Alfabetoa

EUSKAL ALFABETOA· Hona hemen euskal alfabetoaren zerrenda:

A a J iota R erreB b K ka S ese(C) ze L ele T teD de M eme U uE e N ene (V) ubeF efe Ñ eñe (W) ube bikoitzaG ge O o X ixaH hatxe P pe (Y) i grekoaI i (Q) ku Z zeta

· Parentesi arteko letrak ez dagozkio euskal alfabetoari, baina beste hizkuntzetako hitzak idazteko beharrezkoak dira.Adibidez● New Jersey, Colorado...

· Koadroan letra bikoitzak agertu ez arren, euskaraz askotan erabiltzen ditugu; letra bikoitz horietako batzuk hitzei enfasia edo indarra emateko erabiltzen ditugu.

dd: Maddi, Maddalen... ll: Pello... rr: arropa, herria... tt: pottoka, ttipi, kitto...tz: mintzatu, zintz... tx: txiki, txakur... ts: atsotu...

Askotan «tt», «dd», «ll» eta «tx» kontsonante bikoitzak balio txikigarria emateko erabiltzen dira.

· Mendebaldeko euskalkietan «in» eta «il» kontsonante taldeak [ñ] eta [ll] ahoskatzen dira.Adibidez● oiloa: [olloa] ozpina: [ozpiña] urtarrila [urtarrilla] irina: [iriña]

· Antzera gertatzen da «is» eta «its» taldeekin, [x] eta [tx] ahoskatzen baitira:Adibidez● isilik: [ixilik] itsaso: [itxaso] sagu: [xagu] itsusi: [itxusi]

ARIKETAK

1. Aukeratu hurrengo hitz bikoteetatik euskaraz zuzen idatzita dagoena.

whiskya guiskiabotilla botilaikurrina ikurriñagaisoa gaixoaotsaila otsailla

2. Irakurri testutxo hau eta zuzen ahoskatu.Apirila zen eta kanpoan giro ederra zegoen. Maddik itsasoko uhinak entzuten zituen bere gelatik. Hiru egun zeramatzan gaixorik ohean etzanik eta nahiko aspertuta zegoen. Amak pertsianak bajatu zituen eta gela ilun samar zegoen. Orduan, kanpoko ateko txirrinak jo zuen eta Anttonen ahotsa entzun zuen.

1. Idatzi hurrengo hitzen ahoskera:· bonbilla: _________________.· engainatu: ________________.· bilatu: ________________.· gaixo: _________________.· baina: _________________.· samar: ________________.

a g r e o uñ h s f z kd t i l p n

Adibidez● erpina: erpiña

4. Hurrengo hizkiak edo letrak konbinatuz, osatu hamar euskal hitz eta idatzi nola ahoskatzen diren.

192 • EGIZU 1 DBH • FOTOKOPIATZEKO MATERIALA © ZUBIA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIÓN, S. L. •

Letra larriak

NOIZ ERABILIEuskaltzaindiaren irizpideen arabera, hona hemen noiz erabiliko diren letra larriak:· Testu baten hasieran eta puntuaren ondoren.

· Pertsona eta animalien izenetan, izengoitietan eta deituretan.

Adibidez● Eneritz Arrue, Izarne jatetxea, Pintto txakurra, Axular...· Mitologiako izakien izenetan.

Adibidez● Basajaun, Mari, Olentzero, Zeus, Kronos...· Pertsona bakarra adierazten duten kargu eta tituluak bakarrik doazenean.

Adibidez● Aita Santua, Lehendakaria, Nafarroako Erregea...· Estatu, herri, herrialde eta geografiako izenetan.

Adibidez● Laudio, Euskal Herria, Deba ibaia, Ekialde Urruna, Hirugarren Mundua... Baina: laudiotar, euskaldun...

