DOKUMENTAZIOA ETA METODOLOGIAauzoak.eus/sites/auzoak.eus/files/attachments/Gaindegia... · 2017-07-12 · Hiri metabolismoa jorratzen duen atala da eta ur, energia eta hondakin zikloak

Euskal hiriburuetako auzoen bizigarritasun-neurgailua

DOKUMENTAZIOA ETA METODOLOGIA

2016ko azaroa

Babeslea:

Euskal hiriburuetako auzoen bizigarritasun-neurgailua – Dokumentazioa eta metodologia

1

00.. AURKIBIDEA

00.. AURKIBIDEA ..................................................................................................................................................1

11.. ABIAPUNTUA: AURRETIKO ERREFERENTZIAK ETA ESPERIENTZIAK ..............................................................4

11..11.. SARRERA ...........................................................................................................................................4

11..22.. THE URBAN AUDIT ............................................................................................................................4

11..33.. BARTZELONAKO EKOLOGIA URBANOAREN AGENTZIA ....................................................................7

11..44.. CITY OBSERVATORY ....................................................................................................................... 12

11..55.. GLOBAL URBAN OBSERVATORY (GUO) ......................................................................................... 13

11..66.. VITORIA-GASTEIZKO HIRI BEHATOKIA ........................................................................................... 14

11..77.. DONOSTIAKO HIRI BEHATOKIA ...................................................................................................... 15

11..88.. BILBOKO HIRI BEHATOKIA ............................................................................................................. 16

11..99.. IRUÑAKO HIRI BEHATOKIA ............................................................................................................ 17

22.. MARKO TEORIKOA ..................................................................................................................................... 18

22..11.. HIRIEN SORRERA ETA HAZKUNDEAREN LOGIKA ........................................................................... 18

22..22.. HIRI-HAZKUNDEAREN ERAGOZPENAK ........................................................................................... 21

22..33.. HIRIRAKO ESKUBIDEA .................................................................................................................... 22

22..44.. HIRI IRAUNKORRAREN EREDUA ..................................................................................................... 22

33.. MARKO PRAKTIKOA ................................................................................................................................... 24

33..11.. DATU ETA ITURRIEN PROBLEMATIKA ............................................................................................ 24

33..22.. EUSKAL HIRIBURUEN DIMENTSIO ESPAZIALA ............................................................................... 26

44.. AUZOEN BIZIGARRITASUNA NEURTZEKO ADIERAZLEAK ........................................................................... 27

44..11.. HIRI MORFOLOGIA ......................................................................................................................... 28

4.1.1. Kontzeptua ................................................................................................................. 28

4.1.2. Adierazleen fitxa teknikoa .......................................................................................... 29

4.1.3. Hiri morfologia egoki baterako zenbait adibide ......................................................... 30

4.1.3.1. Gerriko berdeak eta hiri baratzak ........................................................................... 30

4.1.3.2. Teilatu berdeak ....................................................................................................... 31


2

4.1.3.3. Super-irla edo “Superilla” ....................................................................................... 32

44..22.. ZERBITZUEN ESKURAGARRITASUNA .............................................................................................. 33

4.2.1. Kontzeptua ................................................................................................................. 33


4.2.3. Zerbitzuen eskuragarritasuna sustatzeko zenbait adibide ........................................ 35

4.2.3.1. Hutsik dauden eraikin industrialen berrerabilera .................................................. 35

44..33.. MUGIKORTASUN IRAUNKORRA ..................................................................................................... 36

4.3.1. Kontzeptua ................................................................................................................. 36


4.3.3. Mugikortasun iraunkor baterako zenbait adibide ..................................................... 38

4.3.3.1. Garraio publiko eta bizikletaren arteko aldagailu modalak ................................... 38

4.3.3.2. Sare ortogonala ...................................................................................................... 39

44..44.. METABOLISMO DEMOGRAFIKOA .................................................................................................. 40

4.4.1. Kontzeptua ................................................................................................................. 40


4.4.3. Metabolismo demografiko egoki baterako zenbait adibide ...................................... 42

4.4.3.1. Ikuspegi inklusiboa txertatu auzoen hiri-eraberritzean ......................................... 42

4.4.3.2. Tutoretzapeko etxebizitza lagunduak sortu ........................................................... 42

4.4.3.3. Ekimen berritzaile publiko eta pribatuak sustatu................................................... 43

44..55.. GIZARTE KOHESIOA........................................................................................................................ 44

4.5.1. Kontzeptua ................................................................................................................. 44


4.5.3. Gizarte kohesio egoki baterako zenbait adibide ........................................................ 46

4.5.3.1. Udalek etxebizitzak erosteko mekanismoak aktibatu ............................................ 46

4.5.3.2. Aktibazio sozioekonomikorako estrategiak ............................................................ 46

4.5.3.3. Adin tarte desberdinei bideratutako hiri-altzariak ................................................. 48

55.. ERANSKINAK .............................................................................................................................................. 49


3

55..11.. AUZOEN MUGA GEOGRAFIKOAK ................................................................................................... 49

5.1.1. Vitoria-Gasteizko auzoen muga geografikoak............................................................ 49

5.1.2. Baionako auzoen muga geografikoak ........................................................................ 50

5.1.3. Bilboko auzoen muga geografikoak ........................................................................... 51

5.1.4. Donostiako auzoen muga geografikoak ..................................................................... 52

5.1.5. Iruñako auzoen muga geografikoak ........................................................................... 53

55..22.. ADIERAZLE KALKULUARI BURUZKO ZENBAIT OHAR ...................................................................... 54

5.2.1. Zonalde berdeen presentzia ....................................................................................... 54

5.2.2. Inundagarritasun arriskua .......................................................................................... 54

5.2.3. Zerbitzuen eskuragarritasuna .................................................................................... 54

5.2.4. Orografia-konplexutasuna.......................................................................................... 55

5.2.5. Garraio publikora irisgarritasuna eta bidegorrien irisgarritasuna ............................. 55

5.2.6. Aparkalekuen presentzia ............................................................................................ 56

5.2.7. Europatik kanpo jaio den biztanleriaren presentzia .................................................. 56

5.2.8. Gizarte eragileen ehun dentsitatea ............................................................................ 56


4

11.. ABIAPUNTUA: AURRETIKO

ERREFERENTZIAK ETA ESPERIENTZIAK

11..11.. SARRERA

Atal honetan Euskal Herriko zein mundu mailako hiri behatoki nagusiak aurkezten dira. Hirien

iraunkortasunaren erronkari aurre egiteko lantzen dituzten oinarrizko erreferentziak azaltzen dira,

azterketarako erabiltzen dituzten adierazle eta bistaratzaileetan arreta berezia jarriz. Ezagutza hau

Euskal Herriko hirien iraunkortasun paradigmari erantzuna emateko abiapuntua da.

11..22.. THE URBAN AUDIT

Europako Urban Audit proiektuak 1990. hamarkadan du hastapena Europako hiri nagusien bizi

kalitatea alderatzeko informazio estatistikoa biltzeko xedearekin. Proiektu honen sustatzaile

nagusia Europako Batzordeko Politika Erregional eta Urbanoaren Zuzendaritza Orokorra da,

EUROSTATen lankidetzarekin batera garatzen duelarik. Ondorioz, estatu bakoitzeko estatistika

institutuak dira informazioa jasotzeko erantzukizuna duten entitateak, EUROSTATek koordinatuta.

Hirien diagnostikoa gaurkotzeko asmoz datuak hiru urtean behin bildu eta sisteman integratzen

dituzte. Honela, egun seigarren datu bilketan murgilduta daude. Proiektuak aurrera egin ahala

aldaketak izan ditu bai metodologiaren esparruan zein lurraldearen ikuspegitik. Egun, Europako 900

bat hirientzako informazioa biltzen dute, horien artean, Vitoria-Gasteiz, Bilbo, Barakaldo, Getxo,

Iruñea, Donostia, Irun eta Baiona. 187 aldagaiekin hirientzako 63 adierazle kalkulatzen dituzte,


5

zenbait adierazle udalerri azpiko eremu geografikoentzat, eta beste zenbait, hiri-eremu

funtzionalak osatzen dituzten udalerriz gaindiko eremuentzat ere. Euskal Herrian mota honetako

eremu bakarra Bilbo eta bere ingurua osatzen duen konurbazioa da.

Proiektuaren azken helburua hiriko bizi-kalitatea hobetzen laguntzea da. Alde batetik, Europako

hirien artean esperientzien elkar trukaketa bultzatuz; bestetik, praktika onak identifikatzen

lagunduz. Europa mailako Benchmarking ariketa honek hirien eta bere inguruko dinamiken gaineko

informazioa eskaintzeko misioa du.

Irudia 1. Urban Audit proiektuaren bistaratzailea.

Aipatu bezala asko dira proiektuan aintzat hartzen diren adierazleak, baina orobat adierazle

tradizional edo ohikoak direnez ez ditugu hauek guztiak orain zerrendatuko. Halere, interesgarria da

ikustea adierazle multzo handi hori hurrengo egituraren arabera sailkatuta dagoela.


6

URBAN AUDIT - ADIERAZLEEN EGITURA OROKORRA (EUROSTAT)

Population on 1 January by age groups and sex

Population structure

Population by citizenship and country of birth

Fertility and mortality

Living conditions

Education

Culture and tourism

Labour market

Economy and finance

Transport

Environment

Esan bezala, adierazle tradizionalak nagusi dira adierazle sistema honetan, eta hain zuzen ere, hori

da neurgailu sistema honen ahulgune nagusienetariko bat. Bizi-kalitatea bera neurtzeko irizpideak

faltan botatzen dira eta adierazle multzo bat handia izateagatik ez du bizi-kalitatearen gaineko

berezko informazio gehiago ematen. Seguruenik, Europak barne duen hiri-heterogeneitatea eta

hirigintza zein bizi-kalitatearen gainean irizpide komunak adosteko zailtasunak zerikusi handia

izango dute proiektuaren diseinuan.

