GIPUZKOAKOHITZA

MAILO OIARTZABAL / UROLA KOSTA

KO HITZA

Eskola kirola baimendu du Gipuzkoako Foru Aldundiak, baina haurrek segurtasun distantziaerrespetatu beharko dute une oro b Lehiaketak galarazita egongo dira datorren urtarrilera arte b 2-3

Kirolean,kontakturikgabe

Ekonomia Tokiko komertzioarilaguntzeko erosketa bonuen

kanpainek indarra hartu dute berriz

8Elkarrizketa Mariano Arsuagaeta Maria Cueto, ordenaren eta kaosaren arteko balantzan

4Ostirala

2020ko irailaren 11XI. urtea458. zenbakiaPREZIOA: 0,50 €

www.gipuzkoa.hitza.eusgipuzkoa@hitza.eus

2 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko irailaren 11Astekoa

Miren Garate

Gipuzkoako Foru

Aldundiak eskola

kiroleko jarduerei

eusteko proposatu

die ikastetxeei,

kirol eragileei eta gurasoei. Bal-

dintza bat bete beharko dute,

ordea: kontaktu fisikorik ez ego-

tea umeen artean, hau da, une

oro segurtasun distantzia erres-

petatzea. Oraingoz, entrenamen-

duak egiteko baimena bakarrik

izango dute —urritik aurrera—,

eta egoerak horretarako aukera

ematen badu, urtarrilean hasiko

dira lehiatzen.

Diputazioaren esanetan, jar-

duera fisikoa eta kirola hertsiki

lotuta daude haurren osasunare-

kin eta ongizate psikologikoare-

kin, eta hori izan da programari

eusteko arrazoietako bat. Beste bi

ere aipatu ditu: alde batetik, uste

du eskola kirola bertan behera

uzteak kalte egingo liekeela

aukera ekonomiko gutxiagoko

ikasleei, «kasu askotan, aukera-

rik gabe geldituko liratekeelako

garapen emozional eta sozialera-

ko oinarrizkoak diren eskolaz

kanpoko jarduerak egiteko»;

bestetik, azaldu du eskola kirola

bertan behera uzteak nesken

kirolean eragin bereziki negati-

boa izango lukeela, joera dutela-

ko kirola lehenago uzteko.

Aldundiaren arabera, ezarrita-

ko parametroak errespetatuz

gero, ikastetxeak «ingurune

seguruak» dira kirola egiteko.

Are gehiago, kirol jarduerak era-

bat murriztuz gero, ongizate

emozionalari kalte egiteaz gain,

arriskua ikusten du bestelako

eragin negatiboak areagotzeko

ere; izan ere, gazteek kirola

bezain onuragarriak ez diren

eta birusa kutsatzeko arrisku

askoz handiagoa duten jarduere-

tara bideratzen dute aisialdia,

«opor garaian ikusi ahal izan den

bezala».

6 urtetik aurrerako umeek iza-

ten dute aukera eskola kirolean

hasteko, eta, ikastetxeen bidez

gauzatzen den programa horrez

gain, herrietako kirol taldeek ere

antolatzen dituzte haur eta gaz-

teentzako eskolak. Ikasturte

hasiera berezia izaten ari da

haientzat. Batzuek oraindik ez

dakite noiz izango duten hasteko

aukera, ezta nolako entrena-

menduak egin ahal izango dituz-

ten ere; izan ere, kontaktu fisikoa

mugatzeko baldintza dela medio,

guztiz aldatu beharko dituzte

saioak.

Jarduerak egokitu beharCarlos Sanchez Arrasateko Saioa

karate elkarteko entrenatzailea

da. Konfinamenduaren ostean,

ekainean ekin zieten berriro

entrenamenduei, eta ordutik

betetzen dute haurren arteko

distantzia mantentzeko baldin-

tza. «Gurea kontaktuko kirola

da, baina, aurrera jarraitu nahi

badugu, egokitu egin behar

dugu; ez dugu beste aukerarik».

4 urterekin hasi ohi dira haurrak,

baina txikienen taldean jende

gutxiagok eman du izena aurten.

«Martxoan geundenen %30

inguru gaude».

Kontatu du ez zaiola hain zaila

egin eskolak egokitzea, jarduera

ugari daudelako elkar ukitu gabe

karatea lantzeko. Alabaina,

lehendik kirol hori egiten zuten

ikasleen artean igarri du eragin

negatibo moduko bat. «Entrena-

menduak ez dira lehen bezalako-

ak, eta kostatu egiten da aldake-

ta. Batzuek esan digute normal

hasi arte ez direla etorriko, eta

ulertzekoa da hori ere».

Sanchezen esanetan, umeei

kirola egiteko aukera ematea da

garrantzitsuena; «ez daitezela

eskolatik etxerako joan-etorrian

bizi», bai eta aukera ematea ere

futbolaz eta saskibaloiaz aparte-

ko beste kirol batzuk probatzeko.

Gutxiren kirola izanik, uste du

umeak «lotuago» daudela, eta

pandemian ere argi ikusi dela

hori. «Ahaztu egiten dira gure-

kin».

Atletismoa kirol indibiduala

da, eta Javier Aldabe Gipuzkoako

Atletismo Federazioko idazkari

nagusiak esan du alde horretatik

nolabaiteko «abantaila» bat

dutela. «Baina umeak elkarrekin

egoten dira pistan, eta guk ere

izango ditugu zailtasunak distan-

tziak mantentzeko eta abar. Txi-

kienekin gehiago kostatuko

zaigu hori». Federatuentzako

protokoloa egina dute, eta, udan,

hiru lehiaketa ere egin zituzten.

«Ez da inolako arazorik izan, eta

protokolo bat egiteko asmoa

dugu eskoletako haurrentzat

ere». Aldabek esan du lehiaketak

urtarrilera arte debekatu izanak

Kirolak haurren osasunarekin eta ongizate psikologikoarekin lotura zuzena duela iritzita, eskolakirola mantentzea erabaki du Gipuzkoako Diputazioak, baina lehiaketak urtarrilera atzeratu ditu.Elkarte batzuek oraindik ez dakite noiz hasiko diren lanean, ezta nolako saioak egingo dituzten ere.

Kirola, haurrek elkar ukitu gabe

Haurren arteko saskibaloi lehiaketa bat, 2015ean, Donostian. JON URBE / FOKU

3GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko irailaren 11 Astekoa

haurrekin egiten den lanakgarrantzi handia du etorkizune-ko kirol errendimenduari begira:«Jarduera fisikoa egiten jarrai-tzeko ohitura barneratzen dute-lako». Haurren garapen integra-lari laguntzea, euskararenerabilera sustatzea eta emaku-meek kirola behar baino lehen ezuztea izaten dira helburuetakobatzuk.

Eskola kiroleko programak an-

tolatzen dituzuenean, zertan jar-

tzen duzue indarra ? Zer sustatu

behar al du eskola kirolak?

Gure helburua zera da: haurrengarapen integralaren alde lan egi-tea, jarduera fisikoaren eta kiro-laren bidez. Alde batetik, osasunesparrua garatzea nahi izatendugu: ezaugarri morfofuntziona-lak garatzea; sedentarismoasaihestea; indarra, abiadura,koordinazioa eta bestelako ezau-garri fisikoak lantzea eta abar.Bestetik, noski, haurren garapenpsikosoziala ere bultzatzen dugu:gizarteratzea, autoestimua etahorrelakoak. Eskola kirolean egi-ten den lanak garrantzi handiadu ikasleen etorkizuneko kirolerrendimenduari begira; izan ere,etorkizunean jarduera fisikoaegiten jarraitzeko ohitura barne-ratzen dute. Euskararen normalizazioari

ere egiten diogu ekarpena, eus-karaz egiten ditugulako jardue-rak. Era berean, begiraleen pres-takuntza ere zaindu beharrekogaia iruditzen zaigu: hezitzaileekprestakuntza izan behar dutegorputz hezkuntzan eta hezkun-tza arloko edukietan.Zer jarduera egiten dira eskola

kirolean?

Adinaren arabera izaten da: leheneta bigarren mailan [LH1-LH2],oinarrizko abileziak lantzen di-tuzte, jolasaren bidez, eta hiruga-rren mailatik seigarrenera, kirolezberdinak probatzen dituzte.Guk herri edo eskualde bakoitze-ko errealitatera egokituta egitendugu kirolen aukeraketa; hau da,kontuan hartuta herrian zer kirolelkarte dauden, umeek zer auke-ra dituzten kirol hori egiteko etaabar. Bizpahiru astean behin al-datzen dute kirola, eta, larunbatgoizetan, landu duten kirol ho-rren txapelketa moduko bat iza-ten dute. DBHtik aurrera, berriz,norberak bere gustuko kirola au-keratzen du, espezializatzeko,baina, esan bezala, aurretik hain-bat kirol ezagutu eta gero.Kirol ezberdinak probatzea al

da, beraz, eskola kirolaren hel-

buruetako bat?

Bai, etorkizunean aukera izan de-zaten gehien gustatzen zaien ki-rola praktikatzeko. Adin tarte ho-rretan, gainera, prest egon ohidira lagunartean edozein kirolprobatzeko. Multikirolaz gain,gaur egun, hirugarren mailatikaurrera baimenduta daude kirolelkarteek antolatzen dituzten ki-rol eskolak ere, osagarri moduan. Oraingoz, urtarrilera arte ez da

lehiatzeko aukerarik izango.

Lehiak zenbateko garrantzia du

eskola kirolean?

LH3n eta LH4n ez dago sailkape-nik; LH5en hasten dira, bainaadin horretatik aurrera ere ga-rrantzirik handiena lehiakorta-sunak ez hartzeko, sailkapen sis-tema berezi bat ezarri genuenorain urte batzuk: taldearekikokonpromisoa, partaidetza susta-tzea, umeen jarrera eta abar erekontuan hartzen dira, emaitza erebai, baina, galdu arren, puntu batjasotzen dute, saiakera saritzeko. Aldundiak azaldu du eskola ki-

rola mantentzearen arrazoieta-

ko bat izan dela neskek kirola ez

uztea behar baino lehen. Nes-

kek kirola lehenago uzten dute-

la nabari al duzue zuek ere?

Leintz Eskola Kirolean, adibidez,kirol aniztasuna sustatzen duenibilbide bat dugu guk, lehiaketarabideratuta egon beharrean aisial-dira bideratuta dagoena, eta su-matu dugu neskek partaidetzahandiagoa dutela hor. Pentsa dai-teke, beraz, adin batetik aurreraez zaiela hainbeste gustatzen lehiakutsu hori. Uda partean antolatzen ditugun sustapen jar-dueretan ere neskek gehiago har-tzen dute parte. Hockeya, bad-mintona, paddle-a eta halakoakegiten ditugu. Mutilen artean,lehiakortasun handiko kirolakgailentzen dira oraindik. Alde horretatik, beraz, uste dut eskolakirolak egiten duela ekarpen batneskek kirola egiten jarrai deza-ten.Nahasiak izaten al dira taldeak

eskola kirolean?

