pan›flla sona eriyor.Savafllar›n ard›ndan, yorgun,ama tüm zorluklara karfl›nyenilmeyen Türk ulusununonurlu zaferini tasvir eden“‹stiklal Savafl› ve SabihaGökçen” olarak adland›r›landördüncü bölüm ile de Türkhavac›l›k tarihine geçmifl in-sanlar›n gayretleri, Türk Ha-va Kurumunun ilk kuruluflheyecan› ve Sabiha Gök-çen’in ilk uçuflu ile havac›l›k-taki geliflim anlat›lm›fl.

“K›br›s Günleri ve Uçak Sa-nayisinin Do¤uflu” olarak ad-land›r›lan beflinci bölümde,1964 y›l›ndaki, yaklafl›k 100adet Türk jetinin K›br›s se-malar›nda yapt›¤› görev veK›br›s Türklerinin yaflad›¤›ac›lara son verme çabas› ileHv.Plt.Yzb. Cengiz Topel’inflehit edilifli betimlenirken,K›br›s’ta kavuflulan huzur dayans›t›lm›fl. Bu bölümde“Kendi uça¤›n› kendin yap”kampanyas›n›n yan› s›raTürk uçak sanayisini gelifltir-me çabalar› ve mutlu bir ge-lece¤e duyulan özlem de no-talara dökülmüfl.F-16 uça¤›n›n müzikal tasvi-rinin yap›ld›¤›, son bölümolan “F-16 Uça¤› ve Sonsuz-lu¤a Do¤ru”da ise, Hava Kuv-vetlerinin 100’üncü y›l› içinbestelenen marfl, koro eflli-¤inde seslendiriliyor.Büyük be¤eniyle karfl›lananve bizlerin de keyifle izledi¤i-miz “100’üncü Y›l Konse-ri”nin ard›ndan, yeni konser-ler de s›rada. Bu y›l içerisin-de yabanc› ülkelerin askeribandolar›n›n yan› s›ra TürkHava Kuvvetleri Caz›n Kar-tallar› Orkestras›’n›n da çe-flitli konserler vermesi plan-lan›yor.


ETK‹NL‹K TAKV‹M‹� 8 fiubat’ta, ‹stanbul’daki Harbiye Kültür Sitesi’nde, 1914 y›l›nda

büyük özverilerle gerçeklefltirilen ‹stanbul-Kahire seferinin ilk gününde bafllayacak ve üç gün sürecek olan "Türk Hava Kuvvetlerinin 100 Y›l›" sempozyumu,

� 8 Mart Dünya Kad›nlar Günü’nde, Ankara’daki Hava KuvvetleriKomutanl›¤› Karargâh›’nda, “Türk Hava Kuvvetlerinin 100 Y›ll›kTarihinde Bayan Subaylar Konferans›”,

� 24 Mart’ta, Ankara’daki Hava Kuvvetleri Komutanl›¤› Karargâh›nda,Türk Havac›l›¤›ndaki katk› ve hizmetlerinin an›laca¤› ve de¤erlendirilece¤i “Türk Hava Kuvvetleri’nin 100 Y›ll›k TarihindeAstsubaylar Konferans›”,

� 2011 y›l› bahar aylar›nda, F-16 Solo Gösteri Timi “Solo Türk” hava gösterileri,

� 30 Nisan’da, Ankara’da yap›lacak a¤aç dikme töreniyle, 100’üncü y›l onuruna dikilen 100.000 fidan› temsilen “100’üncü Y›l Hat›ra Orman›”n›n aç›l›fl›,

� 30 Nisan’da yap›lacak törenle kazananlar› aç›klanacak olan ilk, orta ö¤renim ve üniversite ö¤rencilerine yönelik olarak, “100’üncü Y›l›nda Türk Hava Kuvvetleri” konulu resim yar›flmas›,

� May›s ay› içinde galas› yap›lacak olan, Türk Hava Kuvvetlerinin 100 y›ll›k tarihinde yer alan önemli kifli, olay ve geliflmeleri anlatan,Devlet Tiyatrolar› Genel Müdürlü¤ü taraf›ndan sahnelenecek tiyatro oyunu,

� F-16 Solo Gösteri Ekibi ve Türk Y›ld›zlar›’n›n kat›l›m›yla, 8 May›s’taDiyarbak›r 2'nci Hava Kuvveti Komutanl›¤›nda, 22 May›s’taEskiflehir 1'inci Hava Kuvveti Komutanl›¤›nda, ulusal hava gösterileri,

� 10-13 May›s tarihleri aras›nda, ‹stanbul Beylikdüzü TÜYAP Fuar ve Kongre Merkezi’nde, IDEF 2011 Uluslararas› SavunmaSanayii Fuar›,

� 12-14 May›s tarihleri aras›nda, ‹stanbul’da Hezarfen Havaalan›’nda,uluslararas› kat›l›ml› “Gelece¤in Uçak Tasar›m›, GelecektekiGörevler ‹çin Robot Hava Araçlar› Tasar›m› Yar›flmas›”,

� 14 May›s’ta, Türk Hava Kuvvetlerinin 100’üncü y›l›n›sembollefltirmek, kal›c› bir simge oluflturmak amac›yla, ‹stanbul’dainfla edilecek olan "100'üncü Y›l An›t›"n›n aç›l›fl›,

� 28-29 May›s’ta, Ankara Etimesgut’taki Hava Kuvvetleri Komutanl›¤›Müzesi taraf›ndan düzenlenecek olan, “Uluslararas› Plastik ModelUçak Yar›flmas› Sergisi”,

� 1 Haziran’da, ‹stanbul’da, her y›l farkl› bir Avrupa ülkesinde yap›lanAvrupa Hava Kuvvetleri Komutanlar› Konferans› (EuropeanAir Chiefs Conference / EURAC),

� 2 Haziran’da, ‹stanbul’da, 21'inci yüzy›l›n hava ve uzay konular›n›ngörüflülece¤i, Dünya Hava Kuvvetleri Komutanlar› Konferans›(Global Air Chiefs Conference / GACC),

� 4-5 Haziran tarihlerinde uluslararas› kat›l›ml› ve halka aç›k olarak‹zmir Çi¤li 2'nci Ana Jet Üs Komutanl›¤›nda düzenlenecek “TürkiyeHava Gösterisi 2011”,

� 9-11 Haziran tarihleri aras›nda, Lütfi K›rdar Kongre Merkezi veHarbiye Askeri Müze ve Kültür Sitesi’nde “Uzay TeknolojilerindeSon ‹lerlemeler (Recent Advances in Space Technologies / RAST)Konferans›”,

� 13-24 Haziran tarihleri aras›nda, Konya 3’üncü Ana Jet ÜsKomutanl›¤›nda, uluslararas› “Anadolu Kartal›” e¤itimi ve 21 Haziran’da “Seçkin Gözlemci Günü”,

� 25 Haziran’da, ‹stanbul’da bulunan Hava Kuvvetleri Müzesi’nde,“Tarihi K›yafetler Gösterisi”,

� 29 Haziran’da, Konya 3’üncü Ana Jet Üs Komutanl›¤› At›flSahas›’nda, Hava Kuvvetleri Komutanl›¤› envanterinde bulunanhakiki mühimmatlar›n at›fllar›.

ÖZEL HABER

24

Etkinlikler Kültür ve Sanat Faaliyetleriyle deZenginlefltirildiTürk Hava Kuvvetlerinin100’üncü kurulufl y›l dönümüetkinlikleri, ilerleyen say›lar›-m›zda detaylar›n› sizlerle pay-laflaca¤›m›z akademik toplan-t›lar›n yan› s›ra önemli sanat-sal faaliyetleri de içeriyor.Farkl› konseptlere göre tasar-lanm›fl foto¤raf ve ya¤l› boyaresim sergileri, 2011 y›l› bo-yunca farkl› flehirlerde sanat-severlerle buluflacak. Y›l›n ilkdöneminde düzenlenecek olansergiler, Ankara, ‹stanbul, ‹z-mir, Diyarbak›r ve Eskiflehir’dehalk›n ziyaretine aç›k olacak.Ayr›ca etkinlikler kapsam›n-da, Türk Hava Kuvvetlerinikonu alan bir sinema filmi degösterime girecek. Sinemafilminde, Türk Hava Kuvvetle-ri personelinin yaflam›ndankesitler, farkl› bir görsel yak-lafl›m ve sanat deneyimi ile iz-leyiciye sunulacak.Hava Kuvvetleri Komutanl›¤›-n› tan›tmak, cayd›r›c› gücünüöne ç›karmak ve gençleri ha-

vac›l›¤a özendirmek amac›ylahaz›rlanan, 10 bölümlük tele-vizyon program›n›n da 2011y›l› içerisinde, çeflitli televiz-yon kanallar›nda yay›nlanma-s› bekleniyor. Ayr›ca, TürkHava Kuvvetlerinin 100’üncükurulufl y›l dönümüne erifl-mesinin onurunu, sevincini vecoflkusunu Türk Milleti ilepaylaflmak amac›yla haz›rla-

nan k›sa filmler de y›l boyun-ca çeflitli kanallarda gösteri-lecek.Türk Hava Kuvvetlerinin tari-hini anlatmak amac›yla TRTtaraf›ndan haz›rlanan ve yö-netmenli¤ini Turgay Bos-tan’›n yapt›¤› 6 bölümlük bel-gesel ve TRT Çocuk kanal› ta-raf›ndan bafllat›lan bir çal›fl-ma sonucu haz›rlanan, bilimkurgu türündeki ANKA (Ana-dolu Kartal›) adl› çizgi film deizleyicileriyle buluflacak.Türk Hava Kuvvetleri tarihinikonu alan çeflitli kitaplar›n da100’üncü Y›l etkinlikleri kap-

sam›nda kamuoyunun be¤e-nisine sunulmas› beklenir-ken, Hava Kuvvetleri Komu-tanl›¤› ve Türk Y›ld›zlar› ‹nter-net sitelerini de yenilendi.“Solo Türk” ‹nternet sitesi ve“Türkiye Hava Gösterisi” ‹n-ternet sitesi de yak›nda hiz-mete sunulacak.Türk Hava Kuvvetlerinin100’üncü kurulufl y›l dönü-münün coflkusu ve heyecan›,posta pullar›na da yans›ya-cak. 100’üncü y›l, PTT GenelMüdürlü¤ünün 2011 y›l› pulemisyon program›nda da yeral›yor.


W right Kardefller’in17 Aral›k 1903’tekitarihi de¤ifltiren ilk

uçufllar›ndan k›sa bir süresonra, henüz emeklemedöneminde olan otomobilça¤›nda, ilk uçan otomobilhayalleri telaffuz edilmeyebafllan›r.Uçmay› baflaran ilk otomo-bil, Waldo Waterman tara-f›ndan gelifltirilen Aerobile,21 Mart 1937 tarihinde ha-valan›r. Uçan araba dene-meleri çeflitli mucitler tara-f›ndan takip eden y›llardafarkl› flekillerde tekrarlan›r.Tarihte pek çok kez, yenilik-çi, hatta devrimsel say›labi-lecek birçok icad›n, askeriihtiyaçlar paralelinde yap›-lan çal›flmalar sonucu orta-ya ç›kt›¤› gerçe¤ine uygunolarak, uçan platformlariçin yap›lan çal›flmalarda daöncülü¤ün yine askeri pro-jelerde oldu¤unu görmek-teyiz.

Tek Kiflilik Platformlar1950’li y›llarda, NASA ya da odönemki ad›yla NACA’da, tekkiflilik uçan platformlar›n ge-lifltirilmesi konusu ilk olarakortaya at›l›r. NACA mühendi-si Charles Zimmerman’›n or-taya koydu¤u ve bir helikop-terin pallerinin bir platfor-mun alt›na monte edilerek,arac›n platform üzerinde bu-lunan pilotun vücut hareket-leri ile kontrol edilmesiprensibine dayanan teori, ya-p›lan çeflitli deneme-lerle do¤rulan›r.Teoriye göre, pilot dikdurdu¤unda plat-form hover yapa-rak, konumu koru-yacak; pilotun git-mek istedi¤i yönedo¤ru e¤ilmesi du-rumunda ise plat-

formun o yöne ilerlemesinisa¤layacakt›r. Zimmermann,“Uçan Ayakkab›lar” ad›n›verdi¤i bir konsept do¤rula-ma arac› tasarlar. Hedefuçaklar›ndan al›nm›fl iki adetmotorun ba¤land›¤› bir çelikboru konstrüksiyondan olu-flan bu platform ile yap›landenemeler gelecek vaat et-mektedir. Bunun üzerine pi-yadenin muharebe alan›nda-ki hareket yetene¤ini artt›r-ma amaçl›, tek kiflilik uçanplatformlar›n gelifltirilmesiçal›flmalar› bafllar.1950’lerin ortalar›nda, DeLacner firmas› taraf›ndangelifltirilen DH-4 Helivector,türün ilk örne¤i olur. En üst-te ayakta duran bir pilot, al-t›nda basit bir platform ve

ona ba¤l› bir motor ve tah-rik etti¤i pervanenin bulun-

du¤u bu araç,

ANAL‹Z

26


Birço¤umuzun çocuklu¤undan hat›rlad›¤›

Binbir Gece Masallar›’n›n haf›zam›za kaz›nan

“Uçan Hal›”s›, ayn› zamanda insano¤lunun

kufllar gibi özgür bir flekilde

süzülerek uçma hayallerini de

yans›t›r. Yine tarihteki birçok efsanede,

bir flekilde kufl misal› uçmay› baflaran

kahramanlarla karfl›lafl›r›z. ‹nsanl›k, teknoloji merdiveninin

basamaklar›n› t›rmand›kça, uçma hayalleri de farkl› flekillerde

evrimleflip devam eder. Bunlardan belki de en popüler

olanlar›ndan biri, “Uçan Araba” mitidir. Bu efsane ve

hikâyelerin hepsi, yerden do¤rudan do¤ruya yükselip, uçmay›

baflarmak orta noktas› üzerinde anlaflm›fl gibidirler. Ancak

nedense hiç bir efsanede, kilometrelerce uzunluktaki

pistlerden havalanabilen uçaklar›n hayal edilmedi¤i de görülür.Oykun EREN / [email protected] / [email protected]

Uçan Arabay› Aray›fl

DH-4 Helivector

27


©A

AI

Corp

oratio

n

motosiklet ve helikopterinbir kar›fl›m› gibi durmaktad›r.Pilot, platform üzerinde bu-lunan bir gidona tutunarakayakta durmakta ve vücudu-nu e¤erek arac› yönlendir-mektedir. Yine gidon üzerin-de bulunan bir gaz kolu vas›-tas›yla da motorun tahrik et-ti¤i pervanelere giden gücüayarlamaktad›r.‹lk test uçufllar›n›n baflar›s›üzerine, ABD Ordusu, buaraçtan 100 adet civar›nda birsiparifl verir. Ancak ilk testle-rin baflar›s›n›n ard›ndan, baz›soru iflaretleri de oluflmayabafllar. Arac›n kullan›m› tah-min edildi¤i kadar basit de-¤ildir. Pervanelerin hemenüzerinde duran operatöründe güvenli¤i konusunda baz›sorular ortaya at›lm›flt›r. K›sasüre sonra, pervanelerin es-neyerek birbirine çarpmas›nedeniyle yaflan›lan iki talih-siz kaza, program›n iptalineneden olur.Ayn› y›llarda Bensen firmas›da benzer bir araç üzerinde

çal›flmaktad›r. ‹ki ucuna van-tilatör tak›lm›fl bir al›flveriflarabas›na benzeyen bu araç,B-10 Propcopter olarak ad-land›r›l›r. Ancak testler so-nucu beklenilen performan-sa ulafl›lamaz.1953 y›l›nda Donanma Arafl-t›rma Kurumu taraf›ndanHiller firmas›na, tek kiflilikuçan bir platformun geliflti-rilmesi amaçl› bir direktif ve-rilir. VZ-1 Pawnee ad› verilenbu araç, ilk uçuflunu 1955 y›-l›nda gerçeklefltirir.Aerodinamik profile sahip birkanal (ducted fan) içerisindez›t yönde dönen iki pervaneyesahip bu arac›n pilotu, kana-l›n üst k›sm›ndaki bir plat-form üzerinde ayakta dura-rak, yine motosiklet gidonubenzeri bir kol ile arac› ku-manda etmektedir. Di¤er ta-sar›mlardan temel fark olankanal kullan›m›, klasik per-vane kullan›m›na göre, eldeedilen itkide yüzde 20 civa-r›nda bir art›fl getirmekte vebu sayede rotor çap›n›n kü-

çültülmesi sa¤lanmaktad›r.Ekim 1954 tarihinde Donan-ma Araflt›rma Kurumu’nateslim edilen ilk prototip ilegüvenlik ask›s›z ilk serbestuçufl 27 Ocak 1955 tarihindegerçekleflir. Hiller taraf›ndankanal›n alt k›sm›na yerleflti-rilen ve rotor itkisini yönlen-diren kanatç›klar sayesinde,pilot uçufl esnas›nda ellerinitamamen kumandalardançekebilmekte ve arac›n ha-vada as›l› olarak kalmas›sa¤lanmaktad›r. Bu sayedepilot, dürbün ve hatta silahkullanabilmektedir.Amerikan Kara Kuvvetleri dearaç ile ilgilenir ve 1956 y›l›n-da daha büyük bir versiyonu-nun gelifltirilmesi için Hillerile anlaflmaya var›r. 1958 y›-l›nda ilk uçuflunu gerçeklefl-tiren bu araç, ilk prototiptentemel olarak daha büyük bo-yutlara ve motora sahip ol-mas› ile ayr›lmaktad›r.Gerçeklefltirilen testler, genelanlamda baflar›l› kabul edil-mekle birlikte, arac›n genelolarak a¤›r, yavafl ve mekanikolarak karmafl›k oldu¤u de-¤erlendirilir. 1963 y›l›na gelin-di¤inde, Amerikan Kara Kuv-vetleri arac›n istenilen muha-rebe performans›n› karfl›la-mamas›n› neden olarak önesürerek program› iptal eder.

Uçan ArabalarTek kiflilik uçan platformlarile ilgili çal›flmalar, 1950 ile1960’l› y›llar aras›nda yo¤unbir ilgi görür. Ancak bu ilgi,60’l› y›llara gelindi¤inde, b›-çakla kesilmifl gibi kaybolur.Tek kiflilik uçan platform fik-ri baflar›yla prati¤e dönüfltü-rülmüfl olsa da, AmerikanKara Kuvvetleri böyle birarac›n envantere girmesineengel olacak eksikliklerin defark›ndad›r. Arac›n operas-yonel olarak kullan›labilmesiiçin, öncelikle yak›t kapasite-sinin prototiplerdeki mevcutdurumdan daha yüksek birseviyeye çekilmesi gerekli-dir. Ancak bunun gerçeklefl-tirilmesi durumda, arac›n,pilotun vücut hareketleri ileyönlendirilmesinin olanaks›zhale gelmesi kaç›n›lmazd›r.Bu araçlarda görülen eksik-liklerden bir di¤eri de emni-yet aç›s›ndan tek motora sa-hip olmalar› ve daha daönemlisi, bir motor ar›zas›durumunda, helikopterler-dekine benzer bir oto-rotas-yon yeteneklerinin bulunma-mas›d›r.Tüm bu eksikliklerin gideril-mesi durumunda, platfor-mun boyutlar›n›n tek kiflilikbir sistem için çok büyümesigerekti¤i yine Amerikan Kara

ANAL‹Z

28


Gelifltirilmifl Pawnee Prototipi

Hiller VZ-1 Pawnee

Bensen B-10 Propcopter

Kuvvetleri taraf›ndan yap›lantespitler aras›ndad›r. Dolay›-s›yla tek kiflilik uçan plat-formlara olan ilgi, kullan›la-bilir bir ürün ortaya ç›kama-dan kaybolur.Tek kiflilik uçan platformlar-dan beklenilen performansal›namasa da, Kore Savafl›’n›takip eden y›llarda, muhare-be sahas›nda hareket yete-ne¤inin artt›r›lmas› amaçl›aray›fllar devam eder. Heli-kopterlerin emekleme saf-has›nda oldu¤u bu y›llarda;arazi yap›s›n›n engellerindenetkilenmeyecek, hatta su bi-rikintilerini aflabilecek vekullan›m› oldukça kolay birhava platformunun gelifltiril-mesi amaçlanmaktad›r. Araçiçin; nakliye, ileri gözetlemeve hatta muharebe gibi gö-revler öngörülmektedir. Odönemde 1/4 ton Willy’s MBve Ford GP, Amerikan KaraKuvvetlerinin temel genelmaksat araçlar› olarak en-vanterderdir. GP harflerinin‹ngilizce söylenifli olan “jeep”teriminden hareketle, buaraçlara verilen “Uçan Jip”(Flying Jeep) takma ad› k›sazamanda benimsenir.Yap›lan ilk çal›flmalar›n ar-d›ndan, 1957 y›l›nda bir teklifeça¤r› doküman› yay›nlan›r.Doküman, 1,5 ila 4 m aras› ir-tifaya ç›kabilecek, 110 km/sa-at sürate ulaflabilecek ve 450kg faydal› yük tafl›ma kapasi-tesine sahip olacak, dikinekalk›fl ve inifl yapabilecek birgenel maksat arac›n› tan›m-lamaktad›r. Firmalardan ge-len cevaplar›n incelenmesisonucu, üç firmayla prototiparaçlar için kontratlar yap›l›r.Chrysler, Curtiss-Wright vePiasecki, seçilen firmalard›r.

Chrysler VZ-6CHChrysler taraf›ndan gelifltiri-len uçan araba, konvansiyo-nel bir uçak veya helikopter-den oldukça farkl› bir görü-nüfl ve mimariye sahiptir.Kanat ve di¤er konvansiyonelkontrol yüzeyleri bulunma-maktad›r. Bunun yerine,platformun iki ucunda bulu-nan kanallar içerisinde dö-nen pervanelerin oluflturdu-¤u itki ile araç havalanmak-tad›r. Arac›n alt› k›sm›ndayerde hareket için dikmelereba¤l› dört adet tekerlek bu-lunmaktad›r.Pilot, iki pervane grubuaras›nda, arac›n sol k›s-m›nda yer al›rken; perva-neleri tahrik eden motor,pilotun yan›nda bulunmak-tad›r. Pilot kumandalar›,temelde fonksiyon olarakhelikopter kumandalar›nagörünüfl olarak benzemek-le beraber; prensip olarakoldukça özgün çözümleriçermektedir. Arac›n yataydüzlemdeki dönüflü, perva-nelerin alt›nda bulunan ve

pilotun pedallar›na kablo-lar ile ba¤l› kanatç›klar›ndöndürülmesi ile sa¤lan-maktad›r. Yana yat›fl hare-ketleri ise, yine bu kanat-ç›klar›n ayn› anda farkl›yönlere döndürülmesi yo-luyla elde edilmektedir. Yu-nuslama hareketi ise, ka-nallar›n hava girifllerinin is-tenilen hareketi sa¤layacakflekilde k›smi olarak kapa-t›lmas› ile sa¤lanmaktad›rve pilotun lövyesi taraf›n-dan kumanda edilmektedir.Prototip araç, bir kablo ilegüvenlik ask›s›na ba¤l› ola-rak yap›lan ilk denemedeyerden havalanmay› baflar›r.Bu baflar›yla birlikte kazan›-lan güvenle, güvenlik ask›s›zyap›lan ilk testte, araç yer-den havalan›rken yana do¤rukaymaya bafllar. Bu sorunundüzeltilmesi için tekerlekler-den birinin serbest dönmeyetene¤i iptal edilir. Bu dü-zenlemeden sonra yap›lan ilkdenemede ise, araç yerdenkalkmak üzereyken, anidenyana do¤ru devrilir ve a¤›rhasar görür. Pilot ise, arka-s›nda yer alan güvenlik yap›s›sayesinde hafif yaralanarakkurtulur.Kazan›n ard›ndan çal›flmala-ra devam etme iste¤i olsa da,arac›n a¤›r hasar görmesisebebiyle Amerikan KaraKuvvetleri taraf›ndan verilendestek kesilir ve proje rafakald›r›l›r.

Curtiss-Wright VZ-7APCurtiss-Wright, Uçan Jipprojesine, oldukça konvansi-yonel bir yaklafl›m›n ele al›n-d›¤› bir prototip ile kat›l›r.Dikdörtgen kesitli kutu flek-lindeki bir gövdenin her ikiyan›ndan uzanan iki adet kolüzerinde bulunan dört adetpervaneden oluflan bu araç,ön k›s›mda oturan bir pilottaraf›ndan yönetilmektedir.Pilotun hemen arkas›nda ge-niflleyen gövde, yolcu veyakargo tafl›nmas›na olanaksa¤lamaktad›r. Arac›n turbo-flaft motoru en arka k›s›mdayer almaktad›r.Ask›ya ba¤l› olarak yap›lanilk uçufl testi, Nisan 1959’dagerçeklefltirilir. Yap›lan baz›modifikasyon çal›flmalar›n›nhemen ard›ndan da serbestuçufl denemeleri bafllar. Ol-dukça kolay kontrol edildi¤igözlemlenen araç ile yerden60 m kadar yükse¤e ulafl›l›r.Yo¤un bir test program› so-nucunda, Amerikan KaraKuvvetleri gözlemcilerinin dehaz›r bulundu¤u gösteriuçufllar› gerçeklefltirilir. Hat-ta bu uçufllar›n bir k›sm›nda,araç üzerine 76 mm’lik geritepmesiz bir top da yerleflti-rilir.Ancak Amerikan Kara Kuv-vetlerinin, 1959 y›l›nda UçanJip program›n› iptal etmesi,Curtiss VZ-7’nin de sonunuhaz›rlar.

29


Chrysler VZ-6CH

Curtiss Wright VZ-7AP

Piasecki VZ-8PUçan Jip denince akla ilk ge-len araç olan Piasecki VZ-8,projenin en baflar›l› ç›kt›s›olarak tarih sayfalar›na ad›n›yazd›rmay› baflar›r.VZ-8, kenarlar› yuvarlat›lm›fldikdörtgen fleklindeki birgövdenin iki ucunda bulunankanallar içerisinde dönenpervaneler ve orta k›s›mdabulunan pilot ve yolcu kabi-ninden oluflan bir tasar›masahiptir. ‹lk prototipte bulu-nan Lycoming piston motorile yap›lan testlerde, arac›nçit yüksekli¤inde bir engelizor geçecek bir güce sahipoldu¤u anlafl›l›nca, motorTurbomeca üretimi bir tur-boflaft motor ile de¤ifltirilir.Bu konfigürasyonla Haziran1959’da yap›lan uçufllar, tat-min edici bir performanslasonuçlan›r. 1100 kg a¤›rl›¤›n-daki araç, pilot dâhil 550 kgfaydal› yük tafl›yabilmektedir.Amerikan Kara Kuvvetleri ta-raf›ndan sürdürülen testlere,Amerikan Donanmas› da ilgigöstermeye bafllar. Donan-maya ödünç verilen arac›nalt k›sm›ndaki inifl tak›mlar›sökülür ve yerlerine uzundubalar tak›larak, araca suya

inifl yetene¤i kazand›r›l›r.Araç ile suya ve gemiler üze-rine baflar›l› inifller gerçek-lefltirilir.Yap›lan testlerde elde edilensonuçlar gelecek vaat et-mektedir. Donanma için ya-p›lan testler esnas›nda, Pia-secki taraf›ndan arac›n dahada gelifltirilmifl bir versiyonuüretilir. Fan kanallar›n›n bu-lundu¤u ön ve arka k›s›mlarayukar›ya do¤ru e¤im veril-mesi sayesinde, arac›n havah›z›nda önemli bir art›fl sa¤-lan›r. Bu prototipte iki adetTurbomeca flaft türbin moto-ru kullan›lmaktad›r. 135

km/saat azamih›z ve 56 km men-

zile ulafl›l›r. Arac›n toplama¤›rl›¤› 2200 kg’a ulaflm›flt›r.Araca, inifl tak›mlar›nda ya-p›lan de¤ifliklikler ile yol üze-rinde seyahat edebilme yete-ne¤i de kazand›r›l›r. Bu saye-de, sadece gerekti¤inde uça-cak ve uçmad›¤› zaman yoldagidecek arac›n menzilindeönemli bir art›fl sa¤lan›r.Yolcu kabininde yap›lan de¤i-fliklikler ile pilot ve dört yol-cunun tafl›nabilmesi müm-kün hale gelir. Testler bir y›l-dan daha uzun sürer. AncakVZ-8’de elde edilen baflar›larbile program›n devam›n›sa¤lamaya yetmez ve Ameri-kan Kara Kuvvetleri taraf›n-dan al›nan karar ile Uçan Jipprogram› ile birlikte VZ-8 detarihin sayfalar›na gömülür.

Zaman›n›n ÖtesindeOlan FikirlerAskeri ihtiyaçlar çerçevesin-de bafllat›lan Uçan Jip prog-ram› kapsam›nda yap›lan ça-l›flmalar›n sonucunda, çeflitliaraçlar ortaya ç›kar. Ancakbu çal›flmalar sonucunda el-de edilen en temel sonuç, bufikrin uygulanabilir oldu¤u-nun gösterilmesidir. Ürünedönüflebilirlik aç›s›ndan ba-k›ld›¤›nda ise beklenilen per-formansa ulafl›lamad›¤› gö-rülmektedir.Ortaya çal›flan prototiplerç›kmas›na ra¤men, bu proje-den vazgeçilme nedenine ba-k›ld›¤›nda, temel sebebin, odönemde giderek artan fle-kilde kullan›lmaya bafllan›-lan helikopterler oldu¤u gö-rülür.Operasyonel anlamda, uçanjiplerin düflük uçufl süratle-ri ve yine düflük menzilleri,bu araçlar›n kullan›labilirli-¤i konusunda ciddi çekince-ler yaratm›flt›r. Yine özellik-le rüzgâr flartlar›nda, araç-lar›n düflük denge perfor-mans› ve yönlendirilmesin-de yaflan›lan s›k›nt›lar daprojenin iptalinde rol oyna-m›flt›r. Küçük çapl› perva-neler ile elde edilen diskalan›n›n, helikopter palleriile karfl›laflt›r›ld›¤›nda orta-ya ç›kan düflük verim, heli-kopterlere göre yüksek biryak›t tüketimini de ortayakoymaktad›r.

ANAL‹Z

30


Piasecki Airgeep

ANAL‹Z

32

O y›llarda yap›lan de¤erlen-dirme, uçan jiplerin, helikop-terlere göre operasyonel ola-rak daha fazla k›s›t getirdikle-ri yönündedir. Bu durum daprojenin operasyonel bir ürünortaya ç›kart›lamadan rafakald›r›lmas›na yol açar.

Günümüze H›zl› ‹leri SarmaUçan arabay› aray›fl çabalar›,1950’li y›llarda yap›lan hara-retli çal›flmalardan sonra de-rin dondurucu raflar›n›n endiplerinde yerini al›r.Takip eden y›llarda, çeflitli si-vil uçan araba gelifltirme gi-riflimleri olur. Bu çal›flmala-r›n bir k›sm›nda, çeflitli pro-totipler de ortaya ç›kar. An-cak kullan›ma giren bir araçgelifltirilemez.2010 y›l› ilkbahar aylar›nda,Amerikan Savunma Bakanl›-¤›na ba¤l› ‹leri Araflt›rmaProjeleri Ajans› (Defense Ad-vanced Research ProjectsAgency / DARPA) taraf›ndanbafllat›lan Transformer ya dadi¤er ad›yla TX projesi, adetaUçan Jip projesinin küllerin-den do¤mufl hali gibidir (MSIDergisi Say› 61, Sayfa 70).Proje kapsam›nda, muharipbirliklere araziden ba¤›ms›zhareket yetene¤i kazand›-racak, hem uçabilen hemde yolda gidebilen dört kifli-lik bir araç gelifltirilmesihedeflenmektedir. Bu saye-de, konvansiyonel ve asi-metrik tehditlerden kolay-l›kla sak›n›lmas› mümkünolacakt›r. Bu cümleden ha-reketle, gelifltirilecek araç,özellikle Irak ve Afganis-tan’da karfl›lafl›lan yollaradöflenen may›n ve el yap›m›patlay›c›lara karfl› bir çö-züm aray›fl› olarak da de-¤erlendirilebilir.Araç için sald›r›, konvansiyo-nel olmayan muharebe, lo-jistik destek ve yaral› nakliyegörevleri belirlenmifltir. Pro-je kapsam›ndaki temel ge-reksinimler ise dikey kalk›flve inifl yetene¤i ve bir depoyak›t ile 460 km menzil ola-rak belirtilmektedir.

