EFMIIN STOK

GR

REBA

A

I R A U L T Z AB U R U J A B E T Z AG O R P U T Z AB I Z I T Z A

2 0 1 9 ko m a r t xo a k 8

GU GARA

M8 Euskal Herrian, iruditanMODA ETA FEMINISMOA:jostorratzen iraultza

Memoria eraikiz, emakumeok* erdigunera: Iraitz Agirre Aranguren

...+

EUSK

AL H

ERRI

KO B

ILGU

NE

FEM

INIS

TARE

N B

ERRI

PAPE

RA |

46.

zkia

. | M

ARTX

OA

201

9 emaraunIR

AKU

RRI

ZABA

LDU

BI-7

60-2

017

aurkibideaaurkibidea

ema(H)itzaAurkibidea

Herrien txokoa

Erreportaia

Irudia

Askatu mataza

Saretik

Kolaborazioa

Kuleroen kaxa

2

3

4

7

8

10

11

12

erantzun

IKASIGOZATU

rresistentziak azaleratu, gorputzak babestu eta herriak mobilizatu

genituen iaz, Sistema menperatzaile, patriarkal, kapitalista, heteroarautzaile,

misogino... -aren aurrean, eraldaketarako eta konfrontaziorako subjektu politiko gisa

agertzu ginen. Feminismoan antolatu behar gara, kolektiboki borrokan jarraitu behar dugu,

bizitza sostengatzeko ardura kolektibizatzeko, botere erlazioak errotik aldatzeko. Bizitza erdigunean

jarriko duen sistema bat behar dugulako eta, behin eta berriro errepikatu dugun moduan, geure gorputzaren eta

territorioaren jabe garelako. Euskal Herriaren burujabetza feminista hauspotzen jarraitzeko behin ere, grebara goaz!

Trantsizio horretan, emakumeon* parte-hartze politikoa, oinarri feminista duen herri proiektua eta Mugimendu Feministaren mintzakidetza

ezinbestekoak dira. Feministok etxeko lanak egiten gabiltza: boteretzen, auto –antolatzen, proposamen politikoak eguneratzen, aldarrikapenak biltzen

eta baita beharrezkoa denean ere, auto-kritika egiten. Jarraitu dezagun gauero iraultza feminista amesten. Jarraitu dezagun egunero iraultza feminista antolatzen.

Iraultza gugan da, iraultza gu gara, feministok grebara!

E

Egungo ekarpen ekonomikoez gain, beste asko landu eta lortzeko asmoarekin sortzen dugu kanpaina hau. Euskal Herriko Bilgune Feministaren proiektuari hauspoa ematea erabakitzen baduzu idatzi: bulegoa@bilgunefeminista.eus – era.

martxoa2

Emakumeok* planto! Egin genuen. Herri, hiri, auzo, kantoi eta landa. Hemen bildu ditugu iazko txoko ezberdinetako argazkiak:

herrien

txokoa

Argazkia: Aritz Loiola. Argazki press

Argazkia: ARGIA

BILBO

GASTEIZ

IRUÑEA

BAIONA

DONOSTIA

Argazkia: Iñigo Uriz. Argazki press

Argazkia: JENOFA BERHOKOIRIGOIN

Argazkia: DANI BLANCO

martxoa3

erreportaiaerreportaiaBAI

#;PARTEKATU eztabaidatu

DEFENDATU

MODA ETA fEMINISMOA: jOSTORRATZEN IRAULTZA

gungo moda bizi garen jendartearen estruktura sozial zein ekonomikoaren isla da, hortaz, nagusitzen den moda ereduak zapalkuntza sistemen barnean, esplotazio eta zapalkuntza ezberdinak birproduzitzen ditu. Hortaz, sistema heteropatriarkal eta kapitalistak bizirauteko duen tresnetariko bat da, horren bitartez betikotzen ditu sexu-. genero- rolak, eta nola ez kontsumo eredu merkatalista.