· Izen ofizial osoetan: erakunde, elkarte eta egoitza ofizialetan. Eta horietatik sortutako batzordeen izenetan.Adibidez● Izarra Kultur Elkartea, Gernikako Udala, Ertzaintza, Legebiltzarra, Euskara

Zerbitzua, Ajuria Enea, Udaltzaingoa, Herrizaingo saila... Baina: kultur elkarteetan, gure udaletan, bi ertzain...

· Zientzien eta ikasgaien izenetan.

Adibidez● Historia, Matematika, Literatura, Medikuntza... Baina: oso trebea naiz literaturan.· Aldizkari eta egunkari izenetan.

Adibidez● Habe aldizkaria, Berria egunkaria...· Entzute handiko egunetan eta erlijio jaietan.

Adibidez● Maiatzaren Lehena, Eguberri, Aste Santu...· Astronomian, planeta, izar eta konstelazio izenetan.

Adibidez● Lurra, Eguzkia, Saturno, Kasiopea...· Sarien izenetan eta liburuen eta artelanen izenburuetan.

ARIKETAK

ORTO

GRAF

IA

3. Jarri letra larria behar den tokietan.mundu osoko parlamentuetan interpreteak dabiltza, baina ez duzue inon aurkituko ernest agirre "agirretxu" bezalako tipo xelebrerik. hego irlandan jaio zen eta literaturan lizentziatu zen, shakespeare saria lortu zuen bere bigarren liburuarekin when the txoriak falls to the itsasora. bruselara joan zen eta europako batasunaren egoitzan lortu zuen lana; eta han dabil sei-zazpi hizkuntzatatik ingelesera itzultzen. harrigarriena da, berak ingelesez eta euskaraz baino ez dakiela eta ez dela inor konturatu.

1. Aukeratu Gipuzkoako sei herriren izenak eta adierazi nola esaten zaien bertakoei.

Adibidez● Mutiloa-mutiloar

2. Irakurri zutabeetako hitzak eta markatu zuzen idatzita daudenak.

ilargia aberri egunalehendakaria LurraArrese Mediterraneo itsasoaPeru abarka Legebiltzarratartalo Euskadiko iparraldean

· EGIZU 1 DBH • FOTOKOPIATZEKO MATERIALA © ZUBIA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIÓN, S. L. • 193

-a itsatsia

-A ITSATSIDUN HITZAKHitzen bukaerako «-a» letra itsatsia (berezkoa) ala artikulua den jakitea ezinbestekoa da deklinatzeko orduan hanka sartzerik egon ez dadin. Hona hemen «-a» itsatsia duten hitzen taldeak.· Jatorrizko euskal hitzak, «-a» letraz bukatzen direnak. Adibidez●

makila, labana, lotsa, gauza, panpina...

· Jatorrizko erdaran «-a» letraz bukatutako mailegu guztiak. Adibidez● liza, gaztaina, ekonomia, makina...

· Ondoko atzizkiez osatutako hitzak: -keria, -dura/-tura, -tza, -kuntza, -(k)ada, -gintza /-kintza, -(t)eria, -(k)era, -(k)eta, -bera, -gura, -ka, -tila.

Adibidez● gaiztakeria, kutsadura, ekintza, hizkuntza, ostikada,hirigintza, gazteria, zabalera, ariketa, minbera, logura, barreka, neskatila...

· Leku izen berezi batzuk.

Adibidez● Donostia, Nafarroa, Zuberoa, Pasaia...

-A ITSATSIAREN GALERAKontuan izan behar da hurrengo hitz elkarketa kasuetan «-a» itsatsiaren galera gerta daitekeela.· «-ia» amaiera dutenak hitz elkarketan «-a» galdu ohi dute. Adibidez● Filosofi

Fakultatea, ekonomi jarduerak...

· Ondoko sei hitzotan ere galdu ohi da «-a» itsatsia: eliza, hizkuntza, kultura, natura, literatura, burdina.

Adibidez● hizkuntz jardunaldiak, kultur aretoa, natur zientziak...Hala ere, «-a» galdu gabeko elkarketak ere guztiz zuzenak dira. Hortik gorako galerak ez dira zilegi.

