AFRIGA 44

ANO VIII • Nº 44

Silo de millo

Reemprazantes lácteos

Aposta pola producción ecolóxica

CUMA Aranxes

Reflexiónssobre

a recría

CUMA Aranxes

( i n t e r i o r p o r t a d a )

p u b l i c i d a d n u e v a

c o m e s t a r L E E

S E M E X

3editorial

FEBREIRO - MARZO 2002 / AFRIGA

o sector está a

mudar de xeito

radical, pasándo-

se do minifundio

das explotacións,

cunha media de

cabezas de gando

moi reducido, ás

medianas e gran-

des explotacións,

cun número de

polo menos quince

vacas e unha cota

non inferior ós

75.000 quilos de

leite ó ano. As

pequenas explota-

cións familiares

"quédanse polo

camiño" mentres

que os que deciden

quedarse, están

na obriga de

medrar

Hai opinións que plantexan que osector leiteiro galego está conde-nado a desaparecer e que, nestascondicións, non hai ninguén queaguante e poda vivir desto. Pordesgracia, estas non son opiniónssen "fundamento"; todo o contra-rio, existen motivos dabondo paraque moitos propietarios, sobretodo de pequenas explotacións,se decidan polo abandono. Unha mostra clara do que estamosa falar témola na propia "radiogra-fía" que do noso sector atopamosna Enquisa de Bovino do ano 2000elaborada pola Xunta de Galicia: osector está a mudar de xeito radi-cal, pasándose do minifundio dasexplotacións, cunha media decabezas de gando moi reducido, ásmedianas e grandes explotacións,cun número de polo menos quincevacas e unha cota non inferior ós75.000 quilos de leite ó ano. Aspequenas explotacións familiares"quédanse polo camiño" mentresque os que deciden quedarse,están na obriga de medrar.É aquí está o meollo da cuestión:prodúcense moitos abandonospero, os que quedan, apostan fortee "crecen", apesares dos atrancosda situación do sector a día dehoxe -baixa de prezos, necesidadede amplia-la cota, falla de superfi-cie, vacas tolas, entre outros.¿Unha tolemia?. Iso o tempo nolodirá. Por moito que muden as cou-sas, temos que admitir que a deci-sión de quedarse non ten porqueser considera un suicidio. Se bota-mos unha ollada ó mercado, obser-vamos como, apesares de queprezo do leite en orixe baixou, oconsumidor é cada día máis cons-ciente da importancia que teñenos controis da calidade do produc-to que merca, e probablementeestea disposto a paga-lo necesariopor un producto que se consumecada día máis, e que é algo máis

que un "cebo" posto polas grandessuperfcies. Entón, ¿por que non sernós os que produzamos ese leite,eso si, a un prezo digno?.Esta aposta polo leite non é nadanovo, a novidade está no xeito defacelo. De feito, o que está apasar en realidade é que estamosa confirma-la nosa verdadeiraespecialización na producción deleite, que representa, nada máise nada menos, que o 30% de todaa actividade agraria total galega,mentres que no resto de España ésó do 15,4% e na Unión Europeado 19,1%.Para o ano 2010, segundo os cál-culos realizados polos expertosconvocados pola Xunta para oProxecto Galicia 2010, desapare-cerán doce mil explotacións máis,outro 59%, pero "aparecerán"12.000 cunha dimensión triplica-da. Esta amplicación das explota-cións parece imprescindible, nonoso caso, se temos en conta queGalicia atópase lonxe das mediasde tamaño da Unión Europea -28vacas por explotación- con só un30% das explotacións acadando otamaño medio. Así as cousas, na radiografía dofuturo deste sector, poderíamosdestacar eses abandonos, sobretodo entre propietarios de peque-nas explotacións, na maioría doscasos maiores dos 55 anos, perosobre todo, a permanencia doutrosmoitos que apostan forte polo futu-ro como profesionais competitivosque queren vivir dignamente disto.Neste novo camiño, evidentementeo apoio, pero máis que apoio defen-sa do sector por parte das adminis-tracións, é vital, e serán precisa-mente as nosas administracións e osseus representantes os que teñanque traballar moito neste sentido.Galicia é sinónimo de pesca é leite,case que arruinado o primeiro tocaloitar polo segundo.

Radiografía do futuro do sector

4 sumario

AFRIGA / FEBREIRO - MARZO 2002

REPORTAXEAcompañamos ó carro mesturador da CUMA Aranxes nasúa ruta diaria.

ACTUALIDADEResumo das II Xornadas sobre o sector agrario.

CONTROL E CALIDADE DO LEITEUnha boa rutina de muxido incide claramente na calidadedo noso leite, e polo tanto, nos nosos ingresos.

SANIDADE ANIMALUnha serie de casos de EEB apuntan a posibilidade de quea orixe dalgúns dos casos puidese estar relacionada coconsumo de reemprazantes lácteos.

XESTIÓNLogo de analiza-los posibles ingresos dunha explotaciónleiteira, tócalle ós custos.

MEDIO AMBIENTEOs nitratos están a resultar un problema de difícil soluciónen moitos Estados Membros.

MERCADOA reducción nos prezos do leite podería supor unhasperdas de ata 120.000 euros diarios.

COTASAlgunhas previsións fan pensar nunha probable supertaxa.

ALIMENTACIÓNO silo de millo a análise por tres expertos nutrólogos.

XENÉTICARamiro Fouz reflexiona sobre a recría.

LEXISLACIÓN E RETRINCOS

5

9

12

15

17

19

20

23

24

28

31

Edita: AFRIGA. Asociación Frisona Galega ■ Xunta de Goberno de Afriga:PRESIDENTE, Xoán Novo García. VICEPRESIDENTE, Fernando Couto Silva. SECRE-TARIO, Agustín Pulleiro Bermúdez. TESOUREIRO, Xoán Álvarez Losada. INTER-VENTOR, Xosé R. Pazos Fondevila. VOCAIS, Manuel Berdomás Tejo e XoséRodríguez Berbetoros. ■ Consello de redacción: Xosé R. Anido, CeliaFernández, Gustavo Frog, Antonio María ■ Deseño e maquetación: Mazairagrafismo, s.l. ■ Publicidade: Xosé Ramón Anido, Lugar de Cano - Trasmonte,15689 Oroso (A Coruña) Telf. 981 680 575, Fax 981 688 335, [email protected],[email protected] ■ Depósito legal: C-1.292/94. ■ AFRIGA non se responsabili-za do contido dos artigos e colaboracións asinadas.

5

9

15

17

24

28

CUM

AA

ranx

esII

Xorn

adas

sect

or a

grar

ioRe

empr

azan

tes

láct

eos

Vivi

r do

agr

oO

silo

de

mill

oRe

flex

ións

so

bre

a re

cría

RAMIRO FILGUEIRAS NOVO

AranxesSociedad Cooperativa Galega parauso de maquinaria en común

5➔


reportaxe

Sete gandeiros de Aranga e Xestoso constitúen esta cooperativa que empezoua traballar no mes de novembro do ano pasado. Entre outras cousas, a coope-rativa dispón dun carro mesturador que fai a ración de tódalas granxas da coo-perativa. Despois de levar uns meses funcionando, acompañamos ó carro nasúa ruta diaria, para coñecer de primeira man os resultados desta iniciativa.

De 9,05 a 9,40 h.Empezamos a traballar na granxade Ramiro. Faise unha raciónúnica, pero antes de bota-lo pensono carro, bótalle de comer ásxovencas. Despois, o carro vai ósilo do penso e acábase de prepa-ra-la ración das vacas. Aquí temoso primeiro contratempo do día,pois quedamos sen penso candofaltan aínda 70 quilos. Por sorte, agranxa de Juan López Ares estápreto e vaise buscar alí o pensoque falta. Carlos coméntanos que

Inicialmente a cooperativa constitúese parareduci-los gastos de mecanización das granxasque a compoñen, pero a nosa impresión, des-pois de falar con todos eles, é que existe undinamismo no grupo que posiblemente os leve

a obxectivos máis ambiciosos. Pero deixare-mos que falen eles e empezámo-la ruta daman de Carlos López Fontenla, que é o técni-co que ten contratado a cooperativa para omanexo do carro.

isto pasa ás veces nalgunha gran-xa e hai que busca-la forma desaír do apuro como nesta ocasión.Outro detalle que observamos éque vai máis silo de millo do quepide a báscula. Carlos explíca-nos que a fronte do silo está moimollada porque choveu moito anoite anterior e hai que com-pensa-la cantidade de auga demáis que leva o silo. Esa com-pensación faina a ollo, perobaseándose na experiencia quexa teñen doutras veces.

MAQUINARIA

- Carro mesturador de 12 metroscúbicos Tatoma. O carro estágarantido por tres anos e enprincipio a idea é vendelo nesetempo para estar sempre benservidos. O carro está preparadopara os desprazamentos que tenque facer cada día (26 km), eteñen un contrato para arranxarno día calquera avaría que xur-dira. Se non pode ser, a casacomprométese a poñer outrocarro ó dispor da cooperativa odía seguinte.

- Tractor Renault de 130 CV conpala.

- Cisterna de 12.000 litros. Otractor para o servicio da cister-na, cando se precisa, alúgasefora da cooperativa.

- Picadora de forraxes ClassJaguar 850

PROXECTOS A CURTO PRAZO

- Nave para maquinaria- Recría das xovencas en común

6 reportaxe


De 9,45 a 10,10 h.64 vacas e 40 xovencas. Aración para as xovencas faisecada 2 días, e hoxe non toca.Mentres o carro traballa fala-mos con Juan que nos di que "ofuturo está no traballo engrupo. A pena foi non face-lacooperativa hai 10 anos porquetemos todos moitos cartosinvestidos en maquinaria queagora xa non precisamos e so

podemos malvender. Teríamosaforrado moitos cartos e moitotraballo." Respecto do grupodas 7 granxas que forman acooperativa nos di que songranxas moi parellas, con 50-80vacas en muxido, e todas�dunha idea�. Isto é moiimportante para a cohesión dogrupo e nese sentido as cousasde momento van moi ben.Respecto da súa granxa dinos

que antes as vacas estabanalgo "delgadochas" e agoraestán moito mellor de carnes."Antes de te-lo carro unha per-soa botaba 2 horas pola mañápara darlle de comer ás vacas,e pola noite igual. Agora afo-rras moitísimo traballo, tesmáis tempo para dedicarlle áscamas, as vacas están máislimpas, mellorou a condicióncorporal e case non hai altibai-xos na producción, que se man-tén constante nos 29-30 litros.Disto deuse conta ata o leitei-ro". Co carro tamén están afo-rrando penso. Ó principio otécnico púxolles 11 quilos paratodo o lote e despois suple-mentar a man as de alta, peroviron que as de 20 litros poñí-anse cebadas e ás outras nonlles chegaba. Agora traballancon dous lotes. Botan 8 quilospor vaca e serven o lote debaixa. Despois meten 4 quilosmáis por vaca antes de botarlleás de alta, e coas de máis de 40litros puntean a man pola mañáe pola noite.

JUAN LÓPEZ ARES

De 10,25 a 11,14 h.O primeiro que nos comentaManolo é que nestes días váiselleacoplar unha impresora á pantallada báscula do carro. Desta forma,en cada granxa vai quedar un "tic-

ket" onde se indican os quilos quese botaron de cada ingrediente e otempo que estivo alí o carro traba-llando. Desta forma, se algún díabaixa o leite, que xa ten pasado,tes o "ticket" para saber se houbo

variacións na ración. Este detalle,ademais de permitir un controltécnico da ración, é un elementomáis que contribúe a crear con-fianza e cohesión no grupo.Manolo, que é o presidente da coo-perativa, nos di que unha das cou-sas que máis notou é que agorapode meter palla que antes asvacas non lla comían. A media deproducción está nos 34-35 litros.Respecto do pago da maquinaria,que de momento pagan todos apartes iguais e despois polo uso,é dicir, polo tempo que bota ocarro en cada corte, pero taménestán estudiando outras posibili-dades. Pensa que da cooperativapoden saír máis ideas para levaradiante, e, nun arranque deoptimismo, di que non descartaque en 10 ou 20 anos se xunte ogando todo.

MANUEL FILGUEIRAS FREIRE

7➔


GANDERÍA MINGACHO

nos temos que poñer a traballar".Na casa de Antonio Deibe demomento o carro non fai raciónpara as xovencas e as secas.Teñen moito pasto ó pé da casa evan pacer sempre que é posible.A granxa ten todo a man e ocarro non tarda máis de media

hora en atende-lo traballo.Pura, a nai de Antonio taménintervén na conversación: "Agorahai pouca xente nas casas eo traballo aumenta porqueaumentan os animais, pero así,habendo forraxe, tanto se man-teñen 100 como 200".

ANTONIO DEIBE PICODe 12,24 A 12,50 h.Antonio non está na casa e aténde-nos a súa muller, Pilar, que fala converdadeiro entusiasmo do carromesturador: "...moito traballiñoquitou. Esto xa fai moitos anosque debiamos de telo feito. Anteshabía a metade das vacas peroagora hai 50. Ademais non hai alti-baixos na producción, son máisregulares. Antes, calquera día bai-xaban 100 litros e non sabías porque. Hoxe non hai esas baixas.Vénse mellor de carnes, tamén écerto que este ano comen máismillo có ano pasado, porque temosmáis millo, case dobraríamos, eisto tamén se lles nota. Isto foiunha marabilla. Ata o de agora nonhoubo ningún problema coa máqui-na. O día que o teña xa nos poñe-remos todos alterados porque xa

De 11,25 a 12,20 h.Faise a ración para 86 vacas e tenoutras 30 cabezas entre xovencase secas. Manolo di que tiña unproblema de man de obra, queantes había que dar de comerpola mañá e pola noite e agora en40-45 minutos queda todo listo.Dende que funciona o carro asvacas subiron 4 litros, pasando de26 a 30, comen máis mestura,están máis reguladas e a produc-ción é máis constante. Melloroutamén unha décima en graxa e enproteína. Antes de que chegue ocarro ten sempre preparada unhapaca de alfalfa (dálle 1 kg ás deproducción) e unha de palla. As

xovencas están cun silo de outonoe palla. Manolo móstrase moisatisfeito coa cooperativa: "...secada un tivera o seu carro o gastosería moi grande para cada gran-xa e ademais non te quitaba otraballo. Tiñas que facelo igual.Agora non fai falta nin que este-as presente. Cada vez é maiscómodo e máis rápido". Na Gandería Mingacho observa-mos tamén que os silos de pare-des están feitos novos deste anoe tamén pensan fundir unhaplaca no espacio entre os silos ea corte por onde se move o trac-tor. A granxa estase adaptando ónovo sistema de alimentación.