Bai, LH5etik aurrera hasten dirabereizita lehiatzen.Kontaktu fisikoa mugatuta

egongo da aurten. Horrek asko

mugatuko al du eskola kirola?

Edukiak diseinatzerakoan,erronka handi bat izango duguarlo horretako profesionalok,baina ez dut uste eragozpen batizango denik; edozein kirol lan-tzeko baliabideak dauzkagu. Athonen 30 urte daramatzazue

eskola kirola antolatzen. Asko

aldatu al da urte hauetan?

Bai, eboluzio handia izan du, etaizango du, egoera ezberdinetaraegokitu behar duelako eta marko-ak eta abar ere aldatzen direlako:lehen ez zegoen ezer 6-8 urteko-entzat, eta, orain, Jolas Hezi pro-grama dago; hirugarren mailatikaurrera, multikirola bakarrik ego-ten zen lehen, eta, orain, kirol es-kolek ere badute aukera euren es-kolak sortzeko, betiere multikiro-larekin uztartuz... Guk, adibidez,eskola kirol egokitua ere sortu ge-nuen iaz; beti sustatu izan duguaniztasun funtzionaleko ikasleekkirola egitea ikaskideekin, bainaprograma propioa egin genueniaz, eta ondo funtzionatu zuen.

M. Garate

Osasuna, jarduera fisikoa etakirolaren beste hainbat alderdilantzen dituen kooperatiba daAthlon, 30 urteko ibilbideaduena, eta, besteak beste, eskolakiroleko programak antolatzenditu udalentzat eta ikastetxeen-tzat. Susana Santor koordinatzai-learen esanetan, adin horretako

«Edozein kirollantzekobaliabideakdauzkagu»

Susana Santorb Athloneko eskola kiroleko koordinatzailea

Haurrek elkar ukitzerik izango ez dutenez, goitik behera aldatu beharko dira aurten eskolakiroleko jarduerak. «Erronka» bat izango denarren, Santorrek ez du arazo handirik ikusten.

HITZA

egin diela min, batik bat.«Urrian, azaroan eta abenduanlehiaketarik ez egiteak kalteegingo du kirol arloan eta ekono-mikoan». Hain zuzen, Gipuzkoaguneka banatuta dute, eta, udaz-kenean, ia astebururo antolatzenzituzten probak.Hala ere, lehiaketak atzeratu

egin diren arren, urrian hasikodira entrenatzen. Idazkariarenesanetan, Gipuzkoako klubgehienek dute atletismo eskolabat infantil eta alebin kategorie-tako haurrentzat. Gaur egungoegoerak klubetako haur kopu-ruan nolako eragina izango duengaldetuta, esan du zaila dela jaki-tea, «baina ez dugu kalte handi-rik espero».

Datarik gabeBeste elkarte batzuetan, aireandaude gauzak. Gurasoak deikadituzten arren, hasiera datarik ezdute, oraingoz, Irungo Txingudierrugbi taldean. Iñaki Alberdielkarteko kideak kontatu due-nez, «abuztuaren amaieranginen hastekoak, baina udalakesan zigun agindu berriren batetorri arte geldirik egoteko. Ezdakigu noiz eta nola hasikogaren». 8 urtetik gorako umeakaritzen dira taldean, eta hogeirenbat ikasle dituzte txikienen mai-lan. «Zaila da errugbia kontaktu-rik gabe egitea. Agian, lasterkaegin dezakegu, jokoak eta hala-koak, baina hori ere ez, orain-goz». 16 urtetik gorakoak baka-rrik ari dira entrenatzen, horiekbadutelako jada baimena. «Txi-kiekin zer gertatuko den? Ezdugu ideiarik». Egoera antzekoa da Azkoitiko

Oteiza pilota elkartean ere. Hau-rrak 7 urterekin hasten diraentrenatzen, eta 110 kide inguruizan zituzten iaz. Segurtasunabermatuta hastea zen haienasmoa, eta bazituzten zenbaitideia buruan, hala nola umeaktalde txikitan jartzea, entrena-menduetarako protokolo batprestatzea eta abar, baina zainegon beharko dute. «Aurrekoastean deitu ziguten federaziotik,eta esan ziguten federatuta dau-denak bakarrik has zitezkeelaentrenatzen. Baimena ematendiguten arte ezin dugu ezeregin».Pilota eskolako kideek diote

egoerak pena ematen diela; ala-baina, nabarmendu dute hasiedo ez hasi ez dela beraiek hartubeharreko erabakia. «Jakina hasinahi dugula, baina gure nahiareneta egitea komeni denaren arteandago kontua, eta hori erabakitzeaez dagokigu guri».

Irati Saizar Artola Berastegi

Berastegin bizitokia duten bi artis-ta dira Mariano Arsuaga (Irun,1954) eta Maria Cueto (Aviles, Es-painia, 1960). Batak pinturarakodu trebetasuna, eta eskulturara-koa, besteak. Donostiako Artelekuarte garaikideen gunean gurutza-tu ziren haien bizitzak, eta, ordu-

tik, elkarren ondoan aritu diraobrak egiten: elkarren lanak iku-siz, baina bakoitza bere bidean. Artistak zarete. Nola iritsi zarete

horraino?

MARIA CUETO: Landareak askogustatzen zitzaizkidanez, farma-ziako ikasketak egiten hasi nin-tzen. Unibertsitateak nola fun-tzionatzen zuen, ordea, ez zitzai-

dan gehiegi gustatu, eta, garaihartan, makramea egiten ikasinuen. Eskumuturrekoak egiteariekin nion, eta, hortik, tapizaknola egiten ziren ikastera anima-tu nintzen. Diseinuaz askorik eznekien, ordea, eta arte teknikakikasteari ekin nion. Diseinu grafi-koa ikasi nuen Oviedoko arte es-kolan, eta, gero, Asturiasen jaso-

tako beka bati esker, aukera izannuen nire jakintza DonostiakoArtelekun osatzeko. Artelekun,ehungintza ezagutu nuen, etahortik pasa nintzen eskultureta-ra. Eta orain, ehungintza eta lan-dareak daude nire eskulturen oi-narrian.MARIANO ARSUAGA: Nire ka-suan, arkitektura ikasten hasi

nintzen Iruñeko unibertsitatean.Ordurako, pintatzen hasita erebanengoen; Tolosako Matxin La-baien margolariarekin batera ari-tzen nintzen. Nire gurasoek, or-dea, unibertsitate titulu bat izannezan nahi zuten, baina pintura-ra gehiago bideratu nahi nueneznire ibilbidea, unibertsitatea utzi,eta Bartzelonara joan nintzen

«Bizitza eta haren harmonia zeinenederrak diren erakusten dugu»Mariano Arsuaga eta Maria Cueto b Artistak

Landareekiko interesak eta pinturarako bokazioak eraman ditu artista bizitza egitera Arsuaga eta Cueto;ordenaren eta kaosaren arteko balantzan oreka aurkitzen saiatzen dira, nola pinturan, hala eskulturan.

4 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko irailaren 11Elkarrizketa

pintatzen jarraitzera. Pintatzea

eta marraztea gustatzen zitzai-

dan, eta arkitekturan badago ar-

tistikoa den osagai bat. Hori gus-

tatzen zitzaidan niri, ez hainbeste

osagai teknikoa. Horrez gain, ni

ere Artelekun ibilitakoa naiz; ber-

tan ezagutu nuen Maria, nire bi-

kotea. Hainbat urtez, topaketa

batzuk koordinatzen aritu nin-

tzen bertan.

Artista izateko talentua jaiotze-

tik datorrela uste duzue?

M.C.: Ez nuke jakingo erantzuten.

Ni farmazia ikasten hasi nintze-

nean, ez nuen uste inoiz artista

izatera iritsi nintekeenik. Betida-

nik gustatu izan zait marraztea

eta margotzea, baina tira. Gero,

kuriositateak eraman nau bide

hori hartzera. Bilakaera moduko

bat izan da nire kasuan.

M.A.: Nik uste artearekiko nola-

baiteko sentsibilitatea edo boka-

zioa edukitzen dela, baina, gauza

guztietan bezala, trebatu ere egin

behar zara. Bien arteko batura

izan behar da. Gainera, ezagutza

guztiak dira onak. Maria farmazia

ikasten ari zenean, ez zen prakti-

ka artistiko batean pentsatzen

ari, baina ikasi zuen guztia, ze-

harka bada ere, gero bere lanean

agertu da.

Sortzen duzuenetik bizi zarete?

M.C.: Bizirik irauten dugu.

Nola lortzen da hori?

M.A.: Bartzelonara joan nintzene-

an, pintatzeaz gain, esaterako,

kamioiak deskargatzen lan egin

nuen, eta beste lan batzuk ere

egin behar izan nituen aurrera

egin ahal izateko. Gero, ordea,

pintatzen duzuna ikusgai jartzen

hasten zara, eta publikoarekin le-

hen hartu-emana izaten duzu.

Eta, agian, norbaiti zerbait gusta-

tu, eta erosi egingo dizu. Zure

obra ikusgai jartzen duzun mo-

mentutik, balore bat hartzen has-

ten da. Arte kritikoek ikusten

dute, eta ospe pixka bat hartzen

duzu. Hortik doa kontua. Hori

bai: autonomoak gara, eta guk ar-

duratu behar dugu egiten dugun

prozesu guztiaz. Behar dugun

materiala erosi, bezeroak aurki-

tu... Gure lanak erakusketetan

jartzen ditugu, baina gure etxean

gune bat daukagu egiten duguna

erakusteko eta zuzenean obrak

saldu ahal izateko.

Bizilekua eta lanerako lekua ere

bada, beraz, Berastegi.

M.A.: Bai, hala da. Berastegin uda

asko pasatakoa naiz txikitan; fa-

miliaren zati bat bertan bizi da,

eta ohitura nuen uda pasatzera

joateko. Hala ere, bere garaian,

hemen bizitzeko arrazoietako bat

zen lan egiteko gune edo lokalak

errazago aurki genitzakeela Do-

nostia erdian baino. Eta, gainera,

oso leku lasaia da; gurea bezalako

lan bat egiteko lasaitasun hori

ematen dizu, eta kontzentrazioan

ere laguntzen du. Guztia hartu

behar da kontuan; aukeratu egin

behar duzu, bokazio hori benetan

aurrera eraman nahi baduzu. Eta

horrelaxe daramatzagu gure bizi-

tzako azken 28 urteak bertan.

M.C.: Izugarri gustatzen zaidan

herri bat da Berastegi, eta zer

esanik ez nire lanerako. Denbora

asko behar izaten dut obrak egite-

ko. Nik uste dut Madrilen-edo bi-

zitzea hautatu izan banu, ez ni-

tuzkeela gaur egun egiten ditu-

dan eskulturak egingo; beste

modu batera egingo nukeela lana.