ARIKETAK

1. Kopiatu taula eta deklinatu ondoko izenak.· Donostia · e l i z a · arreba · egia· komuna · l o t sa · hizkuntza · bidaia· gaztelania · a r e a · makila · bide

NORI/ZERINON/NORENGAN

NORA/NORENGANANONDIK/NORENGANDIK

NORAKO/NORENGANAKONORTAZ/ZERTAZ

NORTZATZERGATIK

Lotu goikoei, ahal denetan, hurrengo hitzak: arazoa, produkzioa, seinalea, gabe.

2. Zuzendu esaldiak «-a» itsatsiari dagokionez.· Ez dut ez anairik, ez familirik.· Kateaz lotu dugu okelik jan ez dezan.· Tontakeri asko egiten ditu ume horrek.· Ez gonik, ez galtzik, beti prakak jantzita.· Ez al dizu lotsik ematen aitzakitan ibiltzeak?· Zein hizkuntzetan idatzi du liburua?

3. Erantsi «-a» itsatsia behar den kasuetan.· Bizkai • erregin • mahai· sakel • feri • burdin· sagu • polizi • animali· eliz • orden • hitz· ol • okel • hezkuntz· arbol • zurgin • pertson

194 • EGIZU 1 DBH • FOTOKOPIATZEKO MATERIALA © ZUBIA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIÓN, S. L. •

H letra

NOIZ ERABILIEuskaltzaindiaren irizpideen arabera, hona hemen noiz erabiliko den «h» letra:· Bi-hiru bokal jarraien artean «h» erabili behar dugu, batez ere bokalak berdinak badira: Adibidez● aharia,

mehe, leiho, bihar...

· Erakusleetan eta leku adberbioetan. Adibidez● hori, horren, hemen, hara...

· Zenbakietan.

Adibidez● hamar, hogei, ehun...

· Aditz erroetan eta hi pertsonako adizkietan. Adibidez● dihoa, dihardu, haiz, hoa, huke...

NOIZ GALTZEN DA· Kontsonante ostean ez da erabiltzen. Salbuespenak: izen berezietan eta maileguetan. Adibidez●

Atharratze, Ainhoa, inhalatu, ...

· Hitz elkartuek, oro har, «h» letra gordetzen dute. Adib idez● hilerri, hilobi ... Hala ere, hegoaldeko zenbait hitz elkarketatan «h» galdu ohi da:

herri + zain = ertzain; harri + beltz = arbel; hil + argi = ilargi

ARIKETAK

1. Jarri «h» behar duten hitzetan.· itsa • azkura • ilea • iartu· ilgora • anka • ziur • neurtu· ospitalea • saiatu • uin • leial· umil • ortz • eze • obi· ospe • ein • doain • aieru· oian • ertz • leun • umil

2. Ordenatu hurrengo hitzen letrak.· onaih: _______________• laohi: _____________· elohi: ________________• rrihubi: _____________· loih: _________________• tsehias: _____________· iinhtz: _______________• zathao: _____________· eberah: _______________ • holi: ____________

3. Eman hurrengo hitz paronimoen esanahia.· hitz: __________________• hits: ______________· hotz: _________________• hots: _____________· ahal: _________________• al: _____________· ahur: _________________• haur: ______________· ahari: _________________• hari: _____________

4. Osatu esaldiak falta diren «h»ak jarriz.· Emen naiko ondo bizi gara, an, ordea, ez.· Aizpa txikiak zekarren aatea besoetan.· Goierriko beor anitz erosi dugu aurten.· Gauerdian urmaelean igelak kantatzen du.· Ondartza onetako area fin-fina da.· Sardinian baitutakoaren beatza da au.· Ar arrak lurra industen du abia egiteko.· Azkure naiz, atz egin esku aurrean mesedez.· Aria, orrazia, ditarea eta oiala bear ditut.