Hego Euskal Herriko hiriez eskuragarri dagoen informazio multzoa nabarmen txikiagoa da, eta

multzo hauetan sailkatuta dauden adierazle sorta bat da. Baina funtsean aipaturiko ezaugarriak

dituzten adierazleak dira. Hona hemen 32 adierazle horien zerrenda:

URBAN AUDIT - ADIERAZLEAK HEGO EUSKAL HERRIKO HIRIBURUENTZAT (INE)

Población residente (Personas)

Proporción de población de 0-14 años (Porcentaje)

Proporción de población de 15-64 años (Porcentaje)

Proporción de población >65 años (Porcentaje)

Edad mediana de la población (años)

Proporción de nacionales sobre la población total (Porcentaje)

Proporción de nativos nacionales sobre la población total (Porcentaje)

Proporción de nacidos en el extranjero sobre la población total (Porcentaje)

Proporción de extranjeros sobre la población total (Porcentaje)

Número total de hogares (Número)

Tamaño medio de los hogares (Número)

Proporción de hogares de una persona sobre el total de hogares (Porcentaje)

Número de viviendas convencionales según Censo (Número)

Proporción de viviendas vacías (Porcentaje)

Tasa bruta de natalidad (Tantos por mil de personas)

Tasa bruta de mortalidad (Tanto por mil de personas)


7

Tasa de desempleo (Porcentaje)

Proporción de ocupados entre 20-64 años sobre la población activa (Porcentaje)

Tasa de actividad (Porcentaje)

Proporción de empleo en servicios (NACE Rev.2 G-U) (Porcentaje)

Proporción de empleo en industria (NACE Rev.2 B-E) (Porcentaje)

Superficie total (Km2)

Proporción de niños de 0-4 años en guarderías sobre la población de 0-4 años (Porcentaje)

Proporción de población entre 25-64 años con máximo nivel educación ISCED 0, 1 ó 2 (Porcentaje)

Proporción de población entre 25-64 años con máximo nivel de educación ISCED 3 ó 4 (Porcentaje)

Proporción de población entre 25-64 años con máximo nivel de educación ISCED 5 ó 6 (Porcentaje)

Porcentaje de desplazamientos al trabajo en coche (Porcentaje)

Porcentaje de desplazamientos al trabajo a pie (Porcentaje)

Porcentaje de desplazamientos al trabajo en transporte público (Porcentaje)

Duración media del desplazamiento al trabajo (minutos)

Número de pernoctaciones turísticas anuales (Número)

Número de plazas disponibles en establecimientos turísticos (Número)

11..33.. BARTZELONAKO EKOLOGIA URBANOAREN AGENTZIA

Bartzelonako Ekologia Urbanoaren Agentziak (BCNEcologia) urbanismo ekologikoa bezala definitzen

duen hiri ereduaren marko kontzeptuala garatu du. Hirigintza estrategia honen oinarria hiriak

berezkoak dituen aktibitate, hartu-eman eta bizigarritasuna hobetu edo betetzeko beharrezkoak

diren baliabideak murriztea da, eta horretarako, hiri eredu iraunkor batek izan beharko lituzkeen

ezaugarriak definitu ditu.

Horiek horrela, hiri eredu iraunkor bat morfologia trinkoa, antolakuntza konplexua, efizientzia

metabolikoa eta gizarte kohesioa dituena litzateke.

a) Hiri trinkotasuna

Atal honek hiriak bere oinarri fisikoarekin dituen ezaugarriak aztertzen ditu. Aktibitate zein hartu-

emanak modu eraginkorrean gauzatzeko eta lur erabilera murrizteko, hiriak dentsitate aproposa

eta espazio irekien oreka egokia izatea du helburu. Hiriko erabilera eremu desberdinen arteko

mugikortasunak ibilgailu pribatua ordezkatzen duen hartzen du kontuan.


8

b) Hiri konplexutasuna

Hiri konplexutasunak hirian eragiten diren aktibitate ekonomikoari eta zerbitzuen erabilgarritasun

mailari arreta jartzen die. Horrezaz gain, biodibertsitatearen eta gune naturalen presentzia eta

kalitatea jorratzen ditu. Pertsonek eskaintza hauetara duten gertutasuna efizientzia energetikoa

bermatzeko modua da.

c) Efizientzia metabolikoa

Hiri metabolismoa jorratzen duen atala da eta ur, energia eta hondakin zikloak hartzen ditu barne.

Baliabide naturalen erabilerak efizientzia maximoa lortu behar du ekosisteman duen inpaktua

ahalik eta gehien murrizten duelarik. Hori lortzeko ardatz nagusiak energia berriztagarrien erabilera

eta hondakinen birziklatzea dira.

d) Gizarte kohesioa

Gizarte kohesioak hirian gertatzen diren harreman sozialak aztertzen ditu. Dibertsitate egoki batek

pertsona talde desberdinak espazio publikoa erabiltzera bideratu eta hauen arteko hartu-emana

ahalbidetzen du. Hirian sortzen den segregazioa eta ondorioz datozen gatazka sozialei aurre egiten

lagungarria da.


9

Irudia 2. BCNEcologiaren hiri eredu iraunkorraren marko kontzeptuala. Iturria:

www.bcnecologia.net

Helburu hauek lortzeko hainbat proposamen garatu dituzte. Ezagunenak hirigintza ekosistemikoa,

super-irla edo “superilla” eta mugikortasun sare ortogonala dira. Gainera, hirien iraunkortasuna

aztertzeko adierazle sorta interesgarri bat osatuta daukate eta hauen parametro optimoak

diseinatu dituzte.


10

Irudia 3. BCNEcologiak proposatutako hirien iraunkortasuna neurtzeko adierazleak. Iturria: El

Urbanismo Ecológico (2012), BCNEcologia


11

Irudia 4. BCNEcologiak proposatutako hirien iraunkortasuna neurtzeko adierazleak. Iturria: El

Urbanismo Ecológico (2012), BCNEcologia


12

11..44.. CITY OBSERVATORY

City Observatory hirien inguruko hausnarketa bultzatzen duen behatoki bat da. Ekimen honen

ikerketagai nagusia Portland hiriburua (Oregon) bada ere, Ameriketako Estatu Batuetako (AEB)

hirien behatoki gisa aritzen da. Bertan hirien inguruko kontzeptuak garatu, azken ikerketak baloratu

eta hiri-komunitateak indartzen dituzten ideia berritzaileak balioan jartzen dituzte.

Jorratzen diren gaiak ugariak dira eta hauen inguruko txostenak eskuragarri dituzte. Adierazle eta

bistaratzaileak ezin dira zunenean kontsultatu; dokumentuen barruko datu eta mapak soilik daude

ikusgai. City Observatory-k ondorengo alorren inguruko ezagutza partekatzen du:

- Ekonomia aukerak

- Talentua eta oparotasuna

- Garapen estrategiak

- Berrikuntza eta ekintzailetasuna

- Etxebizitza merkatua

- Gentrifikazioa

- Ekonomia metropolitanoa

- Planeamendua eta kontsumoa

- Haurrak eta hiria


13

11..55.. GLOBAL URBAN OBSERVATORY (GUO)

Nazio Batuek bultzaturiko Global Urban Observatory proiektua hiriei euren egoera eta beharren

argazki bat eskaintzeko misioarekin jaio zen. Helburu horrekin, GIS teknologiaren erabilera egiten

du: espaziotik eskuratutako hiri baten argazkiekin kaleen gaineko informazio ugari eskaintzen du.

Landa lanaz ere osatzen da informazio hori, behar izanez gero.

Mundu mailako hiri-garapenaren errealitatea ezagutzeko datu base honekin hiri eta

komunitateentzako Garapen Iraunkorrerako Hamaika Helburuen Jomugaren inplementazioa

monitorizatzen da. Ortzemuga nagusia 2030 urtean hiriak inklusiboagoak, seguruagoak eta

erresilientzalagoak bihurtzea da.

Adierazle galeriari dagokionez, adierazle nagusiak 20 dira, hirigintza politika publikoak definitzeko

garrantzitsuak direnak. Datu kualitatibodun 9 zerrenda daude, ikuspuntu kuantitatibo hutsean

neurtu ezin diren gune edo elementuen gaineko informazioa biltzeko asmoarekin. Azkenik, beste 13

indikadore daude, informazio osagarria eskaintzen dutenak. Adierazle guztiak bi multzotan

sailkatzen dituzte, zentsuetan eta etxeguneen inkesta nazionaletan oinarrituriko adierazleak, alde

batetik; beste hainbat iturrietan oinarrituriko adierazleak, bestetik.

Adierazleen gaineko zehaztasun gehiago ez da txosten honetan eskainiko ekarpen berezirik ez

duelako egiten. Izan ere, euskal hiriburuen problematika nagusia mundu mailako hirigintza

errealitatearen problematika nagusietatik urrun dago.

Irudia 5. Hiria gauez. © ONU-Hábitat


14

11..66.. VITORIA-GASTEIZKO HIRI BEHATOKIA

Hiri adierazleen sistemak Vitoria-Gasteiz hiriaren eta hiriak izan duen bilakaeraren berri emateko

estatistika datuak eskaintzen ditu, ikuspegi zabal batetik. Informazio sistema honek 250 adierazletik

gora hartzen ditu barne, hiru atal handitan egitaratuta: LURRALDEA ETA INGURUMENA, GIZA

KOHESIOA eta EKONOMIA ETA LEHIAKORTASUNA.

Hauetako bakoitza, halaber, talde eta azpitaldetan banatuta dago, erabiltzaileak informazioa

errazago aurki dezan. Adierazlea errealitatearen interpretazio enpirikoa da. Adierazleek hiru funtzio

nagusi dituzte: erraztea, zenbatzea eta komunikatzea.

Hiri adierazleen funtzio eta helburuak honakoak dira:

- Hirien baldintza eta prozesu zailak modu erraz batean adieraztea, jendea arazoez sentsibiliza

dadin.

- Hiriaren osagaien ikerketa zientifikoa erraztea, eta bereziki, egungo gertakariak eta

harremanak hobeto ulertzen laguntzea.