Lasaitasun honek badu zerbait

berezia.

Batak pintura egiten du; beste-

ak, eskultura.

M.A.: Hori osagai artistikoari begi-

ra. Bizitzaren osagaia ere badago,

ordea. Mundua ulertzeko, gauzak

epaitzeko modua da pintura. Ni-

M.C.: Landareekin egiten dut jo-

las. Landare lehorrak eta haziak

erabiltzen ditut, adartxoak ere

bai, denboran gehiago iraun de-

zaten. Tolosako Kaiz lore denda-

koen bidez lortzen ditut material

lehor horiek. Gainera, Berastegin

bizita, gertutik ikus ditzaket urta-

roak, gertutik zaintzen ditut lan-

dareak, haien garapena. Naturaz

inguratuta bizi naiz. Lo egiten du-

dan lekutik bi pausotara ikus de-

zaket lanerako materiala hazten.

Jendeak erakusleihoak ikusten

dituen moduan ikusten dut nik

nire gustukoa dena etxetik gertu.

Landareen kolore naturalekin

lan egitea gustatzen zait, eta baita

zuriarekin ere. Zuriak hostoaren

forma biluztu, eta purutasun sen-

tsazio bat ematen dio. Egiten di-

tudan eskultura gehienak zintzi-

lik hartzen dute forma; pita era-

biltzen dut landareak neurri eta

forma ezberdinetan kolokatzeko,

eta, gero, asmoa da pita hori iku-

sezin bihurtu eta airean geratzen

diren landare, hosto, hazi edo

bestelakoak soilik ikustea. Azken

bilduma urari lotuta ari naiz egi-

ten: iturri baten formako eskultu-

ra bat egin dut, arrain

sarda bat ere bai...

M.A.: Lehen begiradan,

Mariak egiten duen lana

eskultura tradizionalen

kontrakoa izan daiteke.

Berez, buruan ditugun

eskulturak burdinazko-

ak, harrizkoak, finkoak

izan daitezke. Berak era-

biltzen dituen material

eta ezaugarriekin, ordea,

bestelako figurak sortzen

ditu.

M.C.: Nire eskulturei putz

egitean, mugitu egiten

dira, eta mugimendu

sentsazioa sorrarazten

dute. Oinarri-oinarrian,

ehungintzatik datozen

teknikak erabiltzen di-

tut. Pitak elkarri lotzeko

moduak, elkar nahaste-

koak, oihal zati baten pa-

rekoak izan daitezke

maiz; airean bolumena

hartzen duten ehun zati

modukoak dira.

M.A.: Nire pinturan ere, kasurik

abstraktuenetan, koadroen anto-

laketak paisaiarekin zerikusi

handia duela esan ohi dut. Zeruak

daude, zoruak dauden bezala. Eta

uste dut herrian paseatzen gabil-

tzanean jasotzen dugun ezagu-

tzaren seinale bat dela hori.

Bizi garen lekua hain herri txi-

kia izanda, gainera, guztiok eza-

gutzen dugu elkar. Eta, esaterako,

urtero izaten dugu bertako esko-

lako ikasleen bisita bat. Zer egiten

dugun erakusten diegu. Herriko

erretiratuak ere izaten ditugu bi-

sitan urtean behin.

Orain, zer daukazue esku arte-

an? Zertan ari zarete?

M.A.: Ez dira garai onenak gure-

tzako ere, baina egoerak ez gaitu

geratu. Lanean jarraitzen dugu,

beti bezala, etxean. Egia esan,

nahikoa konfinatuta bizi gara gu

beti, bestela ere ordu asko sartzen

baititugu tailerrean.

M.C.: Erakusketei dagokienez, as-

turiar eskultoreen karpeta grafi-

ko batean parte hartzeko deitu

ninduten estreinakoz, eta ilusio

handia egin dit nitaz gogoratu

izanak. Erakusketa ibiltari bat

prestatu dute, eta denbora batean

Anton de Candas museoan egon

da. Horrek ere ilusio berezia egin

dit; izan ere, bertan egin nuen

nire lehenengo bakarkako era-

kusketa. Orain, Oviedoko arki-

tektoen eskolan dago erakusketa

hori. Aurrera begirako asmoa

proiektu bat prestatzea da egiten

ari naizen pieza horiekin guztie-

kin, gero beste leku batzuetan

aurkeztu ahal izateko. Lehenik,

ordea, obra amaitu behar dut, eta,

ondoren, argazkiak atera behar

dizkiote. Denbora beharko dut.

M.A.: Nik, berriz, 1980ko hamar-

kada amaieratik hona pintatu di-

tudan lanak, formatu handiene-

koak, aurkeztuko ditut Eibarko

Portalea kultur etxean. Hango

aretoa Gipuzkoako udal aretorik

handiena da; 700 metro karratu

ditu, eta nire koadro handienak

eramango ditut hara. Hasieran,

urtarrilaren 15erako daukat ze-

haztuta inaugurazioa; ea pande-

miak ez dizkigun aldatzen data

horiek.

Egia esan, normaltasunera

itzultzea gustatuko litzaiguke,

eta, bereziki, egiten ari garen obra

ikustera animatu edonor, desira-

tzen egoten baikara jendea gure-

kin kontaktuan jarri eta erakus-

ketetara etor dadin. Normalean,

gehiegi ez, baina beti izaten ditu-

gu bisitak. Azken hilabeteetan,

ordea, geldirik egon dira bisitak.

Artisten bizitza gogorra dela

diote. Bat egiten duzue adieraz-

pen horrekin?

M.C.: Bai, artista gehienena hala

dela esango nuke.

M.A.: Batzuetan, eskandalu han-

diak eta dirutza mugitzen den en-

kanteak soilik erakusten dira

prentsan. Baina bizitza, oro har,

beti da zaila. Gertatzen dena da

bokazioaren ezaugarri hori hor

dagoela, baita aske izateko auke-

ra ere, nahi dugun bezala bizitze-

ko hautua egina baitugu, nahiz

eta mugak izan. Nik uste asebete-

tzen zaituela bizitza honek; kosta

ere egiten zaizu, baina baditu bere

konpentsazioak.

IRATI SAIZAR ARTOLA

retzat, pintura nork bere burua

ezagutzeko modu bat da, kanpo-

aldea ezagutzeko modu bat, eta

zentzumenak eta sentimenduak

azaleratzeko era bat. Zenbait ka-

sutan, nire obra bat espresionista

izango da; beste batzuetan, arra-

zionalagoa edo hotzagoa da egi-

ten dudana. Oso zaila egiten zait

esplikatzea nolakoa den nire bizi-

tza, pintura baita nire bizitza.

M.C.: Ni, berriz, landareekin erai-

kitako elementu geometriko ba-

tzuen bila nabil, eta horrela sor-

tzen ditut eskulturak. Bizitzaren

ordena eta kaosa erakustea gusta-

tzen zait, eta kaotikoaren kontra-

koa den geometria erabiltzen dut

horretarako. Haziekin eta hosto-

ekin egiten dut lan, eta horiek,

nolabait, kaosa irudikatzen dute,

baina beti egitura geometriko ba-

ten gainean daude landuta, eta

horri esker ordenatzen dira.

M.A.: Gure obretan, errealitatea

erakusten duten osagaiak aurki

daitezke, gehiago edo gutxiago.

Pinturak, ordea, engainatu zai-

tzake; izan ere, errealitate bat ma-

rrazten duzu plano gainean, be-

rez zapala ez dena. Beraz, erreali-

tatea bera ere ordenatu egin

behar duzu. Horretan gabiltza

biok: behin obrak amaituta, kao-

sak kaos, bizitza eta haren har-

monia zeinen ederrak diren

transmititu nahi izaten dugu. Ar-

tistok, askotan, ondo ez dagoena

salatzen saiatzen gara, eta, gure

kasuan, azken urteetan, saiatzen

gara kontuari buelta eman, eta

unibertsoa zeinen zoragarria eta

berezia den erakusten.

Natura da zuen lanei begiratuta

ikus daitekeen osagai bat?

5GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko irailaren 11 Elkarrizketa

Niretzat, pintura nork bereburua ezagutzeko modu bat da,kanpoaldea ezagutzekoa etasentimenduak azaleratzekoa»

«Artistok, askotan, ondo ez dagoena salatzen dugu; bueltaeman, eta unibertsoa zein berezia den erakusten dugu»

Mariano ArsuagaArtista

Landareekin eraikitakoelementu geometriko batzuenbila nabil, eta horrela sortzen ditut eskulturak»

«Madrilen-edo bizitzea hautatu izan banu, ez nituzkegaur egun egiten ditudaneskulturak egingo»

Maria CuetoArtista

‘‘

6 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko irailaren 11Iritzia

RIRITZIAJuan Luis Zabala

Badaezpada ere

Ez dun giro! —esan

nion. Hau dun hau kabi-

tu ezina eta ezin

bizia!

—Zer gertatu zaik ba?

—Agure batek kargu hartu zidan

bidegorrian bizikletan maskararik

gabe nindoalako. Gezurra esan be-

har izan zionat, kirola egiten ari

nintzela, alegia. Baina, berez, mas-

kararik gabe nengonan ez zaidala-

ko beharrezkoa iruditu.

—Delitua!

—Bota diezadala lehen harria

antzekorik egin gabeak, halakorik

inon bada.

—Niri alderantzizkoa gertatu

zaidak. Lagun batek esan zidak

inozo galanta naizela pandemia-

ren kontu hauek sinesteagatik!

—Horrelakoak ere egokitu zaiz-

kidan. Ba al dakin nor den Felix

Zubia?

—Bai, Donostia Ospitaleko Zain-

keta Intentsiboetako Unitateko

medikua, igande goizetan Euska-

di Irratiko osasun saioa egiten

duena.

—Sinisteak ere lanak ditin, baina

badun uste duenik Felix Zubiak

COVID-19ari buruz dioenari kasu

egitea Baltasar Garzonek eta Fer-

nando Grande-Marlaskak torturei

buruz diotenari kasu egitearen pa-

rekoa dela. Harrapa ezan!

—Neurrian egongo duk kontua

honetan ere, denean bezala, ezta?

—Vade retro, ekidistante kikil-

du, koldar, kakati, alaena!

—Bai, alde batean edo bestean

tinko kokatu gabe ere, harrikada-

ren bat edo beste jasotzeko arrisku

handia!

—Lehen bakoitzak bere ideolo-

gia politikoa zeukanan. Orain, be-

rriz, COVID-19ari buruzko iritzia

eduki eta horrekin koherente izan

beharra zegon.

—Eta iritzi hori aldarrikatu eta

zabaldu lau haizeetara...