O TÉCNICO

Para que o sistema funcione é moiimportante a figura do técnicoque manexa o carro, ou mellordito, o triángulo formado por estemáis o gandeiro e o técnico ennutrición. O técnico é una figuraclave no bo funcionamento da ali-mentación e así o valoran os com-poñentes da cooperativa. A expe-riencia que vai collendo é moiimportante por tratarse dun tra-ballo necesitado de moita preci-sión, pois se te pasas en 70 ou 80kg nalgún dos ingredientes podesdescontrolar a ración toda. Polotanto, isto require moita prácticae tamén interese pola súa parte:mirar se sobra ou se non chega,mirar como están as vacas, pre-guntar polas produccións, falar cogandeiro, etc. O técnico chega acoñecer a fondo cada silo, porquecada un é distinto e iso tes quetelo en conta á hora de metermaterial na cuba.

Por outro lado é un traballo quehai que facer os 365 días do ano.Na cooperativa Aranxes aíndanon se lle buscou una solucióndefinitiva a este problema, peroandan niso...

1 Ramiro Filgueiras Novo 9:05 9:40 0:35 0:35 0,0 0,0 49 13 2

2 Juan López Ares 9:45 10:10 0:25 0:30 0,2 0,2 64 40 1

3 Manuel Filgueiras Freire 10:25 11:14 0:49 1:04 4,5 4,3 42 25 2

4 Gandería Mingacho 11:25 12:20 0:55 1:06 8,5 4,0 87 23 2

5 Antonio Deibe Pico 12:24 12:50 0:26 0:30 9,7 1,2 52 1

6 Antonio García Sandá 13:00 13:50 0:50 1:00 13,0 3,3 53 18 1

7 Juan C García Aguiar 14:10 14:50 0:40 1:00 17,6 4,6 59 47 1

Retorno 15:10 0:20 26,0 8,4

TOTAIS 4:40 6:05 26,0 406 166 10

8 reportaxe


■

De 13,00 a 13,50 h.Na granxa de Antonio GarcíaSandá tamén están en obras. Tenunha nave con 50 prazas e querefacer outras 50 para chegar amanterse en 70-80 vacas en pro-ducción, e ten moi claro que isoé posible gracias á cooperativa:son so a muller e máis el e nondaban feito: "notámolo moito eaínda o vamos notar máis candonos adaptemos nós e adaptémo-las granxas. Pouquiño a poucotodo o mundo vai ter que ir a algoasí. Da outra maneira as cousasestaban mal atendidas e chegabaunha hora en que non se podíacon todo...". As vacas empreñanmoito mellor e por fin pode dar-

lles palla para meter fibra. Dinosque ata agora nunca foi capaz deque lle comeran a palla. Tiveronalgúns problemas de torsión decalleiro e está a traballar condous lotes, o de baixa e o de alta,pero vaise pasar a un lote único.Prefire ter algo menos de leitepero que estean mellor as vacas.Falando deste tema, Antonio nosdi que quere rebaixar como sexaos custes de producción. Levamoitos cartos invertidos, sobretodo en cota, e preocúpallemoito o futuro. Solo quedan douscamiños, ou abandonas, comoestá a facer un lote de xente, ousegues investindo para preparar-te e poder competir co que veña.

ANTONIO GARCÍA SANDÁ

De 14,10 a 14,50 h.E por fin chegamos á última gran-xa do día. Xa pasa das dúas perohoxe non toca facer ración de

nos diga que onde máis notou otema do carro foi no aforro de tra-ballo, pois está el soamente paraatender as máis de cen cabezasque ten na corte. Carlos está demoi bo humor porque acaba a xor-nada e pídenos de facerlle unhafoto a el e a Juan Carlos pararematar a reportaxe "porque nonte creas, hai moitos días que nono vexo". Resposta Juan Carlos "eque como sempre me ves á horade comer...". E Carlos arrancapara facer en vacío os 8,5 km quelle quedan para volver ó punto departida: 26 quilómetros en total emáis de 400 vacas atendidas en 6horas de traballo.

JUAN C. GARCÍA AGUIAR

xovencas. As case 60 vacas queestán na corte están limpas, moiben de carnes e ben atendidas.Non é de estrañar que Juan Carlos

Horachegada

Horasaída

Tempo nacorte

Tempo total

Km. nº

Kms. entrecortes

Vacas enmuxido

Xovencas Nº deracións

9➔


actualidade

Convocadas polo BNG, tiveronlugar os días 3 e 17 de Febreiro enA Pastoriza (Lugo), as II xornadassobre o sector agrario. Faremos acontinuación un pequeno resumodo alí tratado, en moitos casosreferido a problemas puntuais deA Pastoriza e a Terra Chá. O día 3 falou Juan Castro(Investigacións Agrarias deMabegondo), da xestión do xurro,defendendo a idea de que o mellordestino que pode ter é a reciclaxedentro da propia explotación comoabono. Segundo a súa opinión, oxurro só se pode considerar unresiduo cando non é posible utili-zalo na propia granxa por ter unexceso de carga gandeira. Galicianon ten declarada ningunha zonacontaminada ós efectos daDirectiva Nitratos polo que nestemomento non existe ningunhalimitación para utiliza-lo xurrocomo abono coas limitacións, isosi, que impón a Lei de Augas (perí-metros de protección) e o sentidode prácticas agrarias responsables.Ten que estar xustificado que nomomento de utilizalo non hai peri-go de contaminación de augas,porque mal utilizado, o xurro é unpoderoso contaminante.Castro incidiu en que se non haiS.A.U. suficiente, e temos cargagandeira de máis, o xurro pasa aser un residuo polo que haberíaque desfacerse del. Chegaríamosasí a unha situación en que o gan-deiro fai un dano ó medioambiente que o resto da socieda-de ten que pagar. As Plantas de

Tratamento, que se están poñen-do de moda en toda España, nonson gratis, teñen un custe para oerario público. A sociedade podepreguntarse: ¿por que hai queproducir contaminando?. Pero sio gandeiro é capaz de utiliza-loxurro como abono, de facer unhaagricultura sostible, a imaxe quese traslada á sociedade é moi dis-tinta.Entre outros temas, sinaloutamén o problema dos usos dosolo e da S.A.U. por explotación.Así, advertiu que dende o ano1996 a superficie media porexplotación non aumenta, aíndaque si aumenta o número deU.G.M., dicindo que pode ser unacasualidade, pero foi no 1996cando saíron as axudas para aforestación de terras agrarias. Ooutro problema que se da é o daregulación do uso dos solos, osproblemas que xorden entre axente que vive no campo e axente que vive do campo. Nestetipo de conflictos o xuíz vai pedira licencia de actividade.A continuación falou XanPouliquen, (do SLG), sobre doBorrador do Real Decreto deOrdenación das Explotacións deGando Vacún. Nun ton bastantepesimista, e aínda sinalando que oborrador non é definitivo, veudicir que marca as liñas para o des-mantelamento do agro galego. Oborrador fai unha distinción entreas explotacións novas e as xa exis-tentes. Segundo Xan Pouliquen,para as novas os atrancos son tan

numerosos que sería imposible ins-talarse en Galicia cunha granxa denova creación. Para as xa existen-tes pídeselles a regularización daexplotación en 6 meses, ter licen-cia de actividade, veterinariodesignado, prazo de 24 meses paraadapta-las fosas, etc. Dixo quequedan moitas, demasiadas cousasaínda por precisar e o criterio daConsellería nestes temas vai serdeterminante pero córrese o riscode que desaparecerán un impor-tante número de explotacións pornon poder adaptarse.O día 17 falou Patricia González,veterinaria da Asociación deVeterinarios despedidos polaXunta (saneamento), quen situoua orixe do conflicto dos veterina-rios coa Consellería no tema doscertificados esixidos por causa daEEB, pois se desviaron os recursosde que se dispoñía para ese fin.Tamén falou da falta de diálogoentre ámbalas dúas partes e daintención da Consellería de priva-tiza-lo servicio. Explicou tamén óspresentes os pormenores dos con-flictos que lle poden ocasionar ósgandeiros estes temas e finalmen-te pediu o apoio do sector.A continuación tomou a palabra oaxente de extensión agraria emembro do BNG, AntónFernández Oca, quen falou doPlan Leader na Terra Chá, dasituación e problemática da pro-ducción de leite na Terra Chá een concreto en A Pastoriza, e dosFondos da U.E. para o SectorAgrario Galego.

IIIIXornadas sobre o sector agrario

Aposta pola producciónecolóxicaNestas últimas semanas Galiciativo un protagonismo importantenos diversos medios de comunica-ción polas iniciativas que están aagromar no campo da producciónecolóxica. Unha das importantesiniciativas feitas realidade gra-cias ó apoio do ConselloRegulador de AgriculturaEcolóxica de Galicia, supuxo asaída ó mercado do primeiro leiteecolóxico producido en explota-cións galegas, o cal é comerciali-zado por Besnier ó prezo duneuro. A previsión da central lei-teira é de comercializar a final deano 240.000 litros mensuais, unhavez que se poñan a producir tresexplotacións que aínda están enproceso de conversión, as que seunirán á explotación pioneira,emprazada en Friol. Segundo declaracións de EugeneJamin, xerente de Besnier,"Galicia é a única rexión deEspaña que ofrece unhas condi-cións de producción ecolóxicaverdadeiramente excepcionaisen canto a clima, solo, pasto etradicións", e incidiu en que "é asaída para explotacións deso-rientadas".

gonzalo

10 actualidade


Outra das iniciativas neste eidosuporá a comercialización deproductos ecolóxicos por partede Coren. O polo ecolóxico seráo primeiro e a continuación seintroduciran tamén no mercadoo leite, os ovos e a carne devacún. Esta liña de productosbio, tal e como sinalou Manuel

Gómez Franqueira, directorxerente de Coren, "nace coaintención de responder ós novoshábitos de consumo". ParaGómez Franqueira, "Galicia tenmoito futuro neste tipo de pro-ductos porque non se requirenexplotacións de grande tamaño óestilo inglés, francés ou alemán".

Nas pasadas semanas transco-rreu o prazo de solicitude dasaxudas da PAC que este ano cum-pren 10 anos de vixencia. A com-plexidade que supuxo nun princi-pio este tipo de axudas (infinida-de de fincas a declarar, a infor-mación catastral dispoñible, axestión dos dereitos ás primasgandeiras, a cumprimentacióndos libros de explotación, etc),implicou un considerable esforzotanto polos productores comopor parte das axencias de exten-sión agraria, que se afanaron na

Axudas da PACsúa tramitación, facendo unlabor moi valioso. Nos dous últi-mos anos a cumprimentaciónrealizouse nas entidades banca-rias, e probablemente nun futu-ro os sindicatos agrarios taménse encarguen da súa tramitación.Sen embargo, os axentes deextensión agraria seguiron (emoitos productores esperan queseguirán) realizando reuniónsinformativas dando a coñece-lasnovidades das campañas e aseso-rando ós agricultores e gandeirosna xestión destas primas.


11■

A primeira Cuma constituída for-malmente na provincia dePontevedra xa está a funcionaren Silleda e conta nestesmomentos con seis socios. Osmembros da CUMA explicaronque con esta unión pretendenreducir custos e tamén traballo,posto que lles permitirá dedicar-se mellor ós coidados dos ani-mais. A Cuma constituída opasado verano, creouse estatu-tariamente no pasado mes deoutubro. Sen embargo, ata hai

pouco, non contaron coa primei-ra maquinaria: un tractor, unhagrada rotativa y un arado. Osseis socios, todos veciños domunicipio silledense, realizaronunha inversión próxima ós120.200 euros na compra dosprimeiros utensilios e agorateñen prevista a adquisicióndunha segadora acondicionadorae dun autocargador.O colectivo explicou que, aíndaque polo de agora comezan coacompra conxunta de maquinaria,

O pasado mes de marzo celebrou-se en Lalín a 18ª edición do con-curso de gando frisón Feiradeza,para o que o concello de Lalín des-tinou un total de 4.000 euros. Osmáis de 100 animais que acudironpertencían a ganderías das comar-cas do Deza e Tabeirós, das quesalienta-lo excelente concurso

Pontevedra xa conta ca súa primeira CUMA

Tenreira campiona: DONSION JOLT LIDIA (Gandería Donsión)Xovenca campiona: CARBALLEIRAS MASON PETA (Gandería Carballeiras)Vaca xoven campiona: PENELOPE (Gandería Blanco)Vaca adulta campiona: BLANCO LEE MABEL (Gandería Blanco)Vaca grande campiona: PENELOPE (Gandería Blanco)Mellor ubre: PENELOPE (Gandería Blanco)Mellor criador: Gandería Blanco Mellor rabaño: Gandería Blanco

Concurso de Gando Frisón �Feiradeza�XVIII

CIMAG2002

feito polos animais da lalinensegandería Blanco. O xuíz do con-curso foi José Manuel RiesgoFonseca, quen subliñou a calidadedos animais gañadores dos queindicou que "poderían competir encalquera outro concurso de maiorenvergadura". Os gañadores doconcurso foron os seguintes:

Paralelamente ó concurso, cele-brouse tamén no marco deFeiradeza o VIII concurso de xóve-nes manexadores no que partici-paron uns trinta mozos, e o con-curso de manexo de tractores con

remolque, no que unha ducia deadestrados conductores se repar-tiron os premios de 300, 150, 90 e60 euros ós catro primeiros parti-cipantes, sendo o triunfador ogandeiro de Rodeiro, David Payo.

tratarán nun futuro de uni-lasexplotacións gandeiras de todos,que suman ó redor de catrocen-tas cabezas. �Con isto pretende-mos desfacernos de todo o traba-llo mecanizado e concentrarnosunicamente na gandería. Vemosque é o camiño a seguir�, expli-cou Toño Pena, un dos socios daCUMA. Deste xeito, como xavimos noutros casos no que seformaron CUMAS, os socios redu-cen a carga da inversión enmaquinaria e se aforra traballo.