- Nazioko zein nazioarteko hiriak eta hiriko alderdiak alderatzeko aukera ematea.

- Arduradunek sektore publikoan zein pribatuan hartu beharreko erabakietarako informazio

iturri izatea.

- Eragile publiko eta pribatuen barne eta kanpoko jardueren berri ematea.

- Biztanleen parte-hartzea erraztea, bereziki herritarren mugimenduena.

- Hirietan ematen diren joera berriak identifikatzen eta diagnostikoa egiten laguntzea.

- Hiriko politika berrien definizioa eta jarraipena erraztea.

- Hirian zer gertatuko den aurreikusten eta prospekzio-politikak egiten laguntzea.

- Politikak burutzean lortu nahi diren helburuen ulermena sustatzea.

Ikuspegi kritiko batetik, ordea, gabezi desberdinak dauzka. Informazio asko eskura jartzea positiboa

eta beharrezkoa da Open Data filosofiaren baitan, baina faltan botatzen da diseinu teoriko eta

analisirako marko garatu bat aditua ez den pertsona bati, izan herritarra edo udal zinegotzi bat,

diagnostikoa egiten laguntzeko. Interbentzio publikoa beraren ikuspegitik monitorizaziorako

baliabideak faltan botatzen dira. Hiri Adierazleen Sistema, bestalde, ez da elebiduna.


15

11..77.. DONOSTIAKO HIRI BEHATOKIA

Behatoki honek hiru baliabide jartzen ditu herritarren esku: urteko ekonomi txostenak, egoera eta

sektoreko ikerketak eta datu estatistikoak. Urteko txosten ekonomikoak esparru desberdinak

lantzen dituzten txosten mardulak dira eta amaieran auzo mailako informazioa dator. Egoera eta

sektoreko ikerketak deritzon horietan, ostera, koiuntura ekonomikoa, lan merkatua, merkataritza,

“smartcityaren” kontzeptua eta bestelako ikerketagaiak nagusi dira.

Datu estatistikoen atalan bederatzi azpi-atal daude:

- Hiriaren eta auzoen laburpena

- Biztanleria

- Enplegua

- Enpresen jarduera

- Hiriaren erakargarritasuna

- Jarrera berritzailea

- Mugikortasuna

- Bizi-kalitatea eta kohesio soziala

- 2008 urte aurreko datuak

Hiriaren eta auzoen laburpenean auzo bakoitzerako 42 adierazle eskuragarri daude, biztanleria-

demografia, lan merkatua, jarduera ekonomikoa eta errenta ataletan antolaturikoak. Datu

interesgarriak dira eta auzo bakoitzaren ezaugarri nagusi batzuk ezagutzeko parada ematen dute.

Faltan botatzen da, ordea, hiri baten errealitatean berebiziko garrantzia duten elementu

desberdinen analisia (hirigintza, mugikortasuna,…) eta datuak interpretatzen lagunduko duen

aginte kuadro bat. Datuak bisualki ikusteko aukera ematen duen aplikazio batek informazioa

sozializatzen lagunduko luke.


16

11..88.. BILBOKO HIRI BEHATOKIA

Bilboko Auzoetako Hiri Behatokia hiriko auzo desberdinek bizi duten egoera urbanistiko nahiz

soziala aztertu eta horren inguruko diagnosia egiteko tresna bat da. Tresna horri esker,

gardentasuna eta etengabeko hobekuntza sustatuko da udaleko kudeaketan. Bilboko Auzoen

Behatokiaren ezaugarrietako bat da, bertan jasotako informazioa maneiatzeko arintasuna. Zentzu

horretan, eskaintzen dituen aukeren artean dago, esaterako, hiriko auzo desberdinen arteko

alderaketa, eta auzo horiek epealdi jakin batean izan duten bilakaeraren analisia.

Baliabide horren bidez oso modu errazean detekta daitezke auzoetan egun dauden beharrizan eta

eskariak; horrek, halaber, arintasuna dakar erabakiak hartzeko orduan, bai eta eraginkortasun,

hurbiltasun eta gardentasun handiagoa ere, udalaren kudeaketari dagokionez. Bere misioa honakoa

da:

- Biztanleriaren bizi baldintzen inguruko informazioa bildu, aztertu eta sortu.

- Bildutako informazioa erabaki sisteman integratzea.

- Gizarte eragileei informazioa erraz eskuratzen laguntzea.

- Informazioa hedatzea.

Behategi hau auzo mailako informazioa eskura jartzeko bisore geografikoez baliatzen da eta

demografia, hezkuntza, lanbidea eta etxebizitza arloak aintzat hartzeaz gain (EUSTATek udalari

eskaintzen dion informazioa, kasu guztietan), auzoen bizi kalitatea eta problematikak neurtzeko

adierazle galeria oso interesgarri bat dauka. Auzoen bizi-kalitatearen balorazioa herritarren iritzian

soilik oinarritzea da behategiaren hutsune bakarrenetarikoa. Herritarren pertzeptzioa

diagnostikorako bestelako datu kuantitatibo batzuekin osatzeak auzoen erradiografia hobetuko

luke.


17

11..99.. IRUÑAKO HIRI BEHATOKIA

Iruñako Open Data Plataformak bost gaien arabera datu bilduma handi bat antolatuta dauka:

- Udaletxea: Udalaren gaineko informazioa.

- Hiria: Hiriaren gaineko informazio anitza.

- Ekonomia: Enpresa eta ibilgailuen gaineko informazioa.

- Biztanleria: Herritarren gaineko informazio demografikoa.

- Lurraldea: Informazio espaziala.

Iruñako Udal Behatokia bi ataletan bereizten da: Pamplona en cifras eta Indicadores/espacio-

tiempo. Atal bakoitza independientea da eta informazioaren eskuragaritasuna ez da beharko lukeen

bezain intuitiboa. Pamplona en cifras delakoan hiri eta auzo mailako informazioa dago eskuragarri,

bai laburpen fitxa baten formatuan zein datu guztiak biltzen dituen batean. Aldiz,

Indicadores/espacio-tiempo atala datuen Esploraziorako Inteligentzia Sistema gisa definitzen da,

kontsulta interaktibo bidez adin piramideak, mapa desberdinak eta denboraren bilakaera grafikoa

behatzeko aukera ematen duelarik. Egun, orotara 1.233 adierazle daude eskuragarri.

Orobat, behatokiak Open Dataren filosofiarekin bat egiten du informazio multzo handi bat

herritarren eskura jartzen duelako, baina era berean, hiri eta auzo baten bizigarritasunean

garrantzitsuak diren zenbait elementuren gaineko informazioa ez dago eskuragarri. Edonola ere,

Iruñako Hiri Behatokiak ez ditu bere misioa eta eginkizunak inon definitzen eta hankamotz geratzen

da maila horretan, bai herritar arruntei begira zein udalaren interbentzio publikoaren eragina

monitorizatu nahi duen teknikari batentzat ere. Sistema, bestalde, elebakarra da.


18

22.. MARKO TEORIKOA

22..11.. HIRIEN SORRERA ETA HAZKUNDEAREN LOGIKA

Hiriak elkar elikatzen diren hartu-eman sozial, politiko, ekonomiko eta kulturalen ondorioz sortu

izan dira. Hazkunde ekonomikoaren logikaren barruan, produkzioaren soberakinaren kontzentrazio

geografiko eta demografikoa hirigintza prozesuetan islatzen da. Euskal Herrian bertan XX.

mendearen erditik aurrera emandako industrializazio prozesua hirietan eragin zuzena izan zuen,

jada XIX. mendean Bilbo aitzindaria izan zelarik.

Hazkunde honek bi adierazpen nagusi ditu. Batetik, eskulan beharraren ondorioz erakarritako

etorkin fluxuak biztanleria bolumena handitu eta hiriaren berezko ezaugarri sozial, ekonomiko eta

kulturaletan eragin zuzena dauka. Bestetik, lurraren erabilera urbanoaren hedapena beharrezkoa

da, bai bizitegi-gune berriak sortzeko, bai aktibitate ekonomikoak garatzeko espazio berrien eskaera

asetzeko (normalean, lehen sektorearen kaltetan). Vitoria-Gasteizen 1970ko hamarkadan ekonomia

egituraren eraldaketa hau bistakoa izan zen eta orduantxe definitu ziren hiria ezaugarrituko zuten

ardatz nagusietariko batzuk.


19

Irudia 6. 1968 eta 1998ko Vitoria-Gasteizko ortofotoaren konparaketa.

Azken urteetan euskal hirietako ezaugarri sozial, ekonomiko eta kulturalek aldaketa nabariak jasan

dituzte. Aspaldidanik hiriburuetan zerbitzuen espezializazioan oinarrituriko ekonomia egitura gero

eta garrantzitsuagoa da, eta aipagarria da, 2007ko udazkenean mundu mailan sortutako krisialdi

ekonomikoak euskal hiriburuetan modu batean ala bestean inflexio puntu bat eragin duela. Horren

adibide da 2009az geroztik Bilbo (-9.700) eta Iruñeak (-2.600) nozitu duten biztanleria galera.

Ordurarte, XXI. mende hasieratik behintzat emandako hazkunde demografiko bizia etorkin

fluxuetan zuela oinarri nagusietako bat. Hain zuzen ere, fluxu hauek utzitako ondarea hirien

dibertsitate kulturala aberastu dute.

Jaiotza tasa ere apaltze bidean dago (momentuz, Vitoria-Gasteizen eta Baionako salbuespenarekin)

eta horrek are gehiago indartu du biztanleriaren zahartze maila inoizko handiena izatea egun.

Zahartze demografikoa mendebaldeko gizarte baten berezko ohiko ezaugarria da, baina Euskal

Herriko zahartze tasa (%20,8) EB-28koa baina ia bi puntu altuagoa da. Epe ertainean aurreikustekoa

da zahartze prozesuaren sakontze garrantzitsua, 1960. eta 1970. hamarkadetan emandako

bapateko hazkunde demografikoaren ondarea zahartzaroaren atarian dagoelako egun.