5. Eman hurrengo definizioei «h»dun hitzak.· Ume txikiek lo egiteko ohea: __________· Eztanda egiten duen gailua: __________· Gauzaren batez jabetu: ___________· Batetik bestera mugitu: ___________· Zerbaiten kopurua handiagotu: __________· Ontzi baten behealdea: ___________· Indartsua edo kementsua: __________· Alabaren senarra: ____________

ORTO

GRAF

IA

s, x, z / ts, tx, tz

KONTSONANTE BIKOITZEN ERABILERA· Hitz hasieran ez da inoiz «ts» edo «tz» idatziko, bai, ordea, «tx».

Adibidez● xapel, txanpon, txepel...

· Kasu batzuetan hasierako «tx» / «z» oposizioak esanahia aldatu egiten du. Adibidez● zalaparta / txalaparta, txoro / zoro

· Batzuetan «ts» eta «tz» duten hitzak «tx» idazten dira balio txikigarria emateko. Adibidez● zintzo [txintxo], zotz [txotx]

· Antzera gertatzen da «is» eta «its» tadeekin, [x] eta [tx] ahoskatzen baitiira.

Adibidez● isilik [ixilik], itsaso [itxaso], sagu [xagu], itsusi [itxusi]

ARIKETAK

1. Idatzi s, x edo z behar den tokietan.· ai__e • orra__i • gai__o· u__tartu • li__un • tole__tu· lei__e • a__toratu • i__olatu· narra__ • ma__aila • __ahutu· o__topo • a__pil • kira__tu· a__tindu • ko__kortu • uga__aba· li__kar • be__pera • one__pen· arba__o • e__pain • deu__· e__tarri • murri__tu • ba__u· oina__e • ko__k • pi__tia

2. Eman hurrengo definizioei dagozkien hitzak.· Isilean, gordean: ______________· Testu bati buruzko iritzia: _____________· Norbaiten kontura barre egitea: ______________· Sukaldean sua dagoen tokia: _____________· Eskuak uraz batera garbitzekoa: _____________· Pilota jokoan aritzeko saskia: _____________· Zarata handia eragiten duena: ____________· Gutunazaletan jarri ohi da: _____________· Legeak edo moralak onartua: _____________· Denbora edo garaia: ______________

3. Bilatu hiztegian ondokoak.· S letraz hasten diren bost hitz (3 silabakoak).· Z bokal artean duten bost hitz.· X letra duten sei hitz.· Tz letrak duten zortzi hitz.· Ts duten sei hitz (3 silabadunak).· Bokal artean tx duten sei hitz.

4. Idatzi ts, tx edo tz behar den tokietan.· igur__i • in__aur • iharde__i· iren__i • i__utu • i__i· ai__ur • a__eden • i__ali· loka__ • ma__inada • meha__u· urra__ • sun__itu • zen__u· zerbi__u • bi__ • arda__· arro__ • un__i • orra__· min__atu • bel__aran • fran__es· ain__at • a__ilotu • kira__

5. Zuzendu testu hauetako s, z, x, ts, tz, tx letren erabilera okerrak.1 YANG GISONESKOEN PRINTSIPIOA

Aitsindari gisa eta bakarrik, esperientsien bila dabilenaren senbakia da, energiak gaineska dauskanarena. Auto-kontsientsiaren isla da. Hits klabeak: berekoi, sortsaile, menderatsaile, aitsindari, burusagi, oldarkor, nagusi.

2 BIKOTEKIDE

Aldakorra eta egokitsen dakiena, sarritan, salantsatia. Bitartekari lanak egitea gustatsen saio; bakegilea da. Lankidetsa atsegin du etasolidaritatea. Hits klabeak: malgu, adeitsu, suhur, jarraitsaile.

3 YANG-EN ETA YING-EN KONBINASIOA

Bibrasio liluragarria eta anitsa; oso egoki mintsatsen da. Senbaki honen esaugarri nagusia: komunikatseko beharra. Beti posik, besteak ere alaitsen ditu. Hits klabeak: komunikatsaile, sortsaile, pos eragile.

