GENERO INDARKERIAKO EGOERETAN EMANDAKO …...ta, Bilboko ik, 2008ko egia sortu z kzioko epa egi bateraga iko gainerak kzioko epa ika‐Lumo eta irudia. Bizkaiko ndarkeriaren U JUDIZ

TXOSTENA

GENERO INDARKERIAKO EGOERETAN

EMANDAKO LAGUNTZAREN ZIFRAK BIZKAIKO

LURRALDE HISTORIKOAN

JUSTIZIAREN ARLOA.

2016

AURKIBIDEA

Orri.

Aurkezpena 3 Emakumeen aurkako etxe barruko indarkeria Bizkaiko lurralde historikoan 4 3. kapitulua. Arlo judiziala 5 3.1. Prozesu judizialak 6 3.2. EAEko emakumeen aurkako indarkeriaren arloko koordinazio‐zentroa (EEIKZ) 24 3.3. Deribazio judizialaren bidezko familia‐elkargunea (FE) 29

3.3.1. Familia‐elkarguneko zerbitzua Bilbon 30 3.3.2. Familia‐elkarguneko zerbitzua Portugaleten eta Barakaldon 34

3.4. Biktimari laguntzeko zerbitzua (BLZ) 37 3.5. Etxeko indarkeriaren eta sexu‐erasoen alorreko abokatu‐laguntza (berariazko ofiziozko txanda) 42

3.5.1. Biktimen ezaugarriak 42 3.5.2. Esku‐hartzeen ezaugarriak 45 3.5.3. Jarduketa judizialei buruzko datuak 47

3.6. Auzitegiko medikuen arreta 48 6. kapitulua. Laburpena 51 7. kapitulua. Terminoen glosarioa 56 8. kapitulua. Iturriak 59 Eranskinak 62 1. eranskina. Datuen taulak: Justiziaren Arloa. 2. eranskina. “Emakumeen aurkako sexu‐indarkeria. Proposamen terminologikoak”, Erakundearteko Hitzarmenaren Jarraipen Batzordea.

AURKEZPENA

Bizkaiko Genero Indarkeriaren Behatokia (BGIB) kontsulta‐izaerako erakunde kolegiatua da, eta

Bizkaiko lurralde historikoan emakumeen kontrako indarkeriako egoeren errealitatea eta horien

bilakaera zein den jakitea da Behatokiaren helburua, erregistratzen diren aldaketak analizatu ahal

izateko, eta, horrez gain, Bizkaian genero‐indarkeriaren arloarekin zerikusia duten zerbitzuen eta

laguntzen eskaintza hobetze aldera, gomendioak eta proposamenak egiteko.

BGIBk urtero txosten bat argitaratzen du, “Genero Indarkeriako egoeretan emandako laguntzaren

zifrak Bizkaiko Lurralde Historikoan” seriearen baitan. Txosten hori eratzeko, etxeko eremuan tratu

txarrak jasan dituzten emakumeak edo/eta sexu‐indarkeria jasan duten emakumeak artatu dituzten,

hainbat esku‐hartze arlotako zerbitzu publikoek erregistratutako datuak erabili dira, EAEn

zehaztutako erakundearteko koordinaziorako markoarekin bat. Marko hori Etxeko tratu txarrak eta

sexu‐erasoak jasaten dituzten emakumeei laguntza hobea emateko Erakunde Arteko II.

hitzarmenean zehaztu zen.

Aztertzen den urtean erregistratutako eskaeren ezaugarriak biltzeaz eta ezaugarri horiek aurreko

urtekoekin alderatzeaz gain (hori egitea posible denean), agiri honek datuek izandako bilakaera ere

islatzen du, askotan 2004. urtetik hona, urte horretan hasi baitzen Behatokia lanean.

Txostena egiteko ezinbestekoa da zerbitzu hauetako erakunde titular hauen lankidetza: Bizkaiko

udalak eta mankomunitateak, Eusko Jaurlaritza, Bizkaiko Abokatuen Elkargoa eta Foru Aldundia bera;

azken horren Enplegu, Gizarte Inklusioa eta Berdintasuna sustatzeko Sailari atxikita dago Behatokia,

hain zuzen ere.

Amaitzeko, azpimarratu behar da, aurreko aldietan bezala, zerbitzuen erregistroetatik datozen

datuak ezin direla hartu fenomeno osoaren garrantziaren adierazletzat, neurketa horrek biztanleria

osoan oinarritutako ikerketak beharko lituzke eta. Ildo horretatik, Bizkaian, Aldundiaren kontura,

"Emakumeen aurkako etxe barruko indarkeria" (2005 eta 2009) izeneko azterketaren bi edizio egin

dira dagoeneko, eta horri esker lurraldean egoera nolakoa den jakin ahal izan da. Ikerketa horietako

azkenaren emaitza nagusiak txosten honen hasieran agertzen dira, erregistratutako laguntza‐

eskaeraren garrantziaz jabetzeko erreferentzia‐esparru gisa.

3

EMAKUMEEN AURKAKO ETXE BARRUKO INDARKERIA

BIZKAIKO LURRALDE HISTORIKOAN

"Emakumeen aurkako etxe barruko indarkeria. 2009ko emaitzak eta 2005‐2009 arteko alderaketa

Bizkaiko lurralde historikoan" ikerketako datuen arabera*:

Bizkaian bizi diren emakume guztien % 3,3k (kopuru absolutuetan 19.500 emakume baino gehiago

dira) esan du azken bi urteotan etxe barruko indarkeria‐egoerak bizi dituela edo bizi izan dituela

(Adierazitako Tratu Txarra taldea).

Bizkaian bizi diren emakume guztien % 22,1ek (kopuru absolutuetan, 131.000 emakume baino

gehiago dira) esan du gaur egun, sarritan edo batzuetan, galdeketan adierazitako emakumeen

aurkako etxe barruko hamalau indarkeria‐egoeretariko bat, gutxienez, bizitzen ari dela (Tratu Txar

Teknikoa taldea).

Bizkaian bizi diren emakume guztien % 11,2k (kopuru absolutuetan, 66.400 emakume baino

gehiago dira) esan du gaur egun, sarritan edo batzuetan, galdeketan adierazitako emakumeen

aurkako etxe barruko hamalau indarkeria‐egoeretariko bat, gutxienez, bizitzen ari direla, "ez du

baloratzen egiten duzun lana" egoera bakarrik adierazi duten emakumeen kasuan izan ezik (Tratu

Txar Teknikoa Zentzu Hertsian taldea).

Bizkaian bizi diren emakume guztien % 19,1ek (kopuru absolutuetan 113.000 emakume baino

gehiago dira) esan du inguru hurbileko emakumeen aurkako etxe barruko indarkeria‐egoeren berri

duela.

Bizkaian bizi diren emakume guztien % 78,5ek (kopuru absolutuetan 465.800 emakume

baino gehiago dira) esan du badakiela zer egin edo nora joan etxe barruko indarkeria‐egoeretan.

*Atal honetan adierazitako datuak 2009. urteari buruzkoak dira. "Emakumeen aurkako etxe barruko Indarkeria. 2009ko emaitzak eta 2005‐2009 arteko alderaketa Bizkaiko lurralde historikoan" azterlana, Bizkaiko Foru Aldundiak egina, helbide elektroniko honetan eskuragarri: http://www.bizkaia.eus/gizartekintza/Genero_Indarkeria/pdf/dokumentuak/2009ko_MacroInkesta.pdf

4

3. kapitulua ESPARRU JUDIZIALA

Emakumeen aurkako etxeko indarkeria epaitzeko prozesuen testuingurua azaltze aldera,

aipatzekoa da 2002an eta 2003an lege‐aldaketa garrantzitsuei ekin zitzaiela, legegintza‐corpus

egokiago baten bidez sistema judiziala hobetzeko helburuz. Hauek izan ziren abian jarritako

lege garrantzitsuenak:

38/2002 Legea, zenbait delitu edo faltetan auziperatze azkarraren prozedura arautzen duena.

27/2003 Legea, uztailaren 31koa, etxeko indarkeriaren biktimak babesteko agindua

arautzen duena.

11/2003 Lege Organikoa, herritarren segurtasunean, etxeko indarkerian eta

atzerritarren gizarte‐integrazioan neurri zehatzak ezartzen dituena.

13/2003 Lege Organikoa, urriaren 24koa, Prozedura Kriminalaren Legea erreformatzen

duena behin‐behineko espetxealdiak aldatzeko.

Lege‐aldaketen prozesu hori osatzeko, Justizia Administrazioaren bidez etxeko indarkeriari eta

genero‐indarkeriari aurre egitearren onartu zuten 1/2004 Lege Organikoa, abenduaren 28koa,

genero‐indarkeriaren aurka oso‐osoko babesa emateko neurriei buruzkoa (1/2004 LO). Lege

horretan ageri da instituzio bakoitzak bere gain hartu behar dituen funtzioen definizioa eta

norainokoa, bakoitzari dagozkion eskumenen esparruan.

Justizia Administrazioari dagokionez, 1/2004 Lege Organikoak nabarmentzen du genero‐

indarkeriaren aurkako babes‐neurri integralen tratamendua eta bikotean gertatzen diren

emakumeen aurkako indarkeriako kasuak aztertzeko jurisdikzio espezializatu bat sortzea.

Arazoaren konplexutasuna kontuan hartuta, 1/2004 Lege Organikoak azpimarratzen du

erantzun judiziala pixkanaka egokitu behar dela arazoari modu osoan heltzeko, emakumeen

aurkako etxeko indarkeriaren berezitasunak kontuan hartuta.

Baliabide judizialak eragile askoz eta askotarikoz osaturik daude, eta eragile horiek hainbat

eginkizun betetzen dituzte, nork bere estatutuetan xedatutakoari jarraituz. Antolaketa judiziala

oso konplexua da, egitura horretan hainbat organo, baliabide eta zerbitzu biltzen baita. Hain

zuzen, organo, baliabide eta zerbitzu horiek aztertu izan dira 2004. urteaz geroztik Bizkaian

artatu diren genero‐indarkeriako egoeren kopuruak dokumentuan. Organo judizialez gain

(epaitegiak eta auzitegiak) baliabide eta zerbitzu hauek daude egitura horretan:

- Biktimari Laguntzeko Zerbitzua (BLZ).

- EAEko Emakumeen aurkako Indarkeriaren arloko Koordinazio Zentroa.

- Auzitegiko medikuen arreta.

5

-

3.1.

Sistem

emak

Orga

indar

hiribu

lan‐k

daite

den

epait

indar

jurisd

bater

Emak

barru

29an

hasie

zela‐e

Azken

epait

instru

epait

Bizka

instru

Gern

3.1.

Etxeko i

txanda).

. PROZES

ma judiziala

kumeen aur

nikoak hona

rkeriaren arlo

uruan egong

arga handia

ezke (...)".Eta

barrutietan,

egi bat esp

rkeriari buru

dikzio zibila

ragarriak esa

kumeen aurk

uti judizialea

jarri zuten

eran, emakum

eta, Bilboko

nik, 2008ko

egia sortu z

ukzioko epa

egi bateraga

iko gainerak

ukzioko epa

ika‐Lumo eta

irudia. Bizkaiko

ndarkeriaren

SU JUDIZ

ren ezinbest

rka eragiten

ako hau xed

oko epaitegi

go da, eta jur

a dagoenean

, kasuen kop

berriz, inst

pezializatu a

uzko prozes

ri dagozkie

aten zaie.

kako indarke

n eta bat B

abian, 1/20

meen aurkak

2 zenbakiko

ekainaren

zen Barakald

itegian abia

arri gisa funtz

ko barruti ju

itegi bat es

a Getxoko ba

o barruti judizi

n edota se

ZIALAK

teko errefor

n duten in

datzen du: (

i bat edo geh

risdikzioa iza

n, emakume

purua aintzat

trukzioko ep

hal izango

su judiziala

n gainerako

eriaren arlok

arakaldokoa

04 Lege Org

ko indarkeria

o emakumee

30ean, 1 ze

doko barrut

atzen zituzte

zionatzen ba

udizialetan,

spezializatu

arruti judizia

alak

Bara

Barakaldo

exu‐erasoen

rma egiteko,

darkeriaren

…) "barruti

hiago egon

ango du bere

en aurkako

t harturik, ep

paitegi bat

da barruti j

k aztertzek

o gaiak az

ko hiru epai

an. Bilboko 1

ganikoa inda

aren arloko 1

en aurkako

enbakiko em

i judizialean

en emakume

aitzuen.

instrukzioko

dute. Egoer

aletako epait

B

akaldoko BJ

Getxo

oko BJ

alorreko a

eta bikotek

arazoari a

judizial bak

behar du. Ep

e lurralde‐ere

indarkeriar

paitegirik era

edota lehen

judizial bako

ko, baita zi

ztertzeko er

tegi esklusib

1 zenbakiko

arrean sartze

1 zenbakiko

indarkeriare

makumeen a

n. Ordura ar

een aurkako

epaitegi ba

ra horretan

egi bateraga

Bilboko BJ

ko BJ

Gerni

abokatu‐lagu

kideek nahiz

aurre egitek

koitzean ema

paitegi hori b

emu osoan. B

en alorreko

atzea beharr

n auzialdiko

oitzean ema

gor‐arloko

re. Epaitegi

bo daude Biz

epaitegia 20

earekin bate

epaitegiaren

en arloko ep

aurkako ind

rte, Barakald

o indarkeria

at edota leh

daude Balm

arriak.

ka‐Lumoko B

Durangoko B

untza (Bera

z bikotekide

ko, 1/2004

akumeen au

barruti judiz

Barruti judizi

epaitegiak

rezkotzat jotz

eta instruk

akumeen au

jurisdikzioar

i horiei ep

zkaian: bi B

005eko ekai

era. Gero, 20

n lan‐karga h

paitegia sortu

arkeriaren a

doko 4 zenb

ren arloko

hen auzialdik

maseda, Dur

BJ

BJ

riazko

ohiek

Lege

urkako

ialeko

ialean

eratu

zen ez

kzioko

urkako

ri eta

paitegi

ilboko

naren

007ko

handia

u zen.

arloko

bakiko

gaiak,

ko eta

rango,

6

1/2004 Lege Organikoak Zioen Azalpenean aurreikusten duen aurrerapen nagusietako bat

honetan datza: auzitegi espezializatuek emakumeen aurkako indarkeriarekin lotutako zigor‐

arloko auzietako aginduak eta, hala dagokionean, epaiak ezagutuko dituzte; gai horrekin

lotutako auzi zibilak direnean ere ezagutuko dituzte, eta, hala, batzuk zein besteak egoitza

berean aztertuko dira lehen auzialdian. Agindu zibilen eta zigor‐arloko aginduen arteko

koordinazioa nahitaezkoa da tratu txarren biktima diren emakumeak babesteko neurriak

eraginkorrak izan daitezen, modu horretan elkarren kontrako ebazpenak saihesten direlako.

Jarraian, genero‐indarkeriarekin lotutako prozesu judizialei buruzko informazioa aurkeztuko

dugu. Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiaren datuak oinarri hartuta, begiratu bat egingo

diegu Bizkaian 2005etik 2016ra bitartean egindako prozesu judizialei, eta 2016an barruti

judizialetan bideratutako kasuen berri emango dugu.

Zigor‐arloko gaien kopuruak 3.1 taulan ikus daitekeenez, zigor‐arloko auzi‐kopurua aldatuz joan da aztertutako aldian

zehar. 2016an, zigor‐arloko 3.596 gai sartu ziren guztira (zuzenean edo beste organo

batzuetatik). Azken hiru ekitaldietako datuek erakusten duten beherakadaren ondoren,

2016an % 14,2ko igoera gertatu da; hori aztertutako aldiko bigarren kopuru handiena da

(kopururik handiena 2008an erregistratu zen: zigor‐arloko 3.612 gai).

Ebazpen‐tasa aurreko ekitaldikoaren ia berdina da: 2015ean, % 99,7, eta 2016an, % 100,1.

Ehuneko hori ez dago baliorik altuenetik oso urruti (% 106,1 2010ean eta %105,2 2013an), eta

batez besteko tasaren gainetik dago. Batez besteko tasa % 96,7 da, eta balioen aldakuntza

2005eko % 76,2tik 2010eko % 106,1era bitartean dago.

2016an, aztertutako aldiko ebazteke gelditutako kasuen tasarik baxuena izan da. Aurreko

ekitaldiarekin alderatuta, 3,7 puntu jaitsi da, eta % 18,6an kokatu da. Aztertutako aldian (2005‐

2016), batez besteko tasa % 25,4 da.

7

3.1. taula. Emakumeen aurkako indarkeria. Zigor‐arloko gaien kopuruak1 . Bizkaia. 2005etik 2016ra

arteko bilakaera

Urtea Zuzenean sartutakoak

Beste organo batzuetatik sartutakoak

Berriro irekitakoak

Ebatzitakoak Ebazteke Ebazpen‐

tasa

Ebazteke gelditutako kasuen tasa

2005 1.132 57 0 906 283 % 76,2 % 23,82006 2.635 157 33 2.238 870 %7 9,2 % 30,82007 3.010 132 16 2.952 1.008 % 93,5 % 32,02008 3.493 113 6 3.661 980 % 101,4 % 27,12009 3.203 207 2 3.493 1.001 % 102,4 % 29,32010 2.814 250 3 3.255 720 % 106,1 % 23,52011 2.723 478 5 3.076 847 % 95,9 % 26,42012 2.938 552 7 3.424 949 % 97,9 % 27,12013 2.832 542 17 3.569 789 % 105,2 % 23,32014 2.708 537 54 3.395 693 % 102,9 % 21,02015 2.786 364 9 3.148 704 % 99,7 % 22,32016 3.468 128 11 3.612 670 % 100,1 % 18,6

Iturria: Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiko datuetan oinarrituta egina.


1 Datuek gai hauek jasan ditzaketen aldaketak (hasieran presako eginbide gisa kalifikatzea eta gero aurretiazko eginbide bihurtzea..., bai eta prozeduraren faseei dagozkienak ere) barne hartzen dituzte, eta, beraz, ez datoz bat salaketa kopuruarekin.

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Gai kop

urua

3.1 grafikoa. Emakumeen aurkako indarkeria. Zigor‐arloko gaien kopurua. Bizkaia. 2005‐2016 bilakaera

Sartutakoak Ebatzitakoak Ebatzi gabekoak

8

Barruti judizialen arabera (3.2. taula), aztertutako datuak aintzat harturik, hauek dira 2016an

gai gehien kudeatu zituzten epaitegiak, gai gehien kudeatu zituenetik gutxien kudeatu

zituenera: Bilboko epaitegia eta Barakaldokoa. Kudeatutako gai‐kopurua zuzenki

proportzionala da hirien tamainarekin eta barruti judizial horietako biztanle‐kopuruarekin.

Ebazpen‐tasei dagokienez, kasu guztietan % 100 gainditu zen, Bilboko eta Gernika‐Lumoko

barruti judizialetan izan ezik (% 94,3 eta % 87,9, hurrenez hurren); bi barruti horien tasek 4,2

eta 22 puntu egin zuten behera, hurrenez hurren. Barruti judizial bakarrean izan da gorakada

ebazpen‐tasan: Barakaldokoan. 13,2 puntu egin du gora, eta % 110,4ean kokatu da; horrek

aukera ematen dio aurreko ekitaldian metatutako ebazteke geratutako kasuen kopurua

murrizteko. Ebazteke geratutako kasuen tasak oso heterogeneoak dira, aurreko urteetako

joerei eutsiz: Durangoko % 8,3aren eta Getxoko % 27,2aren artekoak dira.

3.2. taula. Emakumeen aurkako indarkeria. Zigor‐arloko gaien kopurua barruti judizialen arabera.

Bizkaia. 2016

Zuzenean sartutakoak

Beste organo

batzuetatik sartutakoak

Berriro irekitakoak Ebatzitakoak Ebazteke Ebazpen‐

tasa


BALMASEDA 104 0 0 110 18 % 105,8 % 17,3BARAKALDO 990 112 0 1.217 256 % 110,4 % 23,2

BILBAO 1.710 16 11 1.638 267 % 94,3 % 15,4DURANGO 242 0 0 243 20 % 100,4 % 8,3

GERNIKA‐LUMO 165 0 0 145 39 % 87,9 % 23,6GETXO 257 0 0 259 70 % 100,8 % 27,2



0200400600800

1.0001.2001.4001.6001.8002.000

DURANGO BARAKALDO GERNIKA‐LUMO BILBAO BALMASEDA GETXO

3.2. grafikoa. Zigor‐arloko gaien kopurua (EAI) barruti judizialen arabera. Bizkaia. 2016

Sartutakoak Ebatzitakoak Ebatzi gabekoak

9

Arlo zibileko gaien kopuruak 2016an, sartutako arlo zibileko gaien kopurua % 28,7 murriztu da 2015arekiko (aurreko

ekitaldian 537 sartu ziren, eta 2016an, 383). Beste behin ere, barruti judizialetan sartutako arlo

zibileko gaien kopurua (zuzenean nahiz beste organo batzuetatik) zigor‐arloko gaien kopurua

baino nabarmen txikiagoa izan da (arlo zibileko 383 gai eta zigor‐arloko 3.596 gai).

Bestalde, ebazpen‐tasak eta ebazteke gelditutako kasuen tasak egonkor diraute, aurreko

ekitaldiko balioekin alderatuz: ebazpen‐tasa % 90,9 da, eta ebazteke gelditutako kasuen tasa,

% 61,9. 3.3. taula. Emakumeen aurkako indarkeria. Arlo zibileko gaien kopuruak. Bizkaia. 2005etik 2016ra

arteko bilakaera.

Urtea Zuzenean sartutakoak

Aldaketa baten ondorioz iritsitakoak

Berriro irekitakoak

Ebatzitakoak Ebazteke Ebazpen‐

tasa


2005 * * * * * * *2006 252 2 0 198 113 % 78,0 % 44,52007 336 30 0 371 473 % 101,4 % 129,22008 337 6 0 320 148 % 93,3 % 43,12009 421 7 0 324 262 % 75,7 % 61,22010 333 2 0 409 179 % 122,1 % 53,42011 420 6 0 352 239 % 82,6 % 56,12012 457 7 0 476 186 % 102,6 % 40,12013 553 3 0 463 279 % 83,3 % 50,22014 538 3 0 531 287 % 98,2 % 53,02015 536 1 0 496 331 % 92,4 % 61,62016 371 12 0 348 237 % 90,9 % 61,9*Ez dugu daturik. Iturria: Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiko datuetan oinarrituta egina.

Barruti judizialen arabera, ebatzi gabe geratutako arlo zibileko kasuen tasek (3.4. taula) oso balio

desberdinak dituzte: Barakaldon, ebatzi gabe geratutako arlo zibileko kasuen tasa % 95,4 da;

Gernika‐Lumok eta Getxok, berriz, tasa txikiagoak dituzte (% 72,7 eta % 57,9, hurrenez hurren);

Durangok (% 50) eta Bilbok (% 47,6) tasarik txikienak dituzte. Azkenik, Balmasedako barruti

judizialari buruzko datuek adierazten dute ez dagoela ebazteke geratutako arlo zibileko kasurik.

Ebazpen‐tasari dagokionez, bi barruti judizialek soilik dute % 100etik gorako tasa: Balmasedak

(% 133,3) eta Getxok (% 131,6). Bilboko barruti judizialeko ebazpen‐tasak 6,4 puntuko igoera izan

du aurreko ekitaldiarekiko, eta % 94,8an kokatu da. Barakaldoko (% 81,7), Durangoko (% 75,0) eta

Gernika‐Lumoko (% 54,5) barruti judizialek beherakada nabarmenak izan dituzte; batez ere,

Gernika‐Lumokoak, 77 puntu jaitsi baita 2015. urtearekiko.

10

3.4. taula. Emakumeen aurkako indarkeria. Arlo zibileko gaien kopurua barruti judizialen arabera.

Bizkaia. 2016

Zuzenean sartutakoak

Aldaketa baten

ondorioz iritsitakoak

Berriro irekitakoak Ebatzitakoak Ebazteke Ebazpen‐

tasa


BALMASEDA 6 0 0 8 0 % 133,3 % 0,0 BARAKALDO 108 1 0 89 104 % 81,7 % 95,4 BILBAO 201 9 0 199 100 % 94,8 % 47,6 DURANGO 27 1 0 21 14 % 75,0 % 50,0 GERNIKA‐L. 10 1 0 6 8 % 54,5 % 72,7 GETXO 19 0 0 25 11 % 131,6 % 57,9


Salaketak 2016an, 2.573 salaketa jarri ziren Bizkaiko epaitegietan; hau da, egunean zazpi salaketa. Aurrera

eraman ez ziren salaketen kopurua, salatzaileek prozesu judizialarekin aurrera jarraitzeari uko egin

izanagatik, murriztu egin da: 2015eko 0,24ko ratiotik (aztertutako aldiko baliorik altuena) 2016ko

0,17kora.