Orobat, ikuspuntu geografiko batetik hirigintza dinamikek produkzioa eta biztanleria lurrarekiko

duten lotura eraldatu dute. Metropolizazio prozesuak landa lurrei espazioa kentzen jarraitu dute,

bizitegi-gune eta auzo berriak sortuz. Baina auzo berri hauek kasu batzuetan geografikoki

sakabanatuak daude eta erabilera funtzional urrikoak dira. Vitoria-Gasteizen, horren adibide argiak

dira Salburua (zer esanik ez Arkaiate) edo Zabalganako hainbat inguru.


20

Irudia 7. 1998 eta 2014ko Vitoria-Gasteizko ortofotoaren konparaketa.

Indarrean egon den garapen ekonomiko eta urbanistikoaren paradigma nagusia, alde batetik, behar

dituen soberakinak sortzeko urbanizazio prozesuetaz elikatzen da, eta bestetik, hazkunde

ekonomikoak sortzen dituen soberakinak xurgatzeko urbanizazio prozesuen beharra dauka.

Nolanahi ere, logika honek gutxitan erreparatzen dio metropolizazio prozesuek sortzen dituzten

ondorio sozial, ekonomiko eta kulturalei edota ingurugiroaren gainean eragindako kalteei.


21

22..22.. HIRI-HAZKUNDEAREN ERAGOZPENAK

Naturari dagokionez, garapen ekonomikoan oinarrituriko hirigintza korronteak produkzio

mekanismo eta baliabide natural berrien behar konstantea dauka eta lehengaien erauzketa eta

hondakinen kanporatzeak inguruarekiko presioa areagotzen du, espazio berdeak eta natur

baliabideak kaltetuz. Egun, ordea, hirigintza korronte desberdinek aintzat hartzen hasiak dira

biodibertsitate eta espazio naturalak beharrezkoak direla hiritarren bizigarritasun egoki bat

lortzeko.

Natur baliabideen zaintza eta ustiapen egokiak garapen iraunkorrerako beharrezkoak dira eta azken

hamarkadetan hiri urbanoen eta landa-eremuen arteko erlazioa modu bortitzean eraldatu da.

Nekazaritza tradizionalak geroz eta presentzia txikiagoa dauka eta gure kasuan inguruko landa-

lurrak hiriari zuzenean ematen dion zerbitzua urria da egun, elikagaien eta lehen sektoreko

produktuen ekoizpenerako deslokalizazio logikaren baitan. Bien bitartean, lurraren

artifizializaziorako joera handia eman da azken hamarkadan; honen adibide argi bat urbanizazio

itxien hedapena izan da, etxebizitzek lurra beharrezkoa dena baino gehiago desnaturalizatzen

dutelarik.

Hiri antolamendu egoki batek ezaugarri desberdinetako pertsonek espazio publikoa erabiltzea

ahalbidetzen du, eta honek, hiritarren hartu-emana errazten du hiriari oreka eskainiz, baina hiriaren

planifikazio ez aproposa hiritarren segregazio eta bazterketa sozialaren iturburua izan daiteke.

Arazo hau askotan hiri dispertsioak eragiten duen eremuen erabilera eta funtzioen ondorio da.

Adin, kultura edo errentaren araberako segregazioak bazterketa, ziurtasun eza eta gatazka

sozialerako orube geografikoa izan daitezke.


22

22..33.. HIRIRAKO ESKUBIDEA

Auzoak eremu urbano singularrak dira bere sorrera, ezaugarri urbanistiko eta sozio-kulturalei

dagokionez. Auzoak elkarren arteko interakzioan dauden errealitate sozio-urbanistikoak diren

aldetik garrantzitsuak dira herritarrarentzat zein iraunkortasun parametro askoren

inplementazioarentzat.

Nahiz eta hirigintza pertsona ororen bizitzan eragiten duen elementua izan, hiritarrek hirigintza

kudeaketan parte hartzeko dituzten kanalak ez dira beti zuzenekoak izaten. Ondorioz,

borondatearekin ere, hiri-morfologiaren diseinuan hiritarren nahi eta beharrak aintzat hartzeak

ageriko zailtasunak ditu.

Hirirako eskubidea hiritarrek hiria zein auzoa beraien xede eta beharretara moldatzeko eskubide

bezala ulertu behar da. Nahi den hiri eredua bertan ematen diren erlazio sozial, naturarekiko hartu-

eman zein bizitza estiloarekiko zuzenki lotuta dago. Beraz, bizilagunak dira hirien eta auzoen

bizigarritasun eredua definitu behar dutenak.

Jendartearen eskaerei modu apropos batean erantzuteko prozesu parte-hartzaileak hiriaren

diseinurako ardatz bilakatu behar dira, eta horretarako oso baliagarriak dira hirien inguruko

ezagutza eskaintzen dituzten tresnak. Gainera, kontuan izan behar da prozesu parte-hartzaile hauek

hiritarren ahalduntzerako bide interesgarriak eta bizilagunen arteko elkar-ezagutza indartzeko

baliogarriak direla.

22..44.. HIRI IRAUNKORRAREN EREDUA

Hiri iraunkorra bizigarritasuna bermatuz ingurugiroan duen inpaktua murriztu eta natur baliabideak

modu eraginkor batean erabiltzen dituen hiria da. Bizigarritasuna oso subjektiboa izan arren, baditu

gaur egungo gizarteak kontuan hartzen dituen hainbat elementu komun:


23

Espazio publikoak, egunerokotasunean bertan ematen diren erabileren erosotasun eta

segurtasun pertzepzioa eskaini behar du. Auzoetan eraikitako etxebizitzek oreka bat izan

behar dute hirian dauden espazio irekiekin. Gainera, naturarekiko hartu-emana eta gune

berdeen presentzia beharrezkoa da bizigarritasun apropos baterako.

Ekipamendu eta oinarrizko zerbitzuen gertutasuna eguneroko beharrei erantzuna emateko

bidea da. Gainera, demografiaren bilakaerak aldaketak eragiten ditu gaur egungo

gizartearen adin, kultura zein jatorrian. Hiri eta auzoen bitalitate apropos baterako espazio

publikoan ezaugarri desberdineko pertsonen arteko hartu-emana beharrezkoa da.

Nahiz eta pertsonak gune konkretu batean bizi, eguneroko aktibitateak burutzeko (lana,

ikasketak, aisialdia…) puntu batetik bestera mugitzeko beharra dute. Espazio askok

funtzionalitate maila baxua dutenez, mugikortasunerako erraztasuna beharrezkoa da.

Hiri eta auzoen errealitatearen arabera bizigarritasun beharrak desberdinak dira, eta zentzu

horretan, eman beharreko erantzunak tokian tokikoak behar dute izan. Bizigarritasun behar horiek

zein neurritan asetzen diren kuantifikatzeko adierazle egokiak eraiki daitezke, diagnostiko hori

errealitatea hobetzeko bide aproposena zehazten lagungarria izan daitekeelarik.


24

33.. MARKO PRAKTIKOA

33..11.. DATU ETA ITURRIEN PROBLEMATIKA

Vitoria-Gasteiz, Bilbo, Donostia, Iruña eta Baionako auzoen bizitasuna aztertzeko eskuragarri

dagoen informazio multzoari dagokionez hainbat ideia azpimarratu beharra dago. Lehenik eta

behin, Hego Euskal Herrian eta Ipar Euskal Herrian praxi eta tradizio estatistiko guztiz desberdinak

indarrean daude, eta neurgailu bat sortzeari begira, informazio komuna beharrezkoa da mugaren bi

aldeetako hirientzat. Hau da, informazio multzo handi bat auzoen bizigarritasunaren neurgailurako

egokia izan badaiteke ere, ez da baliogarria gure ikerketa eremu osoarentzat ez badago. Elementu

hau etengabe presente dago estatistikoki Euskal Herria bere osotasunean aintzat hartzen denean.

Bigarren, aipatzekoa da Hego Euskal Herriko hiriburuek badutela udalek sustatutako behategi

propio bana. Kasu guztietan, behategi hauen datu iturri nagusia udala bera da. Alde horretatik,

bakoitzak bere berezitasunak dauzka, bai informazio bolumenaren eskaintzari zein informazio hori

biltegiratzeari dagokionez. Ondorioz, kasu batzuetan informazio bera modu desberdinean

biltegiratu eta eskaintzen da eta maiztasun desberdinez eguneratu. Informazio baliagarria da eta

gure adierazle batzuk sortzeko baliatu dugu, Baionarako informazio baliokidea eskura zegoen

kasuetan behintzat.

Bestalde, EUSTATek EAEko hiriburuetako auzoetarako eskaintzen duen informazioa gero eta

zabalagoa da, baina momentuz norabide horretan ibilbidea nahiko laburra da. Hemen, ordea, beste

arazo mota bat suertatzen da: EUSTATek erabiltzen dituen auzoen eremu geografikoa ez dator bat

udalek erabiltzen dutenarekin. Problematika honen gainean geroago sakonduko da, baina edozein

kasutan, EUSTATek hiriburuetako auzoetarako eskaintzen duen informazioa ez erabiltzera eraman

gaitu. Komenigarria litzateke maila horretan adostasuna lantzea.


25

Laburrean, Hego Euskal Herriko hiriburuentzako iturri komuna INEk EUSTATekin elkarlanean

kudeatzen dituen Biztanleriaren errolda eta Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuak dira. Zentsu sekzio

mailako datuetatik abiatuta auzo mailako informazioa eskuragarria da, baina maila honetako

desagregazio geografiko dagoen informazioa eskaintza ez da oso zabala, are gutxiago 2011 urtean

lehen aldiz Biztanleria eta Etxebizitzen Zentsuko datuak inkesta bidezko laginketaz bildu zirenez.

Nolanahi ere, baliagarriak diren datuak dira hauek eta proiektu honetan aintzat hartu ditugu.