HABE. 320. zenbakia (moldatua)

• EGIZU 1 DBH •

FOTOKOPIATZEKO

26. FITXADEKLINABIDEA

ARIKETAK

Bete hutsuneak. (nor, nork, nori)

1

·__Ur_________dakarrena, ur________ darama.·__Gaur egungo auto______ ez dute indarrik.·__Nagusi_________ itsasoa nahiago dute.·__Hemen eguraldi________ epela da.·__Gernikako arbola_______ bedeinkatua da.·__Nire etsairik handien________ ere ez diot horrelakorik opa.·__Ekarri duen liburu________ eranskailu bi jarri dio.·__Hiru sagar_______jan dituzte bion artean.·__Ama__________ez dio inoiz gezurrik esaten.

· Ume____________ez dakite nora joango diren.

Deklinatu hitzok singularrez.

· Etxea (non): ________________________________• Zuhaitza (norantz):______________· Mendia (nongoa): ___________________________• Eliza (nongoa):_______________· Jauregia (nora): _____________________________• Hegazkina (nondik):_______________· Komuna (nondik): ___________________________• Herria (non):________________· Ohea (noraino): ________________________• Makila (noraino):_______________

Aukeratu deklinabide egokiak.

· Aneez zitzaizkion gure irudiak gustatu. (Aneri/Anei)· Iker ere oso ondo iruditu zitzaion esandakoa. (Ikerri/Ikerreri)· Maren____________ez daki zein izen jarri dortokari. (Marenak/Marenek)

· Ziortza___________ bazekien zer irtenbide eman arazoari. (Ziortza/Ziortzak)· Gurean Eneko___________ baino ez diogu kontatu. (Enekoi/Enekori)· (Ama)________________________ez zitzaien batere ondo iruditu erabakitakoa. (amei/amaei)· Hemengo (tabernariak) __________________ isuna jarriko diete. (tabernariari/tabernariei)· Bere (alabak) ______________________ egia osoa kontatu diete. (alabari/alabei)· (Neska) _______________________ txakur bi hurbilduko zaizkio. (neskei/neskari)

2

3

ARIKE

TAK

2 26. FITXADEKLINABIDEA

ARIKETAK

Aukeratu erantzun zuzena.

4

Guztira guzt ietara zuhaitzetik zuhaitzetat ik gazteluetan gazteluan el izan el izetako komunetatik komunetik

· Etxe (guztiak, nora) ____________________________ bidali zituzten gutunak.· Madari horiek (zuhaitzak, nondik) ____________________________ jausi dira.· Herri (guztia, nora) _____________________________ zabaldu zen kiratsa.· Umea (zuhaitza, nondik) ____________________________ eskegita ikusi dut.· Gazteluak, non) _____________________________ ez da mamurik egoten.· (Elizak, nongoa) _____________________________ zikoinak ondo bizi dira.· (Gaztelua, non) ____________________________ jai bat ospatuko dute.· (Eliza, non) _______________________________ behinola ezin ziren mahuka hutsik sartu.· (Komunak, nondik) ____________________________ kiratsa zetorkigun.· (Komuna, nondik) ____________________________ ura ateratzen ari zen.

264 • EGIZU 1 DBH • FOTOKOPIATZEKO MATERIALA © ZUBIA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIÓN, S. L. •

2 27. FITXADEKLINABIDEA

ARIKETAK

Bete hutsuneak. (nor, nori, nork)

1

· Ez zenioten gezurrik esan (andereño) _________________.·__Normalean (emakumeak) ________________ez zaie futbola gustatzen.·__Gure (alaba) ___________ ez zitzaizkion makarroiak gustatzen txikitan.

·____________________Zuon (amamak) zertan ez zekiten?·_______________________Gure herriko (eliza) leiho asko ditu.·__________________(Seme-alabak) ekarri dituzu gaur?

