EMAKUMEAK ANTZINAKO GREZIAN

ATENAS & ESPARTA

Leire Fernandez, Kristina Pozo, Nahia Khiari eta Malen Lizarraga.

ZERGATIK EMAKUMEAK?

● Emakumearen historia berria zaigu → Historiaren parte soilik duela 20 urtetatik.

● 60.hamarkada amaierako mugimendu feministak bultzatua (AEBn).

● ANTZINAROAn batez ere emakumea menpekotasunean bizi zen, politika eta gerra testuinguruan: etxekotasunera mugatua.

● Iturrien arazoa: errealitate greziarra soilik gizonezkoen eskutik ezagutzen dugu.

● HELBURUA: antzinako emakumeen egoera errealitate Historikoan kokatzea.

ATENAS ESPARTA● DEMOKRAZIAREN AMA →

HIRI-ESTATUA.

● ALDI KLASIKOAN: KONTITUZIO DEMOKRATIKOA HIRITAR BANAKOAN OINARRITUA.

● EKONOMIA: ITSAS MERKATARITZAN OINARRITUA.

● NEKAZAL HERRIA, ITXIA ETA OLIGARKIKOA → HIRIRIK GABEKO POLIS-A.

● DIARKIA.

● MILITARISMOAN OINARRITUA → AGOGE.

Atenas

Esparta

ARLO PUBLIKOA ETA ARLO PRIBATUA• - Greziako gizarte estruktura sexuaren arabera antolatua:- Arlo publikoa: Gizonak (gerra eta politika)- Arlo pribatua: Emakumeak (etxea, Oikos-a)La tragedia de Esquilo: “ Es cosa de hombres – no intervengan mujeres- lo de fuera. Quieta en tu casa y no causes daño.”

- Beraz, zer egiten zuten emakumeek, greziarrentzat berebiziko garrantzia zituzten aspektuak gizonek egiten bazituzten?

• Emakumearen funtzio edo zereginak:- Funtzio garrantzitsuenak etxe barnean → Etxearen

administrazioaz arduratzen zen, artilea lantzen zuten, janaria eta bere zerbitzarien lana antolatzen zuen.

- Hirian parte hartu: manifestazio edo kultu erlijiosoen bidez.- Baina emakumeen funtzioa ez zen berdina izan ez

denboran zehar, ez zonaldetan:o

oAtenas: Emakumeak etxearen administraziorako hezitu.Bizitza politikotik isolatuak biziEskubide zibil edo juridikorik ez: Juridikoki tutore batek errepresentatu edozen transakzio egiteko: KyriosZergatik? Emakumea= betiko adingabea

oEsparta: Inguru domestikoan jarduten zuten, baina gizonak bezala kanpora ere bizi. - Kiroletan (karrera) aritu gizonak bezala, propietatea

eskuratu zezaketen. Biek hezkutza jaso ( ariketa fisikoa eta gaitasun intelektualak izateko). Zergatik? Espartako semeak ahalik eta indartsu kementsuen izateko. Licurgok bilatu: semeak ez izatea gurasoen propietatea, Polisaren ondasun komuna izateaHala ere, emakumeak= semeak izateko instrumentua bihurtu. Espartako emakumeak libreenak zirela pentsatu baina= instrumentuak ziren: “ Un vientre fecundo donde lo que importa es introducir el mejor semen” + Ezkontzera ere behartu.

HEZKUNTZA - Atenas● Emakumeak ez zuen inoiz lortzen adin

nagusitasuna → beti gizonezko senide batenpean.

● Hauen identitate sozial eta legala betiere familia erlazioei lotua → etxeari lotutako bizitza zikloak.

● Emakumeen jaiotzeak balore gutxi.

● Anfridomia.

● 6 urte arte neska eta mutikoak → amekin etxeko lanak egiten ikasi.

● Ugalkortasunaren adinera iritsi → ezkontzeko gai → haurtzaroa amaitu.