*Ez dugu daturik. Iturria: Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiko datuetan oinarrituta egina.

2005 2006* 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Salaketak 1397 1.676 1.884 2.246 1.903 2.156 2.144 2.222 2.243 2.266 2.573

Bertan behera utzitakoak 143 147 228 221 219 176 384 332 373 541 435

Bertan behera utzitakoen/salaketenratioa 0,1 0,09 0,12 0,01 0,12 0,08 0,18 0,15 0,17 0,24 0,17

0

0,25

0,5

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

Bertan

beh

era utzitako

en/salaketen

ratio

a

Salaketa kop

urua

eta bertan be

hera

utzitako

en kop

urua

3.3 grafikoa. Emakumeen aurkako indarkeria. Jasotako eta bertan behera utzitako salaketak. Bizkaia. 2005‐2016

11

Salaketen eta uko‐egiteen ratioak barruti judizialen arabera aztertuz gero (3.5 taula), ikus daiteke

ratiorik baxuena Balmasedako barruti judizialak duela (0,03); Bilbok (0,14), Barakaldok (0,16) eta

Gernika‐Lumok (0,16) Bizkaiko Lurralde Historikoko batez besteko ratiotik hurbil dauden balioak

dituzte, eta Durangoko barruti judizialekoa Lurraldekoaren berdina da. Kasurik azpimarragarriena

Getxoko barruti judizialarena da: aurreko ekitaldian, baliorik baxuena zuen, eta 2016an, aldiz,

ratiorik altuena du, alde handiarekin: 0,12tik 0,43ra egin du gora.

3.5. taula. Emakumeen aurkako indarkeria. Jasotako salaketak eta prozesu judiziala

Egiten jarraitzeko ukoak barruti judizialen arabera. Bizkaia. 2016

Jasotako salaketak %

Prozesu judiziala egiten jarraitzeko

ukoak %

Ukoen eta salaketen

arteko ratioa BALMASEDA 33 1,3 1 0,2 0,03BARAKALDO 773 30,0 124 28,5 0,16BILBAO 1.256 48,8 170 39,1 0,14DURANGO 175 6,8 30 6,9 0,17GERNIKA‐LUMO 128 5,0 20 4,6 0,16GETXO 208 8,1 90 20,7 0,43TOTAL THB 2.573 100,0 435 100,0 0,17


Salaketen jatorriaren araberako banaketa 2015ekoaren oso antzekoa da. Joan den urtean gertatu

bezalaxe, salaketa gehienak (% 60,7) biktimek beraiek aurkeztu zituzten. Biktimek zuzenean

jarritako salaketen ehunekoa aurreko urtekoaren antzekoa da: 2015ean, salaketa guztien % 4,2, eta

2016an, % 3,5. Bestalde, biktimak salaketa eginda eta polizia‐atestatuaren bidez aurkeztutako

salaketek egonkor jarraitu dute: % 57,2 izan dira.

Aztertutako aldiko (2007‐2016) batez bestekoari dagokionez, aipatutako azken bi bide horiek

lurraldean erregistratutako salaketen balioen bi heren baino gehiago bere hartzen ditu (ikus 3.6.

taula).

Salaketa aurkezteko bidearen arabera, ehunekorik handiena duen bigarren bidea, 2015. urtean

bezala, poliziaren zuzeneko esku‐hartzea da: 2016an zenbatutako salaketa guztien % 30,2a. 2007‐

2016 aldian, bide horren bitartez aurkeztutako salaketen batez bestekoa % 22,5 da.

Gutxi dira oraindik ere lesio‐agiriaren bitartez egiten diren salaketak, edo senitartekoek (zuzenean

zein polizia‐atestatu bidez) aurkeztutakoak. Lehen horiek guztizkoaren % 6,9 dira, 2015eko balioa

baino baino puntu bat gehiago; bigarrenak, berriz, % 1,6 dira. Bestalde, hirugarrenentzako

laguntza‐zerbitzuen bidez aurkeztutako salaketak, oro har, guztizkoaren % 0,7 dira.

Hurrengo grafikoan, salaketen banaketa jatorriaren arabera (nork egin zituen) adierazi da, 2015eko

eta 2016ko ehunekoak alderatuz.

12

3.4 grafikoa. Emakumeen aurkako indarkeria. Jasotako salaketak, jatorria aintzat hartuta.

Bizkaia. Alderaketa: 2015 eta 2016.

2015

2016


Biktima, zuzenean %4,2

Familia, zuzenean %0,3

Polizia‐atestatua biktimaren salaketarekin

%57,5

Polizia‐atestatua senideen

salaketarekin %1,3 Poliziaren esku‐

hartze zuzena%30,1

Lesio‐agiria %5,8

Hirugarrenei laguntzeko zerb.

%0,8

Biktima, zuzenean %3,5Familia , zuzenean

%0,1

Polizia‐atestatuta biktimaren

salaketarekin %57,2

Polizia‐atestatua senideen

salaketarekin %1,5

Poliziaren esku‐hartze zuzena %30,2

Lesio‐agiria %6,9

Hirugarrenei laguntzeko zerb.

%0,7

13

3.6. taula. Emakumeen aurkako indarkeria. Jasotako salaketen banaketa (%), salaketaren jatorria aintzat hartuta. Bizkaia. 2005etik 2016ra arteko bilakaera

Biktimak zuzenean

Familiako kideek

zuzenean

Polizia‐atestatua

Lesio‐agiria

Hirugarrenentzako

laguntza‐zerbitzua

Biktimaren salaketare

kin

familiako kideen

salaketarekin

poliziaren esku‐hartze

zuzenaren bitartez

2005 * * * * * * * 2006 * * * * * * * 2007 7,5 0,4 71,1 1,3 11,3 8,3 0,12008 3,7 0,5 62,0 1,4 27,9 4,0 0,42009 8,8 0,4 70,4 2,6 12,7 1,7 3,42010 1,8 0,1 80,0 3,8 12,35 1,6 0,32011 1,3 0,1 69,8 1,7 22,9 4,1 0,22012 4,4 0,2 62,5 0,9 26,2 5,4 0,32013 7,6 0,3 58,6 1,0 25,6 5,6 1,22014 5,5 0,5 60,7 1,6 26,0 5,4 0,32015 4,2 0,3 57,5 1,3 30,1 5,8 0,82016 3,5 0,1 57,2 1,5 30,2 6,9 0,7

*Ez dugu daturik. Iturria: Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiko datuetan oinarrituta egina.

Hurrengo taulan ageri diren barruti judizialen araberako datuek aurreko bi ekitaldietan izandako

datuekin antzekotasun eta desberdintasun nabarmenak islatzen dituzte. Biktimak jarritako

salaketen ehunekoak (zuzenean edo polizia‐atestatuaren bidez) % 84,8 (Balmaseda) eta % 45,3

(Bilbo) artekoak dira; eta poliziaren esku‐hartze zuzenaren bidez egindako salaketak, % 42,8 (Bilbo)

eta % 14,9 (Barakaldo) artekoak. Familiako kideek aurkeztutako salaketak (zuzenean edo polizia‐

atestatu bidez) Bilbon (% 1,8), Durangon (% 1,7) eta Gernika‐Lumon (% 12,5) soilik erregistratu

dira; horien artean Gernika‐Lumoko barruti judiziala nabarmentzen da, bide horretatik

aurkeztutako salaketen ehunekoa askoz altuagoa baita. Lesio‐agiriei dagokienez, zifrak baxuak dira

barruti judizial guztietan, baina Bilboko (% 8,8) eta Barakaldoko (% 7,0) ehunekoak

nabarmentzekoak dira, gainerakoen gainetik daudelako.

3.7. taula. Emakumeen aurkako indarkeria. Jasotako salaketen banaketa (%), salaketaren jatorria aintzat hartuta, eta Bizkaiko barruti judizialen arabera. 2016

Biktimak zuzenean

Familiako kideek

zuzenean

Polizia‐atestatua

Lesio‐agiria

Hirugarrenentzako laguntza‐zerbitzuabiktimaren

salaketarekin

familiako kideen

salaketarekin

poliziaren esku‐hartze zuzenaren bitartez

BALMASEDA 0,0 0,0 84,8 0,0 15,2 0,0 0,0BARAKALDO 4,7 0,0 73,4 0,0 14,9 7,0 0,1BILBAO 1,4 0,1 43,9 1,7 42,8 8,8 1,3DURANGO 0,6 0,0 69,7 1,7 26,9 1,1 0,0GERNIKA‐L. 0,0 0,8 68,0 11,7 18,0 0,8 0,8GETXO 16,3 0,0 55,3 0,0 23,6 4,8 0,0


14

Babes‐aginduak

Etxeko Indarkeriaren Biktimak Babesteko Aginduan jasota dago Zigor Kodean zehaztutako zenbait

neurri penal har daitezkeela (presoaldi prebentiboa, urruntze‐agindua, komunikazio‐debekua eta

abar), baita neurri zibilak ere, oso behin‐behineko neurrien baliokide gisa (familiako etxea

erabiltzea, seme‐alaben zaintza eta bisita‐erregimena esleitzea, elikagai‐pentsioa eta abar), eta

neurri horiek 30 eguneko iraunaldia izango dutela.

Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiaren datuen arabera, 2016an Bizkaian guztira 387 babes‐

agindu abiarazi2 dira (% 8,5 murriztu da aurreko urtearekiko), eta haietatik 164 eman egin dira.

Emandako aginduen kopuruari dagokionez, 2016ko datuek erakusten dute % 23ko beherakada

gertatu dela 2015. urtearekiko, eta urte horrek izan duela emandako aginduen ehunekorik baxuena

(% 42,4). Ukatutako aginduei dagokienez, berriz, lehenik eta behin esan beharra dago BJKNek beste

sailkapen bat eskaintzen duela 2015etik; hala, ukatutako aginduez gain, onartu ez direnak ere

bereizten ditu (urte horretara arte, azken talde hori ukatutako aginduekin batera sailkatzen zen).

Hori horrela, ukatutako 223 aginduetatik 74 onartu ez diren aginduak dira (aurreko ekitaldian baino

% 85 gehiago). Aurreko urtearen aldean, ukatutako aginduek 8 puntu egin dute gora, eta % 57,6

izan dira.

Aztertutako aldiko (2005‐2016) zifrak kontuan hartuta, 2016. urteko ekitaldian ukatutako aginduen

kopurua emandakoena baino handiagoa izan da lehenengoz (ikusi 3.5. grafikoa). 3.8. taula. Emakumeen aurkako indarkeria. Abiarazitako babes‐aginduak eta agindu horien ebazpenak.

Bizkaia. 2005etik 2016ra arteko bilakaera

Abiarazitako aginduak

Ebatzitakoak. Emandakoak.

Ebatzitakoak. Ukatutakoak

Hiruhilekoaren amaieran ebazteke

gelditutakoak 2005 313 219 94 0 2006 672 398 263 11 2007 664 389 252 71 2008 570 324 246 0 2009 512 306 206 0 2010 516 344 172 0 2011 369 233 136 0 2012 400 243 157 0 2013 414 251 163 0 2014 414 219 195 0 2015 423 213 210 0 2016 387 164 223 0


2 Abiaraztea: prozesu baten lehen eginbideak martxan jartzea.

15


Abiarazitako aginduak barruti judizialaren arabera aztertuz gero, emaitzak 2015ekoen antzekoak

direla ikus daiteke; hala, BJKNren datuen arabera, Bizkaian abiarazitako aginduen % 46,8

Barakaldoko barruti judizialari dagozkio, eta, beraz, barruti horrek Bilbokoa gainditu du (% 25,6)

jardueraren bolumenari dagokionez. Atzetik dituzte Durango eta Getxo: hurrenez hurren,

abiarazitako aginduen % 14,2 eta % 5,7 dagozkie. Balmasedako eta Gernika‐Lumoko barruti

judizialetan abiarazitako aginduak % 3,9 dira.

Aginduen ebazpenekin lotuta, azpimarratzekoa da barruti judizialetako bakoitzean emandako

aginduen kopurua murriztu egin dela aurreko urtearekiko: Barakaldokoan, 3,9 puntu eta

Balmasedakoan, 22,3 puntu; gainerakoetan tarteko balioak izan dira.

Emandako aginduen ehunekorik altuena duen barruti judiziala Bilbokoa da (% 72,7), eta horren

ondoren, Gernika‐Lumo (% 53,3). Gainerako barruti judizialetako ehunekoak Bizkaiko batez

bestekoaren azpitik daude: Barakaldon, % 33,7; Balmasedan, % 33,3; Getxon, % 27,3; eta, azkenik,

Durangon, % 21,8.

Ukatutako aginduetan, tasarik altuenak Durangoko (% 78,2) eta Getxoko (% 72,7) barruti judizialek

dituzte. Balmasedako eta Barakaldoko barruti judizialetan, ehuneko baxuagoak dituzte: hurrenez

hurren, % 66,7 eta % 66,3. Amaitzeko, lurraldeko ehuneko globala % 57,6 da, eta horren azpitik

daude Gernika‐Lumoko (% 46,7) eta Bilboko (% 27,3) barruti judizialetako ehunekoak.

Bestalde, onartu ez diren aginduen banaketari erreparatuz gero, ikus daiteke % 51,4 Barakaldoko

barruti judizialari dagozkiola, eta % 35,1, Durangokoari.

0

100

200

300

400

500

600

700

800

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

3.5. grafikoa. Abiarazitako babes‐aginduak ebazpenaren arabera. Bizkaia. 2005‐2016

Abiarazitakoak Onartutakoak Ukatutakoak Ebazteke

16

3.9 taula. Abiarazitako babes‐aginduak eta agindu horien ebazpenak, barruti judizialen arabera. Bizkaia. 2016

Abiarazitako aginduak

Ebatzitakoak. Emandakoak

Ebatzitakoak. Ukatutakoak

Hiruhilekoaren amaieran ebazteke

gelditutakoak BALMASEDA 15 5 10 0 BARAKALDO 181 61 120 0 BILBAO 99 72 27 0 DURANGO 55 12 43 0 GERNIKA‐L. 15 8 7 0 GETXO 22 6 16 0


Biktimaren eta salatuaren adinaren eta nazionalitatearen arabera, 2016an abiarazitako babes‐

aginduei buruzko datuei erreparatuta, ikusten da ehunekoek oro har egonkor jarraitzen dutela

aurreko urtearekiko, baina beherakada handiagoa izan dela atzerritar nazionalitatea duten

biktimen kopuruan nahiz espainiar nazionalitatea duten salatuen kopuruan (% 13,0ko eta % 13,7ko

beherakadak, hurrenez hurren).

2016an, biktimizazio gehienak (% 65,1) adin nagusiko emakume espainiarrei dagozkie, eta adin

nagusiko emakume atzerritarrak, berriz, biktima guztien heren bat baino gehixeago dira (% 34,4).

Edonola ere, kontuan izan behar da 2016an azken horien pisu demografikoa Bizkaiko 18 urte eta

gehiagoko emakume guztien % 5,93 dela.

3.6. grafikoan adierazi denez, 2014ko zifrak alde batera utzita, 2009tik atzerritar nazionalitatea

duten emakume biktimen ehunekoa nahiko egonkorra izan da: 2009ko % 31,6aren eta 2012ko

% 37,3aren artekoa. 2016an, abiarazitako babes‐aginduen % 34,6 atzerritar nazionalitatea duten

emakumeei buruzkoak izan dira (2015ean, % 36,4).

Salatuaren nazionalitatearen arabera, atzerritar nazionalitatea dutenak, 2016an, salatu guztien

% 36,4 dira; hori aztertutako aldiko balio altuenetako bat da.

3 Estatistika Institutu Nazionala. Errolda Jarraituaren Estatistika, 2016ko urtarrilaren 1ean. (www.ine.es).

17

3.10. taula. Abiarazitako babes‐aginduak, biktimaren adin‐nagusitasunaren eta biktimaren eta salatuaren nazionalitatearen arabera. Bizkaia. 2005‐2016.

Urtea BA

kopuruaguztira

Biktima: 18 urtetik gorako

emakume espainiarra

Biktima: 18 urtetik beherako emakume espainiarra


emakume atzerritarra

Biktima: 18 urtetik

beherako emakume atzerritarra

Salatua: Gizon espainiarra

Salatua: Gizon

atzerritarra

2005 313 245 0 68 0 248 632006 672 513 5 132 22 512 1482007 664 499 5 159 1 480 1862008 570 394 6 171 0 401 1692009 512 349 1 161 1 364 1482010 516 328 0 187 1 325 1912011 369 243 6 120 0 244 1252012 400 249 2 146 3 246 1542013 414 265 3 145 1 291 1232014 414 296 5 109 4 308 1062015 423 262 7 150 4 285 1382016 387 252 1 133 1 246 141



0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

3.6. grafiko. Abiarazitako babes‐aginduak (%) biktimaren nazionalitatearen arabera. Bizkaia. 2005‐2016

Atzerritarra Espainiarra

18


Abiarazitako babes‐aginduen bilakaerak, biktimen nazionalitatearen arabera (3.7 grafikoa), argi

erakusten du behera egin dutela espainiar emakumeen kasuek; bitartean, atzerriko emakumeen

kopurua nahiko egonkor mantendu da.

Barruti judizialen arabera (3.11. taula), Barakaldoko, Bilboko, Durangoko eta Gernika‐Lumoko

barruti judizialetako banaketak lurraldeko batez bestekoaren antzekoak dira: adinez nagusiak diren

espainiar emakumeen ehunekoak % 60,0 eta % 71,7 artekoak izan dira; emakume atzerritarren

ehunekoak, berriz, % 28,3 eta % 40,0 artekoak. Balmasedako barruti judiziala da Bizkaiko batez

bestekotik gehien urruntzen dena: adinez nagusi diren espainiar jatorriko biktimak % 73,3 dira, eta

atzerritar jatorriko emakumeak, % 20,0. Azkenik, Getxoko barruti judizialean, abiarazitako babes‐

aginduen kopuruaren banaketa orekatua da Espainiako eta atzerriko pertsonen artean.

3.11. taula. Abiarazitako babes‐aginduak, biktimaren adin‐nagusitasunaren eta biktimaren eta salatuaren nazionalitatearen arabera, eta barruti judizialen arabera. Bizkaia. 2016.

Babes‐aginduen kopurua guztira


emakume espainiarra

Biktima: 18 urtetik

beherako emakume espainiarra


emakume atzerritarra

Biktima: 18 urtetik

beherako emakume atzerritarra

Salatua: Gizonezko espainiarra

Salatua: Gizonezko atzerritarra

BALMASEDA 15 11 1 3 0 13 2BARAKALDO 181 112 0 69 0 109 72BILBAO 99 71 0 28 0 70 29DURANGO 55 38 0 16 1 32 23GERNIKA‐L. 15 9 0 6 0 11 4GETXO 22 11 0 11 0 11 11


0

100

200

300

400

500

600

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Agindu

kop

urua

3.7. grafikoa. Abiarazitako babes‐aginduen bilakaera biktimaren nazionalitatearen arabera. Bizkaia. 2005‐2016

Espainiarra Atzerritarra

19

Erasotzaileen eta biktimen arteko ahaidetasun‐harremanari edo harreman afektiboari begira

(3.12. taula), aurreko bi ekitaldietan banaketa orekatua izan da egungo ezkontide edo bikotekideen

eta ezkontide edo bikotekide ohien artean, baina 2016ko datuek 20 puntuko aldea erakusten dute

bi ehuneko horien artean. Datuak aurreko urtekoekin alderatuta, ikusten da 2016an indarkeriaren

eragilea ezkontide edo bikotekide ohia den kasuen ehunekoa igo egin dela, % 48etik % 60,2ra;

egilea egungo ezkontidea edo bikotekidea den kasuen ehunekoa, aldiz, murriztu egin da, % 51,5etik

% 39,8ra.

3.12. taula. Erasotzaileen eta biktimen arteko ahaidetasun‐harremana edo harreman afektiboa. Bizkaia. 2005‐2016

Urtea

Kopurua Ehunekoa (%)

Ezkontidea Ezkontide ohia

Harreman afektiboa

Amaitutako harreman afektiboa

Guztira Ezkontidea Ezkontide ohia

Harreman afektiboa


2005 122 32 88 69 311 39,2 10,3 28,3 22,22006 244 81 170 177 672 36,3 12,1 25,3 26,32007 202 88 205 169 664 30,4 13,3 30,9 25,52008 164 68 172 167 571 28,7 11,9 30,1 29,22009 151 47 145 169 512 29,5 9,2 28,3 33,02010 135 65 144 172 516 26,2 12,6 27,9 33,32011 111 52 96 110 369 30,1 14,1 26,0 29,82012 110 63 78 149 400 27,5 15,7 19,5 37,32013 124 59 105 126 414 29,9 14,3 25,4 30,42014 125 54 79 156 414 30,2 13,0 19,1 37,72015 120 69 98 136 423 28,4 16,3 23,2 32,22016 80 85 74 148 387 20,7 22,0 19,1 38,2


Datuak barruti judizialen arabera banatuta (3.13. taula), Balmaseda, Barakaldo, Bilbo eta Getxo

dira lurraldeko egoera orokorrera gehien hurbiltzen direnak: egungo ezkontideari edo bikotekideari

egotzitako kasuak % 38,1tik % 40,9ra bitartean dira; eta ezkontide edo bikotekide ohiari

egotzitakoak, % 59,1etik % 61,9ra bitartean. Durangoko barruti judizialean, Bizkaiko joera

orokorrari jarraitzen bazaio ere (salatuen ehuneko handiena ezkontide edo bikotekide ohiari

egotzitako kasuei dagokie), bi taldeen arteko ehunekoen arteko aldea handiagoa da. Gernika‐

Lumoko barruti judizialean, aldiz, ehunekoak alderantzizkoak dira: salatuen % 86,7 egungo

ezkontideak edo bikotekideak dira, eta % 13,3, ezkontide edo bikotekide ohiak.

20

3.13. taula. Erasotzaileen eta biktimen arteko ahaidetasun‐harremana edo harreman afektiboa, barruti

judizialen arabera. Bizkaia. 2016.

Barruti judizialak

Kopurua Ehunekoa (%)

Ezkontidea Ezkontide ohia Harreman afektiboa


Guztira Ezkontidea Ezkontide ohia

Harreman afektiboa


BALMASEDA 0 5 6 4 15 0,0 33,3 40,0 26,7BARAKALDO 35 47 34 65 181 19,3 26,0 18,8 35,9BILBAO 18 13 21 47 99 18,2 13,1 21,2 47,5DURANGO 10 13 8 24 55 18,2 23,6 14,5 43,6GERNIKA‐L. 11 1 2 1 15 73,3 6,7 13,3 6,7GETXO 6 6 3 7 22 27,3 27,3 13,6 31,8


2016. urtean 512 gizon epaitu zituzten, eta gehienak, % 71,5, espainiarrak ziren (gainerako % 28,5

atzerritarrak ziren).

2016ko prozeduren ebazpenari dagokionez, epaitutako auzien % 87,9 kondenatzaileak izan ziren;

hala, aurreko bi ekitaldietako joerari eutsi zaio, eta ehuneko horretan 3,5 puntuko gorakada egon

da aurreko urtearekiko. Epaituen nazionalitateari dagokionez, gorakada egon da hala epai

kondenatzailea jaso duten espainiarren kasuetan nola atzerritarren kasuetan: epaitu espainiarren

epai kondenatzaileak % 82,9tik % 85,6ra igo dira, eta atzerritarrenak, % 88,0tik % 93,8ra.

3.14. taula. Epaituak nazionalitatearen arabera eta kasuen ebazpenak. Bizkaia. 2005‐2016.

Urtea

Kopurua Ehunekoa

Guztira Zigortutako espainiarrak

Zigortutako atzerritarrak

Aske utzitako espainiarr

ak

Aske utzitako

atzerritarrak

Zigortutako epaituen %

Zigortutako epaitu

espainiarren %

Zigortutako epaitu

atzerritarren %

2005 152 98 21 30 3 78,3 76,8 87,52006 327 169 87 50 21 78,3 77,2 80,62007 378 206 59 89 24 70,1 69,8 71,12008 321 156 46 89 30 62,8 63,8 59,72009 398 207 119 59 13 82,2 78,1 90,32010 411 203 122 73 13 79,4 73,9 90,62011 320 190 90 37 3 87,5 83,7 96,8 2012 381 198 130 41 12 86,1 82,8 91,52013 452 232 120 77 23 77,8 75,1 83,92014 461 243 123 76 19 79,4 76,2 86,62015 467 277 117 57 16 84,4 82,9 88,02016 512 315 135 53 9 87,9 85,6 93,8


21

Barruti judizialen arabera, nabarmentzekoa da kasu guztietan atzerritar jatorriko zigortuen

ehunekoa handiagoa dela espainiar jatorriko zigortuena baino. Bilboko barruti judizialean dago

espainiar zigortuen (% 95,7) eta atzerritar zigortuen (% 97,8) arteko orekarik handiena; horren

ondoren daude Durango eta Barakaldo, bi talde horien artean 8‐9 puntuko aldea dutenak.