Moda-industriaz hitz egiterakoan feminizatua dagoen industria batetaz hitz egin behar dugu. Joskintza, historikoki, emakumeok esparru pribatuan egin dugun lana izan da, etxeko lanekin eta zaintza-lanekin batera. Europan kontsumitzen ditugun jantzien % 70 Asian, Afrika iparraldean eta Europa ekialdean ekoizten dira. Jantzi horiek leku horietako emakumeek egiten dituzte, esklabotza-egoeran, batik bat neska gazteek eta umeek. Salmenta handiko denda batetan kamiseta bat erosten ematen dugun denboran, Kanbodian dagoen emakume batek ehun jantzi baino gehiago josten ditu. Guk bederatzi euro laurogeita-hemeretzirekin ordaintzen dugu. Bangladesheko langileak jantzi bakoitzeko 18 zentimo kobratzen ditu. Egunero arropa berria kontsumitzen dugu,

Taiwaneko jostunak urtean behin edo bitan erosten du, beharren arabera.

Deslokalizazioaren atzean eskulan merkea ezkutatzeaz gain, modako lobbyek lan-eskubiderik ez duten edota eskubide lausoak dituzten langileen herrialdetara jotzen dute. Globalizazioak joko zelai zabal bat irekitzen du enpresek lehia basatian jokatzeko eta berauek zelai hori asimilatzeko: batak jasotzen duen kolpea beste batengan inpaktatzen du, guztia dago konektatua.

Horretan ere mugimendu feminista urteetan ibili da. Martxoaren 8ko greba feministan ez da kasualitatea ildoetako bat kontsumoarena izatea. Kontsumoa bere zentzu zabalean noski, baina industria eta modak

zuzenean emakumeongan duen indarkeria salatu dute hainbatek. Adibide dugu Bilbon egin diren ekintza ezberdinak, batez ere Inditex enpresaren kontrakoak, jendartea interpelatzen “kontsumitzaileok ezin gara esplotazio horren konplize izan” adierazten.

Urtero ere, Euskal Herriko Emakumeen Mundu Martxak nazioarteko ekintza bat egiten dute apirilaren 24an, Bangladeshen, Rana Plaza ehungintza fabrikan 2013an hil ziren 1130 pertsonak (gehiengoa emakumeak izanik) gogoan izateko eta enpresariei eta sistemari interpelazio zuzena egiteko. Ekimen hau zehazki gainera, Mundu Martxak lankidetzan egin izaten du SETEM eragilearekin. Izan ere, beraiek koordinatzen

E

Rana Plaza gogoan ekimena. Emakumeen Mundu Martxa (2018)

martxoa4

erreportaiaerreportaiaBAI

#;PARTEKATU eztabaidatu

DEFENDATU

dute Arropa Garbiak kanpaina Euskal Herrian. Kanpaina hau Filipinaseko lantegi bateko emakumeen borroka baten ondorioz hasi zen eta beraz ehungintzarekin eta industria feminizatuarekin lotura duten enpresak salatzen dituzte gehienbat, bertako emakumeen ahalduntzea sustatuz eta kontsumitzaileak kontzientziatuz. Beraiek zuzenean lotzen dute beraien jarduna mugimendu feministarekin, izan ere, “ehungintza industria, adierazle oso ona da nola ekonomia kapitalistak bere sustraiak emakumeenganako zapalkuntzan eta diskriminazioan sakontzen dituen”. Gainera ekonomia feministaren garrantzia azaltzen dute, batez ere bizitzaren sostengarritasuna eta giza-erreprodukzioa bezalako gaian mahai gainean jartzearen garrantzia.

Beraien azken proiektua “Fabricando Mujeres” dokumentala izan da, Al

Borde Films-ekin egin dutena. SETEMeko kideek adierazi diguten legez pelikula horretan “kontsumoak sortzen dituen indarkeria matxistak eta hauek emakumeongan dituzten kalteak” aztertzen dituzte. Lehenago egindako ikerketa baten ondorioa da dokumental hau. “Ikerketaren ondorioek ziotenez, kontsumoan dauden indarkeria matxistak identifikatzea zaila zen jendarteak normalizatuta zituelako. Fabricando Mujeres dokumentalak indarkeria horiek zeintzuk diren argira ateratzen ditu”. Horrela, indarkeria hauek hiru mailatan identifikatu dituzte: indarkeria zuzena (ikusgarria eta identifikatzen erraza: indarkeria fisikoa, sexuala, psikologikoa edo ekonomikoa), egiturazko indarkeria (sisteman egiturazkoak diren zapalkuntzak, adibidez pobreziaren feminizazioa) eta azkenik indarkeria sinbolikoa (kulturan ematen diren adierazpenak, iruditegi kolektiboan barnebiltzen

direnak). Fabricando Mujeres “indarkeria hauek kontsumoko hiru alorretan nola eragiten duten ikertzen du: etxeko produktuetan, pertsonaletan eta esparru publikoan”. Gainera, martxoaren 6an interneteko plataforma bat aurkeztuko dute (fabricandomujeres.org) material ezberdinekin eta batez ere indarkeria hauen denuntzia bat egiteko.