Proje kapsam›nda DARPA,Lockheed Martin ve AAI Corp.firmalar›n›, prototip araçlargelifltirmeleri amac›yla anasistem entegratörleri olarakseçmifl durumdad›r.Amerikan Ordusunun, halentemel genel maksat arac›olan HMMWV’den esinlene-rek “Uçan Humvee” ad› veri-len bu araçlar için, birçokfarkl› kullan›m senaryosudüflünülmektedir.Cephe hatt›ndaki veya geri-sindeki yollar üzerinde hare-ket etmek zorunda olan araç-lar için pusu, yol kenar›nayerlefltirilmifl tuzakl› bomba-lar ve may›nlar, büyük bir teh-dit kayna¤›d›r. Özellikle lojis-tik destek malzemesi tafl›yan

araçlar›n rotalar› öncedentahmin edilebilece¤i için, yu-kar›da ifade edilen tehditlerinriski katlanarak artmaktad›r.Ancak gerekti¤inde havalana-bilen bir araç için, bu tip tehli-keler kendili¤inden ortadankalkmaktad›r.Di¤er yandan, s›hhi tahliyegörevlerinde, yaral› persone-lin muharebe sahas›ndanh›zla uzaklaflt›r›lmas› ve ya-ralanma sonras›nda çok kri-tik olan ilk bir saat içerisindeyaral›n›n tedavi noktas›naulaflt›r›labilmesi aç›s›ndanda bu arac›n getirebilece¤iavantajlar önem kazanmak-tad›r. fiöyle ki, yaral›n›n tahli-yesi için helikopterin ça¤r›l-mas› ve bekleme süresi, bu

araçlar›n devreye al›nmas›ile ortadan kalkm›fl olacakt›r.Yine araç sayesinde, ç›karmaharekâtlar›nda, birlikler, sa-vunman›n yo¤unlaflaca¤› k›y›bafl› yerine, savunma hatlar›-n›n gerisine intikal edebile-cektir. Helikopterlerdenfarkl› olarak, inifl sahas›navard›ktan sonra da birliklerdo¤rudan karadan ilerleme-ye devam edebileceklerdir.Bu araçlar›n sahip olmas›beklenilen di¤er bir önemliyetenek de pilot e¤itimi ol-mayan personel taraf›ndan,k›sa süreli bir e¤itimin ard›n-dan araçlar›n kullan›labilme-sidir. Hatta araçlara, tama-men otonom uçufl yetene¤ikazand›r›lmas› da düflünül-mektedir. Bu sayede, perso-nel var›lacak noktay› haritaüzerinde belirledikten sonra,araç otonom olarak o nokta-ya gidebilecektir.TX projesi kapsam›nda, ilkprototipin 2015 y›l›nda gelifl-tirilebilece¤i tahmin edil-mektedir. Ancak bu projeninak›betinin, 1959 y›l›nda iptaledilen atas› olan Uçan Jipprojesi ile ayn› olup olmaya-ca¤›n› zaman gösterecektir.

©Lock

heed

Martin

Lockheed Martin’in Transformer TX araç tasar›m›

©A

AI

Corp

oratio

n

MSI Dergisi - fiubat 2011 www.milscint.comTX projesi

Sanayi ve Ticaret Bakan-l›¤›, Baflbakanl›k De-nizcilik Müsteflarl›¤›,

SSM, ‹stanbul Sanayi Odas›(ISO), Gemi ve Yat ‹hracatç›-lar› Birli¤i (G‹SB‹R), AlmanDeniz Endüstrisi ve Yan Sa-nayicileri Federasyonu veGemi Sanayicileri Birli¤i’nindestekledi¤i SMM ‹stan-bul’da, önemli Türk tersane-leri, deniz endüstrisi ekip-man üreticileri ve sanayicile-rinin yan› s›ra aralar›ndaABD, Almanya, Danimarka,Fransa, ‹spanya, ‹talya, Ja-ponya, Kore, Norveç, Porte-kiz ve Tayvan’n›n bulundu¤u25 ülkeden yaklafl›k 150 fir-ma yer ald›. Japonya DenizEndüstri Ekipmanlar› Birli¤i(JSMEA) ve Alman Aç›k DenizSanayicileri Birli¤i (VSM)’ninde kat›ld›¤› fuar›, çok say›dauzman ziyaret etti.Fuarda düzenlenen çeflitlioturumlar›n yan› s›ra ‹stanbulSanayi Odas›’n›n EnterpriseEurope Network ‹stanbul ifl

birli¤iyle, ‹kili GörüflmelerPlatformu da gerçeklefltirildi.‹kili Görüflmeler Platfor-mu’yla uluslararas› firmalarbir araya getirilerek, sektöreliliflkilere ve ticaretin geliflimi-ne katk› sa¤lanmaya çal›fl›ld›.

Sektörün Canland›r›lmas› ‹çinÖnlemler Al›nmal›Fuar›n resmi aç›l›fl› s›ras›ndakonuflma yapan Gemi ve Yat‹hracatç›lar› Birli¤i Baflkan›Baflaran Bayrak, ülkemizinüç taraf›n›n denizlerle çevriliolmas› ve dünyay› etkisi alt›-na alan küresel kriz öncesiüretim rakamlar› hesaba ka-t›ld›¤›nda, sektörün kan kay-betmekte oldu¤unun rahat-l›kla görüldü¤ünü vurgulad›.Türkiye’nin, 2008’de, gemi veyat infla sanayisinde 2,6 mil-yar dolar olan ihracat›n›n,2009’da 1,8 milyar dolara ge-riledi¤ini ve 2010’da da 1,1milyar dolar civar›nda kald›-¤›n› belirten Bayrak, sektö-

rün, önceki y›llardaki perfor-mans›na ulaflmas› ve di¤erülkelerle rekabet edebilirhale gelmesi için acilen ön-lemlerin al›nmas› gerekti¤i-ne dikkat çekti.Gemi ve Yat ‹hracatç›lar› Bir-li¤i olarak, ihracata dönüküretim yapan firmalar içinyat›r›m teflvik belgesi düzen-lenmesinin önünün aç›lma-s›n›n yan› s›ra çeflitli destekuygulamalar›yla sektöre fay-da sa¤lanmas› için önlemleral›nabilece¤ini ifade edenBayrak, Eximbank’›n, al›c›la-r›na uzun vadeli finansmansa¤layarak, sektörün ihtiyaç-lar›n›n karfl›lanmas›ndan,gemilerin bak›m ve onar›m-lar› s›ras›nda kullan›lan do-nan›m iflleme malzemesiolan boya ve sac gibi baz›maddelerin de ihracat kap-sam›na al›nmas›na, gümrükidarelerinin yayg›n basitleflti-rilmifl usule sahip olmas›n-dan, bak›m ve onar›m ama-c›yla ülkemize gelen yabanc›

bayrakl› gemilerde kullan›-lan ekipman ve malzemele-rin ithalat ifllemlerinde yafla-nan sorunlar›n çözülmesineuzanan çal›flmalar›n yap›l-mas› gerekti¤ini söyledi.Bayrak ayr›ca, ülkemizin d›flticaret aç›¤› verdi¤i ülkelerletakas ve benzeri anlaflmalaryaparak, bu ülkelerin gemi vedi¤er deniz arac› ihtiyaçlar›n›nülkemizden talep edilmesininsa¤lanmas› için yetkili merci-lerle görüfltüklerini sözlerineeklerken, özellikle enerji al›-m›yla ilgili olarak ‹ran, Rusya,Venezuela gibi ülkelerle yap›-lan görüflmelerde de takasanlaflmalar› ile gemi ihracat›-m›za önemli bir katk› olufltu-rulabilece¤ini belirtti.Bayrak’›n dikkat çekti¤i birdi¤er konu da tan›t›m›n sa¤-lam temellere oturtulabil-mesi için, yurt d›fl›ndaki fuar-lara kat›l›m kadar, ülkemiz-de de fuarc›l›¤›n gelifltirilme-si oldu. Bayrak, ihtisas fuar-lar› oluflturularak, sektörün

ÖZEL HABER

34


Gemi ‹nfla Sektöründe Güç Birli¤i Çabas›:

SMM ‹stanbul Bu y›l ikincisi düzenlenen, dünya gemi infla sektörünün öndegelen fuarlar›ndan SMM Hamburg’un uluslararas› niteliktafl›yan ‹stanbul aya¤›, SMM ‹stanbul, 26-28 Ocak 2011 tarihleriaras›nda, Lütfi K›rdar Kongre Vadisi'nde gerçeklefltirildi.Yaflanan küresel krizin ard›ndan büyük darbe alan gemi inflasektörünün canland›r›lmas› için f›rsatlar yaratmas› hedeflenfuar›n resmi aç›l›fl›; Denizcilik Müsteflar› Hasan Nailo¤lu,Savunma Sanayii Müsteflarl›¤› (SSM) Deniz Araçlar› DaireBaflkan› Serdar Demirel, Gemi ve Yat ‹hracatç›lar› Birli¤iBaflkan› Baflaran Bayrak ve Deniz Ticaret Odas› Meclis KomiteÜyesi Ferit Biren taraf›ndan yap›ld›. Fuar›n ilk günü,“Gelece¤imiz; Donanma ve Ticaret Gemileri ‹nflas›nda GüçBirli¤i” konulu bir de oturum gerçeklefltirilerek, “Savunmasanayisi, gemi infla sanayisi için ç›k›fl noktas› olabilir mi?”sorusunun yan›t› da aranmaya çal›fl›ld›.Senem ÖZTÜRK / [email protected]

©M

SI

Der

gisi

yurt içi ve yurt d›fl› ba¤lant›-lar›n›n sa¤lamlaflt›r›lmas› veyeni ba¤lant›lar kurulmas›-n›n sa¤lanmas›n›n önemli ol-du¤unu sözlerine ekledi.

Yeni Standartlar ve ‹mkânlar Kazand›r›lmal›Deniz Ticaret Odas› MeclisKomite Üyesi Ferit Biren degemi ve yat infla sektörünün,ülkelerin ekonomisi içinönemli bir alan oldu¤unu ifa-de etti¤i konuflmas›nda,1963’ten bu yana düzenlen-mekte olan SMM fuarlar›n›n,2009’da ‹stanbul’da da biraya¤›n›n oluflturulmas›n›nfaydal› bir geliflme oldu¤unuvurgulad›.Biren’in ard›ndan kürsüyegelen SSM Deniz Araçlar›Daire Baflkan› Serdar Demi-rel ise konuflmas›nda, SSMolarak, özellikle askeri gemi-ler göz önüne al›nd›¤›nda, si-vil sektöre katk›lar›n›n s›n›rl›oldu¤unu, ancak SSM olarak

gemi infla sanayisine yeni ka-lite standartlar› ve yeni im-kânlar getirme çabas›nda ol-duklar›n› belirtti.Aç›l›fl konuflmalar›nda kürsü-ye son ç›kan isim DenizcilikMüsteflar› Hasan Nailo¤lu ol-du. Nailo¤lu konuflmas›nda,gerek istihdam sa¤layan ge-rekse ba¤›ms›z sektörleri sü-rükleyen, emek yo¤un a¤›rsanayi kollar›ndan birisi ola-rak tan›mlad›¤› gemi ve yatinfla sanayisinin, ülkemiz içinoldukça köklü bir gelene¤in

devam› oldu¤una dikkat çekti.Nailo¤lu, Selçuklu’dan Os-manl›’ya ve Cumhuriyet’e dek700 küsur senelik bir geçmiflibulunan gemi infla sanayimi-zin, günümüzde, gelenekselinfla tekniklerinden, kalitesive sa¤laml›¤›n› kan›tlam›flmodern tesislere sahip birhale geldi¤ini ve büyük birkatma de¤er oluflturma kabi-liyetine ulaflt›¤›n› söyledi. Yenigemi infla, bak›m ve onar›m,yat imalat› ve çevreye duyarl›geri dönüflümü içeren sanayi-

nin her geçen gün geliflmekteoldu¤unu ifade eden Nailo¤lu,2003 y›l›nda 37 olan tersanesay›s›n›n 69’a ç›kt›¤›n› ve yeniyat›r›mlar gerçeklefltiren ter-sane say›s›n›n da 57 oldu¤unubelirtti.

Askeri Gemi ‹nfla Sürecinin SektöreKatk›lar› da Tart›fl›ld›Fuar›n ilk günü, DEARSANTersanesi Genel Koordinatö-rü Taner Akkaya ve SSM De-niz Araçlar› Daire Baflkan›Serdar Demirel’in konuflma-c› olarak kat›ld›¤› “Gelece¤i-miz; Donanma ve Ticaret Ge-mileri ‹nflas›nda Güç Birli¤i”konulu oturumda, hem DEARSAN Tersanesi taraf›n-dan infla edilen Yeni Tip Ka-rakol Botu hakk›nda bilgi ve-rildi hem de savunma sana-yisi ve ticari gemi inflaat›n›nbir bütün olarak iç içe devametmesinin ortaya ç›kartt›¤›avantajlar ve sorunlar masa-ya yat›r›ld›.

35


SSM Deniz Araçlar› Daire Baflkan› Serdar Demirel

©M

SI

Dergisi

Oturumda, askeri gemi infla-s›nda, özellikle standartlar›nsa¤lanmas› konusunda bü-yük özveri ve yat›r›m›n ge-rekti¤ine dikkat çekilirken,projelerin özel sektöre aç›l-mas›nda, baflta Deniz Kuv-vetleri Komutanl›¤› ve ‹stan-

bul Tersanesi Komutanl›¤›olmak üzere, SSM’nin de riskalm›fl olmas›n›n etkisinin bü-yük oldu¤unun alt› çizildi.Özel sektör tersanelerininaskeri projelerde kazand›k-lar› yetilerin, sektör içerisin-

de süreklili¤inin sa¤lanmas›-n›n önemi de vurguland›.Askeri projeler çerçevesindeinfla edilen gemilerin, alt sis-temlerinin ve yedek parçala-r›n›n büyük k›sm›n›n da piya-sadaki yerli üreticilerdensa¤land›¤›na dikkat çekilir-ken, ihtiyaç duyulan parçala-r›n standartlara uygun veyüksek kalitede üretilmesi-nin de Türk denizcili¤ininteknik aç›dan ilerlemesine vedisiplin kazanmas›na olanakyaratt›¤› söylendi. Ayr›ca ge-mi inflas›nda, yurt d›fl›na ba-¤›ml›l›¤›n büyük k›sm›n›oluflturan, ana tahrik sistem-lerinin de yak›n bir gelecektetamamen yerli olarak üretil-mesi hedefiyle hareket edil-di¤i ifade edildi.Oturumda üzerinde durulankonulardan bir di¤eri de ta-sar›m ve infla aflamalar›n›geride b›rakan sektörün, son

ve süreklili¤i sa¤layacak enönemli aflamas› olan sat›flsüreci oldu ve özellikle aske-ri projelerde faaliyet göste-ren firmalar›n, tek kazançolanaklar›n›n ihracat oldu¤uvurguland›. Sat›fllarda, ülke-lerin d›fl politikalar›n›n daönemli oldu¤u ifade edilir-ken, bunun do¤al bir yans›-mas› olarak, ihracatta kar-mafl›k bir izin sürecinin bu-lundu¤u söylendi.

SMM ‹stanbul ÖnemliBir F›rsat OlduFuarda, Bo¤aziçi DenizcilikSanayi ve Ticaret A.fi., Boru-san Makine ve Güç Sistemle-ri Caterpillar-MaK, ÇelikTrans Deniz ‹nflaat, DüzgitYalova Gemi ‹nfla A.fi., ‹stan-bul Ships and Yatchs Exporters Association, STTDeniz Ticaret ve Servis veYDDO Denizcilik gibi yerliisimlerin yan› s›ra AkasakaDiesels, Danish Marine Group, German EngineeringFederation (VDMA), NavalDefence Equipment Systemsve PieningProppeller gibiyabanc› firmave organizas-

yonlar da yerlerini ald›.Kat›l›mc›lardan Düzgit Yalo-va Tersanesi Yöneticisi veSahibi Metin Düzgit, fuarla il-gili olarak “Geçti¤imiz y›l bo-yunca gemi infla alan›nda ya-flanan çok önemli kay›plar›nertesinde, SMM ‹stanbul,sektörün önde gelen TürkGemi ‹nfla Endüstrisi firma-lar› için büyük bir f›rsat oldu”derken, Alman Deniz Endüs-trisi ve Yan Sanayicileri Fe-derasyonu direktörü HaukeSchlegel de “Türkiye di¤eralanlarda oldu¤u gibi deniz-cilik sektöründe de Avrupave Asya aras›nda hayati birba¤lant› noktas› konumun-da” diyerek, fuar›n tüm Kara-deniz ve Orta Do¤u bölgesiiçin önümüzdeki dönemdesektörün haritas›n›n çizilme-sinde önemli bir rol oynaya-bilece¤ine dikkat çekti. Denizaraçlar› sektöründe Türki-ye’de de faaliyet gösteren Al-man Piening Propeller fir-mas›n›n Genel Müdürü Mat-hias Pein ise fuarda savunmasanayisi yetkilileri ile bir ara-ya gelme f›rsat› buldu¤undan

dolay› memnuniyetinidile getirdi.

ÖZEL HABER

36


Denizcilik Müsteflar› Hasan Nailo¤lu

SSM Deniz Araçlar› Daire Baflkan› Serdar Demirel ve DEARSAN Tersanesi Genel Koordinatörü Taner Akkaya

©M

SI

Dergisi

©M

SI

Dergisi

©M

SI

Dergisi

©D

EA

RSA

N

ÖZEL HABER

38

A kkaya’n›n konuflma-s›nda, günümüzde,denizlerin, baflta

uyuflturucu ve insan kaçak-ç›l›¤› olmak üzere yasa d›fl›faaliyetler ve korsanl›k içinana saha olmaya bafllad›¤›-na dikkat çekilirken, anamuharip unsurlar›n, bu türfaaliyetleri engellemek içinkullan›lmas›n›n da oldukçayüksek maliyetli oldu¤ununalt› çizildi. Zaman zamanküçük bir ticaret gemisi içinbile bir f›rkateyn gönder-mek zorunda kalman›n, ge-milerin kritik harbe haz›rl›kgörevlerinin ihmaline ne-den olmas›n›n yan› s›ra ma-liyet aç›s›ndan da sorun ya-ratt›¤›n› vurgulayan Akkaya,“Bir f›rkateyn nerdeyse ya-r›m milyar dolar de¤erinde-dir ve 300 personeli vard›r.Ancak bir karakol gemisi40-50 milyon dolar de¤erin-dedir ve 30 kiflilik personelibulunur” diyerek, neredey-


TUZLA Karakol Botu’nun Baflar› Öyküsü

Römorkörler ve tankerler gibi ticari gemi infla sektörüneyönelik çözümleriyle denizlerde bayrak gösteren DEARSANTersanesi, bu alandaki baflar›s›n› askeri gemi infla alan›nada tafl›yabilen, önde gelen özel sektör tersanelerimizdenbiri. DEARSAN’›n bu baflar›s›n›n ürünü olan ve 23 A¤ustos2007’de, Savunma Sanayii Müsteflarl›¤› (SSM) ile imzalad›¤›Yeni Tip Karakol Botu (YTKB) projesi kapsam›nda infla edilen ilk gemi, P-1200 borda numaral› TCG TUZLA, 9 Nisan 2010’da suya indirilmiflti. Geçti¤imiz günlerde de TCG TUZLA’n›n, proje takvimine uygun olarak, Deniz KuvvetleriKomutanl›¤›na geçici teslimi yap›lm›flt›. TUZLA s›n›f› karakol botlar›n›n baflar› öyküsü, SMM ‹stanbul’un ilk günü düzenlenen, “Gelece¤imiz; Donanma ve Ticaret Gemileri ‹nflas›nda Güç Birli¤i” konulu oturumda konuflmac› olarak yer alan, DEARSAN Tersanesi Askeri Projeler Koordinatörü Taner Akkaya taraf›ndan kat›l›mc›larla paylafl›ld›.Senem ÖZTÜRK / [email protected]

39

se yüzde 90 daha düflükmaliyet ve insan gücüyle,bar›fl zaman›nda izleme,denizde varl›k gösterme vecayd›rma görevlerini rahat-l›kla icra edebilmekte olankarakol botlar›na, son y›l-larda tüm dünyada büyükbir ra¤bet gösterilmeyebaflland›¤›n› belirtti.Önümüzdeki 10 y›l içinde,yaklafl›k 6 milyar dolarl›k birkarakol botu pazar› öngörül-dü¤ünü söyleyen ve dünyadabu gemileri üretip satabilen22 civar›nda ülke bulundu-¤unu sözlerine ekleyen Ak-kaya’n›n, DEARSAN Tersa-nesi olarak, Türkiye’yi de buülkeler aras›na katm›fl ol-maktan duydu¤u hakl› gu-ruru da ortadayd›.Proje kapsam›nda infla

edilmekte olan yeni tip ka-rakol botlar›n›n, bo¤azlar-da, üs ve liman yaklaflmasular› ile sahillere yak›nbölgelerde keflif, gözetle-me, karakol ve denizalt› sa-vunma harbi (DSH) görev-lerini icra etmesi bekleni-yor. Ayr›ca, çeflitli asimetriktehditlere karfl› denizdevarl›k gösterme, aramakurtarma, bal›kç›l›kla ilgilimenfaatlerimizin korun-mas› gibi görevlerde dekullan›labilecekler.

Büyük Yat›r›m GerektiriyorGerek ticari gerekse askeri ge-mi infla alan›nda, yetiflmifl in-san güçlerine çok güvendikle-rini belirten Akkaya, ekiplerin-de emekli Deniz Kuvvetleri

personelinin de görevyapt›¤›n› belirtti¤i konufl-mas›nda, “Teknik bilimlerinülkemize girmesini sa¤la-yan Deniz Kuvvetlerimizinmüthifl bir birikimi var” di-yerek, bu birikimin flirketfaaliyetlerine aktar›lmas›-n›n, kendilerine büyük birkazanç sa¤lad›¤›n› vurgula-d›. ‹nfla süreçlerinde, kon-sept tasar›m›ndan detay ta-sar›ma kadar, mümkün ol-du¤unca kendi kabiliyetle-rini kulland›klar›n› belirtenAkkaya, ifl yüklerine göre,tasar›m ekiplerinin genifl-letildi¤i ya da daralt›ld›¤›n›,ancak her zaman çekirdekbir ekibin haz›r tutuldu¤unusöyledi.Akkaya, tek bir geminin,ancak 214 dev klasöre s›-¤an, yaklafl›k 50.000 sayfa-n›n üstünde verinin ifllendi-¤i, yaz›flman›n yap›ld›¤› vekayd›n tutuldu¤u YTKB pro-je süresinde, dokümantas-yon ve e¤itimde de ciddi birtecrübe ve bilgi birikimi ka-zanmalar›n›n yan› s›raözellikle askeri gemi inflaalan›na girdikleri andan iti-baren yapt›klar› büyük yat›-r›mlardan bahsederek söz-lerine devam etti. Akkaya,gemi infla sektörünün kalbiTuzla tersaneler bölgesi-nin, kazalar›yla de¤il, ürün-

leriyle an›l›r duruma gele-bilmesi için, hem tersanesahiplerinin hem de devletdeste¤inin eksik edilmedi-¤ini de sözlerine ekledi.Toplam 16 platformun inflaedilece¤i YTKB projesiyleilgili ilk imzan›n at›lmas›ylabirlikte, DEARSAN Tersa-nesi’nin, ifl sa¤l›¤› ve gü-venli¤i alan›nda ciddi biryat›r›m yapt›¤›, k›sa sürede1 milyon dolar›n üzerindeharcama gerçeklefltirildi¤ide Akkaya’n›n verdi¤i bilgi-ler aras›ndayd›. Yeni idaribina, yeni depo ambar›, ta-mamen bilgisayar kontrollüve barkodlu raflar, biri M‹LGEM (korvet) boyutla-r›nda bir geminin kapal›alanda inflas›na uygun bo-yutlarda olan, 2 adet büyükhol gibi çeflitli yeniliklerletesis, neredeyse bafltan in-fla edilmifl.Tesis düzeyindeki yat›r›m-lar›n yan› s›ra süreçleri ol-dukça zor olan ve büyük ya-t›r›m gerektiren “NATOG‹ZL‹” ve “M‹LL‹ G‹ZL‹” gizlilik dereceli tesis gü-venlik belgelerini de alan DEARSAN, yine kalite kon-trol sistemiyle ilgili ciddi vepahal› bir süreç olan ‹SObelgesi ile ifl sa¤l›¤› ve gü-venli¤i alan›nda OHSASbelgesini de alm›fl.


DEARSAN Tersanesi Askeri Projeler KoordinatörüTaner Akkaya

©M

SI

Dergisi

©D

EA

RSA

N

ÖZEL HABER

40

Tasar›mda Görev Da¤›l›m›TUZLA s›n›f› olarak adland›-r›lan gemiler, Türkiye’de ilkkez tamamen yerli tasar›molarak infla edilme özelli¤inesahip bulunuyor. ‹lk gemiTUZLA’n›n tasar›m›nda, ‹s-tanbul Teknik Üniversitesi(‹TÜ) ve Y›ld›z Teknik Üniver-sitesi (YTÜ)’den dan›flmanö¤retim görevlileriyle birlikteçal›flt›klar›n› belirten Akkaya,tasar›m sürecine; Figes,ATG, Vibratek, Meg Gemi veEntropi A.fi. gibi firmalar›nda katk›lar›n›n bulundu¤unusözlerine ekledi. Figes, sonlu elemanlar me-toduna göre geminin hesap-lamalar›nda mühendislikhizmeti verirken, Vibratek,titreflimle ilgili ve EntropiA.fi. de havaland›rma ve ik-limlendirmeyle ilgili husus-lar› üstlenmifl. Geminin iç ta-sar›m›nda Meg Gemi göreval›rken, ATG tüm boru siste-mini yapm›fl. MTU ve PieningPropeller da geminin tahriksisteminin tasar›m›n› ve ge-miye yerlefltirilmesini ger-çeklefltirmifl.Geminin tüm bölümlerininNupas sistemi kullan›larak 3

boyutlu tasar›m› yap›l›rken,tasar›m aflamas›ndaki her birçizim tek tek Türk Loydu tara-f›ndan onaylanm›fl. Bu afla-mada, Deniz Kuvvetleri Ko-mutanl›¤›na da teslim edilentasar›mlar›n, Ansys program›kullan›larak nihai hesapla-malar› yap›lm›fl. TUZLA’n›nteslimat›ndan bir hafta önce,yine Türk Loydu taraf›ndan,geçici olmayan klas sertifi-kas› da verilmifl. Geminin anasilah sistemi entegrasyonuise HAVELSAN ana entegra-törlü¤ünde ASELSAN ile bir-likte gerçeklefltirilmifl.

Projede Son DurumDEARSAN Tersanesi’nde in-flas› tamamlanan yeni tip ka-rakol botlar›n›n 2’nci ve 3’ün-cü gemileri de suya indirilmifldurumda. 2’nci geminin li-man kabul testlerinin en k›sasürede tamamlanmas› ve de-niz testlerine bafllamas› bek-leniyor. Liman testlerinehaz›rlanan 3’üncü gemi-nin yan› s›ra 4’üncügeminin de fiubat ay›içinde suya indiril-mesi planlan›yor.Ana makinalar› ta-k›lm›fl bulunan 5’in-

ci ve 6’nc› gemile-rin, k›sa süre içindeflaft pervanelerininde tak›lmas› bekle-niyor. 7’nci ve 8’incigemilerin infla sü-reci ise halendevam ediyor.12.000 tonakadar deplas-mana sahip

gemileri tasarlama ve inflaetme kabiliyetine sahip olanDEARSAN Tersanesi, ayn›anda 8 askeri gemiyi inflaedebildi¤i gibi, ticari olarakda 3 römorkör ve 1 tanker in-flas›n› da sürdürüyor.Akkaya’n›n ifadesiyle, tersa-nenin vizyonu; en iyi kalite,en k›sa zaman ve en uygunbütçelerle deniz araçlar› ta-sarlamak ve infla etmek. Buvizyon do¤rultusunda sürdü-rülen YTKB projesinin ilk ge-misi 34 ayda tamamlan›rken,bu sürecin ard›ndan, 3 ayda 1adet gemi suya indirilmeye

bafllanm›fl. fiu ana dektakviminde hiçbir ak-sakl›¤›n yaflanmad›¤›projede, tüm teslimat-lar›n 2015’te tamam-lanmas› bekleniyor.


©D

EA

RSA

N

©D

EA

RSA

N

ÖZEL HABER

42

Teslimat ÖncesiTUZLA karakol botunun tes-limat› öncesi yap›lan testle-rin say›s› da oldukça fazla.Teslimat öncesinde, 16 botiçin toplam 1008 fabrika ka-bul testi (FAT), 1296 limankabul testi (HAT), 1136 denizkabul testi (SAT), 880 montajve ilk çal›flt›rma testi (IT-STW), 240 sürekli test(OT) ve 96 sistem entegras-yon testi (SIT) gerçeklefltiril-mektedir.Akkaya, TUZLA’n›n sadecetestler s›ras›nda 2400 mil se-yir yapt›¤›n› söylerken, ilk de-fa özel bir tersane olarak,kendi komutalar›ndaki birgemiyle, su üstü hedeflere vehava hedeflerine karfl› at›flyapt›klar›n› ve yap›lan at›fl-larda tam isabet sa¤land›¤›n›belirtti. Testlerde, denizalt›tehdidine karfl› da çeflitli ça-l›flmalar yap›ld›¤›n› söyleyenAkkaya, bu testlerde ise Sa-vunma Teknolojileri Mühen-dislik (STM) firmas›ndan,kaptan ve gemi personelihizmet al›m› yapt›klar›n› söz-lerine ekledi. TUZLA’n›n do-nat›ld›¤› yeni cihazlarla ilgili,

92 ayr› e¤itimin Deniz Kuv-vetleri personeline verildi¤inide aktaran Akkaya, tüm buçal›flma sürecinde, alt yükle-niciler ve özellikle KOB‹’lerinüniversitelerden destek ala-rak e¤itim doküman› haz›rla-may› ve e¤itim vermeyi ö¤-rendiklerine de dikkat çekti.

TUZLA S›n›f› Karakol Botu

Teknik ÖzelliklerTUZLA karakol botunda, anatahrik sistemi olarak 2 adetdizel MTU makina, 2 adet ZFflanz›man, 2 adet Pieningflaft, 2 adet 5 palli PieningFPP pervane ve 2 adet dizeljeneratör bulunuyor. Tamboyu 55,75 m olan geminineni ise 8,85 m. Gemi, düflükradar kesit alan›, düflük k›z›lötesi izi ve düflük su alt›akustik izine sahip.Gemide, üs ve liman giriflle-rinde etkili olan denizalt› teh-didinin yerinin tespit edilme-si amaçl› bir de alçak fre-kansl› sonar bulunuyor. Ge-mi ayr›ca, X-Band seyir rada-r›, seyir ve gözlemin yan› s›rahedef belirleme, s›n›fland›r-

ma ve takip amaçl› olarakgece ve gündüz kullan›labile-cek elektro-optik sensörler,ataletsel seyrüsefer sistemi(Inertial Navigation System /INS)’li optik cayro, derinlikölçmeye yarayan çift trans-düserli iskandil, meteorolojisensörleri, elektromanyetikparakete ve uydudan al›nanverileri gerçek zamanl› dü-zelten DGPS (DifferentialGlobal Positioning System)gibi sistemlere de sahip.TUZLA’n›n azami seyir sürati25 knot. Ancak Akkaya’n›nsunumunda, testlerde TUZLA’n›n 27,5 knot süratekadar ç›kabildi¤i belirtildi. Yi-ne sunum s›ras›nda Akka-ya’dan ald›¤›m›z bilgiye göre,geminin denizde kal›fl süresi3 gün olmas›na ra¤men,SSM’nin bilgisi ve onay› dahi-linde gemi, 7 gün görev yapa-bilir hale de getirilebiliyor.Manevra performans›yla dagöz dolduran gemi, testler-de, 25 knot süratte seyreder-ken, 35 derece dümen aç›s›verildi¤inde sadece 4 dereceyana yatm›fl. 2 bölmesi su al-t›nda kalsa dahi limana inti-kal edebilecek flekilde tasar-lanan geminin, Deniz Kuvvet-lerinde kullan›lmakta olangemiler içinde en ferah köp-rü üstlerinden birine sahipoldu¤unu da Akkaya’n›n su-numundan ö¤rendik.TUZLA’n›n silah sistemleriaras›nda ise Oto Melara’n›n40 mm’lik çift namlulu bafltopu, iki adet ASELSAN 12,7mm stabilize makineli tüfekplatformu (STAMP) ve ROKETSAN ile ASELSAN’›nortak Ar-Ge çal›flmalar›yla

ülkemizde üretilen, denizal-t›lara karfl› DSH roket lançe-ri de bulunuyor. Lançer, yineASELSAN yap›m› ve at›fl kon-trol sistemine entegre edil-mifl. Geminin tüm sensör vesistemlerinin tasar›mlar›n›nmilli oluflu sayesinde, gerek-ti¤inde her tür ilave ve gelifl-tirmenin de rahatl›kla yap›la-bilmesi mümkün.

Süreklilik ‹çin ‹hracat fiart“Bu gemilerin yap›lmas› içinelini tafl›n alt›na koyanlar, buprojelere girenler, büyükriskler alm›flt›r. Bunlar an-cak vatanseverlikle aç›klana-bilir” diyen Akkaya, tersaneolarak, askeri gemi infla ala-n›nda faaliyet göstererek,milli ürünler ortaya koyabil-meleri için ihracat yapmala-r›n›n da önemli oldu¤unadikkat çekti.2015’te bu projenin tamam-lanacak olmas›ndan hare-ketle yola ç›karak, bu tarih-ten önce k›zaklara yeni ge-milerin konmufl olmas›n›ngerekti¤ini vurgulayan Akka-ya, DEARSAN Tersanesi ola-rak, korvet tipi gemi yapabil-me kabiliyetine sahip olduk-lar›n› ve ana gemi ya da kur-tarma gemisi gibi bir tak›mözel gemiler için de giriflim-lerinin bulundu¤undan bah-setti. Bir tersane için sadecekendi ülkesi için ürün üret-menin yeterli olmad›¤›n› veihracat›n da ihmal edilme-mesi gerekti¤ini söyleyenAkkaya, d›fl pazara aç›lmaçabalar›nda devlet deste¤i-nin al›nmas›n›n önemli oldu-¤unu sözlerine ekledi.