Desberdintasunik handiena agertzen duen barruti judiziala Getxo da: datuek erakusten duten

moduan, atzerritar jatorriko gizonen % 100 zigortzen dira; espainiar jatorriko zigortuak, berriz,

% 66,7 dira. Amaitzeko, Balmasedako barruti judizialean epaitutako pertsona guztiak espainiarrak

dira.

3.15. taula. Epaituak nazionalitatearen arabera, eta kasuen ebazpena barruti judizialen arabera. Bizkaia.

2016.

Iturria: Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiko datuetan oinarrituta egina. .

Prozedurak amaitzeko moduari dagokionez (sententzia absolutorioaren bidez, sententzia

kondenatzailearen bidez, artxibatze askearen bidez4, behin behineko artxibatzearen bidez5 edo

aginpidedun organora bideratuz), datuak egonkor mantendu dira 2015. urteko datuekiko.

Aurreko urteetan bezala, prozedurak amaitzeko modua, gehienetan (% 40), behin behineko

artxibatzearen bidezkoa izan da. Horren hurrengoa aginpidedun organora bideratutako kasuena da

(% 20,2), eta horren ondoren, sententzia kondenatzaileak (% 18,2).

Azkenik, sententzia absolutorioaren bidez eta artxibatze askearen bidez amaitutako prozedurak

kasuen % 2,5 eta % 1,9 dira, hurrenez hurren.

4 Artxibatzea: zigor‐arloko sumarioko epai judiziala, jarduketak behin‐behinekoz edo behin betiko eteteko agintzen duena, bai aztertzen den gaiak delitua ez dakarrelako, bai prozesatutako pertsona erruduntzat jotzeko nahikoa elementu ez daudelako, pertsona hori hil egin delako edo akusatutako pertsona gertatutakoaren erantzule ez delako. Artxibatze askea: deliturik ez dagoelako edo akusatuaren erantzukizun eza oso argi dagoelako prozesuari amaiera ematen zaionean gertatzen da, errugabetasun‐epaiaren ondorio berdinekin. 5 Behin‐behineko artxibatzea: zigor‐arloko prozesuaren instrukzio‐etapan gertatzen da, pertsona susmagarria errugabe izendatzeko edo kontraesaneko benetako epaiketa penalera zuzentzeko beharrezkoak diren frogak ez daudelako, epaileak akusatuaren aldeko edo kontrako epairik ematen ez duenean; prozesutik kanpo uzten du aldi batez, baina prozesuak irekita jarraitzen du datu edo froga berriak agertu arte.

Kopurua Ehunekoa

Guztira Zigortutako espainiarrak

Zigortutako atzerritarrak

Aske utzitako

espainiarrak

Aske utzitako

atzerritarrak

Zigortutako epaituen %

Zigortutako epaitu

espainiarren %

Zigortutako epaitu

atzerritarren %

BALMASEDA 15 6 0 9 0 40,0 40,0 ‐BARAKALDO 138 80 28 25 5 78,3 76,2 84,8BILBAO 276 180 86 8 2 96,4 95,7 97,8DURANGO 50 28 12 8 2 80,0 77,8 85,7GERNIKA‐L. 21 15 6 0 0 100,0 100,0 100,0GETXO 12 6 3 3 0 75,0 66,7 100,0

22

3.16 taula. Prozedurak amaitzeko modua. Bizkaia. 2005‐2016.

Urtea Sententzia Artxibatzea Aginpidedun

organora

Absolutorioa Kondenatzailea Askea Behin‐behinekoa

bideratzea

2005 % 21,71 % 18,24 % 5,32 % 20,02 % 34,71 2006* * * * * * 2007* * * * * * 2008 % 3,8 % 11,4 % 2,0 % 29,3 % 53,5 2009 % 4,9 % 16,2 % 1,0 % 33,9 % 43,9 2010 % 5,4 % 17,8 % 1,2 % 37,1 % 38,6 2011^ % 2,3 % 16,7 % 1,3 % 36,1 % 26,7 2012^ % 1,9 % 12,5 % 0,6 % 38,1 % 20,6 2013^ % 4,7 % 16,7 % 1,2 % 52,9 % 7,0 2014^ % 3,8 % 14,7 % 2,2 % 33,7 % 22,3 2015^ % 3,0 % 17,5 % 1,6 % 40,0 % 22,8 2016 % 2,5 % 18,2 % 1,9 % 40,0 % 20,2 *Ez dugu daturik. ^ Gainerako %‐a "Besteak" kategorian sartzen da (% 16,9 2011n; % 26,3 2012an; % 17,5 2013an; % 23,3 2014an; % 15,2 2015ean; % 17,2 2016an). Iturria: Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiko datuetan oinarrituta egina.

Barruti judizialen arabera banatutako datuek (3.17 taula) erakusten dute barruti guztietan ebazteko

biderik ohikoena behin‐behineko artxibatzea izan dela, Barakaldoko datua (% 33,9) txikiena izanik

eta Balmasedakoa (% 68,5) handiena.

Aginpidedun organora bideratuta ebatzi diren prozedurak eta sententzia kondenatzailearen bidez

ebatzi direnak ere nabarmentzekoak dira. Lehenengo kasuan, Bilboko % 10,1en eta Barakaldoko

% 32,0ren artean daude; bigarren kasuan, berriz, Getxoko % 5,1en eta Durangoko % 23,4en artean.

Prozedurak amaitzeko gainerako bideei dagokienez, sententzia absolutorio bidez ebatzitakoek

nahiz artxibatze askearen bidez ebatzitakoek balio baxuak izaten jarraitzen dute.

3.17 taula. Prozedurak amaitzeko modua, barruti judizialen arabera. Bizkaia. 2016.

Barruti judizialak

Sententzia Sententzia Artxibatzea Artxibatzea Aginpidedun organora

Beste batzuk

Absolutorioa Kondenatzailea Askea Behin‐behinekoa bideratzea BALMASEDA % 9,0 % 6,7 % 2,2 % 68,5 % 11,2 % 2,2BARAKALDO % 3,8 % 13,7 % 2,5 % 33,9 % 32,0 % 14,0BILBAO % 0,9 % 23,4 % 1,5 % 39,5 % 10,1 % 24,6DURANGO % 5,6 % 22,3 % 3,4 % 36,9 % 25,1 % 6,7GERNIKA‐L. % 0,0 % 20,4 % 1,0 % 45,6 % 22,3 % 10,7GETXO % 1,7 % 5,1 % 0,6 % 55,9 % 30,5 % 6,2


23

3.2. EAEKO EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIAREN ARLOKO KOORDINAZIO‐ZENTROA (EEIKZ) EAEko emakumeen aurkako indarkeriaren arloko koordinazio‐zentroa6 Eusko Jaurlaritzaren Lan eta

Justizia Saileko Justizia Zuzendaritzari atxikita dago, eta Euskal Autonomia Erkidegoko babes‐

aginduen koordinazio‐puntu gisa jarduten du.

Zerbitzu telematiko bidez gauzatzen du bere egitekoa (urteko egun guztietan, eguneko 24

orduetan), hau da, bermatzea babes‐agindua ematen duen organo judizialetik berehala helarazten

eta jakinarazten dela agindu hori.

Besteak beste, funtzio hauek ditu: genero‐indarkeriari loturiko ebazpen judizial guztiak jasotzea;

genero‐indarkeriaren biktimei jakinaraztea zer prestazio eskaintzen dituen Biktimei Laguntzeko

Zerbitzuak; genero‐indarkeriaren biktimak babesteko erregistro nagusiko informazioa atzitzea,

organo judizialek hartutako behin‐behineko zein behin betiko babes‐neurriak betearazteko

helburuarekin; justiziarekin lankidetzan aritzeko zerbitzuen datuak argitaratzea eta eguneratzea,

eta zerbitzu horiek koordinatzea eta haiei laguntza ematea, batez ere Biktimei Laguntzeko

Zerbitzuari; eta abar.

Babes‐neurriei dagokienez, honako hauek dira EAEko emakumeen aurkako indarkeriaren arloko

koordinazio‐zentroaren eskumenak, Biktimei Laguntzeko Zerbitzuarekin lankidetzan:

- Gizarte‐babeserako eta laguntzarako neurriak koordinatzea.

- Biktimei eskura dauden gizarte baliabideen eta laguntzen berri ematea, eta haietara

bideratzea.

- Biktimari etengabeko informazioa ematea biktimarioaren egoera prozesalari buruz eta

kautelazko neurrien irismenari eta indarraldiari buruz.

Jarraian aurkezten dira EAEko emakumeen aurkako indarkeriaren arloko koordinazio‐zentroak

erregistratutako datuak, hain zuzen ere, genero‐indarkeriaren biktima izan diren emakumeekin

loturiko 2016ko ebazpen judizialei buruzkoak. Horrek barne hartzen ditu bai EAEko epaitegiek

emandako ebazpenak, bai beste autonomia‐erkidego batzuetako epaitegiek emandakoak,

bizilekua Euskadin duten biktimekin loturikoak betiere.

Hala, datu hauek ezin dira aurreko atalean jasotako datuekin alderatu, aurreko datu horien iturria

Botere Judizialaren Kontseilu Nagusia baita.

6 Agindua, 2014ko martxoaren 31koa, Herri Administrazio eta Justiziako sailburuarena, Euskadiko Emakumearen aurkako Indarkeria Koordinatzeko Zentroaren egitura eta funtzionamendua arautzeko dena (2014/04/30eko EHAA).

24

Epaiak

2016an, koordinazio‐zentroak 875 epairen berri izan zuen. Epai horiek lotura zuten genero‐

indarkeriarekin, eta hala EAEn nola beste autonomia‐erkidego batzuetan emandako epaiak hartzen

zituen barne, biktimak bizilekua Bizkaian zuen kasuetan betiere (koordinazio‐zentroak jasotako

EAEko ebazpen guztien % 57,2 ziren).

Ebazpenak 63 udalerriri dagozkie. Banaketan aipatzekoak dira Bilbo (% 28,3) eta Barakaldo

(% 12,9); horien ostean daude Sestao (% 6,4), Santurtzi (% 5,9) eta Getxo (% 4,1).

Bizkaia osoan, epaien % 68,2 kondenatzaileak dira, eta % 31,8, berriz, absolutorioak.

Datuak barruti judizialen arabera sailkatuz gero, ordea, ikus daiteke epai kondenatzaileak % 55,9

direla Getxoko barruti judizialean, % 58,3 Balmasedakoan, % 58,8 Barakaldokoan eta % 60,7

Gernika‐Lumokoan. Beraz, Bizkaiko sei barruti judizialetatik lautan, sententzia kondenatzaileen

ehunekoa Bizkaiko batez bestea baino baxuagoa da.

3.18 taula. Genero‐indarkeriarekin loturiko epaien ebazpenen banaketa (%), emakumearen bizilekuaren arabera, barruti judizialka. Bizkaia. 2016.

epaien % Bizkaiko guztizkoarekiko

epai kondenatzaileen %

BALMASEDA 2,7 58,3 BARAKALDO 33,8 58,8 BILBAO 39,5 80,1 DURANGO 8,9 71,8 GERNIKA‐LUMO 7,0 60,7 GETXO 7,8 55,9 BESTE BATZUK 0,2 50,0 BIZKAIA 100,0 68,2

Oharra: ‘Beste batzuk’ kategoriaren barnean sartu dira biktimak bizilekua Bizkaian izanik zer udalerritan bizi den jakina ez den kasuak. Iturria: EAEko emakumeen aurkako indarkeriaren arloko koordinazio‐zentroaren datuak oinarritzat hartuta egina.

Babes‐aginduak

EAEko emakumeen aurkako indarkeriaren arloko koordinazio‐zentroak 403 ebazpen judizial jaso

zituen 2016an. Ebazpen horiek Bizkaian bizi ziren emakumeen babes‐aginduen eskaerei buruzkoak

ziren (EAEko guztizkoaren % 52,7).

Eskaeren lurraldeko banaketa nahiko orokortua da Bizkaiko 46 udalerritan; udalerri horiek biltzen

dute, hain zuzen ere, lurraldeko biztanleriaren % 92,2.

25

EAEk

eraku

eskae

Portu

dezak

eskae 3.2.

Itu

EAEk

agind

ukatu

Onet

onart

% 84,

7 Lau u8 Biztan

o emakume

usten dute B

eren % 27,5

ugaletek (%

kegu sei uda

eren bi here

irudia. Babes‐a

urria: EAEko em

o emakume

duen ebazpe

utako agindu

sitako agind

tu zaien em

,6 hartzen du

dalerri horiek Biznleriaren % 56,1

een aurkako

Barakaldoko b

biltzen dut

3,5)7. Udale

lerri horieta

n (% 65,7)8.

agindua eskatu

makumeen aurk

een aurkako

enei dagokie

uak.

duen lurrald

makumeak 3

ute).

zkaiko biztanleriahartzen dute.

o indarkeriar

barruti judiz

tela: Baraka

erri horiei Bi

n biltzen del

u zuten eta hor

kako indarkeria

indarkeriare

nez, % 37,2

eko banake

1 udalerrita

aren % 19,2 hartz

ren arloko k

ialeko lau ud

aldok (% 15

lbo (% 33,7

la Bizkaian b

rren ebazpena 2

ren arloko koo

en arloko k

(150) eman

eta ere orok

an bizi dira

zen dute.

koordinazio‐

dalerrik urtea

5,1), Sestaok

) eta Getxo

bizi diren em

2016an egin ze

rdinazio‐zentro

oordinazio‐z

ndako agindu

kortua da; h

(udalerri ho

‐zentroak er

an zehar lurr

k (% 4,7), S

(% 4,5) geh

makumeei bu

n emakumeen

BA eskatu zu

oaren datuak oi

zentroak eza

uak dira, eta

hala, 2016.

oriek Bizkaik

rregistratuta

ralde osoan

Santurtzik (%

hitzen badizk

uruz 2016an

n bizilekuak. Biz

uten emakumeenBarruti judizia

inarritzat hartu

agutzen ditu

a % 62,8 (25

urtean babe

ko biztanleri

ko datuek

ebatzitako

% 4,2) eta

kiegu, ikus

ebatzitako

zkaia. 2016

n bizilekua

alen muga -

ta egina.

uen babes‐

53), berriz,

es‐agindua

a osoaren

26

Bilbo

hurre

% 64

hala

ehun

Itu

Arret

babe

direla

9 Bizka

k eta Barak

en, % 42,7 et

dagokie. Ka

ere, are bi

eko txikiago

3.3. iru

urria: EAEko em

ta barruti jud

s‐aginduen

a.

iko biztanleriaren

kaldok9 biltz

ta % 12,0. Ho

asu guztietan

iztanle gehi

ak dituzte ag

udia. Babes‐agi

makumeen aurk

dizial bakoitz

ehunekoak

n % 38,8 hartzen

en dute em

oriei Sestao (

n, aipatutako

ago dituzte

ginduen lurra

ndua (2016an o

kako indarkeria

zeko babes‐a

barruti jud

dute.

mandako 150

(% 5,3) eta G

o udalerriek

n Bizkaiko

aldeko bana

onetsia) jaso zu

ren arloko koo

aginduetan j

dizial bakoit

0 aginduen

Getxo (% 4,0)

k biztanle as

beste udale

ketan.

uten emakume

rdinazio‐zentro

jarriz gero, d

zeko biztan

erdia baino

) gehitzen ba

ko dituzte, 2

erri edo ma

een bizilekuak.

BA jaso zut

oaren datuak oi

datuek eraku

le‐kopuruare

o gehixeago;

adizkiegu, gu

25.000 bain

ankomunitat

Bizkaia. 2016

ten emakumeen

Barruti judizial

inarritzat hartu

usten dute e

ekiko propo

; hurrenez

uztizkoaren

o gehiago;

e batzuek

bizilekua

en muga ‐

ta egina.

eskatutako

ortzionalak

27

Proportzionaltasun hori, baina, ez da mantentzen emandako aginduei dagokienez; izan ere,

eskatutako aginduekiko duten ehunekoa % 27,9 (Barakaldo) eta % 44,5 (Bilbo) artekoa da.

3.19 taula. Babes‐aginduen ebazpenen banaketa (%), emakumearen bizilekuaren arabera, barruti judiziala. Bizkaia. 2016.

Eskatutako BAen %, Bizkaiako

guztizkoarekiko Emandako BAen %

Emandako BAen %, Bizkaian

emandakoekiko BALMASEDA 2,0 37,5 2,0 BARAKALDO 32,0 27,9 24,0 BILBAO 42,9 44,5 51,3 DURANGO 8,2 33,3 7,3 GERNIKA‐LUMO 6,2 44,0 7,3 GETXO 8,7 34,3 8,0 BIZKAIA 100,0 37,2 100,0

Iturria: EAEko emakumeen aurkako indarkeriaren arloko koordinazio‐zentroaren datuak oinarritzat hartuta

egina.

Kautelazko neurriak EAEko emakumeen aurkako indarkeriaren arloko koordinazio‐zentroak babes‐aginduez kanpoko

kautelazko neurriei buruzko 98 ebazpen jaso zituen (EAEko % 59,8). Aurreko ekitaldiarekin

alderatuta, ebazpen‐kopurua % 55,6 hazi da. Ebazpen horien % 78,6 (77) onartutakoak dira;

gainerako % 21,4a (21), berriz, ukatutakoak.

Hartutako neurriei dagokienez, 77 erregistroak Bizkaiko 21 udalerritan bizi diren biktimen inguruko

ebazpenei dagozkie. Bilbok (% 44,2), Barakaldok (% 9,1) eta Sestaok (% 9,1) % 62 biltzen dute.

28

3.3. DERIBAZIO JUDIZIALAREN BIDEZKO FAMILIA‐ELKARGUNEA

(FE)

Esparrua eta egoera orokorra

Euskal Autonomia Erkidegoan, uztailaren 1eko 124/2008 Dekretuak, deribazio judizialaren

bidezko Familien Elkarguneak arautzen dituenak10, xedatzen ditu deribazio judizialaren bidezko

Familien Elkarguneek gizarte‐zerbitzuen arloan bete behar dituzten baldintzak, eginkizunei,

baliabide materialei eta langileei dagokienez. Halaber, hala definitzen du dekretuak baliabide‐mota

hori: "Familien Elkargunea espazio neutral eta egokia izango da, non diziplina anitzeko ekipo

tekniko baten laguntzarekin eta segurtasun eta ongizate bermearekin, krisi egoeran den edo,

egoera horretan ez bada ere, gizarte‐hezkuntzazko jarraipen‐ eta laguntza‐zerbitzua behar duen

familia bateko kideen arteko topaketa gertatuko den, eta nolanahi ere, bere erabilera ebazpen

judizial bidez xedatua izango da".

Abenduaren 5eko 12/2008 Legeak, Gizarte Zerbitzuei buruzkoak, 40.3 artikuluan arautzen du Eusko

Jaurlaritzari dagokiola Familien Elkargune Zerbitzua (aurrerantzean, FEZ) ematea, deribazio

judizialeko kasuetan laguntzeko modalitatean. Hasiera batean, Gizarte Gaietako Sailak kudeatu

zuen zerbitzua, eta, 2011ko azaroaz geroztik, justizia arloan eskumena duen sailak egiten du lan

hori11.

Bizkaian, Familien Elkargune Zerbitzua (FEZ) ematen du Bizkaiko Foru Aldundiak Bilbon, 2002.

urteaz geroztik. Banaketa‐prozesuan zehar eta horren ondoren, adingabeko seme‐alaben eta

aitaren eta amaren artean harreman gatazkatsua izan edo harreman horri eusteko zailtasuna duten

familientzat da zerbitzu hori. Eta 2007. urteaz geroztik, Arreta Espezializatuko Familien Elkargune

Zerbitzua (AEFEZ) ere badu Aldundiak, eta hau du helburu: adingabekoaren edo nerabearen eta

bere guraso, senitarteko edo hurbileko pertsonen arteko bisitak egitea, baldin eta adingabea

Administrazioaren zaintzapean baldin badago. AEFEZa zabaldu zenetik, deribazio judizialaren

bidezko kasuetara soilik bideratu da FEZa. Hala, zerbitzu horretan artatzen diren kasuen artean

daude tratu txarren biktima izan diren emakumeen kasuak, eta adingabeko seme‐alabak beren

kargura izan eta babes‐agindu bat duten emakumeenak, hain zuzen. Babes‐agindu horrek

erasotzailea urruntzeko neurria ezartzen du, eta, orobat, adingabeak bisitatzeko erregimena

arautzen du.

10 124/2008 Dekretua, uztailaren 1ekoa, Euskal Autonomia Erkidegoan deribazio judizialaren bidezko Familien Elkarguneak arautzen dituena (EHAA, 2008/08/07koa). 11 239/2011 Dekretua, azaroaren 22koa, Euskal Autonomia Erkidegoan deribazio judizialaren bidezko Familien Elkarguneak arautzen dituen dekretua aldatzen duena (EHAA, 2011/12/01ekoa).

29

Eusko Jaurlaritzak ez zuenez baliabide material eta tekniko nahikorik eta egokirik Bilboko deribazio

judizialaren bidezko familien elkarguneko zerbitzua emateko, Bizkaiko Foru Aldundiari proposatu

zion lankidetza‐hitzarmen bat sinatzea bi erakundeen artean. 2010eko urriaren 27an sinatutako

hitzarmen horren bitartez, Jaurlaritzak Aldundiari agindu zion deribazio judizialaren bidezko

familien elkarguneko zerbitzua ematea, baita zeregin hori arautzea ere. Gainera, hitzarmenak urte

horretako urtarrilaren 1era atzeratu zuen bere indarraldia. 2015eko uztailaren 1az geroztik, justizia

arloan eskumena duen Eusko Jaurlaritzako sailak kudeatzen du, zuzenean, deribazio judizialaren

bidezko familien elkarguneko zerbitzua Bilbon.

Bilboko zerbitzu horrez gainera, 2016. urtean deribazio judizialaren bidezko beste bi familia‐

elkargune ere izan dira Bizkaian, Portugaleteko Udalak kudeatutakoa bata (2002an jarri zen abian,

eta kudeatzeko gomendio bidez kudeatzen da 2011. urteaz geroztik), eta Barakaldoko Udalak

kudeatutakoa bestea (2009ko abenduan jarri zen abian, eta kudeatzeko gomendio bidez kudeatzen

da 2014. urteaz geroztik).

3.3.1. Familia‐elkarguneko zerbitzua Bilbon

2016an, Bilboko familia‐elkarguneko zerbitzuak 318 familiatako 390 adingabe artatu ditu guztira.

Amaren aldeko babes‐agindua dute 101 familiak, eta egoera horrek 132 adingaberi eragiten die.

Zerbitzuaren bilakaerari begiratuta, nabarmentzekoa da zerbitzuan artatutako kasuak etengabe

ugaritu zirela 2010. urtera arte, emandako aginduen kopuruak gora egin baitzuen, etxeko

indarkeriaren biktimak babesteko agindua arautzeko legea onartu ondoren. Lege hori onartu

ondorengo urteetan, gora egin zuen kasuen kopuruak, eta 2010. urtean jo zuen goia kopuru horrek,

200 adingabeko baino gehiago erregistratu baitziren urte hartan. Bideratutako kasuek behera egin

zuten 2011n eta, geroztik, guztizko zenbatekoa 160 eta 180 bitartekoa da urtero. Joera horri

jarraituz, 2016ko datuek erakusten dute kasuak nabarmen gutxitu direla, bai adingabekoen

erregistro kopuruari dagokionez (%21,4) bai emakumeen erregistro kopuruari dagokionez (%15,1).

30

Iturria: Bizkaiko Foru Aldundiaren datuak (2004‐2014 urteak) eta Eusko Jaurlaritzako Lan eta Justizia Sailaren datuak (2015etik aurrera) oinarri hartuta egina.

Azken bi ekitaldietan behera egin arren, datuek erakusten dute nabarmen igo dela babes‐agindua

duten emakumeen kopurua, zerbitzu hori epai bidez agindutako bisita‐erregimena betetzeko

erabiltzen den lekuetan. Zehazki, babes‐agindua duten 101 emakumek erabili dute zerbitzua

2016an, hau da, 2004an baino sei bider gehiagok. Zerbitzua indarrean den denbora guztia kontuan

hartuta, 2010ean erabili zen gehien, lehen urtean baino bederatzi aldiz handiagoa izan baitzen

erabiltzaileen kopurua.

Familien elkargunera bideratutako kasu guztiei begiratuta, amaren aldeko babes‐agindua duten

familiako kide dira 2016an hartu diren adingabe guztien % 33,8.

Zerbitzuaren urte guztietako datuak adierazten ditu beheko grafikoak, eta bertan ikus daiteke arazo

horren ehunekoak gora egin duela urtez urte, eta zerbitzura bideratutako kasuen % 50 inguru izan

direla 2009‐2012 laurtekoan.