—Ni ez naun inor ezer aldarrika-

tzeko, baina negazionismo eraba-

tekoa zentzugabea dela begien

bistakoa dun. Medikuntza ofizia-

lak hutsune eta akats ugari izango

ditin, salatzeko modukoak asko,

baina ezin dun ukatu medikuntza

ofizialaren aurrerapenak oso me-

sedegarriak direla denontzat.

—Txertoak barne?

—Fede kontua dun. Nori sinetsi

nahi dionan. Baina kontuan har-

tuta medikuntza ofizialetik kan-

pora dagoen fauna askotarikoaren

fidagarritasun maila, aukeran, ni,

lehenik eta behin, medikuntza

ofizialaren alde nagon, baita txer-

toen kontuetan ere. Badaezpada

ere. Medikuntza ofizialetik kanpo

ez dun dena gezurra izango, baina

hasi hadi horien artean sagardoa

eta pitarra bereizten...

—Denbora libre asko eta diru

ugari izanda ere, nahikoa lan!

—Gainera, negazionismoak,

muturreko negazionismoak bede-

ren, indartu egiten din sistema ofi-

zialaren sinesgarritasuna, hain

duk askotarikoa eta, kasu gehie-

netan, oinarri gutxikoa. Negazio-

nismo bera dun askotan negazio-

nismoaren ukorik argiena.

—Baina badik kutsu triste bat ere

gure konformismo zuhurrak.

COVID-19aren kontu honetan

gehienok dugun jarrera neurritsu

baina funtsean esanekoak indartu

egingo dik, lehenaz gain, gainera-

ko arlo eta arazoetan jarrera neu-

rritsu baina funtsean esanekoa

izateko dugun joera orokorra,

eta are otzanago eta mendekoago

egingo gaitik aginte ofizialareki-

ko... Nahi gabe edo nahita sortua

izan, ezin ukatuzkoa duk pande-

miak indartu egingo duela garai

batean statu quozeritzanaren

onarpen soziala, eta disidentziara-

ko gaitasuna murriztu.

—Dena den, statu quo-ak ez zi-

nan lehendik ere pandemiaren be-

har handirik horretarako iristeko.

—Horretan ere ez ote da askotan

negazionismoa bera negazionis-

moaren ukorik argiena?

—Larri ibili!

—Tira, etxera joateko tenore diat.

—Maskara jantzita edo gabe?

—Jantzita, motel, jantzita, bada-

ezpada ere!

Gainera, muturrekonegazionismoakindartu egiten dinsistema ofizialarensinesgarritasuna,

hain duk, kasu gehienetan,oinarri gutxikoa.

Negazionismoa beradun askotan

negazionismoarenukorik argiena

GIPUZKOAKO HITZAk irakurle-

en eskutitzak plazaratzen ditu. Ez

dituzte 1.400 karaktere baino

gehiago izan behar, tarteak bar-

ne, eta HITZAk mozteko eskubi-

dea du. Helbide honetara bidali

behar dira, izen-abizenak eta he-

rria adierazita: Gipuzkoako Hitza,

Martin Ugalde kultur par-kea z/g,

20140 Andoain. Eskutitzak Inter-

net bidez bidaltzeko:gipuz-

koa@hitza.eus.

%

Irudia b Hondarribia

Jaizkibel konpainia, bakarrik urteroko mezanAlarderik ez dute izan aurten Hondarribian, baina urteroko meza egin zuten asteartean Guadalupeko Amaren elizan. Han izan ziren Jaizkibel konpai-

niako kideak, baina ez beste konpainietakoak. Alarde Fundazioak eta Jaizkibelek ekitaldi horretan bat egiten dute urtero, baina aparteko ekitaldi bat

egin du Alarde Fundazioak aurten, «osasun arloko» zioak argudiatuta. Alarde eguna baliatuz, Jaizkibelek elkarrizketarako deia egin zien eragileei,

eta hori errazteko eskatu zien erakundeei. 2021eko alardea «publikoa, parekidea eta bakarra» izatea jarri dute helburutzat. JUAN CARLOS RUIZ / FOKU

Zahar egoitzetakoprotokoloekinkexu dira senideak

DONOSTIA bErresidentzien eta

egoiliarren familien arteko ko-

munikazio bide «estandariza-

tuak eta homogeneoak» ezar di-

tzan eskatu dio Gipuzkoako Seni-

deak elkarteak herrialdeko Foru

Aldundiari. Senideei egoiliarren

geletara joateko aukera eman

diezaieten ere nahi du elkarteak,

prebentzio neurriak hartuta.

Erraustegia etetearierantzukizunakendu dio GHK-k

DONOSTIA bErrauste planta

eraikitzearen aurka bozkatu zu-

ten EH Bilduko batzarkideei ezin

zaiela erantzukizun pertsonalik

eskatu ebatzi du Gipuzkoako

Hondakinen Kontsolrtzioko zer-

bitzu juridikoe, ezin delako fro-

gatu «doloz edo arduragabekeria

larriz» jokatu zutenik.

8 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko irailaren 11Gaiak

Julen Aperribai

Osasun krisiak behartuta, ko-

mertzio askok itxi egin behar izan

zuten udaberrian, itxialdi betean,

eta ohiko joan-etorria urritu egin

zitzaien beste askori. Haiek bul-

tzatzeko eta tokian tokiko kon-

tsumo eredua sustatzeko lagun-

tza lerroak ugaritu egin ziren herri

askotan. Udalek erosketa bonuen

kanpainak abiatu zituzten, eta,

osasun krisia krisi ekonomikoari

bide ematen ari zaion honetan,

berriz aktibatu dira halakoak

Gipuzkoan. Kanpaina berriak

sortu dira zenbait herritan, eta le-

hendik zeudenetako askok luzatu

egin dute amaiera epea. Izan ere,

merkatariek eta ostalariek konfi-

namendu garaian jasotako lehen

kolpea udan arindu ahal izan du-

ten arren, asko laguntza premian

daude oraindik, eta udazkenak ez

du aukera handirik uzten aurrei-

kuspen onak egiteko.

Ostalaritzari ezarritako neu-

rriei sektore horrek udazkenean

izan ohi duen beherakada batu

dakieke, eta, hasieran zailtasu-

nak izan zituzten arren erosketa

bonuen programetara egokitze-

ko, udalek ahalegin berezia egin

dute jatetxeak, tabernak eta kafe-

tegiak laguntzetan integratzeko.

Tolosako Udalak, esaterako,

espresuki haiei begirako lagun-

tzak zabaldu ditu, bertako

komertzioari laguntzeko abiatu-

tako Suspertu Tolosa planaren

bigarren fasean. «Uztailean jarri

nahi genuen abian ostalaritza

laguntzeko bonuen programa,

baina orduan izan genituen ger-

taerek eraginda, sektorearekin

adostu genuen irailera atzera-

tzea, udazkenean ere gorabehe-

rak izango baitituzte», Nerea

Letamendia Merkataritza, Azoka

eta Turismo saileko zinegotziak

azaldu duenez. Osasun krisia

lehertzearekin batera hartu

zituen udalak herriko komertzio-

ari begirako lehen neurriak. Sek-

tore kaltetuekin batera diseinatu

zituzten laguntza planak, baina

horietako bakoitzaren berezita-

sunak aintzat hartu zituzten ara-

zoari erantzuteko modua zehaz-

teko, eta bereizi egin zituzten

merkatariei emandako laguntzak

eta ostalariei emandakoak.

Herriko dendetan erabiltzeko

bonuak izan dituzte eskura herri-

tarrek orain arte, baina ostalari-

tza suspertzeko sortutakoak ere

eskuratu ditzakete joan den

larunbatetik.

Orotara, Tolosako Udalak

30.000 euro bideratu ditu kan-

paina berrira. Baldintza jakin ba-

tzuk betetzen dituzten establezi-

menduei laguntzeko deialdia

zabaldu zuten, eta horretara ego-

kitutako taberna, jatetxe eta kafe-

tegiak izan dira programan sartu

direnak; hemeretzi, denera. Ho-

rietan erabili ahalko dira bonuak.

45 euroko 2.000 bonu sortu di-

tuzte, eta 30 euroan daude salgai.

Udalak hartuko ditu bere gain

Bertakoa,berriz erebeharreanTokiko komertzioari laguntzekodeskontu bonu berriak aurkezten aridira herri askotan b Zenbait udalekahalegina egin dute ostalarien beharreilekua egiteko programa horietan

Usurbilgo Gertuago egitasmoaren

bigarren fasea aurkezteko

agerraldia, hil hasieran. IBAI ARRIETA

5, 10 eta 15 euroko papertxotan zatitu daitezke Eskoriatzako Udalak salgai jarri dituen Eskoriatza Bizirik bonuak. ESKORIATZAKO UDALA

9GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko irailaren 11 Gaiak

BEHAR DUZUN

BULTZADAATZERRIRA BIDAIATU NAHI DUEN JUBILATUA BAZARA ETA INGELESA EDO FRANTSESA EZ BADAKIZU

GAI ZEHATZETAKO ELKARRIZKETETAN ZURE INGELESEKO HITZ-JARIOA HOBETZEA BEHAR BADUZU

METODOLOGIA PROPIOA: DINAMIKOA, DIBERTIGARRIA ETA PARTE HARTZEKOA

MAILAREN ARABERAKO HIZKUNTZA GUZTIETAKO IKASTAROAK

ADIN GUZTIETARAKO: HAUR, GAZTE NAHIZ HELDU

TALDE MURRIZTUAK ETA ORDUTEGI ANITZAK

CAMBRIDGE ASSESSMENT ENGLISH ZENTRO AZTERTZAILE OFIZIALA

FAMILIENTZAKO DESKONTU INTERESGARRIAK

2020/21 IKASTAROAK

HIZKUNTZAK

HITZAK

BAINO GEHIAGO

DIRENEAN

www.elduaien.com943 67 47 33 elduaien@elduaien.com

ALEGIA I ANDOAIN I BEASAIN I DONOSTIA (3) + GROS IRUN + I LASARTE-ORIA (2) I TOLOSA (4) I URNIETA I VILLABONA B�ia

nomikoko teknikariak uste du

azken hilabeteetan eta, bereziki,

konfinamendu garaian mugikor-

tasunari ezarritako neurriek

herritarrak bertako komertzioe-

tan gehiago kontsumitzera era-

man dituela. Hain justu, joera

horri eustea, eta, are, indartzea

ere helburu dute bertako herrita-

rrek darabiltzaten Eskoriatza

bizirik bonuek. Eskoriatzako

Udalak uztailean jarri zituen

herritarren eskura, eta, lehen

fasean, konfinamendu garaian

guztiz itxita egondako saltokiek

izan zuten aukera kanpainara

atxikitzeko. Kanpainaren biga-

rren fasean sartu dira irailean.