©D

EA

RSA

N

©D

EA

RSA

N

T ürk Savunma Sanayi-si’nin, ortak üretim velisanss›z üretim afla-

malar›n› geride b›rak›p, kenditasar›mlar›n› ortaya koyarakgelifltirdi¤i ürünleri teslim et-meye bafllad›¤› sürecin öncüörneklerinden biri olmas›beklenen bu proje, Tasar›mve Gelifltirme (Dönem-1) veSeri Üretim (Dönem-2) afla-malar›ndan olufluyor. Proje-nin imzalanarak yürürlü¤egiren ilk aflamas›nda; sistemihtiyaçlar›n›n belirlenmesininard›ndan, kavram gelifltirmeaflamas›, sistem gelifltirmeaflamas›, ön tasar›m, kritiktasar›m, alt kompleleriningelifltirilmesi, sistem enteg-rasyonu ve test aflamas›,ürün kalite kalifikasyonu veüretim hatt› kalifikasyonugerçeklefltirilecek. Farkl›aflamalar›n birbiriyle kesifle-rek eflzamanl› sürdürülece¤iproje program›nda, tüm test-lerinin gerçeklefltirilmesininard›ndan, teslim edilecekolan ilk prototiplerin, progra-m›n 17’nci ay›ndan itibaren

üretilmesi planlan›yor. Üre-tim süreci, MKEK Silah Fab-rikas› ve Çank›r› Silah Fabri-kas› Müdürlü¤ü’nde gerçek-lefltirilecek. Elbette, bu pro-jenin baflar›yla tamamlan-mas› yolunda, MKEK’nin ola-naklar› kadar, çok say›da yer-li alt yüklenici ile çal›fl›laca-¤›ndan hareketle, sanayimi-zin kabiliyetlerine de güvenil-di¤ini söyleyebiliriz.Milli Savunma Bakan› VecdiGönül, Savunma Sanayii Müs-teflar› Murad Bayar, MKEKYönetim Kurulu Baflkan› veGenel Müdürü Tümg. (E) ÜnalÖnsipahio¤lu ve MKEK Ar-Geve Teknoloji Dairesi Baflkan›Dr. Onur Dr. Çokgör’ün yan›s›ra ODTÜ Ö¤retim Üyesi Le-mi Türker ve K›r›kkale Üni-versite Dekan› Veli Çevik’in dekonuflmalar›yla k›sa bir kon-ferans havas›nda geçen imzatöreninde, Genelkurmay Planve Prensipler Baflkanl›¤› veKara Kuvvetleri, Deniz Kuv-vetleri, Hava Kuvvetleri veJandarma Genel Komutanl›-¤›n› temsilen kat›lan yüksek

ÖZEL HABER

44


Milli Modern Makinal›Tüfek Sözleflmesi ile

Yeni Bir Devir Bafllad›!

Türk Silahl› Kuvvetlerinin ihtiyaçlar›n›karfl›lamaya yönelik olarak, yurt içigelifltirme yoluyla tedarik edilecek birmakinal› tüfe¤in gelifltirilmesiniamaçlayan Milli Modern Makinal› Tüfek Projesi Dönem-1 (Tasar›m ve Gelifltirme) Sözleflmesi’nde imzalarat›ld›. Makina ve Kimya EndüstrisiKurumu (MKEK) ve Savunma SanayiiMüsteflarl›¤› (SSM) aras›nda 30 Aral›k2010’da imzalanan sözleflme ile TSKenvanterine kazand›r›lmas› planlanan;7,62 mm’lik, atefl gücü yüksek bir makinal› tüfe¤in, yurt d›fl›ndan hiçbirteknik destek al›nmadan, tamamenTürk mühendisinin yetenekleriylegelifltirilmesi ve üretilmesi hedefleniyor. Proje, bu yönüyle, makinal› tüfek ihtiyac› kapsam›ndaflimdiye kadar hep lisans alt›nda üretim yapan Türk Savunma Sanayisitarihi aç›s›ndan da bafllayan yeni birdöneme iflaret ediyor.

Ümit BAYRAKTAR / [email protected] ÖZTÜRK / [email protected]

©M

SI

Der

gisi

rütbeli subaylar›n yan› s›raçok say›da milletvekili, ö¤re-tim görevlisi ve savunma sa-nayimizden temsilciler de ha-z›r bulundu.

Makinal› Tüfe¤in Tafl›yaca¤› ÖnemliSistem ÖzellikleriKürsüye gelen ilk isim olanMKEK Ar-Ge ve Teknoloji Da-iresi Baflkan› Dr. Onur Çok-gör, tarih sahnesinde yeriniald›¤› 18’inci yüzy›ldan bu ya-na ne derece etkin bir silaholdu¤unu kan›tlam›fl olanmakinal› tüfe¤in tarihçesi ve

geliflim süreci hakk›nda bilgivererek bafllad›¤› konuflma-s›nda, MKEK’nin gelifltirece¤imakinal› tüfe¤in, günümüz-deki muadilleri aras›nda eniyisi olmas›n›n hedeflendi¤inivurgulad›. Gelifltirilecek olanmakinal› tüfekte aranan özel-liklere de de¤inen Dr. Çokgör,silah›n tek kifli taraf›ndan kul-lan›labilmeye uygun olaraktasarlanmas›n›n yan› s›ranamlu at›m ömrünün de uzunolaca¤›n› belirtti. Tesirli men-zili 1000 m’den daha fazla ol-mas› beklenen silah›n namluat›m ömrünün, 2 adet namlu

ile en az 20 bin adet olmas›gerekti¤ini ifade eden Dr.Çokgör, namlu ömrü süresin-ce, silah›n namlusunun ›s›y›h›zl› da¤›tmas›n›n ve fliflmeyapmamas›n›n gerekti¤inedikkat çekti. Dr. Çokgör ko-nuflmas›nda, geri tepme kuv-vetinin az olmas›n›n tüfektearanan önemli özellikler ara-s›nda oldu¤unu belirtirken,tüfe¤in, gaz geciktirmeli birsisteme ve döner bafll› kilitle-me mekanizmas› (rotatingbolt)’a sahip olmas›n›n daönemli bir husus oldu¤unade¤indi. At›fl sürati en az 750

at›m / dakika olacak flekildetasarlanacak tüfe¤in, bu süreiçinde hiçbir flekilde tutuklukyapmamas› da önemli kriter-ler aras›nda bulunuyor. Tüfe-¤in ayr›ca, sehpa ve araç üstümonte tertibatlar›na kolaycayerlefltirilebilir olmas›n›n yan›s›ra özellikle tank, ZPT, ZMA,GZPT, GZMA gibi tekerlekli vepaletli z›rhl› araçlarda kuleüstü ve ana silah ile efl eksen-li kullan›ma uygun olmas›bekleniyor.

Milli Piyade Tüfe¤iyle deParalellik Tafl›yorDr. Çokgör, 3 farkl› prototipi-nin Kara Kuvvetleri Komutan-l›¤›na sunuldu¤u ve ayr›nt›l›testler sonucunda elde edilengeri beslemeler ve tavsiyeler›fl›¤›nda 4’üncü prototip içinçal›flmalar›n bafllat›ld›¤› MilliModern Piyade Tüfe¤i proje-sinde elde edilen stratejik veteknik kazan›mlar›n, milli ola-naklar içerisinde üretilmesihedeflenen Milli Modern Ma-

45


Tarihte Makinal› Tüfek� 1718- Puckle ilk makinal› tüfe¤i icat etmifltir.� 1861- Birbirine daire düzeninde koflut 6 namlulu, dirsek destekli,

dakikada yaklafl›k 300 mermi atabilen Gatling makinal› tüfe¤i(Mitralyöz).

� 1879- 7 dakikada 10.000 mermi atabilen Gardner makinal› tüfe¤i.� 1885- Dünyan›n ilk elde tafl›nabilir özellikteki Maxim makinal›

tüfe¤i.� 1872- Frans›z Ordusu için üretilen Hotchkiss makinal› tüfe¤i.� 1890- ABD Ordusu için üretilen Browning makinal› tüfe¤i.� 20’nci yüzy›l›n bafllar›nda, Gatling makinal› tüfeklerinin yerini

tam otomatik ve tek namlulu Maxim makinal› tüfekleri alm›flt›r.Maxim makinal› tüfe¤inde, mermi geri tepme kuvveti, ikinci birmerminin namluya sürülmesi için kullan›larak, tüfe¤in dakikada500 mermi atabilmesi sa¤lanm›flt›r.Almanlar›n Maschinengevehr makinal› tüfekleri ile Ruslar›nLemyot Maxima’s›, Maxim makinal› tüfeklerinin gelifltirilmiflbiçimleridir.Birinci Dünya Savafl›’n›n bafllamas›yla birlikte, ‹ngiliz OrdusundaVickers makinal› tüfekleri de kullan›lmaya bafllanm›flt›r.

� 1911’de ABD’de gelifltirilmifl olan Levis makinal› tüfekleri desavafl süresince ‹ngiliz Ordusu taraf›ndan kullan›lm›flt›r.Osmanl› ‹mparatorlu¤u’nda, aralar›nda Maschinengewehr 08(MG08)’in de bulundu¤u Alman yap›m› çeflitli makinal› tüfeklerkullan›lm›flt›r.

S‹LAH KOMPLES‹� Namlu komplesi� Mekanizma komplesi� Gaz piston komplesi� Gövde komplesi� Kapak tak›m› komplesi� Kabza ve tetik komplesi� Kurma kolu komplesi� Dipçik komplesi� fierit yata¤› komplesi� Gez ve arpac›k komplesi� Tafl›ma kolu� Ask› kay›fl›

OPT‹K S‹STEM� Nakliye çantas›� Tafl›ma çantas›� Optik temizleme kiti � Batarya (2 adet)� Koruma kapa¤› (2 adet)

‹LAVE TEÇH‹ZAT� Çatal ayak� Üç ayak komplesi� Yedek namlu� Temizlik kiti

M‹LL‹ MODERNMAK‹NALI TÜFEKÜRÜN A⁄ACI;

AfiAMA 1: Sistem ‹htiyaçlar›n›n Belirlenmesi (T0+4 Ay) (4 ay)

AfiAMA 2: Kavram Gelifltirme Aflamas› (T0+5 Ay) (4 ay)

AfiAMA 3: Sistem Tasar›m› Aflamas› (T0+9,5 Ay) (4,5 ay)

AfiAMA 4: Ön Tasar›m Aflamas› (T0+17 Ay) (11 ay)

AfiAMA 5: Kritik Tasar›m Aflamas› (T0+30 Ay) (14 ay)

AfiAMA 6: Alt Komplelerin Gelifltirilmesi, Sistem Entegrasyonu

ve Test Aflamas› (T0+39,5 Ay) (16 ay)

AfiAMA 7: Ürün Kalifikasyonu Aflamas› (T0+49,5 Ay) (15 ay)

AfiAMA 8: Üretim Hatt› Kalifikasyonu Aflamas› (T0+55,5 Ay) (10,5 ay)

PROJE DÖNEM AfiAMALARI;

©M

SI

Der

gisi

kinal› Tüfek projesine oldu¤ugibi, ileride yürütülecek di¤ersilah sistemleri projelerine deaktar›laca¤›n› ifade etti.Dr. Çokgör, tamamen yurt içikaynaklarla üretilecek olanher iki silah›n önünde, ticarianlamda da hiçbir d›fl kaynak-l› k›s›tlaman›n olmayaca¤›nadikkat çekti. ‹hracat aç›s›ndanönü aç›k olan her iki projeninde yurt d›fl› teknoloji transferiiçin dahi f›rsat yakalayabile-ce¤i konusunda umutlu oldu-¤unu belirten Dr. Çokgör, özbeyin ve insan gücümüzle ta-sar›m› ve üretimi gerçekleflti-rilecek modern makinal› tüfe-¤in ise kendisine etkin bir yeredinece¤inden emin oldu¤u-nu söyledi. Bilindi¤i gibi maki-nal› tüfek literatüründe, yak-lafl›k 16 ülkeden 40’a yak›ntürev bulunuyor. Bunlar ara-s›nda, MKEK’nin Alman lisan-s› alt›nda üretti¤i MG3 de yeral›yor.

Gelecek, TeknolojiYo¤un Çal›flmadaDr. Çokgör’ün ard›ndan kür-süye gelen Tümg. (E) Önsipa-hio¤lu, ilk olarak MKEK ola-rak emek-yo¤un çal›flmadanteknoloji-yo¤un çal›flmayageçilmesini hedefledikleriniifade ederken, bu hedef do¤-rultusundaki giriflimlerinidinleyenlerle paylaflt›. Ku-rum içinden 56,5 milyon TLkaynak aktar›larak yeni tez-gâhlar al›nd›¤›n› söyleyenTümg. (E) Önsipahio¤lu, fluanda sürmekte olan proje-lerdeki tüm askeri patlay›c›-lar›n ana unsuru olan zen-ginlefltirilmifl sülfürik asidinüretilmesi için bir fabrikan›nkuruldu¤unu, kuru ve s›v›patlay›c› ile ilgili olarak da te-sis inflas›na devam edildi¤inibelirtti. Tümg. (E) Önsipahi-o¤lu, K›r›kkale’de çelikhanemodernizasyonu yap›lmas›planlad›klar›n› da sözlerineekledi.Ar-Ge ve Ür-Ge yat›r›mlar›-na da büyük a¤›rl›k verdikle-rini ve gelece¤i burada gör-düklerini vurgulayan Tümg.(E) Önsipahio¤lu, Ar-Ge veÜr-Ge alan›nda hâlihaz›rda104 projenin sürdürüldü¤ü-nü belirtirken, yüzde 85’ininkurum d›fl› kaynaklardankarfl›lanan bu projeler için,bu güne dek 224 milyon TLharcand›¤›n› söyledi.MKEK olarak büyük önemverdikleri konulardan biri

ÖZEL HABER

46


PROJE ADI

Hekza Nitro Stilben (HNS) Sentezi (ODTÜ)

Piyade Tüfe¤i Dipçi¤inin Sonlu Elemanlar Modeli Kullan›larak Çok Amaçl›

Optimum Tasar›m› (ODTÜ)

Çeflitli Çaptaki Namlular›n Ölçümünde Kullan›lacak Master/Lazer/Optik Sistemlerinin

Tasar›m› (ODTÜ)

Alüminyum Esasl› Seramik Fiber Takviyeli Kompozit Savunma Sanayi Parçalar›

Üretimi ve Karakterizasyonu (ODTÜ)

Namlu ‹ç Balistik Simülasyon Program›n›n Gelifltirilmesi (ODTÜ)

D›fl Balistik Simülasyon Yaz›l›m›n›n Gelifltirilmesi (ODTÜ)

Namlu Ömrünü ve Balistik Özelliklerini Art›r›c› Is›l ‹fllem Metodu

Gelifltirilmesi (HACETTEPE ÜNV.)

Küresel Barut Üretiminin ‹ncelenmesi ve Gelifltirilmesi (HACETTEPE ÜNV.)

Dinamik ‹ç Bas›nca Maruz Kompozit Namlu Tasar›m› (KIRIKKALE ÜNV.)

Hafif Silahlar için Susturucu Tasar›m› (KIRIKKALE ÜNV.)

Yüksek Enerjili Maddelerin Çift Bazl› (DB) Roket Yak›tlar›nda Kullan›m› ve

Performans Etkilerinin Araflt›r›lmas› (KIRIKKALE ÜNV.)

1,2,4-Triazol-3-on Türevlerinin Tasar›m›n›n Do¤rulanmas›, Sürekli

Üretiminin Pilot Ölçekte Denenmesi ve Elde Edilen Türevlerinin Kristallik Kalitesi ve

Parça Boyutlar›n›n ‹yilefltirilmesi (SABANCI ÜNV.)

Duyars›zlaflt›r›lm›fl Çift Bazl› Yak›t Sistemlerinde Enerjetik Malzemeler ve Duyars›zlaflt›r›c›

Ajanlar›n Ayr› Ayr› Tayini ve Sensör Gelifltirilmesi (‹STANBUL ÜNV.)

TNT’nin Biyolojik Degradasyon Yolu ile ‹mha Edilmesi (B‹LKENT ÜNV.)

TNT’nin Duyars›zlaflt›r›lmas› (YILDIZ TEKN‹K ÜNV.)

TOPLAM

Toplam Katk› (TL)

128.800

96.791

441.104

479.800

137.902

146.436

268.600

43.000

92.796

241.765

202.800

397.400

134.329

300.000

330.755

3.442.279

MKEK’N‹N YÜRÜTTÜ⁄Ü SANTEZ PROJELER‹

� NATO standartlar›na uygun olarak, 7,62x51 mm’lik fifleklere uygun olmal›.

� Manga veya timin kulland›¤› piyade tüfeklerinin ayn› çaptaki mühimmat›ile kullan›labilmeli.

� Tetik a¤›rl›¤› düflük (1,5 ila 3 kg aras›nda) olmal›.� Silah›n sökülmesi ve tak›lmas› kolay olmal›.� Gerekti¤inde gece ve gündüz kullan›labilecek elektro optik sistemler

monte edilerek entegre bir sistem olarak kullan›labilir olmal›.� Üzerinde niflan almay› kolaylaflt›ran bir optik niflangâh

bulunmal›, mesafe ayar›, niflanc› taraf›ndan optik niflangâha kolayl›kla ba¤lanabilmeli. Silah optik niflangâh ile birlikte, mekanik niflangâh sistemine de sahip olmal›.

� Üzerinde, niflangâhlar›n ve dürbünlerin kolayl›kla tak›lmas›n› sa¤layan,NATO ülkelerinde standart hale gelmifl modüler monte tertibat› olanPICATINNY ray› bulunmal›.

� Niflan hatt› ayar› (s›f›rlama) kolayl›kla ve at›fls›z da yap›labilmeli, kullanma süresi içinde bozulmayacak bir sisteme sahip olmal›.

� Envanterde bulunan hedef noktalay›c›, gece ve gündüz dürbünleri, termal silah dürbünlerine monte edilmesine ve kullan›lmas›na uygun yap›da olmal›.

� Bak›m-onar›m ve idamesi ekonomik olmal›, mevcut bak›m kademelerinde bak›m› yap›labilmeli, ilave e¤itime ihtiyaç duyulmamal›.

� Yedek namlusu olmal› ve namlu de¤iflimi için herhangi bir aparat gerekmemeli.

TÜFE⁄‹N TEKN‹K DETAYLARI

MKEK Yönetim Kurulu Baflkan› ve Genel Müdürü Tümg. (E) Ünal Önsipahio¤lu

©M

SI

Der

gisi

olarak da sana-yi-üniver-site ifl bir-li¤ini gös-teren Tümg.(E) Önsipahio¤lu, Koç Üni-versitesi, ‹stanbul TeknikÜniversitesi, Van 100’üncüY›l Üniversitesi gibi üniver-sitelerle gizlilik anlaflma-lar›n›n yan› s›ra Ar-Ge pro-jeleri için çeflitli protokol-lerin imzaland›¤›n› söyledi.Önsipahio¤lu, Sanayi ve Ti-caret Bakanl›¤›’n›n deste¤ive kontrolünde, Milli Sa-vunma Bakanl›¤› Ar-Ge Da-iresi ile koordineli olarak,19 üniversite ile halen 15projenin sürdürülmekte ol-

du¤unu da belirtti. Tümg.(E) Önsipahio¤lu, sadecekurum içi entegre ürünüretmek de¤il, ülke sanayi-sine entegre ürün üretmeyiamaçlad›klar›n› belirtirken,projelerinde çal›flt›rd›klar›alt yüklenici oran›n› her ge-çen y›l daha da artt›rd›kla-r›n› söyledi. Tümg. (E) Ön-sipahio¤lu, 2005 y›l›nda altyüklenici çal›flt›rma oran-lar›n›n154 firma ile yüzde15 oldu¤unu, 2010 y›l› so-nunda ise 1024 alt yükleni-ci ile oran› yüzde 45’lereyükselttiklerini ifade etti.Tümg. (E) Önsipahio¤lu,

son 6 y›ld›r NATO SanayiDan›flma Kurulunun Dele-gasyon Baflkanl›¤›n› yap-makta olan MKEK’nin, 8Türk firmas› ve 31 perso-nelle, NATO’da yürütülen15 ayr› projede varl›k gös-

termekte oldu¤unu dabelirtti.

MKEK’e Eflik AtlatanProjelerM60 A1 tank modernizasyo-nu projesinde alt yükleniciolarak silah sistemindensorumlu olan MKEK, AltayMilli Tank projesi öncesibofllu¤u gidermek ve MilliTank projesine tecrübe ak-tar›m›n› sa¤laman›n hedef-lendi¤i bu proje kapsam›n-da, SSM ile Savunma Sana-yii Destekleme Fonu’ndanayr›lan kaynaklarla, 26 mil-yon dolar tutar›ndaki 83adet önemli tezgâh ve tak›mile alt yap›s›n› güçlendir-miflti. Bu sayede Altay MilliTank projesine de haz›r ha-le gelen MKEK, tank›n silahsistemlerinin üretilmesi ça-l›flmalar›nda 24 ayl›k bir sü-reyi geride b›rakm›fl bulu-nuyor.MKEK’nin hâlihaz›rda yü-rütmekte oldu¤u bir di¤erönemli proje de ilk defa mil-li olarak üretilecek olan veSSM takvimine uygun ola-

rak sürdürüldü¤ü belirtilen105 mm’lik havadan tafl›na-bilir obüs projesi.Milli Modern Makinal› Tüfekprojesi ile Milli Modern Pi-yade Tüfe¤i projesi aras›ndabir aile bütünlü¤ü bulundu-¤una dikkat çeken Tümg.(E) Önsipahio¤lu, projeleraras›ndaki parça bütünlü-¤ünün ise yüzde 45 civar›n-da oldu¤unu belirtti.MKEK’nin sürdürmekte ol-du¤u di¤er çal›flmalar ara-s›nda; 40 mm’lik mühim-mat atan tamburlu bom-baatar projesinin yan› s›ra40 km menzil yetene¤i ka-zand›r›lm›fl 155 mm’likuzun menzilli mühimmat veM60 A1 tank modernizasyo-nu kapsam›nda ASELSANile müflterek olarak üzerin-de çal›flt›klar› yivsiz setsiztank topu mühimmat› üreti-mine yönelik projeler bulu-nuyor. Ayr›ca Hava Kuvvet-leri Komutanl›¤› için, TÜB‹TAK SAGE ile birlikteyürütülen Nüfuz Edici Bom-ba projesi ve MinyatürBomba projesini de sürdü-ren MKEK, elektronik ÇokMaksatl› Tapa üretimi yap-may› planlad›¤› gibi Duyar-s›z Patlay›c› (DUPAT) proje-si için de sözleflme imzala-m›fl durumda.Bu güne de¤in 74 ülkeyesat›fl yapan MKEK, Tümg.(E) Önsipahio¤lu’nun verdi-¤i bilgilere göre, 2010 y›l›n-da 38 milyon dolarl›k ihra-cat yaparken, 284 milyondolarl›k yeni ihracat söz-leflmesine de imza atm›flbulunuyor. 47

Proje Tutar› : 35.288.606 $ MKE Kurumu Pay› : 29.388.606 $ Miktar : 4 adet/38 ay Prototip

105 mm Havadan Tafl›nabilir Hafifletilmifl Obüs Projesi

Milli Modern Piyade Tüfe¤i Projesi

Çal›flma Sistemi : Gaz Piston Tahrikli, Döner Bafll› Kilitlemeli Mekanizma (Rotating Bolt) Sistemi

Kalibre : 7,62 x 51 NATONamlu : 410 mm/6 Yiv-Set/10 inchSilah Uzunlu¤u : 915 mmSilah A¤›rl›¤› : 4100 grEtkili Menzil : 600 m

Milli Modern Makinal› Tüfek Projesi

Çal›flma Sistemi : Gaz Geciktirmeli Sistem ve Döner Bafll›Kilitlemeli Mekanizma (Rotating Bolt) Sistemi

Çap› : 7,62 mmA¤›rl›¤› : 8 kg (çatal ayak hariç) Etkili Menzil : 1000 m

155 mm Uzun Menzilli Mühimmat Projesi

Proje Tutar› : 35 Milyon TLMühimmat a¤›rl›¤› : ~ 45000 gramTam At›m Boyu : ~ 950 mm‹lk H›z PANTER Silah S. : ~ 935 m/sFIRTINA Silah S. : ~ 945 m/sMenzil : 40 Km


‹hracat

©M

KE

K

Temsili Görsel

Temsili Görsel

Temsili Görsel

Duyars›z Patlay›c› Çal›flmalar›Törende k›sa bir sunum ya-pan ODTÜ Ö¤retim ÜyesiProf. Dr. Lemi Türker, ODTÜ’de, MKEK ve SanayiBakanl›¤› ifl birli¤inde sür-dürülen HNS olarak adlan-d›r›lan duyars›z patlay›c›gelifltirilmesine yöneliksürdürülen çal›flmalardanbahsetti. Çal›flmalar›n Eylülay› itibariyle baflar›yla ta-mamland›¤› söyleyen Tür-ker, patlay›c›n›n molekülera¤›rl›kl› bir yap›da bulundu-¤undan darbeye, bas›nca,sürtünmeye karfl› duyars›zoldu¤unu belirtti. Yüksek›s›lara ve so¤u¤a karfl› da-yan›kl› olan patlay›c›n›n,+308 dereceye kadar gelin-di¤inde ancak yüzde 1 ora-n›nda bozuldu¤una ve -70derece so¤u¤a dayan›kl›olan patlay›c›n›n so¤uktaçatlamad›¤›na dikkat çekti.Tahrip gücünün oldukçagüçlü oldu¤unu belirtenTürker, patlay›c›n›n, kat› birmaddenin yüksek ›s› ve va-kumda s›v› hâle geçmedendo¤rudan gaz hâle geçmesi

olarak adland›r›lan süblim-leflme özelli¤i tafl›mad›¤›n›da sözlerine ekledi.HNS, füzelerin savafl bafl-l›klar›nda, top mermilerin-de ve petrol sahalar›ndadelme ifllemlerinde kulla-n›lmas›n›n yan› s›ra roket-lerin atefllemeli mentefle veitki sistemlerinde, HNS-tef-lon kar›fl›m› halinde roketay›rma sistemlerinde venükleer bombalar›n güveni-lir tetikleyici sistemlerindekullan›l›yor.

Teknolojik Geliflme‹çin Üniversite Kat›l›m› fiartK›r›kkale Üniversite Dekan›Prof. Dr. Veli Çevik de imzatöreninde konuflma yapanisimlerdendi. Prof. Dr. Çe-vik, ülkelerin geliflmifllikle-rinin ve ekonomilerininönemli ölçüde teknolojidekat ettikleri mesafeyle ba¤-lant›l› oldu¤unu söyleyerekbafllad›¤› konuflmas›nda,teknolojide mesafe kat et-mek için sadece sanayicile-rin giriflimlerinin yeterliolamad›¤›n›, üniversitelerin

de kat›l›m›n›n flart oldu¤u-nu vurgulad›. Bu konuda,gerek TÜB‹TAK taraf›ndanayr›lan bütçenin artt›r›lmas›gerekse Sanayi Bakanl›-¤›’n›n bafllatt›¤› Ar-Ge des-tek programlar›n›n üniver-sitelerin kat›l›m›n› sunul-mufl olmas›n› önemli gelifl-meler olarak tan›mlayanProf. Dr. Çevik, Ar-Ge çal›fl-malar›ndan sonuç al›nabil-mesi için de kiflilerin heye-canl› ve hevesli olmas›n›nönemli oldu¤una dikkatçekti.Prof. Dr. Çevik konuflma-s›nda, yüksek s›cakl›¤a da-yan›kl› kompozit desteklinamlu projesinden de bah-setti. Proje ile yüksek s›-

cakl›k ve dinamik bas›nç al-t›nda çal›flan namlular›nkompozit malzeme kullan›-larak tasarlanmas›, üretimtekniklerinin belirlenmesi,prototiplerin üretilmesi,test edilmesi ve mevcut sis-temlerle karfl›laflt›r›larakyeni bir üretim yöntemi ye-tene¤inin kazand›r›lmas›n›namaçland›¤›n› belirten Prof.Dr. Çevik, çal›flmalar›n sa-dece araflt›rma amaçl› de-¤il, ayn› zamanda alt yap›haz›rlama amaçl› olarak dasürdürüldü¤ünü söyledi.Kompozit namlu konusun-da en önemli konunun s›-cakl›k ve oluflan bas›nç ol-du¤una dikkat çeken Prof.Dr. Çevik, do¤al gaz tankla-

ÖZEL HABER

48


Kompozit Destekli Namlunun Bora-12 silah›na montaj edilmifl hali

Orijinal Namlu ‹nceltilmifl Namlu Kompozit Destekli Namlu

ODTÜ Ö¤retim Üyesi Prof. Dr. Lemi Türker K›r›kkale Üniversite Dekan› Prof. Dr. Veli Çevik

Savunma SanayiiMüsteflar›

Murad Bayar

©M

SI

Der

gisi

©M

SI

Der

gisi

©M

KE

K

©M

SI

Der

gisi

r›ndaki mant›kla paralelolarak, namlular›n bir içgömlek kalacak flekilde ta-sarland›¤› ve esas bas›nc›bu k›sm›n tafl›mas›n› sa¤la-d›klar›n› belirtti. Prof. Dr.Çevik, proje kapsam›ndayürütülen çal›flmalarda7,62 mm çapl› namlularüzerinde de¤erlendirmeleryap›ld›¤›n› ve namlu iç ba-s›nc›n›n namlu çap›yla de¤i-flimini, namlu ekseni bo-yunca mermi h›z›n›n ve za-manla bu h›z›n de¤iflimi gibinoktalar›n incelendi¤inisözlerine ekledi. Tüm buçal›flmalar›n ard›ndan,namluda yüzde 30-35 civa-r›nda hafifletme sa¤land›¤›-n› vurgulayan Prof. Dr. Çe-vik, yiv-setli namlulu silah-lara yönelik yeni ve özgün

bilimsel yaklafl›mla iç balis-tik modeli oluflturulduklar›-n› da belirtti.Projede kullan›lan ba¤›m-s›z ileri teknoloji kompozitsar›m tezgâh›n›n yurt d›fl›n-dan getirildi¤ini, ancak el-yaflar›n yerli oldu¤unu be-lirten Prof. Dr. Çevik, mev-cut altyap› ile 105 ve 155mm’lik obüs namlular›n› daiçeren her türlü silah ve ak-samlar› için çal›flma yap-maya haz›r olduklar›n› söy-ledi ve önümüzdeki günler-de bu konuyla ilgili olarakda yeni bir sözleflmeningündemde oldu¤unu sözle-rine ekledi.

Ülkemizin Kabiliyetlerine F›rsat Verilmeli‹mza töreninde k›sa bir ko-nuflma yapan Savunma Sana-yii Müsteflar› Murad Bayar datasar›m ve gelifltirme süreciTSK personeli ile birlikte çal›-fl›larak sürdürülecek olanprojede, bir baflka ülke askeriiçin tasarlanm›fl bir silah›n li-sans alt›nda üretiminin yap›l-mayaca¤›n›, tam olarakTSK’n›n ihtiyaçlar›n› karfl›la-yan bir makinal› tüfe¤in üreti-lece¤inin alt›n› çizdi. Konufl-mas›nda, yan sanayi kat›l›m›-n›n da en az yüzde 20 oran›ndaolmas›n› beklediklerini belir-ten Bayar, bu konuda ülkemi-zin imkân ve kabiliyetlerindenistifade etme konusundakihassasiyeti bilinen MKEK’ninana yüklenicili¤inde, bu kat›l›-m›n rahatl›kla sa¤lanaca¤›nainand›¤›n› söyledi.Bayar’›n ard›ndan kürsüyeç›kan Milli Savunma Bakan›Vecdi Gönül ise teknolojininönemini vurgulayan tarihtençeflitli anekdotlarla konufl-mas›na bafllad›. Do¤ru stra-tejilerle milli kabiliyetlerimiziartt›rabilece¤imize inand›¤›-n› belirten Gönül, parças›n-dan sistemine, yurt d›fl›namuhtaç olmadan üretilecekolan Milli Modern Makinal›Tüfek projesinin de kabiliyet-lerimizi artt›rmada önemli

bir ad›m oldu¤unu sözlerineekledi. Gönül, proje her nekadar oldukça gecikmifl olsada bunun esas nedeninin ko-laya kaç›larak lisans alt›ndaüretim yap›larak mühendis-lerimize f›rsat verilmemesioldu¤unu düflündü¤ünü söy-ledi. F›rsat verildi¤inde aka-demisyenlerimizin de katk›-s›yla gerçeklefltirilen pek çokbaflar› örne¤inin ortada oldu-¤unu sözlerine ekleyen Gö-nül, tören s›ras›nda, sürdü-rülmekte olan projelerle ilgi-li bilgi veren ODTÜ Ö¤retimÜyesi Prof. Dr. Lemi Türkerve K›r›kkale Üniversite Deka-n› Prof. Dr. Veli Çevik’in su-numlar›na da at›f yapt› vegüncel teknolojilerin art›k ül-kemizde uygulamaya kona-bildi¤ini vurgulad›.

49


Milli Savunma Bakan›

Vecdi Gönül

©M

SI

Der

gisi

©M

SI

Der

gisi

Nüfuz Edici Bomba Projesi

Sözleflme Tarihi : 7 Kas›m 2008 Proje Tutar› : 10 Milyon TL ‹lgili Kurulufllar : MSB - MKE -

TUB‹TAK SAGE

Çok Maksatl› Tapa Projesi

Çok Maksatl› Tapa (ÇMT) Projesi ile 105 mm, 155 mm, 175 mm ve 203 mm çaplar›nda top ve obüs mühimmat›nda kullan›lmak üzere,� Hassas � Gecikmeli� Elektronik Zaman Ayarl›� Yaklaflmal› fonksiyonlar›n›n tamam›na sahip Tapa ile Tapa Ayar Cihaz›n›n gelifltirilmesiniamaçlamaktad›r.