Datu horrek adierazten du urtetik urtera gero eta konplexuagoa eta zailagoa dela emakumeen

aurkako genero‐indarkeriako kasuetan esku hartzea; horren ondorioz, birpentsatu egin behar

izaten dira familien elkarguneetako jarduera‐protokoloak eta baliabideak. Alde horretatik,

nabarmendu behar da genero‐indarkeria pairatzen duten emakumeen seme‐alabak genero‐

indarkeriaren biktima zuzen direla arautu duela araubideak12, eta horrek aldaketa handiak ekar

ditzakeela familia‐elkarguneen erabileran.

12 Uztailaren 22ko 8/2015 Lege Organikoak, haurrak eta nerabeak babesteko sistema aldatzekoak, aldatu egin zuen abenduaren 28ko 17/2014 Lege Organikoa, genero‐indarkeriaren kontra babes osoko neurriak hartzekoa.

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016Emakumeak 16 18 63 113 143 146 151 126 127 119 141 119 101

Adingabeak 23 21 83 145 187 199 214 180 181 161 178 168 132

0

50

100

150

200

250

Kasu kop

urua

3.8. grafikoa. Bilboko Familia Elkargunea. Amaren aldeko babes‐aginduarekin hartu dituen kasu kopurua. 2004‐2016

31

Iturria: Bizkaiko Foru Aldundiaren datuak (2004‐2014 urteak) eta Eusko Jaurlaritzako Lan eta Justizia Sailaren datuak (2015etik aurrera) oinarri hartuta egina.

Amaren aldeko babes‐agindua duten familietako adingabekoen kasuen ezaugarriak

Sexua eta adina

2016. urtean, amaren aldeko babes‐agindua duten familietako 132 adingabe hartu dira: 64 neskato

(% 48,5) eta 68 mutiko (% 51,5).

Adingabeko horien % 47 haur txikiak izan dira: 62 adingabeko bost urtetik beherakoak dira (31

neskato eta 31 mutiko).

Haur gehienak 6 eta 11 urte bitarteko adinekoak dira, bai neskatoak (% 32,8), bai mutikoak

(% 36,8).

Aurreko ekitaldietan gertatu den moduan, datuek erakusten dute hamaika urtetik beherakoak

direla familia‐elkarguneetan hartzen diren adingabeko gehienak (neskatoen % 81,3 eta mutikoen

% 82,4).

%12 %8

%24%34

%39

%47 %49 %47 %47%39 %41 %40

%34

%88%92

%76%66 %61

%53 %51 %53 %53%61

%59%60 %66

%0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%100

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Adingabe

en %

3.9. grafikoa. Bilboko Familia Elkargunea. Adingabeen banaketa (%), bere familiak amaren aldeko babes‐agindua duen ala ez bereizita. 2004‐2016

Amak BA zuen familiako adingabeak Gainerako adingabeak

32

Bizile

Mapa

2016

diren

Bizka

Bilbo

horie

ading

Hiribu

bider

urrun

zailta

zuzen

beteb

beha

Hartu

2016

eragi

neska

3.20laguntza

eku duten ud

an urdinez

an Bilboko f

n adingabeak

iko 25 ud

oko metrop

etan bizi

gabekoen ge

urutik urru

ratutako kas

ntasun hori

asun gehigar

n, epaiteg

beharraz g

rra.

utako neurri

an zaintzape

n diete kasu

ari eta 30 mu

. taula. Amara jasotzen du

0‐2 urte

3‐5 urte

6‐8 urte

9‐11 urte

12‐14 urte

15‐17 urte

Guztira

Iturria: Eusoinarrituta

dalerria

nabarmendu

familia‐elkar

k zer udalerri

dalerri dira,

poli‐barrutik

da zerbitzu

hiengoa (% 8

un dauden

suak dira g

i dela eta

ri bat jasan

giak agind

gain leku

iak

eko bisitak e

horiek. Truk

utili eragin d

en aldeko babten familietak

GUZTIR

2

3

2

1

e 2

e

13

sko Jaurlaritzegina.

uta adierazi

rgunera bide

itan bizi dire

guztira. E

koak dira,

uan artatu

81,8).

n udalerrie

gainerakoak,

, adingabe

behar dute;

dutako bis

horietara

ezarri dira ka

kaketa da ka

ie. Gainerako

bes‐agindua iko adingabea

RA Neskak

23 12

39 19

27 8

19 13

21 11

3 1

32 64

zako Lan eta

dira

eratu

n.

Erdia

eta

utako

etatik

eta

koek

hain

siten

joan

3.4. i

agind

diren

asuen ia erdi

su gehien bi

o %7,6 zaint

izan eta Bilboak, sexuaren e

% Mu

18,8

29,7

12,5

20,3

17,2

1,6

100,0

a Justizia Sai

rudia. Bilbok

dua duten fa

. 2016

ietan (%48,5

ltzen duen b

zarik gabeko

ko familia‐elketa adinaren a

tilak %

11 16,2

20 29,4

19 27,9

6 8,8

10 14,7

2 2,9

68 100,0

laren datueta

ko familia‐elka

amilietako a

5). Guztira 29

bigarren neu

o bisitaldiak i

kargunean arabera. 2016

an

kargunea. Am

adingabeak z

9 neskari eta

rria (%43,9);

izan dira.

6

maren aldeko

zer udalerrita

a 35 mutili

; horrek 28

babes‐

an bizi

33

3.3.2. Familia‐elkarguneko zerbitzua Portugaleten eta Barakaldon

Bilboko familia‐elkarguneak Bizkaia osoari ematen dio zerbitzua, baina izan dira, 2016. urtean,

deribazio judizialaren bidezko familia‐elkarguneko zerbitzua kudeatu duten beste bi erakunde ere:

Portugaleteko eta Barakaldoko udalak.

Portugaleteko Udalaren baliabidea 2002an jarri zen abian, foru‐zerbitzuarekin batera. Eusko

Jaurlaritzaren kudeatze‐gomendio baten bidez ematen da zerbitzua 2011. urteaz geroztik.

Hasiera batean, udalerriko herritarrentzat zen baliabidea, baina gaur egun zerbitzua ematen die

Barakaldoko barruti judizialeko gainerako herritarrei ere13 (kanpo geratzen da Barakaldo udalerria,

baduelako bere elkargunea). Era berean, 2013ko maiatzaz geroztik, Balmasedako barruti judizialeko

udalerrietan bizi diren herritarrei ematen die zerbitzua14, 2010eko otsailean Enkarterriko udalen

Mankomunitateak abiarazi zuen elkargunea bertan behera geratu ondoren.

Bestalde, 2009ko abenduan ekin zion zerbitzua emateari Barakaldoko Udaleko familia‐elkarguneak,

eta, hasiera batean, Barakaldoko adingabekoei eta beren familiei ematen zien zerbitzu, baina

Barakaldoko barruti judizialeko kasuak hartuz (Portugalete zen horren salbuespen, bere familia‐

elkargunea duelako). Eusko Jaurlaritzaren kudeatze‐gomendio baten bidez ematen da zerbitzua

2014. urteko urtarrilaz geroztik.

Biztanle erabiltzaileak

2016an, Barakaldoko FEZn amaren aldeko babes‐agindua duten familietako adingabekoen kasu

kopurua aurreko ekitaldiko bera izan da: zerbitzuak lanean zazpigarren urtea bete duen honetan,

12 neska eta 15 mutil artatu ditu, 27 adingabeko guztira (haur horien amek aipatutako babes‐

neurri hori dute). Zerbitzuan artatutako gainerako kasuak % 4,2 murriztu dira.

2016an zerbitzua erabil duten adingabe guztiak kontuan hartuta, amaren aldeko babes‐agindua

duten adingabekoen kasuak %37 izan dira.

Portugaleteko Udalak kudeatutako zerbitzuan, berriz, amaren aldeko babes‐agindua zuten kasuek

28 adingabekori eragin diete 2016an (nesken eta mutilen kopurua bera izan da). Kopuruak %20

egin du behera aurreko urtearekin alderatuta. Zerbitzuan artatutako gainerako kasuak, berriz,

%12,1 igo dira.

13 Barakaldoko barruti judizialeko udalerriak: Abanto‐Zierbena, Alonsotegi, Barakaldo, Muskiz, Ortuella, Portugalete, Santurtzi, Sestao, Trapagaran, Zierbena. 14 Balmasedako barruti judizialeko udalerriak: Artzentales, Balmaseda, Galdames, Gordexola, Gueñes, Karrantza Harana, Lanestosa, Sopuerta, Turtzioz eta Zalla.

34

Udal kudeaketako beste baliabidearekin alderatuta, 10 puntukoa da diferentzia; hala, 2016an

zerbitzuan artatutako kasu guztiak kontuan hartuta, amaren aldeko babes‐agindua zuten kasuak

%27,4 izan dira.

Atzera begiratuz gero, Bilboko FEZn gertatu izan den moduan, amaren‐aldeko babes‐aginduren bat

duten familietako adingabekoen kasuak %50 inguru izan dira udal kudeaketako bi zerbitzu horietan

artatutakoen artean.

3.21 taula. Tokiko udal erakundeek kudeatutako Familia‐elkarguneko zerbitzuak. Amaren aldeko babes‐agindua duten kasuak (%).2010‐2016

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Portugaleteko FEZ 55,6% 44,8% 48,5% 38,5% 29,2% 34,7% 27,4%

Barakaldoko FEZ 50,0% 40,0% 25,4% 42,4% 34,8% 36,0% 37,0% Iturria: Eusko Jaurlaritzako Lan eta Justizia Sailaren datuetan oinarrituta egina.

Kasuen ezaugarriak

Sexua eta adina

- Barakaldoko familia‐elkargunean, neskatoak dira % 44,4 eta mutikoak % 56,6. Nesken

kasuan, gehienak 9 eta 11 urte artekoak izan dira (%33,3), eta mutilen kasuan, 3 eta 5 urte

bitartekoak (%33,3). Adingabekoen % 88,9 11 urtetik beherakoa da.

- Portugaleteko Udalak kudeatutako FEZn artatutako kasuetan nesken eta mutilen kopuru

bera izan da. Nesken artean, gehienak 3 eta 5 urte bitartekoak izan dira (%35,7), eta

mutilen artean, berriz, gehienak 6 eta 8 urte artekoak (%28,6). Barakaldoko FEZn gertatzen

den moduan, adingabeko gehien‐gehienak (%92,9) 11 urtetik beherakoak dira.

Bizileku duten udalerria

- Barakaldoko Udalak kudeatutako FEZren kasuan, amaren aldeko babes‐agindua duten

familietako adingabe gehienak (%92,6) Barakaldon bertan bizi dira, eta gainerakoak

Alonsotegin (%3,7) eta Erandion (%3,7).

- Aldiz, Portugaleteko Udalak kudeatutako FEZn, adingabeak hainbat udalerritan bizi dira:

%32,1 Portugaleten bertan, %25 Sestaon, %17,9 Santurtzin, %10,7 Balmasedan, %7,1

Muskizen eta gainerako %7,1 Ortuellan.

35

Jaioterria

- Atzerrian jaioa da babes‐agindua izan eta Barakaldoko Udalak kudeatutako FEZ erabiltzen

duten emakumeen %14,3, eta Portugaleteko Udalak kudeatutako zerbitzua erabiltzen

duten emakumeen %19.

Emakumeek kargupean dituzten adingabekoak

- Babes‐agindua izan eta Barakaldoko Udalak kudeatutako familia‐elkargunea erabiltzen

duten emakumeen % 71,4k adingabeko bat dute kargupean, eta gainerako %28,6k, bi

adingabeko.

- Portugaleteko Udalak kudeatutako familia‐elkargunean hiru adingabekoren ardura duten

emakumeei ere eman zaie laguntza. Hala ere, babes‐agindua izan eta zerbitzu hau

erabiltzen duten emakume gehienek (% 76,2) adingabeko bat dute kargupean; %19k, bi

ditu, eta %4,8k, hiru adingabe.

Hartutako neurriak

- Barakaldoko Udalak kudeatutako familia‐elkargunean, kasu gehienetan (%55,6) erabiltzen

den neurria trukaketa da; neurri horrek 6 neskari eta 9 mutili eragiten die. Zaintzapeko

bisita ezarri da kasuen %37an (horietan nesken eta mutilen kopurua bera da). Azkenik,

gainerako %7,4an pixkanakako neurria hartu da. Kasu hauetan, neurri mota bat baino

gehiago izaten da, eta auto edo epai batean zehaztuta datoz beti neurri horiek.

- Portugaleteko familia‐elkargunean, trukaketa da adingabeko kasu gehienetan (%75)

ezarritako neurria; 9 neskari eta 12 mutili eragiten die horrek. Gainerako kasuetan,

zaintzapeko bisita ezarri da: neurri horrek gehienbat neskei eragiten die, zaintzapeko

bisitak dituzten adingabekoen %71,4 neska baita eta %28,6 mutila.

36

3.4. BIKTIMARI LAGUNTZEKO ZERBITZUA Biktimari Laguntzeko Zerbitzua (BLZ) doako zerbitzua da, Eusko Jaurlaritzako Lan eta Justizia

Sailaren mendekoa. BLZk batik bat informazioa eta laguntza ematen die delituen biktimei, eta,

halaber, lankidetzan dihardu eragile juridikoekin, eta horien artean organo judizialekin. Arlo

juridikoko, psikologikoko eta gizarte‐laneko langileek dihardute BLZn; hain zuzen, langile horiek

orientabidea eta laguntza ematen diete genero‐indarkeriaren edozein adierazpideren biktimei;

aurrez aurre, doan, modu konfidentzialean, pertsonalizatuan eta banakakoan. Bizkaian,

Barakaldoko eta Bilboko Justizia Jauregietan dago BLZ: Barakaldokoak barruti judizial horretako

udalerrietako biktimei ematen die laguntza, eta Bilbokoak, Bizkaiko gainerako udalerrietakoei.

Hauek dira, funtsean, ematen dituen zerbitzuak:

• Biktimei informazioa ematea: haien eskubideei buruzkoa eta lege‐prozedurei buruzkoa,

hauek amaitzen diren arte.

• Hasierako arreta zehatza: egin beharreko izapideak ondo egin direla egiaztatzea, kautela‐

neurriak, arazoari buruzko informazio zehatza, sare sozio‐sanitariora bideratzea,

familiarekiko harremana eta berehalako laguntza psikologikoa.

• Etengabeko arreta: salaketaren izapidetzeari buruzko etengabeko informazioa ematea

biktimari; eta pairatutako erasoak eragindako bilakaera sozio‐emozionalaren azterketa eta

dagokion zerbitzura bideratzea, BLZren jarraipenaz. Gainera, beste zerbitzu batzuk ere

eskaintzen dituzte: laguntza psikologikoa, gizarte‐baliabideetara bideratzea, eta

epaiketetara eta deklarazioetara laguntzea.

• Gizarte‐ingurunean laguntza ematea: erakundeen arteko lankidetzaren bidez. Biktimaren

segurtasun‐gabezia eta isolamendu‐sentimendua arintzea dute helburu eta, aldi berean,

bizitako egoera horretaz baliatzea inguruarekiko harreman hobeak bultzatzeko eta

sustatzeko: familiarekiko harremanak, auzokoekiko harremanak eta abar.

• Babes‐agindua duten biktimei laguntza ematea: organo judizialak gizarte‐zerbitzuekin

koordinatzea, biktimaren premien berri jakitea eta epaitegiari etengabeko informazioa

ematea.

Zerbitzu horiek bermatu egiten dute, batetik, genero‐indarkeriaren biktima diren emakumeen

informazio‐eskubidea –Osoko Legeko 18.1 artikuluak xedatzen du–, eta bestetik, arreta integral eta

diziplina anitzekoa (informazio juridikoa, arreta psikologikoa eta gizarte‐laguntza, beste jarduera

batzuen artean) –19.2 artikuluan ezarritakoarekin bat–.

2016an, zerbitzu horrek 1.186 pertsona artatu ditu Bizkaian; aurreko ekitaldiarekiko, % 11,2

murriztu da kopurua. Hurrengo grafikoan ikus daitekeen moduan, eta aurreko urteetako joerari

eutsiz, Bizkaian artatutako pertsonak EAE osoan artatutako pertsonen erdia izan ziren, gutxi

gorabehera.

37

Iturria: Biktimari Laguntzeko Zerbitzuaren datuak oinarri hartuta egina. BLZren datuen arabera, 2016an Bizkaian artatutako pertsona guztien % 78,4 emakumeak izan ziren

(2015ean, % 79,6).

Bestalde, aurten artatutako kasuen % 84,1 (997) kasu berriak ziren. Kasu berriak dira 2016an lehen

aldiz artatu diren kasuak edo, neurri txikiagoan, aurrez artatu arren, jarduketarik gauzatu gabe

urtebete igaro ostean, berriz ere BLZren laguntza eskatu duten kasuak.

BLZk erregistratutako espedienteak15 laguntzeko lau arrazoi nagusitan sailkatzen dira: genero‐

indarkeria16, familia barruko indarkeria, sexu‐askatasunaren aurkako indarkeria eta gainerako

delituak17. Emakumeen espedienteetako datuak aztertzen badira, haiek baitira zerbitzuan

artatutako pertsonen gehiengoa, ikus daiteke 2016an aktibo zeuden espedienteetan laguntzeko

arrazoi nagusia genero‐indarkeria zela Bizkaian: hain zuzen ere, espedienteen % 58,4 multzo

horretakoa zen. Emakumeen espedienteen % 12,6 familia barruko indarkeriari buruzkoa zen; % 6,8,

sexu‐askatasunaren aurkako delituei buruzkoa; eta gainerako % 22,2a, “beste delitu batzuei”

buruzkoa.

15 Pertsona bat laguntza eske datorren bakoitzean txosten bat hasten da, laguntza eskatzeko arrazoia aintzat hartuta. Txostenak multzo hauetan sailkatzen dira: genero‐indarkeria, familia barruko indarkeria, sexu‐askatasunaren aurkako delituak eta gainerako delituak. Baliteke pertsona berak txosten bat baino gehiago izatea. Txosten batek urtebete ematen badu aktibo egon gabe (arretarik jaso gabe), itxi egiten da. 16 "Indarkeria, hain zuzen, gizonezkoek eragindako emakumeenganako diskriminazio, desberdinkeria‐egoera eta botere‐harreman gisa ulertuta, ezkontideek edo ezkontide ohiek nahiz elkarrekin bizi ez arren emakumezkoarekin antzeko afektibitate‐harremana dutenek erabiltzen dutena". (Genero‐indarkeriaren aurka oso‐osoko babesa emateko neurriei buruzko abenduaren 28ko 1/2004 Lege Organikoaren 1. artikulua): 17 Erreferentzia egiten die egitearen/bitkimizazioaren ikuspegitik genero‐indarkeriako, familia barruko indarkeriako edota sexu‐askatasunaren aurkako delituen multzoetan ez dauden delituei.

2011 2012 2013 2014 2015 2016Bizkaia 1.687 1.780 1.761 1.581 1.335 1.186

EAE 3.300 3.596 3.613 3.000 2.674 2.276

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

3.10. grafikoa. BLZak artatutako pertsonak. Bizkaia/EAE. 2011‐2016

38

Zehazki, 2016an, Bizkaiko BLZn, emakumeek jasandako genero‐indarkeriari buruzko 640 espediente

aztertu dira, familia barruko indarkeriari buruzko 138, sexu‐askatasunaren aurkako delituei buruzko

75 eta gainerako delituei buruzko 243. Aurreko ekitaldiarekin alderatuta ehunekoak egonkor

mantendu badira ere, alderik handiena sexu‐askatasunaren aurkako espedienteen kopuruan ikusi

da: % 108 hazi da (kopuru absolutuetan, 36 espedientetik 75era igaro da).

Iturria: Biktimari Laguntzeko Zerbitzuaren datuak oinarri hartuta egina.

Bestalde, 2016an zehar, Bizkaiko BLZak 3.526 aldiz eman die arreta18 emakumeei. BLZk arreten19

sailkapen hau egiten du:

Informazio orokorra. Biktimak egindako hainbat galderari buruzko informazio orokorra

ematea: eskubideak, salaketak jartzeko modua, doako laguntza juridikoa, laguntzak, gai

judizialak, esku‐hartzeak eta abar. Jarduketa horietarako ez da beharrezkoa biktimaren

egoera edo baldintzen azterketa sakon bat.

Harrera‐elkarrizketak. Jarduketa horren bitartez, biktimarekin lehen harremana sortzen da;

horren bitartez, konfiantza‐giroa sor daiteke eta beharrezko informazioa bil daiteke.

Helburua da diagnostikoa egitea eta pertsonak birgaitzeko eta lehengoratzeko jarraitu

beharreko ibilbidea antolatzea.

Jarraipen‐elkarrizketa. Jarduketa horren bitartez, harrera‐elkarrizketan egindako lanari

jarraipena ematen zaio. Horrez gain, aukera ematen du biktimaren arazoak hobeto

18 Pertsona berak arreta bat baino gehiago jaso dezake, eta txosten berari arreta bat baino gehiago egokitu dakioke. 19 Biktimari Laguntzeko Zerbitzua (BLZ). 2014ko Memoria. Eusko Jaurlaritzako Herri Administrazio eta Justizia Saila.

Sexu‐askatasunaren aurkako delituak

(%7)

Genero‐indarkeria(%58)

Familia barruko indarkeria(%13)

Gainerako delituak(%22)

3.11. grafikoa. BLZ. Emakumeen espediente kopurua, arretarako arrazoiaren arabera. Bizkaia. 2016

39

ezagutzeko, beharrizanak zehazteko, bere egoera baloratzeko eta, hala badagokio, esku‐

hartzea zuzentzeko edota aldatzeko.

Doako laguntza juridikoari buruzko aholkularitza. Biktimari informazioa eta aholkularitza

ematea doako laguntza juridikoa jasotzeko egin duen eskaeraren inguruan. Horretarako,

beharrezkoa da eskatzailearen baldintzak eta haren agiriak sakon aztertzea. BLZk egokitzat

jotzen badu, biktimaren baldintzak aintzat hartuta, jarduketaren bitartez biktimari

Orientazio Juridikorako Zerbitzura (OJZ) eta beste egoitza batzuetara joan behar duenean

lagundu egingo zaio.

Diru‐laguntzei buruzko aholkularitza. Jarduketa honen bitartez, biktimari informazioa eta

aholkularitza emango zaio diru‐laguntzak jasotzeko egin duen eskaeraren inguruan.

Laguntza horiek lege hauek arautzen dituzte: abenduaren 28ko 1/2004 Lege Organikoak,

Genero indarkeriaren aurka oso‐osoko babesa emateko neurriei buruzkoak, eta

abenduaren 11ko 35/1995 Legeak, Indarkeriazko delituen eta sexu‐askatasunaren aurkako

delituen biktimak laguntzeko eta sorostekoak.

Esku‐hartze psikologikoak. Jarduketa horien xedea da esku‐hartze psikologikoak egitea

biktimek, delitua jasan ondoren, galdutako edo ahuldutako gaitasunak edo tresnak

berreskura ditzaten. Hainbat esku‐hartze mota dago; hauek, besteak beste: hasierako

balorazioak, krisi‐uneko esku‐hartzeak, elkarrizketa terapeutikoak eta tratamenduaren

jarraipena.

Informazio eta aholkularitza juridiko espezifikoa. Jarduketaren xedea da biktimei aholkua

ematea edozein auzi juridikori buruz eta, batez ere, prozesu judizialari eta salaketa jartzeari

buruz izan ditzaketen zalantzak argitzea.

Koordinazioa. Jarduketaren xedea da biktimek erakunde publiko zein pribatuetan dituzten

esku‐hartzeak koordinatzea.

Deribazioa. Jarduketa horren bitartez, beharrezko kudeaketa egiten da biktima erakunde

publiko zein pribatuetara bideratzeko, erakunde horietan tratamendu bio‐psiko‐

sozialarekin jarraitu ahal izan dezan.

Eginbide judizialetarako laguntza psikosoziala. Jarduketa horren bidez, biktimari laguntza

ematen zaio instantzia judizialekin dituen harremanetan. Helburua da prozedura judizialak

eragiten dituen ondorio emozionalak arintzea. Pertsona bakoitzaren beharren arabera,

jarduketak prozesuan parte hartu aurretik egin daitezke, prestatzeko jarduketak izan

daitezke (epaitegietara laguntzea, antzeko epaiketetara laguntzea etab.) edo eginbide

judizialetara eta biktimaren beraren epaiketara laguntzera muga daitezke.

Justizia‐administrazioarekin lankidetzan jardutea. Epaitegiekin lankidetzan aritzeko

jarduketak dira. Lankidetza hori epaitegiek eskatuta edo zerbitzuak berak egokitzat jotzen

duelako gauzatzen du BLZk. Besteak beste, hauek hartzen ditu barne: babes‐neurriei

buruzko idazkiak eta txostenak egitea, aditu‐jarduna eta lekuko‐jarduna, defendatzaile

judizialarekin elkarlanean aritzea eta abar.