Baina errealitatea zera da, modaren industria gero eta bizkorragoa bilakatu dela. Fast fashion deritzon horretan, lehen 2 denboraldi bagenituen, egun 50 ditugu, etengabean aldatzen, biratzen. Astero dendetan arropa berria dago. Astero, blogger, youtuber, instagramer batek arropa berria erakusten du, eta ostean bota. Astero komunikazio agentziek beraien artean lehiatzen dira jantzi berria it girl bati jartzeko. Gelditu gabe, arin, bizkor.

Modak asimilatzen gaitu, surgatu eta inposatu, esklabo bilakatzen gaitu. Baina horren

Fabricando Mujeres dokumentalaren azala. Iturria: SETEM

martxoa 5

erreportaiaerreportaiaBAI

#;PARTEKATU eztabaidatu

DEFENDATU

aurrean hasiak dira beren lekua egiten beste eredu batzuk. Horren adibide dugu Katalin Antxia (Aretxabaleta, 1988). Berarekin elkartu gara The Modu bat proiektuaren inguruan hitz egiteko. Saran dauka bere tailerra, non urtean zehar kurtso intentsiboak zein urte osokoak ematen dituen. Bere markaren funtsa “ez dela zer, baizik eta nola” dela dio. Bere proiektua kontzientzia bati lotutako produktuak eskaintzeko nahi batetik dator. Jantzien iraunkortasun bat bermatuz, estetika egonkor batekin eta nola ez, ingurumenarekin kontzientzia bermatuz. Ez da kasualitatea, kontzientzia hau gaztetatik izan zuela, modaren estres horren barnean deseroso sentitzetik. Katalinek hausnarketa interesgarria egiten du moda jasangarriaz hitz egiten

dugunean. Bere hitzetan, “moda ekologikoa esaten baduzu bakarrik erreferentzia egiten ari zara jantziaren materialari. Edo jantzi bat egiteko prozedura berdeagoak erabili direla esaten ari zara. Aldiz, ez zara esaten ari jantzi hori non eta nola ekoiztu den”. Moda ekologikoa moda jasangarriaren barruan egon liteke, edo ez. Eta hau da merkatuan gertatu den nahasmena: Jendeak sinonimotzat hartu dituela moda jasangarria eta ekologikoa. Berarentzat gainera, kultura eta formakuntza dira kontzentziaziorako bidean “armarik hoberenak”. “Kultura, kultura, eta kultura lantzea. Eta onartzea nire eskubideak aldarrikatzera noanean, jantzita daramadan kamisetak behar bada beste norbaiten eskubideak zapaldu dituela

lehenengo.” argi eta garbi azaleratzen du. Emakume eta ekintzaileak gero eta gehiago dira, eta Antxiak dioen legez “azoka handietan elkar identifikatzen gara”. Badago kolektibotasun hori, badago norabidea eta badago moda feminista egitea.

Ezinbestekoa dugu kontsumo-kultura kontzientea zabaltzea eta balio horietan heztea. Jantzien atzean dagoen historia ikusten ikasi behar dugu, bai eta duten balioa ematen ere. Argi utzi behar dugu arropa merkeen prezioa ez dela erreala, prezio horien atzean lan-indarraren zapalkuntza ezkutatzen baita. Kontsumo basatia bultzatzen duten moda-lobbyei planto egin behar diegu, batetik, eta presio kolektiboa egin behar dugu, bestetik.

Katalin Antxia. Argazkia: Iker Iglesias

martxoa6

IruDIAK: EMAgIN zENTrOA7 martxoa

Memoriaz hitz egin dugunean, nola ulertzen duzu kontzeptu hau?