SaSaD Genel Kurul Top-lant›s›ndan önce, sa-vunma ve havac›l›k sek-

töründe faaliyet gösteren fir-malar›m›z›n yöneticilerinin dekat›l›m› ile MKEK bünyesindeinfla edilen yeni Tabanca At›flPoligonu’nun aç›l›fl› da MilliSavunma Bakan›m›z VecdiGönül, Savunma Sanayii Müs-teflar›m›z Murad Bayar,MKEK Yönetim Kurulu Bafl-kan› ve Genel Müdürü Tümg.(E) Ünal Önsipahio¤lu veFNSS Genel Müdürü NailKurt taraf›ndan gerçekleflti-rildi. Koza ‹nflaat’›n katk›lar›y-la infla edilen poligonun da-vetliler taraf›ndan gezilmesiesnas›nda, Koza ‹nflaat Yöne-tim Kurulu Baflkan› TahsinÖzgümüfl, poligon hakk›ndadetayl› teknik bilgi verdi.Tabanca At›fl Poligonu’nunaç›l›fl›n›n akabinde ise toplan-t›ya geçildi. Ayn› zamanda SaSaD Yönetim Kurulu Baflka-n› da olan Tümg. (E) Önsipahi-o¤lu’nun aç›l›fl konuflmas›ylabafllayan toplant›da, Tümg. (E)Önsipahio¤lu, son dönemde,teknoloji odakl› çal›flmalarayo¤unlafl›larak, özellikle Ar-

Ge ve Ür-Ge’nin öne ç›kt›¤›n›;büyük bütçeli projelerin, tasa-r›mdan itibaren uluslararas›paylafl›ml› olarak sürdürüldü-¤ünü ve milli projelerde isesanayi, KOB‹ ve üniversite iflbirli¤inin sürdürülmesininönem kazand›¤›n› vurgulad›.“Sanayisi geliflmifl ülkeler,kendi ihtiyaçlar›n› karfl›lama-n›n yan› s›ra savunma sanayi-si ürünlerini pazarlama yö-nüyle de öne ç›kmaktad›r” di-yen Tümg. (E) Önsipahio¤lu,Milli Savunma Bakanl›¤› veGenelkurmay Baflkanl›¤›n›n,özgün yerli sanayi alt yap›s›-n›n azami olarak kullan›ld›¤›büyük ölçekli savunma proje-lerine imza att›¤›n› söyledi.Tümg. (E) Önsipahio¤lu, sek-törün son y›llarda yapt›¤› at›-l›mla, dünya savunma paza-r›nda rekabet gücü kazand›-¤›n› belirtirken, sektörümü-zün yakalad›¤› bu ivmelenme-

ÖZEL HABER

50


SaSaD Genel KurulundaSektöre Önemli Mesajlar Verildi

Savunma Sanayii ‹malatç›lar Derne¤i

(SaSaD) 22’nci Genel Kurul Toplant›s›,

19 Ocak’ta Makina ve Kimya Endüstrisi

Kurumu (MKEK) Genel Müdürlü¤ünde

topland›. Milli Savunma Bakan› Vecdi

Gönül, Savunma Sanayii Müsteflar›

Murad Bayar ve Müsteflar Yard›mc›s›

‹smail Tohumcu’nun yan› s›ra

Savunma Sanayii Müsteflarl›¤› (SSM)

Sanayileflme Daire Baflkan› Sedat

Güldo¤an ve Sanayileflme Dairesi

Havac›l›k ve Uzay Sektörü fiube

Müdürü Dinçer Bat›rbek’in de kat›ld›¤›

toplant›da yap›lan konuflmalarda,

sektöre önemli mesajlar verildi.Naile ASLAN / [email protected] Senem ÖZTÜRK / [email protected]

üm

Foto

¤raf

lar:

©M

SI

Der

gisi

nin artarak devam etti¤inin,Mart 2011 sonuna do¤ru aç›k-lanacak olan 2010 rakamla-r›yla da görülece¤ini sözleri-ne ekledi.

Sanayinin Temel Unsuru KOB‹’lerTümg. (E) Önsipahio¤lu, Türksavunma sanayisinin tekno-lojik alt yap›s›n›n oluflumun-da temel unsurun KOB‹’leroldu¤unu ve SaSaD bünye-sinde yer alan firma ve kuru-lufllar›m›z›n yüzde 60’›n›nKOB‹’lerden olufltu¤unu vur-gulad›. SSM ve SaSaD teflvikve destekleri ile tüm bu fir-malar›n, azami ölçüde büyükprojelerde çözüm orta¤› ol-malar›na çaba gösterildi¤inisöyleyen Tümg. (E) Önsipahi-o¤lu, MKEK dâhil olmak üze-re, tüm ana yüklenici konu-mundaki firmalar›m›z›n, yansanayi ve alt yüklenici konu-mundaki firma ve kuruluflla-ra azami oranda ifl yükü sa¤-lamaya özen gösterdiklerinide sözlerine ekledi.

SaSaD, FaaliyetleriniGeniflletiyorTümg. (E) Önsipahio¤lu, SaSaD olarak önem verdikle-ri bir di¤er konunun da sektö-rün sahip oldu¤u teknolojiler-den uygun olanlar›n›n di¤eryat›r›mc› bakanl›klar›n kamukurum ve kurulufllar›n›n hiz-metine sunmak oldu¤unusöyledi. Bu kapsamda TürkiyeOdalar ve Borsalar Birli¤i(TOBB) ile birlikte teknolojipaylafl›m› bafll›¤› alt›nda se-miner ve sergiler düzenlendi-¤ini belirten Tümg. (E) Önsi-pahio¤lu, önümüzdeki dö-nemde bu seminerlerin, ba-kanl›klar ve kurumlar seviye-sinde de tekrarlanaca¤›n› be-lirtti. Ayr›ca kurum olarakgerçeklefltirdikleri endüstrigünlerini de yabanc› ülkelerlebirlikte yapmay› planlad›kla-r›n› söyleyen Tümg. (E) Önsi-pahio¤lu, bu alandaki ilk uy-gulaman›n, yetkili makam-lar taraf›ndan onaylanmas›-n›n ard›ndan, Mart ay› içeri-sinde Suudi Arabistan ile

gerçeklefltirilece¤ini belirt-ti. SaSaD’›n NATO Sanayi Da-n›flma Grubu NIAG (NATO In-dustrial Advisory Group) ileçal›flmalar›n›n oldukça ve-rimli sürdürüldü¤üne de dik-kat çeken Tümg. (E) Önsipa-hio¤lu, 2010 y›l› içerisindeyap›lan NIAG’›n 8 alt projeçal›flma gurubunun tümüne,31 personelle kat›ld›klar›n›da sözlerine ekledi.

SaSaD, Daha ÇokDesteklenmeliTümg. (E) Önsipahio¤lu’nunard›ndan kürsüye gelen Sa-vunma Sanayii Müsteflar›Murad Bayar, konuflmas›na,SaSaD’›n çok daha güçlü fle-kilde benimsenip, desteklen-mesinin önemine dikkat çe-kerek bafllad› ve genel kurultoplant›lar›na kat›l›m›n sade-ce üyelerle s›n›rl› kalmay›p,sektöre hizmet eden 1000’eyak›n KOB‹’yi de kapsamas›gerekti¤ini söyledi.Konuflmas›nda, SSM’nin2007-2011 y›llar› için yay›nla-nan ilk strateji plan›nda yeralan hedeflerin, sektör ileparalel olarak hayata geçiril-di¤ine de dikkat çeken Bayar,bu dönem içerisinde deniz,kara ve hava araçlar›ndaönemli geliflmeler yafland›¤›-n› belirtti. Bayar, 2012-2016y›llar› için haz›rlad›klar› stra-teji plan›n›n sektör ile birliktehaz›rland›¤›na da vurgulad›.Deniz araçlar›na yönelik ge-liflmeler çerçevesinde, pekçok platformun test aflama-s›na geçildi¤ini ve bir k›sm›-n›n da teslimlerine baflland›-¤›n› söyleyen Bayar, seyyarcerrahi hastane ve taktik ka-ra araçlar›n›n da bir k›sm›n›nteslim edildi¤ini belirtti. Ba-

yar, Seyyar Yüzücü HücumKöprüsü projesinde test sü-recine geçildi¤ini ve MilliTank projesinde de tasar›msürecinin memnun edici birflekilde sürdü¤ünü konuklar-la paylaflt›.

Bu Y›l Gözler Hava Araçlar›ndaSektörde FNSS ve Otokar’›nkara araçlar›ndaki ve DEARSAN Tersanesi ile Yon-ca-Onuk Tersanesi’nin de de-niz araçlar›ndaki baflar›lar›-n›n yan› s›ra MKEK, ve ROKETSAN gibi firmalar›m›-z›n yürüttü¤ü stratejik proje-lerin münferit olmad›¤›n›vurgulayan Bayar, bu y›l içinen önemli beklentilerinin isehava araçlar› alan›nda oldu-¤unu söyledi.Hava araçlar›nda daha çokmodernizasyon a¤›rl›kl› sür-dürülen çal›flmalarda, TUSAfitaraf›ndan modernize edilenT-38 e¤itim uçaklar›n›n testuçufllar›na baflland›¤›n› ve C-130 nakliye uçaklar›n›n isetest uçufl haz›rl›klar›n› ta-mamlamak üzere oldu¤unubelirten Bayar, ANKA’n›n 30Aral›k 2010’da gerçeklefltir-di¤i ilk uçufluna da de¤indi.Sözü, bu üç ana platformunyan› s›ra uydu ve uzay alan›n-da önemli bir kilometre tafl›olarak nitelendirdi¤i KeflifGözetleme Uydu SistemiGÖKTÜRK’e de getiren Ba-yar, projede sözleflme yürür-lülük aflamas›n›n sa¤land›¤›-n› ve TUSAfi’da yap›lacak uy-du montaj hatt› tesisi yat›r›-m›n›n da bunun önemli ad›m-lar›ndan birisi olaca¤›n› söy-ledi. Bayar, 2011 y›l› için enheyecan verici karar›n isemilli tank ve milli muharebe

gemisinden sonra milli mu-harebe uça¤›n›n gelifltirilme-sinin de sektörün görevleriaras›na eklenmesi oldu¤unuözellikle vurgulad›.2011 y›l›nda, bir tak›m kilit ül-keler ile yine stratejik ihracatolarak ifade edilebilecekönemli aflamalar kat edece-¤imize inand›¤›n› sözlerineekleyen Bayar, sektörün ih-racat beklentilerini destekle-mek için bu ülkelerle birebirgörüflmelerin sürdürüldü¤ü-nü de belirtti.

Sektörde SaSaD’›n Rolü Her Geçen GünArt›yorGenel Kurul toplant›s›ndakonuflma yapan Milli Sa-vunma Bakan› Vecdi Gönülde özellikle son dönemdesektörün gerçeklefltirdi¤ih›zl› büyüme paralelinde,SaSaD’›n, üstlendi¤i sorum-luluklar›n daha da artt›¤›na vegörevlerinin daha da önemlihale geldi¤ine vurgu yapt›.“Ülkemiz, bulundu¤u co¤raf-ya nedeniyle, her türlü tehli-keye karfl› modern ve güçlübir silahl› kuvvetlere sahipolma ve kuvveti kendi kay-naklar› ile idame ettirmemecburiyetindedir” diyenGönül, TSK’n›n modernizas-yon ihtiyaçlar›na bak›ld›¤›n-da, y›ll›k ortalama 3 ila 4 mil-yar dolarl›k bir kayna¤›n, sa-vunma sanayisi ürünlerineharcanmas›n›n gerekti¤inisöyledi. Savunma alan›ndaönemli ölçüde yat›r›m yap-maya devam eden Türki-ye’nin, bölgesinde ve dünya-da önde gelen ülkeler ara-s›nda oldu¤unu ifade edenGönül, TSK’n›n modernizas-yon ihtiyaçlar›n›n karfl›lan-

51


MKEK Yönetim Kurulu Baflkan› ve Genel Müdürü, SaSaD Yönetim Kurulu Baflkan› Tümg. (E) Ünal Önsipahio¤lu

Savunma SanayiiMüsteflar› Murad Bayar

mas›nda, yerli olarak tasar-lanan, gelifltirilen ve üretilenürünlere öncelik verdiklerinedikkat çekti.Gönül, savunma ihtiyaçlar›-n›n do¤rudan yurt d›fl›ndanal›nd›¤› dönemlerin unutul-mamas› gerekti¤ine dikkatçekerek;“Her ne kadar 2010 y›l› sonuitibari ile TSK ihtiyaçlar›n›n enaz yüzde 50’sini yurt içindenkarfl›layabilen bir büyüme ya-kalam›fl olsak ve y›ll›k ihracat›1 milyar dolar› aflan, Ar-Ge’yeve nitelikli insan kayna¤›na ya-t›r›m yapan, uzman bir yan sa-nayi ve iflleyen bir tedarik zin-ciri ile beslenen etkin bir sa-vunma sanayisi hedeflerineulaflm›fl olsak da, sektör, tek-nolojik yeteneklerinin bütün-lü¤ü ve derinli¤i aç›s›ndan, he-nüz geliflimini tamamlama-m›flt›r” dedi. Bu bütünlük vederinli¤in sa¤lanmas› konu-sunda da SaSaD’a önemli birrol düfltü¤ünün alt›n› çizenGönül, “SaSaD’›n örgütlenme-si, sizlerin aran›zdaki dayan›fl-ma ve demokratik bir bask›grubu olarak hareket etmeniz,Türkiye’nin, en ileri teknolojiyikullanan savunma sanayisin-de ald›¤› mesafeyi, daha ilerigötürmesi bak›m›ndan hayatibir önem tafl›yor” dedi.

Sektördeki ‹fl Birli¤iÖrnek Al›nmal›Gönül, hâlihaz›rda SSM’ninyürüttü¤ü projelerin toplamde¤erinin 28 milyar dolar ci-var›nda oldu¤unu söyledi vehenüz hayata geçirilmemiflprojelerin de eklenmesiyle,bu rakam›n 52 milyar dolaraulaflt›¤›n› belirtti. Savunmasektörünün cirosunun, 2009y›l›nda, küresel krize ra¤-men, 2,3 milyar dolar merte-besine ulaflt›¤›n› söyleyenGönül, savunma ve havac›l›kalan›ndaki ihracat rakam›n›nise ayn› y›l içerisinde, 832milyon dolar oldu¤unu be-lirtti ve 2008-2009 y›llar›nda,sektörde Ar-Ge’ye harcanankayna¤›n da, yar›s› firmalar›nöz kaynaklar›ndan olmaküzere, y›lda 500 milyon dolar

seviyesinde gerçekleflti¤inivurgulad›.Ana yüklenici firmalar›n›nprojelerdeki ifllerinin de enaz yüzde 20’sini KOB‹’lereaktarmas›yla, sektörde uz-manl›k ve derinlik oluflmayabafllad›¤›na dikkat çeken Gö-nül, pek çok yurt içi gelifltir-me projesinde önemli bafla-r›lar elde edildi¤ini belirtir-ken, savunma sektöründekibu ifl birli¤inin di¤er sektör-lere de örnek olmas›n› te-menni etti.

Sektörden BeklentilerGönül, savunma sektöründekitüm kurum ve kurulufllardanbeklentilerini de dile getirdi¤ikonuflmas›nda, ilk olarak,devlet olarak savunma sana-yisine yol gösterecek vizyon vepolitikalar› belirlemek ve uy-gulamakla yükümü olduklar›-n›, ancak sektörün de bu çizi-len vizyon ve hedeflere uygunolarak stratejilerini belirleyip,uygulamas›n›n önemli oldu-¤unu vurgulad›. Sektörde anayüklenicilerin kendi aralar›n-da oldu¤u kadar, alt yüklenici-ler ile KOB‹’ler aras›nda dayatay ve dikey ifl birli¤inin öne-mine dikkat çeken Gönül, tümyüklenici firmalar›n, Türki-ye’nin sanayi ve teknoloji altyap›s›n› azami ölçüde kullana-rak mevcut uzmanl›klardanfaydalanmalar›n› ve yat›r›mtekrarlar›ndan kaç›narak da-ha rekabetçi olmalar›n› bekle-di¤ini de söyledi. Yurt içi sa-vunma projeleri yolu ile gelifl-

tirilen yetenek ve kapasitele-rin sürdürülebilirli¤inin sa¤-lanmas›n›n da önemine de¤i-nen Gönül, firmalar›n hem ge-lifltirilen ürünlerin ömür boyulojistik deste¤inde görev al-malar›n› hem de ihracata sis-tematik kaynak ve kadro ay›r-malar›n› bekledi¤ini söyledi.Gönül ayr›ca, ülkemizdeki sa-vunma harici teknoloji yat›r›m›yapan kamu sektörünün pro-jelerden pay almas›n›n öne-mine de dikkat çekti.

Sektördeki Tehlikelere de Dikkat ÇekildiTürkiye’nin do¤al kaynaklarbak›m›ndan zengin bir ülkesay›lmasa da insan kayna¤›aç›s›ndan oldukça zengin ol-du¤unu vurgulayan Gönül,teknoloji ve bilime yönelerekbu alanlarda önemli bir altyap› ve nitelikli insan gücü-nün oluflturulmas› gerekti¤i-ni söyledi. Türkiye’nin bu ko-nuda potansiyelinin büyükolmas›na karfl›n, Türkiye’deüretilebildi¤i halde, halenyurt d›fl›ndan al›nan ürünle-rin karfl›m›zdaki en önemlisorun oldu¤una dikkat çekenGönül, sektör temsilcilerine,“Türkiye’nin savunma sana-yisine sahip ç›k›n›z” mesaj›n›verdi. Bakanl›k olarak, elle-rinden geldi¤i kadar TSKGVflirketlerinin ve MKEK’nin ya-n› s›ra özel sektöre de a¤›rl›kverdiklerini belirten Gönül,“Bugün yapmakta oldu¤unuzifli daha iyi yap›n, daha çokihracat yap›n, devlet her ka-

demesi ile arkan›zdad›r” de-di. Gönül, SaSaD’›n gerçek-lefltirilen bu genel kurul top-lant›s›n›n ard›ndan, geliflenve büyüyen bir savunma sa-nayisine paralel olarak sek-törü genifl anlamda temsiledecek bir flekilde çok dahagüçlü olarak ç›kmas›n› ve et-kin olarak faaliyetlerini sür-dürmesini de temenni ede-rek sözlerini noktalad›.

2010 Baflar›yla Geride B›rak›ld›Aç›l›fl konuflmalar›n›n ard›n-dan ise genel kurul toplant›-s›n› yönetecek divan kuruluseçildi ve SaSaD Genel Sek-reter Yard›mc›s› Y›lmaz Kü-çükseyhan, derne¤in 2010 y›-l› faaliyetleri ile ilgili bir su-num yapt›. Genel Kurulunson gündem maddesini olufl-turan SaSaD Yönetim Kuru-lunun aklanmas› ile ilgili De-netim Kurulu raporununokunmas› ve Genel Kurulüyelerine, 31.12.2010 tarihiitibariyle tanzim edilen bilan-ço ve gelir-gider tablosununsunulmas›n›n ard›ndan, SaSaD Yönetim Kurulu oybirli¤i ile akland›.2010 y›l›n›, sektörün k›lavuzkaptan› olma s›fat›yla, gerekdüzenledi¤i etkinlikler ve en-düstri günleri ve gerekse üyefirmalarla olan yak›n diyalo-gu sayesinde baflar›l› bir fle-kilde geride b›rakan SaSaD22’nci Genel Kurul Toplant›-s›, 2011 y›l›n›n, sektör aç›s›n-dan çok daha yo¤un geçece-¤inin sinyallerini verdi.

ÖZEL HABER

52


Milli Savunma Bakan›Vecdi Gönül

SaSaD Genel Sekreter Yard›mc›s›Y›lmaz Küçükseyhan

Fransa’n›n öncülü¤ün-de 2004 y›l›nda EADSve Dassault Aviation

aras›nda imzalanan ortakl›kanlaflmas›yla bafllat›lanprojeye, 2005 y›l›nda Thalesve Saab da ortak olmufltu.Dassault Aviation’›n anayüklenicili¤ini üstlendi¤i ve2006 y›l›nda Frans›z savun-ma tedariki kurumu DGAtaraf›ndan da resmen onay-lanan projenin di¤er endüs-tri ortaklar› ise ‹talyan Alenia Aeronautica, YunanHellenic Aerospace Industry(HAI) ve ‹sviçreli RUAG Aerospace.fiirketler ve hükümetleraras›ndaki anlaflmalarlaresmiyet kazanma sü-recini geride b›ra-kan ve kav-ramsal tasa-r›m ve fizibili-te çal›flmalar›sürdürülmekteolan nEUROn insans›z havaarac› (‹HA)’s›n›n, 2011 y›l›içinde montaj›n›n tamamla-narak yer testlerine baflla-mas›, teknolojik gösterimarac›n›n da 2012 ortalar›ndailk uçuflunu yapmas› bekle-niyor. Bu zaman planlama-s›, projenin bafllang›c›ndaki,ilk uçuflun 2010 y›l›nda ya-p›lmas› hedefinden birazsap›ld›¤›n› gösteriyor.

Projenin HedefinEUROn projesi, Avrupa’n›nmevcut askeri harekât ihti-yaçlar›n› karfl›layacak bir ‹HAgelifltirmekten daha çok,muharip ‹HA teknolojileriningelifltirilmesi ve sistem en-tegrasyonuna odakla-nan bir çal›flmaolarak dik-kat çeki-yor. Bu pa-ralelde, pro-jenin bafll›cahedefi, Avrupahavac›l›k endüs-

trisinin yeni nesil sa-vafl uçaklar› ve ‹HA’larla il-

gili çal›flmalar›n›n süreklili¤i-nin sa¤lanmas› olarak belir-tiliyor.nEUROn projesiyle, havadanyer hedeflerine taarruz ede-bilme kabiliyetine sahip vedüflman hava sahas›na s›za-bilecek, otonom ya da uzak-tan komuta edilen insans›zbir hava arac›n›n gelifltiril-mesi amaçlan›yor. nEUROn’un, yer kontrol is-tasyonlar›ndan oldu¤u ka-dar, Rafale veya Gripen gibi

Avrupal› savafl uçakla-r›ndan da kontrol edilebil-mesi, projedeki bafll›caamaçlar aras›nda yer al›yor.GPS/INS tabanl› bir seyrüse-fer sistemine sahip olacaknEUROn’un, silahlar›n› gövdeiçine tafl›mas› ve özel gövdeyap›s› sayesinde, görev tan›-m›na uygun flekilde radar izi-nin düflürülmesi de hedefle-niyor. A¤ merkezli operasyonkabiliyetine de sahip olmas›tasarlanan nEUROn, harekâts›ras›nda, di¤er kara, denizve hava unsurlar›yla, efl za-manl› olarak kesintisiz verial›flverifli de yapabilecek.Yaklafl›k 12,5 m’lik kanataç›kl›¤› ve 10 m’lik boyuyla,neredeyse bir savafl uça¤›

boyutlar›nda olannEUROn için, yeni silah

sistemlerinin gelifltirilmesiyerine, daha çok aviyonik sis-temlerinin iyilefltirilmesi veentegrasyonu için çal›flmalaryürütülüyor.Toplam a¤›rl›¤›n›n 4500 kgcivar›nda olmas› öngörülennEUROn’un, azami kalk›fla¤›rl›¤› ise 6000 kg civar›n-da. Lazer güdümlü 250kg’l›k (500 lb) iki adet bom-ba tafl›yabilmesi istenennEUROn’un, 0,7-0,8 Mach h›-za ulaflabilmesi bekleniyor.fiu an için yaklafl›k 3 saat gö-rev yapabilece¤i tahmin edi-len nEUROn’un ç›kabilece¤iirtifa konusunda ise flimdiliknet bir bilgi bulunmuyor.

Projede ‹fl BölümüProjenin ana yüklenicisi olanDassault Aviation’un, geneltasar›m ve sistem mühen-disli¤i, uçufl kontrol sistemi,nihai montaj ile yer ve uçufl

ANAL‹Z

54


Stratejik teknolojilerin gelifltirilmesinde öncü olan ve teknoloji aktar›m›n›

her geçen gün daha da k›s›tlayan ABD’nin gölgesinde kalma tehlikesinin yan› s›ra

düflük ifl yükü nedeniyle Avrupa sanayisinin teknik yeteneklerinin giderek

köreliyor oluflu, Avrupa Birli¤i (AB) ülkelerini, yeni teknoloji projelerinde

ifl birli¤ine yönlendirmiflti. Bu amaçla bafllat›lan çok ortakl› projelerden birisi de

nEUROn olarak adland›r›lan muharip insans›z hava arac› (Unmanned Combat

Aerial Vehicle / UCAV) program›.Senem ÖZTÜRK / [email protected]

‹HA TeknolojilerindeBir Avrupal›: nEUROn

©D

assa

ult

Avia

tion

- A

lex P

arin

gaux

testlerinin sorumlulu¤unuüstlendi¤i projede; Saab, ge-nel tasar›m›n yan› s›ra uçakgövdesi, aviyonikler ve yak›tsisteminden sorumlu. Saabayr›ca uçufl kontrol, uçuflaelverifllilik, otonomi, çoklugörev yükü kabiliyeti, yap›saltasar›m ve üretim ile yer veuçufl testlerinde de görevalacak. Proje ortaklar›ndanHAI, motor k›sm›n› kapsayanarka gövde, bölümü ve testekipmanlar›ndan; EADS isekanatlar›n üretimi, yer istas-yonu ve veri yolu sistemininentegrasyonundan sorumlu.RUAG Aerospace, silah sis-temlerinin entegrasyonu verüzgâr tüneli testlerinde,Alenia Aeronautica ise silahyuvalar›n›n, silah yuvas› ka-paklar›n›n ve mekanizmala-r›n›n, elektriksel güç ve da¤›-t›m sisteminin ve hava verisisteminin tasar›m ve geliflti-rilmesi ile yer ve uçufl testle-ri sürecine iliflkin çal›flmalar-da görev üstlenmifl durumda.

Projede Son DurumHAI taraf›ndan Ocak ay›n›nortas›nda arka gövdesi, 25 Ocak’ta da Saab taraf›n-dan uça¤›n ön ve orta gövde-si, ana yüklenici DassaultAviation’a teslim edildi. Das-sault Aviation taraf›ndanüretilecek olan parçalar›n daMart ay›na kadar tamamlan-mas› planlan›yor. Mart ba-fl›nda, EADS’nin üretece¤ikanatlar›n gönderilmeyebafllamas› beklenirken, Alei-na Aeronautica taraf›ndanüretilen silah yuvalar›n›n ka-paklar› da Mart sonunda tes-lim edilecek. Saab ise inifl ta-k›mlar›n›n kapaklar›n› Ni-san’da teslim edecek.

nEUROn, ‹HA Cephesindeki Geliflmelerin Neresinde?60.000 feet’in üzerinde irtifa-lara ç›kabilme ve 35 saattendaha fazla süre havada kala-bilme kabiliyetine sahip Glo-

bal Hawk, 340 knot sürat ya-pabiliyor. 39 m kanat aç›kl›-¤›na sahip olan ‹HA, 14,5 mboya sahip ve 1360 kg civa-r›nda faydal› yük tafl›yabili-yor. Global Hawk sahip oldu-¤u özelliklerle stratejik sevi-yede bir ‹HA olarak karfl›m›-za ç›k›yor.55.000 ila 65.000 feet aral›-¤›nda uçmas› öngörülen AeroVironment’in Global Observer’› ise 1 hafta boyun-ca havada kalabilecek flekil-de tasarlan›yor. 50 m civar›n-da kanat aç›kl›¤›na sahipolan Global Observer’›n boyuise 20 m civar›nda. GlobalObserver da stratejik seviye-de tan›mlanabilecek özellik-lere sahip.24 saat havada kalabilen ve26.000 feet irtifaya ç›kabilenGeneral Atomics’in Predator‹HA’s› ise yaklafl›k 17 m kanataç›kl›¤›na, 15 m civar›nda boyasahip. Predator, 2 adet AGM-114 Hellfire füzesi iledonat›labiliyor. nEUROn 12,5

m kanat aç›kl›¤› ve 10 m bo-yu ve yer taarruz kabiliyetiylePredator ile benzefliyor. Heriki ‹HA da operatif seviyedebulunuyor.fiubat ay› içinde de NorthropGrumman’›n, bir muharip ‹HAteknoloji gösterim platformuolan X-47B (UCAS-D)’siilk uçuflunu gerçeklefltir-miflti. Amerikan Donanmas›için 2 adet ‹HA’n›n gelifltiril-mesine yönelik 2007 y›l›ndaimzalanan program kapsa-m›nda üretilen ve tüm test-lerinin 2013’te tamamlan-mas› planlanan X-47B’ninde hemen hemen bir savafluça¤› boyutlar›nda oldu¤uve radarlar taraf›ndan tespitedilmesini güçlefltiren özelbir gövde yap›s›na sahip ol-du¤u biliniyor.

Çal›flmalar› PLM ile Sürdürülen‹lk Muharip UçaknEUROn’un, birden fazla iflorta¤› aras›nda sürdürülen iflbirli¤ine dayal› mühendisliksürecinde; tasar›mc›lar, te-darikçiler, üreticiler ve müfl-terileri sürece dâhil eden,Dassault Systemes’in sanalürün yaflam döngüsü (Pro-duct Life Cycle Management/ PLM) uygulamalar› da kul-lan›l›yor. Bu sayede, farkl›ülkelerdeki ortaklar, ayn›mekânda bulunma zorunlu-lu¤unu olmadan, efl zamanl›olarak tasar›m ve gelifltirmesüreçlerini sürdürebiliyor.nEUROn ayn› zamanda, PLMuygulamalar›n›n kullan›ld›¤›ilk muharip hava arac› proje-si olma özelli¤ine de sahip.

55


Saab taraf›ndan üretilen gövde parças›

©Saab

- Per K

ustv

ik

©R

UA

G A

erosp

ace

Shell’in Türkiye’deki çal›flmalar›hakk›nda bilgi vererek sözlerinebafllayan Demirezen, Türkiye pa-

zar›ndaki faaliyetlerin, Cumhuriyet’inkurulmas›yla birlikte, 1923 y›l›nda bafl-lad›¤›n› belirtti. Shell’in Türkiye’dekifaaliyetlerini daha da büyütmek ama-c›yla, Turcas’›n akaryak›t faaliyetlerinive depolar›n›, Shell’in akaryak›t ve ma-deni ya¤, perakende ve ticari sat›fllarorganizasyonunu, tüm tesisat ve depo-lar›n› ayn› çat› alt›nda toplayarak kur-

du¤u Shell & Turcas Petrol A.fi. (STAfi)ortak giriflim flirketinin de, “Türkiye’deakaryak›t ve madeni ya¤lar sektörününtart›flmas›z lideri olma” vizyonuyla 1 Temmuz 2006’da faaliyetlerine bafl-lad›¤›n› belirten Demirezen, flirketin,bugün, akaryak›t da¤›t›m›, madeni ya¤üretimi ve sat›fl› faaliyetlerini yürüte-rek, 1000’den fazla istasyondan oluflanperakende sat›fl a¤›yla müflterilerinehizmet vermekte oldu¤unu da sözleri-ne ekledi.

Shell, Güvenlikten Taviz VermiyorBu genel bilgilerden sonra, Shell’ingüvenlik alan›nda yapt›¤› çal›flmalarageçen Demirezen;“Bildi¤iniz gibi güvenlik konusu termi-nal ve depolama tesislerinin fiziki gü-venli¤inden ve elektronik güvenlik sis-temlerinden, bilgi güvenli¤ine kadarolan yelpaze içinde yer alan genifl birkonudur. Bu kapsamda, Shell merke-zinde oluflturulan güvenlik politika ve

RÖPORTAJ

56


Genetlab taraf›ndan,yetkisiz geçifllerin tespitedilmesine yönelikolarak, özellikle kritiktesislerin güvenli¤ininsa¤lanmas› amac›ylatasarlanm›fl olan tesisgüvenli¤i duyarga a¤› sistemi TEDAS, Shell & Turcas Petrol A.fi.(STAfi)’›n da güvenli¤inisa¤l›yor. Shell Güvenlik Müdürü Levent Demirezen ile 1 Aral›k 2010’da, Shell’inAmbarl›’daki tesisindeyapt›¤›m›z söyleflisayesinde hem sistemhakk›nda kullan›c›n›nbak›fl aç›s›n› ö¤rendikhem de söylefliye kat›lanGenetlab Genel MüdürüBurak Mengi’nin verdi¤ibilgilerle, sistemin teknik özeliklerini vekabiliyetlerini, sahadauygulamal› olarak görmeflans›m›z oldu.Senem ÖZTÜRK [email protected]

Shell’in Güvenlikteki Tercihi: TEDAS

Tüm

Foto

¤raf

lar:

©M

SI

Der

gisi

standartlar›na göre, gerekli güvenliktedbirlerinin al›nmas› ve güvenlik sis-temlerinin uygulamas› yap›lmaktad›r”diyerek, güvenlik olgusunun, bir proje-nin daha teklif safhas›ndan bafllad›¤›n›,projelendirme, uygulama ve sona er-dirme safhas›n› içerecek flekilde detüm aflamalarda kendini gösterdi¤iniifade ediyor.“Güvenlik prosedürlerimiz, sadece ye-rel kanunlara (5188) ve talimatlara uy-gunluk göstermekle kalmaz. Ayn› za-manda ISPS (International Ship andPort Facility Security) ve C-TPAT (Customs-Trade Partnership AgainstTerrorism) gibi uluslararas› program-lar›n ihtiyaçlar›n› da karfl›lar” fleklindesözlerine devam eden Demirezen, ya-p›lan risk analizleriyle, al›nmas› ge-rekli temel güvenlik kriterlerinin kar-fl›land›¤›n› ve proaktif önlemler olan,güvenlik fark›ndal›k seviyesini üst dü-zeyde tuttuklar›n› vurgulad›. Temel gü-venlik alt yap›s›n› oluflturan bariyerlerve engeller, tespit ve izleme sistemle-ri, prosedür ve kontrol süreçleri ile ak-siyon ve müdahale aflamalar›n›n titiz-likle kuruldu¤unu ve uyguland›¤›n› be-lirten Demirezen, Shell Türkiye olarak,gerekli görülen tüm güvenlik sistem-lerinin temini ve azami düzeyde kulla-n›m›n› sa¤lad›klar›na dikkat çekti ve bukapsamda, teknolojik geliflmeleri ya-k›ndan takip ettiklerini ve tesislerineyararl› olabilecek, TEDAS gibi sistem-lerin al›narak, uygulamaya sokuldu¤u-nu da belirtti.