40

Kanpoko aholkularitza. Jarduketa horren bitartez, BLZri galderak egin dizkieten

profesionalei informazioa eta aholkularitza ematen zaie.

Iturria: Biktimari Laguntzeko Zerbitzuaren datuak oinarri hartuta egina.

Aurreko grafikoan ikus daitekeen moduan, 2016an Bizkaiko BLZn eman den arreta‐mota nagusia

koordinazioa izan da (arreten % 39,5) eta, zehatzago, justizia‐administrazioarekiko koordinazioa

(koordinazio‐mota hori egindako koordinazio guztien % 46,5 da). Horren ondoren daude jarraipen‐

elkarrizketak (583 arreta, guztizkoaren % 16,5) eta harrera‐elkarrizketak (% 11,8).

Horrez gain, 2014tik aurrera, justizia arloan eskumena duen sailak, BLZren bitartez, espetxeetatiko

komunikazio‐zerbitzuaz arduratzen da. Lehen, 2011tik aurrera, SATEVIk20 ematen zuen zerbitzu

hori. Horren bitartez, biktimak erasotzailearen egoera zein den jakin dezake, zehaztasunez, eta hori

erabilgarria da une bakoitzean babes‐neurri egokiak aktibatzeko. 2016an, Bizkaiko BLZk

espetxeetatiko 658 jakinarazpen egin dizkie emakumeei (jakinarazpen guztien % 85,9 dira horiek),

eta Bizkaian bizi diren 211 emakumeri eman die arreta.

20 Genero‐indarkeriaren biktimei eguneko 24 orduetan telefono bidez informazioa eta arreta ematen berezitua den zerbitzua; gaur egun Eusko Jaurlaritzaren Enplegu eta Gizarte Politika Sailak kudeatzen du.

2163881122132158199

386417

5831.392

0 200 400 600 800 1.000 1.200 1.400 1.600

Kanpoko aholkularitza

Diru‐laguntzei buruzko aholkularitza

Justizia‐administrazioarekin lankidetzan…

Doako laguntza juridikoari buruzko…

Eginbide judizialetarako laguntza psikosoziala

Deribazioa

Informazio eta aholkularitza juridiko…

Esku‐hartze psikologikoak

Informazio orokorra

Harrera‐elkarrizketak

Jarraipen‐elkarrizketak

Koordinazioa

3.12. grafikoa. BLZ. Emakumeei emandako arreta, arrazoiaren arabera. Bizkaia. 2016

41

3.5. ETXEKO INDARKERIAREN ETA SEXU‐ERASOEN ALORREKO

ABOKATU‐LAGUNTZA (BERARIAZKO TXANDA) Etxeko indarkeriaren eta/edo sexu‐erasoen alorreko berariazko txandako abokatu‐laguntza

2001eko Erakundearteko I. Akordioa gauzatzeko neurrietako bat izan zen; akordio horrek helburu

du etxeko indarkeriaren eta sexu‐erasoen biktima izandako emakumeei ematen zaien arreta

hobetzea.21

Akordio hori garatze aldera, Eusko Jaurlaritzako Justizia Kontseilaritzak eta Legelarien Euskal

Kontseiluak hitzarmen bat sinatu zuten abokatu‐laguntzako txanda hori ezartzeko: berariazko

txanda bat, 24 orduko guardien bidez biktimei berehalako laguntza emateko. Bizkaian, 2002ko

urriaren 7an hasi zen lanean zerbitzua.

Legelarien Euskal Kontseiluak, Euskal Autonomia Erkidegoko hiru elkargoen bitartez, urgentziazko

doako laguntza bermatzen du arreta‐zentroetan, salaketa jartzeko guardiako epaitegietan eta

babes‐agindua eskatzean, bai eta ondorengo prozedura judizialetan ere: etxeko indarkeriaren

edota sexu‐erasoen ondorioz egiten diren epaiketa azkarretan, alegia.

3.5.1. Biktimen ezaugarriak

Etxeko indarkeriaren edota sexu‐erasoen alorreko berariazko txandak laguntza ematen die

familiaren edo ezkontidearen aldetik, edota harreman egonkorretan edo haustura‐kasuetan, tratu

txar fisikoak, psikikoak, hitzezkoak nahiz sexu‐erasoak jasaten dituzten biktimei.

Bizkaiko Jaurerriko Abokatuen Bazkun Ohoretsuaren (ICASV) datuen arabera, 2016an,

emakumezko 276 abokatu eta gizonezko 220 abokatu egon dira altan etxeko indarkeriaren

eta/edo sexu‐erasoen biktimentzako ofiziozko txandan. Abokatu horiek 1.944 pertsonari eman

diete zerbitzua Bizkaian. Aztertutako aldi osoko joerari eutsiz, zerbitzuan artatutako pertsonen

% 91,8 emakumezkoak izan dira; zehazki, 1.784. Jarraian ageri den grafikoak erakusten duen

moduan, erabiltzaileen zifrarik altueneko urtea 2012a izan zen eta, ordudanik, azken hiru urteetan,

artatutako emakumeen kopuruak zertxobait behera egin du. Edonola ere, dokumentu honek

erreferentzia egiten dion ekitaldian, artatutako emakumeen kopurua % 6,7 igo da 2015.

urtearekiko.

21 Emakundek bultzatu eta koordinatua eta erakunde eta organo hauek izenpetua: Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioak, Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiak, Euskal Autonomia Erkidegoko Auzitegi Nagusiko Fiskaltzak, hiru lurralde historikoetako foru‐aldundiek, Euskadiko Udalen Elkarteak (Eudel), Legelarien Euskal Kontseiluak eta Euskal Autonomia Erkidegoko Medikuen Kontseiluak. Gaur egun Etxeko tratu txarrak eta sexu‐erasoak jasaten dituzten emakumeei harrera hobea egiteko Erakundeen arteko II. Hitzarmena dago indarrean. Helbide elektroniko honetan dago eskura: http://www.bizkaia.net/gizartekintza/Genero_Indarkeria/pdf/dokumentuak/II_interinstitucional_c.pdf

42

Iturria: Bizkaiko Jaurerriko Abokatuen Bazkun Ohoretsuak emandako datuak oinarritzat hartuta egina.

2016an, berariazko txandan etxeko indarkeria eta/edo sexu‐indarkeria dela eta artatutako

emakumeen % 25,2k atzerritar nazionalitatea zuen. Zenbateko hori aurreko ekitaldietan

izandakoetatik hurbil dago. Ekitaldi horietan aldaketa nabarmena izan da 2009tik 2012ra arteko

datuek erakusten zuten joerarekiko (% 40 inguruko ehunekoak). Nabarmentzekoa da 2016an artatu

diren atzerritar nazionalitateko emakumeen kopurua hurbil dagoela aztertutako aldiko balio

baxuenetik (% 24,4, 2005ean).

Datuak adinaren22 arabera aztertuta, txosten honek erreferentzia egiten dion urtean, joera aurreko

urtekoaren antzekoa izan da, eta berariazko txandan artatutako emakume guztien % 32,1ek 36

urtetik 45era bitartean zituen. Datuak emakumeen nazionalitatearen arabera aztertuz gero, adin

horretako emakumeen ehunekoak oso antzekoak dira. Emakume atzerritarren kasuan, adin‐tarte

horretan daude emakumeen % 30,1; bertako emakumeen kasuan, berriz, % 32,7 daude tarte

horretan. Oro har, emakume gehien biltzen dituen hurrengo adin‐tartea 26 urtetik 35era bitartekoa

da, guztizkoaren % 28,1 baitagokio. Kasu honetan, ordea, alde handia dago emakumeen jatorriaren

arabera: atzerritarren % 40,8 adin‐tarte horren barruan dago; bertako emakumeen kasuan, ordea,

adin‐tarte horri dagokion ehunekoa % 23,8 da.

Jatorriaren eta adinaren arabera, berariazko txandan laguntza jaso zuten emakume atzerritarrak

gazteagoak ziren espainiarrak baino; datu hori bat dator Bizkaiko Lurralde Historikoan bizi diren

emakume atzerritarren adinaren araberako banaketarekin. Izan ere, emakume atzerritarren % 61,5

35 urtetik beherakoak dira; emakume espainiarren artean, berriz, % 40,3 dira adin horretatik

beherakoak. Aurreko urteetan ikusitako banaketari eutsiz, berariazko txandak laguntza eman dien

22 Ez dago artatutako emakume guztien % 0,15en adinari buruzko daturik; denak espainiarrak dira.

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016Emakumeak 1.247 1.358 1.518 1.699 1.800 1.624 1.741 1.841 1.788 1.741 1.672 1.784

Gizonak 121 96 137 182 152 188 163 197 125 144 186 160

0250500750

1.0001.2501.5001.7502.0002.250

Pertsona

‐kop

.

3.13. grafikoa. Berariazko txandan artatutako pertsona‐kopurua sexuaren arabera. Bizkaia. 2005‐2016

43

emakume espainiarren % 16,8 46‐55 urteko adin‐tartekoak dira; adin‐tarte horretako atzerritarrak,

aldiz, askoz gutxiago dira: % 6,7 (aztertutako aldiko baliorik altuenetako bat da hori).

3.14. grafikoa. Berariazko Ofizioko txanda. Laguntza jaso duten emakumeak nazionalitatearen eta adinaren arabera. Bizkaia. 2016.


50

170

318

437

224

70 630

50100150200250300350400450500

≤18 19‐25 26‐35 36‐45 46‐55 56‐65 >65

Emakum

e‐ko

p.

Adina

Emakume espainiarren banaketa (kop.)

19

74

183

135

30 8 00

20406080

100120140160180200

≤18 19‐25 26‐35 36‐45 46‐55 56‐65 >65

Emakum

e‐ko

p.

Adina

Emakume atzerritarren banaketa (kop.)

44

3.5.2. Esku‐hartzeen ezaugarriak

Etxeko indarkeriaren eta sexu‐erasoen alorreko berariazko txandako profesionalek delitu horien

biktima izan diren emakumeekin egindako esku‐hartze motari erreparatuta, kasuak bi multzo

nagusitan sailkatzen dira: tratu txarrak eta/edo sexu‐askatasunaren aurkako delituak.

Oro har, 2016an, 1.784 esku‐hartze egin dira emakumeekin23 . Horrek esan nahi du % 6,7ko igoera

egon dela aurreko urtearekiko. Esku‐hartze gehienak (% 98,3) tratu txarrak jasan dituzten

emakumeekin egin dira.

Emakumeei eragindako tratu txarretatik eratorritako delituengatiko esku‐hartzeak (ikusi 3.13.

grafikoa) 1.753 izan dira 2016an. Azken hiru ekitaldietan esku‐hartze horien beherakada izan bada

ere, 2016an kopurua % 7 igo da 2015. urtearekiko, eta balio hori aztertutako aldiko altuenetako bat

da.


Sexu‐indarkeriako kasuengatiko esku‐hartzeak 13 izan dira. 2015ean kasu horiek % 61 igo baziren

ere, azterlan honen xede den ekitaldian kopuruak behera egin du, % 38,1. Hala, sexu‐indarkeriako

kasuen zifra 2012, 2013 eta 2014ko datuek erakusten zituzten balioetatik hurbil dago. Kontuan izan

behar da 2012tik hona Bizkaiko Jaurerriko Abokatuen Bazkun Ohoretsuak erregistro honetan “esku

hartzeko bi arrazoiak” kategoriako datuak sartu dituela, hau da, aldi berean tratu txarrak eta sexu‐

indarkeria pairatu dituztenen kasuak. 2016an, kategoria horretan erregistratutako kasu‐kopuruak

23 Artatutako emakume bakoitzeko esku‐hartze bat erregistratzen da; hori dela eta, berariazko txandak egindako esku‐hartze kopurua eta artatutako emakumezko biktimen kopurua bat datoz.

1.232 1.3361.519

1.6711.765

1.5981.711

1.821 1.769 1.7251.638

1.753

0

300

600

900

1.200

1.500

1.800

2.100

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Esku

‐hartze ko

p.

3.15. grafikoa. Berariazko txanda. Esku‐hartzeak emakumeekin, tratu txarrak direla eta. Bizkaia. 2005‐2016

45

% 38,5eko igoera izan du. Kopuru absolutuetan, 18 esku‐hartze izan dira; horrek sexu‐

indarkeriaren kategoriako kopurua gainditzen du.

Oharra: 2012tik aurrera, “esku hartzeko bi arrazoiak” kategoria sartu zen (kasu berean tratu txarrak eta sexu‐indarkeria egotea); hori dela eta, sexu‐askatasunaren aurkako delituen esku‐hartze kopuruak behera egin du. 2012an, esku hartzeko bi arrazoiak zituzten 11 kasu egon dira; 2013an, 8; 2014an, 3; 2015ean, 13; eta 2016an, 18.


Aurreko ekitaldietan bezala, berariazko txandako profesionalek etxeko indarkeriaren eta sexu‐

erasoen alorrean egindako esku‐hartze gehienak Bilboko eta Barakaldoko barruti judizialetan egin

dira: hurrenez hurren, % 51,2 eta % 28,9. Bi horiek dira biztanleria gehien dutenak (% 43,9 eta

% 22,8, hurrenez hurren)24.

3.22. taula. Berariazko Ofizioko txanda. Emakumeei laguntzeko egindako esku‐hartzeak, barruti judizialen arabera. Bizkaia. 2016.

Kopurua Ehunekoa Bizkaiko

emakumeen %25

BALMASEDA 38 2,1 2,7 BARAKALDO 515 28,9 22,8 BILBAO 913 51,2 43,9 DURANGO 109 6,1 9,3 GERNIKA‐LUMO 109 6,1 8,1 GETXO 100 5,6 13,2 BIZKAIAN, GUZTIRA 1.784 100,0 100,0


24 Estatistika Institutu Nazionala. Errolda Jarraituaren Estatistika, 2016ko urtarrilaren 1ean. (www.ine.es). 25 Estatistika Institutu Nazionala. Errolda Jarraituaren Estatistika, 2016ko urtarrilaren 1ean. (www.ine.es).

15

2220

28

34

2624

911

13

21

13

0

5

10

15

20

25

30

35

40

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Esku

‐hartze ko

p.3.16. grafikoa. Berariazko ofiziozko txanda. Esku‐hartzeak emakumeekin, sexu‐

askatasunaren aurkako delituak direla eta. Bizkaia. 2005‐2016

46

3.5.3. Jarduketa judizialei buruzko datuak Etxeko indarkeriaren eta sexu‐erasoen alorreko berariazko txandak genero‐indarkeriaren edota

sexu‐erasoen biktimei urgentziazko doako laguntza bermatzen duen baliabide profesionala da,

salaketa jartzeko, babes‐agindua eskatzean, eta ondorengo prozedura judizialetan: hau da, etxeko

indarkeriaren eta/edo sexu‐erasoen ondorioz egiten diren epaiketa azkarretan, alegia.

Genero indarkeriaren aurkako babes osorako 1/2004 Lege Organikoaren babes‐neurrietako bat da

zigor‐arloko gaiak eta arlo zibileko gai batzuk, familiarekin loturikoak, bateratzea, vis atractiva

delakoaren bidez. Bateratze hori egiteko, arlo zibileko gaiek zigor‐arloarekin zer lotura duten

kontuan hartzen da. Babes‐neurri horri esker, zigor‐arloan jarduten duten abokatuek arlo zibileko

jarduketak ere bidera ditzakete (ikus hurrengo grafikoa).

2016an, arlo zibileko abokatu‐laguntza eman da emakumeen kasuetako jarduketen % 2,5ean. Datu

horrek egonkor eutsi dio azken ekitaldietan, 2014. urtean izan ezik (urte horretan, jarduketa horien

kopururik txikiena erregistratu zen). Datu absolutuetan, 2016an 43 kasu erregistratu dira; hau da,

2015ean baino 4 kasu gutxiago. Aztertutako aldian, arlo zibileko jarduketa‐kopurua 17 (2014an) eta

60 (2007an) artekoa da.

2016an, zigor‐arloko jarduketak 1.701 izan dira. Aurreko hiru ekitaldietan kopuru horren

beherakada txiki bat gertatu bazen ere, 2016an % 7,8 igo dira zigor‐arloko jarduketak. Aztertutako

aldian ere (2005‐2016) goranzko joera gertatu dela ikusten da. Urte horietan, zigor‐arloko

jarduketen guztizkoa % 72,3 igo da.


2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016Zibila 40 28 60 59 47 46 45 45 50 17 47 43

Penala 987 1.268 1.425 1.602 1.692 1.530 1.655 1.713 1.671 1.590 1.578 1.701

0200400600800

1.0001.2001.4001.6001.800

3.17. grafikoa. Berariazko ofiziozko txanda. Artatutako emakumeekin izandako jarduketa judizial mota. Bizkaia. 2005‐2016

47

3.6. AUZITEGIKO MEDIKUEN ARRETA Botere Judizialaren 6/85 Lege Organikoaren bidez eratzen dira auzitegiko medikuntzako

erakundeak, eta erakunde horietan egiten dira, organo tekniko diren aldetik, peritu‐froga

medikoak, tanatologikoak eta laborategikoak, eta irakaskuntza eta ikerketa‐arloak zabaltzeko

aukera ere bada. Auzitegiko medikuntzako erakundeak epaitegiei, auzitegiei, erregistro zibileko

bulegoei eta fiskaltzei auzitegiko medikuntzaren alorreko laguntza ematen dieten organo teknikoak

dira. Auzitegiko medikuntzak, zigor‐sistemaren alderdi frogagarri gisa, egundoko garrantzia du, eta

haren helburua da frogaren eraginkortasuna handitzea.

1/2004 Lege Organikoa, Genero‐indarkeriaren aurkako osoko babesa ematekoa, indarrean jarri

zenean, auzitegiko medikuntzako erakundeen zigor‐arloko erantzuna egoera sozial eta juridiko

berriaren arabera egokitu behar zen, bai giza baliabideen eta baliabide materialen antolaketaren

alorrean, bai jarduketa gauzatzeko erabiliko zituzten bitartekoen alorrean. Hau dio 1/2004

Legearen 2. xedapen gehigarriak: Gobernuak eta justizia‐arloan eskumenak bereganatu dituzten

autonomia‐erkidegoek, bakoitzari dagokion esparruan, auzitegi‐zerbitzuak antolatuko dituzte;

horrenbestez, auzitegi‐balorazio osorako unitateak izango dituzte, genero‐indarkeriazko kasuak

daudenean esparru guztietan eta bete‐betean jarduteko protokoloak egingo dituztenak.

Genero‐indarkeriako Balorazio Osoko Unitateak diziplina askotako profesionalez osatutako taldeak

dira: auzitegiko medikuak, psikologoak eta gizarte‐laguntzaileak biltzen dira, besteak beste, lantalde

horietan. Unitate horien helburua da genero‐indarkeriari erantzun espezifikoa ematea; izan ere,

arazoak jardun espezializatua eskatzen du arlo horretan prestatutako profesionalen aldetik,

arazoaren balorazio osoa egin ahal izateko, eta, diagnosi horren arabera, biktimak babesteko

lanean diharduten erakunde eta organismoen jarduna bideratzeko. Xedea da bitarteko konplexu

horren bidez ikuspegi global batetik jardutea eta, indarkeriak eragindako kalteak konpontzeaz gain,

prebentzio‐lana egitea, arriskuen berariazko balorazioak egiteko aukera ematen baitu horrek.

2009ko otsailaren 4ko ebazpenaren bidez, Lege Medikuntzako Euskal Erakundeko Klinika

Zerbitzuetara atxiki ziren Auzitegiko Balorazio Osoko Unitateen funtzioak. EAEn, diziplina anitzeko

hiru lantalde daude, bat lurralde historiko bakoitzean. Auzitegiko medikuek, psikiatriako adituek eta

gizarte‐laneko eta psikologiako profesionalek osatzen dituzte lantalde horiek. Lantalde horiek

pixkanaka hasi ziren lanean, giza baliabideak eta baliabide materialak eskuratu ahala. Hain zuzen,

Bizkaiko lantaldea hasi zen lehenbizi.

Osoko Legeak eskatuta Auzitegiko Balorazio Osoko Unitateak eratu aurretik, baziren bi organo

tekniko, Eusko Jaurlaritzaren Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza Sailaren mende: Auzitegiko

Medikuntzako Euskal Institutua (AMEI), batetik, eta Lantalde psikosozial judizialak, bestetik.

AMEIren eginkizuna da Euskal Autonomia Erkidegoko epaile, magistratu, epaimahai eta Fiskaltzari

48

auzitegiko medikuen aditu‐txostenak egiten laguntzea; Lantalde psikosozial judizialen egitekoa da,

berriz, arlo guztietan eta bereziki zigor‐arloan eta familiaren arloan, epaitegi, epaimahai eta

fiskaltzei beren espezializazio‐esparruan aholkularitza teknikoa ematea.

AMEIk Bilbon du egoitza nagusia, eta zuzendariordetza bat du probintzia bakoitzeko hiriburuan.

Zuzendariordetzek antzeko egitura dute, eta hiru zerbitzu dituzte: Auzitegiko Mediku Klinika

(bertan sail hauek daude: psikiatria, klinika orokorra eta traumatologia), Auzitegiko Patologia

Zerbitzua eta Auzitegiko Laborategi Zerbitzua. Psikiatriako hiru azpisailetan, genero‐indarkeriaren

eta familia barruko indarkeriaren Balorazio Osoko Unitate bat dago. Horrez gainera,

zuzendariordetzetan, 24 orduko zaintzako zerbitzuak daude; bertan, bederatzi auzitegiko medikuk

auzitegiko larrialdietako zerbitzua ematen dute. Besteak beste, azterketa medikoak egiten dizkiete

biktimei; hots, etxeko tratu txarren, familia barruko indarkeriaren, genero‐indarkeriaren eta sexu‐

erasoen biktimei.

2016. urtean, genero‐indarkeriarekin, familia barruko indarkeriarekin edota sexu‐erasoekin

lotutako AMEIk egindako txosten judizialen kopuruak (edozein arrazoirengatik prozedura

judizialetan sartuta daudenei dagozkien adituen txostenak) gora egin du aurreko ekitaldiaren

aldean: 2016an, 1.834 txosten judizial egin ziren, 2015ean baino 473 espediente gehiago, alegia.

Txosten horiek Bizkaian egindako txosten guztien % 14,3 dira eta, aldi berean, Bizkaiko

espedienteak EAEn egindako txostenen % 63,4 dira.

Espedienteak jarduketa‐motaren arabera aztertuta, kopuruak gora egin du denetan. Gorakadarik

handiena etxeko indarkeriaren ondoriozko espediente psikiatrikoetan gertatu da: % 81,7. Sexu‐

erasoengatiko espedienteek ere gorakada garrantzitsua izan dute (% 46,6, aurreko ekitaldiarekiko).

Genero‐indarkeriagatiko eta etxeko indarkeriagatiko espedienteen kasuan, aldeak txikiagoak dira:

lehenengoan % 6,6ko igoera gertatu da 2015. urtearekiko, eta bigarrenean, % 11,4koa.

Zehazki, AMEIk egindako 370 txosten genero‐indarkeriarekin lotuta zeuden (txosten judizial

guztien % 2,9); 284, etxeko indarkeriarekin (txosten judizial guztien % 2,2); eta 170, sexu‐erasoekin

(txosten judizial guztien % 1,3).

Txosten judizial psikiatrikoei dagokienez, 594 genero‐indarkeriarekin lotuta zeuden eta 416 etxeko

indarkeriarekin (guztizkoaren % 4,6 eta % 3,2, hurrenez hurren).

49

Hurrengo grafikoan ikus daitekeen moduan, dokumentu honek erreferentzia egiten dio ekitaldian,

aurreko ekitaldietan bezala, espediente psikiatrikoen ehunekoa da handiena. 2016an, baina, etxeko

indarkeriagatiko espediente psikiatrikoak genero‐indarkeriagatiko espedienteak baino gehiago dira.

* Eskura ditugun datuak ez daude erasoa jasan duen pertsonaren sexuaren arabera bereizita. Hau da, “etxeko indarkeria" eta "sexu‐erasoa" kategorietako espedienteak ez daude pertsonaren sexuaren arabera bereizita. "Genero‐indarkeria" kategoriari buruzko espedienteak, bai, soilik emakumeei buruzkoak dira, 1/2004 LOak xedatutakoari jarraituz.

Iturria: Auzitegi Medikuntzako Euskal Erakundea. Lan eta Justizia Saila

0100200300400500600700800900

Erasoa Genero‐indarkeria

Erasoa Etxekoindarkeria

Sexu‐erasoa PsikiatrikoaGenero‐indarkeria

Psikiatrikoa Etxekoindarkeria

Espe

dien

te kop

.