Lehendik zirkulazioan zeuden

bonuei luzatu egin diete iraungi-

tze data, eta berriak ere atera

dituzte. Herritarrek 30 euroko

bonu bat eros dezakete, 15 euro

ordainduta. 5 euroko, 10 euroko

eta 15 euroko zati bana izango du

bonu bakoitzak.

Aranak onartu du komertzio

batzuk besteak baino hobeto ego-

kitzen direla kanpainara, eta pen-

tsatzen ari direla nola lagundu

probetxu handirik atera ez dioten

saltokiei: «Ari gara beste modu-

ren bat pentsatzen laguntzeko,

baina ez lirateke bonuak, kasu

horretan».

Urriaren 31ra arte iraungo du

bigarren faseak, eta hirugarren

bat ere izango da, urte amaierara

arte iraungo duena. Momentuz,

«bonu pila bat» saltzen ari dire-

la-eta, Arana pozik da kanpainak

izan duen erantzunarekin. Espe-

ro du herritarrek herrian bertan

erostea datozen hilabeteetan ere,

bonuen bidez aurreztu dezakete-

nari esker. Hala ere, gabonetan

du jarrita begia: «Azaroan eta

abenduan kontsumoa bertakoa

izatea espero dugu, erosketak egi-

teko garaia izaten baita».

beste 15 euroak. Herritar bakoi-

tzak bi bonu eskuratu ahalko

ditu, gehienez ere. «Sektoreari

laguntzea eta, aldi berean, alderdi

soziala kontuan hartzea da abian

jarritako planaren helburua»,

Letamendiaren arabera. Era be-

rean, datozen hilabeteetan «liki-

dezia» izan dezaten, udalak

diruaren zati bat aurreratuko die

kanpainan parte hartuko duten

negozioei, eta kanpaina bukatu

ondoren likidatuko zaio horieta-

ko bakoitzari dagokiona. Urria-

ren 25era arte izango dira eskura-

garri bonuak, eta abenduaren 7a

izango da horiek erabiltzeko

azkeneko eguna.

Irabazietan, alderik ezEguneroko kontsumo ohituretan

gertatzen den gisa berean, des-

kontu bonuak zirkulazioan dire-

nean ere ez dira irabaziak berdin

banatzen saltoki guztien artean.

Komertzio jakin batzuetan han-

diagoa izaten da kontsumoa, eta

arriskua dago komertzio horiek

ateratzeko etekin handiena bo-

nuei. Hori eragotzi dute Usurbi-

len, mugatu egin baitute komer-

tzio batek bonuen bidez irabaz

dezakeen diru kopurua. Gehie-

nez ere saltoki bakoitzak 2.000

euro jaso ditzake bide horretatik.

Honela arrazoitu du Juanjo Allu-

rrek, Hurbilago Usurbilgo ostala-

rien eta merkatarien elkartearen

aholkulariak: «Mugatu izan ez

bagenu, herritarrek erosketak

egin ohi dituzten janari dendetan

agortuko ziratekeen bonuak».

Usurbilgo Udalak 400 euroko

diru laguntza ematen die saltoki

guztiei, eta gainerakoa herrita-

rrek jartzen dute, bonuen bidez.

Horrela, erritmo desberdinetan

agortuko diren arren, ziurtatu de-

zakete guztiek diru kopuru ber-

bera jasoko dutela.

Hurbilago elkarteak apirila

bukaeran aktibatu zuen Gertua-

go kanpaina, eta bigarren fasean

sartu da orain egitasmoa. Konfi-

namendu garaian derrigorrez itxi

behar izan zuten saltokiei diru

iturri bat ziurtatu nahi izan zieten

hasieran. Itxita egon arren, herri-

tarrek denda horietan erosketa

bonu bat eskuratu zezaketen

Internet bidez, behin denda ireki-

takoan han erabiltzeko. Funtzio-

namendu berbera izango dute

bonuek bigarren fasean:Gertua-

go.eus atarian eskuratu beharko

dira. Saltokien zerrenda bat ager-

tuko zaio hor erosleari, eta horien

artean hautatu beharko du bonua

non erabili nahi duen. Ordainke-

ta telematikoki egingo du, mo-

mentuan. Eskaintza, baina, lehen

fasekoa baino zabalagoa izango

da, beste 25 dendak bat egin bai-

tute kanpainarekin.

20, 50 eta 100 eurokoak dira

bonu gehienak, baina 5 eurokoak

ere badira, ostalaritzako diru tru-

kera egokituagoak. %20ko behe-

rapenarekin erosi ahalko dira

guztiak. Allurren arabera, hori da

kanpainaren pizgarri nagusia:

«Diruz laguntzen dena herritarra

da. Zeharka, onuraduna dendaria

ere bada; beherapen hori duenez,

animatu egiten delako herrian

erostera, eta ez kanpoan».

Erronka, ordea, ez da nolanahi-

koa. Herri handiagoz eta saltoki

handiez inguratutako herri txiki

bat da Usurbil, eta joera dago eros-

ketak egitera kanpora joateko.

«Urbil, Mercadona, Lidl... Pentsa

zer daukagun inguruan. Gainera,

saltoki txikientzat konplikatua-

goak dira sareko erosketak: langi-

le kopuru mugatuagoa dute, eta

familia negozioak izaten dira as-

ko. Zaila da halakoekin lehia-

tzea», aitortu du Allurrek. Edo-

nola ere, erantzun ona izan du

kanpainak, eta bonuak agortuta

daude jada hasiera-hasieratik ba-

natu dituzten saltoki askotan.

Mugitu ezina txikien onuraEskoriatzan ere ez dira erosketak

herri handiagoetan egiteko joera-

tik libre, baina Nerea Arana Esko-

riatzako Udaleko Garapen Eko-

Sektoreari laguntzeaeta, aldi berean, alderdisoziala kontuan hartzeada abian jarritakoplanaren helburua» Nerea LetamendiaTolosako Udaleko zinegotzia

‘‘Mugatu izan ez bagenu,herritarrek erosketakegin ohi dituzten janaridendetan agortukoziratekeen bonuak»Juanjo AllurHurbilago elkartearen aholkularia

‘‘Azaroan eta abenduankontsumoa bertakoaizatea espero dugu,erosketak egitekogaraia izaten baita»Nerea AranaEskoriatzako Udaleko teknikaria

‘‘

Olaia Gerendiain Pasaia

Urtarrilean eman zi-tuzten AntxokoAuzo Elkartea sor-tzeko lehenengopausoak, barrutian

jazotako hainbat jazoerak, beste-ak beste lapurretak eta etxebizi-tza baten okupazioa, beharra sor-tu zutenean herritarren interesakerdigunean jartzeko. Orduan hasiziren hainbat herritar biltzen, eta,gaur egun, dozena bat lagunekosatzen dute auzoko taldea.

Urte hasieran elkartea sortuzutenetik, ezer gutxi aldatu daAntxon, Erik Salazar taldekidea-ren ustez. Pandemia izan da era-gozpen handiena; konfinamen-dua hasi zenean, taldeak guztizeten behar izan zuen aurreikusitazuen lana. Geldiune horren oste-an, baina, indartsu bueltatu zenauzo elkartea. Haren ustez, he-rriaren elkarlana bereziki garran-tzitsua bihurtu zen bigarren lis-kar boladak Pasai Antxo astinduzuenean.

Abuztuko aurreneko asteetanizandako lapurretek ezinegonazabaldu zuten; bereziki, adineko-engan eta adingabeengan. Izanere, haiei egin zizkieten erasogehienak; sakelakoen eta diru zorroen lapurretak, batez ere.Horrez gain, hainbat ostalaritzaestablezimenduk mehatxuak eresalatu zituzten.

Gazteen kale-patruilaEgoera larri hori ikusita, hainbatgazte kalera atera ziren abuztu er-dialdeko gau batean; «antxota-rren defentsan», Salazarrek dioe-nez. Ertzaintzak haiek gelditu etaidentifikatu egin zituen, eta ho-rrek hainbaten haserrea piztuzuen; Orain Herriak (Lezoko etaPasai Donibaneko herritarrezosatutako elkartea) bat egin nahiizan zuen gazteen ekinbideare-kin, besteak beste. «Egoera hauamaitzea erabaki zuten [...], eta

poliziak Antxoko gazte hauekgeldiarazi eta identifikatu egin zi-tuen, herritarrak beldurtzen ze-biltzanak gelditu ordez», adierazizuen herritar taldeak.

Auzo elkarteak, orduan, eraba-ki zuen bazela garaia zezenariadarretatik heltzeko, eta abuz-tuaren 25ean taldeak iragarrizuen herriko plazan bilduko zela,egoerari konponbide bat bilatze-ko. «Herriaren defentsan ateraziren gazteei babesa emateko, etaAntxok Pasaiako Udalaren etaIzaskun Gomez alkatearen parte-tik jasaten duen utzikeria salatze-ko» elkartu ziren, agerraldiarenaurretik zabaldu zutenez.

Antxoko herritarrek erabatekoelkartasuna erakutsi zioten talde-ari, eta ehunka lagunek Gure Zu-mardia plaza bete zuten, «Goraherria!» eta gisako oihuen etatxaloen artean. Bilkura hartan,Salazarrek argi utzi nahi izanzuen auzo elkarteak ez duela bio-lentzia inolaz ere babesten, eta el-karrizketa izango zela udal gober-nura heltzeko eta egoerari kon-ponbidea bilatzeko era.

Aipatutako istiluei Luzuriaga-ko etxebizitzetako trastelekuenarauz kanpoko okupazioa batuzitzaien, eta Pasaiako Udala iker-tzen hasi zen gazte talde bera izanote zen ekintza guztien erantzule.Udalak adierazi zuen «ezegon-kortasun egoeran dauden pertso-na batzuek» okupatu zituztelalokal horiek.

Udalaren erantzunaUdal gobernuaren erantzuna el-kartzeko deiaren hurrengo egu-nean heldu zen, arreta Gipuzkoa-ko Foru Aldundiaren tutoretza-peko etxebizitzetan ezarriz.Udalak adierazi zuen «han bizidiren jatorri magrebtarreko per-tsona batzuek» izan zitezkeelaegoeraren erantzule. Ildo horre-tatik, Udaltzaingoaren eta Er-tzaintzaren errefortzua ezarri zu-ten zehaztugabeko denboraldi

baterako: «Egungo egoerak di-rauen bitartean».

Antxoko Auzo Elkarteak argiutzi nahi izan du Antxon bizitzeaez dela arriskutsua; ezin dela uka-tu hainbat istilu gertatu direla,baina horiek ez direla «egunero-ko ogia». Salazarren ustetan,ezinbestekoa da bereiztea segur-

tasun falta eta segurtasun faltarensentsazioa: «Ertzaintzaren da-tuen arabera, barrutiko krimina-litate tasa txikiagoa da eskualde-ko beste lekuekin alderatuta»,baina horrek ez du esan nahi jen-

dea izututa ez dagoenik. Hor dagogakoa, haren arabera: «Antxota-rrak beraien herrian aske eta se-guru sentitu ahal izatea da ga-rrantzitsuena».