Historia eta memoria iraganarekin guztiz lotuta daude eta beraz, oroitzapenez dihardutela esan daiteke. Iragana, oraina eta etorkizuna euren artean erlatiboak diren kontzeptuak dira ordea, eta denbora horretan guk dugun lekuaren arabera harremantzen dira. Oroitzeko dugun gaitasuna oinarrizkoa da pertsonontzat, gure inguruak nola funtzionatzen duen eta bertan bizirauteko beharrezko ditugun elementuak ulertu, erabili eta gogoratzea edo ahanztea ahalbidetzen digulako. Iragana dinamika sozial guztietan dago modu batera edo bestera: gorputzetan, familietan, kaleetan, edo nazioan. Komunitate edo talde batek ezin du memoriarik gabe aurrera egin, garena eta ez garenaren definizio propioaren parte delako iragana. Identitatearekin oso lotuta dago beraz, izaki sozial bezala nola ulertzen eta identifikatzen garen taldekatze ezberdinen baitan.

Historiaren barnean, nola kokatzen duzu memoria?

Historia sarritan, eraikita dagoen zerbait dela esaten da; memoriarekin berdina gertatzen dela uste duzu?

Biak dira eraikiak, aukeratutako errelatoak diren heinean. Historialariek metodo zientifiko bat darabilte, kontzeptu teoriko, iturri, metodologia, hipotesi, galdera eta abar zehaztu batzuekin eta komunitate zientifiko instituzionalizatu baten

markoan planteatzen dituzte eztabaidak nagusiki. Memoria ariketak eta batez ere kolektiboak direnak, modu anitzetan transmititzen dira, ahoz aho edo idatzizko erregistroen bidez, baina baita iruditegiaren (monumentu bat edo leku izenak adibidez) edo ekintzak (errituak) berregiten. Zentzu horretan, memoria, eraikuntza kolektibo bat izan daiteke, iragana “sortzea” ahalbidetzen duen praktika sozial bat.

Memoriaren lekuen ideia zentzu honetan oso interesgarria da, espazio fisiko batzuen mantentzetik gertaera konkretu baten inguruko erritu bateraino doan prozesu gisa ulertuta. Iragana birsortu edo islatzen duten elementuak izan daitezke; festak, monumentuak, omenaldiak, errituak, museoak, liburuak, etab. Herri mugimenduentzat eta ertzeko kolektiboentzat oro har, memoriarena mugarri garrantzitsu bat izan dela ez dugu ahaztu behar. Izan ere memoria egitate eta prozesu kolektibo bat da, dinamikoa eta anitza, kolektiboek narrazio

honetan parte hartzen duten heinean aldatzen doana.

Azken urteotan gure memoriaren inguruko guda bat dagoela esan izan da. Memoriaren azterketan subjektu hegemoniko bat izan dela uste al duzu?

Eta horrela bada genero perspektibatik egiten diren ikerketak baliagarriak dira?Iragana gogoratzeko prozesuetan erabilitako estrategia eta metodologiak oso lotuta daude historiaren ikuspegi nagusitu edo hegemonikoekin eta hauek ezbaian jartzea ezinbestekoa da. Memoria nagusia, besteak beste, modu generizatuan, arrazializatuan eta klasistan jaso dugu, gizonak eta emakumeak edo beltzak eta zuriak bezalako estereotipo kulturalen transmisio gisa. Hori batetik, baina menperakuntza sistemen konplexutasun horretan, herri txikiek ere ez dugu lekurik izan eta esan daiteke, historiografia propio bat eratzen ari garela (inoiz bukatzen ez dela onartuta). Horren adierazgarri dira azken

askatu matazaaskatu matazaMemoria eraikiz, emakumeok* erdigunera

IRAITZ AGIRRE ARANGURENi elkarrizketa

“Mons et Crypta S. Adrian en Biscaia” Bilboko Euskal Museoa

martxoa8

urteotan areagotu diren museo edo interpretazio guneak, besteak beste, XVI. mendean kokatu behar ditugun Pasaiako Albaolako San Juan ontziaren ingurukoak edo Elkano konkistatzaile eta kolonizatzailearen figuraren inguruan egiten ari diren zuriketa guztia. Zein ikuspegitatik egiten ari gara? Zer ari gara erdigunean jartzen eta zer ez?