·__Ez omen litzaieke gustatuko (alkatea) ____________ egokitu zaion postua.·__(Gurasoak) ____________ normalean txarto iruditzen zaie ordutegi hori.·__(Komun publikoak) _________________ atzerrian ur beroa daukate.·__(Laguntzaileak) _________________ ez zaie gustatzen bere lana.

Aukeratu erantzun egokia.

· alpetar eskia entzute handikoa da. (Eskandinavian/Eskandinaviatan)Stockholm itsasarte ______________________ kokatuta dag.o (baten/batean)Herri horiek merkataritza-__________________ daude. (Ibilbidetan/ibilbideetan)

· geyserrak lurreko tenperaturak eragin ditu. (Islandiako/Islandiko)Batzuek _joan behar izan zuten. (Alemaniatik/Alemanitik)Leku __ ekar zezaketen egur mota hori. (askotik/askotatik)Arrain horiek ______________ direla uste du. (erreketakoa/errekakoak)

Oporretan ________ joateko asmoa zuten. (Kanariar Irlera/Kanariar Irletara)Izokinak _ joaten dira arrabak egitera. (errekeraino/erreketaraino)·estropadak antolatzen dituzte urtero. (irlan/irlen)

Osatu esaldiok parentesien artekoak deklinatuz.

Goia (nongo) _____________ puntan, gure etxe (nondik) _______________ ikusten den ikurriña dago.Eneko (noren) _______________ mantalean idatzita zegoen Itziar (noren) ____________ zela.

Emakumeak (norekin) ____ beti izaten zituen horrelako liskarrak.Arrantzaleak (norentzat) ____ antolatu zuten jaia egun horretan.

Mendia (nongo) ________________ otarrea aranak (zerez) ____________ beteta zegoen.Liburutegia (zerik) _______ ba al dago institutu honetan?

Herriak (norentzat) ________________ oso komenigarriak dira lege horiek.Irune (norekin) _____________ joan nintzen aurrekoan Irun (norantz) ______________.Ezer badakizu Jon (nortaz) _____________ aspaldi honetan?·______ Asko omen dakite mendiak (zertaz) ______ eta haran (zertaz) ______________.

1. FITXAADITZA: INDIKATIBOA ORAINALDIAN

ARIKETAK

Bete hutsuneak aditz egokiarekin. (nor-nork / nor-nori-nork)

· Nor gonbidatu _________________ zure urtebetzera aurten?

2

3

ARIKE

TAK

1

· Haiek niri oraingoan ez ______________ egia osoa kontatu.· Futbolari horrek partida hasieran ostikoa eman ______________entrenatzaileari.· Zeinek jo _____________ nor, entrenatzaileak ala jokalariak?· Orain nik ohartxo bat idatziko ________________ irakasleari den-dena azaltzeko.· Aizu, barkatuko ______________ baina, hori da zure lekua?· Amak hor eseri ______________ umea eta lasai-lasai joan da.· Zeukan diru guztia lapurtu ________________ bart.· Langile batzuek aizkorak zaku horretan sartu ______________.· Horiek zuri ez _______________ gertatutako guztia kontatu.

· Ni lehen Edurekin geratu _______________________________ zinera joateko.· Baina gure amak ezin _______________________________ gu eraman.· Filma amaitzean hurbilduko _____________________________ aitarekin.· Ezin ___________ palomitak guk eraman, debekatuta dagoelako.· Hala ere, bertan ere saltzen omen_______________________________gozokiak.· Haiek gu ez____etxera eramango.· Zuk eramango_?

·Ai

tak ez__________________ ezezagunak autoan ekartzen.·__Zu ez ________________ horretaz konturatu?·__Nik ez ________________ inoiz ezezagun bat gure autoan ikusi.