Aipaturiko Hego eta Ipar Euskal Herriko praxi eta tradizio estatistiko desberdintasuna Baionako

auzoetarako dagoen informazioan nabarmena da. Frantziako Estatistika Institutu Nazionalak (INSEE)

ez du Hego Euskal Herrian INEk Biztanleriaren Erroldaren mailako gaurkotasun berarekin datuak

eskaintzen. Ordea, datu eskaintza oso zabala du Biztanleriaren Zentsua urtero berritzeko duen

metodologia propioarekin. Informazio guztia edo gehiena IRIS delako eremu geografikoetarako

eskuragarria dago eta IRIS horiek Ilots Regroupés pour l'Information Statistique dira, hots, lurraldea

estatistikoki antolatzeko oinarrizko eremu geografikoa.

Hego Euskal Herrian zentsu sekzioekin bezala, IRIS delako eremu geografikoen gainean ez dago

muga aldaketarik (Baionan barrutiak ez dira aldatu urtetan). Honek eremu hauen arteko alderaketa

estatistikoa denboran egitea ahalbidetzen du. Eraikitako neurgailu honetan, edonola ere,

Metabolismo Demografikoaren atalean bi adierazlek denbora alderaketa egiten dute, Hego Euskal

Herriko hiriburuetako kartografian landa lan handia egin eta gero zenbait zentsu sekzioren eremu

geografikoan aldaketak eman direlako.

Baionako kasuan 18 IRIS daude, eta hauen oinarrituz, Hego Euskal Herriarekin alderatuta Baionako

10 auzoetarako informazio eskaintza oso zabala da. Demografia, etxeguneen errenta,

establezimenduak edota mota anitzeko zerbitzuen gaineko informazioa eskuragarri dago, besteak

beste.

Laburrean, iturri eta informazio eskuragarriaren ebaluazio sakona eta biltegiratzea egin ostean,

auzoen bizitasuna modu integralean planteatzeko neurgailu bat sortzeari begira ezinbestekoa izan

da eremu desberdinetan landa lanaz informazioa biltzeari ekitea. Lan handia izan den arren

ezinbestekoak diren parametro desberdinak neurtzeko aukera bakarra izan da.


26

33..22.. EUSKAL HIRIBURUEN DIMENTSIO ESPAZIALA

Auzoen osaera eta hauen muga geografikoak zehazteko Hego Euskal Herriko hiriburuetan oinarrizko

unitate espaziala zentsu sekzioak izan dira, Baionan Ilots Regroupés pour l'Information Statistique

(IRIS) delakoak zentsu sekizo horien baliokideak direlarik. Aurreko atalean aipatu bezala, Baionako

kasuan auzo bakoitzak hartzen duen eremu geografikoaren gainean ez dago zalantzarik, baina hau

ez da beti gertatzen Hego Euskal Herriko hiriburuetan.

Aurreko atalean aipatu dugu EUSTATek hiriburuetan definitzen dituen auzo mugak ez datozela bat

Vitoria-Gasteiz, Donostia eta Bilboko udalek erabiltzen dituztenekin. Hori dela eta, zentsu sekzioak

oinarri hartuta auzo geografiaren definiziorako udalek darabilzkiten mugak aintzat hartu ditugu

proiektu honetarako.

Auzo geografia irizpide honen arabera definitzeak badu bigarren motako arazo metodologiko bat:

Vitoria-Gasteizen, Donostian eta Bilboko zentsu sekzioetan aldaketak gertatu dira azken urteetan,

eta ondorioz, adierazle baten bilakaera aztertzeko bi urte desberdinen datua eskuratzeak

zailtasunak ditu. Alde batetik, kasu batzuetan hiriak hazi diren neurrian zentsu sekzio berriak eratu

dira; bestetik, aurretik existitzen ziren sekzio batzuen mugetan aldaketak dira.

Hala izanik ere, Metabolismo demografikoaren atalean badira bi adierazle denbora bilakaera

barnebiltzen dutenak: Biztanleriaren fluxu joera (2011/15) eta Zahartzearen abiadura (2011/15).

Hau da, bi adierazle horien kalkulurako 2011 urteko datuak auzo mailan agregatuak izan dira 2015

urteko auzo egiturara moldatuta. Berez, interesgarriagoa zatekeen bi adierazle horiek 2009/2015

epea aintzat hartuko balute, baina 2009 urtean indarrean zegoen zentsu sekzioen antolaketagatik

ez da bideragarria izan. Baionan ez da gertatzen mota honetako arazorik.


27

44.. AUZOEN BIZIGARRITASUNA

NEURTZEKO ADIERAZLEAK

Hiriko auzoen bizigarritasuna aztertzeko bost atal desberdin aztertzen dituzten adierazle sorta bat

diseinatu da. Gai bakoitzaren baitan dauden adierazleek, eskuragarria den informazioaren bidez

hiriko auzoen bizigarritasunaren osagai eta ikuspegi desberdinak neurtzea dute helburu.

Adierazle sintetikoen bidez, landutako gai bakoitzaren inguruan hiriak duen egora definitzen da.

Jarraian, aztertu diren arloak eta bertan neurtu diren adierazleak fitxa tekniko baten bidez

deskribatzen dira.


28

44..11.. HIRI MORFOLOGIA

4.1.1. Kontzeptua

Hiri eredu iraunkor bat lurraren erabilera trinkoan oinarritzen

da, besteak beste, eremu naturalaren artifizializazio maila

zainduz. Biztanleria-dentsitate aproposa duen lur eremuan

baliabide naturalen erabilera murriztea lor liteke, beti ere,

funtzionaltasuna galdu gabe. Halaber, espazio publikoan egiten

diren ohiko ekintzen bizigarritasun eta erosotasunerako,

hirigintzak espazio berde eta gune irekien proportzio orekatua

behar du. Esandakoaz gain, bada aintzat hartzeko beste ardatz

bat, espazio naturalak eta biodibertsitate aberats baten

presentzia zaintzea, hauek bizigarritasun apropos baterako

ezinbesteko elementuak dira.

Horregatik, atal honetan lurraldearen ezaugarri fisikoak

aztertzen dira. Biztanleria dentsitatea, auzoen eraikuntza maila

eta espazio berde zein irekien proportzioak egokiak diren

neurtzen da. Aintzat hartzen ditu, halaber, lurraldearen

inundagarritasun arriskua eta orografiaren zailtasunak.


29

4.1.2. Adierazleen fitxa teknikoa

HIRI MORFOLOGIA

Izena: Biztanleria dentsitatea (Bizt./Ha) Definizioa: Hiri-azaleraren hektarea bakoitzeko bertan bizi den biztanleria kopurua, jarduera ekonomiko hutsera bideratutako eremuak eta berezko landa eremuko azalera aintzat hartu gabe.

Unitatea: Bizt/Ha.

Urtea: 2015 urtea. Baionako auzoen kasuan, 2012 urtea.

Iturria: EUSTAT, INE eta INSEE. Ekoizpen propioa.

Izena: Etxebizitza dentsitatea (Etxebiz./Ha) Definizioa: Hiri-azaleraren hektarea bakoitzeko bertan eraikita dauden etxebizitza kopurua, jarduera ekonomiko hutsera bideratutako eremuak eta berezko landa eremuko azalera aintzat hartu gabe.

Unitatea: Etxebiz./Ha.


Iturria: EUSTAT, INE eta INSEE. Ekoizpen propioa.

Izena: Zonalde berdeen presentzia (m2/bizt.) Definizioa: Lorategi, zuhaizti, parke, zuhaitzak dituzten plazak eta berdegune txikien azalera kopurua bertan bizi den biztanleriarekiko proportzioan.

Unitatea: m2/bizt.

Urtea: 2016 urtea.

Iturria: Ekoizpen propioa.

Izena: Inundagarritasun arriskua (%)

Definizioa: Ura gainezka egiteko arriskupean dagoen hiri-azalera proportzioa.

Unitatea: %.


Iturria: Euskalgeo eta GEORISQUE-ING.

Izena: Orografia-konplexutasuna (%) Definizioa: %6ko inklinazioa edo gehiago duen hiri-azaleraren presentzia guztizko hiri-azalerarekiko proportzioan.

Unitatea: %.

Urtea: 2016 urtea.


Izena: HIRI MORFOLOGIA

Definizioa: Hiri morfologiaren balorazio orokorra.

Unitatea: 0-10 eskala.


30

4.1.3. Hiri morfologia egoki baterako zenbait adibide

4.1.3.1. Gerriko berdeak eta hiri baratzak

Hainbat estrategia interesgarri erabili daitezke hiri-morfologia eredu iraunkor batera bideratzeko.

Hirien gerriko berdeek hiriari aisialdirako espazioak eta ingurugiroarekiko hartu-emana eskaintzeaz

gain, eraikuntzak bereganatzen duen lur-eremuari muga jartzeko modu bat da. Gerriko berde

hauen barruan zein hiri barruko baratzetan gainera, agroekologiarekin lotutako proiektuak gauzatu

daitezke, eta hau, hiriaren elikadura subiranotasuna eta hirian aktibitate sozioekonomiko berriak

txertatzeko baliagarria da.

Vitoria-Gasteizek dagoeneko natur eskaintza on bat ematen dion eraztun berde interesgarri bat du.

Irudia 8. Vitoria-Gasteizko eraztun berdearen mapa. Iturria: Vitoria-Gasteizko Udala.


31

Beste adibide interesgarri bat

Middlesbrougheko hiri baratzen proiektua da

(Middlesbrough Urban Farming Project).

Proiektu honen bidez hiri industrial bat zena

eraberritzea lortu dute, hirian 80 baratze

txertatuz.

Irudia 9. Middelesbrough Urban Farming Project-en mapa. Iturria: www.ryerson.ca.

4.1.3.2. Teilatu berdeak

Hiriko gune askotan naturarekiko hartu-eman

zuzena izatea zaila da. Pertzepzio hau aldatzeko

beste aukera bat teilatu berdeen erabilera da.

Azken hamarkadan, Kopenhageko hiriak

200.000m2 teilatu berde baino gehiago ezarri ditu.

Proiektu honek ez du soilik hiritarrek naturarekiko

duten pertzepzioa aldatzen. Aldaketa klimatikoari

aurre egiteko funtzio desberdinak betetzen

dituzte teilatu berdeek: euri uraren erabilera, ur

zikinen berritzea eta uraren ziklorako beharrezko

lurrunketa bermatzea.