O I Certame Internacional deMaquinaria Agrícola celebrado enSilleda entre o 28 de febreiro e o3 de marzo rexistrou unha grandeafluencia de público do que unhaaltísima porcentaxe eran profe-sionais do sector agrario. Nestemonográfico especializado enmaquinaria presentáronse moitasnovidades, das que se elixironnove máquinas de nova fabrica-ción como máis innivadoras eadaptables ás explotacións deGalicia e da Eurorexión Atlántica.Entre estas atopábanse tractores,picadoras de millo, un rastrillovolteador, segadoras acondiciona-doras e rotoempacadoras de dife-rentes casas comerciais.Segundo datos dados a coñeceren CIMAG, Galicia é a terceiraComunidade na compra demaquinaria agrícola e a segundaen número de tractores en uso.Sen embargo, as vendas de trac-tores e maquinaria descenderánprevisiblemente ó redor do 5% enGalicia ó longo deste ano 2002,mentres que no pasado ano bai-xaron nun 10% en España.

12


control ecalidade do leite

SERVICIOS E SUBMINISTRO DE AUGA7. Servicios:- Sempre; convenientemente

situados e construídos de acor-do coa ordenanza.

- Sen restos de excrementos nolocal.

- Aseo conforme á ordenanza.8. Subministro de auga:- Construído e funcionando de

acordo á ordenanza; e cum-prindo os standards

- standards bacteriolóxicos.- Sen conexión entre o subminis-

tro potable e non potable.

UTENSILIOS E EQUIPAMENTO9. Construcción:- Lisos, impermeables, non

absorbentes, materiais segu-ros; facilmente lavables; sensaíntes; caldeiros con tapa enperfecto estado.

- En bo estado; accesibles para ainspección.

- Artigos dun só uso non reutili-zados.

- Utensilios e equipamento dedeseño apropiado.

- Sistema aprobado de limpezado circuíto de leite.

10. Limpeza:- Utensilios e equipamento limpos.11. Sanitización:- Tódolos bidóns multiusos e

equipos estarán sometidos aprocesos aprobados de sanitiza-ción, de acordo coa ordenanza.

12. Almacenamento:- Tódolos bidóns multiusos e

equipos estarán correctamen-te almacenados.

- Colocados para asegura-loseu baleirado, cando fosenecesario.

- Artigos para uso único apropia-damente localizados.

MUXIDO13. Coxas, ubres e tetos:- Muxido feito en praza, corte

ou sala.- Cepillado completado antes do

comezo do muxido.- Coxas, ventre, ubres e rabos

das vacas limpos no momentode muxir; rabos prendidoscando fose necesario.

- Tetos tratados con solucióndesinfectante e secos previo ómuxido.

- O muxidor sen as mans molladas.

TRANSFERENCIA E PROTECCIÓN DO LEITE14. Protección fronte á contami-nación:- Non rebordamentos.- Circuítos de leite e limpeza

separados.- Eliminación do leite manipula-

do inapropiadamente.- Remexamento inmediato do

leite.- Leite e equipamentos adecua-

damente protexidos.- Superficies de leite sanitizadas

non expostas a contaminación.- Aire baixo presión de calidade

apropiada.

15. Medicamentos e control quí-mico:

- Deterxentes e desinfectantesadecuadamente identificados.

- Equipo de administración demedicamentos apropiadamen-te manipulado e almacenado.

- Medicamentos apropiadamen-te etiquetados (nome e ende-rezo) e almacenados.

- Medicamentos apropiadamen-te etiquetados (instruccións deuso, contraindicacións, com-poñentes activos).

- Medicamentos apropiadamenteusados e almacenados para impe-di-la contaminación do leite.

PERSOAL16. Instalacións para lava-las mans:- Instalacións para o lavabo das

mans apropiadas ás operaciónsno muxido.

- Caldeiros para lavar ou enxu-gar non usados como lavabosde mans.

17. Limpeza do persoal:- Mans lavadas, limpas e secas

antes do muxido, ou levar a cabotarefas na sa de muxido e volvera lavar cando se lixen.

- Roupas externas limpas.

ARREFECIDO18. Arrefecido- Leite arrefecido a 7ºC ou

menos nas 2 horas posterioresó muxido, excepto no permiti-do pola ordenanza.

- Recirculación de auga arrefeci-da de procedencia segura e pro-texida axeitadamente; cum-prindo os standards (standardsbacteriolóxicos).

CONTROL DOUTROS ANIMAIS19. Inspección e control de roe-

dores- O posible alimento dos mesmos

minimizado gracias ós métodosde almacenaxe de xurro apro-piados (ver ordenanza).

- Paquetes de esterco mantidosaxeitadamente.

- Tódalas entradas á sala demuxido, protexidas de xeito

PMO (III)PMO (III)Proseguindo coas inspec-cións sobre o cumprimentoda normativa norteameri-cana de calidade do leite,a PMO, nesta ocasión cen-trámonos nos apartadoscorrespondentes a augasubministrada ás explota-cións, os utensilios empre-gados, o muxido, o arrefe-cido, a protección doleite, o persoal e o controldoutros animais.

13➔


A calidade do leite estase a con-verter nunha cuestión moi seria eimportante a nivel mundial. Oconsumidor está a demandar unproducto de máis calidade, e sonos productores e a industria osque deben responder de maneiraapropiada a esta demanda. Nunmundo rexido pola oferta e ademanda, tódolos consumidoresteñen a posibilidade de elixir, ese a industria non lle ofrece acalidade que quere, mercaráoutro producto.En termos xerais, a calidade doleite pódese dicir que dependede tres áreas: a rutina de muxido,as propias vacas e o seu entorno,e o equipo de muxido. É precisa-mente a interacción entre estestres aspectos o que se coñececomo o "triángulo da mamite".Cunha boa rutina de muxido, osbeneficios e a calidade seránmoito maiores. O segredo está enasegurarse que cada un na súaexplotación entende a importan-cia desta tarefa, e que a segue,paso a paso, en cada un dos muxi-dos que realiza. Cando se avalía unha explotaciónmentres se fai o muxido, o factormáis importante a ter en conta é a"regularidade" da rutina de muxido,é dicir, se sempre se fai do mesmo

xeito. Logo de que se avalíen asprácticas de muxido, o seguintepaso é cronometra-lo tempo queleva facelo. Os estudios realizados aeste respecto demostran que otempo ideal dende que se comeza omuxido ata o acoplamento da teto-

eira é de 60 segundos. Un xeito rápi-do e eficaz de determinar se otempo é o adecuado é examinandoos tetos antes de poñérllela tetoei-ra. Se o teto aínda está inchado conleite, pode dicirse que a estimula-ción e o tempo son correctos. Cando

(*) Os números dos puntos corresponden cos requirimentos sanitarios para o Leite cru de Grado A da PMO

Unha rutina de muxido axeitada

eficaz; portas herméticas econ auto-peche; as portas conapertura cara a fora.

- Sala de muxido libre de insec-tos e roedores.

- Pesticidas permitidos e usadoscorrectamente.

- Equipos e utensilios non expostosá contaminación de pesticidas.

- Arredores limpos.- Almacenaxe de alimentos de

xeito que non atraian paxaros,roedores ou insectos.

Ata aquí os diferentes puntos enque se basean as inspeccións daadministración norteamericanasobre o cumprimento da normati-va de calidade do leite.Comparando estes puntos coscorrespondentes ás inspecciónsque se realizaron no noso paíssobre este aspecto, a maioríadeles son coincidentes en ámbolosdous tipos de inspeccións, aíndaque con máis puntos a inspeccio-nar no caso galego. Sen embargo,

nas inspeccións feitas en Galicia(probablemente máis completas)incídese en puntos que nosEstados Unidos, neste aspecto,non se teñen en conta, como son oestado sanitario dos animais ou atoma de mostras de leite (e aíndaque as inspeccións son feitas poloMinisterio de Saúde Pública dosEE.UU., só falan de leite anor-mal). Sen embargo, nos vindeirosnúmeros iremos afondando máissobre este tema.

é clave para obter leite de calidadeé clave para obter leite de calidade

14


control ecalidade do leite

os tetos están baleiros, entón astetoeiras estanse a aplicar demasia-do cedo, existindo máis probabilida-des de que se produzan problemasde saúde no ubre e que o tempo demuxido sexa máis longo.En concreto, tódolos muxidosdeberían:1. Se-lo máis homoxéneos posible.

É dicir, que todos os que fan estatarefa a leven a cabo do mesmoxeito e no mesmo tempo.

2. Todo muxidor debe comezarpor poñerse os guantes. Asmans poden se-lo aloxamentodo Staph. Aureus; pero mantereses guantes limpos é igual denecesario. O xeito de limpalosé nun caldeiro con desinfectan-te e auga temperada ó lado.

3. Desinfecta-la pel dos tetos e ofinal dos mesmos. Unha boamaneira de facelo é o prede-sinfectado (predipping). Paralevar a cabo unha predesinfec-ción apropiada, débese ter enconta dous aspectos: en pri-meiro lugar, que a predesinfec-ción debe cubrir toda a super-ficie do teto que vai entrar natetoeira; e, en segundo lugar,

hai que desinfectalo o temposuficiente para mata-la bacte-ria. A meta é te-lo 75-90% dasuperficie do teto cuberto condesinfectante, e telo no tetodurante un mínimo de 20-30segundos. NUNCA se debe pen-sar que o teto está ben desin-fectado porque se utilizadesinfectante, senón que haique desinfectalo ben.

4. A estimulación previa é fun-damental. A práctica demostracomo vacas cunha boa estimu-lación previa terán un muxidomáis rápido, un RCS máis baixo,e de feito, producen máis leite.A estimulación debería facerseantes da predesinfección ouinmediatamente despois. Osque a fan despois da predesin-fección, din que así se conse-gue que o desinfectante entrena pel do teto facendo unmellor traballo na desinfeccióndos tetos. De tódolos xeitos,sempre hai que asegurarse deque nunca se leva a cabo a esti-mulación logo do secado por-que os tetos son entón reconta-minados coa bacteria e otempo sería demasiado curto.

5. Dentro da desinfección outroaspecto a ter en conta, é osecado do teto. A toalla desecado elimina a maioría dasbacterias do teto e proporció-nalles estimulación extra. Osegredo dun bo secado é ase-gurarse de que o final do tetoqueda ben seco, para evitarproblemas con mamitesambientais. Cando se secan ostetos, os que están a muxir,deben facer un paso polo finaldo teto -a peza máis importan-te-, con movementos circula-res, cunha almoadilla con alco-hol antes de poñe-la tetoeira,xa que se pode atopar esterco.

6. Unha vez que os tetos estánben limpos, é o momento depoñe-las tetoeiras evitandona medida do posible a entra-da de aire. Canto máis aireentre, máis irritación se pro-duce no ubre e polo tanto a

calidade do leite perde. Se sefai ben 95 de cada 100 veces,deberíanse poñe-las tetoeirassen que se escoite ningunhasucción de aire. Isto que podesemellar unha manía, afectatamén á calidade do leite.

7. Xa temos a tetoeira posta,agora temos que tomarnos unssegundos en aliña-la sobre oubre. A clave está en compro-bar que o ubre está en perpen-dicular ó chan. Se isto non sefai así, a saída do leite é peor.

8. Deberemos retira-las tetoeirasmentres a vaca aínda dá leite,xa que os beneficios de nonmuxi-las vacas en exceso sonclaros. Unha boa maneira deavaliar se as vacas están sendomuxidas en exceso é comproba-lo leite que queda nos cuartosmuxindo a man inmediatamen-te despois que a vaca rematouo muxido. Para iso, collemos unmedidor e medímo-lo leite quequedou no teto. Se é menos de250 ml. de leite distribuído uni-formemente no ubre, a vacaestá muxida. Con esta sinxelapráctica podemos contestarmoitas preguntas.

9. Xa retiradas as tetoeiras, denovo unha boa desinfección.A muxidora funciona comounha maquina de lavado para oteto, pero deixa precisamenteunha película de leite nel quese non retiramos converteraseen alimento para as bacterias.Para facer ben este paso debe-mos pensar que non debemossalferi-lo desinfectante senónescurrilo para unha mellorcobertura. Utilizando toallasde papel podemos comprobarque se fixo a cobertura correc-ta de cada teto cun desinfec-tante para despois do muxido.

10. Rematado o muxido com-probarémo-los filtros. Se osfiltros están sucios, compro-bando os residuos que atopa-mos neles, poderemos deter-minar calquera posible proble-ma adicional, como unha lim-peza insuficiente dos tetos.

■

Traducción do artigo de Andrew P. Johnson (Total Herd Management Services, Inc.) Seymour, Wisconsin.