Verimli ve Ömür Boyu Kullan›m FelsefesiShell’in genel güvenlik politikalar›hakk›nda verdi¤i bu bilgilerin ard›n-dan, Demirezen, TEDAS sistemini kul-lanma deneyimiyle, müflteri bak›fl aç›-s›n› bizimle paylaflt›.“Öncelikle flunu belirtmeliyim ki, Ge-netlab sadece ürün satm›yor. Gereklialt yap› anlam›nda da müflterisini yön-lendirerek, koflullar›n en verimli halegetirilmesini sa¤l›yor”, diyen Demire-zen, yaklafl›k 1 y›l önce kurulumu yap›-lan TEDAS sisteminin test sürecininhala devam etti¤ini ve test süreci bo-yunca yapt›klar› gözlemlerden, siste-min güvenilirli¤inden iyice emin olduk-lar›n›n da alt›n› çizdi. Demirezen’denö¤rendi¤imize göre, Genetlab’›n tavsi-yeleri do¤rultusunda, sistemin güveni-lirli¤ini daha da artt›rmak için, montaj-dan önce tesis tel çitlerinde de bir ta-k›m de¤ifliklikler yap›lm›fl ve sonra sis-

temin kurulumuna geçilmifl. Sürekliolarak sistemin güncelleniyor oluflun-dan duyduklar› memnuniyeti de dilegetiren Demirezen, “Genetlab, testler-le paralel olarak iz kütüphanesini zen-ginlefltirdi¤i gibi, sistemi sürekli gün-celliyor ve yeni paketler ekleyerek ge-lifltiriyor” dedi. Demirezen, Genetlabfirmas›n›n, “bir ürünü satm›fl olmak”yerine, “verimli ve ömür boyu kulla-n›m” yaklafl›m›yla hareket etmesininde kendilerini etkiledi¤ini de sözlerineekledi.

Güvenlikte Raporlaman›nÖnemiBir güvenlik sisteminin, en bafltan dik-katlice ve hassas flekilde planlanmas›,her türlü verinin zaman›nda ve do¤ruolarak iletilmesi ve gerekli durumlar-da, do¤ru tepkinin de h›zl› bir flekildeverilmesi gerekti¤ine dikkat çeken vebu sürece temel teflkil edecek verininde raporlar oldu¤unu söyleyen Demi-rezen, “Karar verici olarak bizler, bun-lar› do¤ru flekilde yorumlayarak “S›f›r

Kaza” ile çok daha güvenli bir ortamasahip olmaya çal›flmaktay›z” diyerek,güvenlik tedbirlerinin seviyesini nas›lbelirledikleri hakk›nda da bilgi verdi.Bu aflamada, tesiste daha önce tutul-mufl olan kay›tlar›n büyük önem tafl›d›-¤›n› belirten Demirezen, tesiste mey-dana gelen her türlü olay için bir kay-d›n oluflturulmas› ve bir raporun dü-zenlenmesinin, al›nacak tedbirler içinönemli bir geri besleme sa¤lad›¤›n› dasözlerine ekledi. “Örne¤in, elektrik ke-sintilerinin bile raporlanmas›, kararverici olan bizlere ileriki y›llarda o te-sisle ilgili olarak kesintisiz güç kayna¤›sistemlerinin kapasite artt›r›mlar›n›nplanlanmas› ve jeneratör y›pranmaoran›n›n artmas› nedeniyle yeni jene-ratör al›m›n› planlama imkân› veriyor”diyen Demirezen, rutin d›fl›nda her tür-lü olay›n raporlanmas›n›n gerekti¤inivurgulad›. Demirezen, TEDAS’›n ko-muta kontrol sistemi SenMot’un bu ra-porlama ifllemini eksiksiz yerine getir-mesinin de büyük bir avantaj sa¤lad›¤›-n› belirtti.

57


Ekip, Sistem Kadar Nitelikli Olmal›Elektronik sistemlerin yan›nda, bunla-r› kullanan güvenlik ekibinin de önemi-nin artmakta oldu¤unu söyleyen Demi-rezen, “Ne kadar geliflmifl bir sistemi-niz olursa olsun, sistemler birbirini nekadar yedeklerse yedeklesin, bu sis-temleri kullanacak personelin e¤itimseviyesi düflükse, sonuçlar olumsuzolur” diyerek, güvenlik ekibinin de çokdetayl› bir seçim sürecinden geçmesi,sürekli e¤itilmesi ve duruma dayal›(senaryolu) denetimlerle test edilmesigerekti¤ine dikkat çekti.TEDAS’›n test sürecinde de çeflitli yet-kisiz geçifl senaryolar›n›n canland›r›l-d›¤› say›s›z tatbikat›n yap›ld›¤›n› belir-ten Demirezen, bu flekilde hem siste-me duyulan güvenin daha da sa¤lam-laflt›¤›n› hem de operatörlerin yetkinhale getirilmesinin sa¤land›¤›n› vurgu-lad›.

Shell’in Güvenlik Teçhizat›Kullanmakta olduklar› teçhizat hak-k›nda da k›sa bir bilgi veren Demire-zen, “Güvenli¤in olmazsa olmazlar›n›nbafl›nda tabi ki kamera sistemi gel-mektedir” diyerek, sabit, hareketli, k›-z›l ötesi ve IP kameralar gibi çeflitli sis-temlerden yararlanmakta olduklar›n›belirtti. Ancak kameralardan gelenalarm sinyallerinin bir süre sonra ka-n›ksanmaya bafllanmamas› ve gözdenbir fleyin kaçmamas› için destekleyicibir tehdit tespit sistemine ihtiyaç du-yuldu¤unun da alt›n› çiziyor. Kamerasistemini destekleyici olarak TEDAS’›tercih ettiklerini belirten Demirezen,“TEDAS, geleneksel sistemler yan›nda

hatal› alarm oran› en düflük sistemolarak karfl›m›za ç›kmaktad›r ve yerelbir ürün olmas› da de¤erini art›rmak-tad›r” dedi.Demirezen, kulland›klar› di¤er teçhizataras›nda dedektörler, araç alt› izlemesistemleri, kiflisel gece görüfl teçhizatla-r›n›n da bulundu¤unu sözlerine ekliyor.

Neden TEDAS?Shell için haz›rlanan uygulamada, te-sis etraf›n› çevreleyen tel örgüleri afla-rak yap›labilecek s›zmalar› alg›layanTEDAS, SenseNode olarak adland›r›-lan ve oluflturduklar› alarm bilgisinikablosuz a¤ sayesinde güvenlik mer-kezine veya istenilen farkl› sistemlere,birbirleri üzerinden kablosuz olarakhaberleflme yoluyla ileten sensörler-den olufluyor. Bu sensörler, t›rmana-rak üzerinden atlama, kald›rarak alt›n-dan geçme ve keserek içinden geçmefleklinde yap›lan izinsiz geçiflleri tespitedebiliyor. Tespit edilen titreflimler,tüm verilerin ulaflt›r›ld›¤› veri kutusu-na, buradan da SenMot komuta kon-trol yaz›l›m›na aktar›l›yor. Yaklafl›k 5 msapma pay›yla yeri belirlenen tehdit,tespit edilen yetkisiz geçifllerin alarmbilgilerinin görüntülenerek kay›t alt›naal›nd›¤› SenMot komuta kontrol yaz›l›-m› arac›l›¤›yla, güvenlikten sorumlupersonele ulaflt›r›l›yor. SenMot komu-ta kontrol yaz›l›m› sayesinde, bir ek-randa gösterilen tesisin krokisi üzerin-de iflaretlenen tehdit, alarm›n derece-sine göre, çeflitli renk ve sesli uyar›lar-la tan›mlan›yor. Herhangi bir alarmverme durumunda, SenseNode’lar›ngörüntü üzerinde iflaretlendi¤i nokta-lar›n her biri, gerçek yeri gösteriyor.

Tehdit yerinin belirlenmesinde sapmapay›n›n az oluflu da kullan›c›ya çok da-ha verimli bir kontrol ve izleme imkân›sunuyor.

SenMot Komuta Kontrol Yaz›l›m›TEDAS hakk›nda bilgi ald›¤›m›z Genet-lab Genel Müdürü Burak Mengi ise ya-z›l›mdaki görüntünün tamamen müfl-terinin tercihine ba¤l› olarak, uydu gö-rüntüsü ya da 3 boyutlu bir canland›r-ma görüntü olabilece¤ini belirtirken,ekranda görülen tüm sensör imleçle-rinin NATO standartlar›na uygun oldu-¤unun alt›n› çizdi. Mengi, her bir sen-sörün, bir numara ya da bir adla ta-n›mland›¤›n› ve alarm bilgisi geldi¤in-de, alarm›n tipi, renk kodu, saati ve ko-numunun yan› s›ra alarma kimin mü-dahale etti¤i ve kimin alarm› kapatt›¤›-na kadar tüm verilerin de kayda al›nd›-¤›n› belirtti. Alarm› kapatma yetkisininsadece yetkilendirilmifl personele ve-rildi¤ini vurgulayan Mengi, yetki veril-medi¤i sürece alarm›n kapat›lamad›¤›-n› ve önceden belirlenen bir listeye gö-re, s›rayla, di¤er yetkililere de SMS yada e-posta gibi iletiflim araçlar› yoluylada ulafl›larak, uygun emrin verilmesi-nin sa¤land›¤›n› ifade etti.SenMot yaz›l›m› sayesinde sadecealarm durumu de¤il, sistemin rutin ça-l›flmas›, enerji kesintisi gibi herhangibir aksakl›¤›n olup olmad›¤› da takipedilebiliyor ve sistemin genel iflleyiflihakk›nda an›nda bilgiye ulafl›labiliyor.Yaz›l›m›n arka plan›nda büyük bir veritaban›n›n bulundu¤unu belirten Mengi,bu veri taban›nda, çok ciddi bir veri kü-tüphanesi oluflturuldu¤unu ve bu kü-tüphane sayesinde, sistemin çok dahaverimli bir noktaya do¤ru kendini ge-lifltirdi¤ini de sözlerine ekledi.

RÖPORTAJ

58


Kullan›c›n›n haritay› büyütme küçültme imkân›n›nbulundu¤u sistemde, bir alarm durumunda, do¤rudan onokta ekran›n merkezine geliyor.

Yanl›fl Alarma ‹zin YokSistem kurulumu öncesinde, yap›lanön mühendislik çal›flmalar›yla, Sense-Node sensörlerinin hangi aral›kla yer-lefltirilece¤i saptan›yor. Mengi, bu ara-l›¤›n, sensörlerin alg›lama menzilleri-nin ölçülmesiyle belirlendi¤ini belirti-yor. Tesisin belirli noktalar›nda, sen-sör aral›¤›n›n12 m’nin biraz üzerineç›kt›¤› bilgisini veren Mengi, bunun, birsensörün 12 metre ilerisine kadar olantüm titreflimleri alg›layabilece¤i anla-m›na geldi¤ini söylüyor. Mengi, arazi-nin yap›s›, tel örgülerin çeflidi gibi du-rumlar›n yarataca¤› farkl›l›klar netice-sinde, sensör aral›klar›n›n, yap›lan önmühendislik çal›flmas›n›n sonucunaba¤l› olarak belirlendi¤ini, duruma gö-re artabilece¤i ya da azalabilece¤ininde alt›n› çiziyor.Sensörlerin alg›lad›¤› titreflimlerin; teleyaslanma, top çarpmas›, rüzgâr gibi ma-sum titreflimlerden ayr›labiliyor olmas›ise belki de sistemin en önemli özelli¤i.Bunun için, özellikle titreflimi etkileyenalt yap› ve tel örgü seçimi önemli bir ye-re sahip. Bu yüzden, ön mühendislik ça-l›flmalar› yap›l›rken, sensörü yan›ltabile-cek tel örgü seçeneklerinden kaç›n›lma-s› büyük önem arz ediyor.Bu süreçte yap›lmas› gereken bir di¤erçal›flma ise çevresel gürültü olarakadland›r›lan, bölgedeki rutin gürültü vetitreflim kaynaklar›n›n belirlenerek,

sistemin kütüphanesine eklenmesi.Örne¤in, tren yoluna yak›n bir yere ku-rulacak bir sistemde tren geçiflleri yada yol kenar›na kurulacak sistemdeçok a¤›r araçlar›n geçebilece¤i gözönüne al›n›yor. Mengi, kurulum ekibi-nin, bu süreçte Genetlab mühendisle-rinin gözetiminde çal›flt›¤›n› ve seyyarbir veri kutusuyla, çevre verilerinintopland›¤› belirtiyor. Sistem kurulumus›ras›nda 7-10 gün süreyle çevreselverilerin topland›¤›n›n söyleyen Mengi,bu veriler kullan›larak çevre gürültü-sünün tespit edildi¤ini ve t›rmanma,alttan geçme, kesme gibi yetkisiz ge-çifllerin oluflturdu¤u titreflimlerdenayr› olarak veri taban›na dâhil edildi¤i-ni sözlerine ekliyor.Sistemin t›rmanma, alttan geçme,kesmenin yan› s›ra hangi koflullaraalarm verdi¤ini sordu¤umuzda iseMengi, merdiven dayanmas›, veri kutu-sundan sensörlere enerji ak›m› sa¤la-yan elektrik kablosunun kesilmesi, ve-ri kutusunun kapa¤›n›n aç›lmas› gibihareketlere karfl› da sistemin alarmverdi¤ini belirtiyor.Sistem ayr›ca hava flartlar›na da du-yarl›. Rüzgârl› ya da ya¤›fll› günlerde,bu etkilere karfl› da sistemin hassasi-yeti ayarlanabiliyor ve hatal› alarm ver-menin önüne geçilebiliyor.

Ö¤renebilen Bir SistemTitreflimi etkileyen koflullar›n sistemceö¤renilmesinin yan› s›ra tespit edilen tit-reflimlerin ve genel iflleyiflin aktar›lma-s›n› sa¤layan haberleflme konusu da buö¤renme süreciyle yak›ndan ilgili. Men-gi, normal koflullarda TEDAS sensörleri-nin kablosuz olarak 70-100 m aral›¤›ndahaberleflebildi¤ini belirtiyor. “Örne¤in 15m’de bir sensör varsa ve bir sensör 100metre mesafede iletiflimi sürdürebili-yorsa, 6 sensör devreden ç›ksa dahi ha-berleflme kesintisiz olarak devam edebi-liyor” diyen Mengi, sensörler aras›nda 3ila 4 s›çramada, bilginin veri kutusunaulaflt›¤›na dikkat çekiyor. Burada ilginçbir noktaya de¤inen Mengi, bu aktar›myolunun her seferde de¤iflti¤ini belirte-rek, “Sistem yaflayan bir sistem. O andahaberleflme kalitesini kontrol ederek,bilgi kayb› olmas›n diye en uygun olansensörü ve hatt› kendisi seçiyor ve bilgi-yi buradan gönderiyor” diyor.TEDAS, kameralar›n yan› s›ra siren veayd›nlatma gibi di¤er sistemlerle debirlikte çal›flabiliyor. En efektif çözü-mün hangisi oldu¤unu sordu¤umuzMengi’nin yan›t› “kamera” oluyor. Sis-temin kameralarla birlikte çal›flmas›halinde, birinin kaç›rd›¤›n› di¤erininyakalamas›n›n sa¤land›¤›n› vurgulayanMengi, sistemlerin ayr› ayr› çal›flabile-ce¤i gibi birbirine entegre edilebilece-¤ini de belirtiyor.Genetlab’›n su alt›nda ve aç›k araziler-de kullan›labilecek di¤er güvenlik sis-temi çözümleri için de sab›rs›z bir bek-leyifl hakim. Bu noktada, Demirezen’inön görüsüne göre, özelikle boru hatla-r› için bu sistemlere yönelik büyük birihtiyaç ve pazar bulunuyor. Botu hatla-r›, yerin alt›ndan ve üstünden, suyuniçinden ve batakl›k gibi arazilerden ge-çebildi¤i için, bu bölgelerde güvenli¤insa¤lanabilmesi için, farkl› çevrelereuyarlanm›fl sensörlere ihtiyaç duyul-du¤unu belirten Demirezen, kendi te-sislerinin de bir k›sm›n›n denize k›y›s›olmas› nedeniyle, su alt›nda tespit ya-pabilecek bir uyar› sistemine ihtiyaçla-r› oldu¤unu sözlerine ekliyor.

59


Yeflil Alarm

Sar› Alarm

K›rm›z› Alarm

Mavi Alarm

Beyaz Alarm

Alarm Dereceleri

Besleme Kablosu Kesildi

Etki Bafllad›

Yetkisiz Geçifl

Devre D›fl› Kalm›fl Dü¤üm

Zaman Afl›m› (Veri Al›nam›yor)

TEDAS sisteminde, montaj› oldukça hassas olan sensör kutular›n›n her bir vidas›n›n s›kma s›ras› ve tork ayar› mevcut.

Resmi aç›l›fl›, 27 Ocak’ta,Devlet Bakan› veBaflbakan Yard›mc›s›

Bülent Ar›nç, Devlet Bakan›Prof. Dr. Mehmet Ayd›n,Ulaflt›rma Bakan› Binali Y›l-d›r›m ile BTK Baflkan› Dr.Tayfun Acarer, TÜB‹TAKBaflkan› Prof. Dr. Nüket Yetiflve TÜB‹TAK B‹LGEM yetkili-lerinin kat›l›m›yla yap›lan tat-bikat, ülkemizde gerçekleflti-rilen ikinci ulusal siber gü-venlik tatbikat› olma özelli¤i-ni tafl›yor.Tatbikata; finans, elektronikhaberleflme, e¤itim ve sa-vunma sektörleri ile silahl›kuvvetler, adli ve kolluk bi-rimleri ve çeflitli bakanl›kla-r›n ilgili birimlerinin temsil-cilerinden oluflan, 41 kamuve özel sektör kurum ve ku-ruluflu kat›ld›. Kat›l›mc› ku-rum ve kurulufllar›n 6’s›n›ngözlemci statüsünde yer al-d›¤› tatbikatta, kat›l›mc› ku-rumlardan; bilgi güvenli¤iuzman›, hukukçu ve iletiflimuzman› statüsündeki 200’eyak›n personel görev yapt›.

Önemli Siber Tatbikatlar Aras›ndaYerini Ald›NATO ve Avrupa Birli¤i tara-f›ndan düzenlenen, uluslara-ras› genifl kapsaml› siber tat-bikatlarda dahi henüz uygu-lanmam›fl olan gerçek sald›-r› yöntemlerinin hayata geçi-rildi¤i tatbikat›n; ilk iki gün-lük k›sm›nda gerçek sald›r›-lar uygulan›rken, son iki gün-lük k›sm›nda ise yaz›l› or-tamda olas› sald›r› senaryo-lar› de¤erlendirilerek, tek-nik, idari ve hukuki süreçlerele al›nd›.Gerek içeri¤inin türü gerek-se içerik miktar› aç›s›ndandünyada yap›lm›fl olan

önemli siber tatbikatlar ara-s›nda yerini alan Ulusal SiberGüvenlik Tatbikat›’nda, 83gerçek sald›r› ve 450’nin üze-rinde yaz›l› senaryo üzerindeçal›fl›ld›. Tatbikat›n son günügerçeklefltirilen, “SeçkinGözlemci Oturumu” ile detatbikata dair genel bilgilen-dirme yap›ld› ve sonuçlar›de¤erlendirildi.Tatbikat›n gerçek sald›r›lark›sm›nda; port taramas›,da¤›t›k servis d›fl› b›rakma

sald›r›s›, web sayfas› gü-venlik denetimi ve kay›tdosyas› analizi olmak üze-re, dört farkl› faaliyet ger-çeklefltirildi.

Port Taramas›Tatbikat esnas›nda yap›lanport taramalar›yla, kurum-lar, kendi sistemlerine d›fla-r›dan yap›lan bir sald›r›y› tes-pit etme yeteneklerini gör-müfl oldu. Sald›rganlar›n(hacker) bir sald›r›ya baflla-

madan önce ilk olarak ger-çeklefltirdikleri eylemlerdenolan port taramas›, sistemüzerindeki aç›k portlar›n tes-pit edilmesini amaçl›yor.Kullan›c› bilgisayar›n› d›fldünya ile ba¤layan portlar›ntaranmas›, her ne kadar sis-temlerin çal›flmas›na zararvermeyip, ifllenen bilginingizlili¤ini tehlikeye atmasada sald›r› öncesi sistem aç›k-l›klar›n›n keflif çal›flmalar›olarak düflünülebilir.

ÖZEL HABER

60


Ulusal Siber Güvenlik Tatbikat›Uygulanmam›fl Gerçek

Sald›r›lara Sahne Oldu

Siber savafl tehdidine karfl› al›nmas› gereken önlemlerve olas› sald›r›lara karfl›l›k verme konusunda tecrübe edinmenin yan› s›ra siber güvenlik bilincinin ülke genelindeartt›r›lmas›n› sa¤lamak amac›yla düzenlenen Ulusal SiberGüvenlik Tatbikat›, 25-28 Ocak’ta, TÜB‹TAK Biliflim ve BilgiGüvenli¤i ‹leri Teknolojiler Araflt›rma Merkezi (B‹LGEM) ve Bilgi Teknolojileri ve ‹letiflim Kurumu (BTK) ifl birli¤iyleyap›ld›. Tatbikatta, kat›l›mc› kurumlar›n teknik kabiliyetlerinitespit etmek ve kurumlara olas› sald›r›lara karfl› müdahaledepratik kazand›rmaya yönelik olarak, hem gerçek sald›r›larhem de yaz›l› ortamda çeflitli senaryolar gerçeklefltirildi.Naile ASLAN / [email protected]

Tüm

Foto

¤raf

lar:

©T

ÜB

‹TA

KB

‹LG

EM

Da¤›t›k Servis D›fl› B›rakma Sald›r›s›Tatbikatta, kat›l›mc› kurum-lar›n, olas› bir sald›r› esna-s›nda müdahale yetenekleri-ni gelifltirmeye yönelik ola-rak gerçeklefltirilen da¤›t›kservis d›fl› b›rakma (DDoS)sald›r›lar›, günümüzde, sis-temlerin çal›flmas›n› önle-meye yönelik sald›r›lar›n ilks›ralar›nda yer al›yor. Da¤›t›kservis d›fl› b›rakma sald›r›la-r›yla, çal›flmas› engellenmekistenen sisteme, farkl› kay-naklardan yo¤un olarak pa-ket gönderilerek yani a¤ tra-fi¤i artt›r›larak, sisteme nor-malde eriflmesi gereken kul-lan›c›lar›n ba¤lant› yapmas›engelleniyor.

Web Sayfas› DenetimiKurumlar›n web sayfalar›,özellikle kurum imaj›na za-rar vermek isteyen sald›r-ganlar›n hedefi olmakta.

Dünya tarihine ilk siber savaflörnekleri olarak geçen Es-tonya ve Gürcistan’a karfl›yap›lan sald›r›larda, kamukurumlar›n›n web sayfalar›-n›n ele geçirilmesi ve içeri¤i-nin de¤ifltirilmesi, en yayg›nolarak görülen sald›r› yön-temlerinden biri olarak dik-kat çekmiflti. Tatbikatta dakat›l›mc› kurumlar›n websayfalar›n›n güvenli¤i, birsald›rgan›n bak›fl aç›s›yla de-netlenirken, tespit edilebilen

zafiyetler de ilgili kuruma ra-porland›.

Kay›t Dosyas› AnaliziKay›t (Log) Dosyas› Analizi,olas› bir sald›r› sonras› orta-ya ç›kan kay›t dosyalar›n›nanaliz edilmesini, sald›r›n›nkim taraf›ndan, ne zaman venas›l gerçeklefltirildi¤ininanlafl›lmas›n› sa¤l›yor. Tatbi-kat esnas›nda, test ortam›n-da yap›lan sald›r›lar ile olufl-mufl sald›r› kay›tlar›, kat›l›m-

c› kurumlara gönderilerek,kurumlardan bu kay›t dosya-lar›n› analiz etmesi ve sald›-r›n›n ne zaman, nas›l ve kimtaraf›ndan gerçeklefltirildi¤i-ni tespit etmeleri istendi.

Olas› Senaryolar daGerçeklefltirildiTatbikatta gerçeklefltirilenyaz›l› senaryolarda ise elek-trik kesintisi, kurum içindenveri s›zd›r›lmas›, web sayfa-s›n›n ele geçirilmesi ya dasosyal mühendislik sald›r›la-r› gibi olas› sald›r› senaryola-r› karfl›s›nda, kurumlar›nverdikleri tepkiler yaz›l› ola-rak de¤erlendirildi.Önümüzdeki günlerde, tat-bikat›n sonuçlar›n› içeren ikide rapor haz›rlanacak. Ra-porlar›n biri kat›l›mc› ku-rumlara verilirken, genelolarak tespitlerin sunulaca-¤› di¤eri ise kamuoyuylapaylafl›lacak.

ÖZEL HABER

62


Savunma sektörünün enbüyük tedarikçilerin-den biri olan

NATO’nun açm›fl oldu¤u“NATO Hava Komuta Kon-trol Bilgi Sistemi” (Air Com-mand and Control Informa-tion System / AirC2IS) ihale-sine, yaklafl›k 1 y›ll›k bir ha-z›rl›¤›n ard›ndan, 4 Kas›m2009 tarihinde, Siemens Al-manya, Siemens Belçika veSTM ile birlikte, ana yükleni-ci olarak teklif veren Sie-mens Türkiye’nin çözümü,uluslararas› ekiplerin birbi-rinden ba¤›ms›z olarak yap-t›¤› teknik ve finansal de¤er-lendirmelerin neticesinde,hem teknik hem de finansalkriterlere göre uygun bulun-du ve yap›lan puanlama ne-ticesinde de belirgin birfarkla en de¤erli proje seçil-di. Temmuz 2010’da resmibir yaz› ile bilgilendirilen fir-ma ile toplam 3 fazdan olu-flan projenin birinci faz› ileilgili sözleflme ise 6 Ocak’taBelçika’n›n baflkenti Brük-sel’de imzaland›.Siemens Türkiye DirektörüOrhan Akbulut, NATO’da ilkkez Türkiye merkezli bir flir-ketin liderlik etti¤i ve Türkflirketlerinin ço¤unlukta ol-du¤u bir tak›m›n, Türk mü-

hendisler taraf›ndan geliflti-rilen bir çözümle kazand›¤›bu ihalenin ve projenin de-taylar›n›, STM Genel MüdürüRecep Barut ile berabergerçeklefltirdi¤i bas›n top-lant›s›nda aç›klad›.

Hedeflenen StratejikDönüflümü ‹yi Anlad›k‹hale süreciyle ilgili bilgi ve-ren Akbulut, proje ile ilgilide bir sunum yapt›. fiirket-lerinin, uzun y›llard›r Türki-ye’deki baflar›l› entegras-yon projelerine imza att›¤›-

n›; bu baflar›lar›n›n ise sa-vunma sanayisinin enönemli müflterilerinden biriolan NATO’nun, hava hare-katlar›n›n stratejik planla-ma ve koordinasyonunudestekleyecek olan havakomuta kontrol ve bilgi sis-temi projesini kazanaraktaçland›¤›n› ifade eden Ak-bulut, içine girdikleri süreçitibariyle ciddi bir yat›r›m›da göze ald›klar›n› söyledi.‹halenin kazan›lmas›nda,NATO’nun bu proje ile he-deflemekte oldu¤u stratejik

dönüflümü iyi anlamalar›n›nve yapt›klar› analizlerde, budo¤rultuda çözümler üret-melerinin büyük paya sahipoldu¤unu söyleyen Akbulut,tüm bunlar›n ard›nda isedo¤ru stratejik ifl birli¤inioluflturmalar›n›n yatt›¤›n›belirtti. Türk Savunma Sa-nayisi’nin sayg›n bir flirketiolan STM ile sistem mühen-disli¤i ve yaz›l›m gelifltirmetaraf›nda birlikte çal›flacak-lar›n›, referanslar›ndan fay-dalanmak üzere SiemensAlmanya ile ve sistemin

NATO Hava Harekâtlar›n›n Etkinli¤ini

Türk Mühendisleri Artt›racakNATO Hava Komuta Kontrol Bilgi Sistemi ihalesinde

devlerle yar›flan ve en iyi teklif yönteminin uyguland›¤›

bu ihalede, dünyan›n önde gelen savunma ve biliflim

flirketlerinin aras›ndan s›yr›lan Siemens IT Çözümleri ve

Hizmetleri Türkiye (Siemens Türkiye) organizasyonu ile

NATO’nun ilgili birimi olan NATO Consultation, Command

and Control Agency (NC3A) aras›nda 6 Ocak’ta ilk imzalar

at›ld›. Projede sistem mühendisli¤i ve yaz›l›m gelifltirme

taraf›nda alt yüklenici olarak görev alan Savunma

Teknolojileri Mühendislik A.fi. (STM) ile Siemens Türkiye

aras›ndaki ifl birli¤i anlaflmas› ise 1 fiubat’ta ‹stanbul

Swiss Otel’de düzenlenen tören ile imzaland›.Naile ASLAN / [email protected]

©N

AT

O

63


yayg›nlaflt›r›lmas› konusun-da destek almak için Sie-mens Belçika ile ifl birli¤iyapacaklar›n› söyleyen Ak-bulut, NATO’nun farkl› ko-muta katmanlar› ve farkl›birimleri için gelifltirilmekteolan projeler içerisinde,kendilerinin AirC2IS projesikapsam›nda, stratejik veoperasyonel komuta kat-manlar› ve hava operasyon-lar› ile ilgili çal›flacaklar›n›belirtti. Bu çerçeve içerisin-de yer alan tüm sistemlerinbirbiri ile ilintili oldu¤unu veentegre çal›flmas› öngörü-len sistemler oldu¤unu dasözlerine ekleyen Akbulut,teslim edecekleri projenin,NATO’nun balistik füze ça-l›flma sistemi ile de enteg-rasyonunun söz konusu ol-du¤unu; bunun paralelindebelirli planlama fonksiyon-lar› ve ara yüzlerinde projekapsam›nda gelifltirilece¤i-ni belirtti. Türkiye’deki ba-flar›lar›na böyle prestijli birprojeyi de eklemin hakl› gu-rurunu yaflayan Akbulut,konuflmas› esnas›nda projeve proje takvimi ile ilgili debilgiler verdi.

AirC2IS ‹lk Ad›m OlacakAirC2IS projesi kapsam›n-da, NATO hava harekâtlar›-n›n stratejik planlama vekoordinasyonu, komuta vekontrolü, görev analizleri,füze savunma ile ilgili plan-lama konular›n›n destekle-nece¤i bir komuta kontrolve karar destek sistemioluflturulmas› planlan›yor.Bu modern sistemler saye-sinde, NATO’nun hava ha-rekâtlar›n›n, stratejik veoperasyonel etkinli¤ininartt›r›lmas› hedeflenirken,NATO’nun a¤ destekli yete-neklerini gelifltirmeye yöne-lik dönüflüm program› ileberaber de daha modernsistemlere geçifl planlan›-yor. Bu sistemlerin, senaryoyönetimine uygun ve modü-ler yap›da olmas›, servisodakl› mimari yaklafl›ma sa-hip olmas›, di¤er sistemlerle

kolayl›kla entegre edilebil-mesi ve de¤iflim ile dönü-flümlere aç›k, geniflleyebilirbir yap›da olmas› da hedef-ler aras›nda. AirC2IS projesiise bu program›n ilk ad›m›olarak de¤erlendiriliyor.AirC2IS de kendi içerisindeaflamalardan olufluyor vesistemin toplam 3 aflamadagerçeklefltirilmesi öngörü-lüyor. Siemens Türkiye’ninimzalad›¤› proje ise birinciaflama ile ilgili. Yaklafl›k 20 milyon avro de¤erindekibirinci aflaman›n, toplam 30 ayda tamamlanmas›planlan›yor. 2012 y›l› sonu-na kadar, iki farkl› NATOkarargâh›nda pilot uygula-mas› kurulacak sistemin,2013 y›l› içerisinde, NATO’nun farkl› üye ülkele-rindeki 25 kadar yerleflkeyeyayg›nlaflt›r›lmas› planlan›-yor. 3 aflamal› bir proje iletamamlanmas› planlanansistemin, kesintisiz bir bü-tün olarak yap›lmas› hedef-lendi¤i için, her aflaman›nplanlamas›n›n ve tan›mla-mas›n›n, kendisinden birönceki aflaman›n gerçek-lefltirilmesi safhas›nda ya-p›lmas› büyük önem arzediyor.Bu paralelde, 2010’nunTemmuz ay›nda seçilen vebu tarihten itibaren STM ilebirlikte ciddi bir çal›flma içe-risine giren Siemens Türki-

ye, 24 Ocak’ta NATO yetkili-leri ile yapt›klar› proje bafl-lang›ç toplant›s›na, 40 kiflilikbir proje ekibi ile kat›ld›. Bu toplant›da, Temmuz2010’dan beri yapt›klar› ça-l›flmalar neticesinde geldik-leri noktaya iliflkin detayl›bir sunum da yaparak müfl-terinin be¤enisini kazananekip, projenin di¤er aflama-lar›na da aday ve haz›r ol-duklar›n› gözler önüne ser-mifl oldu. Projenin 2’nci ve3’üncü aflamalar›n›n, Sie-mens Türkiye ana yüklenici-li¤inde ve STM ifl birli¤i ileyap›lacak olan 1’inci aflama-ya benzer büyüklükte olma-s› ve benzer süreler gerek-tirmesi, ilk aflamada baflar›-l› olunmas› halinde, ayn›proje ekibiyle kesintisiz birflekilde projenin tamam›n›nTürk mühendisleri taraf›n-dan hayata geçirilmesindeetkili olabilir.