Auzo taldearen helburua«transmisio bide» izatea da; he-rritarren interesak erakundeenaurrean defendatzea. Salatu dute

udalak berandu eran-tzun duela, ez baita mu-gitu herria bildu den arte,eta horrek galdera batsortu die kideei, Salaza-rren arabera: «Udalak ezdu ekimenik hartukoerantzun sozialik ez ba-dago?» Izan ere, salatudu protestak publikokiegin diren arte ez direlalanean hasi.

Dena den, elkarteakmodu positiboan balora-tu nahi izan ditu alkate-ak eta gainontzeko

gobernu kideek emandako pau-soak. Argi utzi dute instituzioa ezdutela etsai, aliatu baizik, etaelkarlana izango dela modu era-ginkor bakarra herritarrak segu-ru ibiltzea lortzeko.

Izaskun Gomez Pasaiako alka-teak bilera bat egiteko eskaeraegin zien auzo taldeko kideei, etaatzo elkartu ziren. Bilera horre-tan, segurtasunaren arazoa ar-datz izanik, beste hainbat gai jo-rratzeko intentzioa ere bazeuka-ten; horien artean, herrianaparkatzeko dagoen arazoa, gar-bitasun eskasia, kale argiztapenfalta, eta abar.

Elkarteak dio pausoak emanbehar direla udalerriko biztanle-ak berriro kaleetan aske eta lasaibizi daitezen, gauez atzera begi-ratzen ibili gabe, eta uste du horielkarlanean soilik lor daitekeela.«Pragmatismoa nagusitu beharda, etengabeko liskarrak aldebatera utziz», esan du Salaza-rrek.

Elkarteko kideak aitortu du, eskertuta, orain arte deitu izan di-ren elkarretaratzeetan herrita-rrek berehala eta modu ereduga-rrian erantzun dutela, baina go-goratu du erronka handia delajendea haserre dagoenean mu-giaraztea: «Garrasi egitea bideerraza bezain laburra da. Antxokgehiago behar du».

Azkenaldian Pasai Antxon izandakoistiluei irtenbidea emateko sortu zutenAntxoko Auzo Elkartea. Herritarrenbabesa du elkarteak, eta pauso gehiagoemateko eskatu dio udalari.

Elkartasunaaskabide

Pasai Antxoko Gure Zumardia plazan egindako lehen bilkura, abuztuaren 27an. HITZA

Ertzaintzaren datuen arabera,barrutiko kriminalitate tasatxikiagoa da eskualdeko beste lekuekin alderatuta»

«Antxotarrak beraien herrian aske eta seguru sentitu ahal izatea dagarrantzitsuena»Erik SalazarAntxoko Auzo Elkarteko kidea

‘‘

10 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko irailaren 11Gaiak

Karmele Uribesalgo

Arrauna kostaldeare-

kin lotu ohi da, baina

posible da itsasorik ez

duen herri batean el-

karte bat izatea. Hernaniren ka-

sua da hori. 12 urtetik hasita

senior kategoriarainoko taldeak

dituzte Hernaniko Arraun Elkar-

tean. 50 arraunlari inguruk osa-

tzen dute kluba, eta taldeari ikus-

garritasuna eman nahian dabil-

tza. Zuzendaritza taldeak aitortu

du herrian beste kirol batzuek za-

letasun handiagoa pizten dutela:

futbolak eta errugbiak, esaterako,

eta arrauna bigarren plano bate-

an gelditu ohi dela. Denboraldi

berriari begira, klubera batzeko

gonbita egin nahi diete gazteei.

Izan ere, erronken artean dute,

besteak beste, emakumeen trai-

neru bat sortzea berriro eta gizo-

nezko helduen taldea osatzea.

Horrez gain, gustatuko litzaieke

gaztetxoen mailetan arraunlari

kopurua mantentzea, eta, ahal

izanez gero, handitzea.

Ainhitze Kalonje arraun elkar-

teko zuzendaritza taldeko kidea

da, eta onartu du herrian ez dago-

ela arraunerako «zaletasun han-

dirik». Horrez gain, gaineratu du

elkartea bera ere herritik nahiko

aldenduta dagoela: «Oso instala-

zio onak ditugu, baina erdigune-

tik urruti gaude, eta jendeak ez

gaitu ikusten». Beñat Odriozola

Hernaniko seniorren taldera pa-

satuko da denboraldi honetan,

eta iritzi berekoa da: «Kanpoal-

dean entrenatzen dugu, eta nor-

mala iruditzen zait ez izatea herri-

ko kirolik indartsuena».

Kalonjek nabari du klubeko

taldeek emaitza onak lortzen

dituztenean indartu egiten dela

beraien presentzia Hernanin.

«Gertatu izan zaigu Kontxako

banderarako sailkatu, eta, egun

horietan, kamiseta pila bat sal-

tzea», azaldu du. Hala ere, badaki

hernaniar askok ez dutela elkar-

tearen berri. Hori dela eta, azaldu

du saiatzen direla herriko komu-

nikabidean egoten eta klubari

ikusgarritasuna ematen. Zenbait

tabernak, komertziok eta akade-

miak ere ematen diete babesa,

eta, haien bitartez, ahalegina

egiten dute herritarrengana hur-

biltzeko. Horrez gain, bazkidetza

kanpainak egiten dituzte, eta

salmenta postu bat jartzen dute

san juanetan eta beste jai batzue-

tan. «Noizean behin, horrelako

gauzak egiten ditugu, hernania-

rrek jakin dezaten martxan gau-

dela».

Ontzi txikiekin aritzeko or-

duan, herrian itsasorik ez izatea

ez da arazo bat. Batelak eta traine-

rillak ibaian aritzen dira, eta Her-

nanin entrenatzen dute, Ibarluze

poligonoan. Traineruekin, ordea,

itsasora atera behar izaten dira.

Horretarako, normalean, Pasaia-

ra joaten dira, eta Donostiako

Kontxan ere entrenatzen dute.

Gauzak horrela, Kalonjek aitortu

du ez dela erraza itsasorik ez duen

herri batean arraunak indarra

izatea. «Seguruenik, Pasaian

gehiago ikusiko gaituzte herrian

baino», adierazi du.

Ibaia herri erdianAntzeko egoeran daude Tolosal-

deako Arraun Klubean. Hala ere,

Kalonjek azaldu duenez, Tolosan,

herriaren erdigunean dute kluba,

eta horrek jendea erakartzen du:

«Modan jarri da arrauna, eta la-

guntzen du elkartea eta ibaia he-

rriaren erdian izateak». Ados

dago Odriozola: «Tolosak sekula-

ko harrobia dauka, eta, ibaia herri

erditik pasatzen denez, herrita-

rrek egunero ikusten dituzte

arraunlariak».

Zazpigarren denboraldia has-

tekotan dago Odriozola. Familia-

tik datorkio afizioa, eta «oso gus-

tura» dago elkartean. Astean sei

edo zazpi egunez entrenatzen du.

Argi daukana da «gogoarekin»

egin behar direla saio horiek.

Odriozolak azpimarratu du

arraunean «txukun» aritzeaz

gain taldean «giro izugarria» du-

tela. Hori dela eta, jendea animatu

du elkartera batzera. «Ondo

egongo litzateke arraunlari be-

rriak izatea, taldea indartzeko eta

beste helburu batzuk izateko»,

azaldu du. Kalonje ere arraunean

aritutakoa da, eta «denetarik»

bizi izan du: «Pozak, tristurak eta

miseriak izan ditugu; oso puntan

egon gara urteotan, baina behe-

rakadak ere izan ditugu».

Ezohiko denboraldiaCOVID-19ak hankaz gora jarri

ditu klubaren planak, Kalonjeren

esanetan: «Martxoan, gazteen

entrenamenduak bertan behera

gelditu ziren; jubenilek eta senio-

rrek entrenatzen jarraitu zuten,

etxetik, ligak berriz hasteko espe-

rantzarekin». Odriozolak azaldu

duenez, ergometroarekin aritu

ziren lanean ekainera arte. Azke-

nean, traineruen liga bakarrik

hasi da berriro, eta aurten Herna-

nik horrelakorik ez duenez, ezin

izan dira lehiatu. Alde horretatik,

Kalonjeren hitzetan, «lasai» har-

tu dute aurten emakumezkoen

trainerua atera ez izana.

Arraunlari nahikoa ez zituztela

eta, talde hori bertan behera utzi

zuten denboraldi honetarako.

«Penaz hartu genuen erabakia,

baina, pandemiaren kontua hasi

zenean, talde guztiak mobilizatu

egin ziren etxean entrenatzeko,

eta iruditu zitzaigun garai konpli-

katua izan zitekeela, klub txikia

baikara», adierazi du. Uste du

geldiune horrek hausnarketa egi-

teko balio izan diela, baita indarra

hartzeko ere.

Irailean sartu berritan, hurren-

go denboraldiari begira daude

jada. «Orain amaitzen da traine-

ru denboraldia, eta gauzak pres-

tatzen hasi gara dagoeneko; mar-

txan gaude», dio Kalonjek.

Arraunlari gehiago lortzeko

deialdia egin du elkarteak. Edo-

nork ditu ateak zabalik, baina,

batez ere, pare bat taldetan eragi-

tea gustatuko litzaieke: traine-

ruan ibili nahi duten neskak ani-

matu nahi dituzte, baita jubenil

eta seniorretan aritzeko mutilak

ere. «Gizonezko helduen talde

bat sortu nahi dugu; trainerua

osatzeko arazoak izaten ditugu-

nez, beste klub batzuetara joaten

dira, eta urrundu egiten dira el-

kartetik», adierazi du.

Odriozolak aipatu du «gauza

handia» dela trainerua ateratzea,

eta ikusiko dutela zer egoeratan

dauden. Arraunera animatzen di-

renez gain, gaineratu dute antola-

kuntzan edo kudeaketan lagun-

du nahi duen edonor ere ongieto-

rria izango dela.

Herri batek ez dauka kostaldean egon beharrik arraun taldea izateko. Horren adibide da Hernani.Datorren denboraldiari begira jarrita daude jadanik, eta elkartera batzeko gonbita egin dute.

Barnealdean ere bada zalerik

Hernaniko Arraun Taldeko bateletako bat, konfinamenduaren aurretik izandako estropada gutxietako batean. JOSU Z

Pozak, tristurak etamiseriak izan ditugu;oso puntan ibili gara,baina izan ditugubeherakadak ere»Ainhitze KalonjeHernaniko Arraun Elkarteko kidea

«Ondo egongo litzatekearraunlari berriak izatea,taldea indartzeko etabeste helburu batzukizateko»Beñat OdriozolaHernaniko Arraun Elkarteko kidea

‘‘

11GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko irailaren 11 Gaiak

Laida Goiburu Segura

Ehiza denboraldia hastear dago.