?¿15


➔sanidade animal

A gandería en Galicia foi tradicio-nalmente unha actividade familiar,dedicada principalmente á produc-ción de alimentos como o leitepara autoconsumo. Sen embargo,dende hai xa bastante tempo estasexplotacións están a desaparecer eas que permanecen na actividadeson explotacións máis profesionaisnas que se está a buscar unha ren-dibilidade económica. Esta profe-sionalización vese reflectida enaspectos como o aumento donúmero de animais por explota-

ción, un mellor manexo da alimen-tación dos animais (mellor produc-ción e conservación de pastos,aumento no consumo de concen-trados), renovación das instala-cións gandeiras e atención á xené-tica dos animais. Esta profesionali-zación das explotacións veuse "ace-lerada" por varios factores externosentre os que podemos cita-la impo-sición de cotas á producción leitei-ra dentro da Unión Europea (UE).Un aspecto importante dentro darendibilidade das explotacións lei-teiras é o da recría de animais paraa reposición. A recría comezadende o momento no que se decidecáles son os animais que imos criarpara mellora-la xenética da nosa

explotación. Unha vez tomada estadecisión, temos por diante dousanos nos que o animal ten que seralimentado de xeito que acade unpeso adecuado para que poida te-loseu primeiro parto ó redor dos dousanos e comezar así a súa vida pro-ductiva. O primeiro alimento que obecerro recibe é o calostro, alimen-to que lle proporciona as súas pri-meiras defensas, pasando logo atomar leite. Ata non hai moitotempo, o leite usado na alimenta-ción dos becerros procedía domuxido das vacas da explotación,aínda que na procura de rendibili-dade económica e o prezo do leiteen moitas explotacións substituiseesta crianza con leite natural por

Reemprazantes lácteos na alimentación dos becerros

EEBexiste algún risco con respecto da

Reemprazantes lácteos na alimentación dos becerros

RUBÉN VARELA CALVIÑOResearch AssistantDepartamento de InmunoloxíaThe Rayne Institute - Londres

reemprazantes lácteos artificiais.Os reemprazantes lácteos úsansedende hai máis de 40 anos, e forondesenvolvidos como unha alternati-va económica ó leite natural, per-mitindo ó gandeiro acadar máisingresos coa venda do leite. Oscompoñentes máis importantes ater en conta nestes reemprazantesson os niveis de proteína e enerxía.A proteína destes alimentos obten-se de subproductos da propiaindustria leiteira coma o lactosoroobtido na fabricación do queixo,leite destonado ou caseína obtidamediante a coagulación do leitedestonado; outras fontes alternati-vas de proteínas son soia ou prote-ína de trigo modificada, obtida doglute. A enerxía dos reemprazantesdepende principalmente do nivelde graxas do reemprazante, graxasque se obteñen a partires tanto derestos animais como vexetais.Debido á aparición da encefalopa-tía esponxiforme bovina (EEB) enmoitos países da UE, incluíndoEspaña, estanse a tomar medidastanto a nivel europeo como nacio-nal no tema da alimentación ani-mal, tratando de evita-la extensióndesta enfermidade na cabana gan-deira europea. As medidas máisrelevantes son as que fan referen-cia ó uso de proteínas de orixe ani-mal na alimentación, non só dogando vacún, senón recentementena alimentación de calquera animalde cría. Isto fixo, por exemplo, queo uso de plasma de bovinos, obtidoa partir do sangue, como fonte deproteínas nos reemprazantes lácte-os destinados ó gando vacún estea

prohibido na EU. Un dos últimosRegulamentos do ParlamentoEuropeo (N° 999/2001 do 22 deMaio) sobre a prevención, control eerradicación de determinadasencefalopatías (EEB e scrapie), noseu artigo 7 segue a prohibi-lo usode proteínas de mamíferos (asfamosas fariñas animais) na alimen-tación dos ruminantes. Pero estaprohibición no uso das fariñas ani-mais nos pensos faise máis restricti-va en países con alta incidencia deEEB (categoría 5) que a día de hoxeson o Reino Unido e Portugal: o usode fariñas prohíbese para alimentarcalquera animal de cría, e o uso degraxas fundidas de ruminantes naalimentación de calquera ruminan-te. Este dato unido a unha serie decasos de EEB descubertos e estudia-dos na UE sinalan a posibilidade deque a orixe dalgúns casos de EEB daUE puidese estar no consumo dereemprazantes lácteos.Na fabricación de graxas de orixeanimal permítense ata un 0,15% deimpurezas, impurezas nas que seatopan proteínas e moi probable-mente tamén a proteína priónica,que a día de hoxe considérase oaxente responsable da EEB. Entre oscasos máis salientables nos que aorixe da infección puidese se-loconsumo de reemprazantes lácteosatopamos un caso aparecido enGalicia no que o gandeiro, que mer-caba pensos da Cooperativa "OsIrmandiños", presentou probas deque na fabricación dos pensos dedita Cooperativa nunca se usaranfariñas animais; neste caso o animalafectado foi alimentado con reem-

prazantes lácteos. Outro casorecente foi o primeiro caso descu-berto en Finlandia e confirmado o 7de Decembro do 2001 nunha explo-tación na que segundo a OficinaInternacional de Epizootias, non seusaran fariñas animais en, polome-nos os últimos 20 anos, aínda que adía de hoxe non se sabe se foi ali-mentado con reemprazantes lácte-os. Pero se cadra os casos máis inte-resantes son os sete casos apareci-dos en Dinamarca. Neste país esta-se a investiga-la orixe da contami-nación destes animais e o "DanishVeterinary and Food Administration"acaba de rematar un informe sobreos tres primeiros casos e está a tra-ballar nos outros 4. Neste informesinálase o feito de que os seis pri-meiros casos confirmados enDinamarca foron alimentados comesmo reemprazante lácteo, feitopor unha empresa alemana, queadmitiu que na fabricación das par-tidas de reemprazante investigadasusáronse ósos de bovino e porcinode varios matadoiros da UE nos quea separación dos materiais especifi-cados de risco (MER) non era obriga-torio, coa posibilidade de que osditos ósos estivesen contaminados.Evidentemente, existe a posibili-dade de que en tódolos casos cita-dos unha contaminación cruzadacon alimentos que conteñan fari-ñas animais non pode ser desvota-da, como de feito ocorre nos casosdaneses, ou que os animais fosenalimentados, de xeito accidentalou intencionado, con pensos nosque no seu momento as fariñasanimais estivesen permitidas deforma legal, como era nos pensosdestinados ó gando porcino ouaviar. Hoxe en día non existendatos científicos que apoien ourexeiten a posibilidade de queunha contaminación dos reempra-zantes lácteos co axente da EEB através de graxas de orixe animalpuidese se-lo responsable dedeterminados casos de EEB na UE;sen embargo temos que pensarque os estudios científicos e alexislación comunitaria neste temada EEB adoitan descubri-los culpa-bles cando xa é demasiado tardepara algúns gandeiros.

16 sanidade animal


■

17


➔xestión

Vivir do agro:o leite como negocioo leite como negocio

Penso Fitosanit. Fert Nitroxen. Fert Fosfatados Fert Potásicos Gas-oil Electricidade(mill pts) vacún (mill pts) (mill pts) (mill pts) (mill pts) (mill pts)

1977 302,7 298,8 140,8 174,2 31,0 175,0 20,71978 402,2 353,1 129,0 139,1 20,0 224,0 24,01979 754,4 388,8 166,6 160,6 56,0 454,3 31,21980 991,8 448,3 278,2 249,0 69,2 875,7 43,31981 1.123,2 484,8 306,8 381,5 102,1 1320,0 65,11982 1.315,7 646,1 323,0 309,5 118,1 1485,2 86,41983 1.371,7 722,6 362,7 383,7 136,3 1856,2 106,41984 1.266,0 785,1 372,4 431,2 142,1 2717,4 69,61985 1.485,5 863,5 572,4 631,4 199,8 3086,6 81,91986 2.170,0 817,2 460,1 591,6 188,1 2761,7 115,71987 2.380,0 812,7 383,8 616,7 219,6 2695,4 159,71988 1.728,0 815,0 601,8 691,2 346,5 3046,2 164,51989 3.355,7 755,6 744,0 695,8 416,0 3003,9 186,31990 3.393,4 785,4 780,8 780,0 455,6 4364,8 282,21991 3.477,4 590,9 762,6 745,5 427,0 3752,6 252,81992 3.108,6 959,5 720,0 700,0 420,0 3965,0 280,01993 3.024,8 1.067,0 649,0 617,5 363,0 2918,9 309,31994 3.066,4 1.054,5 561,0 531,0 300,0 2705,6 322,81995 3.705,6 1.049,5 593,6 561,2 305,0 2814,0 352,81996 4.131,5 1.137,2 638,0 598,5 327,6 2743,0 376,41997 2.899,0 1.171,4 475,6 475,0 252,0 2099,2 350,91998 2.603,3 1.222,0 524,4 469,2 253,5 2571,4 360,0

(e II)

TÁBOA 1. CUSTOS MÁIS IMPORTANTES DUNHA EXPLOTACIÓN LEITEIRA. LUGO

(e II)

Fonte: Elaboración propia a partires de datos do I.G.E.

RUTH Mª RODRÍGUEZ FERREIROSLicenciada en A.D.E. Lugo

PAULA VÁZQUEZ RODRÍGUEZALBERTO GAYO LÓPEZ

Membros do Equipo de Investigación en Empresas Agroindustriais de A.D.E. Lugo

� Fertilizantes: nitroxenados,fosfatados e potásicos, queserven para o abono das prade-rías, onde pastarán os animais.

� Gas-oil, empregado polamaquinaria que precisa aexplotación.

� Electricidade � Insecticidas� Acaricidas, para a desparasita-

ción animal.� Funxicidas, herbicidas: para as

praderías.Evidentemente os empregadosfundamentalmente na explota-ción e con maior porcentaxe den-tro da súa estructura de custosson o penso, os fitosanitarios, osfertilizantes e o gas-oil. A evolu-ción destes compoñentes é bási-ca, posto que o seu global reper-

A continuación presentámo-lasegunda e última parte deste tra-ballo que supón unha moi boaintroducción para posterioresanálises que estudien polo miúdose a renda actual dos gandeirosgalegos é realmente digna.

CUSTOS: Como custos nunha explotación leitei-ra temos principalmente os seguintes:� Pensos para os animais� Fitosanitarios vacúns

cute no prezo ó leite e, polotanto, xunto coa producción deleite obteremos un bo indicadordo prezo do mesmo.Segundo a táboa 1, comprobamoscomo os distintos compoñentessufriron diferentes evolucións,estructurándose a explotación encustos de diferente forma cadaano que transcorría. Polo momen-to, a actuación dos gandeiros eda propia administración deincentiva-la productividade erendibilidade das explotaciónsvía reducción de custos non foimoi intensa, polo que aíndaqueda un grande camiño porandar neste senso.Por último, os datos financeirosque tivo a explotación leiteira deLugo comprobámolos na táboa 2.

18 xestión


■

TÁBOA 2. DATOS FINANCEIROS SOBRE O LEITE. LUGO

Fonte: Elaboración propia a partires de datos da Xunta de Galicia.

Obsérvase claramente a evolucióndunha marxe bruta na explotacióne producción do leite, sen incluí-los custos de persoal nin os deoportunidade do gandeiro.Tampouco se inclúen as amortiza-cións dos fortes investimentosque se tiveron que realizar ólongo dos anos. Esta evolucióngraficamente sería (ver gráfica 1).Comprobamos como nos atopa-mos a niveis dos anos 1977, inclu-so un pouco por debaixo dos mes-mos. Se ademais cruzamos estesdatos coa producción de leite (vergráfica 2), verémo-la evolucióndun fluxo que xerarían os gandei-ros, co cal terían que devolve-losinvestimentos, pagar outro tipode gastos e o seu propio traballo.Pode parecer que a renda dosgandeiros mellorou moito, peronon foi tal, xa que debemos tersempre presente o nivel de vida,que dende o ano 1977 subiu abis-malmente. Polo tanto, nunha pri-meira vista podemos concluír quea renda dos gandeiros mellorou naúltima década, pero ¿en que mag-nitude?, ¿é realmente digna paraun labor como o destas persoas?.