3.18. grafikoa. AMEI. Genero‐indarkeriaren, etxeko indarkeriaren eta sexu‐erasoen arloko espediente judizialak*. Bizkaia. 2010‐2016

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

50

6. kapitulua

SINTESIA

"Emakumeen aurkako etxe barruko indarkeria. 2009ko emaitzak eta 2005‐2009ko konparazioa

Bizkaiko Lurralde Historikoan" azterlanean jasotzen denez, Bizkaian bizi diren emakume guztietatik

% 3,3k dio (19.500 emakume baino gehiago dira) etxean azken bi urtean indarkeria‐egoerak bizi

dituela edo bizi izan dituela.

Bizkaiko lurraldeko emakumeei egindako inkesta horretan, indarkeriazko egoera zehatzen

bizipenari buruz galdetu zaienean, tratu txarrak jasan dituztela adierazi duten emakumeez gain, %

22,1ek dio (zenbaki absolututan 131.000 emakume baino gehiago) gaur egun, sarritan edo

batzuetan, galdeketan adierazitako emakumeen aurkako etxe barruko hamalau indarkeria‐

egoeretariko bat gutxienez jasaten ari dela (Tratu Txar Teknikoko taldea). Multzo horretatik

kentzen badira baiezko erantzuna "ez du balioesten egiten duen lana" itemari soilik ematen

diotenak, ehunekoa Bizkaiko emakumeen % 11,2 da (kopuru absolutua: 66.400 emakume baino

gehiago); ikerketaren definizioaren arabera, tratu txar teknikoko taldea da, adiera hertsian.

Modu bertsuan, Bizkaian bizi diren emakume guztien % 19k dio (kopuru absolututan 113.000

emakume baino gehiago dira) ezagutzen dituela inguru hurbilean emakumeen aurkako etxe

barruko indarkeria‐egoerak.

Zerbitzu publikoetatik datozen datuei esker, jakin daiteke emakume horietatik zenbatek behar

izaten duten laguntza instituzionala. Indarkeria‐egoerak bizi dituzten emakumeen artean, zati txiki

batek salatzen du egoera zerbitzu publikoetan, gauza jakina da hori; eta gehienetan,

zaurgarritasun‐egoerekin lotutako kasuak izan ohi dira.

Ondorengo atalean, arreta‐eskaera horiei buruzko datu nagusien laburpena duzue, Bizkaiko

lurraldeko erakundeek erregistratutakoaren arabera.

51

6.3. JUSTIZIA‐ARLOA

Prozesu judizialak (emakumeen aurkako indarkeria)

Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiaren datuen arabera, 2011 eta 2013 bitartean

izandako eboluzio gorakorraren ostean, erregistratutako auzigai zibilen bolumena

beheraka hasi zen: 2014an 541, 2015ean 537 eta 2016an 383 auzigai zibil sartu ziren

(horrek % 28,7ko beherakada erakusten du aurreko ekitaldiarekiko). Beste urte batez, arlo

zibileko gai askoz gutxiago sartu ziren barruti judizialetan ‐zuzenean edo beste organo

batzuetatik‐ zigor‐arloko auziekin alderatuta (arlo zibileko 383 kasu eta zigor‐arloko 3.596

kasu).

2016an, 2.573 salaketa jarri ziren Bizkaiko epaitegietan; hau da, egunean zazpi salaketa.

Salaketa gehienak (% 61) biktimak berak jarritakoak izan ziren, nagusiki polizia‐atestatu

bidez (% 57).

Guztira 387 babes‐agindu abiarazi ziren, hau da, 2015ean baino % 8,5 gutxiago. 2016an

behera egin zuen onartutako babes‐aginduen kopuruak, % 42,4ra iritsi arte; hori da

erregistratutako baliorik baxuena. Hala, eskatutako aginduen % 57,6 ukatu egin zen.

Ukatutako 223 aginduetatik 74 onartu ez diren aginduak dira. Abiarazitako aginduen % 47

Barakaldoko barruti judizialari dagozkio; hala, barruti horrek Bilbo gainditu du jarduera‐

bolumenari dagokionez, hark % 26 hartzen baitu.

2016an abiarazitako babes‐aginduei buruzko datuei biktimaren eta salatuaren adinaren

eta nazionalitatearen arabera erreparatuta, ikusten da ehunekoek egonkor jarraitzen

dutela aurreko urtearekiko, baina beherakada handiagoa izan dela atzerritar

nazionalitatea duten biktimen kopuruan nahiz espainiar nazionalitatea duten salatuen

kopuruan (% 11,3ko eta % 13,7ko beherakadak, hurrenez hurren).

Biktimen artean, gehienak (% 65) emakume espainiar adinez nagusiak dira. Haien atzerriko

emakume homologoak % 34,4 dira. Abiarazitako babes‐aginduen bilakaerak, biktimen

nazionalitatearen arabera, argi erakusten du espainiar emakumeen kasuek behera egin

dutela 2005 eta 2016 bitartean; atzerriko emakumeen kopurua, aldiz, nahiko egonkor

mantendu da.

Salatuen nazionalitateari dagokionez, 2016an salatutakoen % 36,4 atzerritarra zen, hau da,

2015ean baino lau puntu gehiago.

Biktimaren eta salatuaren arteko harremanari dagokionez, aurreko ekitaldietan ez bezala,

datuek alde handia erakusten dute egungo ezkontideen edo bikotekideen eta ezkontide

52

edo bikotekide ohien artean: 2016an, kasuen % 39,8an indarkeriaren egilea egungo

ezkontidea edo bikotekidea zen, eta kasuen % 60,2an, berriz, ezkontide edo bikotekide

ohia.

2016. urtean 512 gizon epaitu ziren, eta horietatik % 71,9 espainiarrak ziren eta % 28,1

atzerritarrak. Prozeduraren ebazpenari dagokionez, epaien % 87,9 epai kondenatzailea

izan zen (espainiarren % 85,6 eta atzerritarren % 93,8).

EAEko Emakumeen aurkako Indarkeriaren arloko Koordinazio Zentroa

(EEIKZ)

EAEko emakumeen aurkako indarkeriaren arloko koordinazio‐zentroa Eusko Jaurlaritzaren

Lan eta Justizia Saileko Justizia Zuzendaritzari atxikita dago, eta EAEko babes‐aginduen

koordinazio‐puntu gisa jarduten du.

Genero‐indarkeriaren biktima izan diren emakumeekin loturiko ebazpen judizialei buruzko

urtean zeharreko datuak erregistratzen ditu. Horrek barne hartzen ditu bai EAEko

epaitegiek emandako ebazpenak, bai beste autonomia‐erkidego batzuetako epaitegiek

emandakoak, bizilekua Euskal Autonomia Erkidegoan duten biktimekin loturikoak betiere.

2016an, guztira genero‐indarkeriaren arloko 875 epai jakinarazi zitzaizkion koordinazio‐

zentroari: % 68,2 kondenatzaileak eta % 31,8 absolbitzekoak.

Babes‐aginduekin zerikusia duten 403 ebazpen judizial jaso ziren; horietatik % 37,2

onartutako aginduak, eta gainerako % 62,8a ukatutako aginduak. Bilbok eta Barakaldok

emandako 150 aginduen erdia baino zerbait gehiago hartu zuten, % 42,7ko eta % 12ko

ehunekoekin, hurrenez hurren.

Horrez gain, EAEko emakumeen aurkako indarkeriaren arloko koordinazio‐zentroak babes‐

aginduez kanpoko kautelazko neurriei buruzko 98 ebazpen jaso zituen: % 78,6

erabakitako neurriak dira eta % 21,4 ukatutako neurriak.

Deribazio judizialaren bidezko familia‐elkargunea (FE): Amaren aldeko

babes‐agindua duten adingabeak

2016an zehar 132 adingabe bideratu ziren Bilboko Familia Elkargunera, haien familietan

amak ‐guztira 101 emakumek‐ babes‐agindu bat zuelako (Familia Elkargunera

bideratutako adingabe guztien % 34 da).

Sexuari dagokionez, % 48,5 neskak dira eta % 51,5 mutilak. % 47 lehen haurtzaroko etapan

dago (ez da bost urtera iristen).

53

Barakaldoko Barruti Judizialean, Barakaldoko eta Portugaleteko Udalek familia‐

elkarguneko zerbitzu bana kudeatzen dute, eta kasu horiek duten pisua, oro har, Bilboko

baliabidean erregistratzen denaren antzekoa da: 2016an, Barakaldoko Udalak kudeatzen

duen baliabidearen % 37 hartzen zuten; eta Bilboko FEZarekiko zazpi puntuko aldearekin,

Portugaleteko Udaleko kasuen % 27 babes‐agindu bat duten amen seme‐alaba adingabeei

zegozkien.

Biktimari Laguntzeko Zerbitzua (BLZ)

2016an, zerbitzu horrek 1.186 pertsona artatu zituen Bizkaian; horietatik % 78 emakumea

zen. 2016an Bizkaian aktibo zeuden espedienteetan, laguntzeko arrazoi nagusia genero‐

indarkeria izan zen: hain zuzen ere, espedienteen % 58,4 multzo horretakoa izan zen.

% 12,6 familia barruko indarkeriarekin loturik zegoen, eta % 6,8 sexu‐askatasunaren

aurkako delituekin.

Espetxeetako komunikazio‐zerbitzuak emateari dagokionez, Bizkaiko BLZk emakumeen

658 espetxe‐komunikazio egin zituen.

Abokatu‐laguntza (berariazko txanda etxeko indarkeriaren eta/edo sexu‐

erasoen esparruan)

2016an zehar, emakumezko 276 abokatu eta gizonezko 220 abokatu aritu ziren Bizkaiko

Abokatuen Bazkunaren berariazko txandan. Guztira, 1.944 pertsonari eman zioten arreta,

eta horietatik 1.784 emakumezkoak izan ziren (aurreko urtean baino % 6,7 gehiago).

Horietatik % 25,2 atzerritarra zen. Adinari dagokionez, emakume atzerritarren % 61,5 35

urtetik beherakoa zen; emakume espainiarren artean, berriz, % 40,3 zen adin horretatik

beherakoa. Emakume espainiarren % 16,8 46‐55 urte bitarteko adin‐tartekoa zen; adin‐tarte

horretako atzerritarrak, aldiz, % 6,7 ziren.

Auzitegiko medikuen arreta

2016. urtean, genero‐indarkeriarekin, familia barruko indarkeriarekin edota sexu‐

erasoekin lotutako AMEIk egindako espediente judizialen kopuruak (edozein arrazoirengatik

prozedura judizialetan sartuta daudenei dagozkien adituen txostenak) gora egin du aurreko

ekitaldiaren aldean: 2016an, 1.834 espediente judizial egin ziren, 2015ean baino 473

gehiago. Bizkaian egindako txosten guztien % 14,3 da.

54

Jarduketa‐motari dagokionez, emakumeen aurkako hiru indarkeria‐mota horiei loturiko

espediente gehienak genero‐indarkeriari buruzkoak ziren: 370 erasoen ondoriozkoak ziren

(% 20), eta 594, berriz, arlo psikiatrikokoak (% 32). Etxeko indarkeriari dagokionez, erasoei

buruzko 284 espediente egin ziren, eta arlo psikiatrikoko 416 (% 16 eta % 23, hurrenez

hurren). Sexu‐indarkeriari loturiko 170 (% 9) egin ziren.

55

7. kapitulua

TERMINOEN GLOSARIOA

7.3. ESPARRU JUDIZIALA

Emakumeen aurkako indarkeriaren arloko epaitegiak

Eskumen objektiboa zigor arloan

1. Haien eskumena da prozesuak bideratzea gizon batek emakume baten kontra

etxearen eremuan edo bikotearen barruan egindako delituak direla eta, Zigor

kodean giza hilketari, abortuari, lesioei, fetuari eragindako lesioei, askatasunaren

aurkako delituei, eta osotasun moralaren aurkako delituei, sexu askatasun eta

sexu ukigabetasunaren aurkako delituak direnean nahiz indarkeriaz edo larderiaz

egindako beste edozein delitu denean.

2. Epaiketa azkarrak epaitzea, adostasuna dagoenean, bai eta Zigor Kodeko III.

Liburuko I. eta II. tituluetan jasotako faltak (pertsonen aurkako eta ondarearen

aurkako faltak) epaitzea ere.

3. Biktimentzako babes aginduak (neurri zibil nahiz penalak ezarrita).

Eskumen objektiboa arlo zibilean

Arazo hauek aintzat hartzen dituzten prozesuak; seme‐alabatasuna, amatasuna,

aitatasuna, ezkontza‐banantzea, dibortzioa, ezkontza‐ deuseztasuna, gurasoen eta

seme‐alaben arteko harremanak, familiari eragiten dioten neurriak, ezkontzaz kanpoko

familiari buruzko neurriak, adopzioari buruzko baiespena, adingabekoak babesteko

arloko administrazio ebazpenei aurka egitea, eta babes aginduan ezarritako neurri

zibilak kendu, berretsi edo aldatzea. Hori guztia aurrera eramateko baldintza hauek

bete behar dira nahitaez: a) Emakumearen aurkako indarkeriaren arloko epaitegian

genero indarkeriari buruzko zigor prozesua hasi izana edo babes agindu bat eman

izana; eta b) zigor prozesuko biktima eta egilea prozesuko zibileko alderdi izan

daitezen.

56

Euskadiko Emakumearen aurkako Indarkeriaren Koordinazio Zentroa (EEIKZ)

Emakumearen aurkako Indarkeriaren Koordinazio Zentroak Euskal Autonomia

Erkidegoko babes‐aginduak koordinatzeko erdigunea da.

Urtean egondako genero‐indarkeriaren biktima diren emakumeei buruzko ebazpen

judizialei dagokion datuak erregistratzen ditu. Datu horietan jasotzen dira EAEko

epaitegiek emandako ebazpenak zein beste autonomia‐erkidego batzuetako epaitegiek

emandakoak, betiere Euskadin bizi diren biktimei buruzkoak badira.

Familia Topagunearen Zerbitzua

Bikotea banandu bitartean nahiz banandu ostean, seme‐alaba adingabeen eta aitaren

eta amaren arteko harremanak mantentzerakoan gatazka edo zailtasuna duten

familientzat. Haren zereginetako bat da egoki hornitutako lokal bat ematea, diziplina

askotako langile espezializatuekin, tratu txarrak jasan dituzten emakumeen

segurtasuna babesteko helburuarekin, ardurapean adingabeak dituztenean eta babes

agindua daukatenean, agindu horretan erasotzailearentzako urruntze‐neurria ezartzen

eta, aldi berean, adingabeekiko bisita erregimena onartzen delako.

Biktimari Laguntzeko Zerbitzua (BLZ)

Biktimari Laguntzeko Zerbitzua doakoa da, eta borondatezkoa, eta informazioa eta

laguntza ematen die delituen biktimei. Halaber, operadore juridikoekin batera lan

egiten du.

Zuzeneko / zeharkako biktima

BLZaren definizioaren arabera, “zeharkako biktima da, delituzko egitatea zuzenean

jasan gabe ere, zuzeneko biktimaren duen afektibitatezko harremana izateagatik edo

kolektibo berekoa izateagatik, egitate horren ondorioren bat jasaten duen pertsona

oro (…). BLZn laguntza jasotzen duten zeharkako biktima gehienak ez dira zuzeneko

biktimaren familia taldekoak.

57

Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta

ofiziozko txandako zerbitzua

Etxeko indarkeriako kasuez arduratzen den zaintzako eta laguntzako txanda berezia da.

Txanda horren ezaugarri nagusia da eguneko 24 orduetan abokatu batek zaintzako eta

laguntza emateko zeregin horretan baino ez duela jarduten, eta abokatu horixe

arduratzen dela biktima baten kasuan esku hartzera daramaten gertakarien ondorioz

sortutako prozedura judizial guztiez, prozeduraren mota eta izaera edozein izanik ere.

Auzitegiko medikuaren arreta

Adituaren jarduera mediko‐ legal guztiak egiten ditu, eta biktimen heriotzen eta

lesioen tipologiari, graduari eta kausari buruzko balorazioak egiten ditu; horrez gain,

judizioan egin diezazkioketen galdera guztiei erantzuten die.

Diziplina anitzeko jarduera da, alderdi fisikoa eta psikologikoa aztertzen dituena, eta

Justiziaren jarduerarako interesgarriak diren egintzak argitzea du helburu nagusia,

jarduera hori zibila, penala zein lan‐alorrekoa izan.

58

8. kapitulua ITURRIAK

8.3. ESPARRU JUDIZIALA Justizia Sailburuordetza. Lan eta Justizia Saila. Eusko Jaurlaritza.

Eusko Jaurlaritzaren Lan eta Justizia Sailak bi sailburuordetza dauzka: Lan eta Gizarte

Segurantza Sailburuordetza eta Justizia Sailburuordetza. Era berean, haietako

bakoitzean zenbait zuzendaritza daude, bakoitzari dagozkion arlo espezifikoak

kontutan hartuta.

Justizia Sailburuordetzari dagokio, Sailari esleituriko eskumenen artean, honako hauek

aurrera eramatea: Botere Judizialarekiko harremanak zaintzea eta justizia baliabidez

hornitzea, behar bezala jardun dezan.

Lan eta Justizia Saila. Justizia Sailburuordetza Donostia kalea, 1 01010 Vitoria‐Gasteiz (Araba)

Euskadiko Emakumearen aurkako Indarkeriaren Koordinazio Zentroa (EEIKZ). Lan eta Justizia

Saila. Eusko Jaurlaritza

Euskadiko Emakumearen aurkako Indarkeriaren Koordinazio Zentroa (EEIKZ) Euskal

Autonomia Erkidegoko babes‐aginduak koordinatzeko erdigunea da.

Zerbitzu telematiko bat erabiliz egiten du lan. Zerbitzu horrek bermatzen du eguneko

hogeita lau orduetan eta urteko egun guztietan komunikatzen eta jakinarazten dela,

berehalaxe jakinarazi ere, babes‐agindua, babes‐agindu hori ebazten duen organo

judizialetik.

Hona hemen zentroaren eginkizunak: genero‐indarkeriaren arloko neurriak jasotzen

dituzten ebazpen judizial guztiak jasotzea; genero‐indarkeriaren biktimei jakinaraztea

zer prestazio ematen dituen Biktimari Laguntzeko Zerbitzuak; Etxeko Indarkeriaren

Biktimak Babesteko Erregistro Zentralaren informazioa eskuratzea, organo judizialek

emandako babes‐neurriak, behin‐behinekoak zein behin betikoak, bete daitezen;

Justiziarekiko lankidetza‐zerbitzuen datuak mantendu, argitaratu eta eguneratzea,

zerbitzu horiek koordinatuz eta babestuz, batez ere, Biktimari Laguntzeko Zerbitzua,

etab.

59

Euskadiko Emakumearen Aurkako Indarkeriaren Koordinazio Zentroa Barroeta Aldamar kalea, 10 – 8. solairua 48001 Bilbao (Bizkaia) Tel. 944 016 726

Familia Elkarguneko Zerbitzua. Lan eta Justizia Saila. Eusko Jaurlaritza.

Justizian eskumena duen Eusko Jaurlaritzako sailak deribazio judizialaren bidezko

Familia Elkarguneen planifikazio orokorra egingo du, eta eskumena duten

administrazioen jardunen koordinazioa sustatuko du.

Familia Elkarguneen pertsona hartzaileen artean daude, ebazpen judizialak hala

ezartzen badu betiere, bikote‐hausturagatiko gatazkak, eta genero‐indarkeria

egoeretan urruntzeko eta biktima‐babesteko neurriren bat indarrean edo izapidetze‐

bidean dagoen familia bateko kide diren haur eta nerabeak.

Lan eta Justizia Saila. Justizia Sailburuordetza Donostia kalea, 1 01010 Vitoria‐Gasteiz (Araba)

Biktimari Laguntzeko Zerbitzua (BLZ). Lan eta Justizia Saila. Eusko Jaurlaritza.

Biktimari Laguntzeko Zerbitzuak doako zerbitzua da, norberaren borondatez balia

daitekeena eta zenbait diziplinatako langileek (legelari, gizarte‐langile eta

psikologoek) osatutakoa. BLZk Zigor Betearazpenaren Zuzendaritzak delituen biktimen

eskura jarritakoa da.

BLZaren lanaren funtsezko elementuak: Biktimei informazioa ematea euren eskubideei buruz eta prozedura legalei buruz

Hasierako laguntza zehatza

Etengabeko arreta

Baliabideak mugitzea, norbanakoak eta sozialak.

Babesteko Agindua duten biktimei laguntza ematea (Organo Judizialak gizarte‐

zerbitzuekin koordinatzea, biktimaren beharren berri izatea, Epaitegiari

etengabeko informazioa ematea).

Biktimari Laguntzeko Zerbitzua (BLZ) Ibáñez de Bilbao kalea, 3 48001 Bilbo (Bizkaia) Tel.: 944 016 487 eta 900 400 028

Bide Onera Plaza, z/g. Behe Solairua. 48901 Barakaldo (Bizkaia) Tel.: 944 001 029

60

Auzitegiko Medikuntzako Euskal Erakundea. Lan eta Justizia Saila. Eusko Jaurlaritza.

AMEE Euskadiko Autonomia Erkidegoko epailetza, magistratura, auzitegi eta fiskaltza

sailei laguntzeko organoa da. Haren eginkizuna da, batik bat, instantzia horiek eskatzen

dioten auzitegiko medikuntzazko aditu txosten oro taxutzea. Administrazioaren

aldetik, erakunde hori Eusko Jaurlaritzako Lan eta Justizia Sailaren mendekoa da, eta

han dihardutenak Auzitegietako Medikuen Espainiako Kidegoko funtzionarioak dira.

Auzitegiko Medikuntzako Euskal Erakundeko Zerbitzu Klinikoa Buenos Aires kalea, 6 48001 Bilbo (Bizkaia) Tel.: 944 016 484

Etxeko indarkeriaren edo/eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko

txandako zerbitzua.

EAEko Etxeko indarkeriaren edo/eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko

eta ofiziozko txandako zerbitzua 2002an sortu zen, Legekarien Euskal Kontseiluaren

eta Eusko Jaurlaritzako Justizia Sailaren artean hitzarmen bat sinatu ondoren.

Zerbitzuan abokatuek etengabeko zaintzaldia egiten dute, eta epaitegietatik, polizia‐

etxeetatik nahiz gizarte, osasun eta laguntza zerbitzuetatik jasotzen dituzten deiez

arduratzen dira, familiaren eremuan etxeko indarkeriaren edo/eta sexu erasoen

biktima izan diren pertsona guztiei laguntzearren. Laguntza juridikoa aurrez aurrekoa

izango da, bai abokatuaren bulego profesionalean, bai polizia etxean, bai epaitegian,

bai gizarte zerbitzuan, eta hitzarmenean sinatutakoarekin bat, gehienez ordu eta

erdiko epean emango da laguntza hori.

Bizkaia Jaurerriko Abokatuen Bazkun Ohoretsua Uribitarte Erranplak, 3 48001 Bilbo (Bizkaia) Tel.: 944 35 62 00

61

______________________________________________________________________

ERANSKINAK:

‐Datuen taulak.

‐Emakumeen aurkako indarkeria. Proposamen terminologikoak.

______________________________________________________________________

62

______________________________________________________________________

1. ERANSKINA

DATUEN TAULAK ______________________________________________________________________

III. Arloa: JUDIZIALA

III.A.1. Botere Judizialaren Kontseilu Orokorraren Datuak (BJKO)

III.A.2. Euskadiko Emakumearen aurkako Indarkeria Koordinatzeko Zentroaren Datuak (EEIKZ)

1.1. Lurralde eremuaren arabera

1.2. Biktimaren bizilekuaren arabera (datuak barruti judizialen arabera sailkatu dira)

III.A. Prozesu Judizialen Datuak-1 (Emakumeen aurkako Indarkeria)

8. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Sartutako delituak motaren eta hiruhilekoaren arabera. Bizkaia. 2016.

10. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Epaitutako pertsonak, ebazpenaren eta nazionalitatearen arabera. Bizkaia. 2016.

11. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Prozeduren amaiera, hiruhilekoaren eta moduaren arabera (%). Bizkaia. 2016.

1. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Barruti Judizialetan sartutako zigor-arloko auziak. Bizkaia. 2013-2016 bilakaera.

9. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Sartutako hutsegiteak motaren eta hiruhilekoen arabera. Bizkaia. 2016.

7. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Babes Aginduak, barruti judizialaren eta biktima/salatutakoaren nazionalitatearen arabera. Bizkaia. 2016.

3. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Salaketak eta uko egiteak barruti judizialen arabera. Bizkaia. 2016.

4. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Jasotako salaketak, salatzailearen arabera. Bizkaia. 2016.

2. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Barruti Judizialetan sartutako auzi zibilak. Bizkaia. 2013-2016 bilakaera.

5. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Babes Aginduak. Bizkaia. 2016.

6. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Babes Aginduak, pertsona erasotzailearekiko senidetasun edo afektibitate harremanaren arabera. Bizkaia. 2016.