Laster Goierriko hainbat ehiztari

usoak, birigarroak eta oilagorrak

ehizatzera irtengo dira mendie-

tan ezarrita dauden postuetara.

Abuztuan Apotako zazpi posturi

eraso zioten, eta Gipuzkoako

eta Arabako Patzuergoak erabil-

garri jarri ditu orain, Gipuzkoako

Foru Aldundiaren hobekuntzeta-

rako funtsetik jasotako diruare-

kin.

Amaia Junquera Gipuzkoako

eta Arabako Patzuergoko presi-

denteak azaldu du «oso kaltega-

rria» izan dela erasoa: «Ez dugu

ulertzen nondik datorren, ezta

zer nahi duten ere». Abuztuaren

8ko asteburuan izan zen gertaera.

«Ehiztari batzuk eremua ikuste-

ra joan ziren, eta konturatu ziren

Apota ehiza lerroko zazpi postu

erorita edo erdi erorita zeudela».

Ehiza denboraldiari hasiera ema-

teko enkantea eta zozketa iraile-

an izaten direnez, aldundiarekin

hitz egin eta konpontzeko eraba-

kia hartu zuten. Zozketa patzuer-

goko herrien artean egiten dute,

eta gainontzekoak enkante bidez

esleitzen dituzte: «Batzuengan-

dik dirua jasotzen dugu eta beste

batzuengandik ez, baina erabaki

genuen denei erantzuna ema-

tea», azaldu du.

Hasiera batean konponketek

100.000 euro inguruko kostua

izango zutela kalkulatu zuten.

«Horrenbeste ez da izan, baina

patzuergoaren aurrekontuan ez

zegoen horretarako dirurik, eta

aseguruak ez du ordaintzen». Pa-

tzuergoak ezin zuen diru hori or-

daindu, eta Gipuzkoako Foru Al-

dundira jo zuten: «Hobekuntza

funtsetik jaso dugu; ehizatik ate-

ratzen da diru hori, enkanteko di-

ruaren portzentaje bat horretara

bideratzen da, eta patzuergoko

beharretarako erabiltzen da». Al-

dundiak «arduraz jokatzeko»

eskatu zien, eta postu bakoitzak

zer konponketa behar zuen azter-

tzen hasi ziren ondoren. Izan ere,

postu guztiak ez zeuden botata.

«Guztiz erorita ez zeuden pos-

tuak tente jarri, eta diru gutxire-

kin ondo jarri genituen, baina,

beste batzuk erorita zeudenez,

desmuntatu egin behar izan geni-

tuen». Apota 9 postua, adibidez,

erabat erorita zegoen. «Aldamio-

ak zaharrak ziren, eta ez zeuden

homologatuta. Berritzea 21.000

euro ziren, eta erabaki genuen

ezin genuela hori gastatu, ez kon-

pontzea». Apota 9, beraz, kon-

pondu gabe utzi du patzuergoak.

Postuak txandakatu egiten di-

tuzte urtero: denboraldi batean

bakoitiak izaten dira enkantean

eta bikoitiak zozketan; eta alde-

rantziz. Aurten, Apota 9, kon-

pondu ez dutena, patzuergoko

ehiztarientzat izan behar zen.

Guztira, 52.000 euro erabili di-

tuzte konponketak egiteko. Jun-

querak azaldutakoaren arabera,

Apotako lerroa ez da posturik

onena. «Lerroa oso ona da oroko-

rrean, baina hobeak ere badau-

de», dio Gipuzkoako eta Arabako

Patzuergoko presidenteak.

Horiek konponduta, irailaren

4an patzuergoko herrien artean

zozketa egin zuten, eta igande

honetan enkantea egingo dute,

postuak esleitzeko. Enkante

horrek aldaketak izaten ditu pre-

zioari dagokionez, ehiztari bakoi-

tzak ordaindu nahi duenaren

araberakoa izaten baita prezioa.

15.000 euro ordaindu duenik

badago, eta beste batzuek 6.000

euro ordaintzen dituzte. Gehien

ordaintzen duenak dauka postu-

rik onena hartzeko aukera. Jun-

querak azaldu du diru sarrera

garrantzitsua dela patzuergoa-

rentzat enkantetik jasotakoa:

«Diru sarrerarik potenteena

da». Patzuergoko herri ehizta-

riek, aldiz, ez dute dirurik jartzen.

«Tasak ordaindu eta zozketan

sartzen dira zuzenean».

Aspaldiko kudeaketa1404an Gaztelako Enrike III.ak

Gipuzkoari lurralde batzuk eman

zizkion, eta bertako agintaritzak

Segurako herriari saldu zizkion.

XV. mendean ere Asparrenak,

Zalduondok, San Millanek eta

Agurainek lurrak erabiltzeko es-

kumenak lortu zituzten. Gaur

egun, Gipuzkoako eta Arabako

Patzuergoa sei herrik osatzen

dute: Segurak, Zerainek, Zega-

mak eta Idiazabalek, Gipuzkoan;

eta San Millanek eta Asparrenak,

Araban. Segurako Udala da pa-

tzuergoaren lurraldearen erdia-

ren jabe, eta, haren ondoren, Idia-

zabalek du zatirik handiena;

haien, atzetik, Zegamak, San Mi-

llanek, Asparrenak eta Zerainek.

Seguran dago patzuergoaren

egoitza nagusia, eta sei herriren

artean banatzen dute lehendaka-

ritza. Aurten, Amaia Junquera

Zeraingo alkateari egokitu zaio

presidente kargua.

Apotako ehiza postuak berritudituzte, denboraldia hasi aurretikAbuztuko bigarren asteburuan Apotako zazpi postu suntsitu zituzten b Konpondu eginditu orain Gipuzkoako eta Arabako Patzuergoak, Gipuzkoako Foru Aldundiaren diruarekin

Apota lerroan konpondu dituzten ehiza postuetako bat, berrituta eta ehiza denboraldirako gertu. GIPUZKOAKO ETA ARABAKO PATZUERGOA

12 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko irailaren 11Gaiak

Hobekuntza funtsetikjaso dugu dirua; ehizatikateratzen da, enkantekozati bat horretarabideratzen baita»

«Apota 9 postua zaharrazen eta ez zegoenhomologatuta; berritzeagarestia zen, eta erabakidugu dirua ez gastatzea»Amaia JunqueraGipuzkoako eta Arabako Partzuergokopresidentea

‘‘

Aitziber Arzallus

Abian da Elkano-Magallanes txi-rrindularitza espedizioa. Bost la-guneko taldea asteazkenean irtenzen Getariatik, eta, ondo bidean,Iberiar penintsula zeharkatu, etahilaren 19an iritsiko da San Lucarde Barramedara ( Espainia). 11 eta-patan, 1.605 kilometro egingo di-tuzte bizikletaz, Gaztela eta Leon-go eta Gaztela-Mantxako lurral-deetan (Espainia) barrena; Elka-nok, Magallanesek eta haien kide-ek duela 500 urte egin zuten lehenmundu biraren historiaren parteizan ziren lurraldeetan, alegia. El-kano fundazioak eta AndaluziakoJuntak elkarlanean garatutakoegitasmoa da, eta Basquetourren,Getariako Udalaren eta Gaztelaeta Leongo eta Gaztela-Mantxakojunten laguntza izan dute. Ibilbidea bizikletaz egingo du-

ten arren, ez da izango kirol espe-dizio bat, «gogoetarako espediziobat» baizik, Ion Irurzun Elkanofundazioko zuzendari eta espedi-ziokidearen hitzetan: «Fundazio-aren helburuetako bat zera da:hausnarketa, gogoeta eta pentsa-mendu kritikoa bultzatzea, eta,horretarako, iruditzen zait bal-dintza egokiak sortu behar dire-la». Eta uste du bizikletak horre-tarako bidea ematen duela. «Iazbelaontziz egin genuen zeharkal-dian, argi ikusi genuen hori. Itaso-an, bakarrik eta kanpoko estimu-lurik gabe, gogoetara jotzen duzu,eta bizikletan ere, nire irudipenada, gauza bera gertatuko zaigu-la». Irurzunen ustetan, «kirola,sakrifizioa eta izerdia tartean dau-denean, nahiz eta fisikoki astin-dua hartu, burua baretu egiten da,eta gogoeta egiteko testuinguruparegabea sortzen da».Hain zuzen ere, horixe izango

da Elkano fundazioaren zuzenda-riak izango duen zeregin nagusiaespedizioak irauten duen bitarte-an: parte hartzaileak gogoetarabultzatzea. «Hasieran, talde ko-

hesioa eta talde lana bultzatzeazarduratuko naiz, parte hartzaile-ok ez baitugu elkar ezagutu ereegiten». Dena dela, ez du uste asko kostatuko zaienik, eta segi-tuan «talde» izateko itxaropenadu. «Izan ere, batzuk kafea har-tzera joaten diren bezala, besteakbizikletan ibiltzera joaten dirakontu kontari aritzeko». Irurzu-nen esanetan, bizikleta «bitarte-ko aproposa» da harremanak sa-kontzeko. Behin taldea eginda, gogoeta

egiteko guneak sustatzea izangoda Irurzunen lana. «Bizikleta gai-nean sortuko dira horretarakoaukerak, baina geldialdiak ere baliatuko ditugu». Horretarako,hainbat dinamika prestatzeko as-moa du, badaudelako espedizio-an bereziki jorratu nahi dituztenbost gai: 500 urte hauei begira jarrita, zirkumnabigazioak izandituen ondorioak; itsasoaren etaplanetaren iraunkortasuna; kul-tura aniztasuna; sakrifizioarenbalioa, eta aldaketetara egokitze-ko gaitasuna. «Taldekideek osoondo dakite zertara doazen, etabadakite gai horietaz hitz egiterabultzatuko ditugula».

Ibilbideko hitzorduak Ibilbidean, badituzte aurreikusi-tako hitzorduak ere. «Burgosen,esaterako, Giza Garapenaren Mu-seoan, elkarrizketa informal bataurreikusita daukagu; eta, behe-raxeago, filosofo batekin elkartu-ko gara». Espediziokideen gogoe-tak aberastea da bidean izango di-tuzten ekarrizketa horien helbu-rua. «Kontua ez da izango haiekguri egia biribilak kontatzea etaguk bete-betean irenstea; izanere, guk landuko ditugun gaieninguruan edozeinek dauka zere-sana, eta iritzi eta pentsaera guz-tiak dira balekoak».Irurzunen arabera, «punta-

puntako» taldea osatu dute espe-diziorako. «Begirada eta ikus-puntu anitzak dituen jendea

elkartzea nahi nuen nik, bizipe-nak izan dituena, ekarpena egindezaten, eta, zentzu horretan,lortu dugula uste dut». Irurzunberaz gain, beste bi euskal herri-tar ari dira espedizioan parte har-tzen: bat, Josu Iztueta (Tolosa,1957), bidaiari eta abenturazalea,eta Nairobitarra proiektuarensustatzailea; eta bestea, AnaZamorano (Sodupe, 1992),

bidaiazalea, argazkilaria etabideo dokumentalen egilea.Andaluziarren soslaia, berriz,«oso bestelakoa» da Irurzunenarabera. Bata, Emilio Martin,kirolari profesionala da, dua-tloian munduko txapeldun birri-tan izana; eta bestea, NachoDean, naturalista, esploratzailea,

dibulgatzailea eta munduari biraoinez eman dion lehenbiziko per-tsona.