Esparta

<<Al Preguntarle a una mujer del Atica: “¿Por qué, vosotras espartanas, sois las únicas que gobernáis a vuestros hombres?”, le respondió: “Por qué somos las únicas que alumbramos hombres” >> Plutarco, Máxima de mujeres espartanas, 240E.

● Neskentzako hezkuntza programa → irakurri eta idatzi + ariketa fisikoak.

● Plutarcoren esanetan: liberar a las muchachas espartanas de la blandura, la delicadeza y el afeminamiento, acostumbrandolas a tomar parte desnudas en las procesiones y a danzar y cantar en festivales.

● Licurgo: senar emazteen harremanari eta amatasunari garrantzia → guraso indartsu eta osasuntsuak, seme-alaba indartsuagoak.

● Ariketa fisikoak eta biluztasuna → gainontzeko hirietan gaizki ikusia.

● Ezkontza 18-20 urterekin.

● Ugalketa: hiritar eta borrokalariak estatuarentzat.

● Etxeako lanak hiloten eskuetan → emakumeek autonomia handia, gizonak denbora luzez etxetik kanpo.

● Aristoteles: gineocracia.

Cinisca: <<Mi padre y mi hermano fueron reyes de Esparta. Yo, Cinisca, vencedora con mi carro de caballos, erigi esta escultura. Declaro que soy la unica mujer en Grecia, que ha ganado esta corona >>

EZKONTZA● EZKONTZA = haustura → neskatotik emakumerako

prozesua (iturri grekoek beti lotura hau egiten zuten).

● Emakumea, jaiotzetik, Kiros -aren menpean egongo da.

● Kiros -a, Oikosaren burua da.

● Ezkontza, funtsen tranferentzia izango da, Kiros eta senargaiaren artean.

● Senargaia emakumearen aitarekin akordio batera ailegatu behar da – ENGYE

● Neska bat jaiotzean, ezkontza bat zihurtatzea izango zen gurasoen lehenengo helburua.

● Dotearekin, emakumearen statusa ezagutaraziko da → Dote Ekonomikoa

● GAMOS – emaztegaia, senargaiaren etxera joaten denenan, esaten zaio– Senargaiak, dotea onartzean; emaztearen

erantzukizuna hartzen du.

DOTEA edo EZKONSARIA

SALBUESPENAK:● Atenas: Ezkontza adina ugaltzeko adinarekin

bat (14 urte inguru) → 30 urteko gizona.– Ohikoa alarguntzea eta berriro ezkontzea.

– Helburua: seme legitimoak izatea, etorkizunean hiritarrak izanen direnak.

● Esparta: 18 urte ingururekin → senarrak adin antzekoa.– Licurgo legegileak: mantener el número suficiente

de ciudadanos guerreros que defendiesen ala ciudad → UGALKORTASUNA.

Dibortzioa● Gizonen kasuan, prozedura simple batez gauzatuko da.

● Aldiz, emakumeek, haien eskakizuna, gorteei aurkeztu behar zioten → Hauek, gizonaren alde jarriko ziren, emakumea, gizonaren etxera bueltzeko.

● Ezkontza, dibortzioan amaitzen bazen → Gizonak, emakumearen dotea,familiari itzuli beharra.

ESKUBIDE POLITIKOAK

Ez Hitzik, ez Botorik izan!● Astai bezala ezagutuak ziren – Eskubide Erlijiosoak,

ekonomikoak eta legalak.

● Baina, ez ziren Politai . Hau da, Ez ziren hiritarrak.

● ESPARTA: emakumeak betiere independienteago irudikatuak.

● GORGO adibidez, indartsua politiko eta ekonomikoki.

ESKUBIDE EKONOMIKOAKLegalki ez da autonomoa izango

● Jaiotzetik emakumeak, gizon baten menpean ikusiko du bere burua.

● Bai ekonomikoki, sozialki

eta politikoki hitz egiten.