80%75%70%65%

55%60%

50%1977 1979 1981 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999

GRÁFICA 1. EVOLUCIÓN DA MARXE BRUTA

Ingresos Custos Marxe Prezo Custo Marxe Marxemill mill bruta Lt leite Lt leite Ltr leite %

1977 6.233,8 1.204,7 5.029,1 15,35 2,97 12,38 80,67%1978 9.584,6 1.358,2 8.226,4 16,75 2,37 14,38 85,83%1979 11.361,0 2.095,6 9.265,4 18,12 3,34 14,78 81,55%1980 12.464,1 3.059,4 9.404,7 20,29 4,98 15,31 75,45%1981 14.242,5 3.909,0 10.333,5 22,60 6,20 16,40 72,55%1982 15.340,8 4.425,7 10.915,1 24,03 6,93 17,10 71,15%1983 19.023,6 5.104,2 13.919,4 28,33 7,60 20,73 73,17%1984 22.832,9 5.951,9 16.881,0 32,30 8,42 23,88 73,93%1985 24.289,6 7.093,8 17.195,8 34,00 9,93 24,07 70,79%1986 25.588,8 7.278,1 18.310,7 36,00 10,24 25,76 71,56%1987 27.709,3 7.408,5 20.300,8 37,00 9,89 27,11 73,26%1988 31.772,4 7.605,5 24.166,9 44,00 10,53 33,47 76,06%1989 36.794,7 9.387,9 27.406,8 47,30 12,07 35,23 74,49%1990 31.522,0 11.073,7 20.448,3 39,60 13,91 25,69 64,87%1991 27.013,5 10.231,8 16.781,7 34,50 13,07 21,43 62,12%1992 28.908,7 10.348,1 18.560,6 40,10 14,35 25,75 64,20%1993 28.649,3 9.137,1 19.512,2 39,73 12,67 27,06 68,11%1994 30.143,0 8.729,9 21.413,1 43,00 12,45 30,55 71,04%1995 33.561,2 9.581,9 23.979,3 43,40 12,39 31,01 71,45%1996 41.099,2 10.106,3 30.992,9 45,06 11,08 33,98 75,41%1997 42.315,0 7.853,3 34.461,7 49,67 9,22 40,45 81,44%1998 44.156,0 8.131,4 36.024,6 47,50 8,75 38,75 81,58%

1.000,5900,5800,5700,5

500,5600,5

400,5

1977 1979 1981 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999

GRÁFICA 2. EVOLUCIÓN DA PRODUCCIÓN DE LEITE



85%90%

300,5200,5100,5

0,5

19


■medio ambiente

Dende principios de ano os gan-deiros holandeses están na obrigade asinara un contrato cos agri-cultores para poder espalla-loxurro producido na súa explota-ción. Con esta pioneira iniciativaa administración dos PaísesBaixos pretende ter unha infor-mación e seguimento da xestióndos xurros axustada á realidade. Os Países Baixos sempre mostra-ron moitísima preocupación nocontrol do xurro das explotaciónsgandeiras (espallamento, trata-mento, reciclaxe) , pero estanova ordenanza semella que estáa acabar coa paciencia dos gan-deiros holandeses. Segundo unhainformación proporcionada pola

propia administración holandesa,cando só faltaba un mes para queentrase en vigor esta nova obrigade face-los contratos cos agricul-tores, a metade dos gandeirosaínda non tiñan feito ningún, eunha sexta parte admitiu que nonestaban dispostos a facelo. A rea-lidade é que non se están acadan-do acordos entre os principaisimplicados, os gandeiros e os agri-cultores, en canto a dous aspec-tos vitais nestas negociacións: oprezo do xurro e a clarificación naconfusión existente entorno oarrendamento de terreos duranteparte do ano. Nos vindeiros mesesveremos como se resolve esteimportante asunto.

e polo tanto reducirán posibles futu-ras incertezas no sector, por serunha forma máis de facer unha agri-cultura respectuosa co medioambiente. Se botamos unha ollada ás medidasdos diferentes Estados Membros res-pecto deste tema, o que é claro éque o obxectivo é común e obriga-torio, pero é a maneira de acada-lono que se observan as diferencias,xa que non se pode compara-la pro-blemática do xurro que se pode terno Reino Unido, Holanda ouFrancia, con Galicia, por razónsobvias. No noso caso, de novo seme-lla inxusto que se pretenda facercumprir tódolos puntos dunha nor-mativa sen ter en conta que antessería obrigatorio por parte da admi-nistración soluciona-lo problemafundamental neste asunto, como éo da tenencia da terra no noso país.Se non se fai así, producirase unhanova fractura no agro galego da queserá moi difícil recuperarse.

(*) Zonas Vulnerables ó Nitrato: Son assuperficies coñecidas do territorio onde aescorredura flúe cara ás augas afectadaspola contaminación, e as que poderíanverse afectadas pola contaminación, senon se toman as medidas oportunas.

Os nitratos, e por ende os xurros,están a resultar un problema dedifícil solución en moitos dos PaísesMembros da UE, e o Reino Unidonon ía ser menos. Dende o mes dedecembro lévanse presentadas enrelación a este tema bastantes pro-postas neste país para tentar, polomenos, reduci-lo nivel de nitratos,limitando, por exemplo, a cantida-de de fertilizante e xurro en Gales,Escocia e Norte de Irlanda. Un dosobxectivos que se desprende des-tas propostas é a intención derematar designando á maioría, ouincluso todo o Reino Unido, comozona Vulnerable ó Nitrato (*); enconcreto fálase de que para o 2002o 80%, senón o 100%, de Inglaterraserá declarada Zona Vulnerable óNitrato -polo de agora só o 8% estáclasificado como tal. Estas restriccións son necesarias, tale como sinalou o propio ministro deMedio Ambiente británico, MichaelMeacher, tendo en conta que oTribunal Europeo dictaminou queGran Bretaña non estaba a cumprirna súa totalidade a Directiva91/676/CEE de protección dasaugas contra a contaminación pro-ducida por nitratos de orixe agraria(vulgarmente coñecida comoDirectiva Nitratos), na que se esta-blece a obriga dos Países Membrosde elaboraren unhas normas deboas prácticas agrarias que seránvoluntarias en tanto que a dita con-taminación non supere uns límitesestablecidos. Este incumprimento,como non, ten como consecuencia aimposición dunhas multas que noseu caso veñen sendo de nada máise nada menos que uns 60 millóns deeuros ó ano; unhas razóns bastantesconvincentes para que comecen atomar en serio o tema. En canto ó custo estimado da postaen práctica destas medidas, dicirque se calcula nuns 36 millóns, dosque 27 millóns xa se gastarían sónas áreas onde a concentración denitrato nas augas é xa alta. Estecusto é, para os principais repre-sentantes gandeiros e agricultores,elevadísimo e opinan que a decla-ración de toda Inglaterra como

Zona Vulnerable ó Nitrato teráserias implicacións prácticas e eco-nómicas. Segundo apunta o princi-pal sindicato -The NationalFarmers' Union-, se se segue adian-te con esta nova normativa, os gan-deiros van necesitar un 50% máisde terra para espalla-lo xurro, e senon dispoñen dela, terán que bota-lo na terra dalgúns veciños, o quesuporá máis custos. De feito, esegundo cifras facilitadas polo pro-pio sindicato, algúns gandeiros quese atopan na denominada zona vul-nerable de nitratos, tiveron quefacer fronte a gastos de ata100.000 euros para investir en ins-talacións de almacenaxe. Isto con-vértese nunha carga máis para osgandeiros que consideran que asconsecuencias non sería tan seriaspara eles se a lei se fixese antes. A resposta das autoridade ás queixasdo sector é que non teñen outraopción polo dictame do Tribunal daUE e as multas derivadas deste.Ademais, o ministro de MedioAmbiente, lonxe de considera-lasituación como negativa, insiste enque gracias á aplicación destasmedidas, a agricultura e ganderíainglesas se farán máis competitivas

Contratos polo xurro entre gandeiros e agricultores holandeses

Os nitratos son un serio problema no Reino Unido

20 mercado


A reducción nos prezos do leitepagado ós gandeiros galegos supo-rá unhas perdas de aproximada-mente 120.000 euros diarios (uns20 millóns de pesetas). A cifracorrespóndese co resultado demultiplica-la cifra do recorte de 4pesetas no litro polos cincomillóns de litros que aproximada-mente se producen cada día nonoso país. De aplicarse a baixadurante os vindeiros dous meses, ovolume de perdas �ou gananciadas industrias, segundo se vexa-ascendería á nada desdeñablecifra de 7,2 millóns de euros(1.197,98 millóns de pesetas).Neste senso, Leandro Quintas,portavoz de Unión Sindical AgrariaGalega (USAG), sostén que o volu-me de perdas dos gandeiros polorecorte do leite servirá en realida-de para que as industrias lácteasrecaden o diñeiro necesario parapaga-la multa que lle impuxo oTribunal da Competencia por pac-tar prezos. "Con esta baixa, asempresas aforraranse sete millónsde euros (1.164,70 millóns depesetas), que é xusto o que teñenque abonar", afirmou o portavozdeste sindicato.Outros representantes do sectorproductor consideran que estasituación de baixa xeralizada dosprezos débese a que a industrialáctea pactou prezos de forma uni-lateral, sen informar ós gandeiros.Xóvenes Agricultores consideraque a baixa no prezo do leite ósproductores non está en absolutoxustificada e semella que están apensar na posibilidade de tomarrepresalias contra todas aquelas

empresas que a leven a cabo.Segundo este sindicato, "na factu-ra correspondente ó mes dedecembro, pódese advertir dexeito evidente que, apesares deque os productores manteñenparámetros obxectivos de calidadeós de meses anteriores, as empre-sas pagaron menos por ese leite".Xóvenes Agricultores opina que ascausas desta baixa semellan termáis que ver coas propias indus-trias, as que, tal e como asegura osindicato, nalgúns caso pactaron aaplicación desta baixa, prácticaque atenta contra a libre compe-tencia do mercado. Este sindicatoasegurou ós medios de comunica-ción que tomará represalias contradeterminadas áreas comerciais se

se demostra que venden o leite abaixo prezo porque é francés. Senembargo, segundo comentariosfeitos á nosa revista, moitos gan-deiros non entenden que tipo denegociacións se están a levar noámbito da Interprofesional láctea,xa que as declaracións dos sindica-tos que forman parte dela seme-llan da-la impresión de que nonteñen nada que ver con ela.Sen embargo, dende a INLAC fála-se de que "situacións como aactual con aparente exceso demateria prima e presión do prezodo leite no campo á baixa, son asque fan imprescindible a existen-cia dunha organización comoINLAC, e todo iso encamiñado alograr unha mellor regulación,transparencia e estabilidade domercado lácteo español, garan-tindo a calidade do producto e aseguridade alimentaria, así comoo respecto do medio ambiente".E finalmente sinalar que as indus-trias lácteas negan calquera tipode actuación concertada entreelas neste senso, e aseguran queesta baixa nos prezos só é unhaconsecuencia da dinámica do pro-pio mercado. ¡Que van dicir!.

Nas últimas feiras de gando cele-bradas en Torrelavega a desola-ción e o desánimo son o máisdestacado, xa que as vendas eos prezos se ven reducidos dexeito significativo. A causa máis inmediata destesrecortes semella estar na baixa noprezo do leite ó productor porparte das industrias lácteas. Estasituación, na opinión dalgúns gan-deiros da zona, ten que deberse áexistencia de leite negro "porquesenón non se entende como se pro-duce esta baixa antes da primave-ra e xusto antes de rematar unhacampaña na que todo semella indi-car que a cota non se cubriu".

Ata o momento os prezos manti-véronse estables, incluso cunhainclinación á alza, precisamentepor que o leite estábase a pagarben; ó baixa-lo prezo en orixe,as cotizacións do gando tamén seven afectadas. Para facérmonos unha idea dascotizacións, indicar que os pre-zos máis altos se acadan coavenda de frisonas de segundoparto nunhas 240.000 pesetas(1.442,43 euros). As outrascotizacións máis altas quédansenas 210.000 pesetas (1.262,13euros); poucas superan os40.000 pesos; e por baixo destacantidade, moitas.

120.000 euros menos cada día

A baixa do prezo do leite repercutetamén nos prezos do gando

21➔


O sindicato agrario vasco ENBAiniciou contactos con grandescadeas de distribución co obxec-tivo de conseguir que o leiteacade definitivamente o "status"de producto de calidade, e rema-tar así coa práctica de utiliza-loleite como producto reclamo,segundo se indica nunha nota deprensa facilitada polo sindicato.Aínda que semellaba que o asun-to do prezo do leite nas grandessuperficies estaba resolto trasuns meses de prezos dignos, nes-tas semanas volven xogar cosprezos, situándose de novonunha media de 0,48 euros (80pesetas); e ,segundo a opinión deENBA, a consecuencia máis direc-ta desta baixa nos prezos nolineal provoca a baixa de prezosó gandeiro.Ante esta situación, e coincidindocoas negociacións das cooperati-vas de gandeiros coas industriaslácteas, os gandeiros de ENBA fanun chamamento ás diferentespartes implicadas:a) ás grandes superficies, para

que deixen de usa-lo leitecomo producto �gancho� nassúas promocións; que deixen

de usa-lo leite como �ariete�nas súas disputas comerciaispor facerse coa súa cota demercado. Entende esta orga-nización que esta política oúnico que fai é desprestixia-loproducto, cando o que se tenque facer é precisamente queo consumidor considere oleite como un producto deprimeira necesidade e un ali-mento fundamental na súaalimentación.

b) ás industrias lácteas, paraque deixen de aproveitar cal-quera tesitura para baixa-losprezos ó gandeiro; para quenon entren no xogo das gran-des distribuidoras e contribúana fomenta-las vendas con per-das; e finalmente, para quedeixen de mercar leite de fórada cota que non fai máis quedistorsiona-lo mercado e pro-nunciar aínda máis a tenden-cia á baixa do prezo pagado óproductor.

c) ás administracións, moiespecialmente á administra-ción central, para que tomencartas, dunha vez por todas,no estricto cumprimento das

Na procura de conseguir prezos dignos

O Centro Nacional Interprofesionalda Economía Leiteira (CNIEL), quecada trimestre reúne á FederaciónNacional de productores de leitede Francia e á FederaciónNacional de industrias lácteas deFrancia para consensuar unharecomendación de prezo, non aca-dou, na última reunión, un acordo. Segundo os industriais, a situa-ción do mercado dos productosde grande consumo impoñía unhabaixa no prezo de 9,88 �/1000litro (1,63 pesetas/litro), ó queos productores se opuxeron,acordándose finalmente entre aspartes unha prima de 4,6 �/1000litro durante o primeiro trimes-

tre e de 1,6 �/1000 litro nosegundo e terceiro. Sen embar-go, e aínda que se puido consen-suar esta prima coa que se pre-tende atenua-la baixa das coti-zacións, non se conseguíu unacordo para establece-la formade aplicación da mesma. Os pro-ductores franceses esixiron quedita prima fose consideradacomo un incremento do prezobase, mentres que os industriaisquerían que se considerase sim-plemente como unha primaexcepcional, xa que se así foseas negociacións do ano 2003 ini-ciaríanse cun prezo base aumen-tado na contía da prima; e se se

Sen acordo para os prezos do primeiro trimestre en Francia

considerase unha prima, só teríavigor este ano, e non se tería enconsideración nas negociaciónsdo 2003. Ante esta falta de acor-do non teñen outra saída queseguiren negociando.Dende novembro do 97, a inter-profesional láctea francesa está ase-lo foro onde os productores eindustriais poden discuti-las condi-cións e prezos recomendados parao leite. Os criterios utilizados sonfundamentalmente a evolucióndos prezos dos productos de gran-de consumo, así como a influenciadas exportacións e a competenciadas importacións, o que se coñececo nome de "indexación".

cotas lácteas e fagan un con-trol exhaustivo das entregasa primeiros compradores;para que fagan un seguimen-to das prácticas comerciaischamadas venda con perdas efagan un control de calidadedo leite ofertado nas grandessuperficies e aclaren así se oque se ofrece a 0,48 euros ésó leite ou preparados lácte-os con permeatos, lactoso-ros, etc.

d) ós consumidores vascos,para que opten polo leite decalidade, garantido polasmarcas recoñecidas e conprestixio gañado a pulso, dei-xen de lado ofertas extraor-dinarias que non permitengarantir unha calidade doproducto e apoien, a travésda súa opción de compra, obo traballo dos gandeirosvascos.