Ezinbesteko zaigu garai historiko guztietan emakumeak ere kokatzea, garai historiko guztietan egon gara eta! Baina ikusgarritasun eta baieztapen gisa baliagarri izan daitekeen arren, harantzago jotzea eskatzen digute ikuspegi feminista, intersekzional eta dekolonialak. Izan ere, emakumeen memoriara jotzen denean, askotan, erantzun esentzialistak irteten dira, emakume guztiak subjektu homogeneo gisa definituz. Genero aldagaiak kategoria analitiko bezala ez digu balio, izan ere sarritan, generoaren kontzeptualizazio konkretu bat izendatzeko erabiltzen baita, sexu berbaren pare. Horregatik da garrantzitsua generoa isolatutako aldagai bat barik, beste dominazio sistemekin nola uztartzen den aztertzea. Emakumea subjektu bezala nola sortzen den galdetu beharko genuke eta hau ikuspegi kritiko batekin aztertu, identitatea, kasu honetan genero identitatea, eraikuntza etengabean dagoen prozesu gisa ulertuz.

Nolatan uste duzu XVI. mendeko emakumeen esperientzia errelato horretan garrantzitsua dela?

Kasualitatez (edo) bukatu dut nik garai hau ikuspegi

feministatik aztertzen, azken urteotan garai horri lotutako hainbat ikerketa, prozesu eta memoriaren berreskurapenerako proiektuetan ibili naiz eta. Baina momentu batean galdera planteatu nuen: Euskal Herrian garai horren inguruan dauden memoriaren espazio horietan zergatik ez dago emakumeen presentziarik edo genero harremanen inguruko irakurketarik? Bitxia dirudi Erdi Aroa eta Aro Modernoaren arteko trantsiziora jo behar izateak, baina gaur egun mugimendu ezberdinetatik eta batez ere feminismoaren baitan ditugun hainbat galdera eta erronka elikatzeko oso hausnarketa interesgarriak egitea ahalbidetzen digula deritzot.

Azken urteotan hori egiteko interpelazio zuzena jaso dugu gainera feminista euskaldunok. Batetik, Abya Yalako feminista komunitarioekin batera izan ditugun topaketetan. Lolita Chavezek horrela interpelatzen gintuen Argiari emandako elkarrizketa batean: Odoletan daramazue. Inbasioa bultzatzen duen eredu intergenerazional bat daramazue barruan. Horixe gertatzen da, barruan daramazuela, ezin ikusia zaizuela, zeuen osagai delako, ez duzuelako zeuen izatea deskolonizatu hemen, hemen ere kolonizazioa gertatu baitzen. Zeuen barrura begira hasiko bazinete, eta ikusi nola torturatu zituzten hemen zuen arbasoak, hemengo amatxi jakintsuak, Zugarramurdin erre zituzten emakumeak… analisi kritikoa egiteko gai

izango zinatekete.  Hari berari heldu zion Silvia Federicik iaz Euskal Herrian izan zenean Zugarramurdiko gertaeren inguruan egiten diren narrazioarekin harrituta. Izan ere, esklabutza eta bestelako menperakuntza bitarteko biolentoen gisan, botere eta baliabide metaketa izugarri bati bide eman zion trantsizio aro hau ahalbidetu zuen mugarri kriminala izan baitzen sorgin-ehiza, Kaliban eta Sorgina liburuan azaltzen duen bezala.

Uste dut oso garrantzitsua dela guk Euskal Herriko Mugimendu Feminista bezala honen inguruan hausnartzea, ez soilik Zugarramurdi eta sorgin ehizaz eta horren inguruan sortu nahi dugun memoriaz. Garai historiko horretan ezartzen hasi zen sistema kapitalista-patriarkalaren aurreko genero harreman moduak eta aldaerak ezagutuz, zalantza barik, harrigarri eta argigarri egingo zaizkigun elementuak topatuko ditugu.

Bukatzeko, memoria, errelatoa, kolektiboa... zein paper gauzatzen dute guzti hauek gaur egungo ibilbidean?

Memoriaren inguruko gerturapen kritikoek, iraganaren inguruko nagusitu diren errelatoak ezbaian jarri eta beste orainaldi batzuk eraiki eta bestelako etorkizunekin amets egiteko ateak zabaltzen dizkigute. Bilgune Feministatik memoria feminista kolektiboa osatzera begira ekin diogun bidea mugarri garrantzitsua izan daitekeela iruditzen zait.