Irudia 10. Kopenhageko teilatu berdeen adibidea.

_________________________________________Iturria: Green Roofs Copenhagen.


32

4.1.3.3. Super-irla edo “Superilla”

Bartzelonako udala Super-irlen proiektua bultzatzen ari da eta dagoeneko hainbat auzoetan

ezartzeko gai izan dira. Proiektu honetan, zirkulazio bideen mailakatze bati esker errepideari

espazioa irabazi eta auzoen bizi-kalitateari eskaini zaio espazio komunitarioak, jolasguneak edo

berdeak sortuz. Mugikortasunarekin lotutako proiektua da, izan ere, proiektuaren funtsa hainbat

etxebizitza talde egin eta trafiko zirkulazioa hauen kanpoaldetik soilik baimentzea da, etxebizitzen

arteko zirkulazioa kasu konkretuetarako soilik ahalbidetuz. Vitoria-Gasteizek ere Super-irlen

proiektua aurrera eramateko azterketa bat eginda dauka BCNEcologiaren eskutik.

Irudia 11. Bartzelonako Super-irlen adibidea.

Iturria: Ajuntament de Barcelona.


33

44..22.. ZERBITZUEN ESKURAGARRITASUNA

4.2.1. Kontzeptua

Herritarren bizi-kalitate egokiak oinarrizko zerbitzuak eskuragarri

izatea behar du. Ikuspegi horretatik pertsona ororen eskubidea da

oinarrizko beharrak aseko dituen zerbitzu azpiegituretara

irisgarritasun egokia bermatua izatea. Hirigintza ikuspegi batetik

espazio publikoak zenbat eta erabilgarritasun handiagoa izan

orduan eta anitzagoa izango da beronen erabilera eta auzotarren

arteko hartu-emana. Horrek, ondorioz, zerbitzuetara iristeko

beharrezkoa den garraiorako energia murrizteko aukera eman

dezake.

Lurraldearen ikuspegi holistiko batetik, hiriek lurraldeko zerbitzuak

metatzen dituzte baina bere baitan zerbitzuen banaketa

geografikoa ez da beti behar bezain orekatua. Atal honetan, beraz,

oinarrizko zerbitzuek duten hedapen-maila neurtzen da. Erabilera

eremua gehienez 600 metroko erradioko distantzia da (300 metro,

haurrentzako jolaslekuen kasuan; 150 metro, hondakinak

sailkatzeko edukiontzien kasuan).


34


ZERBITZUEN ESKURAGARRITASUNA

Izena: Haurrentzako jolaslekuen estaldura (%) Definizioa: Haurrak espazio publikoan jolasteko dauden gune edo guneetatik 300 metroko erradiopean dagoen hiri-azalera proportzioa.

Unitatea: %.

Urtea: 2016 urtea.


Izena: Kirol azpiegituren estaldura (%) Definizioa: Kirol azpiegitura publiko gune edo guneetatik 600 metroko erradiopean dagoen hiri-azalera proportzioa.

Unitatea: %.

Urtea: 2016 urtea.


Izena: Liburutegi eta kultur azpiegituren estaldura (%) Definizioa: Liburutegi eta kultur azpiegitura publiko gune edo guneetatik (turismoari zuzendurikoak salbuetsita) 600 metroko erradiopean dagoen hiri-azalera proportzioa.

Unitatea: %.

Urtea: 2016 urtea.


Izena: Osasun azpiegituren estaldura (%) Definizioa: Osasun azpiegitura publiko gune edo guneetatik 600 metroko erradiopean dagoen hiri-azalera proportzioa.

Unitatea: %.

Urtea: 2016 urtea.


Izena: Haur hezkuntza zentroen estaldura (%) Definizioa: Haur hezkuntza zentro publikotik edo publikoetatik 600 metroko erradiopean dagoen hiri-azalera proportzioa.

Unitatea: %.

Urtea: 2016 urtea.


Izena: Lehen hezkuntza zentroen estaldura (%) Definizioa: Lehen hezkuntza zentro publikotik edo publikoetatik 600 metroko erradiopean dagoen hiri-azalera proportzioa.

Unitatea: %.

Urtea: 2016 urtea.



35

Izena: Lehen hezkuntza zentroen estaldura (%) Definizioa: Lehen hezkuntza zentro publikotik edo publikoetatik 600 metroko erradiopean dagoen hiri-azalera proportzioa.

Unitatea: %.

Urtea: 2016 urtea.


Izena: Zaborra sailkatzeko edukiontzien estaldura (%) Definizioa: Zaborra sailkatzeko edukiontzietatik 150 metroko erradiopean dagoen hiri-azalera proportzioa.

Unitatea: %.

Urtea: 2016 urtea.


Izena: ZERBITZUEN ESKURAGARRITASUNA Definizioa: Zerbitzuen eskuragarritasunaren balorazio orokorra.


4.2.3. Zerbitzuen eskuragarritasuna sustatzeko zenbait adibide

4.2.3.1. Hutsik dauden eraikin industrialen berrerabilera

Ugariak dira auzoei zerbitzua emateko eraberritu diren abandonatutako eraikin industrialen

adibideak. Kasu askotan, eraberritze

hau bizilagunen prozesu parte-

hartzaileen bidez gauzatu dira,

eraikinean auzoak behar zituen

zerbitzuak eskainiz. Horiek horrela,

ekipamendu berri hauek auzoko

pertsona ororen elkargune bilakatu

dira. Adibide interesgarri bezala

Pasaiako Luzuriaga bizirik eta

Bartzelonako Fabra i Coats eta Can

Batlló proiektuak aipa daitezke.

Irudia 12. Can Batlló-lo liburutegia. Iturria: www.canbatllo.org.


36

44..33.. MUGIKORTASUN IRAUNKORRA

4.3.1. Kontzeptua

Hiriko guneen erabilera funtzional desberdinak direla-eta, hiritarrek

eguneroko eginbeharrei erantzuteko hiriko puntuen artean mugitu

beharra izaten dute. Desplazamendu hauetan ibilgailu pribatuaren

erabilera nagusitu da azken urteotan. Joera honek, espazio publikoaren

diseinuan errepide eta aparkalekuen presentzia indartzea eragin du;

gainera, mugikortasun eredu honi lotutako energia kontsumoa altua

izateaz gain hiriaren kutsaduraren erantzule nagusienetarikoa da.

Mugikortasun eredu iraunkor baterako, hiriko desplazamenduen

subjektu nagusia oinezkoak, bizikletak eta garraio publikoa izan behar

dira. Hau lortzeko gako nagusia, batetik, lurraldearen funtzio

desberdinen arteko gertutasuna dago (etxebizitza, lanpostua, aisia,

zerbitzuak …), eta bestetik, bidegorri sare eta garraio publikoaren bidez

ibilgailu pribatuaren alternatiba on bat eskaintzea.

Atal honek hiriko eremu funtzional desberdinen arteko desplazamendua

modu iraunkorrean bermatuta dagoen aztertzen du. Adierazleek

bidegorri sareak eta garraio publikoak duten estaldura neurtzen dute,

eta auzoek duten ibilgailu pribatuen presentzia txarretsi.


37


MUGIKORTASUN IRAUNKORRA

Izena: Orografia-konplexutasuna (%) Definizioa: %6ko inklinazioa edo gehiago duen hiri-azaleraren presentzia guztizko hiri-azalerarekiko proportzioan.

Unitatea: %.

Urtea: 2016 urtea.


Izena: Garraio publikora irisgarritasuna (%)

Definizioa: Garraio publikoaren geltokietatik 300 metroko erradiopean dagoen hiri-azalera proportzioa.

Unitatea: %.

Urtea: 2016 urtea.


Izena: Bidegorrien irisgarritasuna (%)

Definizioa: Bidegorri batetik 300 metroko erradiopean dagoen hiri-azalera proportzioa.

Unitatea: %.

Urtea: 2016 urtea.


Izena: Aparkalekuen presentzia (Apark./Ha) Definizioa: Lurrazpiko zein aterpez kanpoko erabilera publikoa duten parkingetako aparkaleku kopurua hiri-azalerarekiko proportzioan.

Unitatea: Aparkalekuak/Ha.

Urtea: 2016 urtea.


Izena: MUGIKORTASUN IRAUNKORRA

Definizioa: Mugikortasun iraunkorraren balorazio orokorra.



38

4.3.3. Mugikortasun iraunkor baterako zenbait adibide

4.3.3.1. Garraio publiko eta bizikletaren arteko aldagailu modalak

Ibilgailu pribatuen erabilera murriztu eta bizikleta eta garraio publikoz egindako desplazamenduen

nagusitasuna indartzeko zerbitzu hauen irisgarritasuna ezinbestekoa da. Irisgarritasun hau

bermatzeko modu egoki bat garraiobide desberdinen arteko aldagailu modalen diseinua da, izan

garraio publiko ezberdinen zein bizikleta edo garraio publikoen artean. Adibide apropos bat

Amsterdameko tren geltokiko aldagailu modala da; bertan dagoen bizikleta parkingak mugikortasun

iraunkor baterako erraztasuna ematen du.

Irudia 13. Amsterdameko tren geltokiko bizikleta aparkalekua. Iturria: www.streetsblog.org.


39

4.3.3.2. Sare ortogonala

Ibilgailu pribatuaren erabilerari aurre egiteko beste modu bat garraio publikoaren zerbitzuaren

hobekuntza da. Dena den, garraio publikoaren edozein hobekuntza eraginkorra izateko ibilgailu

pribatuaren erabilerari mugak jarri behar zaizkio (karril murrizketen bidez esaterako). Norabide

honetan, Bartzelonako TMB autobus sare ortogonal bat garatzen dabil garraio publikoaren

efizientzia hobetzeko. Vitoria-Gasteizen esperientzia berak emaitza oso positiboak utzi ditu. Honen

funtsa, hiriko autobus linea guztien ordez, maparen gainean ibilbide bertikal eta horizontalak egiten

dituzten lineak ezartzea da. Horrela, autobus kopuru berdinekin eta linea aldaketa bakarrarekin

zerbitzuaren maiztasun eta irisgarritasun handiago erdiesten da.