NATO’da Bir ‹lkSiemens Türkiye DirektörüOrhan Akbulut’tan sonra,projede komuta kontrol vesistem mühendisli¤i deste-¤i verecek olan STM’nin Ge-nel Müdürü Recep Barutkürsüye ç›kt›. STM’nin faali-yetlerinden ve yürüttü¤üprojelerden k›saca bahse-den Barut da, NATO’da ilkdefa, bir Türk flirketinin li-derlik etti¤i ve Türk flirket-

lerinin ço¤unlukta oldu¤ubir tak›m›n, Türk mühen-disleri taraf›ndan gelifltiri-len bir çözümle, bu boyuttabir komuta ve kontrol bilgisistemi projesi ihalesini ka-zand›¤›n›n alt›n› çizdi.AirC2IS’nin, NATO’nun a¤destekli yetenek konseptineuygun olarak tasarlanan ilksistem olaca¤›n› belirtenBarut, bu modern yap›n›n,ileride NATO’nun stratejikve taktik seviye sistemleriiçin örnek teflkil edece¤inive bu sözleflmenin, yurt d›-fl›na yap›lacak sat›fllara yö-nelik, Türkiye’deki savunmasanayisindeki ifl birlikleriaç›s›ndan önemli bir bafl-lang›ç olaca¤›n› vurgulad›.AirC2IS projesinde yaz›l›mve sistemin tamam›n›n Tür-kiye’de ve Türk mühendis-leri taraf›ndan gelifltirilece-¤ine bir kez daha dikkat çe-ken Barut, bu proje ile bir-likte Siemens Türkiye veSTM’nin sahip oldu¤u tek-nolojik bilgi ve alt yap›n›nharmanlanarak bir sinerjiyarat›ld›¤›n›, bu ve benzer iflbirlikleri sayesinde baflar›-lar›n ise paylaflt›kça artaca-¤›na olan inanc›n› dile geti-rerek konuflmas›n› bitirdi.Siemens IT Çözümleri veHizmetleri Türkiye ile STMaras›nda ifl birli¤i anlaflma-s›n›n imzalanmas›yla bas›ntoplant›s› da sona erdi.

Siemens Türkiye Direktörü Orhan Akbulut ve STM Genel Müdürü Recep Barut

©M

SI

Der

gisi

En az›ndan, ben bunuher ziyaretimde yafla-d›m ve Truva (Troy)’dan

Çanakkale’ye giden öyküleriçinde, hep bir fleyler arad›mhayallerimde. Kaz Da¤la-r›’n›n gölgesi, bo¤az›n h›rç›nak›nt›lar› ve Gelibolu Yar›ma-das› üçgeninde yaflananlar,yaflad›¤› tarihinin belki de ço-¤unu bilmedi¤imiz bu co¤raf-yaya âfl›k olmak veya hama-setle ba¤lanmak aras›nda birduygunun benli¤imizi kapla-mas›na neden olur.Peki ya Londra ile Gelibo-lu’nun iliflkisi de nerden ç›kt›diyeceksiniz; anlataca¤›m.Makalemdeki amac›m, buba¤lant›y› kurarak, Gelibo-lu’nun, neden yaln›zca bir ya-r›madada yaflanan tarihi ye-rinde görüp unutmak olmad›-¤›n›; esasen, gidilen her yerdearanmas› gereken, hat›ras›nasayg› duyulmas› flart olan biryer oldu¤unu göstermek.Yaflatt›¤› aflk ve hamaset içinhayran olunan bir toprak par-ças›ndaki ulviyeti anlatman›n,hiç de kolay olmad›¤›n› ifadeetmekle bafllayaca¤›m.Gelibolu; Homer’in, ‹lya-da’da, “Truva Savafl›’nauzaktan gözlemcilik yapanKaz Da¤lar›’ndaki tanr›lar›n,kimin kazanaca¤›na dair ba-his oynad›¤›”; Yaflar Ke-mal’in, “P›narlar›ndan akanso¤uk sular›nda güzelleriny›kand›¤› cennet köflesi” veMehmet Akif Ersoy’un, insa-n›n yüre¤ini titreten o mefl-hur Çanakkale Destan›’nda,“fiüheda f›flk›racak topra¤›s›ksan flüheda” diye tarifedebildi¤i; o sessiz insanl›kabidesi ve yedi kat tarihin üstüste yaflanm›fl oldu¤u, aç›kmabet gibi bir toprak parça-s›d›r.Londra ise, fiair-BüyükelçiAbdülhak Hamid Tarhan’›ndedi¤i gibi, “Her taraf› flu’le-iflevk-i hayat / Yâda mekabir-de de gelmez memat*” beyi-

tiyle tasvir edilerek hayranolundu¤u ve Finten’de “Y›l-d›zlar›n›n çoklu¤undan gü-neflin yoklu¤u hissedilmez”diye tarif etti¤i, ya¤murlar›nve sisin hâkim oldu¤u emsal-siz bir flehir.Size anlataca¤›m iki an›, bu ikiflehri düflüncelerimde yak›n-laflt›ran ve damarlar›mda do-laflan kan›n geçti¤i yerlerdebir ürperti b›rakt›ran, yaflan-m›fl o anlar›n haf›zama kaz›n-mas›na neden olan unutul-maz zaman dilimleri olarakhücrelerimde yerini alal› y›l-lar oldu. Çanakkale Zaferi’nin96. y›ldönümü vesilesiyle, azizhat›ralar› önünde sayg›ylae¤ildi¤im flehitlerimizin an›s›-

na, bu iki an›-m›, MSI Der-gisi arac›l›¤›y-la, güzide sa-

vunma sanayici meslektaflla-r›m ve siz de¤erli okurlarlapaylaflman›n zaman›n›n gel-di¤ine inan›yorum.‹lk an›m; 1994 y›l›n›n Aral›kay›nda, genç bir binbafl› ola-rak Napoli’de görev yapar-ken, taktik haberleflme sis-temlerinde karfl›l›kl› çal›flabi-lirlik (Quadrilateral Interope-rability Programme / QIP) ko-nulu bir toplant› için gitti¤imLondra’da, ev sahibi ‹ngilizSavunma Bakanl›¤›n›n verdi¤ibir akflam yeme¤inde, esasenbizdeki orduevi anlay›fl› olma-yan ‹ngiliz makamlar›n›n, bizia¤›rlamak için seçti¤i yerin,tesadüfen beni Birinci DünyaSavafl›’n›n Çanakkale Cephe-

si’ne götürmesiyle haf›zalar›-ma kaz›nm›flt›r.Yemek sonunda yap›lan ko-nuflmada, davet sahibi ‹ngilizAlbay, özellikle bir Türk Su-bay›n› bu binada görmektenduydu¤u heyecan› anlatt›.Sonra, ‹ngiliz Kraliyet Muha-bere (Signal) Bölü¤ü’nün es-ki karargâh› olan tarihi bina-n›n zemin kat›nda kurulan vebölü¤ün kat›ld›¤›, özellikleÇanakkale (Dardanelles)-Gelibolu (Gallipoli) muhare-belerine (‹ngilizler, kendi ko-lonilerinden asker toplad›k-lar› için “campaign” derler)ait haberleflme cihazlar›, as-keri malzeme ve foto¤raflar-dan oluflan küçük müzeyi zi-yaret etmemizi istedi. Bende cevaben, savafllar›n ulus-lar› birbirine yaklaflt›rd›¤›n›ve biz Türklerin, mertçe sa-vaflt›klar› ülkelerle ebedidostluklar da kuran bir mil-

ANI

64


“Çanakkale fiehitlerinin An›s›na”Londra’n›n Kalbindeki Gelibolu

Çanakkale ve Gelibolu yar›madas›n› gezenlerin,

o muhteflem tarih, eflsiz co¤rafya ve mükemmel panorama

karfl›s›nda dilleri tutulur ve yaflanan ça¤lar› düflünerek,

acaba flu anda ayak bast›¤›m yerde neler olmufltu diye

kendilerine sormadan edemezler.Muzaffer AKYILDIRIM / [email protected] / [email protected]

©N

atio

nal

Educa

tion

Net

work

Londra’daki KraliyetTopçusu An›t›

let oldu¤umuzu söyledim.Müzeyi gezerken, sanki Ça-nakkale Müzesi’ndeki; ko-puk aya¤› içinde kalm›fl botuve havada çarp›flan mermiyigörmüfl gibi an›lar›ma kaz›-nan duygularla bakt›m oTürk topraklar›na misafirgelmifl askerin kulland›¤› vesavaflta ele geçirdi¤i malze-melerden oluflan küçük mü-zedeki eflyalara.Tabii ki tek tesellim, Türktopçusunun inan›lmaz yete-ne¤iyle vurdu¤u Agamem-non, Queen Elizabeth ve Inf-lexible ile bat›rd›¤› Irresis-table ve Ocean adl› savafl ge-milerini hat›rlamak olmufltu.Bu an› ayn› zamanda, Lon-dra’y› ilk geziflimde Gelibo-lu’nun kalbimdeki yerini per-çinleyen ilk duygu selidir.‹kinci an›m ise, yaln›z banaait olmayan, dikkatli ve ara-yan her gözün görebilece¤i

bir ayr›nt›ya dikkat çekmekiçin bu yaz›ya ald›¤›m bir ha-t›rlatmadan ibarettir denile-bilir. Londra’n›n kalbi nere-de atar derseniz, akla HydePark, Buckingham Saray›,Londra Köprüsü ve Parla-mento Binas› (Big Ben) gibipek çok yer akla gelir. HydePark Corner metro istasyo-nu ç›k›fl›nda, park›n girifl ka-p›s›yla Buckhingam Sara-y›’n›n arka köflesinin bulun-du¤u meydanda bir an›t var-d›r; “Kraliyet Topçusu An›t›”.Günümüzde turistler, HydePark’tan ç›kan renkli ünifor-ma ve koflumlar ile asil-va-kur bir tav›r içindeki ‹ngilizatl› muhaf›z birli¤inin, nalsesleriyle anlam kazanantören geçiflini izlemek için,belirli saatlerde bu meydan-da toplan›r. Saray önündekinöbet de¤ifl-tokuflunu izle-mek, kaç›r›lmas› halinde ek-

sik kal›nacak bir ayin gibidir.Bu an›t›n, metro ç›k›fl›na ba-kan genifl yüzündeki topçuaskerinin tam arkas›nda, ‹n-giliz topçusunun savafla ka-t›ld›¤› yerlerin isimleri mer-mer üstüne kaz›lm›flt›r. Tabi-i, “Dardanelles” ismi de, ‹n-gilizlerin, en coflkulu flekildeheyecanla gelip, tam bir hüs-ranla ayr›ld›¤› ve ak›llar›ndatarif edilemez bir sars›nt›olarak kalm›fl olan muhare-beleri hat›rlatmak üzere,tam sa¤ omuz hizas›ndad›rve benim gibi merakl› birtopçu subay›n›n bak›fllar›n-dan kaçmaz. Ama topçu veyahatta asker olmayan bir ziya-retçinin zihninde ve -muhte-melen ‹ngiliz topçusunun at-t›¤› top mermisinden bir fla-rapnelin kopard›¤› ve botiçinde kalarak, kim bilir ne-rede ve nas›l bulunup da Ça-nakkale An›t›’n›n karfl› tepe-sindeki müzeye konmufl olano parçalanm›fl aya¤› içindesergilenen bot- hatta aya¤›-n›zda bile, o an, ayn› s›z›y› ya-flatarak canland›rmaya ye-terlidir.‹flte o yaz›, bize Londra’n›nkalbindeki Gelibolu’yu ha-t›rlat›r ve bu hat›ra, 18 Mart’larda yar›maday› zi-yarete gelen ‹ngilizlerin, Ge-libolu’nun Kaba Tepe, SuvlaKörfezi ve Anafartalar gibiher kar›fl topra¤›nda, o me-flum savafla kat›lan atalar›-n›n mezarlar›n›n yan› bafl›n-da ruhlar›n› hissetmek içinsabaha kadar uykusuz otu-rup, o y›ld›zlarla örülmüflyorgan›n alt›ndaki, sessizceama h›rç›n akan bo¤az›n su-lar›na bakarken hissettiklerikadar gerçek bir duygusalf›rt›nad›r.K›ymetli okurlar, tarih veco¤rafyan›n her sat›r›nda bu-luflabilece¤imiz bir an›ya sa-hip birçok flehir vard›r. AmaGelibolu’nun flans›, bu hat›-ralar› bazen gezgin olarak,bazen tesadüflerle ve hiçtahmin edemeyece¤imiz za-manlarda bize sunacak ka-dar ünlü, ama bir o kadar dahüzün yüklü olmas›d›r.

100’üncü y›l›na yaklafl›rken,18 Mart 1915’de kazand›¤›-m›z Çanakkale Zaferi u¤ru-na kaybettiklerimiz vesile-siyle tüm flehitlerimizin ruh-lar› flad olsun. ÇanakkaleZaferi’nin y›ld›zlaflt›rd›¤›Yarbay Mustafa Kemal’indedi¤i gibi; “Bu memleketintopraklar› üstünde kanlar›n›döken ‹ngiliz, Frans›z, Avus-tralyal›, Yeni Zelandal›, Hint-li kahramanlar, burada birdost vatan›n topra¤›ndas›-n›z; huzur ve sükûn içindeuyuyunuz. Sizler, Mehmet-çiklerle yan yana, koyun ko-yunas›n›z. Uzak diyarlardanevlatlar›n› harbe gönderenanalar, gözyafllar›n›z› dindi-riniz; evlatlar›n›z, bizim ba¤-r›m›zdad›r, huzur içindedir-ler ve huzur içinde rahatuyuyacaklard›r. Onlar, butoprakta canlar›n› verdiktensonra, art›k bizim evlatlar›-m›z olmufllard›r.”* Bu flehrin her yerini hayatflevkinin ›fl›¤› sarm›fl / Ki ordaölüm gelmez insan›n akl›namezarda bile”

65


MuzafferAKYILDIRIM1957 Erzincan do¤umlu ve1974 Kuleli Askeri Lisesi ile1978 Kara Harp Okulumezunu olan yazar, TopçuSubay› olarak çeflitli birlik ve karargâhlarda görevyapm›flt›r. NATO AFSOUTHKarargâh› ve GenelkurmayBaflkanl›¤›ndaki görevlerinimüteakiben, K›demli Binbafl›rütbesinde, kendi iste¤iyleemekli olmufltur. 1997 y›l›ndan beri D›fliflleriBakanl›¤›, NATO ve AB nezdindeki Türkdelegasyonlar›nda dan›flmanolarak görev yapmaktad›r.

©T

SK

‹kinci Dünya Savafl›’nda,Norveç’in iflgal edilmesiyleAlmanya’n›n elde etti¤i

önemli avantaj, su üstü gemi-leri ile aç›k denizde seyredenticaret gemilerine ak›n yapmaimkân›n› da beraberinde getir-miflti. 1940’ta, Norveç’in iflga-liyle, Brest, St. Nazaire, Lori-ent, La Pallice ve Bordeaux li-manlar› ve Trontheim, Narvikve Banak gibi deniz üslerininyan› s›ra Norveç’in kuzey bur-nuna kadar uzanan sahada,Narvik, Bardufoss, Tromso,Banak, Kirkenes, Pelsamo gi-bi hava üsleri de tamamen Al-manya’n›n kontrolüne geç-miflti.Bu durum de¤iflikli¤i, savafl›nbafllamas›yla Alman yetkililertaraf›ndan al›nan, amaca uy-gun flileplerin silahland›r›la-rak kullan›lmas› karar›n›nuygulanmas› için de büyük birf›rsat oldu. 1939 y›l›nda bugemiler üzerinde bafllatm›flolan çal›flmalar›n ard›ndan,1940 bahar›nda, ilk gemi de-nize aç›ld›.Alman Donanmas›n›n bafl›n-daki Büyük Amiral Raeder dasilahl› flileplerin ‹ngiliz Do-nanmas›n›n dengesini boza-bilece¤ini umuyordu. ‹ngilizrefakat güçleri henüz çok za-y›f oldu¤u için ve yük gemile-ri münferit olarak seyir ettik-lerinden, risksiz bat›r›labile-cek gemi say›s› fazla idi.Silahl› flilepler, genel olarakAlman denizalt›lar›n›n henüzulaflamad›¤›, Kuzey ve OrtaAtlantik hariç, denizlerdekibofllu¤u baflar› ile doldurdu.Genelde, sald›rd›klar› gemi-lerin tafl›d›¤› erzak ve cepha-neyi ald›ktan sonra, bu gemi-leri bat›r›yorlard›. ‹çlerindeAlmanya’n›n ekonomisini il-gilendirecek yükler bulunangemileri ise teslim ald›ktansonra, bir gurup mürettebat

komutas›nda Fransa’n›n bat›-s›ndaki Bordeaux Liman›’nayolluyorlard›. Örne¤in, 14 ve15 Ocak 1941’de, Penguin si-lahl› gemisi taraf›ndan An-tarktika sular›nda yakalanan3 adet Norveç balina gemisi,kontrolünü ele geçiren Al-man mürettebat taraf›ndan,‹ngiliz savafl gemilerinin ara-s›ndan s›yr›larak, BordeauxLiman›na kadar getirilmiflti.‹çlerinde 22.000 ton balinaya¤› bulunan gemiler saye-sinde, Alman halk›n›n birkaç

ayl›k ya¤ ihtiyac› rahatçakarfl›lanabilecekti.

Kamuflaj Uzman› GemilerSilahl› flileplerin, süratli olma-s›ndan ziyade dayan›kl› olma-s›na dikkat ediliyordu. D›flar›-dan bak›ld›¤›nda tan›mlanma-s› çok zor olan bu gemilerin,isim levhalar› da sürekli de-¤ifltiriliyordu. Ayr›ca, uzat›l›pk›salabilen direkleri ve baca-lar› sayesinde, farkl› görü-nümlere büründürülüyor, ba-zen de yolcu tafl›yan flilep gö-rünümünü kuvvetlendirmekiçin, mürettebata kad›n elbise-leri giydiriliyordu. Farkl› bay-raklar çekerek, farkl› ülkelereait gemilermifl gibi gösteril-

meleri de s›kça baflvurulan biryöntemdi. Örne¤in, Norveç su-lar›nda Rus, Orta Atlantik’te‹spanyol, Hint Okyanusu’ndaise Hollanda veya Japonyabayra¤› çekerek, kendilerinikamufle ediyorlard›. Bu gemi-lerin her biri, olas› bir sald›r›dabir kruvazör kadar etkili olabi-lecek flekilde modifiye edil-miflti. 6 ila 8 adet 15 cm’lik toptafl›yan gemiler, ayr›ca hafif vea¤›r makineli tüfekler, 4 adettorpil kovan›, yaklafl›k 100 adetmay›n ve 1 ya da 2 adet keflifuça¤› da tafl›yabiliyordu. ‹ler-leyen süreçte bu gemiler, ta-n›nmalar› ve izlenmeleri zoroldu¤undan, di¤er savafl ge-milerine göre daha fazla kay›pverilmesine yol açt›klar› için,müttefik donanmas› aç›s›n-dan, savafl gemilerinden dahabüyük bir korku kayna¤› halinegeldi. Almanya limanlar›ndanikmal yapamamalar›na ra¤-men, okyanuslar, henüz müt-

OKUYUCU KÖfiES‹

66


‹kinci Dünya Savafl›’n›nSilahl› fiilepleri‹ki dünya savafl› aras›nda Alman Donanmas›n›n yenindendo¤uflu ile ilgili olarak, özellikle 1934’ten sonra, kimi gözönünde kimi ise büyük bir gizlilik içerisinde sürdürülen, pekçok çal›flma yap›ld›. Bu çal›flmalar aras›nda, ticari yük gemisigörünümünde, ancak donan›ml› birer savafl gemisi olan korsangemiler de bulunuyordu. Daha sonralar› silahl› flilepler olarakda an›lacak olan bu gemiler, ‹kinci Dünya Savafl› boyunca, sivilgörünümleri sayesinde dikkat çekmeden yük tafl›yan flileplere,zaman zaman da savafl gemilerine yaklaflarak, bu gemileribat›rd› ve h›zla bulunduklar› sular› terk ederek, denizlerdekidengeleri Almanlar lehine çevirmeye çal›flt›.Halit OLGUNER / [email protected]

tefiklerin hâkimiyetinde olma-d›¤› için, aç›k denizlerde ikmalgemileri ile buluflarak ihtiyaç-lar›n› gideriyor ve bir y›l› aflanuzun süreli seferler yapabili-yorlard›. Örne¤in bu gemileraras›nda bulunan Orion 510gün, Komet ise 15 ay aç›k de-nizde sürekli görev yapt›.

‹kinci Grubun ‹fli Zor OlduSilahl› flilepler, 2 grup halin-de göreve ç›km›flt›. 1’incigrup gemilerinin genel görevda¤›l›m›na göre, 3 adet gemiPasifik Okyanusu’nda, 2 adetgemi Hint Okyanusu’nda, 2adet gemi de Güney Atlan-tik’te görev yap›yordu. 1940Mart ay› ile 1941 Aral›k ay›aras›nda seyre ç›kan 1’incigrup gemiler; Atlantis, Orion,Widder, Penguin, Thor, Ko-met ve Kormaron’dan oluflu-yordu. Komet ve Thor’la be-raber Michel, Stier ve Togoadl› gemiler de 1942 Ocak ay›ile 1943 Ekim ay› aras›ndadenize aç›lan 2’inci grup ge-miler aras›nda yer ald›.1942 y›l›n›n Ekim ay› ortalar›-na gelindi¤inde, silahl› flilep-lerin 2’inci grubu, ilk grubanazaran daha sert karfl›l›kgörmeye bafllam›flt›. ‹lk gru-bun yaratt›¤› sürpriz etkisiningiderek azalmas›yla beraber,art›k karfl› tedbirler de al›n-maya bafllanm›flt›. Tedbirlerkarfl›s›nda etkinlikleri gide-rek azalan silahl› flilep ak›n-lar›, 1943 y›l›nda sonland›r›l-d›. Bu noktadan sonra Al-manlar, silahl› flilepler ilebafllatt›klar› benzer sald›r›la-r› U-Boat (Unterseeboot) de-nizalt›lar› ile sürdürdü.

AtlantisDevaml› hareket halinde ol-mak ve birbirinden çok uzaknoktalarda beklenmedikflekilde ortaya ç›kmak emrialm›flt›. Atlantik’te 10 günseyrettikten sonra, Free-town (Sierra-Leone) ve Ca-pe Town (Güney Afrika) ara-s›ndaki bölgeye ve oradanHint Okyanusu’na geçti.Bundan sonra Avustralya ti-caret yollar›, Hint Okyanusuve Atlantik’te seyretti. Al-manya’ya dönmeden önce,Gine aç›klar›yla Brezilya sa-hilleri aras›nda 22 Kas›m1941’de, ‹ngiliz Devonshirekruvazörü taraf›ndan bat›-r›ld›. 622 gün boyunca aç›kdenizde seyreden Atlantis,bu zaman zarf›nda 145.697tonluk 22 adet gemi bat›r-m›flt›.

PenguinGörevine Atlantik’te bafllad›.Oradan da Güney Hint Okya-nusu’na geçti. 1940 sonlar›nayaklafl›l›rken, Penguin, An-tarktika’ya yöneldi ve mütte-fik balina gemilerini avlad›. 7 May›s 1941’de Avustral-ya’n›n bat› k›y›lar› aç›klar›nda‹ngilizlerin Sydney kruvazörütaraf›ndan bat›r›ld›. Ancaksulara gömülmeden öncePenguin’in gönderdi¤i torpi-do, Sydney’i de sulara göm-dü. 136.551 tonluk 28 adetgemi bat›rd›.

KometHem ilk grup hem de ikincigrup silahl› flilepler aras›n-da seyir yapan Komet, 3buzk›ran yard›m› ile Sibiryak›y›s› boyunca kuzey-do¤ugeçidinden geçerek, iki ay-l›k bir yolculuk sonunda,Bering Bo¤az›’ndan Pasi-fik’e ç›kt›. 1940 Ekim ay›n-

da Marshall Adalar›’ndaOrion ile bulufltu ve birliktegörev yapt›. Daha sonra Flushing Lima-n›’ndan 7 Ekim 1942’deikinci görevi için yola ç›kanKomet, 14 Ekim 1942’de,Sherburg aç›klar›nda, ‹ngi-liz destroyer ve torpidobotlar›nca bat›r›ld›.

Kormoran‹lk gurubun, en son denizeaç›lan gemisidir. Bat›r›lanakadar, 10 ay denizlerde dola-flarak görev yapt› ve daha zi-yade Güney Atlantik’te dola-flarak, toplam 69.000 tonluk11 gemi bat›rd›. 19 Kas›m1941 y›l›nda da bat›r›ld›.

StierRotterdam Liman›’ndan, 12 May›s 1942’de hareketetti. Atlantik Okyanusu’naç›karken, zorunlu olarakgeçti¤i Manfl Denizi’ndehava sald›r›s›na u¤ramas›-na ra¤men, Atlantik’e ç›ka-rak, 3 gemi bat›rd›. 27 Eylül1942’de sald›rd›¤› ve bat›r-d›¤› bir geminin karfl›l›kvermesiyle kendisi de isa-bet alarak batt›.

Thor 329 gün boyunca süren ilkgörevine 1940’da bafllayanThor, 30 Nisan 1941’deHamburg Liman›’na geridöndü. Thor, Bordeaux Li-man›’ndan 14 Ocak 1942’deikinci görevi için yola ç›kt› ve

Güney Atlantik ve Hint Okya-nusu’nda görev yapt›. 30 Ka-s›m 1942’de Japonya’n›n Yo-kohama Liman›’nda demirliolan Ukermark ikmal gemi-sinden yak›t al›rken, gemi-nin infilak etmesiyle, Thortamamen yand›.

Togo10 fiubat 1943’te, kuvvetli birrefakat gücü ile Manfl Deni-zi’ni geçerken ‹ngiliz uçakla-r› taraf›ndan bombalanarakisabet ald›, ancak batmad›.Almanya’ya geri dönerkentekrar hücuma u¤ramas›nave isabet almas›na ra¤men, 2 Mart 1943’de zorlukla Kiel’e ulaflt› ve bir daha sefe-re ç›kmad›.

MichelSon silahl› flilep olan Michel,Kiel Liman›’ndan 9 Mart1942’de yola ç›kt›. Di¤er ge-milerden farkl› olarak, gü-vertesinde 1 adet 37 knot sü-rat yapabilen torpido bot ta-fl›yordu. Bu torpido botun, ikiadet 35 cm’lik torpido kovan›bulunuyordu. Güney Atlantik,Hint Okyanusu ve Pasifik’tegörev yapt›, Japonya’ya ka-dar gitti. 1943 May›s ay›ndaKobe Liman›’ndan yola ç›kt›.18 Ekim 1943’de, YokohamaLiman›’na çok yak›n iken birAmerikan denizalt›s› taraf›n-dan bat›r›ld›.

KAYNAKÇA� Richard HUMBLE, Hitler’in

Aç›kdeniz Filosu, Baskan Yay›nlar›, 1976� II. Dünya Savafl› Ansiklopedisi,

Cilt 4-5, Yener Yay›nlar›� Dünya Savafllar› Ansiklopedisi,

Cilt 5, Görsel Yay›nlar, 1988� Liddell HART, II. Dünya Savafl› Tarihi,

Cilt 1, YKY, 1998

67


AtlantisOrionWidderThorPenguinKometKormaranMichel Stier Toplam

:145.697 tonluk 22 gemi:43.744 tonluk 7 gemi:58.645 tonluk 10 gemi:139.037 tonluk 3 kruvazör:136.551 tonluk 28 gemi:42.950 tonluk 7 gemi:69.000 tonluk 11 gemi:121.994 tonluk 17 gemi:29.406 tonluk 4 gemi:787.033 tonluk 88 gemi

Silahl› fiileplerinBat›rd›klar› Gemiler

20’inci yüzy›l›n efli¤in-de, uluslararas›güç dengelerinde

ilk anda ön plana ç›kan siya-sal olgu, Avrupa’n›n dünyahâkimiyeti olmufltur. Avrupa,gücünün zirvesine ulaflt›¤›n-da; ekonomisi, burjuva toplu-mu, dünya geneline yayd›¤›sömürgeleri ve kendi arala-r›nda çok çetin hâkimiyet vehegemonya mücadelesindebulunan ülkeleriyle, iki bü-yük dünya savafl›na yol aç-m›flt›r.Osmanl› ‹mparatorlu¤u daiçinde yaflad›¤› jeopolitik du-rumun devam› olarak, arzu-su hilaf›na ifltirak etti¤i Birin-ci Dünya Savafl›’ndan ma¤lupayr›lm›flt›r. Toprak kay›plar›-na ilaveten, ülkenin ve bafl-flehir ‹stanbul’un iflgali isetüm Türk milletini yasa veüzüntüye sevk etmifltir. Buen karanl›k politik ve askeridurumda, ‹tilaf Devletleri veYunan Ordusunun bafllatt›¤›haks›z iflgale karfl› direnifli,Mustafa Kemal ve arkadafl-lar›, k›sa sürede örgütsel biryap› içinde TBMM çat›s› alt›n-da yeniden infla etmifltir.Mustafa Kemal, bu fikirlerinigerçeklefltirmek için en do¤-ru ve gerçekçi karar›n› flöyleortaya koymufltur: “Milli ege-menli¤e dayanan, kay›ts›z ve

flarts›z ba¤›ms›z yeni bir TürkDevleti kurmak”.Bununla birlikte, d›fl politikaanlay›fl›n›, “Ba¤›ms›zl›k be-nim karakterimdir” ana fikriüzerinde infla ederken, iflgalalt›ndaki bir ülkenin kurtar›l-mas› için takip edilen strate-jiyi de flekillendirmifltir. Buyaklafl›m, devletler hukukuaç›s›ndan, Lozan’da, egemeneflitlik ilkesinin savunulmas›temas›ndaki “Tam Ba¤›ms›z-l›k”stratejisinde de görül-mektedir.

Birinci Dünya Savafl›Paylafl›m Hesaplar› veKüçük Asya’n›n ‹flgaliEsasen, 20’inci yüzy›l, Os-manl› ‹mparatorlu¤u aç›s›n-dan, d›fl politikada BüyükGüçler aras›ndaki statüko vedenge politikalar›n›n devam›olmufltur. Nitekim Osman-l›’ya karfl› bafllat›lan BalkanHarbi’nde, S›rbistan, Yuna-nistan ve Bulgaristan, Rusyave ‹ngiltere taraf›ndan des-teklenmifltir. Doktinde GreatWar (Büyük Savafl) olarak ta-n›mlanan Birinci Dünya Sa-vafl›, Avrupa devletleri ara-s›ndaki, sömürgelerin payla-fl›m› mücadelesinin sonu-cunda ortaya ç›km›flt›r. Nite-kim Almanya ve ‹ngiltere,aralar›ndaki savafla haz›rl›k

safhas›nda, silah üreticisi fir-malar taraf›ndan desteklen-mifltir. Bu iki ülke, endüstridevriminin sonucunda gelifl-tirilen, modern teknoloji ürü-nü denizalt›lar, tanklar veuçaklardan, kimyasal silah-lara uzanan büyük bir silah-lanma yar›fl› ile geliflmifltir.Askeri ve siyasal kutuplafl-man›n neticesinde, çok ku-tuplu esaslara dayal› güçlerdengesi; ‹ngiltere-Fransa-Rusya ittifak› ve Almanya-Avusturya-Macaristan Pakt›ile mukabil dengeler olaraktertiplenmifltir. Bu sürecink›r›lgan fay hatlar›, 20’inciyüzy›l›n bafl›nda Avrupa dev-letleri aras›nda iki büyük kü-resel savafl›n yaflanmas›nayol açm›flt›r.Birinci Dünya Savafl› önce-sinde, Büyük Güçler’in “Has-ta Adam” olarak nitelendir-dikleri1 Osmanl› ‹mparator-lu¤u’nun parçalanmas› ön-cesindeki gizli antlaflmalar

ile stratejik öneme sahip pet-rol kaynaklar›n›n bulundu¤uArap yar›madas›, ‹ngiltere veFransa aras›nda pay edilmifl-tir. Bu tespitte, ‹ngiliz Donan-mas›n›n petrol ile çal›flan ge-miler kullanmaya bafllama-s›n›n yan› s›ra Hindistan-M›-s›r-Akdeniz ticaret yolununaç›k tutulmas› paradoksu daunutulmamal›d›r. Bo¤azlarve Bat› Karadeniz bölgesiRusya’ya b›rak›l›rken, ‹tal-yanlar, Akdeniz-Ege havza-s›n›n kontrolü için ya¤mada-ki s›ralamadan geri kalma-may› hedef edinmifltir. An-cak, Anadolu’nun paylafl›m›,Yunanistan-Ermenistan-Kürdistan üçgenine ba¤la-n›rken, Sevr Antlaflmas›, buac›mas›z paylafl›m kavgas›-n›n muhtariyet belgesiniteflkil etmifltir.2‹talya ile yap›lan 1911 sava-fl›nda Trablusgarp’›n kaybe-dilmesi ve Balkan Harbi’nde-ki yenilgi, Osmanl› Devleti’ni

ANAL‹Z

68


Atatürk’ün Ba¤›ms›zl›kve D›fl Politika Anlay›fl› (I)“Tam ba¤›ms›zl›k denildi¤i zaman,elbette, siyasi, mali, iktisadî, adlî, askeri,kültürel ve benzeri her hususta tamba¤›ms›zl›k ve tam serbestlik demektir. Bu sayd›klar›m›n herhangi birindeba¤›ms›zl›ktan mahrumiyet, millet vememleketin gerçek manas›nda bütünba¤›ms›zl›¤›ndan mahrumiyet demektir.”