Emakumea subjektu bezala nola sortzen den galdetu beharko genuke eta hau ikuspegi

kritiko batekin aztertu, identitatea, kasu honetan genero identitatea, eraikuntza

etengabean dagoen prozesu gisa ulertuz.

Iraitz Agirre Aranguren

martxoa 9

enbora jendartea antolatzeko tresna da. Testuinguru ekonomiko,

politiko eta sozialen arabera hura ulertzeko modua aldatu da. Naturaltzat ematen dugu, baina erloju denbora kapitalismoak sortu duen eraikuntza kulturala da. Industrializazio prozesuarekin batera denbora dirua bihurtuko da, kapitala metatzeko tresna. Naturaren zein gorputzaren denboretatik aldendua, produkzioan zein kontsumoan oinarritzen ez den denbora ez da aintzat hartuko edota galdutzat joko da.

Industria iraultzaren hastapenetan, denbora tresna politikoa eta borrokarako eremua izan zen. Hain zuzen ere, XIX. mendean garatutako langileen borroka gehienek denboraren gaineko kontrola berreskuratzea izan zuten ipar.

Are gehiago, bizitza eta kapitalaren arteko gatazka ulertzeko zirrikitu interesgarria da:

1) Gure bizitza zikloak kapitalak antolatzen ditu: haurtzaroa eta gaztaroa formakuntzarako, helduaroa lan merkatuan aritzera, eta zahartzaroa erretirora. Baita eguneroko bizitza ere: 8 ordu lo egiteko, 8 ordu lan ordainduan aritzeko, 8 ordu aisialdi edo kontsumoan aritzeko. Eskema honetan kapitala baino ez dago, bizitza sostengatzeko prozesu gabe.

2) Gure bizitza zikloak patriarkatuak antolatzen ditu. Etxeetan, ustezko eremu pribatu eta ez-politikoan, bizitza sostengatzeko denborak kudeatzen dira: denbora biologikoak, zaintzari lotutakoak, bizitzaren erreprodukzioa

bermatzen dutenak. Hauek guztiak ezkutuan, musu-truk zein esplotazio harremanen pean burutu dira. Kapitalismo eta patriarkatuaren arteko aliantza dugu: gure bizitza proiektuak familia nuklear eta heterosexuala sortzera, mantentzera eta birproduzitzera bideratzen dituena. Hemendik ateratzen den plusbalioa ikaragarria baita. Hauxe emakumeon* patua.

3) Gizonen bizitzak, orobat, denbora bakarra du ardatz (kapitalarena), emakumeonak*, ordea, kapitala eta bizitzaren arteko gatazka eta tentsioa sostengatzen du (lanaldi bikoitzak, hirukoitzak, etab.).

Neoliberalismoaren garai hauetan kapitalaren erritmoek dena gidatzen dute: dena merkantilizatu daiteke, dena saldu eta erosi, produkzioa just in time bihurtu, langileok 24 orduz erabilgarri egon behar dugu, 365 egunez, gauez zein egunez… Bizitza ez da existitzen.

Kapitalismoak natura suntsitzen du, esplotatu, krisi ekologikoa eragin,baliabideak lapurtu. Baita pertsonon esplotazio eta suntsiketa burutu ere: gerra inperialistak, prekarietateak eraildako langileak, zaintza krisia eta honen kate globalak, emakumeon* kontrako bortizkeria, errefuxiatu zein migranteenak...

Basakeria honi aurrea hartzeko denboraren burujabetza eskuratu beharrean gaude. Denbora afera politikoa da. Gure bizitzak gureak dira, bizitzeko dugun denbora apurrarekin nahi duguna egin dezagun! Greba feministan kapitala suntsitu eta gure bizitzak zein gure denborak berreskuratzera goaz!

saretiksaretik

D

Denbora gurea da!

Mar

ina

Saga

stiz

abal

, Bilg

une

fem

inis

tako

kid

ea

martxoa 10

rain urte bete Euskal Herriko Eskubide Sozialen Kartak (EHESK) martxan jarritako Herri Ekimen Legegilearen (HEL) ibilbideari PNVk, PSEk eta PPk amaiera eman diote. (zorionez, EH Bildu eta Podemos gure alde izan ditugu). Ekimen horren helburua bazen egun indarrean dagoen babes sozialaren estaldura zabaltzea, handitzea. Konkretuki bi lege aldatu nahi genituen: Diru Sarrerak Bermatzeko Errenta (DBE) 18/2008 eta Etxebizitzaren Legea 3/2005. Tamalez, hain beharrezkoa dugun eztabaidarako bidea galarazi digute. 51.000 sinadura ezer ezean utzi dituzte. 51.000 bai, bestelako babes sistema sozial baten alde, 51.000 ahots pobreziaren eta bazterketa sozialaren kontra umezurtz utzi dituzte.