Irudia 14. Vitoria-Gasteizko eguneko garraio publikoaren mapa. Iturria: Vitoria-Gasteizko Udala.


40

44..44.. METABOLISMO DEMOGRAFIKOA

4.4.1. Kontzeptua

Hiri baten parametro demografiko egokiak zehaztea hausnarketa

antzua gerta liteke. Mendebaldeko ezaugarri demografikoak oso

presente daude egungo Euskal Herrian, baita bere hiriburuetan ere.

Biztanleriaren zahartze prozesua aurrera doa, bizi-itxaropena

handia da gurean eta jaiotza kopurua murrizten hasia da indartzen

ari diren familia eta bizi eredu berrietara egokituz.

Auzo eta hiri baten metabolismo demografikoa neurtzeko

biztanleria fluxuaren joera aintzat hartzeaz gain, bestelako

segregazioak ere kontuan hartu behar dira, hala nola belaunaldien

artekoa edo sexuen artekoa. Auzo guztietan ziklo demografiko

iraunkorra bermatzeko belaunaldien arteko ordezkapena errazten

duen egitura demografikoa izatea izan daiteke gakoa, horrek,

halaber, berarekin ekar baitezake beste hainbat prozesu iraunkor,

hala nola, bizitasun soziala, txikizkako merkataritzaren

iraunkortasuna zein hirigintza oreka.

Maiz hirigintza arloko planifikazioan belaunaldi segregazioak

auzoetan eragiten dituen gorabeherak ez dira beti behar bezala

kontutan hartzen. Horiek horrela, atal honetan auzoetako

biztanleriaren bilakaera eta zaharberritzea neurtzen dira, auzoetako

adin maila desberdinen araberako segregazioa aintzat hartuz.

.


41


METABOLISMO DEMOGRAFIKOA

Izena: Biztanleriaren fluxu joera 2011/15 epean (%)

Definizioa: Biztanleria bolumenaren hazkunde-tasa 2011 eta 2015 epean.

Unitatea: Hazkunde-tasa (%).

Urtea: 2011/2015 epea. Baionako auzoen kasuan, 2008/2012 epea.

Iturria: EUSTAT, INE eta INSEE.

Izena: Haurren presentzia (%)

Definizioa: 0 eta 14 urte bitarteko biztanleria kopurua guztizko biztanleria proportzioarekiko.

Unitatea: %.



Izena: Gazteen presentzia (%)


Unitatea: %.



Izena: Gazteen ordezkatzea (%) Definizioa: 15 eta 29 urte bitarteko ehun biztanleko belaunaldi erreleborako dagoen 0 eta 14 urte bitarteko biztanle kopurua.

Unitatea: %.



Izena: 30-44 urte bitarteko biztanleriaren presentzia (%)


Unitatea: %.



Izena: Zaharren presentzia (%)

Definizioa: 65 urteko eta nagusiagoa den biztanleria kopurua guztizko biztanleria proportzioarekiko.

Unitatea: %.



Izena: Zahartzearen abiadura 2011/15 epean (%)

Definizioa: Zahartze tasaren hazkunde portzentuala azken lau urteetan.

Unitatea: %.

Urtea: 2011/2015 epea. Baionako auzoen kasuan, 2008/2012 epea.



42

Izena: Gainzahartzearen feminizazio-maila (%)

Definizioa: 75 urteko eta nagusiagoa den biztanleriaren artean emakumezkoen proportzioa.

Unitatea: %.



Izena: METABOLISMO DEMOGRAFIKOA

Definizioa: Metabolismo demografikoaren balorazio orokorra.


4.4.3. Metabolismo demografiko egoki baterako zenbait adibide

4.4.3.1. Ikuspegi inklusiboa txertatu auzoen hiri-eraberritzean

Biztanleriaren zahartze prozesua aurrera doa eta datorren hamarkadan are indartsuago. Euskal

gizartearen etorkizuneko erronken artean zahartze aktibo eta osasungarria sustatzeko berrikuntza

sozial nahikoa sortzea dago. Zahartzearen fenomenoa garapen sozial, kultural, ekonomiko eta

demografikoan modu positiboan txertatuz auzoen metabolismo maila egokia sustatzeko hirigintza

inklusiborako ekimenak abian jarri daitezke.

4.4.3.2. Tutoretzapeko etxebizitza lagunduak sortu

Tutoretzapeko etxebizitza lagunduen eskaintza, eta batez ere, tutoretza eredu berrien garapenean

pausoak ematea garrantzitsua izan daiteke. Esaterako, etxebizitzen permuten bidez pertsona

helduen biziguneak gazteei bideratzeko neurriak abian jarri daitezke eta helduenentzako

zahartzaroa taldean bizitzeko espazio komunak dituzten biziguneak egokitu edo berriak eraiki.

Oreka demografikoa indartzeari begira ekimen interesgarria izan daiteke, irisgarritasuna bermatuz

auzoetan egon daitezkeen eraikin zaharren eraberritzearekin egin daitekeena.


43

Irudia 15. Adineko pertsonentzat bideratutako Torre Julià etxebizitza (Bartzelona). Iturria:

www.tecnne.com

4.4.3.3. Ekimen berritzaile publiko eta pribatuak sustatu

Erakunde publikoetan eraldaketa demografikoak dakartzan erronkei erantzuteko berrikuntza

soziala aktibatzea ezinbestekoa izango da. Baina politika publikoen bidez gizarte eragile eta agente

pribatuen ikuspegi eta forma desberdinetan zahartzearen fenomenoari erantzuteko berrikuntza

soziala susta daiteke, pizgarri material zein inmaterialak aktibatuz. Txikizkako merkataritzak

errealitate demografikoaren gorabeherak nozitzen ditu eta ekinbide horretan izan daiteke

bidelagun, hurbileko harreman eta sareetan zerbitzu berriak eskainiz.

http://www.tecnne.com/


44

44..55.. GIZARTE KOHESIOA

4.5.1. Kontzeptua

Auzo eta hiri baten gizarte kohesioa bere geografia barruan

gertatzen den elkarrekintza sozialaren ondorioa da eta

komunitatearekiko pertenentzia edo atxikimendu mailan ikusten da

zenbaterainokoa den. Adostasun komunitarioan oinarrituriko

harremanak interes komuneko hiri ikuspegia dute abiapuntu, eta

hiritar ororen jatorria, maila sozioekonomikoa edo formazio-maila

edozein delarik ere, aukera eta eskubide berdintasuna aintzat

hartzen ditu.

Ildo horretan, gizarte kohesioa kuantifikatzeko helduleku

interesgarria da zenbait parametroren segregazio geografikoa

aztertzea. Jatorriari, formazio-mailari edo gainzahartzeari loturiko

segregazio geografikoak gizarte-kohesioa higa dezakete hiri eta

auzoetan. Erabilera iraunkorra ez duten etxebizitzen presentzia ere

gentrifikazioa (edo gentrifikazio arriskua) identifikatzeko

elementutzat hartu izan da, bai eta adinekoentzako egoitzen

presentzia zahartzaroaren bizi-kalitatearen elementu bezala.


45


GIZARTE KOHESIOA

Izena: Europatik kanpo jaio den biztanleriaren presentzia (%)

Definizioa: Europar Batasunetik kanpo jaio den biztanleria kopurua guztizko biztanleria proportzioarekiko.

Unitatea: %.



Izena: Erabilera iraunkorra ez duten etxebizitzen presentzia (%) Definizioa: Hutsik dauden eta bigarren mailako erabilera duten etxebizitzen kopurua guztizko etxebizitza kopuruarekiko.

Unitatea: %.



Izena: Gainzahartzearen presentzia (%)

Definizioa: 75 urteko eta nagusiagoa den biztanleria kopurua guztizko biztanleria proportzioarekiko.

Unitatea: %.



Izena: Gizarte eragileen ehun dentsitatea (10.000 biztanleko) Definizioa: Egoitza-helbidea bertan duen esparru desberdinetako gizarte eragile kopurua, bertako biztanleriarekiko proportzioan.

Unitatea: Kop/10.000 biztanleko.

Urtea: 2016 urtea.

Iturria: Vitoria-Gasteizko, Donostiko, Bilboko, Iruñeako eta Baionako udalak, EUSTAT, CAMERDATA. Ekoizpen propioa.

Izena: Ikasketarik gabeko biztanleriaren presentzia (%) Definizioa: Alfabetatugabeko eta ikasketarik gabeko biztanleria ez-ikasle kopurua guztizko biztanleria ez-ikaslearen proportzioarekiko.

Unitatea: %.



Izena: Goi-formazioko biztanleriaren presentzia (%) Definizioa: Goi-mailako ikasketadun biztanleria ez-ikasle kopurua guztizko biztanleria ez-ikaslearen proportzioarekiko. Nazioarteko sailkapenean, ISCED 5 edo 6 mailako ikasketadunak.

Unitatea: %.




46

Izena: Goi-formazioko biztanleriaren presentzia (%) Definizioa: Goi-mailako ikasketadun biztanleria ez-ikasle kopurua guztizko biztanleria ez-ikaslearen proportzioarekiko. Nazioarteko sailkapenean, ISCED 5 edo 6 mailako ikasketadunak.

Unitatea: %.



Izena: Adinekoentzako gizarte-etxeak Definizioa: Adinekoentzako gizarte-etxe publikoak, gizarte ekintza izaerako erretiratuen klubak eta funtzio baliokideak betetzen dituzten adinekoentzako espazio kopurua.

Unitatea: Kopuru gordina.

Urtea: 2016 urtea.

Iturria: Vitoria-Gasteizko, Donostiko, Bilboko, Iruñeako eta Baionako udalak eta EUSTAT. Ekoizpen propioa.

Izena: GIZARTE KOHESIOA

Definizioa: Gizarte kohesioaren balorazio orokorra.