III.A. Prozesu Judizialen Datuak-2 (Emakumeen aurkako Indarkeria)

1. taula. Genero Indarkeria. Babes-aginduei buruzko ebazpenak, ebazpen motaren arabera. 2016.

2. taula. Genero Indarkeria. Kautela-neurriei buruzko ebazpenak, ebazpen motaren eta lurraldearen arabera. 2016.

3. taula. Genero Indarkeria. Epaiei buruzko ebazpenak, ebazpen motaren eta lurraldearen arabera. 2016.


III.B.1. Familia Topaguneen gaineko datuak - Zuzeneko kudeaketa

1.1. Kasuen bilakaera 2005-2016.

1.2. Kasuaren antzinatasunaren arabera. 2016.

2.1. Artatutako kasuak adingabeen sexu eta adinaren arabera, eta antzinatasunaren arabera. 2016.

2.2. Deribatutako kasuak adingabeen sexu eta adinaren arabera. 2016.

2.3. Deribatutako kasuak adingabeen sexu eta biziterriaren arabera. 2016.

2.4. Deribatutako kasuak adingabeen sexu eta garatutako neurriaren arabera. 2016.

III.B.2. Familia Topaguneen gaineko datuak - Udalek kudeatutakoa

1.1. Artatutako kasuak amaren aldeko babes-aginduaren arabera. 2016

1.2. Amaren aldeko babes-agindua duten artatutako kasuen bilakera. 2006-20161.3. Amaren aldeko babes-agindua duten familietatik datozen adingabeak, sexu eta garatutako neurriaren arabera. 2016.


2.2. Amaren aldeko babes-agindua duten artatutako kasuen bilakera. 2010-20162.3. Amaren aldeko babes-agindua duten familietatik datozen adingabeak, sexu eta garatutako neurriaren arabera. 2016.

1. taula. Portugaleteko Udalak kudeatutako Deribazio Judizialaren bidezko Familia Topagunea (eskumen autonomikoa). Artatutako kasuak amaren aldeko babes-agindua egotearen arabera.

2. taula. Barakaldoko Udalak kudeatutako Deribazio Judizialaren bidezko Familia Topagunea (eskumen autonomikoa). Artatutako kasuak amaren aldeko babes-agindua egotearen arabera.

1. taula. BLZ. Artatutako pertsona kopurua sexuaren arabera. Bizkaia 2016.

III.C. Biktimei emandako laguntzaren gaineko Datuak (Biktimari Laguntzeko Zerbitzua)

6. taula. BLZ. Kartzelatik ateratzeagatik espetxe-komunikazioen bidez artatutako emakume kopurua, lurraldearen arabera. 2016

4. taula. BLZ. Emakumeen espediente kopurua, arreta arrazoiaren arabera. Bizkaia 2016.

5. taula. BLZ. Emakumeei egindako arreta kopurua, arreta motaren arabera. Bizkaia 2016.

2. taula. BLZ. Artatutako pertsona kopurua kasu motaren arabera. Bizkaia 2016.3. taula. BLZ. Artatutako pertsona kopurua. Bizkaia. 2011-2016 bilakera.

III.B. Deribazio Judizialaren bidezko Familia Topaguneen gaineko datuak - 1

1. taula. Deribazio Judizialaren bidezko Familia Topagunea. Zerbitzura deribatutako kasuak amaren aldeko babes-agindua egotearen arabera.

2. taula. Deribazio Judizialaren bidezko Familia Topagunea. Amaren aldeko babes-agindua duten artatutako kasuak.

III.B. Deribazio Judizialaren bidezko Familia Topaguneen gaineko datuak - 2


III.D.1. Biktimen gaineko Datuak

III.D.2. Esku-hartzeen gaineko Datuak

III.D.3. Jardueren gaineko Datuak

III.D.4. Izendatzeen gaineko Datuak

III.D.5. Baliabideari buruzko datuak

3. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Esku-hartze kopurua, sexuaren eta jatorrizko erakundearen arabera. Bizkaia. 2016.

3. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Beste jarduera batzuk, sexuaren arabera. Bizkaia. 2016.

2. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Partikularren aldetik jasotako dei kopuruak, sexuaren arabera. Bizkaia. 2016.

1. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Lagundutako biktimak, adinaren, sexuaren eta nazionalitatearen arabera. Bizkaia. 2016.

1. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Esku-hartzearen arrazoia sexuaren arabera. Bizkaia. 2016.

III.D. Abokatu laguntzaren gaineko Datuak-2 (Ofiziozko Txanda)

4. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Esku-hartze motak, sexuaren arabera. Bizkaia. 2016.

5. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Esku-hartze kopurua, sexuaren eta barruti judizialaren arabera. Bizkaia. 2016.

1. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Jarduera motak, sexuaren arabera. Bizkaia. 2016.

2. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Jardueraren ezaugarriak, sexuaren arabera. Bizkaia. 2016.

1. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Abokatu kopurua sexuaren arabera. Bizkaia. 2016.

1. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Izendatze kopurua. Bizkaia. 2016.

III.D. Abokatu laguntzaren gaineko Datuak-1 (Ofiziozko Txanda)


1. taula. Auzitegiko Medikuntzako Euskal Institutua. Genero indarkeriaren, etxeko indarkeriaren eta sexu-erasoen arloko jarduerak. Bizkaia. 2016.

III.E. Auzitegiko Mediku Laguntzaren gaineko Datuak

III. Arloa: JUDIZIALAIII.A. Prozesu Judizialen Datuak (Emakumeen aurkako Indarkeria)


Barruti Judiziala 2013 2014 2015 2016 Balmaseda 51 78 64 104

Barakaldo 1.050 986 1.044 1.102

Bilbao 1.546 1.526 1.363 1.726

Durango 208 207 219 242

Gernika-Lumo 163 120 181 165

Getxo 356 328 279 257

GUZTIRA 3.374 3.245 3.150 3.596 Iturria: Botere Judizialaren Kontseilu Orokorra.

Barruti Judiziala 2013 2014 2015 2016 Balmaseda 19 6 7 6

Barakaldo 183 184 167 109

Bilbao 276 279 301 210

Durango 17 17 13 28

Gernika-Lumo 14 24 19 11

Getxo 47 31 30 19

GUZTIRA 556 541 537 383 Iturria: Botere Judizialaren Kontseilu Orokorra.

Barruti Judiziala Salaketa Kopurua

Uko egite kopurua

Salaketen Uko egiteen

ratioa

Balmaseda 33 1 0,03

Barakaldo 773 124 0,16

Bilbao 1.256 170 0,14

Durango 175 30 0,17

Gernika-Lumo 128 20 0,16

Getxo 208 90 0,43

GUZTIRA 2.573 435 0,17Iturria: Botere Judizialaren Kontseilu Orokorra.

1. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Barruti Judizialetan sartutako zigor-arloko auziak. Bizkaia. 2013-2016 bilakaera.

2. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Barruti Judizialetan sartutako auzi zibilak. Bizkaia. 2013-2016 bilakaera.

3. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Salaketak eta uko egiteak barruti judizialen arabera. Bizkaia. 2016.



Salaketak Kopurua % Biktimak zuzenean aurkeztutakoa 89 % 3,5

Biktimaren familiak zuzenean aurkeztutakoa 2 % 0,1

Biktimaren salaketarekin 1.471 % 57,2

Biktimaren familiaren salaketarekin 39 % 1,5

Poliziaren esku-hartze zuzenagatik 777 % 30,2

Lesio agiria 177 % 6,9

Hirugarrenei laguntzeko zerbitzua 18 % 0,7

GUZTIRA 2.573 % 100,0Iturria: Botere Judizialaren Kontseilu Orokorra.

Hiruhilekoa Abiarazi-takoak

Ebatziak. Hartutakoak % Ebatziak.

Ukatutakoak % Ebazteke

1. Hiruhilekoa 94 34 36,2 59 62,8 1

2. Hiruhilekoa 110 50 45,5 60 54,5 1

3. Hiruhilekoa 83 34 41,0 50 60,2 0

4. Hiruhilekoa 100 46 46,0 54 54,0 0

GUZTIRA 387 164 42,4 223 57,6 0 Iturria: Botere Judizialaren Kontseilu Orokorra.

Harreman Mota Kopurua % Ezkontidea 80 20,7

Ezkontide ohia 85 22,0

Harreman afektiboa 74 19,1

Harreman afektibo ohia 148 38,2

GUZTIRA 387 100,0 Iturria: Botere Judizialaren Kontseilu Orokorra.

4. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Jasotako salaketak, salatzailearen arabera. Bizkaia. 2016.

5. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Babes Aginduak. Bizkaia. 2016.

6. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Babes Aginduak, pertsona erasotzailearekiko senidetasun edo afektibitate harremanaren arabera. Bizkaia. 2016.

Atestatu Poliziala



Barruti Judiziala GUZTIRABiktima

Emakume espainiarra

Biktima Emakume atzerritarra

Salatua Gizon

espainiarra

Salatua Gizon

atzerritarra Balmaseda 15 12 3 13 2 Barakaldo 181 112 69 109 72 Bilbao 99 71 28 70 29 Durango 55 38 17 32 23 Gernika-Lumo 15 9 6 11 4 Getxo 22 11 11 11 11

GUZTIRA 387 253 134 246 141 Iturria: Botere Judizialaren Kontseilu Orokorra.

Delitu - Mota 1. Hiruhil. 2. Hiruhil. 3. Hiruhil. 4. Hiruhil. GUZTIRA Hilketa 0 0 1 0 1 Abortua 0 0 0 0 0 Umekiari lesioak 0 0 0 0 0

499 424 396 451 1.770

30 39 45 56 170

14 11 20 26 71

Askatasunaren aurkakoa 78 21 7 29 135

6 22 14 10 52

Osotasun moralaren aurkakoa 50 50 34 10 144

3 18 6 2 29

Ohorearen kontrakoa 1 0 0 1 2

1 1 1 1 4

Zigorren urraketak 61 80 62 86 289 Neurrien urraketak 72 49 46 55 222

GUZTIRA 815 715 632 727 2.889 Iturria: Botere Judizialaren Kontseilu Orokorra.

7. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Babes Aginduak, barruti judizialaren eta biktima/salatutakoaren nazionalitatearen arabera. Bizkaia. 2016.

8. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Sartutako delituak motaren eta hiruhilekoaren arabera. Bizkaia. 2016.

Kode Penalaren 153 Artikuluaren Lesio eta Tratu Txarrak

Kode Penalaren 173 Artikuluaren Lesio eta Tratu TxarrakKode Penalaren 148 Artikuluaren eta Gizarte Segurantzaren Lesio eta Tratu Txarrak

Intimitatearen eta berezko irudia izateko eskubidearen kontrakoa

Askatasun eta kaltegabetasun sexualaren aurkakoa

Eskubide eta betebehar familiarren aurkakoak



Hutsegite Mota 1. Hiruhil. 2. Hiruhil. 3. Hiruhil. 4. Hiruhil. GUZTIRAIrainak 45 45 29 45 164

Bidegabeko Isekak 9 14 16 12 51

Beste batzuk 1 1 4 5 11

GUZTIRA 55 60 49 62 226 Iturria: Botere Judizialaren Kontseilu Orokorra.

Espainiar. Atzerritar. GUZTIRAZigortuak 315 135 450

Absolbituak 53 9 62

GUZTIRA 368 144 512 Iturria: Botere Judizialaren Kontseilu Orokorra.

Hiruhilekoa Sententzia Absolutorioa

Sententzia Kondena-

tzailea

Artxibatze Askea

Behin-behineko

Artxibatzea

Aginpidedun organora igotzea

Beste batzuk

1. Hiruhilekoa % 3,5 % 18,4 % 2,3 % 41,3 % 18,8 % 15,82. Hiruhilekoa % 1,0 % 19,6 % 0,9 % 37,8 % 25,6 % 15,03. Hiruhilekoa % 2,5 % 18,6 % 2,7 % 41,4 % 13,1 % 21,74. Hiruhilekoa % 3,0 % 16,1 % 1,9 % 40,0 % 22,0 % 17,0Iturria: Botere Judizialaren Kontseilu Orokorra.

9. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Sartutako hutsegiteak motaren eta hiruhilekoen arabera. Bizkaia. 2016.

10. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Epaitutako pertsonak, ebazpenaren eta nazionalitatearen arabera. Bizkaia. 2016.

11. taula. Emakumearen aurkako indarkeria. Prozeduren amaiera, hiruhilekoaren eta moduaren arabera (%). Bizkaia. 2016.


III.A.2. Euskadiko Emakumearen aurkako Indarkeria Koordinatzeko Zentroaren Datuak (EEIKZ)*

1.1. Lurralde eremuaren arabera

Babes-aginduak EAE Bizkaia Emandakoak 381 150

Ukatutakoak 383 253

Eskatutakoak, guztira 764 403Iturria: Euskadiko Emakumearen aurkako Indarkeria Koordinatzeko Zentroa.Lan eta Justizia Sailaren Justizia Zuzendaritza. Eusko Jaurlaritza.

1.2. Biktimaren bizilekuaren arabera (datuak barruti judizialen arabera sailkatu dira)

Barruti JudizialaEMANDAKO

BABES - AGINDUAK

UKATUTAKO BABES -

AGINDUAK

EBATZIAK GUZTIRA

Balmaseda 3 5 8

Barakaldo 36 93 129

Bilbao 77 96 173

Durango 11 22 33

Gernika-Lumo 11 14 25

Getxo 12 23 35

GUZTIRA 150 253 403 Iturria: Euskadiko Emakumearen aurkako Indarkeria Koordinatzeko Zentroa.Lan eta Justizia Sailaren Justizia Zuzendaritza. Eusko Jaurlaritza.

Kautela-neurriak EAE Bizkaia Emandakoak 136 77

Ukatutakoak 28 21

Eskatutakoak, guztira 164 98Oharra: Datuek babes-agindutik kanpoko kautela-neurriei buruz ari dira.

Iturria: Euskadiko Emakumearen aurkako Indarkeria Koordinatzeko Zentroa.Lan eta Justizia Sailaren Justizia Zuzendaritza. Eusko Jaurlaritza.

1. taula. Genero Indarkeria. Babes-aginduei buruzko ebazpenak, ebazpen motaren arabera. 2016.

2. taula. Genero Indarkeria. Kautela-neurriei buruzko ebazpenak, ebazpen motaren eta lurraldearen arabera. 2016.

* Emakumearen Aurkako Indarkeria Koordinatzeko Zentroko datuek erreferentziako urtean genero-indarkeriaren biktima izan diren emakumeen kasuen ebazpen judizialei buruz ari dira. Datu horiek EAEko eta beste autonomi-erkidego batzuetako epaitegiek emandako ebazpenak barne hartzen ditu, biktimen bizilekua EAEn dagoen kasuetan.


III.A.2. Euskadiko Emakumearen aurkako Indarkeria Koordinatzeko Zentroaren Datuak (EEIKZ)** Emakumearen Aurkako Indarkeria Koordinatzeko Zentroko datuek erreferentziako urtean genero-indarkeriaren biktima izan diren emakumeen kasuen ebazpen judizialei buruz ari dira. Datu horiek EAEko eta beste autonomi-erkidego batzuetako epaitegiek emandako ebazpenak barne hartzen ditu, biktimen bizilekua EAEn dagoen kasuetan.

Epaiak EAE Bizkaia Zigor-epaiak 1.100 597

Absoluzio-epaiak 431 278

Guztira 1.531 875Iturria: Euskadiko Emakumearen aurkako Indarkeria Koordinatzeko Zentroa.Lan eta Justizia Sailaren Justizia Zuzendaritza. Eusko Jaurlaritza.

3. taula. Genero Indarkeria. Epaiei buruzko ebazpenak, ebazpen motaren eta lurraldearen arabera. 2016.

III. Arloa: JUDIZIALAIII.B. Deribazio Judizialaren bidezko Familia Topaguneen gaineko datuak

III.B.1. Familia Topaguneen gaineko Datuak - Zuzeneko kudeaketa

1.1. Kasuen bilakaera 2005-2016.

BALIABIDE AUTONOMIKOA. ZUZENEKO KUDEAKETADeribatutako kasuak guztira 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Familia kop. 272 330 370 330 336 312 302 339 353 336 318

Adingabe kop. 340 421 477 420 435 386 383 418 432 423 390

Babes-agindua duten kasuak 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Emakume kop. 63 113 143 146 151 126 127 119 141 119 101

Adingabe kop. 83 145 187 199 214 180 181 161 178 168 132

FEZ-eko adingabeen guzt. gain % %24,4 %34,4 %39,2 %47,4 %49,2 %46,6 %47,3 %38,5 %41,2 %39,7 %33,8

Iturria: Lan eta Justizia Saila. Eusko Jaurlaritza

Atal honen tauletan bildutako "Babes Agindua" adierazpena Etxeko Indarkeriaren Biktimak Babesteko Aginduari dagokio, uztailaren 31ko 27/2003 Legeak arautzen duena (EAO, 2003/08/01)

1. taula. Deribazio Judizialaren bidezko Familia Topagunea. Zerbitzura deribatutako kasuak amaren aldeko babes-agindua egotearen arabera

2015/06/30a arte, Bizkaiko Foru Aldundiak Bilboko eratorpen judizialaren bidezko Familia Elkargunearen zerbitzua ematen du, Herri Administrazio eta Justizia Sailaren kudeaketa-mandatu baten bitartez. Sail honi dagokio baliabidearen eskumena eta 2015/07/01etik zerbitzuaren kudeaketa zuzena bere gain hartzen du.





1.2. Kasuaren antzinatasunaren arabera (berria/aurrekoa). 2016.

BALIABIDE AUTONOMIKOA. ZUZENEKO KUDEAKETADeribatutako kasuak guztira GUZTIRA Berriak Aurrekoak

Familia kop. 318 90 228

Adingabe kop. 390 115 275

Babes-agindua duten kasuak GUZTIRA Berriak Aurrekoak

Emakume kop. 101 30 71

Adingabe kop. 132 42 90 Iturria: Lan eta Justizia Saila. Eusko Jaurlaritza





2.1. Artatutako kasuak adingabeen sexu eta adinaren arabera, eta antzinatasunaren arabera. 2016.

BALIABIDE AUTONOMIKOA. ZUZENEKO KUDEAKETAArtatutako kasuak guztira GUZTIRA Berriak Aurrekoak

Familia kop. 318 90 228


Neska kop. 184 53 131

Mutil kop. 206 62 144

Babes-agindua duten kasuak GUZTIRA Berriak Aurrekoak

Emakume kop. 101 30 71


Neska kop. 64 19 45

Mutil kop. 68 23 45

Iturria: Lan eta Justizia Saila. Eusko Jaurlaritza

2. taula. Deribazio Judizialaren bidezko Familia Topagunea. Amaren aldeko babes-agindua duten artatutako kasuak.





2.2. Deribatutako kasuak adingabeen sexu eta adinaren arabera. 2016.

BALIABIDE AUTONOMIKOA. ZUZENEKO KUDEAKETAGUZTIRA NESKAK MUTILAK

0 - 2 urte bitartean 23 12 11






GUZTIRA 132 64 68 Iturria: Lan eta Justizia Saila. Eusko Jaurlaritza







Abadiño 1 1 0

Bakio 1 1 0

Basauri 4 2 2

Berango 1 0 1

Bermeo 1 0 1

Bilbao 77 38 39

Derio 1 1 0

Durango 8 1 7

Erandio 2 0 2

Ermua 2 0 2

Etxebarri 2 1 1

Galdakao 6 3 3

Gernika-Lumo 1 1 0

Getxo 6 5 1

Güeñes 1 1 0







Iurreta 1 1 0

Leioa 4 2 2

Lekeitio 2 2 0

Lezama 1 0 1

Orozko 2 1 1

Portugalete 1 1 0

Santurtzi 1 0 1

Urduña/Orduña 2 0 2

Zalla 2 1 1

Zamudio 2 1 1






2.4. Deribatutako kasuak adingabeen sexu eta garatutako neurriaren arabera. 2016.

Neurri mota GUZTIRA NESKAK MUTILAK

Ikuskatutako bisita 64 29 35

Ikuskatu gabeko bisita 10 7 3

Hartu-emana 58 28 30


BALIABIDE AUTONOMIKOA. ZUZENEKO KUDEAKETA


III.B.2. Familia Topaguneen gaineko Datuak - Udalek kudeatutakoa


PORTUGALETEKO UDALAK KUDEATUTAKO FAMILIA TOPAGUNEA. 2016.

FEZ kasuak guztira

Familia kop. 78

Adingabe kop. 102

Neskak 54

Mutilak 48

Babes-agindua duten kasuak

Emakume kop. 21

Adingabe kop. 28

Neskak 14

Mutilak 14

FEZ-eko adingabeen guztizk. gain % %27,4

Iturria: Lan eta Justizia Saila. Eusko Jaurlaritza.

1.2. Amaren aldeko babes-agindua duten artatutako kasuen bilakaera. 2006-2016

PORTUGALETEKO UDALAK KUDEATUTAKO FAMILIA TOPAGUNEA

Babes-agindua duten familiak 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Adingabe kop. 26 12 21 31 35 39 47 40 31 35 28

Emakume kop. 21 13 16 24 27 30 37 31 22 26 21

Guztizkoaren gaineko % %46,0 %44,0 %40,0 %47,0 %54,0 %45,0 %47,0 %38,3 %25,3 %31,7 %26,9

Iturria: Gizarte Ongizate Saila. Portugaleteko Udala (2006-2015).Lan eta Justizia Saila. Eusko Jaurlaritza (2016).

1.3. Amaren aldeko babes-agindua duten familietatik datozen adingabeak, sexu eta garatutako neurriarenarabera. 2016

PORTUGALETEKO UDALAK KUDEATUTAKO FAMILIA TOPAGUNEA 2016

Neurria mota GUZTIRA Nesk. Mut.


Hartu-emana 21 9 12

GUZTIRA 28 14 14 Iturria: Lan eta Justizia Saila. Eusko Jaurlaritza.

1. taula. Portugaleteko Udalak kudeatutako Deribazio Judizialaren bidezko Familia Topagunea (eskumen autonomikoa). Artatutako kasuak amaren aldeko babes-agindua egotearen arabera.

Atal honen tauletan bildutako "Babes Agindua" adierazpena Etxeko Indarkeriaren Biktimak Babesteko Aginduari dagokio, uztailaren 31ko 27/2003 Legea, Etxeko Indarkeriaren Biktimak Babesteko Agindua arautzen duena (EAO, 2003/08/01)


III.B.2. Familia Topaguneen gaineko Datuak - Udalek kudeatutakoa

Atal honen tauletan bildutako "Babes Agindua" adierazpena Etxeko Indarkeriaren Biktimak Babesteko Aginduari dagokio, uztailaren 31ko 27/2003 Legea, Etxeko Indarkeriaren Biktimak Babesteko Agindua arautzen duena (EAO, 2003/08/01)


BARAKALDOKO UDALAK KUDEATUTAKO FAMILIA TOPAGUNEA.2016

FEZ kasuak guztira

Familia kop. 51

Adingabe kop. 73

Neskak 34

Mutilak 39

Babes-agindua duten kasuak

Emakume kop. 21

Adingabe kop. 27

Neskak 12

Mutilak 15

FEZ-eko adingabeen guztizk. gain % %37,0

Iturria: Lan eta Justizia Saila. Eusko Jaurlaritza.

2.2. Amaren aldeko babes-agindua duten artatutako kasuen bilakaera. 2010-2016

BARAKALDOKO UDALAK KUDEATUTAKO FAMILIA TOPAGUNEA

Babes-agindua duten familiak 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Adingabe kop. 20 24 17 39 31 27 27

Emakume kop. 12 17 15 24 20 19 21

Guztizkoaren gaineko % %38,7 %38,6 %32,6 %40,7 %31,7 %35,8 %41,2

Iturriak: Berdintasuna eta Lankidetza Saila.Barakaldoko Udala (2010-2015).Lan eta Justizia Saila. Eusko Jaurlaritza (2016).

2.3. Amaren aldeko babes-agindua duten familietatik datozen adingabeak, sexu eta garatutako neurriarenarabera. 2016

Neurri mota GUZTIRA Nesk. Mut.


Hartu-emana 15 6 9

Bestelakoak (progresiboa) 2 1 1

GUZTIRA 27 12 15 Iturria: Lan eta Justizia Saila. Eusko Jaurlaritza.

BARAKALDOKO UDALAK KUDEATUTAKO FAMILIA TOPAGUNEA 2016

2. taula. Barakaldoko Udalak kudeatutako Deribazio Judizialaren bidezko Familia Topagunea (eskumen autonomikoa). Artatutako kasuak amaren aldeko babes-agindua egotearen arabera.

III. Arloa: JUDIZIALAIII.C. Biktimei emandako laguntzaren gaineko Datuak

Pertsona kop. %EAEko

guztizk.ren gaineko %

Emakumeak 930 78,41 50,7

Gizonak 256 21,59 57,8

GUZTIRA 1.186 100,00 52,1 Iturria: Biktimari Laguntzeko Zerbitzua. Lan eta Justizia Saila. Eusko Jaurlaritza.