AtatürkProf. Dr. Mesut Hakk› CAfiIN* / [email protected]*Yeditepe Üniversitesi Uluslararas› ‹liflkiler Bölümü Ö¤retim Üyesi

©T

SK

savafl›n d›fl›nda kalmaya zor-lasa da ‹ngiltere’nin, Ege’deYunanistan’› silahland›rarakgüç dengesini bozmas› veOsmanl› Donanmas›’n›n sa-vafl gemilerine ambargo uy-gulanmas›, Osmanl› Devle-ti’nin Almanya ile ittifak ya-parak savafl karar› almas›üzerinde etkili olmufltur. Al-manya, Bat›’da Fransa’dakisiper savafllar›nda elini ra-hatlatmak için Do¤u’da Ka-radeniz’den Rusya’ya yeni bircephe aç›lmas› düflüncesiyle,Osmanl› ‹mparatorlu¤u ilemüttefikli¤i istemektedir. Busüreç içerisinde, bilindi¤i gi-bi, Almanya’dan sat›n al›nanve daha sonra Yavuz ve Midil-li adlar› verilen savafl gemi-leri, Osmanl› Donanmas›nakat›lm›flt›r. Berlin, ikincicephenin bir an evvel aç›lma-s› için, Osmanl› Devleti’nizorlamak amac› ile k›sa sü-rede bu iki savafl gemisiniKaradeniz’de muharebeyedâhil etmek yolunda bask›la-r›n› art›rm›flt›r.3Do¤u cephesinde bir askeriharekâta henüz haz›r olma-yan Osmanl› Genelkurma-y›’n›n tüm itirazlar›na ra¤-men, Yavuz ve Midilli’ninRusya’n›n Karadeniz limanla-r›n› bombalamas›, Osmanl›Devleti’nin resmen harbe gi-rifl nedeni olmufltur. Savafl›nde¤iflen seyrinde yenik düflenAlmanya ve Bulgaristan tes-

lim olurken, Osmanl› Devleti,Birinci Dünya Savafl›’n› kay-betti¤ini, 30 Ekim 1918’deMondros Mütarekesi ile res-mi olarak kabul etmifltir.Mondros Mütarekesi’ne göre,31 Ekim 1918 saat 12.00 denitibaren bölgedeki tüm kuv-vetlerin yerlerinde kalmas›nayönelik hükme ra¤men, ‹ngilizkuvvetleri Musul’a ilerlemeyedevam etmifllerdir. Musul’dabulunan 6. Ordu Komutan› Ali‹hsan Pafla, tüm çabalar›nara¤men, Sadrazam’›n 8 Kas›m1918 tarihli telgraf›na uyarak,10 Kas›m’da Musul’u ‹ngilizle-re terk etmek zorunda kal-m›flt›r.4Art›k, Küçük Asya topraklar›,öksüz bir vatan›n derinlikle-rine do¤ru ilerleyen düflmanaskerlerinin çizmeleri alt›n-da iflgal edilmifltir. Do¤u cep-hesinde Rus Ordusu’nu dahihayrete düflüren Ermeni çe-tecilerin bafllatt›klar› katli-amlarda, masum siviller kit-le halinde öldürülmeye bafl-lanm›flt›r. ‹mparatorluklar vemedeniyetler diyar› Anadolutopraklar›, ordusu da¤›t›lm›flve lidersiz kalan milletin ac›-lar›na sahne olmufltur. Baflgösteren isyanlar ve ayak-lanmalar, y›llard›r savafltanyorgun düflen halk›n umut-suz, çaresiz, yorgun vaziyettebozk›r›n karanl›k gecelerineteslimindeki ç›rp›n›fllarasahne olmufltur.

Bu zor günlerde Mustafa Ke-mal, Osmanl› Ordusunun ye-nilmesinin ard›ndan, 13 Ka-s›m 1918’de ‹stanbul’a geridönmüfltür. Bu kritik süreç-te, siyasi faaliyetler yürüt-mekle birlikte Türk ‹stiklalSavafl›’n›n planlar›n› k›sa sü-rede silah arkadafllar› ileteflkilatland›rm›flt›r. MustafaKemal’in Anadolu’ya gidiflin-den bir gün önce, 15 May›s1919’da, Yunan Ordusu ‹z-mir’i iflgal etmifltir. MustafaKemal, iflgal ordular›n›n ‹s-tanbul’daki heybetli donan-mas›ndan korkmadan, “Gel-dikleri gibi giderler!” diyerek,19 May›s 1919’da ç›kt›¤›Samsun’da, Anadolu kurtu-lufl ateflini yakm›flt›r.5

Revizyonist D›fl PolitikaAnlay›fl› ve ‹flgaldenLozan’a Giden Zorlu YolBir devletin siyasal sistemi, oülkenin siyasal kültürü, dav-ran›fllar›, toplumsal de¤er vedini inançlar› ile halk›n›n siya-sal tarihindeki olaylar ile ya-k›n bir iliflki içindedir. Bu ba¤-lamda, devletlerin d›fl politi-kalar›na yön veren liderler,siyasal kurumlar›n d›fl politi-ka olaylar›na karfl› tepkileri,ülkenin askeri, ekonomik vejeopolitik konumu ile iç içe birperspektif sergiler.Türk d›fl politikas›, 20’inci yüz-y›l›n bafl›ndaki dünya olayla-r›ndan önemli ölçüde etkilen-

mifltir. Trablusgarp ve BalkanSavafllar›, Arap-Yunan-Erme-ni-S›rp milliyetçili¤i Osmanl›‹mparatorlu¤u’nu sarsarken,Genç Türk Hareketi, ülkeninsorunlar›na çözüm aray›fllar›-n› h›zland›rm›flt›r.6 BernardLewis’in yorumuna göre, Ata-türk’ün siyasal baflar›lar›n›ntafl›d›¤› en önemli mesaj, öz-gürlük ve bar›fl yolunda, de-mokrasiye aç›lan perde ol-mufltur. Zira özgürlük, farkl›politik anlamlar için kullan›l-mas›na ra¤men, ba¤›ms›zl›k,bir ülkenin baflka bir yabanc›güç taraf›ndan yönetilmemesiveya bask› alt›nda kalmaks›-z›n, özgürce yaflamas›d›r. Ata-türk, Türkleri özgür ve ba¤›m-s›z k›lan devrimci bir liderdir.Mustafa Kemal’in uygulad›¤›d›fl politika, gerçekçi politikesaslara dayand›r›lm›flt›r. Ove arkadafllar›, Türk Mille-ti’nin, ba¤›ms›zl›¤›na olangüven duygusundan ald›klar›ilhamla, baz› ayd›nlar›n orta-ya att›klar› ‹ngiliz ve Ameri-kan manda ve himaye rejimi-ne fliddetle karfl› ç›km›fllar-d›r. Esasen, Atatürk’ün d›flpolitika stratejisine yön ve-ren asli unsurlar, Türkiye’ninetraf›ndaki bölgesel ve ulus-lararas› düzlemde meydanagelen geliflmelere ba¤l› ola-rak olgunlaflm›flt›r. Bu ba¤-lamda, iç politikadaki Misak-›Milli prensipleri dâhilindekarar verilen ‹stiklal Savafl›süreci, ayn› zamanda d›fl po-litikan›n da yol haritas›n› ta-yin etmifltir. Bu önemli tes-pitten hareketle, Atatürk’ünd›fl politika stratejisine yönveren saikin, teorik ve pratikanlamda iç politikan›n belir-sizli¤inden kaynakland›¤›n›söyleyebiliriz. Ankara yöneti-minin, siyasal ve askeri ikti-dara sahip olmas›, ayn› za-manda ba¤›ms›z ulus devletegidiflin ve modern anlamdakid›fl politika stratejisinin deflekillenmesini sa¤lam›flt›r.Zira TBMM’nin siyasal ve hu-kuki meflruiyet kayna¤›, Ana-dolu ve Rumeli Müdafa-i Hu-kuk cemiyetleri ile teflkiledilmifltir.

69


Mustafa Kemal’in, 17 Ekim 1919’da ‹stanbul Hükümeti’nin temsilcisi Bahriye Naz›r› (Bakan›) Salih Hulusi Pafla (Kezrak) ilegörüflmek üzere Amasya’ya giderken Tokat’ta karfl›lan›fl›. Sa¤›nda, Heyeti Temsiliye üyesi Bekir Sami Kunduh, solunda Hüseyin Rauf Orbay, Ruflen Eflref Ünayd›n ve yaveri Cevat Abbas Gürer.

©T

SK

Mustafa Kemal’in, d›fl politi-ka hedeflerimizi ulusal gücü-müzle s›n›rl› tutmas›n›, ileri-deki bahiste ele al›nd›¤› üze-re, Musul sorunundaki krizyönetimi yaklafl›m›ndan daanlayabiliriz.Meseleye uluslararas› iliflki-ler perspekifi aç›s›ndan ba-k›ld›¤›nda Mustafa Kemal’inöncelikli hedeflerinin: Misak-› Milli esaslar› çevresinde ha-reket ederek, Do¤u ve Bat›cephelerindeki muharebele-rin sevk ve idaresi ile Anado-lu topraklar›n›n düflman ifl-galinden kurtar›lmas› ve yenianavatan topraklar›n›n yasals›n›rlar›n›n kuvvet yolu ile çi-zilmesi; Marmara ve Türkbo¤azlar›n›n stratejik önemesahip mutlak egemenli¤ininsa¤lanmas›; Rumeli’de Trak-ya bölgesinin kurtar›lmas›;Musul ve Kerkük’ün petrolkaynaklar›n›n kontrol edil-mesi olarak belirlenmifl ol-du¤u görülmektedir.Zira birinci öncelik, iflgal al-t›nda kalan topraklar›n kur-tar›lmas› ve bu maksatla hal-k›n deste¤inin sa¤lanmas›olmufltur. Bu ba¤lamda Mi-sak-› Milli’nin ana temas›,askeri ve siyasi anlamda, ka-y›ts›z, flarts›z milli egemenli-¤in sa¤lanmas› esas›na da-yan›lm›flt›r. Ütopik ve hayalcitoprak kazan›m savafl›ndandaha ziyade, bu yeni d›fl poli-tika anlay›fl›, realist ve uygu-lanabilir kriterler dâhilindeyürürlü¤e konulmufltur.

Mustafa Kemal’in d›fl politi-ka anlay›fl›nda, öncelik, par-çalanma süreci içine girendevletin, emperyalist güçlertaraf›ndan iflgalinden kurta-r›lmas›d›r. Bu bak›mdan, ön-celikle ba¤›ms›z ve özgür birvatana kavuflmak için askerigüç oluflturman›n ve halkdeste¤inin sa¤lanmas›n›namaçland›¤›n› belirtmifltik.Bununla birlikte, devletinpayitaht› olan ‹stanbul’un ifl-gal edilmesi ile siyasal ira-denin iflgal ordular›n›n emirve talimatlar›na teslimi ilesonuçlanmas›, milli ba¤›m-s›zl›k iradesinin önündeki enönemli engel olmufltur. Buitibarla, milli siyasi iradeyitemsil eden TBMM’nin kuru-

luflu gerçekleflmifl ve Hâki-miyet-i Milliye, fiili olarak, ifl-gal topraklar› d›fl›nda özgürkalan Ankara’da kurulan hü-kümet sayesinde kesin flek-line kavuflmufltur. Ankara’da23 Nisan 1920’de TBMM aç›-l›rken, yeni devlet tüm ku-rumlar› da oluflturulmayabafllam›flt›r. D›fliflleri Bakan-l›¤› da bu dönemde kurul-mufltur. Bu suretle kabuledilen 1921 Anayasas› ile fle-killenen Türk Parlamento-su’nun siyasal iradesinin,uluslararas› hukuk aç›s›n-dan da uluslararas› toplumtaraf›ndan kabul görmesi,ancak savafl seçene¤inin de-¤erlendirilmesi ve iflgal or-dular›na karfl› mutlak zaferkazan›lmas› ile mümkünolabilmifltir.7Gerçekten iflgal ordular› kar-fl›s›nda, gerek Do¤u Cephe-si’nde Kars ve Erzurum’unkurtar›lmas› gerekse Bat›cephesinde Sakarya ve ‹nönümuharebelerinde kazan›lanzaferler, d›fl politikada temsilyetkisini diplomatik aç›danda sa¤lam›flt›r. Bu itibarla,SSCB ile imzalanan 1921Dostluk ve Kardefllik Antlafl-mas›, hukuken, TBMM Hükü-meti’nin egemen siyasal ira-desinin, uluslararas› hukukaç›s›ndan da tan›nmas› süre-cinin en kritik dönemecidir.

Bu süreç, siyasi tarihimizdefevkalade önemli bir de¤i-flim olup, 600 y›ll›k Osmanl›‹mparatorlu¤u d›fl›nda,TBMM’nin uluslararas› ant-laflma akd etmek yetkisininde hukuki ve fili olarak ka-bulüne giden yolu açm›flt›r.Nitekim Büyük Zafer’in ka-zan›lmas› ile imzalanan Lo-zan Antlaflmas›, bu tespiti-mizin do¤rulu¤unu ortayakoymaktad›r.

Güçler Dengesi veSovyetler ile ‹ttifakMustafa Kemal, bu noktada,d›fl politikada güçler dengesiilkesini çok ak›ll› bir flekildeokuyarak, 20’nci yüzy›ldadünya politikas›na yön vere-cek iki aktör olarak ABD veSSCB’nin yükselen güç ol-duklar›n› do¤ru tespit etmifl-tir. Bu maksatla ABD’ninAnadolu’ya gönderdi¤i Gene-ral Harbord’la yapt›¤› müza-kerede “Tarafs›z devletlerinyard›mlar›n›n kabul edilebi-lir” oldu¤u mesaj›n› muha-taplar›na iletmifltir. Sovyetyönetimi ile kurulan denge-de, Ermeni bask›lar›n› prag-matik d›fl politika anlay›fl› ileaflmay› baflaran Mustafa Ke-mal, Sovyet yöneticilerine,bir toprak talebi olmad›¤› gü-vencesini aç›kça telkin et-mifltir. Ancak, Sakarya ve

ANAL‹Z

70


ATATÜRK’ün D›fl Politika HedefleriBu noktadan hareketle Mustafa Kemal’in d›fl politika hedeflerisöyledir:� Misak-› Milli hedeflerini gerçeklefltirmek,� Ankara’da kurulan TBMM hükümetinin, uluslararas› toplum

taraf›ndan tan›nmas›n› ve di¤er egemen devletler ile eflitli¤ininkabulünü sa¤lamak,

� Ülkenin iflgal edilen topraklar›n› kurtaracak milli ordunun teflkil edilerek, ba¤›ms›zl›k savafl›n›n kazan›lmas›n› sa¤lamak,

� Milli mücadelede, iflgalci kuvvetlere karfl› askeri ittifaklarkurarak, silah-askeri yard›m temin etmek, bu maksatla askerive siyasal anlaflmalar imzalamak,

� Ba¤›ms›zl›k savafl› sonucunda, flerefli bir bar›fl antlaflmas› ilemilli egemenlik ve ba¤›ms›zl›¤› sa¤layacak s›n›rlar›n, askeri güç

yard›m› sayesinde, siyasi ve hukuki anlamda garanti alt›na almak.

Mustafa Kemal, Eylül 1919’da, Sivas Kongresi üyeleri ile. Oturanlar sa¤dan sola; Mazhar Müfit Kansu, Hüsrev Sami K›z›ldo¤an, AhmetRüstem, Bekir Sami Kunduh, Kad› Hasbi, Mustafa Kemal, fieyh Hac› Fevzi, Rauf Orbay, Ömer Mümtaz, arka s›ralarda; Hâmi Daniflmend,Recep Zühtü, Hüsrev Gerede, Ruflen Eflref Ünayd›n, Nizamettin Bey, Mazlum Bey, Küçük Ethem Bey ve yaver Muzaffer K›l›ç...

©T

SK

‹nönü Zaferleri, Türk-Sovyetyak›nlaflmas›n›n askeri ba-flar›n›n devam› olarak siyasive hukuki düzenlemeleri deberaberinde getirmifltir. Ni-tekim Sovyetler Birli¤i ile ya-k›nlaflma politikas› çerçeve-sinde, Ukrayna Sovyet Ordu-lar› Komutan› OrgeneralFrunze’nin, Mustafa Kemalile müzakeresi sonucundaimzalad›¤› yard›m antlaflma-s›, kritik bir dönemeç olarakkabul edilebilir.8 1917 Sovyet‹htilâli’yle Birinci Dünya Sa-vafl›’ndan ç›kan, yeni siste-minin temel ilkeleri itibar›ylaBat›’yla çat›flan Sovyet Rus-ya, Bat›’yla savaflan Türkiyeile do¤al bir yak›nl›k içinegirmifltir. Mustafa Kemal, k›-sa dönemde Bat›’ya karfl› birmüttefik elde ederken, uzundönemde de Türkiye ve baz›‹slâm ve Asya ülkelerindekendi rejimini yaymay› plân-layan Sovyet Rusya’dan yar-d›m almak amac›yla dostçailiflkiler kurmufltur. 16 Mart1921’de imzalanan Türk-Sovyet Dostluk Antlaflmas›ile Ruslar, Misâk-› Milli esas-lar›n› tan›m›fllard›r. Bu haya-ti baflar›n›n hemen ard›ndan,Do¤u Cephesi’nde konufllan-d›r›lan piyade, topçu, süvaribirlikleri silah ve teçhizatlar›ile birlikte Bat› cephesinekayd›r›lm›flt›r.9

Ba¤›ms›zl›k Yolunda‹ç Cephenin Kurulufluve Gizli ‹stihbarat Faaliyetleri

“Esas, Türk Milleti’nin hasiyetli ve flerefli bir milletolarak yaflamas›d›r. Bu esas,ancak tam ba¤›ms›zl›¤a sahip olmakla temin olunabilir. Ne kadar zenginve müreffeh olursa olsun,ba¤›ms›zl›ktan mahrum bir millet, medeni insanl›kkarfl›s›nda uflak olmak mevkiinden daha yüksek birmuameleye lay›k olamaz.”

Atatürk

Mustafa Kemal, Milli Kurtu-lufl Savafl›’n›, iç cepheninayaklanmalardan temizle-nerek, milli ordunun kurul-mas› ve böylece askeri tefl-kilatlanman›n, siyasal an-lamda TBMM çat›s› alt›ndatoplanmas›n› amaç edinmifl-tir. Müttefiklerin Anadolu ve‹stanbul’u iflgaline karfl›bafllat›lan Milli Mücadele,ideoloji olarak da Türk Milli-yetçili¤i ilkesine göre flekil-lendirilmifltir. Türk ve Müs-lüman kimli¤ini benimseyenyeni Türk milliyetçili¤i, Mus-tafa Kemal’in liderli¤inde vesiyasal kültüründe yenidenyap›land›r›larak, sosyal-ekonomik modelin, modern-leflme ve Bat›l›laflma hedefi

etraf›ndaki de¤iflim süreciile flekillendirilmifltir. ‹flte,yeni Türk D›fl Politikas› da buba¤lamda yeniden program-lanarak, uluslararas› sis-temdeki yerini alm›flt›r. Buamaca yönelik olarak, yeniTürk Devleti, askeri ve siyasiolarak Sovyetler Birli¤i ile iflbirli¤i ve denge politikas› uy-gulam›flt›r.Mustafa Kemal’in bafllatt›¤›milli ba¤›ms›zl›k hareketi,Bat› bas›n› taraf›ndan dik-katle takip edilmifltir. Nite-kim Journal des Debats ga-zetesi, 7 Aral›k 1919 tarihlinüshas›nda “… Emperyalist‹ngiltere, Mustafa Kemal li-derli¤inde yeni bir milli dire-nifl hareketi ile karfl› karfl›-yad›r. Bugün tüm Anadolu,O’nun arkas›ndad›r”, tespi-tinde bulunmufltur.10

Mustafa Kemal, d›fl politikahedefleri ile milli egemenlikhareketinin siyasal hedefle-rini uluslararas› topluma vedünya bas›n›na duyurmakmaksad› ile 10 Ocak1920’den itibaren Hâkimi-yet-i Milliye gazetesinin ya-y›nlanmas›n› sa¤lam›flt›r.Bu suretle, bas›n, d›fl politi-kada önemli bir iletiflim veuluslararas› diyalog enstrü-man› olarak kullan›lm›flt›r.11

Mustafa Kemal, 19 May›s1919’da, Milli Mücadele

hamlesini, Misak-› Milli ha-reketi ile filiyata geçirmifltir.‹ç politikan›n TBMM bünye-sinde flekillenmesi, siyasi-askeri teflkilatlanman›n h›z-la faaliyete geçirilmesinisa¤lam›flt›r. TBMM aç›ld›¤›zaman, tek düzenli ordumuzKâz›m Karabekir’in komutaetti¤i 15. Kolordu teflkilat›n-dan ibarettir. Meclis bu ha-yati eksi¤i dikkate alarak,öncelikli olarak ordununkuvvetlendirilmesi mesele-sini ele alarak, bir bakanlarkurulu karar› yay›mlanm›fl-t›r. ‹kinci olarak, Ekim 1917Sovyet ‹htilali, Moskova hü-kümetini istifaya zorlam›flt›r.Üçüncü olarak, Lenin, Bü-yük Güçler ve Çarl›k Rus-ya’s›n›n Osmanl› ‹mparator-lu¤u’nun gizli paylafl›mplanlar›n› aç›klam›flt›r. Bun-dan sonra, Kaz›m KarabekirPafla komutas›ndaki TürkOrdusu, 28 Eylül 1920’de Sa-r›kam›fl-Kars-Gümrü’yü ifl-gal etmifltir.12 2 Aral›k1920’de, Gümrü Antlaflmas›yap›lm›flt›r.13 Böylece, Do-¤u’da bir Ermenistan devletikurulmas› fikri, Kafkas da¤-lar›n›n karl› tepelerinin ard›-na püskürtülmüfltür.Güney Cephesi’nin temiz-lenmesinden sonra, son he-sap, Yunan Ordusuna karfl›tertiplenme ile bafllam›flt›r.I. ve II. ‹nönü Muharebeleri-nin ard›ndan Büyük Taarruzile ma¤lup edilen Yunan Or-dusu, 9 Eylül 1922’de vatantopraklar›ndan at›lm›flt›r.I. ‹nönü Savafl› sonras›nda,TBMM’nin Londra Konfe-rans›’na ça¤›r›lmas›, 16 Mart1921’de Sovyetler Birli¤i ileMoskova Antlaflmas› yap›l-mas› ve bu anlaflmadaSSCB’nin TBMM’yi tan›ya-rak, mücadelesinde destekverdi¤ini belirtmesi, ilk d›flpolitik baflar›lard›r. 13 Ekim1921 Kars Antlaflmas› ileçok uluslu iliflkilerin baflar›l›geliflmesi sa¤lanm›fl, ilk kezSakarya Zaferi’nden sonra‹tilaf Devleti olan Fransa’n›n,TBMM’nin baflar›s›n› göre-rek 20 Ekim 1921’de Ankara

71


Frans›z Bakan Franklin Bouillon ve Bnb. Sarou’nun Ankara Anlaflmas›’n›n görüflmeleri için Eskiflehir’e geldi¤i Haziran 1921’deMustafa Kemal ve ‹smet Pafla tören birli¤ini selaml›yor.

©T

SK

Antlaflmas›’n› imzalamas›,Türk d›fl politikas›n›n MilliMücadele’deki hedeflerinead›m ad›m ulaflmaya baflla-d›¤›n› göstermifltir.14

Siyasal anlamda, Türk Ba-¤›ms›zl›k Savafl›, ayn› zaman-da 19’uncu yüzy›lda bafllayanTürk modernleflmesinin za-feri olarak da kabul edilebilir.Ancak, iflgal ordular›na karfl›verilen mücadele, Do¤u Ana-dolu’da Ermeni çetecilere,Bat› Anadolu’da Yunan Ordu-suna, Akdeniz’de ‹talyan Or-dusuna, Do¤u Anadolu’daRus Ordusuna, Güneydo¤uAnadolu’da Frans›z Ordusu-na, nihayet payitaht ‹stanbulve Türk Bo¤azlar› bölgesinin-de ‹ngiliz-Frans›z iflgal kuv-vetlerine karfl› teflkilatl› birMeflru Müdafaa hareketidir.Türk siyasal hayat›ndaTBMM’nin kuruluflu fevkala-de önemli bir ad›m olup, ülkeilk defa Türkiye olarak tan›m-lanm›flt›r. Bu dönüflüm, ayn›zamanda çok milletli impara-torluk yap›s›ndan, ulus devletstatüsüne geçiflin de bafllan-g›c›n› teflkil etmifltir. Nitekimsavafl›n kazan›lmas›ndansonra, 13 Ekim 1923’de An-kara baflkent ilan edilirken,29 Ekim 1923’te Cumhuriyetyönetimi resmi olarak kabuledilerek yürürlü¤e konul-mufltur. Böylece, 10 A¤ustos1920’de imzalanan ve Türk

milletinin tarih sahnesindenyok edilmesi anlam›na gelenSevr Antlaflmas›, MustafaKemal ve Türk Ordusu tara-f›ndan bizzat kuvvet yoluylaifllemez hale getirilerek, yenive modern bir Türk Devletikurulmufltur.15

Mustafa Kemal’in d›fl politi-ka aksiyonu; modern an-lamda istihbarat ve yeralt›faaliyetlerini de bünyesindebar›nd›rm›flt›r. Gerçekteniflgal alt›ndaki Anadolu,Türk Ordusunun silahlar›-n›n elinden al›nmas› ile s›-n›rl› kalmay›p, ayn› zaman-da düzenli ordu teflkilat› dazorla terhis edilerek, ülkesavunmas›z b›rak›lm›flt›r.Rumeli ve Anadolu toprak-lar›ndaki tüm askeri garni-zonlar iflgal edilerek, silahve cephaneye el konulmufl,savafl gemileri ve denizalt›-lar muharebeden men edil-mifltir.16 ‹flte bu zorlu ko-flullar alt›nda, 1918-1920y›llar› aras›nda kurulan giz-li yer alt› Karakol Teflkilat›,Müttefik ordular› kontrolüalt›ndaki Osmanl› askerigarnizonlar›ndan gizlice si-lah ve askeri mühimmat›Anadolu’ya tafl›m›flt›r. Bugizli direnifl faaliyetleri es-nas›nda, çok say›da askeriteçhizat, ‹stanbul-Karade-niz yolu ile Mustafa Ke-mal’in kurdu¤u TBMM or-

dular›na tafl›nm›flt›r. Buba¤lamda, gizli direnifl ha-reketi, Teflkilat-› Mahsusaajanlar› kaçakç›l›k ve yer al-t› sabotaj faaliyetleri ile ifl-gal ordular›n›n planlar›n›Ankara’ya bildirmifllerdir.Mustafa Kemal, bu suretleyeni kurulan ordunun silah-lanmas›n›, Anadolu direniflhareketinin örgütsel ve si-yasi yap›s›n›, askeri anlam-da muharebe ve istihbaratfaaliyetleri ile kurtulufla gi-den yolu oluflturmufltur.17

1923 Lozan Bar›fl› ve CumhuriyetDönemi yeni d›fl politika esaslar›ve Türkiye-Sovyetler Birli¤i‹liflkileri ile yaklaflan ‹kinci DünyaSavafl› öncesi durumun ele al›nd›¤› makalenin devam›n›,gelecek say›m›zda okuyabilirsiniz.

D‹PNOTLAR1. 1914 y›l› bafllar›nda Türk Devleti’ninborçlar› (belediyeler d›fl›nda) 160 milyonalt›n liraya ulaflm›flt›r. Bafll›ca alacakl›lar,yüzde 62.9 Fransa, yüzde 22.3 ‹ngiltere,yüzde 13 Almanya olmufltur. AbdulaMardanoviç fiamsutdinov: Türkiye UlusalKurtulufl Savafl›’’, Çeviren, AtaolBehramo¤lu, Cumhuriyet Kitaplar›, ‹stanbul, 2010, s. 9.2. Osmanl› ‹mparatorlu¤u Mondros ateflkesantlaflmas›n› imzalam›flt›r. Buna göre,‹stanbul d›fl›nda Türk topraklar› iflgaledilirken, Türk Bo¤azlar› askerdenar›nd›r›lm›fl ve kontrolü Bo¤azlarKomisyonuna terk edilmifltir. Atatürk buesnada Suriye cephe komutanl›¤›n› yönetmektedir. 10 A¤ustos 1920 tarihindeise Sevr Antlaflmas› imzalanm›flt›r. BöyleceAnadolu, Müttefik kuvvetleri aras›nda iflgaliçin paylafl›l›rken, Frans›z ve ‹ngilizler eldeettikleri kapitülasyonlar vas›tas› ile Türkdevletini sömürge devlet haline getirmeklekalmay›p, devletin hazine ve mali kontrolünü de ele geçirmifltir. Roderic H. Davison: Turkey- The ModernNations in Historical Perspective’’, Prentice-Hall, New Jersey, 1968, p.120 121.3. Almanya’n›n (Drach Nanch Osten – Do¤u’ya Almanya’n›n yay›l›fl›n›ngerçeklefltirilmesi) politikas› kapsam›ndaTürkiye özel bir önem arz etmifltir. Alman d›flpolitikas›n›n kuramc›lar›ndan Bernard vonBülow, “Türkiye bizim için ekonomik, askerive hatta siyasal bir ilgi alan›d›r. Genel birçat›flma söz konusu oldu¤unda, Türk Silahl›Kuvvetleri bize yard›mc› olabilir”. görüflünüileri sürmüfltür. Abdula Mardanoviç

fiamsutdinov, age, s.10.4 Gülnihal Bozkurt : “Atatürk Dönemi TürkD›fl Politikas›”, Atatürk Araflt›rma MerkeziDergisi, Say› 56, Cilt: XIX, Temmuz 2003,Türkiye Cumhuriyeti'nin 80. Y›l› Özel Say›s›.5. ‹smet Bozda¤: “Universal Dimensions of Atatürk”, Publications of the Republic ofTurkey Minsitry of Culture, Ankara, 2002, p.19-29. 6. Frank Tachau: The Political Culture ofKemalist Turkey” Atatürk and theModernization of Turkey”, Edited by JacobM. Landau, Westview Press, BoulderColorado, 1984, p.57-76.7. Osmanl› Devlet ve diplomasi gelene¤inidevam› olarak Ankara’da teflkil edilen yenibürokratik s›n›f, Türkiye’nin gerek KurtuluflSavafl› gerekse savafl sonras›nda baflar›l› bird›fl politika çizgsi takip etmifltir. CumhuriyetHükümetleri, uluslararas› sistemde meydana gelen de¤iflimleri dikkatle takipederek, macerac› radikal dönüflümlrdenkaç›narak, güç dengelerini realist bir anlay›fl içinde takip etmifllerdir. Avrupa istikars›zl›¤›ndan uzak duran Ankara, çat›flmac› d›fl politikas› yerinetarafs›z ve uzlaflt›r›c› bir aktör olmay› tercih etmifltir. 8. Seyfi Taflhan: “Atatürk’s Foreign Policy”,Atatürk and Turkey of Republican Era”,Union of Chumbers of Commerce, Industry,Maritime Commerce and CommadityExchanges of Turkey, 1981, p.110-131.9. Mesut Hakk› Cafl›n : “Rus ‹mparatorlukStratejisi”, Okumufl Adam, ‹stanbul, 2006. 10. Salahi R. Sonyel: “Atatürk-The Founderof Modern Turkey” Turkish HistoricalSociety Printing House, Ankara, 1989, p.46-47. 11. Stanford J. Shaw and Ezel Kural Shaw:History of the Otoman Empire and ModernTurkey”, Volume II, Cambridge UniversityPres, Cambridge, 1977, p,347.12. Serpil Sürmeli, Türk-Gürcü ‹liflkileri,Ankara 2001, Atatürk Araflt›rma MerkeziYay›nlar›, s. 565.13. ‹smail Soysal, Türkiye’nin SiyasalAntlaflamalar›, C.1, Ankara 1983, AtatürkAraflt›rma Merkezi Yay›nlar›, s. 19-23. 14. ‹smail Soysal : “Türkiye’nin SiyasalAntlaflmalar›”, Türk Tarih Kurumu, Ankara,1983, s. 17-61. 15. Roderic H. Davison: “Turkey-A ShortHistory”, The Eothen Pres, Huntingdon,1991, p.132-145. 16. Mesut Hakk› Cafl›n: “Uluslararas›Güvenlik Stratejileri ve Silahs›zlanma”, MSB Yay›nevi, Ankara 1994. 17. Erik J. Zurcher: “Turkey-A ModernHistory”, I.B. Tauris & Co. Ltd.Publishers,London, 1993, p.147-149.