Inguratu aukera zuzena. (nor-nori / nor-nori-nork)

· Nori ahaztuko (zaio/dio) bihar baloia ekartzea?· Hurrengoan nik zuri ez (zaizu/dizut) bideojoko hori utziko.· Eguraldi txarrak plana zapuztu (digu/zaigu) guri.· Haiei futboleko kromoak putzuan erori (zaizkie/dizkie).· Gaur amari loreak eraman (zaizkit/dizkiot) nik.· Pilota errekara jausi (zaie/die) umeei.

· Karta horiekin ez (zaigu/diguzu) irabaziko.· Plastilinaz egindako irudiari zulo batzuk egin behar (dizkiogu/zaizkigu).· Nahi izanez gero, hemen dudana trukatuko (zaizu/dizut).

Jarri aditz egokia. (nor / nor-nork)

2

3

ARIKE

TAK

1 1. FITXAADITZA: INDIKATIBOA ORAINALDIAN

ARIKETAK

Markatu aukera zuzena.(nor / nor-nork / nor-nori-nork)

· Ikaskideari ez dizkio matematikak gustatzen.

· Ikaskideari ez zaizkio matematikak gustatzen.

· A n d e r r e k l a g u n a k e t x e r a e r a m a n d i z k i o . A n d e r r e k l a g u n a k e t x e r a e r a m a n d i t u .

· Saskibaloikoek entrenatzailea agurtu diote. Saskibaloikoek entrenatzailea agurtu dute.

· Horretaz oso azkar konturatu dute. Horretaz oso azkar konturatu dira.

· Gurasoek ez digute oharra sinatu guri. Gurasoek ez dituzte oharra sinatu guri.

· Eskupilotan aritu dute egun osoan. Eskupilotan aritu dira egun osoan.

· Haiek kalean aurkitutako txakurra jipoitu egin diote. Haiek kalean aurkitutako txakurra jipoitu egin dute.

· Horrelakorik ez zaie animaliei egin behar. Horrelakorik ez zaizkie animaliei egin behar.

· Bestela udaltzainek zuri isuna jarriko dizute. Bestela udaltzainek zuri isuna jarriko zaizue.

· Laster ordainduko zaizu jarritako

4

1 2. FITXA ARIKETAKADITZA: INDIKATIBOA ORAINALDIAN

Markatu aditz egokia.

· Haiek irakasleari bere liburua eskatu...du. diote.

· Bertsolari horrek gaia ahaztu...dituzue. du.

· Normalean, gai-jartzaileek gaiak asmatu egiten...diezue. dituzte.

· Zuek aldizkariotako pertsonaiak ondo ezagutzen...diote. dituzue.

· Zuek haiei institutuko oharra erakutsiko...dituzte. diezue.

· Ahapaldi horiei guk hitz bat kenduko...zaio. diegu.

· Berba horiek guk hor jarri ahal...diegu. ditugu.

· Olerki horiei zerbait falta...dizkie. zaie.

· Hori egiteko zuk tekla hori sakatu beharko...duzu. diozu.

· Liburu horri lizuna atera...zaie. zaio.

Bete hutsuneak.

·__Txerrizalea txerrikumeei hurbildu _______________ harrapatzeko.·__Baso horretako katagorriei jende asko hurreratzen ____________.·__Arratoiek zenbait gaixotasun transmititzen ____________ gizakiei.·__Narrasti harrapariek harrapakin handiagoei ere eraso egiten ____________.·__Tukanek elkarri baiak pasatzen _______________ mokotik mokora.·__Burruntziaren bizitzak aste batzuk baino ez ______________ irauten.·__Puma emeak ernaldiaren ondoren arrari ez ______________ hurbiltzen uzten.·__Kameleoiak intsektuak harrapatu eta oso-osorik irensten ____________.·__Arrabioak buztana galtzen badu, berehalaxe hazten ______________ beste bat.