Segundo as primeiras análise decustos realizados por esta organi-zación, o pago dun prezo digno ógandeiro leva implícito que oleite teña un PVP mínimo de 0,57euros (95 pesetas) no lineal domercado.

22 mercado


■

A partires do mes de abril, o leiteecolóxico galego empezará a súaandaina nos mercados cun prezode 1,20 euros o litro (200 pese-tas). Galicia convertese así naprimeira comunidade autónoma

que exportará este producto apaíses estranxeiros. Segundo opresidente do Consello Reguladorda Agricultura Ecolóxica deGalicia (Craega) �que por certopodería denominarse tamén deGandería Ecolóxica-, o leite orgá-nico galego estará en condiciónsde competir con garantías nomercado estranxeiro por calidadee prezo. Na actualidade son doce os gan-deiros de Lugo e Ourense inscri-tos en Craega que empezarán acertifica-lo leite ecolóxico afinais de abril, contando conmedio millar de reses e cunhacapacidade para producir pretode 10.000 litros diarios.A empresa Besnier será a encar-gada da distribución e comer-cialización da maior parte daproducción. En principio, edurante o seu período de adap-tación á producción de leiteecolóxico, esta empresa acor-dou pagárlle-lo litro de leite a

Leite galego ecolóxico

Nun estudio levado a cabo polaempresa británica OrganicMonitor sobre a situación do leiteecolóxico na rexión mediterrá-nea podemos comprobar comomentres que a producción de cul-tivos ecolóxicos en España, Italiae Grecia é relativamente impor-tante, con 1,4 millóns de hectá-reas -o 38,8% da superficie ecoló-xica total da Unión Europea- aproducción de leite ecolóxiconon semella ser moi atractivapara os gandeiros destes países.Dos tres países, Italia é o que tenun maior mercado para os pro-ductos lácteos ecolóxicos, sendoincluso un dos máis importantesda UE. En relación cos mercadosde España e Grecia, as perspecti-vas son de que crezan a un ritmomoi elevado nos vindeiros anos,

especialmente debido a que osniveis de partida son especial-mente baixos. Por exemplo, enGrecia o mercado de productoslácteos ecolóxicos é a penas dun1,4% da porcentaxe do sur. Nestesenso, as perspectivas para a pro-ducción de leite ecolóxico nestespaíses son moi optimistas. Pola contra, e como xa comenta-mos no número anterior da revis-ta, en países como o ReinoUnido, a pesares de que contacunha das demandas máis impor-tantes de productos ecolóxicos,moitos gandeiros de leite están ater dificultades debido ó prezo ábaixa, tal e como explican, nonpor un descenso no número deconsumidores senón por unhamala estimación da demanda.Segundo un artigo do diario britá-

Escasa producción de leite ecolóxicoen España, Italia e Grecia

nico The Telegraph, a metade doproducido non ten saída, poloque moitos gandeiros están averse obrigados a vende-lo seuleite ecolóxico como leite ordi-nario, a prezos polo tanto tamén"ordinarios", é dicir, máis baixos.Este caso demostra a importan-cia dun bo cálculo da situaciónreal no mercado entre a oferta ea demanda- por todos é sabidoque cando un se excede na pro-ducción, os prezos baixan ó nonpoder a demanda absorbe-laoferta.No noso caso, onde xa se está a ini-cia-la "andaina" ecolóxica, desexa-mos que esta sexa unha saída máisó que nós producimos, pero taméndebemos aprender dos erros dosoutros e non sobreestima-lademanda destes productos.

0,05 euros (oito pesetas) máisque ós gandeiros convencionais,mentres que cando se inicie acomercialización, esa cifra aca-dará os 0,09 euros (quince pese-tas) de diferencia.Neste momento o principal pro-blema para os gandeiros ecoló-xicos galegos é atopar pensoorgánico certificado, xa que amaioría da materia prima -soia,millo e cebada- procede de cul-tivos transxénicos, e polo deagora só existe unha empresagalega dedicada en exclusiva aeste fin.A demanda de leite ecolóxicoestase a disparar nos últimosmeses, e empresas doutras auto-nomías, como Canarias e Castela-León, optaron incluso por impor-ta-la materia prima doutros paí-ses para envasala e vendela enEspaña, a prezos que roldanactualmente entre os 1,8 euros(300 pesetas) e os 2,1 euros (350pesetas) o litro.

Expectativas en Francia e o Reino Unido

23■


cotas

Cotas ineficacesJosé M.ª Ocáriz, Director Xerenteda Interprofesional láctea, nunhaentrevista publicada en diversosmedios de comunicación sobre omercado lácteo español e da UE,salientou que "en España atopa-mos uns prezos do leite no campotradicionalmente máis baixos cano resto da UE, así como un prezono punto de venda do leite enva-sado tamén moi inferior, o motivodo cal é múltiple: produciuse unforte desequilibrio no mercadocara ós intereses da grande distri-bución; o funcionamento do sis-tema de cotas lácteas en Españafoi ineficaz; así como a existenciadun permanente clima de des-confianza e falta de acordo entrea industria e os gandeiros".Ademais, incidiu en que "a UE éun mercado excedentario, tenque exportar un 8 % do leite queproduce, protexido, a maiorparte do leite en po e a manteigaque se consume na UE recibe axu-das, e coa producción continxen-tada por medio das cotas lácteas,que limitan a producción tanto ósestados membros como ós gan-deiros individuais".

De acordo con informacións faci-litadas pola Feplac, o Ministeriode Agricultura ten previstoempregar este ano 12 millóns deeuros (2.000 millóns de pesetas)en compra de cotas, e segundoestas informacións, haberá facili-dades para o abandono da pro-ducción de gandeiros con menosde 40.000 quilos de cota, mentresque as condicións para os queteñan entre 40.000 e 119.999serán máis restrictivas ca en anospasados, e os posuidores de cotasde 120.000 ou mais quilos proba-blemente queden fóra.

Abandono de cotasE seguindo coa cota, a Feplacadvertiu da posibilidade de quenesta campaña se supere a cotaláctea asignada ó Estado Español ese incorra nunha penalización deaproximadamente 9 millóns deeuros (uns 1.500 millóns de pese-tas). Segundo a Feplac, entre o 1de abril do 2001 e o 1 de xaneiro do2002 aumentou un 5% a producciónen relación ó mesmo período dacampaña anterior, e cando a penasqueda un mes e medio para finali-za-la actual campaña quedaríanunhas 90.000 toneladas posibles deproducción para supera-la cota. Sen embargo, a Feplac consideraque o problema non é só esta cam-paña, senón a seguinte, "dado oprevisible aumento da capacidadeproductiva que vai te-la grandecantidade de xovencas importadase os incrementos de producciónque se detectan, ocasionados poruna carencia de controis e a indis-ciplina que xera no sector a faltade seriedade das nosas adminis-tracións, especialmente na súaindefinición á hora de cumpri-lanormativa que ela mesma impónnos seus Boletíns Oficiais", dixit.

Posible supertaxa

E contrariamente ó que sucede noEstado español, onde a producciónsemella o segredo mellor gardado,o Ministerio alemán de Proteccióndos Consumidores, Alimentación eAgricultura informou que se oactual ritmo de entregas se man-tén, a campaña 2001/2002 pecha-rase cunha pequena superación dacota láctea alemana, aínda que no2001 as entregas ás centrais ale-

manas diminuíron respecto ó 2000,xa que a producción acadou untotal de 26,88 millóns de tn deleite (-0,4% en comparación ó anoprecedente). Nos nove primeirosmeses da actual campaña -ata o 31de decembro do 2001-, as entregasefectuadas no conxunto alemánquedaban lixeiramente por debai-xo das correspondentes a igualperíodo da campaña precedente.

Diminución da producción alemana

Xogando coa graxaSegundo informacións doMinisterio de Agricultura español,durante máis de 10 anos centosde gandeiros holandeses devenda directa de leite levan rea-lizando prácticas supostamentefraudulentas de diminución dagraxa do leite que producían. Deacordo con estas informacións, aUE tras realizar varias inspecciónsen Holanda descubriu que varioscentos de gandeiros estaban adiminuí-la materia graxa median-te procesos de centrifugado, e asídiminuí-los quilos de leite produ-cidos co fin de non supera-lacota. A práctica semella senembargo non ser fraudulenta,polo que a UE promulgará unhadirectiva que reflicta esta lagoalegal para que tamén a graxa eli-minada se teña en conta para oscálculos da cota. A nova directivaentrará en vigor para a vindeiracampaña 2002/2003.

De acordo cos datos daInterprofesional francesa (Onilait),os pasados meses de outubro enovembro, as entregas aumentaronnun 2 e un 3,5%, respectivamente,respecto da campaña anterior. Nomes de decembro, as entregasestabilizáronse pero o contido degraxa aumentou, polo que a marxede manobra para poder respecta-lacota diminuíu considerablemente,

polo que a evolución dos últimostres meses de campaña será decisi-va para que exista ou non sobrepa-samento. Mentres que na campaña2000/01, a producción francesamantívose 160.000 tn por debaixode cota de referencia, nesta cam-paña non se descarta que haxa uncerto rebordamento.No Reino Unido, a febre aftosa afec-tou en grande medida ó sector lei-

teiro, xa que se sacrificaron unhachea de vacas, que fixo que moitosgandeiros decidiran deixa-lo sector.Así mesmo, as restriccións do move-mento atrasou as inseminaciónsartificiais. Sen embargo, as autori-dades británicas non cren que seproduza unha grande reducción daproducción, en relación coa campa-ña precedente, na que a producciónfoi 280.000 tn inferior á cota.

Comprender cómo funciona una vaca

1. La alimentación de un rumian-te es una alimentación de"segundas intenciones". Quierodecir con ello que lo primeroque tenemos que pensar esque estamos alimentando amiles de millones de gérmenespresentes en una cámara defermentación que se llamarumen o panza. Los alimentosque entran en la panza, engran medida, son utilizadospor estos gérmenes parareproducirse. La vaca se ali-menta de estos gérmenes queestán pasando continuamentehacia el estómago y, posterior-mente al intestino para serabsorbidos en forma de prote-ína microbiana. Otra parte delos alimentos que come lavaca, van escapando al ataquemicrobiano del rumen y pasandirectamente hacia el estóma-go (lo que se conoce con eltérmino by-pass).

2. El objetivo nº 1 de la alimenta-ción de un rumiante es conse-guir el mayor crecimiento posi-ble de estos gérmenes. Cuantomás se produzcan, más produc-ción, sanidad y eficiencia enlas raciones conseguiremos.Como podemos apreciar en latabla 2, un rumen sano traba-jando con la mayor eficienciaposible puede contribuir hastaen 35 litros en una vaca queproduzca 45 litros (79% de 45 l)

24 alimentación


Si hasta hace apenas algunos añosla alcalosis ruminal provocadapor exceso de proteína degrada-ble y soluble (hierba verde, pas-toreo, silos de hierba) era una delas causantes de las patologíasmetabólicas y reproductivas másfrecuentes en nuestros rebaños,actualmente es la acidosis rumi-nal quien provoca más desórde-nes metabólicos e ineficacia delas raciones.

Tras echarle una ojeada a la tabla1, podemos extraer tres puntosclaros:

1. Cada vez más, conseguimosforrajes de más calidad, portanto, menos fibrosos y conmenor capacidad de rumia.

2. Cada vez más, administramos"alimentos rumiados" (carromezclador).

3. Cada vez más, administramosalimentos energéticos a lasvacas (silo de maíz).

IntroducciónLa causalidad de las patologías quehoy padecen los rebaños lecherosen Galicia es bien distinta a la dehace algunos años. Ello es debidoentre otras, a la adquisición denuevas máquinas que procesan elforraje de manera distinta, a lavariación en el manejo de la ali-mentación de las vacas y al cambioen la calidad de los forrajes inclu-yendo la incorporación del silo demaíz en las raciones en cantidadescada vez más altas (Tabla 1).

A lo largo de los últimos años el silo de maíz ha pasado a ser un componente indispen-sable en las raciones de muchas de las ganaderías gallegas, por lo que nos pusimos encontacto con tres técnicos en nutrición que nos exponen su manera de utilizarlo.