4.5.3. Gizarte kohesio egoki baterako zenbait adibide

4.5.3.1. Udalek etxebizitzak erosteko mekanismoak aktibatu

Hiriburu handietako langile auzo askotan maila sozioekonomiko handiko modazko guneak bihurtzen

ari dira. Gentrifikazio prozesu hauek zuzen zuzenean eragiten diote bertako auzo eta hiriaren

gizarte kohesioari. Pariseko iparraldean eta ekialdean dauden langile auzo batzuetan hau ekiditu

nahian, udalak 257 kale definitu ditu, 8.000 atari dituztenak orotara, zeinetan udalak merkatu

prezioan etxebizitzen eroslea izateko lehentasuna daukan. Modu horretan, gainera, hiri erdiguneko

etxebizitza parke publikoa indartzen da.

4.5.3.2. Aktibazio sozioekonomikorako estrategiak

Aktibazio sozioekonomikorako estrategiak ugariak dira eta hauetako asko elkarte eta udaleko

zerbitzuek aurrera eraman ditzakete. Parisen “Lulu dans ma rue” proiektua martxan jarri berri da;

bertan, elkarte batek egunerokoan sortzen diren lan txikiak egiteko zerbitzua eskaintzeko eta

jasotzeko aukera ematen die bizilagunei. Bartzelonan ere “Millor que nou” ekimenak funts bera

dauka; bigarren eskuko eta erreparazio komertzioa saretzeaz gain, bizilagunei alor desberdinetako

erreparazio tailerrak eskaintzen dizkie. Proiektu hauek bizilagunen erlazioa sustatzeaz gain,

pertsona askorentzat ofizio bat garatzeko aukera dira.


47


48

Irudia 16. Bigarren eskuko eta konpondutako produktuen trukerako Millor que nou-en gunea.

Iturria: www.millorquenou.cat

4.5.3.3. Adin tarte desberdinei bideratutako hiri-altzariak

Auzoetako plazetan adin tarte desberdinentzat bideratutako hiri-altzarien uztarketak espazio

publikoaren erabilera anitza bermatzen du. Haurrentzako jolas parkeez gain, gazteentzako jolas

pistak eta helduek ariketa fisikoa egiteko altzariak eskaintzea estrategia egokiak dira adin tarte orok

espazio publikoa erabili eta beraien arteko hartu-emana errazteko.

Irudia 17. Olaeta plazako jolas pistak. Iturria: www.donostia.eus

http://www.millorquenou.cat/


49

55.. ERANSKINAK

55..11.. AUZOEN MUGA GEOGRAFIKOAK

5.1.1. Vitoria-Gasteizko auzoen muga geografikoak

Irudia 18. Vitoria-Gasteizko auzoak. Iturria: INE. Ekoizpen propioa.



50

5.1.2. Baionako auzoen muga geografikoak

Irudia 19. Baionako auzoak. Iturria: INSEE. Ekoizpen propioa.



51

5.1.3. Bilboko auzoen muga geografikoak

Irudia 20. Bilboko auzoak. Iturria: INE. Ekoizpen propioa.



52

5.1.4. Donostiako auzoen muga geografikoak

Irudia 21. Donostiako auzoak. Iturria: INE. Ekoizpen propioa.



53

5.1.5. Iruñako auzoen muga geografikoak

Irudia 22. Iruñako auzoak. Iturria: INE. Ekoizpen propioa.



54

55..22.. ADIERAZLE KALKULUARI BURUZKO ZENBAIT OHAR

5.2.1. Zonalde berdeen presentzia

Metodologia eta kartografiaren iturriagatik (OSM,

2015) ezin dira bereiztu basoak (egotekotan) eta

lorategiak, baina guztiak aintzat hartu dira.

5.2.2. Inundagarritasun arriskua

Iturria GeoEuskadi da baina Baionako kartografia osagarritu da “GEORISQUE” eta “GEOSIGNAL”

erabiliz, INSPIREn oinarritzen den Frantziako Geografia Institutuak eskaintzen duena. 2015 urteko

kartografia da.

5.2.3. Zerbitzuen eskuragarritasuna

Zerbitzuen eskuragarritasunaren kalkuluan hauen geoposizionamendua, 2015 urteko kartografia

oinarri hartuz, auzoan ematen duten zerbitzuaren area kalkulatu da. Hau da, auzoaren ehuneko

zenbatekoa estaltzen duen kalkulatu da geoprozesamendu bidez. Auzoetako hiri-azalera aintzat

hartu da, hots, biztanleria eta eraikinak biltzen dituzten guneak.

Hauek dira estaldura azalerak kalkulatzeko oinarri gisa hartutako distantziak:

ZERBITZUEN ESTALDURA ERRADIOA

Zerbitzu mota Erradioa

Haurrentzako jolaslekuen estaldura 300 metro

Kirol azpiegituren estaldura 600 metro

Liburutegi eta kultur azpiegituren estaldura 600 metro

Osasun azpiegituren estaldura 600 metro

Haur hezkuntza zentroen estaldura 600 metro

Lehen hezkuntza zentroen estaldura 600 metro


55

Zaborra sailkatzeko edukiontzien estaldura 150 metro

Zerbitzuak non dauden kokatuak jakiteko Euskalgeoko kartografia erabili da, Euskal Herriko IDEak

oinarrian. Salbuespenak egon dira hurrengo kasuetan: Haurren jolaslekuak eta Zaborra sailkatzeko

edukiontziak. Hauek ekoizpen propioz landu dira, iturri desberdinetatik ateratako datuak

digitalizatuz. Iturri nagusia OSM 2015 izan da eta hiriburuetako udalekin kontrastatu dira. Bilboren

kasuan, zaborra biltzeko edukiontzien kasuan, ezinezkoa izan da datuak biltzea eta horregatik

elementu hau Zerbitzuen eskuragarritasunaren adierazle agregatutik kanpo geratu da.

5.2.4. Orografia-konplexutasuna

%6ko edo gehiagoko malda duen hiri-azalera kalkulatu da auzo guztietarako, mugikortasunerako

dauden baldintza orografikoak ezagutu asmoz.

Kalkulu hau 10 metroko zehaztasuna duen Lur Eredu Digitalean (LED) oinarritu da. Raster

geoprozesamendu bidez LED-etik malden datuak atera dira. Malda hauek ehunekoetan kalkulatu

dira hasieratik eta lortutako geruza berklasifikatu egin da %6-tik gorako eta %6-tik beherako balioak

bereiztuz. Azkenik, raster geruza hau bektorizatu da eta %6ko malda baino altuagoa duten

zonaldeak definitu dira auzo eta hiriburu guztietan.

5.2.5. Garraio publikora irisgarritasuna eta bidegorrien irisgarritasuna

Mugikortasunaren gaineko adierazleak kalkulatzeko geoposizionamenduan oinarrituz bi eragiketa

burutu dira. Alde batetik, kopurua eta kokagunea aztertu dira (bidegorrien kasuan, luzeera). Beste

alde batetik, zebitzu hauen eskuragarritasuna kalkulatu da azalera erradioari erreparatuz.

Hauek dira garraio elementuen estaldura azalerak kalkulatzeko oinarri gisa hartutako distantziak:

GARRAIO ELEMENTUEN ESTALDURA ERRADIOA

Zerbitzu mota Erradioa

Bus geltokiak 300 metro

Tranbia eta metro geltokiak 500 metro

Bidegorriak 300 metro


56

Garraio publikoaren kasuan honako zerbitzuak kontutan hartu dira:

1.- Bizkaibus, Bilbobus, TUVISA, Dbus, Villavesa eta hiri barruan dabiltzan bestelako autobusen geltokiak.

2.- Vitoria-Gasteiz eta Bilboko tranbia.

3.- Bilbo eta Donostiako Metroa (Donostian, EuskoTrena).

5.2.6. Aparkalekuen presentzia

Lurrazpiko zein aterpez kanpoko erabilera publikoa duten parkingetako aparkaleku kopurua

geoerreferentziatu da. Lurrazpiko parkingen kasuetan landa lan bidez aparkaleku kopuruak

eskuratu dira eta aterpez kanpoko parkingen kasuan, hauen azalera kontuan izan da. Hiri

desberdinetan egindako neurketetatik kotxe batek parking batean bataz bestez 18m2ko espazioa

hartzen duela ondorioztatu da eta hortik parametro homogeneoak aplikatuz hiriburu guztietan

aterpez kanpoko parking bakoitzaren aparkaleku kopurua estimatu da. Azkenik, aparkaleku kopurua

auzo bakoitzaren hiri-azalerarekiko proportzioan neurtu da (Aparkalekuak/nukleo azaleraren

hektarea kopurua).

5.2.7. Europatik kanpo jaio den biztanleriaren presentzia

Baionan ez dago auzoka (IRIS mailan) Europar Batasunetik kanpoko biztanleria etorkina

kuantifikatzeko daturik: INSEEk soilik Etrangers (vs. français) eta inmigres-i (vs. non-immigrés)

buruzko datuak eskaintzen ditu. Hori dela eta, Baionako unite urbaine eremu osoko etorkinen

jatorria aintzat hartu da eta, auzo mailako inmigres datuei, Europar Batasunetik kanpoko

biztanleriaren proportzioak aplikatu zaizkie.

5.2.8. Gizarte eragileen ehun dentsitatea

Egoitza-helbidea bertan duen esparru desberdinetako gizarte eragile kopurua auzoen arabera

sailkatua izan da. Gizarte eragiletzat har daitezkeen elkarte guztiak aintzat hartu dira, alderdi

politikoak, lan esparruko sindikatuak, Elkarte Mugatuak eta Eskola Ofizialak izan ezik.


57

Landa lana handia izan du eta iturriak asko izan dira: Vitoria-Gasteizko, Donostiko, Bilboko, Iruñako

eta Baionako udalak, EUSTAT eta enpresa demografiari buruzko zenbait datu base.

Documents

DOKUMENTAZIOA ETA METODOLOGIAauzoak.eus/sites/auzoak.eus/files/attachments/Gaindegia... · 2017-07-12 · Hiri metabolismoa jorratzen duen atala da eta ur, energia eta hondakin zikloak