● ESPARTA: jabetza eta

lurrak izatera iriits zitezkeen.

EMAKUMEEN LANAK

“Tú, dije yo, tendrás que estar dentro de la casa, despachar afuera a los esclavos cuyo trabajo esté en el exterior, vigilar a los que tienen que trabajar adentro, recibir las mercancías que entren”

Jenofonte, Económico, 7.35

Lehenengo mailako lanak

– Bi dira ekintza nagusienak: ● Elikadura eta umeak

– Hala ere, lan garrantzitsuena: EHUNGINTZA● Denbora ugari okupatzen zuen jarduera. ● Moztu eta berriz asteko ekintza erraza.

– Honek ematen zien aukera beste lanak burutzeko; elikadura eta umeak.

<<¿Y conoces algún oficio ejercido por seres humanos en el cual no aventaje en todos los aspectos el sexo de los hombres al de las mujeres? ¿o vamos a extendernos hablando de la tejeduría y del cuidado de los pasteles y guisos, menesteres para los cuales parece valer algo el sexo femenino?>>

Platon, Repùblica, 455 c-d.

● Emakumeen lanen ezaugarriak:– Izaera errepetitiboa.

– Ezagutza espezifikoen ez beharra.

– Orokorrean ez zuten praktika sinboliko eta teknologiko espezifikoren beharra.

● Ez ziren baloratzen → gehien bat “IZAERA ERREPETITIBOAGATIK”– Antzinateko munduan oso salatua egon zen.

– Amaitezinak ziren ekintzak. “Zigor amaigabea”

– “Dánaoren alabak”.

Bigarren mailako beste lan batzuk

– Uraren bila joatea. – Behe-mailako merkataritza.– Tabernak.– Emagina; Mania

● Sórano medikuak: “La comadrona tendra que ser, razonablemente inteligente, respetable y robusta”

Emakumea iturrietan

● Emakumeen diskurtso faltsuak. ● Ahots femeninoa oso eskasa da.

“El teatro, es el espejo de la ciudad. Espejo y no reflejo, porque envia de nuevo su propia imagen el que se contempla en él, una imagen que no es la realidad.”

Jesus Mª Ibañez Nieto.

AUTORE KLASIKOEN IKUSPEGIA EMAKUMEENGAN

<< Ni aunque quisiera, una doncella espartana podría ser buena, pues con jóvenes lejos de su casa tienen en común carreras y luchas para mí intolerables, descubriendo sus muslos y con túnicas sueltas.¿Y habrá que admirarse después si criáis malas a las mujeres?>> Eurípides, Andrómaca, 595-601.

<<Para la mujer, en efecto, es más honroso permanecer dentro de la casa que estar de cotilleo en la puerta, mientras que al hombre le resulta más impropio estar dentro que cuidarse de los trabajos de fuera>> Jenofonte, Económico, 7.30.

EURIPIDES, Tragedia de Medea. Medea: “de todo lo que tiene vida y pensamiento nosostras, las mujeres, somos el ser más desgraciado […] dicen que vivimos en casa una vida exenta de peligros, mientras ellos luchan con la lanza. Preferiria tres veces estar a pie firme con un escudo que dar a luz una sola vez”.

PANDORAREN MITOA:

“pues el mayor mal que creó Zeus es este: las mujeres. Incluso aunque parezcan reportar alguna utilidad a su marido”.

BIBLIOGRAFIA

CEPEDA, J., “Transmisión hereditaria a través de la mujer en la Grecia Clásica”, Espacio, Tiempo y Forma, 13, 159-186 orriak.

NIETO IBAÑEZ, M.J., Estudios sobre la mujer en la cultura griega y latina, Leon, Universidad de Leon, 2005.

MOSSE, C., La mujer en la Grecia Clásica, Madril, Nerea, 1990.

PICAZO GURINA, M., Alguien se acordará de nosotras: mujeres en la ciudad griega antigua, Bartzelona, Ediciones Bellaterra, 2008.