GUILLERMO PAZOS GARCÍAVeterinario. Director Técnico y Comercial de Piensos Norgasa

TABLA 1. BASE FORRAJERA TIPO EN GALICIA

ANTES AHORASILOS DE HIERBA SILOS DE HIERBA- Baja digestibilidad - Media y alta digestibilidade (cada vez más)- Longitud de fibras: +20cm - Longitud de fibras: 8cm- Capacidad de rumia muy alta - Capacidad de rumia: media - altaPASTOREO SILOS DE MAÍZ- Exceso de proteína soluble y - Longitud de particula nomalmente: 0,7cm

degradable - Capacidad de rumia baja o muy baja- Alto contenido en proteína - Alto contenido en energíaHIERBA VERDE ALFALFA DESHIDRATADAHIERBA SECA - Variabilidad en su presentación- Muy baja digestibilidad PAJA DE CEBADA- Longitud de fibras: +40cm - Normalmente trillada y poco eficaz- Capacidad de rumia muy alta CARRO MEZCLADOR

Criterios nutricionalespara lograr un mejor rendimiento de las explotaciones donde se consume

silo de maíz como base forrajera

Criterios nutricionalespara lograr un mejor rendimiento de lasexplotaciones donde se consume

silo de maíz como base forrajera

y, sin embargo, apenas podríacontribuir en 13 litros a unavaca produciendo 25 litros sino trabaja eficientemente. También se desprende de estatabla, que cuanta mayor pro-ducción, la aportación delrumen a los litros totales se vemás limitada por lo que hacemás falta el aporte de proteínay energía by-pass (directamen-te al intestino).

3. Los azúcares+almidones en elrumen se transforman en áci-dos (acético-propiónico-butí-rico-láctico...) y la proteínaen amoníaco. Si los ácidosproducidos en el rumen sonexcesivos, se morirán muchosgérmenes y, sobre todo, aque-llos a los que "les gusta más lafibra" por lo que se aprove-chará menos el forraje de lasraciones y la salud del animalempezará a estar comprome-tida. Si el amoníaco es excesi-vo, se producirá una alcalosisy una parte nada despreciablede la energía de la ración sedesviará hacia la transforma-ción de éste a urea (menostóxica) en el hígado ademásde los desórdenes que se deri-van de su exceso: alteracio-nes podales, reproductivas,cetosis, etc...

4. El rumiante "se defiende" deestos ácidos mediante larumia: la producción de saliva(rica en bicarbonatos y fosfatosque neutralizan de esta mane-ra la posible acidez de lapanza) es vital para evitar eldesorden digestivo de la acido-sis además de ser una vía dereciclaje de la urea y del fósfo-ro fundamentalmente.

Necesidad de valorar bien los forrajes

Tras la breve y, espero, com-prensible introducción acerca decómo es una vaca en términosde alimentación, es lógico pen-sar que los que diseñamos las

25➔


raciones, necesitemos valorarbien a nivel ruminal la cantidady la velocidad de fermentaciónde los azúcares y almidones quecontienen no sólo los forrajes engeneral y el silo de maíz en par-ticular sino también todos losconcentrados. De la mismaforma, se necesita una buenavaloración del % de proteína realque se va a degradar en elrumen así como de su velocidadde degradación.La mayoría de los ganaderos queestán leyendo este artículopodrán comprobar que los análi-sis de los silos de maíz realiza-dos en su explotación (salvo cla-ras incidencias) se parecenmucho en cuanto a fibras, con-tenido en almidón e incluso enmateria seca. Podemos decirque un 70% o más de los silos demaíz entran dentro del rango dela tabla 3. Esto contrasta muchocon la elevadísima variabilidadque ofrecen los análisis de silo

de hierba entre distintas explo-taciones y también entre lossilos de hierba de una mismaexplotación.Es por ello que, ante una peque-ña variación en los parámetrosentre dos silos de maíz, a lostécnicos en alimentación apenasles supone, en los criteriosnutricionales que manejan, uncambio en la ración. Ello esdebido a que al día de hoy, no sedispone de una valoración sobreel comportamiento de los almi-dones en panza de un silo demaíz dado. Piensos Norgasa, através de su servicio técnico,está diseñando ya desde hacetres años, las raciones en fun-ción precisamente del compor-tamiento del almidón a nivelruminal además de tener encuenta los factores que afectana este comportamiento en losensilados de maíz en función deotros parámetros que son motivode un artículo aparte.

TABLA 2CONTRIBUCION1 (% TOTAL) DE LA PROTEÍNA MICROBIANA A LAS NECESIDADESPROTEICAS TOTALES DEL GANADO VACUNO LECHERO

EFICACIA CONTRIBUCIÓN CUANDO LA DE LA SÍNTESIS PRODUCCIÓN DE LECHE ES DEMICROBIANA2 25 L. 35 L. 45 L.

20 49% 42% 39%

30 73% 64% 59%

40 98% 85% 79%

(1) Necesidades calculdas utilizando ecuaciones del NRC (1989)

(2) Gramos de N/kg de MOF, asumiendo una fermentabilidad verdadera de la MateriaOrgánica en rumen del 55%

TABLA 3RANGOS DE VALORES MÁS FRECUENTES EN LOS ANÁLISIS DE LOS SILOS(DATOS EN PORCENTAJE)

SILOS DE MAÍZ SILOS DE HIERBA

CRITERIO VALORES CRIT. VALORES

Materia Seca 27 a 34 M.S. 18 a 40

Cenizas 2,5 a 4,5 Cen. 7 a 13

Proteína Bruta 7,5 a 9,5 P.B. 11 a 19

Fibra Bruta 20 a 24 F.B. 24 a 35

NDF 40 a 45 NDF 47 a 60

ADF 22 a 25 ADF 28 a 36

Almidón 26 a 32

( % ) S.M. 1 S.M. 2 (gr / kg) S.M. 1 S.M. 2 DIF 2 - 1

M. Seca 27,0 30,3 Almidón Bypass 68 84 + 23 %Cenizas 3,8 5,0 GHF 332 298 - 10 %Prot. Bruta 6,9 9,0 GHF rápidos 165 114 - 31 %Almidón 31,3 30,7 MN Degradable 52 68 + 31 %NDF 46,8 45,3 NT Rápido 30 39 + 30 %ADF 24,3 22,7 M.O. Fermentable 465 488Fibra B. 20,1 20,5 U.F. Leche / Kg 0,92 0,94

26 alimentación


La importancia de poder cuantifi-car qué parte del almidón presen-te en un determinado silo de maízes disponible a nivel del rumen,crece a medida que lo haga su

incorporación en la ración diaria.Si nos paramos un poco a observarla tabla nº 4, sorprenderá a másde uno que ante el análisis tanparecido en general (salvo en pro-

La diferencia es de 464 gramos deGHFR en 9 kg de MS ingerida (30 ó33 kg fresco) a favor del silo demaíz nº 1, lo que equivale a lo queaportaría 1,54 kg de cebada enazúcares rápidos en panza. Quiereesto decir que si tenemos, como eneste caso real, dos analíticas tanparecidas y no controlamos estos

TABLA 4. DIFERENCIAS NUTRICIONALES ENTRE DOS ANÁLISIS DE SILOS DE MAÍZ (S.M.) MUY PARECIDOS

RESULTADOS ANÁLISIS VALORACIÓN NUTRICIONAL (1)

(1) Análisis PRECIANE de C. Para Piensos NorgasaGHF: Glúcidos altamente fermentables (energía ruminal)MN Degradable: Proteína total degradada en rumenNT Rápido: Nitrógeno total rápido (Proteína soluble)

Resultados analíticos y valoración nutricional del silo de maíz

Ejemplo práctico con 30 kg de consumo diario

criterios nutricionales, no podre-mos controlar bien las raciones nisabremos de dónde nos vienen losproblemas que aparecerán en casodel cambio del silo nº 2 al silo nº 1.Máxime teniendo en cuenta que eneste caso el problema sería dobleporque al pasar del silo nº 2 al silonº 1, no sólo habrá un aumento

claro de los ácidos a nivel ruminal(también rápidamente producidos)con el consiguiente riesgo mayorde acidosis en las vacas sino que sios fijáis, la cantidad de proteínarápida o soluble disminuirá deforma clara debido a que el silo nº1 contiene menos proteína total ydisponible en rumen que el nº 2.

30,0 kg de SM 2 x 0,303 (MS) = 9,1 kg de materia seca ingerida ... aportan 1.036 g de GHF rápidos 33,6 kg de SM 1 x 0,270 (MS) = 9,1 kg de materia seca ingerida ... aportan 1.500 g de GHF rápidos

30,0 kg de SM 2 x 0,303 (MS) = 9,1 kg de materia seca ingerida ... aportan 355 g de NT rápido 33,6 kg de SM 1 x 0,270 (MS) = 9,1 kg de materia seca ingerida ... aportan 273 g de NT rápido

Si a esto añadimos por ejemplo quelas partículas del silo nº 2 estáncortadas perfectamente y tienen1,5 cm de longitud (más poder derumia y menor contenido en "almi-dones rápidos") y el silo nº 1 estáfinamente cortado y las cuchillasde la máquina no han sido afiladascorrectamente (menos poder derumia y más contenido en "almido-nes rápidos"), estamos ante unmanifiesto riesgo de provocar unaacidosis general en el rebaño. Otrofactor agravante sería el excesivotiempo de mezclado del carro (si lo

hubiese) con la consiguiente pérdi-da de efectividad de la fibra. El equilibrio de las racionesdependen mucho de la relaciónFIBRA & ENERGÍA. Si trabajamoscon un alto contenido en energíaen rumen, debemos procurar quelas vacas rumien bien para queproduzcan saliva suficiente paraneutralizar el alto contenido enácidos que se van a producir.Para terminar, se podría poner elejemplo contrario, es decir, pasodel nº 1 al 2 lo que se traduciría enun menor rendimiento a nivel

rumen (volver a la tabla 2) debido aque disminuiríamos el nivel de"nutrición energética" de las bacte-rias ruminales además de una baja-da segura de la tasa proteica. Loque sí creo firmemente, es que alcontar con una valoración nutricio-nal de los forrajes (criterios rumina-les) y no sólo con los parámetrosanalíticos convencionales, podemosauditar y buscar mejor las causas delos problemas que se producen enlos rebaños que nos solicitan el ser-vicio de nutrición además de propo-nerles las correcciones pertinentes.

teína) y prácticamente igual enalmidón entre ambos silos demaíz, nos encontrásemos con unadiferencia tan acusada en su com-portamiento dentro del rumen.

De esta forma, la relación entre energía (E) rápida y proteína (P) rápida ruminales, se dispara:

S. Maíz nº 2: Relación E & P = 1.036/355 = 2,9 veces más energía que proteína a nivel del rumenS. Maíz nº 1: Relación E & P = 1.500/273 = 5,5 veces más energía que proteína a nivel del rumen

27■


Gandería Finca ArosaGanderíaANTÓN CAMARERO SUANCES

VeterinarioAgrotecnologías S.A. - Guyomarch

En el lote de alta producción tra-bajamos con una ración rica enalmidón, aportados principal-mente por el silo de maíz y laharina de maíz nacional molidoen la explotación, al mismo tiem-po que disponemos de un ampliomargen de fibra: el 61% de lamateria seca de la ración sonforrajes de producción propia (elbagazo está contemplado comoconcentrado).Aunque que los niveles de FAD yFND serían suficientes para notener que aportar hierba seca,preferimos incorporarla por segu-ridad, para asegurarnos un aportede fibra larga, teniendo en cuentaque los silos están muy picados. A

pesar de que las concentracionesde energía y de materia seca de lamezcla del carro son algo inferio-res a las recomendadas por elNRC, el grupo de 80 vacas del lotede alta responden con una produc-ción de entre 31 y 32 litros, almismo tiempo que mantienen unabuena condición corporal. Lascalidades del total de los animalesde la granja promedian 4,1% degrasa y 3,4% de proteína.Hoy trabajamos con cuatro lotes:secas, transición, baja (20 litrosde media) y alta. Estamos pen-sando en trabajar con un nuevolote de producción de 42 litroscuando hagamos la nueva naveque está proyectada. Entoncesincorporaremos a la ración pro-ductos con altos niveles de prote-ína by-pass y levadura. En losotros dos lotes vamos a formularpara 32 y 22 litros.

El silo de hierba tiene el 31% deM.S., 16% de Prot. Bruta y 35%de FAD. El silo de maíz el 29% deM.S., 27% de almidón y un 25%de FAD.

RACIÓN DE ALTA PRODUCCIÓN

Silo de hierba 13 Kg

Silo de maíz 30 Kg

Hierba seca 1 kg

Bagazo de cerveza 9 kg

Maíz nacional 2 Kg

Antiácido 0,1 kg

Jabón cálcico 0,2 kg

Concentrado 4,5 kg

M.S. 21,871 Kg

ENL 1,66 MCAL/KG

Almidón 20%

Proteína Bruta 16,094%

FAD 23,45%

Gandería SAT Rama AndradeGanderíaJAVIER LÓPEZ VILA

VeterinarioXallas Soc. Coop. Galega

En la granja tenemos 37 vacas enproducción, con una media de 30litros. Debido a la alta cantidadde silo de maíz que se vieneusando desde hace años, tuvimoscon frecuencia en el pasadocasos de indigestiones y torsio-nes de cuajar, hasta que empe-zamos a trabajar con carro mez-clador. Con el carro se evitaronestos problemas al mismo tiem-po que se mantiene una óptimacondición corporal y unas calida-des del 4% de grasa y el 3,3% deproteína.En octubre del año pasado aca-bamos el silo de hierba y desdeentonces aportamos fibra largacon paja de cebada muy pocopicada (se mezcla y nada más).La alfalfa es deshidratada por lo

que consideramos que el valorde la fibra como estimulante dela rumia es escaso. La ración sepuntea una vez al día con 1 kg depienso para los animais quepasan de los 35 litros y con 2 kgpara los que pasan de los 40.Como la cantidad de concentra-do en el carro es pequeña ytenemos problemas de espacio

en la granja, los animais pasandirectamente del recinto desecas al lote de producción (secambian dos semanas antes delparto).Los valores del silo de maíz son:35% de M.S., 33% de almidón y22% de FAD. La alfalfa: 90% deM.S., 18,7% de proteína bruta y33% de FAD.

