ESPERIMENTUAK

GANDASEGI 5. C

EROALEAK ETA ISOLATZAILEAK

Materiala:Kristalezko ontzia

Egurrezko koilaraUr beroaGurinaBolatxoakPlastikozko koilara Metalezko koilara

Hipotesia: Metala eroale ona da, eta egurra eta plastikoa isolatzaileak dira eta beroa ez dute ondo uzten pasatzen.

Nola egin:Lehenengo, ur beroa kristalezko ontzian jarri eta koilara guztiak barruan. Ondoren, gurin bolatxoak koilaretan jarri.Azkenik, itxaron jakiteko zer gertatuko den.

ONDORIOAK:Metala beroale ona denez metalezko koilarazko bolatxoa urtu egin da.

Egileak: June Ormaetxe,Garazi Cabeza,Iker Cañadas,Oier Martin.

ARGIAREN DESKONPOSAKETA: OSTADARRA

MATERIALA:-Edalontzi zuzen eta altu bat.-Kartoi mehe beltza, 1 cm-ko zirrikitu batekin.-Orri zuria.-Zinta itsaskorra.-Ura.

HIPOTESIA:Argi zuria, hainbat ingurune zeharkatzen dituenean, eta errefrakzioaren ondorioz, osagai dituen koloreetan bana daiteke.

NOLA EGIN:1. Jarri zirrikitudun kartoi mehe beltza leihoko kristalean, zintaz itsatsita.

2. Bete edalontzia urez eta jarri orri zuriaren gainean, kartoi mehe beltza ukitzen duela.

ONDORIOAK:Linternaren argiak edalontziaren goiko zatia zeharkatzen duenean, argi zuriak osagai dituen ostadarraren zazpi koloreetan banatzen da.

Ibon, Ander, Cesar eta Maialen

ISLAPENAMATERIALA:

● Ispilua● linterna● Guraizeak● kartoi mehe beltza● Graduatzailea

NOLA EGIN: .Lehenik gela amatatu egin behar da..Ondoren kartulina beltzari zulo bat egiten zaio behean (erdian). .Geroago kartulina beltzaren atzean ispilu bat jartzen zaio..Jarraian linterna kartulina beltzaren aurrean jartzen da..Azkenik linterna pistu eta fokoa kartulina beltzeko zulotiK transferitzen da eta ispiluan zehozer gertatzen da.

HIPOTESIA:Gainalde gogor, lau eta leuneko objetuetan, ispilu batean adibidez,islatutako izpiak era bat paralelo irteten dira eta horregatik ikusten dugu ondo irudia. Ispilu lau baten, objetuaren neurri bereko irudia ikusten da.

ONDORIOAK: Fokoa kartulina beltzeko zirrikitutik argia zartzen da eta horren ondorioz ispiluan errebotatzen da eta kartulina beltzari errebotatzen dio fokoak.

Naia, María, Markel eta Xabier

ERREFRAKZIOA

MATERIALA:.Edalontzia.Ura.Arkatza

NOLA EGIN:

Hartu edalontzia eta bete urez, sar ezazu arkatza, txanpona, landarea... uretan sartu.

HIPOTESIA:Argia ingurune batetik bestera igarotzen denean eta abiadura aldatzen zaionean, norabidea ere aldatu egiten zaio.

ONDORIOAK: Uretan dauden objetuak lekuz aldatuta edo deformatuta daudela dirudi.

Xabier, Markel, María eta Naia

BEGI-NINIAREN FUNTZIONAMENDUA

MATERIALA:-Linterna.

HIPOTESIA:Argia ez dagoenean begi-ninia handitzen da argia sartzeko eta argia asko dagoenean begi-ninia ixten da erretina ez mintzeko.

NOLA EGIN:1. Gela ilun samar batean denbora pixka batez egon, eta behatu lagunaren begi-niniari.2. Zuzendu linternaren argia zure lagunaren begira eta behatu begi-niniari zer gertatzen zaion.

ONDORIOAK:

Iluntasuna dagoenean, begi-ninia ahalik eta handiena egiten da, linternaren argia enfokatzen diozunean, berriz, begi-ninia ahalik eta txikien egiten da erretina ez mintzeko.