· EGIZU 1 DBH • FOTOKOPIATZEKO MATERIALA © ZUBIA, S. L. / SANTILLANA

1

2 ARIKE

TAK

EDUCACIÓN, S. L. • 215

1 2. FITXA ARIKETAKADITZA: INDIKATIBOA ORAINALDIAN

· zaitut:

· dizkidate:

· zaizkigu:

· dituzte:

· die:

· zaigu:

· diete:

· ditu:

· naute:

· zaizkie:

Ezabatu oker dagoen aditza.· Laborategietan txertoak egiteko bakterioak erabiltzen (dituzte/dizkiete).· Sukarra dugun guztietan arnas-erritmoa bizkortzen (zaigu/dizkigu).· Medikuntza ikasten dutenei sendagileak deitzen (zaie/zaizkie).· Aneri txertoa eman (zaizkio/diote) arazorik ez izateko.· Hori entzuteak min ematen (zait/dit).· Sendagai hori gauero hartu behar izaten (naiz/dut).· Erizainak egunero jarriko (dizu/zaizu) termometroa ospitalean.· Erietxean ez (dute/diote) esaten gaixoari zer duen?· Bulegari horrek gu oso txarto tratatu (digu/gaitu).· Zeini galdetu ahal (digu/diogu) errezetei buruz?

Egin esaldiak aditz hauekin.3

4

1 3. FITXAADITZA: INDIKATIBOA ORAINALDIAN ETA LEHENALDIAN

ARIKETAK

Ezabatu oker dagoen aditza.

(orainaldia)

· Gero eta ordenagailu meheagoak egiten _____________________________. (dituzte/dizkiote)· Programak gordetzeko erabiltzen denari memoria deitzen___________________________. (dio/zaio)· Ideia horiek edonori bururatzen ____________________________. (zaizkio/dizkio)· Informatika edonori ez _____________________________ gustatzen. (zaizkio/zaio)· Aurten lan guztia informatizatu egin ____________________________. (zaie/dute)· Ikertzaileak datuak biltzen _____________________________. (ditu/dit)· Lagunari lanak Ikerrek egiten _______________________________ internetez. (dio/dizkio)· Ikustean oso pozik hartu_______________________________ zuen gurasoek. (naute/didate)· Mezua nik laster bidaliko _____________________________. (didazu/dizut)· Etxekonekoari ez _______________________________ inork hitz egiten beti ordenagailuaren aurrean dagoelako. (dio/dizkio)

Bete hutsuneak.

· Film horiek zineman ikusiko ______________________________.· Aktore batzuei ez ___________________________ makillajea jartzea gustatzen.· Obra amaitutakoan eszenaurrera hurbilduko _____________________________ aktore guztiak agurtzera.· Antzeztutako obrari, nire ustez, umore apur bat falta ____________________________ .

3

1

2

· Zuek antzokira nork eramango______________________________?· Antzezle guztiak zuzendariak eraman ______________________________ bere autoan.· Antzezpena oso dotore atera _______________________________ aktore errumaniarrai.· Ikasle horiek oso gustuko ____________________________ antzerkigintza.· Gaur erosi dituzuen margoak guk horiei eman ____________________________.

·____________Zuek gu ez______________engainatuko negar plantak eginez.

Osatu esaldiok aditza orain eta lehen aldian jarriz: (lehenaldia eta orainaldia)

· Aurreko urtean auzoan guretzako jokoak jarri ______________.· Jarlekuetako burdinari herdoila atera _______________.· Herdoildutako kale-argiak ere iaz kendu _____________.· Txakurrak arbolara hurbiltzen ________________-ean,arbola jausi egingo dela ematen du.· Ez __________________ lehengoan kontatu arbolarena.· Halaxe da, aste honetan haritza ere bota egin _____________.· Hiltzear omen zegoen, baina sustraitik erauzi ______________ herenegun.· Bankuan jesartzen zen agurea ere hil egin ______________.· Anbulantzian eraman omen _____________, sirena joka.· Atzo ilunabarrean jesartzen zen bankuari loreak jarri ______________ umeek.

ARIKE

TAK