COMPOSICIÓN DE LA RACIÓN

Silo de maíz 36 kg

Alfalfa deshidratada 1,7 kg

Paja de cebada 1,13 kg

Concentrado 8,5 kg

M.S. 21,5 Kg

ENL 1,68 MCAL/Kg

Almidón 21%

Proteína Bruta 17%

FAD 22,45%

28 xenética


Reflexións sobre a situaciónactual da recría

RAMIRO FOUZDirector Técnico Africor Lugo

Os datos que se presentan sonreferidos ás máis de dúas milcatrocentas explotacións de gandofrisón da provincia de Lugo adscri-tas ó Control Leiteiro no ano 2001.Constátase unha diminución dunpunto porcentual cada ano daporcentaxe de recría, estandoactualmente no 27%, cando oaconsellable sería ó redor do 40%,representando este dato a por-centaxe de animais na explota-ción menores de dous anos.Esta situación é alarmante, setemos en conta que estamos afalar de ganderías inscritas nunhaAsociación de Criadores, polo queentendemos que as porcentaxesde recría en ganderías que nonestán en Control Leiteiro seránaínda inferiores.O valor indicado como óptimoxustifícase cunha reposiciónanual do 20% dos efectivos dorabaño. Se ben, aínda pode nonser dabondo se consideramos:

� que o intervalo entre partos enGalicia é de 424 días, o que faique non tódalas vacas parandentro do ano

� que a idade ó parto das primei-rizas é de 26 meses

A estructura dos rabaños, en fun-ción do número de partos é aseguinte:

para incrementa-lo número deefectivos, agrava aínda máis secabe a situación, sendo insuficien-te esa porcentaxe de reposición.

Factores limitantesNunha estructura de medias de 3UGM/ha., fai que a escaseza derecursos alimenticios producidosna propia explotación provoqueque estes se asignen ós animaisen producción, penalizando osanimais de recría e as vacassecas; isto lévanos a un maldesenvolvemento dos animais derecría, con pesos ó parto inferio-res ós 550 e alzadas inferiores ós137 cm, valores estes considera-dos como axeitados para garantirun parto axeitado e unha conse-guinte lactación acorde co nivelxenético do animal.En referencia ó manexo, a faltade terreos onde recria-los ani-mais, comporta a un amoreamen-to dos mesmos, co conseguintemal desenvolvemento corporalpor falta de exercicio, deforma-ción dos aplomos, maiormente engrades mal deseñadas, e a pade-cemento de patoloxías infeccio-sas (pneumonías e diarreas).

Reflexións sobre a situaciónactual da recría

Nº de parto Porcentaxe

1 232 243 204 145 86 57 38 29 1

Nº medio de partos de vacas enproducción: 3 partos

As explotacións de gando enGalicia están en constante expan-sión no referente ó número devacas por explotación; actual-mente cunha media de 35,7 vacas(reproductoras maiores de dousanos). Este incremento non levaparello a expansión en superficieagraria útil por gandería, o querepercute nun aumento da cargagandeira (UGM/Ha).Dado que non só se recría pararepoñer senón que tamén se fai

29➔


O terceiro factor limitante sería aman de obra; tendo en conta queas ganderías baséanse nunhaestructura familiar, atendercorrectamente ós animais derecría supón un traballo extra,con maior incidencia nos animaislactantes, agravado todo polafalta de instalacións axeitadas.Pero este panorama aínda podeser menos alentador; a normativade xestión de residuos agrariosvai facer máis complexa a situa-ción. Tal como indica o Plano deXestión de Residuos Agrarios, asganderías de vacún que excedandas 38 prazas, deberán levar uncontrol das súas instalacións,materializado mediante un planode xestión e valorización dexurros por explotación, a maioresde levaren un libro de rexistroonde se anotará a cantidade dexurro producido e aplicado. Adevandita normativa obrigará adispoñer dunha fosa comparti-mentada para almacena-lo xurro,cunha capacidade duns novemetros cúbicos por vaca. En defi-nitiva, as ganderías cunha eleva-da carga gandeira (máis de 2UGM/Ha), a maioría en Galicia,terán que afrontar grandes inves-timentos para dar cumprimento aesta normativa, ou ben disminuí-la carga gandeira; isto podefacerse a costa da recría (0,6UGM por unidade de recría).

Dende logo, a situación non é apropicia para recriar, pero debe-mos entendelo como algo necesa-rio dentro do proceso da produc-ción de leite.A parte de consideracións técni-cas como permitir orienta-lamellora xenética da gandería, esegundo o caso, atendendo a fac-tores económicos, a recría atopaa súa vantaxe no referente á sani-dade do rabaño. Manter un statussanitario axeitado parte de limi-ta-la incorporación de novos ani-mais na gandería e, de ter quefacelo, esixir as máximas garantí-as sanitarias. Este punto presén-tase difícil de cumprir, debido áfalta de criterios técnicos unifica-dos referentes ó diagnóstico e

prevención de procesos infeccio-sos, tipo BVD, IBR, neosporas ouparatuberculose. A falta de pro-gramas coordinados de erradica-ción ou control deste tipo deenfermidades en Galicia, veseagravado pola existencia destesmesmos programas en paísesnetamente exportadores de ani-mais, onde se realiza a identifica-ción sistemática de portadores; odestino dos mesmos é doado decoñecer�.

O feito de que as condicións pararecriar non sexan as axeitadas,non nos debe facer tira-la toalla,senón que se deben reunir esforzospara proporciona-las condiciónsaxeitadas; estas poderían ser:

� Definir unha política de orde-nación do territorio que permi-ta un correcto dimensionadodas explotacións gandeiras enGalicia

� Promove-lo funcionamento dasADS como agrupacións de gan-deiros onde se establezan pro-gramas sanitarios que redun-den nunhas óptimas garantíassanitarias para producir leitede calidade e a baixo custo.

� Crear redes de comercializa-ción en Galicia, do xeito queexisten noutros países, a travésde persoas ou entidades quepoñan en contacto a oferta coademanda.

� Establecemento de programasque incentiven a creación decentros de recría.

Os centros de recría preséntansecomo unha solución parcial e acurto prazo do problema, cunhaserie de vantaxes engadidas:

� Reconversión de ganderías queabandonan a producción de

“ A falta de fincas onde

recria-los animais, comporta a unamontoamentodos mesmos, coconseguinte maldesenvolvementocorporal por falta

de exercicio

“

30 xenética


■

leite, adaptando as instala-cións para recriar animaispara outros gandeiros, permi-tindo unha axeitada utiliza-ción da terra e un asentamen-to da poboación rural.Descargariamos de traballo ede carga gandeira ás explota-cións, facilitando a súa espe-cialización na producción deleite.

� Diminución dos custos de repo-sición, incrementando a rendi-bilidade das ganderías galegas,ó facerse en condicións ópti-mas de manexo e selección.

� Diminución do risco sanitariode importación de enfermida-des ou patoloxías procedentesdoutros países, medida enca-miñada a preserva-la bioseguri-dade das explotacións.

� Diminución das baixas por ina-daptación de animais proce-dentes doutras localizacións,con sistemas de alimentación emanexo distintos ás que seadoitan empregar en Galicia.

� Diminución da dependenciaexterior no abastecemento deanimais de recría, fomentandoun mercado interno, queredunde nun incremento dasrendas agrarias por venda deanimais de recría.

Un dos principais atrancos que selle poñen a este tipo de centros,é o factor sanitario, se ben é sub-sanable cunha axeitada coberturade seguro e coa colaboración daAdministración, concedéndollesunha atención prioritaria na rea-lización das campañas de sanea-mento, con meirande periodici-dade, a maiores do establece-mento dunha política de restric-ción da entrada de animais deprocedencia sospeitosa e dunprograma de control sanitarioestricto.A magnitude que alcance cadacentro dependerá da demandaque se queira atender:1.grandes centros, xestionados a

través de cooperativas ou aso-ciacións de gandeiros, atendi-dos por persoal contratado,onde xa se requiren investi-mentos en instalacións eterreo, dando solución a variasducias de ganderías.

2.centros "particulares", ondeparticipan tres ou catro gandei-ros, aproveitando instalaciónsxa existentes, onde se turnansemanalmente para atenderenós animais.

Para rematar, puntualizar sobreunha consideración económica:xa son varias as ganderías queoptan por desfacerse da recría,permitindo así redistribuí-losrecursos da explotación cara ógando en producción, optandopor unha reposición baseada enanimais adquiridos no exterior.Este sistema pode, puntualmen-te, ser unha opción válida, seben non é defendible con argu-mentacións económicas. Nosdiversos estudios económicossobre os custos de recria-losanimais na explotación, amó-sanse unha disparidade deresultados, debido a que os cus-tos de producción da recría sonextremadamente variables dunrabaño a outro. Calquera estu-dio económico a favor da com-pra de animais, debe ter enconta os custos para establecerun status sanitario óptimo doanimal e sopesa-lo risco de ina-

daptación do animal ás condi-cións da nova corte.A data de hoxe, o prezo dunhaxovenca próxima ó parto é equi-parable ós custos de recría (óredor dos 1.440 euros), debido aque os custos de recría no restode Europa son inferiores ós deGalicia, motivado principalmentepor unha maior dispoñibilidadede superficie.A tendencia dos prezos dos ani-mais de importación é á alza,debido a unha maior demanda,así como á diminución do núme-ro de ganderías dedicadas á pro-ducción de leite en todaEuropa, que limitará a oferta.Por outra banda, unha vez senormalice a situación sanitariana Gran Bretaña, os gandeirosrepoñerán os centos de miles decabezas de gando que tiveronque sacrificar por mor da febreaftosa e a encefalopatía espon-xiforme, fornecéndose deles apartir de países como Francia,Holanda e Alemaña, co conse-guinte incremento dos prezos ólimitarse a oferta. Este incre-mento dos prezos a curto/medioprazo é importante te-lo enconta á hora de planificar nunhaexplotación as opcións sobrerecriar ou mercar animais defóra.

“ Nos diversos

estudios económicos

sobre os custos de

recria-los animais

na explotación,

hai unha disparidade

de resultados, xa que

os custos de produc-

ción son moi variables

dun rabaño a outro

“

31

lexislaciónretrincos ■

DOGOrde do 20 de febreiro do 2002 pola que se amplía ó ano2002 parcialmente a convocatoria de axudas para a reti-rada do mercado de fariñas animais.DOG 4/3/02

Orde do 22 de febreiro do 2002 pola que se establecen ascontías das indemnizacións por sacrificio obrigatorio degando nos programas de erradicación de enfermidadesanimais para 2002.DOG 4/3/02

BOELei 3/2002, do 12 de marzo, de modificación da Lei3/2000, do 7 de xaneiro, do réxime xurídico da proteccióndas obtencións vexetais.BOE núm. 62, 13/3/02

Real Decreto 209/2002, do 22 de febreiro, polo que se esta-blecen normas de ordenación das explotacións apícolas.BOE núm. 62, 13/3/02

Resolución do 18 febreiro 2002, da Dirección Xeral deSeguros e Fondos de Pensións, pola que se publican ascondicións especiais e a tarifa de primas do seguro para a

LexislaciónLexislación

RetrincosRetrincos"O leite galego é dos mellores, e así temos os rapaces erapazas que temos"Manuel Fraga, Presidente da Xunta de Galicia

"Moitos gandeiros quedan solteiros porque cando se deca-tan que se dedican a eso moitas mulleres que non son dosector rompen as relacións. Eu coñezo varios casos...".Técnico de Africor Coruña para "La Voz de Galicia"

entidade oficina D.C. nº de conta

entidade oficina D.C. nº de conta

N O M E APELIDOS

ENDEREZO Nº C P

LOCALIDADE PROVINCIA

NIF/CIF TELF.

Suscríbese á revista AFRIGA. Producción de leite en Galicia, polo período de 1 ano dende a recepción desta folla. Oimporte da suscripción abonarase mediante o sistema sinalado máis abaixo (non se considerará efectiva a suscripción quenon veña acompañada do xustificante de pago elixido).

Prezo da suscripción: 30 eurosForma de pago:

� Talón nominativo a favor de: AFRIGA� Transferencia bancaria ó: Banco de Galicia

0 0 9 7 8 9 4 3 6 1 0 6 0 0 1 0 2 7 4 8

� Domiciliación bancaria:

En , a de 200 Asinado*

* É imprescindible que a folla estea asinada.

✄

cobertura dos gastos derivados da destrucción, de animaisbovinos mortos na explotación incluído no Plano deSeguros Agrarios Combinados para o exercicio 2002.BOE núm. 64, 15/3/02

DOCERegulamento (CE) nº 178/2002 do Parlamento Europeo edo Consello, do 28 de xaneiro do 2002, polo que se esta-blecen os principios e os requisitos xerais da lexislaciónalimentaria, se crea a Autoridade Europea de SeguridadeAlimentaria e se fixan procedementos relativos á seguri-dade alimentaria. DOCE L 31, 1/2/02

Recomendación da Comisión, do 12 de marzo do 2002, rela-tiva ós programas coordinados de controis no ámbito da ali-mentación animal para o ano 2002, de conformidade coaDirectiva 95/53/CE do Consello. DOCE L 70, 13/3/02

Decisión da Comisión do 30 de xaneiro do 2002 relativa áscondicións zoosanitarias e ós certificados veterinariosaplicables ás importacións de animais bovinos e porcinosvivos procedentes de determinados terceiros países.DOCE L 71, 13/3/02

FOLLA DE SUBSCRIPCIÓN

"...O motivo dun prezo baixo do leite é múltiple: esta-se a producir un forte desequilibrio no mercado caraós intereses da grande distribución, o funcionamentodo sistema de cotas lácteas en España está a ser ine-ficaz, así como a existencia dun permanente clima dedesconfianza e falla de acordo entre a industria e osgandeiros".José Mª Ocáriz, Director Xerente de INLAC

p á g i n a 3 2( c o n t r a p o r t a d a )

p u b l i c i d a d n u e v a

I n q u i r e r

S E M E X

Documents

AFRIGA 44