Pertsona kop. %

Kasu berriak 997 84,1

Aurreko kasuak 189 15,9

GUZTIRA 1.186 100,0 Iturria: Biktimari Laguntzeko Zerbitzua. Lan eta Justizia Saila. Eusko Jaurlaritza.

2011 2012 2013 2014 2015 2016

Artatutako pertsona kopurua 1.687 1.780 1.761 1.581 1.335 1.186

EAEko guztizk.ren gaineko % % 51,1 % 49,5 % 48,7 % 52,7 % 49,9 % 52,1

Iturria: Biktimari Laguntzeko Zerbitzua. Lan eta Justizia Saila. Eusko Jaurlaritza.

Espediente kop.

Espediente guzt. gain %

Genero indarkeria 640 58,4

Familia barruko indarkeria 138 12,6

Askatasun sexualaren kontrako delituak 75 6,8

Gainerako delituak 243 22,2

GUZTIRA 1.096 100,0

Oharra: Emakume batek espediente bat baino gehiago izan dezake


2. taula. BLZ. Artatutako pertsona kopurua kasu motaren arabera. Bizkaia 2016.

1. taula. BLZ. Artatutako pertsona kopurua sexuaren arabera. Bizkaia 2016.

3. taula. BLZ. Artatutako pertsona kopurua. Bizkaia. 2011-2016 bilakaera.

4. taula. BLZ. Emakumeen espediente kopurua, arreta arrazoiaren arabera. Bizkaia 2016.


Arreta kopurua

Arreta guzt. gaineko %

Informazio orokorra 386 % 10,9 Presentziala 82 % 2,3

Telefonikoa 304 % 8,6

Harrera elkarrizketa 417 % 11,8Jarraipen elkarrizketa 583 % 16,5Dohaneko Asistentzia Juridikoari buruzko Aholkularitza 81 % 2,3Laguntza ekonomikoei buruzko Aholkularitza 16 % 0,5 Delitu bortitzengatik 2 % 0,1

Genero indarkeriagatik 14 % 0,4

Esku-hartze psikologikoak 199 % 5,6Informazio eta Aholkularitza Juridiko zehatza 158 % 4,5Koordinazioa 1.392 % 39,5 Autonomia Administrazioarekin 122 % 3,5

Justizia Administrazioarekin 647 % 18,3

Estatu Administrazioarekin 197 % 5,6

Foru Administrazioarekin 64 % 1,8

Tokiko Administrazioarekin 141 % 4,0

Lanbiderekin 1 % 0,0

Osakidetzarekin 2 % 0,1

OJZ/AAEE- rekin 100 % 2,8

Antolaketa asistentzial pribatuarekin 14 % 0,4

Bestelakoekin 104 % 2,9

Deribazioa 132 % 3,7 Autonomia Administraziora 6 % 0,2

Justizia Administraziora 1 % 0,0

Foru Administraziora 104 % 2,9

Tokiko Administraziora 6 % 0,2

Lanbidera 1 % 0,0

OJZ/AAEE- ra 1 % 0,0

Antolaketa asistentzial pribatura 7 % 0,2

Beste batzuetara 6 % 0,2



Arreta kopurua

Arreta guzt. gaineko %

Izapide judizialetarako laguntza psikosoziala 122 % 3,5 Aurkeztetara 5 % 0,1

Dekanatora 42 % 1,2

Deklaratzera 5 % 0,1

Epaiketara 41 % 1,2

Beste zerbitzu judizialetara 13 % 0,4

Orientazio Juridikoko Zerbitzura (OJZ) 9 % 0,3

Epaiketaren prestakuntza 7 % 0,2

Justizia Administrazioarekin kolaborazioa 38 % 1,1 Defentsari judiziala 3 % 0,1

Txostenen elaborazioa 12 % 0,3

Babes neurrien idatziak 23 % 0,7

Kanpoko aholkularitza 2 % 0,1

GUZTIRA 3.526 % 100,0Iturria: Biktimari Laguntzeko Zerbitzua. Lan eta Justizia Saila. Eusko Jaurlaritza.

Emakume Kopurua

EAE guzt. gaineko %

Bizkaia 211 42,2

EAE 500 -



6. taula. BLZ. Kartzelatik ateratzeagatik espetxe-komunikazioen bidez artatutako emakume kopurua, lurraldearen arabera. 2016.

III. Arloa: JUDIZIALAIII.D. Abokatu laguntzaren gaineko Datuak (Ofiziozko Txanda)

III.D.1. Biktimen gaineko Datuak

Emakumeak Gizonak Guztira

Estatuko Atzerritar Guztira Estatuko Atzerritar Guztira Estatuko Atzerritar Guztira

0-6 0 0 0 0 0 0 0 0 0

6-12 1 0 1 2 0 2 3 0 3

13-18 49 19 68 9 1 10 58 20 78

19-25 170 74 244 8 4 12 178 78 256

26-35 318 183 501 21 9 30 339 192 531

36-45 437 135 572 31 10 41 468 145 613

46-55 224 30 254 33 3 36 257 33 290

56-65 70 8 78 15 0 15 85 8 93

>65 63 0 63 12 0 12 75 0 75

Ez daki / Ez du erantzuten 3 0 3 2 0 2 5 0 5

Guztira 1.335 449 1.784 133 27 160 1.468 476 1.944 Iturria: Bizkaia Jaurerriko Abokatuen Bazkun Ohoretsua.

1. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Lagundutako biktimak, adinaren, sexuaren eta nazionalitatearen arabera. Bizkaia. 2016.

ADINA



ARRAZOIA Emak. Gizonak GuztiraTratu- txarrak 1.753 157 1.910 Askatasun sexualaren aurkako delituak 13 2 15

Arrazoi biak 18 1 19 GUZTIRA 1.784 160 1.944

Iturria: Bizkaia Jaurerriko Abokatuen Bazkun Ohoretsua.

Emak. Gizonak GuztiraJasotako deiak 1.784 160 1.944 Iturria: Bizkaia Jaurerriko Abokatuen Bazkun Ohoretsua.

JATORRIA Emak. Gizonak GuztiraBiktimentzako telefonoa 5 2 7 Gizarte Zerbitzuak 2 0 2 Ertzaintza 718 83 801 Beste polizia batzuk 88 9 97 Organo judizialak 969 66 1.035 Osasun-zerbitzuak 0 0 0 Abokatuen Bazkuna 0 0 0 Beste batzuk 2 0 2

GUZTIRA 1.784 160 1.944 Iturria: Bizkaia Jaurerriko Abokatuen Bazkun Ohoretsua.

1. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Esku-hartzearen arrazoia sexuaren arabera. Bizkaia. 2016.

2. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Partikularren aldetik jasotako dei kopuruak, sexuaren arabera. Bizkaia. 2016.

3. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Esku-hartze kopurua, sexuaren eta jatorrizko erakundearen arabera. Bizkaia. 2016.



ESKU-HARTZE MOTA Emak. Gizonak GuztiraElkarrizketa-aholkularitza- DLJ informazioa 1.542 132 1.674

Judiziala 1.714 153 1.867 GUZTIRA 3.256 285 3.541

Oharra: Esku-hartze bat, bi motatakoa izan daitekeIturria: Bizkaia Jaurerriko Abokatuen Bazkun Ohoretsua.

BARRUTI JUDIZIALA Emak. Gizonak GuztiraBalmaseda 38 5 43 Barakaldo 515 55 570 Bilbao 913 61 974 Durango 109 13 122 Gernika-Lumo 109 7 116 Getxo 100 19 119


4. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Esku-hartze motak, sexuaren arabera. Bizkaia. 2016.

5. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Esku-hartze kopurua, sexuaren eta barruti judizialaren arabera. Bizkaia. 2016.


III.D.3. Jardueren gaineko Datuak

JARDUERA MOTA Emak. Gizonak GuztiraZibila 43 0 43 Penala 1.701 151 1.852


JARDUERAREN EZAUGARRIAK Emak. Gizonak Guztira

Salaketa jartzea 654 84 738 Zuhurtziazko neurriak eskatu 545 48 593 Biktimaren deklarazioan laguntzea 1.077 73 1.150

Behin-behinekoen aurreko neurriak 48 7 55

Beste jarduera batzuk 536 46 582 GUZTIRA 2.860 258 3.118

Oharra: jarduera batek ezaugarri bat baino gehiago izan dezake.

Iturria: Bizkaia Jaurerriko Abokatuen Bazkun Ohoretsua.

JARDUERAK Emak. Gizonak GuztiraMinisterio fiskalak esku-har dezala eskatzea 1.166 90 1.256

Auzitegiko medikuak esku-har dezala eskatzea 349 46 395

Biktimak etxebizitza uzten du 182 28 210

GUZTIRA 1.697 164 1.861 Oharra: jarduera batek ezaugarri bat baino gehiago izan dezake.Iturria: Bizkaia Jaurerriko Abokatuen Bazkun Ohoretsua.

1. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Jarduera motak, sexuaren arabera. Bizkaia. 2016.

2. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Jardueraren ezaugarriak, sexuaren arabera. Bizkaia. 2016.

3. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Beste jarduera batzuk, sexuaren arabera. Bizkaia. 2016.


III.D.4. Izendatzeen gaineko Datuak

ALDIA Izendatze kopurua

Lehen Seihilekoa

Bigarren Seihilekoa

GUZTIRAIturria: Bizkaia Jaurerriko Abokatuen Bazkun Ohoretsua.

III.D.5. Baliabideari buruzko datuak

ABOKATUAK KopuruaEmakumeak

Gizonak

GUZTIRAIturria: Bizkaia Jaurerriko Abokatuen Bazkun Ohoretsua.

220

496

647

648

1.295

276

1. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Izendatze kopurua. Bizkaia. 2016.

1. taula. Etxeko indarkeriaren eta sexu erasoen biktimentzako laguntza juridikoko eta ofiziozko txandako zerbitzua. Abokatu kopurua sexuaren arabera. Bizkaia. 2016.

III. Arloa: JUDIZIALAIII.E. Auzitegiko Mediku Laguntzaren gaineko Datuak

ESPEDIENTE JUDIZIALAK 2012




BLH BLH BLH BLH BLH EAEko guztizkoaren gaineko BLHren %

2015ekiko Alderaketa %

Genero indarkeria erasoa 473 445 417 347 370 44,3 6,6

Etxeko indarkeria erasoa 141 215 172 255 284 52,1 11,4

Sexu-erasoa 107 97 138 116 170 65,1 46,6

Genero indarkeria psikiatrikoa 616 488 522 414 594 47,8 43,5

Etxeko indarkeria psikiatrikoa 190 167 233 229 416 64,9 81,7

Guztira 1.527 1.412 1.482 1.361 1.834 52,0 34,8

AMEIko Jarduera guztiak 14.774 14.255 13.569 11.147 12.831 63,4 15,1 Oharra: Urte bakoitzeko espediente judizialei buruzko datuak Auzitegiko Medikuntzako Euskal Institutuak (AMEI) argitaratzen duen urteko txostenetik eskuratzen dira. Horietan AMEI-kaldaketak egiten baditu datu hauek alda daitezke.Iturria: Auzitegiko Medikuntzako Euskal Institutua. Lan eta Justizia Saila. Eusko Jaurlaritza.


1. taula. Auzitegiko Medikuntzako Euskal Institutua. Genero indarkeriaren, etxeko indarkeriaren eta sexu-erasoen arloko jarduerak. Bizkaia. 2016.

JARDUERA MOTA

______________________________________________________________________

2. ERANSKINA

“Emakumeen aurkako indarkeria. Proposamen terminologikoak”

Erakunde arteko Hitzarmen Jarraipen Batzordea

DOKUMENTUA

______________________________________________________________________

EMAKUMEEN AURKAKO INDARKERIA.

PROPOSAMEN TERMINOLOGIKOAK.

Erakunde arteko Hitzarmenaren Jarraipen Batzordea

Emakumeen aurkako indarkeria. Proposamen terminologikoak. Erakunde arteko Hitzarmenaren Jarraipen Batzordea. _____________________________________________________________________________________

2

Gaur egun emakumeen aurka, emakume izate hutsagatik, era batera eta bestera eragiten den indarkeriaren fenomenoa izendatzeko kontzeptu asko erabiltzen dira: “indarkeria sexista”, “gizonezkoen indarkeria”, “genero-indarkeria”, etab. Dena den, terminologia bateratu eta errakuntzak saihestu nahian, “emakumeen aurkako indarkeria” erabiltzea proposatzen da. Hainbat arrazoi ikusi ditugu hautu hori egiteko: lehenik eta behin, gai honetan aditu izan gabe edonork ulertzeko moduko termino argi eta ulerterraza delako; bigarren, indarkeria-mota hau emakumeek pairatzen dutela nabarmentzen duelako eta; hirugarren eta azken, uneotan bera delako adostasun sozial eta politiko handiena biltzen duen adierazpidea eta agiri juridikoetan eta nazioartekoetan1 erabiltzen ari dena. Nahiago dugu “genero-indarkeria” terminoa baztertzea, horren helmena eta esanahia argi zehazten ez bada edo espresuki 1/2004 Lege Organikoari ez badagokio, behintzat, azken aldi honetan hainbat sektoretan indartzeaz gain estatuko araudi berrian azaltzen bada ere, denek ez dutelako esanahi berarekin erabiltzen, eta ondorioz, argitu beharrean nahasmendua ari delako eragiten. Izan ere, “emakumeen aurkako indarkeriaren” sinonimotzat erabiltzen da batzuetan, eta bestetan, berriz, zentzu zabalagoa ematen zaio eta genero-harremanen ondorioz pertsonek –emakumeak bereziki, baina ez beti- paira dezaketen edozein indarkeria-motari egokitu. Zenbaitetan, halaber, emakumeen aurkako indarkeriaz jardutean erabiltzen da, baina soil-soilik bikote-harremanetan ematen denean. Emakumeen aurkako indarkeria definitzeko, Emakumeen eta Gizonen Berdintasunerako otsailaren 18ko 4/2005 Legearen 50. artikuluan eta 2002ko apirilaren 30ean Europako Kontseiluko Ministroen Batzordeak Estatu Kideei Emakumea Indarkeriaz Babesteko onartutako Gomendioan jasotakoa erabiltzea proposatzen da: “…sexuaren ziozko edozein ekintza bortitz joko da emakumeen aurkako indarkeriatzat, baldin eta ekintza horrek emakumeari kalte fisiko, sexual edo psikologikoa edo sufrimendua ekartzen badio edo ekar badiezaioke. Jokaera horien artean sartuko dira emakumea ekintza horiek egitearekin mehatxatzea, hertsapenak egitea edo askatasuna arbitrarioki kentzea, bizitza publikoan edo pribatuan.”2. Aipatutako Gomendioan adierazitakoaren arabera, honako hauek sartzen dira indarkeria horren barruan, nahiz ez diren bakarrak: 1Hor daude, besteak beste, NBEren Adierazpena, emakumeen kontrako indarkeria ezabatzearen ingurukoa (1993); Emakumearen gaineko Pekingo IV. Mundu Konferentzian onartutako Ekintzarako Oinarria (1995); Europako Kontseiluko Ministroen Batzordeak estatu kideei egindako Gomendioa emakumeari indarkeriaren aurrean babesa ematearen inguruan (2002), eta emakumeen aurkako indarkeriaren ondorioak arintzeko eta indarkeria hori Europar batasunetik ezabatzeko jardunbide egokietarako Gida (2002). 2 Emakumeen aurkako indarkeria ezabatzearen inguruko NBEren Adierazpenean (1993) eta Emakumearen gaineko Pekingo IV. Mundu Konferentzian onartutako Ekintzarako Oinarrian (1995) jasotako definizioak ere ildo beretik doaz.


3

a) Familian edo etxean gertatzen den indarkeria, hala nola: eraso fisikoa eta

mentala, abusu emozionala eta psikologikoa, bortxaketa et sexu-abusuak, intzestua, senar, mutil-lagun edo noizean behinkako lagunek edo berarekin bizi direnek emakumea bortxatzea, ohorearen izenean egindako krimenak, emakumeen aurkako mutilazio genital edo sexuala eta emakumearen kaltetan oraindik bizirik dirauten hainbat ohitura, behartutako ezkontzak, besteak beste;

b) Gizartean gertatzen den indarkeria, honako hauek, besteak beste: bortxaketak, sexu-abusuak, lantokian, erakundeetan edo beste hainbat lekutan gertatzen den sexu-jazarpena edo larderia, esplotazio sexual eta ekonomikorako emakumeen legez kanpoko trafikoa eta turismo sexuala;

c) Estatuak edo haren agintariek eragindako edo onartutako indarkeria; d) Gatazka armatuko egoeran emakumeen giza eskubideak urratzea, hala nola:

emakumeak bahitzea, lekualdatzera behartzea, sistematikoki bortxatzea, sexu-esklabotza, haurdunaldi behartuak eta emakumeen trafikoa (sexu-esplotaziorako edo esplotazio ekonomikorako).

Etxeko tratu txarak eta sexu-erasoak jasaten dituzten emakumeei laguntza hobea emateko erakunde arteko Hitzarmenean jorratzen diren emakumeen aurkako indarkeria mota biei ekingo diegu ondoren. 1. Etxeko tratu txarrak Lehen azaldu legez, emakumeen aurkako indarkeria emakumeen aurkako etxeko indarkeria baino zabalagoa da, eta leku anitzetan ager daiteke: familiaren edo harreman afektiboen esparruan, lanlekuetan eta ikastetxeetan, erakundeetan eta abarretan. “Etxeko indarkeria” adierazpidea berdin erabiltzen da hizketa arruntean nola profesionalean. Europako Batzordeak glosategi bat egin zuen 1999. urtean, Berdintasunerako 100 hitz. Gizon eta emakumeen arteko berdintasunaren inguruko terminoen glosategia izenekoa, eta bertan, honela zedarritu zuen “etxeko indarkeria” terminoa: “edozein indarkeria-modu, fisikoa, sexuala edo psikologikoa, familiako kideren baten segurtasunari edo ongizateari arriskua dakarkiona; bortxa fisikoa edo emozionala nahiz bortxa fisikoaren mehatxua erabiltzea familian edo etxe barruan, sexu-indarkeria ere barne. Hemen sartzen dira umeen aurkako tratu txarrak, intzestua, emakumeen kontrako tratu txarrak eta etxe berean bizi den edonoren aurkako sexu-abusuak edo beste era bateko abusuak”.


4

Hortaz, honako hau joko da emakumeen aurkako etxeko indarkeriatzat3: emakumeari min eman edo sufrimendu fisikoa, sexuala edo psikologikoa ekar liezaiokeen egiteko edo ez egite oro nahiz kontrolatzeko edo mehatxatzeko jokabide, baldin eta familia-harreman baten eta/edo harreman afektibo baten barruan gertatzen bada, den harreman hori une horretan bizirik dagoen bat edo iraganeko bat. Indarkeria hori jarraituki erabiltzen bada, eta kontrolatzeko, menderatzeko, azpiratzeko eta harremanean aginte- eta botere-jarrera atxikitzeko erabiltzen bada, etxeko tratu txartzat jotzea proposatzen da.

Etxeko tratu txarren oinarria, aldez aurretik ematen den botere-harreman bidegabe bat izaten da; izan ere, etxeko tratu txarren azken helburua ez da lesio jakin bat eragitea, baizik eta bestea azpiratzea eta menderatzea, eta harremanean aginpide- eta botere-jarrera bat atxikitzea. Hori dela eta, etxeko tratu txarrak, gehienbat, gizonezkoek eragiten dituzte, beren bikotekideen edo bikotekide ohien aurka. Erasoak nolakoak diren kontuan hartuta, tratu txarrak lau motatakotzat hartzea proposatzen da:

a) Fisikoa. Biktimaren segurtasun fisikoa arriskuan jarri edo kaltetu eta istripu ez den egintza da. Besteak beste, halako jokabideak barne sartzen ditu: bultzatzea, jotzea, erretzea, edota biktima erasotzeko armak edo beste tresnak erabiltzea.

b) Psikologikoa edo emozionala. Biktimaren osotasun psikikoa arriskuan jarri edo kaltetu eta istripu ez den egintza da. Besteak beste, honakoak barne hartzen ditu: mehatxua, laidoa, iraina, gutxiespena, arbuio afektiboa eta, elkarrekintza, isolatze eta inkomunikazioa bezalako ekimenak blokeatzea.

c) Sexuala. Biktimaren baimenik gabe egiten diren sexu-praktikei deritze.

3 Badira “etxeko” terminoa erabiltzearen aurkako iritziak. Bi dira funtsean aipatzen diren argudioak: bata, “etxeko” hitzak huskeria edo garrantzi gutxiko zerbaitez ari garela ulertaraz dezakeela eta, bestea, indarkeria honen sustraia familian dagoela eta ez gizartean. Lehengo argudioari gagozkiola, gure iritziz, hori uste dutenek badute jite androzentriko bat, zeren etxekoa hutsala delako ustea sistema patriarkalak guri guztiori ezarritako balore-sistemaren eraginaren ondorioa baita, izan ere, sistema horrek gutxietsi egiten baitu emakumeekin edo emakumetasunarekin zerikusia duen oro. Bigarren argudioarekin bat gatozen arren, uste dugu “etxeko” terminoa ezin dugula baztertu, nahiko hedaturik dagoelako eta pertsona gehienek ulertzeko modukoa delako, eta, orobat, horren ordezko egokirik ere ez dugulako aurkitu; “tratu txarrak”, edo “genero-indarkeria” bezalako terminoek, aditu batzuek erabiltzen dituzten arren, errealitate zabalagoak izendatzen dituzte: tratu txarrak elkarbizitzazko eta/edo afektuzko harreman batetik kanpora ere gerta daitezke (hala nola, zenbait erakundetan gertatzen direnak, espetxeetan, atxiloketa-guneetan, psikiatria-erakundeetan eta abarretan); bestetik, “genero-indarkeria” terminoak, emakumeek beren sexua dela-eta jasaten duten era guztietako indarkeriak hartzen ditu. “Etxeko” izenlagunak emakumeen aukako indarkeria non gertatzen den zehazteko balio digu eta, horregatik, hura erabiltzea proposatzen dugu, hori bai, testuinguruak argi uzten baldin badu eremu pribatuko edo familia barruko arazo batez soilik ez garela ari.


5

d) Ekonomikoa. Diruari buruzko informazioa edukitzeko eskubidea edo dirua bera erabiltzekoa ukatu egiten zaizkio tratu txarrak jasaten dituen pertsonari. Honakoak hartuko lituzke barne: xantaia ekonomikoa, diru-sarrerak erabat kontrolatzea, elkarren arteko ondasunetan emakumeei esku hartzen galarazi edo mugak jartzea, emakumeari lan egiten ez uztea edo janari-pentsioa ez ordaintzea.

Ohikoena da harreman berean era bateko eta besteko tratu txarrak agertzea. 2. Sexu-indarkeria Sexu-erasotzat jotzen dira, beste pertsonaren adostasunik gabe gauzatzen diren izaera sexualeko jokabide guztiak. Honelako jokabideak hartzen ditu: exhibizionismoa, hitz lizunak, zirriak, laztanak, bortxaketak, etab. Hiru motatako sexu-erasoak bereiztea proposatzen da:

a) Sexu-erasoak. Indarkeria edo larderia tarteko direla gertatzen diren erasoak dira. Kasurik argiena bortxaketa da, bortxaketaren forma guztiak, hain zuzen.

b) Sexu-abusuak. Indarkeriarik edo larderiarik gabe egiten diren erasoak dira. Hemen sartuko lirateke nahimena edo adimena gutxiagotuta edukitzeagatik (adingabekoak, zentzurik ez daukaten pertsonak edo ezgaitasun psikiko batzuk dauzkatenak, eta abar) baliozko adostasunik eman ezin dezaketen pertsonen aurka egindako abusuak .

c) Sexu-jazarpena. Sexu-izaerako erasoak dira, hitzezkoak, hitzik gabekoak edo fisikoa, laneko, eskolako edo antzeko harremanen barruan gertatzen direnak. Honakoak izaten ditu xede eta ondorio: pertsonaren duintasunari erasotzea edo pertsonaren inguruan aukako giro beldurgarria, laidogarria, umiliagarria eta iraingarria sortzea. 4

Vitoria-Gasteiz, 2005eko azaroaren 25a

4 Emakueen eta Gizonen Berdintasunerako Eusko Legebiltzararen otsailaren 18ko 4/2005 Legearen 43.1. artikuluan eta 2002/73/CE Zuzentarauan jasotako definizio bera da.

Documents

GENERO INDARKERIAKO EGOERETAN EMANDAKO …...ta, Bilboko ik, 2008ko egia sortu z kzioko epa egi bateraga iko gainerak kzioko epa ika‐Lumo eta irudia. Bizkaiko ndarkeriaren U JUDIZ