EGILEAK: IBON BUERES, MAIALEN BARRENETXEA, ANDER OIARZABAL ETA CESAR RAMOS.

BEGIAREN FUNTZIONAMENDUA Materiala:

· Ontzi esferikoa· Kartoi mehe beltza· Kartoi mehe zuria· Lanpara (Linterna) · Ura

HIPOTESIA:

Irisaren atzean kristalinoa zeharkatu ondoren, erretinan islatu egiten dira jasotako izpiak.

NOLA EGIN:

1 Egin ezazu zulotxo bat kartoi mehe beltzaren erdian (Begi-niniaren gisakoa).

2 Jar ezazu kartoi mehe beltza urez betetako ontziaren alde batean eta kartoi mehe zuria beste aldean (Kartoi mehe zuriak erretinaren portaera adieraziko du).

3 Kokatu lanpara bi kartoi meheekiko perpendikular eta piztu.

4 Itzali gelako argia eta ilundu gela.

5 Mugitu artaziak bertan ikusi arte.

ONDORIOAK:

Irudiaren norabidea aldatu eta artaziak alderantziz ikusi ditugu.

EGILEAK: IKER.E, IKER.A. ETA ALVARO.R.

KOLOREEN GURPILA

MATERIALA:- Kartoi mehe zuria- Ostadarraren koloreko margoak- Kordel bat- Konpasa- Graduatzailea

HIPOTESIA:Argi zuria era askotako argien elkarketa da.

NOLA EGIN:1. Lehenengo konpasarekin zirkunferentzia bat egin.2. Graduatzailearekin zazpi zati berdin egin.3. Margotu margoekin zazpi koloreetako batekin zati bakoitza.4. Zirkunferentziarentziaren erdian zulo bat egin eta sartu kordela.5. Zirkunferentziak bueltak ematea kordelarekin hipotesiak esaten duena gertatuko da.

ONDORIOAK:Gurpilak bueltak eta bueltak ematen dituenean, oso arin, gurpilean koloreak zuriak bihurtzen dira. Gurpila birarazten dugunean zuri ikusten da.

Ander, Cesar, Ibon eta Maialen

SOINU-UHINAK

MATERIALA:

- Diapasoia edo metalezko xafla bat.- Iltze handi bat.- Urez betetako ontzia.

HIPOTESIA:

Soinua zerbait bibratzen hasten denean sortzen da, bibrazio hoiek norabide guztietara hedatzen dira uhinen bidez.

NOLA EGIN:

Lehenik diapasoia edo metalezko xafla iltzearekin koplatzen dugu.Azkenik bibratzen dagoen diapasoia edo xafla urez betetako ontzian sartzen da.

ONDORIOAK:

Diapasoia bibratzen zegoenean eta uretan sartzean, uran uhinak ikusi dira.

OLATZ FDZ DE MENDIOLA, SAIOA ROMERO ETA JOSEBA GUTIERREZ.

SOINUAREN-HEDAPENA HUTSEAN

MATERIALA:- Mutur zabala duen botila bat eta kortxoa.- Kaskabiloa ( kriskitina, txintxarria).- Pospoloa.- Alkohola.-Burdin haria.- Kotoia.

HIPOTESIA:Soinu-uhinak ez dira hutsean hedatzen.

NOLA EGIN:Lehenik, lotu kaskabiloa kortxoari, burdin hariz. Ondoren, jarri kortxoa botilari ( ondo itxi behar da, zirrikiturik utzi gabe). Segituan, eragin botilari. - Kaskabiloa soinurik egiten al du?Geroago, kendu kortxoa botilari eta sartu alkoholez buztitako kotoia barruan, piztu pozpolo bat eta bota botila barrura, kotoiak su har dezan. Azkenik, eztali botila kortxoaz, ahalik eta azkarren. Sua itzaltzen denean, eragin botilari.

ONDORIOAK:Botila eragin eta gero haizea ez zegoenez kaskabiloa ez zuen zaratarik egiten baina haize-pixka bat sartu denean hasi da berriro zarata egiten.

OLATZ FDZ DE MENDIOLA, SAIOA ROMERO ETA JOSEBA GUTIERREZ.