ANAL‹Z

72


Mustafa Kemal, Vali Zühtü Bey, memurlar ve subaylarla beraber Erzurum Kongresi’nintopland›¤› Erzurum Hükümet Kona¤› önünde.

©T

SK

STRATEJ‹ HABER

74

Söz, asl›nda, ABD’nin y›l-larca d›fl politikas› do¤-rultusunda Latin Ame-

rika’daki diktatörleri nedendestekledi¤inin aç›k anlat›m›-d›r. Siyasi hareketleri sertlikrüzgârlar› estiren bölgelerde,diktatörler ile çal›flmak kolaybir metottur. Bafltaki diktatör,sizin ad›n›za sokaktaki insan›ezer, sizin ad›n›za demokratikgücünü elinden al›r ve sizonunla iyi ifl yapabilirsiniz.Amerikan yönetiminin, Tunusdiktatörü Zeynel Abidin BinAli’yi sürgüne yollayan sokakhareketini ve devam›ndakidevrimi so¤uk karfl›lamas›n›nda temelinde ayn› düflünceyat›yor kuflkusuz…Bin Ali, 23 y›ld›r, Avrupa’n›nburnunun dibindeki bir ülke-nin istikrar›n› koruyan bir dik-tatör olarak muamele gördü.Hatta özgürlüklerin ülkesiolarak adland›r›lan Fransa ta-raf›ndan da aç›kça kollan›ld›.T›pk›, Arap dünyas›n›n di¤erdiktatörleri gibi, dünyaya ver-dikleri mesaj, esas olarak,“biz gidersek yerimizi ‹ran’da-ki gibi ‹slamc›lar doldurur” yö-nündeydi. ‹slami radikalizminFas’tan M›s›r’a, Ürdün’den Ye-men’e kadar uzanan genifl birArap co¤rafyas›nda hâkimolabilece¤i korkusu, ZeynelAbidin Bin Ali’nin yan› s›raHüsnü Mübarek (M›s›r) veyaKral Abdullah (Ürdün) gibiisimlerin iktidar›n›n güçlen-mesine neden oluyordu.Fakat Tunus, bir söylemi or-tadan kald›rd›: Diktatörü yurt

d›fl›na kovalayanlar, iddiaedildi¤i gibi ‹slamc› güçlerde¤ildi. Aksine, ülkenin laikkesimi, artan pahal›l›k ve ifl-sizlik nedeniyle ayaklanm›fl,orduyu da hareketsiz b›raka-rak diktatörden kurtulman›nyolunu bulmufltu. Diktatörüns›¤›nd›¤› yer ise hayli mani-dar: Arap dünyas›ndaki radi-kal ‹slamc› hareketlerin kay-na¤› olarak görülen SuudiArabistan!Geliflme, özellikle, Arap dün-yas›n›n “Bat› yanl›s›” olarakadland›r›lan diktatörler tara-f›ndan yönetilmesini isteyen‹srail aç›s›ndan da önemligerginlik tafl›yor. Suriye lideriBeflar Esad’›, tehlikeli; M›s›rlideri Hüsnü Mübarek’i isedost kabul eden bir anlay›flasahip ‹srail. Bu anlay›fl, ne ya-z›k ki, Avrupa Birli¤i baflkent-lerine kadar uzanan çiftestandarda dayal› bir anlay›flayn› zamanda.Avrupa ve ABD’nin söyledik-lerini dinleyen, bu arada, ül-kelerindeki tüm demokratikgeliflmeyi ortadan kald›randiktatörleri kay›ran bir de-mokrasi anlay›fl›ndan sözediyoruz. ABD’deki ‹srail lo-bisinin önemli isimlerindenDaniel Pipes’›n, Amerikanafl›r› sa¤›n›n önemli gazetesiWashington Times’taki ma-kalesinde, Tunus’taki halkhareketini, Orta Do¤u’nunistikrar› aç›s›ndan büyük birtehdit olarak nitelemesi, butür bir yaklafl›m›n sonucukuflkusuz… Daniel Pipes’a

göre, Tunus örne¤inin deva-m›, Cezayir, M›s›r, Ürdün,Yemen, hatta Fas’ta ‹slamc›-lar›n ifl bafl›na gelmesine yolaçabilir. Bu da, Orta Do¤u’yubüyük bir hesaplaflman›n içi-ne çekebilir…Oysa Tunus’ta yaflan›lanlar,bütün bu denklemde, Ba-t›’n›n, çok önemli bir hayatidetay› atlad›¤›n› gösteriyor:‹nsanlar›n yaflamlar›…‹flsizlik oranlar›n›n yüzde35’lere t›rmand›¤›, üniversitebitirmifl genç nüfusun yafla-m›n› sokakta marul satarakkazanmaya çal›flt›¤›, zenginkaynaklar›n üzerlerinde otur-malar›na ra¤men, Arap genç-lerin sürekli fakirlikle yafla-d›klar› bir dünyan›n daha faz-la korunamayaca¤› anlafl›ld›Tunus’ta.Diktatörlerin, kendi oligarflikiktidarlar› için, ülkelerindekiça¤dafl-laik muhalefet güçle-rini ezmeleri, ortadan kald›r-malar›n›n ise, ‹slamc› hare-ketlerin güçlenmesine nedenoldu¤u ortaya ç›kt›!Diktatörlerin, “‹slamc›lar ge-lecek” korkusu için bu tür ha-reketleri arkadan güçlendir-dikleri, laik muhalefeti ise ac›-mas›zca ezdikleri belirlendi.fiimdi sorulan soru flu: Arapdünyas› için Tunus bir bafllan-g›ç m›?Arap dünyas›n›n diktatörleri-nin hakim oldu¤u co¤rafya-larda esen rüzgar, bu soru-nun yan›t›n›n “evet” oldu¤unugösteriyor. Cezayir, M›s›r, Su-riye, Ürdün, Yemen… Önemli

çalkant›lara gebe… Arap dün-yas›nda anlafl›lan, difl macu-nu art›k tüpten ç›km›fl du-rumda…


Tunus Bafllang›ç m›?ABD’nin eski baflkanlar›ndanFranklin D. Roosevelt, bir dönem,Latin Amerika’daki diktatörler için flunu söylemiflti: “Bütün bu diktatörler aptallard›r… Ama unutmay›n bizimaptallar›m›zlard›r…”Ardan ZENTÜ[email protected]

‹ran’daOlur mu?Tunus’un 2010 kalk›nmaoran› yüzde 3,5, ‹ran’›n yüzde s›f›r!Tunus’ta iflsizlik oran› yüzde 15, ‹ran’da yüzde 25!Tunus’ta enflasyon yüzde 3,‹ran’da yüzde 10!‹ran’da fakirlik s›n›r›ndayaflayan nüfusun oran› yüzde 25, Tunus’ta sadeceyüzde 7...Buna ra¤men, Tunusluekonomik nedenlerden ayakland›; son olarak g›damaddeleri baflta, ekonomininbütün alanlar›nda devletdeste¤i kald›r›lan ‹ran’dayaprak k›p›rdamad›…Bunun nedeni ne olabilir?Uzmanlar, Tunus’ta yaflan›lanani geliflmelerin, ‹ran’daancak kademeli olarak ve y›llara yay›lm›fl flekildeyaflanabilece¤inde birlefliyorlar. ÇünküTunus’ta, halk›n karfl›s›ndaülkeyi yolsuzluk sistemiiçinde çürüten oligarflinintemsilcisi olarak bir tek isim, devlet baflkan›vard›. Bu haliyle Tunus, daha çok fiah dönemi ‹ran’›nabenziyordu. Nitekim ayaklanma bir diktatöredönük oldu ve sonuca ulaflt›. ‹ran’da ise, halk›nkarfl›s›nda karmafl›k bir sistem var. Halk, cumhurbaflkan› ve çevresindekileri yolsuzlukiçinde görse bile, dini liderHamaney’i günlük iflleriyürüten politikac›lardan ayr› bir yere koyuyor.Hamaney ise fiii ‹slamanlay›fl›n karakteri do¤rultusunda tek bafl›narejimi sembollefltiriyor.Ahmedinejat’a karfl› sokaklara dökülebilen bir‹ranl›, Hamaney’e karfl›gelmeyi düflünemiyor.Aradaki fark çok önemli.

©T

un

us S

av.B

ak

75

Türkiye-‹srail iliflkilerinintarihin en krizli dönemi-

ni yaflamas›n›n ard›ndan,dünya enerji yollar› aç›s›n-dan son drece stratejik birbölge olarak adland›r›lanDo¤u Akdeniz’de, yeni bir it-tifak›n da temeli at›ld›: ‹sra-il-Yunanistan… Bu ittifak›nmerkezini ise, K›br›s Rumkesimi oluflturuyor.K›br›s Rum kesimi ile ‹sra-il’in, bir dizi resmi temassonucunda deniz s›n›rlar›n›belirlemeleri, bu s›n›rlariçinde yer alan deniz alt›servetlerinin de ortak kul-lan›m› için anlaflmalar›,Türkiye’nin sert tepkisineyol açt›. Türkiye, K›br›s so-runu tam olarak çözüleme-den ve K›br›s’ta yaflayanTürk toplumunun tüm hak-lar› kabul edilmeden imza-lanan bu tür anlaflmalar›ngeçerli olmad›¤›n›, Türk nü-fusun hakk›n›n gasp› anla-m›na geldi¤ini aç›klad›.K›br›s Rum kesimi ile ‹srailaras›nda var›lan anlaflma,Do¤u Akdeniz’de, ilk incele-

melere göre, toplam 300milyar dolar› bulan do¤algaz rezervlerinin ortak kul-lan›m›n› hedefliyor.‹srail, flu anda abluka alt›n-da tuttu¤u Gazze fieridi’neait olan deniz sahalar›ndayapt›¤› araflt›rmalar sonu-cunda do¤al gaz bulmufl veesas olarak Filistin’e ait ol-du¤u belirtilen bu yataklar-dan ç›kartt›¤› do¤al gaz›kullan›ma sokmufltu. Ayn›flekilde Lübnan s›n›r›na ya-k›n deniz bölgesinde de aç-t›¤› do¤al gaz kuyular›ylaLübnan’a ait oldu¤u ilerisürülen yataklardan do¤algaz ç›kartmaya bafllam›flt›.Lübnan hükümetinin bu ko-nuda Birleflmifl Milletler’eyapm›fl oldu¤u baflvuru,Amerikan yönetimi baflta,Avrupal›lar›n uygulad›klar›diplomasi sonucunda so-nuçsuz kald›.K›br›s Rum kesimi ile var›-lan anlaflma ise, K›br›s de-niz sahas› içindeki kaynak-lar›n ortak araflt›r›lmas›n›ve ç›kar›lmas›n› hedefliyor.

‹srail, son olarak Yunanis-tan ile K›br›s Rum yönetimi-ne yapt›¤› baflvurularda,Do¤u Akdeniz zeminli birortakl›k kurulmas›n›, bubölgeden ç›kar›lacak do¤algaz›n boru hatlar›yla Yuna-nistan’a oradan da AvrupaBirli¤i ülkelerine gönderil-mesini önermiflti.Söz konusu çal›flmalardaönemli rolü olan ‹srail’e aitDelek flirketinin K›br›sRum yönetimine yazd›¤›son yaz›da, bölgeden ç›ka-r›lacak do¤al gaz ile sade-ce K›br›s’›n ihtiyaçlar›n›karfl›lamay› de¤il, K›br›sAdas›’n›n Do¤u Akdeniz’inana do¤al gaz ihraç termi-nali yapmay› önerdi¤i deortaya ç›kt›.Orta Do¤u’daki gözlemciler,‹srail’in Do¤u Akdeniz’deele geçirdi¤i do¤al gaz ya-taklar› ile yak›n bir gelecek-te dünyan›n yeni do¤al gazihraç eden devletlerindenbiri, hatta do¤al gaz›n SuudiArabistan’› olmaya yöneldi-¤ini vurguluyorlar.


Do¤u Akdeniz’de Yeni Stratejik ‹ttifak

‹srail’inTürkiyeEndiflesiDo¤u Akdeniz’deki Levithianbölgesinde do¤al gaz ata¤›n› sürdüren ‹srail yönetimi aç›s›ndan uluslararas› pazarlaraulaflman›n en kolay yolu,Avrupa’daki planlanan petrol boru hatlar›naulaflmaktan geçiyor. Bu projelerin bafl›nda,Kazakistan-Türkmenistan-Azerbaycan do¤al gaz›n›,Avrupa’ya Türkiye üzerindentafl›yacak olan NABUCCO projesi geliyor. ‹srail’in bu boru hatt›na Yunanistanüzerinden girmesi,Türkiye’nin veto ihtimalinedeniyle imkâns›z görünüyor.Haifa Üniversitesi’ndenuzman Brenda Shaffer ise‹srail’in Türkiye-Yunanistanveya ‹talya üzerinden birba¤lant›yla Avrupa pazar›nayönelmesini büyük bir riskolarak de¤erlendiriyor.‹srail’in, fiyatta Rusya ile bafletmesinin imkâns›z oldu¤unubelirten uzman, ülkeninancak, s›v›laflt›r›lm›fl do¤algaz piyasas›nda, tankerler ilesevkiyat konusunda ad›matabilece¤ini vurguluyor.

©N

abucco

STRATEJ‹ HABER

76

Orta Asya cumhuriyetlerinden Özbe-

kistan’› ba¤›ms›zl›¤›na kavufltu¤u

günden bu yana yöneten Cumhurbaflkan›

‹slam Kerimov’un Brüksel ziyareti, Avru-

pa Birli¤i (AB) ve NATO bünyesinde, “de-

mokrasi ve insan haklar›n›n küresel dü-

zeyde desteklenmesi” konusunda çok

ciddi bir tart›flman›n do¤mas›na neden

oldu.

Kerimov, dünyada tipik bir “Sovyet-son-

ras› diktatör” olarak de¤erlendiriliyor.

Özbekistan’da, muhalefet güçlerinin ça-

l›flmas› için gerekli özgür siyaset zemini

bulunmuyor. Muhalefet isimlerine karfl›

sistemli polis bask›s›n›n bulundu¤u, tu-

tuklananlar›n önemli bir bölümüne sis-

temli iflkence yap›ld›¤›, yerinde infaz ve

gözalt›nda kaybolmalar›n ise ‹slamc› te-

rör örgütlerine karfl› yap›lan mücadele

kapsam›nda hakl› ç›kart›lmaya çal›fl›ld›¤›

biliniyor.

Özbekistan, ülkenin Andican kentinde

yaflan›lan ayaklanma ve güvenlik güçle-

rinin “katliam” olarak de¤erlendirilen

müdahalesiyle ünlenmiflti. AB, Andican

katliam› sonras›nda Özbekistan’a karfl›

ambargo koymufl, fakat 2009 y›l›nda bu

ambargo kald›r›lm›flt›.

Bu karar›n, Özbekistan topraklar›ndaki

bir üsten Afganistan’daki birliklerine

destek sa¤layan Almanya’n›n bask›s›

sonras›nda al›nd›¤› da daha sonra aç›k-

lanm›flt›. AB ve NATO’nun, Özbekis-

tan’daki anti-demokratik rejime karfl›

gelifltirdikleri yumuflak yaklafl›m, Avru-

pa’daki insan haklar› savunucular›n› de-

rinden etkiliyor. AB, Özbekistan’›, NA-

BUCCO do¤al gaz projesi çerçevesinde

önemli bir enerji kayna¤› olarak görüyor.

NATO ise, Afganistan’daki savaflta en

önemli bölgesel müttefikinin Özbekistan

oldu¤unu aç›kl›yor.

Bu geliflmelerin ‹slam Kerimov’u rahat-

latt›¤›, Özbekistan’da demokrasinin ve

insan haklar›n›n geliflmesinin önündeki

en büyük engeli oluflturdu¤u da savunu-

luyor. Özellikle AB’nin, Almanya, Fransa

ve ‹talya’n›n Özbekistan’daki büyük eko-

nomik-askeri ç›karlar›n› da göz önünde

bulundurarak Kerimov’u Brüksel’de

a¤›rlama karar› almas›, bu “ikiyüzlü po-

litikalar›n” en önemli sembolü olarak

de¤erlendiriliyor.

Her ne kadar, Kerimov, Brüksel’de üst

düzey bir a¤›rlama yaflamam›fl olsa da,

ülkesi ve bölgesine verdi¤i görüntü, Tafl-

kent’in güçlü adam› olmaya devam ede-

ce¤i yönündeydi.


AB’de Özbekistan Çeliflkisi

AvrupaBelarusiçinAyaktaAB’nin, hiçbir stratejik beklentisinin bulunmad›¤›Belarus’un diktatörüLukashenka’ya karfl› çokdaha sert bir uygulama içinde oldu¤u dikkat çekiyor.Lukashenka, 1994 y›l›nda ele geçirdi¤i iktidar›b›rakmayan, siyasi gücünüMoskova’n›n do¤rudanhimayesinde bulan bir siyasikarakter olarak dikkat çekiyor. Lukashenka,ülkede son olarak yap›lanbaflkanl›k seçimini, yinetart›flmal› bir oylama sonucunda kazanarak, yenibir 5 y›ll›k döneme bafllad›.Bu arada, AB, özellikle dePolonya ile Almanyataraf›ndan desteklenenmuhalefet, seçimin büyükbir polis bask›s› alt›nda, hile ile geçti¤ini,Lukashenka’n›n seçimkazanan bir siyasetçi de¤il,yönetime hile ile el koyan birdiktatör oldu¤unu aç›klad›.Muhalefet güçlerinin baflkentMinsk’de gerçeklefltirdiklerigösteriler ise, güvenlikgüçlerinin çok sert müdahalesiyle karfl›laflt›.Baz› muhalefet liderlerininevlerinin bas›lmas›, yüzlercekiflinin tutuklanmalar›ndansonra u¤rad›klar› bask›lar,Avrupa Parlamentosu’nuhareket geçirdi. Parlamento20 Ocak’ta ald›¤› karar ile AB üyesi ülkelerin, Belarusile tüm ekonomik iliflkilerinikesmelerini, bu ülkeye IMFüzerinden sürdürülen malideste¤in durdurulmas›n› veLukashenka baflta 21 Belarus üst düzey yönetici için konulmufl olanAvrupa’ya vize yasa¤›nauyulmas›n› istedi.Avrupa, Belarus’u tecritederken, ABD’nin de yak›nda bu ülkeye karfl› yeni ekonomik ambargokararlar› alaca¤› bildirildi.

77

Özbekistan diktatörü ‹s-lam Kerimov’u Brük-

sel’de a¤›rlamay› terciheden Avrupa Birli¤i(AB)’nin, dünyan›n “otokra-tik rejimleri” aras›nda yeralan Azerbaycan ve Türk-menistan’a karfl› da yumu-flak politikaya yöneldi¤idikkat çekiyor.Avrupa Komisyonu Baflkan›Barosso, dünyan›n enerjidengeleri aç›s›ndan çokönemli bölgeleri olarak ta-n›mlad›¤›; Kafkasya-Ha-zar-Orta Asya hatt›ndaRusya, ABD ve Çin’in çoketkin oldu¤unu, buna kar-fl›l›k as›l enerji ihtiyac› için-de bulunan AB’nin siyasinedenler ile geride kald›¤›-n› belirtmiflti.Bu aç›klamadan hemensonra, Barosso’nun, “de-mokratikleflme ve insanhaklar›” aç›s›ndan ciddi so-runlar yaflayan Azerbaycanve Türkmenistan ile iliflki-leri “ön koflulsuz gelifltir-

me” yönünde ciddi ad›mlaratt›¤› görüldü.Azerbaycan Cumhurbaflka-n› ‹lham Aliyev, iktidar› ba-bas› Haydar Aliyev’den dev-ralm›fl bir devlet adam›.Haydar Aliyev’i ülkede ikti-dara tafl›yan geliflmelerise, Azerbaycan’›n ba¤›m-s›zl›kç› ilk Cumhurbaflkan›Ebulfez Elçibey’e yönelikbir askeri darbe giriflimin-den sonra yaflanm›flt›.Azerbaycan yönetimi, mu-halefete dönük sert tutu-mu, muhalefet liderlerinintutuklanmas› gibi neden-lerle elefltiriliyor.Türkmenistan’da, iktidar›,ülkeyi tek bafl›na ve dikta-tör olarak yöneten Sapar-murat Türkmenbafl›’n›nölümünden sonra alanGurbangulu Berdimuham-medov ise henüz kendisin-

den beklenilen demokratiksüreçleri bafllatmam›fl du-rumda. Buna karfl›l›k Ba-rosso’nun Bakü’ye kadargiderek Azerbaycan-ABiliflkilerinde yeni dönemibafllatmas›, Türkmen lideride Brüksel’e davet etmesidikkat çekti.Azerbaycan ve Türkmenis-tan, AB’nin alternatif enerjiyolu olarak adland›r›lanNABUCCO projesinin enönemli iki devleti ve Avrupabu iki ülkenin sahip olduk-lar› petrol-do¤al gaz kay-naklar›n›n kendisine yönel-mesinde ›srarl› bir politikaizliyor.Bölgeyle yak›ndan ilgiligözlemciler ise AB’nin butür ziyaretler ile bölgedekiotokratik rejimlere önemlibir manevra alan› açt›¤›n›ileri sürüyorlar.

Arap ülkelerinin tamam›-na yay›n yapmas›yla ta-

n›nan El-Hayat gazetesininfiam Temsilcisi ‹brahim Ha-midi, Türkiye’nin Orta Do-¤u’da üstlendi¤i yeni rolün,bölgenin ekonomik kalk›n-mas› ve demokratikleflmesiaç›s›ndan çok önemli oldu-¤unu vurguluyor. fiam’dagörüfltü¤ümüz Hamidi’yegöre, Türk Hava Yollar›’n›nhaftan›n yedi günü üç kezfiam’a uçmas› bile bu öne-mi göstermesi bak›m›ndananlaml›.“ABD’nin uygulamakta ol-du¤u ekonomik abluka ne-deniyle Suriye havayollar›art›k uçamaz hale gelmeküzere. Yedek parça al›m›n-da yaflan›lan büyük zorluk-lar, güvenli uçufl yapmam›z›imkâns›z hale getirdi. Tambu s›rada Türk Hava Yollar›bizim imdad›m›za yetiflti.Günde üç seferi var ve Suri-yeliler art›k dünya ile ba¤-lant›lar›n› ‹stanbul Atatürk

Havaliman› üzerinden ku-ruyorlar. Önce ‹stanbul’auçuyoruz, oradan da istedi-¤imiz yere…”‹brahim Hamidi’ye göre,Türkiye’nin Gazze Savafl›sonras›nda izledi¤i anti-‹s-rail politikalar›n önemi,Arap dünyas› aç›s›ndan çokbüyük. Ama O, bu politikala-r›n çok ötesindeki baz› nok-talara de¤inmeyi tercih edi-yor: “Türkiye’nin ‹srail poli-

tikas›, özellikle sokaktakiArap insan›n› çok etkileye-bilir ama ben, Türkiye’ninbölgeye dönük ekonomikstratejisini daha çok önem-siyorum. Türkiye’nin Suriye,Ürdün ve Lübnan ile ger-çeklefltirdi¤i serbest s›n›r-lar anlaflmas› çok önemli-dir. Vizeler kalkt›. Bölge in-san› art›k birbiri aras›ndarahat hareket ediyor. Bu, is-ter istemez mallar›n, para-

n›n ve kültürlerin de serbestdolafl›m› anlam›na gelecek-tir. Yak›nda Irak’›n da yeter-li istikrara kavuflmas›n› vebu serbest bölgeye kat›lma-s›n› bekliyoruz. Böylece or-taya büyük bir pazar, dina-mik bir nüfus ve çok büyükbir potansiyel ç›kacak. Böl-gede sa¤lanacak istikrar›nKörfez ülkelerinde birikmiflolan petrol fonlar›n›n bura-ya intikalini de sa¤layaca¤›-na inan›yorum. Bu tür birgeliflme, Orta Do¤u’nun ru-tin gündeminin çok ötesindebir geliflmedir ve ‹srail gibibölgeye fliddeti tafl›yan dev-letlerin yola gelmesinde çokönemli rol oynar.”‹brahim Hamidi’ye göre,Türkiye’nin “sürekli askerisöylemin oldu¤u” bir bölge-de “yumuflak güç” olarakadland›r›lan ekonomik gücüve kültürel ba¤lar›yla hare-ket etmesi, Orta Do¤u’nungelece¤ini belirleyecekönemde…


Avrupa’n›n Hazar’a ‹htiyac› Var

Orta Do¤u’da Türkiye’nin Artan Önemi©

Avru

pa B

irli¤i

©M

SI

Der

gisi

STRATEJ‹ HABER

78


Türkiye, Kenya’n›n bafl-kenti Nairobi’den sonra,

Kampala (Uganda) ve Da-rüsselam (Tanzanya) büyü-kelçiliklerini de devreyesokarak, 21’inci yüzy›l›nstratejik bölgesi olarak ad-land›r›lan Do¤u Afrika’daönemli bir manevra ger-çeklefltirdi.Türkiye’nin Nairobi büyü-kelçili¤ini Hazine ve D›fl Ti-caret Müsteflarl›¤›’ndandiplomatl›¤a geçifl yapanTuncer Kayalar yürütüyor.Türkiye, Kampala’da Büyü-kelçi Melih Ulueren, Da-rüsselam’da ise fianderGürbüz taraf›ndan temsilediliyor. Afrika’n›n do¤ukesimi, büyük bir bütünlefl-me projesinin devam etti¤ibölge olmas› nedeniyle çokönemli.Do¤u Afrika Birli¤i, t›pk›,Avrupa Birli¤i gibi bölgeselbütünleflmenin örnek böl-gelerinden biri olma yolun-da. Kenya, Uganda, Tan-zanya, Ruanda ve Burun-di’nin oluflturdu¤u Do¤uAfrika Birli¤i, toplam 1 mil-yon 820 bin kilometrekare

alanda 134 milyon nüfusasahip. Bölge, ZanzibarAdas›, Serengeti, MasaiMara gibi ünlü safari alan-lar› ile dünyan›n önde ge-len turizm rotas› olarak ka-bul ediliyor.Kenya, Tanzanya ve Ugan-da’n›n turizm gelirleri, bubölgeye dönük befl y›ld›zl›otel yat›r›mlar› büyük birh›zla art›yor. Uganda veTanzanya’da son olarakbulunan petrol ve do¤algaz kaynaklar› da bölgeninyak›n bir gelecekte dünya

enerji dengeleri aç›s›ndanönem kazanaca¤›n› ortayakoydu.Bölge ayr›ca, uranyum vealt›n bafltaolmak üzere ma-dencilik aç›s›ndan son de-rece zengin; fakat bugünekadar yer alt› servetlerininancak yüzde 30’u de¤erlen-dirilebilmifl. Madencilik vedo¤al gaz, petrol alanlar›n-dan sa¤lanacak gelirle bir-likte bafllayacak alt yap› ya-t›r›mlar› ise, dünyan›n enönemli inflaat alanlar›ndanbirini yaratacak.

Türkiye’nin bu kadar önem-li bir bölgede, üç y›l gibi çokk›sa bir süre içinde üç bü-yük büyükelçilik açmas›,bölge devletleriyle ticaretinkatlanarak geliflece¤i yö-nündeki ilk iflaretler olarakçok büyük önem kazan›yor.Söz konusu bölgede ‹ngilte-re, eski bir sömürgeci güçolarak varl›¤›n› koruyorama bölge esas olarak ABDile ‹srail’in ilgi alanlar› ara-s›nda yer al›yor.Bu ilgi, Amerikan ve ‹srailistihbarat harekâtlar›n›n damerkezi olarak kabul edi-len Nairobi’nin bölgenin birnumaral› finans merkezihaline gelmesine yol açm›fldurumda. Do¤u Afrika Bir-li¤i, halen, ülkeler aras›n-daki s›n›rlar› kald›rm›fl veserbest dolafl›m yolunuaçm›fl durumda. 2012 so-nuna kadar, söz konusubefl ülke para birli¤ini sa¤-layacak. 2015 y›l›nda iseulusal bayraklar›n üzerin-de, Do¤u Afrika Federasyo-nu bayra¤› dalgalanacak.Türkiye, bu geliflmeye ha-z›rl›kl› görünüyor.

Afrika K›tas›’n›n Do¤usunda Var Olmak

STRATEJ‹ HABER

80

Afganistan Savafl›, 2010y›l›nda ABD ve NATO

aç›s›ndan çok ciddi kay›psinyalleri vererek geçti. Ül-kedeki Taliban direniflininbütün çabalara ra¤men k›-r›lamamas›, Irak’taki göre-vi s›ras›nda parlak baflar›-lara imza atan OrgeneralPetraeus’un Afgan afliret-lerini silahland›rarak Tali-ban’a karfl› iç direnifli sa¤-lama stratejisinin yer yerkay›plar vermesi, geçti¤i-miz y›l›n alarm sinyalleri-nin bafl›nda geliyordu.Afgan afliretleri, Irak’takiArap afliretleri gibi davran-mad›lar. Sünni Arap afliret-leri, ülkede artan ‹ran etki-si nedeniyle, Irak’taki Ame-rikan askeri kuvvetleri ileifl birli¤ini kabullenmifl,bölgedeki Sünni-fiii çat›fl-malar›n›n perde arkas›ndada Orgeneral Petraeus’unbu gizli oyunu yer alm›flt›.Oysa Afganistan’da afliret-ler, Amerikan makamla-

r›ndan para ve silah sa¤la-salar bile, Taliban’a karfl›silah atmakta hayli çekin-gen davrand›lar; hatta baz›afliretlerin do¤rudan Tali-ban ile ifl birli¤i yapt›¤› be-lirlendi. Amerikan kurmay-lar›n›n, bu geliflmeler çer-çevesinde, Taliban’› birPefltun hareketi olarak de-¤erlendirmesi ve bütün sa-vafl güçlerini Afganistan’›ngüneyine y›¤malar› ise birbaflka geliflmenin ateflleyi-cisi oldu.Afganistan’›n kuzeyi gele-neksel olarak Pefltun nüfu-sun az, Tacik ve Özbek nü-fusun yüksek oldu¤u birbölge olarak biliniyor.Amerikan savafl stratejisi-ne göre, bölgenin nüfus ya-p›s›, Taliban’›n askeri hare-keti aç›s›ndan büyük zorlukoluflturuyor. ABD’nin budüflüncesini anlayan Tali-ban ve El-Kaide’nin bölge-deki gücü Cundullah, güç-lerinin bir bölümünü Afga-

nistan’›n kuzeyine kayd›-r›nca, geliflme, Rusya, Ta-cikistan, Özbekistan tara-f›ndan derin kayg›yla karfl›-land›.Bölgedeki istihbarat kay-naklar›, El-Kaide ba¤lant›l›afl›r› ‹slamc› güçlerin, Öz-bekistan ve Tacikistan’›nyan›nda Çeçenistan’a das›zd›klar›n› belirtiyorlar. Bugeliflme, NATO’nun bölge-sel güçler ile birlikte mü-cadele stratejisinin do¤-mas›na neden oldu. Fransave Almanya’n›n da t›pk›Türkiye gibi, Afganistan’daart›k muharebe harekâtla-r›na kat›lmayacaklar›n›aç›klad›klar›, pek çok NATO ülkesinin de geriyedönüfl sinyali verdikleri birdönemde Rusya, Hindistan,Çin ve Orta Asya devletleri-nin yard›ma koflmas› kaç›-n›lmaz hale geldi.Halen, NATO, Afganis-tan’da Rusya ile birlikte ça-l›fl›yor. Pakistan’›n gele-

neksel düflman› Hindistanda ülkenin güneyindeki s›-n›r güvenli¤i konusundaNATO’ya yard›m ediyor. Or-ta Asya devletlerinden Öz-bekistan, kendisinin de gü-venli¤i aç›s›ndan kayg›l› ol-mas› nedeniyle, bölgede,NATO’nun en önemli des-tekçisi olarak kendini gös-teriyor. NATO kuvvetlerininlojistik deste¤inin büyükbölümü Özbekistan üzerin-den yap›l›yor.Özbekistan Cumhurbaflka-n› ‹slam Kerimov, son ola-rak yapt›¤› aç›klamada,ABD-NATO-Rusya-Çin-‹ran ve Özbekistan, Taci-kistan, Kazakistan’›n kat›-laca¤› bir ortak Afgan gü-venlik sistemi öngörmüfltü.Bütün geliflmeler, Afganis-tan’daki hesaplaflman›nikinci cephesinin, tekrarkuzeyde aç›ld›¤›n› ve cep-henin, bu kez, bölge ülke-lerini de içine çekti¤ineiflaret ediyor.


Afganistan’da Savafl›n Yeni Dönemi

©A

merik

an S

avun

ma B

akan

l›¤›

Documents

63-icindekiler · 2020. 9. 11. · Uçan Arabay› Aray ... faydalanmalar› ve böylece yat›m tekrarlar›ndan kaç›narak daha rekabetçi bir yap›ya kavuﬂmalar› oldu. Yurt