2018ko datuei arreta jarriz gero, alde batetik, prestazio hau jasotzen dutenen artean, jada %20a langile pobreak dira eta etengabe hazten doan kolektiboa da. Bestetik, %25,7a miseriazko pentsioak jasotzen dituzten pentsionistak dira. Eta, eskubide horren %57,7aren onuradunak emakumeak dira. Berriro ere, genero perspektibatik aztertuz gero, datuek argi erakusten dute egiturazko bazterkeria egoera: DBE jaso behar dutenen artean gehiengoa emakumezkoa da.

Halaber, Eusko Jaurlaritzaren borondate politikoa

gutxieneko estaldura eskaintzea da eta horretarako sistema deseraikitzen ari dira azkenengo urte hauetan: prestazioa eskuratzeko baldintzak gogortzen dituzte eta diru kopuruan ere beheranzko joera dago. Horrela, adosten dituzten murrizketek kolektibo horien bizi kalitatean zuzenean eragingo dute eta bizi autonomoa garatu ahal izateko beharrezkoak diren baliabideak ukatuko dizkiete. Zentzu horretan, 2012. urtetik gaur egun arte, %13,5eko murrizketa jasan izan du eskubide horrek. Gainera, Eusko Jaurlaritzaren erabakia tarteko –Espainiako Gobernuak 2019 urterako ezarritako Gutxieneko Soldata ez aplikatzeak– DSEn kopuruak 2019rako %30 baino gehiagoko murrizketa izanen luke.

Gauzak horrela, berriro ere, EAEko gizarte babeserako ereduari buruzko eztabaida era faltsuan itxiko da. Emanen ez den baina eman beharko litzatekeen eztabaidan, agerian utzi beharko litzateke lan harremanen eta gizarte segurantzaren alorrean eskumenik ez izateak (lan harremanetarako eta gizarte segurantzako euskal esparrua), Madrilen erabakitako lan erreformek eta pentsio murrizketek eragindako ondorioei DBEren bidez aurre egin behar izatera garamatzala. Pobreziaren eta gizarte bazterkeriaren igoera, langile pobreen errealitate

berria eta pentsio apalak Madrildik hartutako erabakien ondorio zuzenak dira.

Hemendik aurrera, eremu horretan geratzen dena PNV eta PSEk aurkezturiko lege proposamena da, zeinak HEL neutralizatzeko helburuarekin sortua izan zen. Ez hori bakarrik: mugimendu horrekin, urte bete lehenago Eusko Jaurlaritzak aurkeztutako 18/2008 legea erreformatzeko prozesua zartatu egin zuten, beharrezkoak ziren eztabaida eta bermeak mugatuz. Finean, gai horren inguruan premiazkoa den adostasun soziala ekidin nahi izan dute.

Ondorioz, lege proposamenaren aurka agertzen gara eta babes sistemaren inguruan herri honek beharrezkoa duen eztabaida abian jartzea eskatzen diogu Eusko Jaurlaritzari. Gaur egungo jendartean, ekonomian eta lan munduan daukagun egoerari erantzuteko benetako aldaketak behar ditugu. DBE gizarte kohesiorako benetako tresna bihurtzeko borondate politikoa behar da, bai eta politika integralak garatzeko tresnak izateko beharrari heltzeko borondate politikoa ere. LABek lanean jarraituko du gaur egungo eta etorkizuneko jendarteak behar duen euskal babes sistemaren eztabaidan sakontzen. LABek lan harremanen eta babes sozialaren euskal esparruaren borrokan tinko jarraituko du.

O

PNVk, PSEk eta PPk 51.000 ahots pobreziaren eta bazterketa sozialaren kontra umezurtz utzi dituzte

Bea Martxueta, Euskal Herriko Eskubide Sozialen Kartako kidea

martxoa 11

IRAKURRIZABALDUBI-760-2017