Ulertu, hobetzeko Espedizioa hasteko bezperan,«gogotsu» zegoen Izutueta. «Ki-rol erronka bat izan balitz, ez nu-keen parte hartuko, aspaldian gu-txi ibiltzen naizelako bizikletaz;baina gogoetarako espedizio batizateak baiezkoa ematera bultza-tu nau», azaldu du tolosarrak.Gaineratu du orain arte egin izandituen bidaien ondoan desberdi-na behintzat izango dela. «Ni ohi-tuta nago bidaia antolatzen duenaizatera, eta, oraingoan, itsu-itsuan noa, prestatutako bidaiabatera joango banintz bezala». Batez ere, espediziokideengan-

dik ikastera doala azaldu du Iztue-tak. «Nahiz eta elkar ez dugunezagutzen, badakit bizi esperien-tzia handia eta interesgarria du-ten kideak direla gainerakoak, etahaiei entzuteko irrikaz nago». Ai-tortu du gogoetarako ezarri diz-kieten gaiek ere asko erakartzendutela. «Uste dut espedizioak ba-lioko digula duela 500 urteko gi-zartea eta bizimodua nolakoak zi-ren hobeto ulertzeko». Lehen al-diz munduari bira eman zion es-pedizio hartako kide izan zen bereherrikide Pedro de Tolosa izan dugogoan Iztuetak. «Esate batera-ko, jakin nahi nuke zerk bultzatuzuen tolosar bat espedizio hartan

parte hartzera». Iritzi dio gauzahoriek jakiteak lagunduko lukee-la orduko mundua eta gaur egun-goa hobeto ulertzen. «Erraza dagaur egungo egoeratik ordukoakkritikatzea, hemendik ehun urte-ra gaur egungoak kritikatzeaerraza izango den modu berean,baina uste dut ahalegin handia-goa egin beharko genukeela or-dukoak ulertzeko». Aurreikuspenak betetzen

badira, txirrindularitza espedi-zioa hilaren 19an iritsiko da SanLucar de Barramedara, etahurrengo egunean Sevillan izan-go da boskotea, Gizarte Berrikun-tzarako Nazioarteko I. Batzarre-an, bidaian bizitakoak kontatzen.«Ekoiztetxe bateko kideek gure-kin egingo dute bidaia, eta hangrabatutakoekin bideo bat osatu,eta batzar horretan aurkeztukodugu», azaldu du Irurzunek.Horretaz gain, idatziz ere argi-

taratu nahiko lituzkete ibibideanegindako gogoetak, «ez baitagauza bera kamera baten aurreanhitz egitea eta sentitu dituzunhoriek paperean idatziz jaso-tzea». Aurrera begirako besteasmo batzuk ere badituzte. Geta-riatik San Lucar de Barramedaraarteko ibilbide hori egonkortzeaizango litzateke bat, eta 2022anGizarte Berrikuntzaren Nazioare-ko II. Batzarra Euskal Herrianegitea, bestea. Lan horretan aridira buru-belarri.

Bizikletan eta gogoetanSevillaraino‘Elkano-Magallanes’ espedizioa joan denasteazkenean abiatu zen Getariatik b GizarteBerrikuntzaren Nazioarteko I. Batzarreankontatuko dituzte bidean bizitakoak

Elkano-Magallanes bizikleta espedizioaren aurkezpena, joan den astean, Donostian. ELKANO FUNDAZIOA

13GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko irailaren 11 Harian

Kirola, sakrifizioa eta izerdia tarteandaudenean, testuinguruparegabea sortzen dagogoeta egiteko»Ion IrurzunElkano fundazioaren zuzendaria

«Kirol erronka balitz, ez nuke parte hartuko;baina gogoetarakoespedizioa izateakbultzatu nau joatera»Josu IztuetaAbenturazalea

‘‘

Julen Aperibai

Musikaz beteko da

aurten ere Zuma-

rragako Antioko

Ermita, iraileko le-

hen lau larunbatetan egin ohi

duen eran. Gipuzkoako Foru Al-

dundiaren, Zumarragako Udala-

ren, Musika Hamabostaldiaren

eta Antiguako Amaren Lagun-

diak elkarrekin antolatu dute

musika zikloa. Antolatzaileen

arabera, «kultuzko musika des-

zentralizatzeko» sortu zen jaial-

dia, duela ia lau hamarkada, eta

hala uste du Mikel Serrano Zuma-

rragako alkateak ere: «Donostia

zen garai hartan musika klasiko-

aren eta kultuzkotzat hartu ohi

zen musikaren erdigunea, eta Gi-

puzkoako Foru Aldundiak egin

zuen saiakera beste herri batzue-

tara ere zabaltzeko». Hala sortu

zen Antioko Musikaldia. Aldun-

diaren ahaleginari erantzun zio-

ten herri gutxi batzuk izan ziren,

eta, Serranoren arabera, Deba eta

Zumarraga izan ziren lehenengo-

etakoak.

Hazi eta egonkortu egin da

jaialdia ordutik, eta erreferen-

tziazko topagune ere bilakatu da

zenbaitentzat, Serranoren arabe-

ra: «Zumarragako eta inguruko

jendea soilik ez, urrutiagotik

datorrena ere biltzen da Antioko

Ermitan. Musikazale batzuentzat

urteroko topaketa izaten da».

Joan den astean abiatu zen musi-

ka zikloa eta datozen lau larunba-

tetan izango dira kontzertuak.

Antioko ermitan izango dira

datozen hiruak; azkena, berriz,

Igartubeiti baserrian.

Urteurrenek gurutzatutaJose Maria Iparragirre omenduz

abiatu zen zikloa. Urretxuko kan-

taria jaio zela 200 urte dira aurten,

eta ugaritu egin dira hura gogora

ekartzeko omenaldiak. Horretara

batu da Antioko Musikaldia ere.

Kasu honetan, Joxan Goikoetxea

akordeoilariak eta Euskamerata

boskoteak kontzertu berezi bat

eman zuten, eta, Iparragirre ez

ezik, Xabier Lete ere omendu zu-

ten, Iparragirre eta Lete: bi min

kantuan emanaldian. Musika zi-

kloak beste urtemuga bati ere

egingo dio keinu. Ludwig van Be-

ethoven konpositorearen jaiotza-

ren 250. urteurrena da aurten,

eta, horren harira, bederatziga-

rren sinfoniako piezak joko ditu

Kamerata EusKdivarius orkes-

trak, irailaren 26an.

Aurrez, ordea, beste bi kontzer-

tu izango dira. Bihar, Metamorfo-

sia izenpean arituko dira Gari-

koitz Mendizabal txistularia eta

German Ormazabal piano jotzai-

lea. Tradizio soka desberdinetatik

etorri arren, bi musika tresnek

bat egiten duten unea berresku-

ratu nahi izan dute Mendizabalek

eta Ormazabalek; hain zuzen,

ganbera musikadeiturikoa. «Es-

timatua» da Mendizabalen lana

Zumarragan, Serranok dioenez,

besteak beste, bertako Antxiñako

Ama txistulari taldearekin aritu

izan baita, gabonetan egin ohi du-

ten kontzertuan.

Irailaren 19an, berriz, Vocalia

abesbatzak eta Conductus

Ensemble taldeak beteko dute

oholtza. Musika barrokoari

«keinu bat» egin nahi izan diote,

Serranok azaldu duenez: «Azken

urteetan, musika modalitateak

asko zabaldu dira, eta horrek isla

izan du gure egitarauan ere. Hala

ere, beti programatu izan dugu

jaialdiaren esentzia horretara

bereziki gerturatzen den kon-

tzerturen bat».

Urriaren 3an izango da azken

kontzertua, Igartubeiti baserrian.

Bertan duten dolarea oholtza

bihurtuko dute aurten ere, eta

Gandeia taldearen kontzertua

izango da han.

COVID-19aren aurkako neu-

rriak hartu beharrak aforoa

dezente murriztu die antolatzai-

leei, eta musikariek ere euren

emanaldiak neurri berri horieta-

ra egokitu behar izan dituzte.

Edonola ere, pozik da Serrano

ekitaldiak mantendu izanarekin:

«Garai hauetan ere apostu bat

egin dugu kulturaren alde, eta

balioan jartzeko modukoa dela

uste dut»

Garikoitz Mendizabal eta German Ormazabalariko dira, bihar, Zumarragako AntiokoMusikaldian. Jose Maria Iparragirre etaBeethoven omenduko ditu aurten jaialdiak.

Erresonantziakutxa, ermita

Antioko 37. Musikaldia jaialdiaren aurkezpena, abuztuaren 28an. GIPUZKOAKO FORU ALDUNDIA

Azken urteetan, musikamodalitateak askozabaldu dira, eta horrekisla izan du gureegitarauan ere»Mikel SerranoZumarragako alkatea

‘‘

EGITARAUA

Bihar, larunbata. Metamorfosia

txistu eta piano errezitala, Gari-

koitz Mendizabalen eta German

Ormazabalen eskutik.

Irailak 19, larunbata. Vocalia

abesbatza eta Ensemble Conduc-

tus.

Irailak 26, larunbata. Beethoven,

250. urteurrena: Kamerata EusKdi-

varius.

Urriak 3, larunbata. Gandeia

taldea.

14 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko irailaren 11Proposamena

MUSIKA

ARRASATEMurgi.

bGaur, 20:00etan, Kulturaten.

ARRASATEAmann & The

Wayward Sons.

bBihar, 20:00etan, Kulturaten.

ARRASATEMaren.

b Igandean, 20:00etan, Kulturaten.

ASTIGARRAGAAnai eta Natali.

bBihar, 22:30ean, Astarbe

sagardotegian.

ASTIGARRAGATxistuman.

b Igandean, 15:30ean, Astarbe

sagardotegian.

DONOSTIAEstevao Marques:

Mirabolancias.

bBihar, 12:00etan, Tabakaleran.

DONOSTIAGorka Hermosa:

Urretxutik mundura.

bBihar, 20:00etan, Trinitate plazan.

DONOSTIA Ido: Ilun eta abar.

bOstegunean, 20:30ean,

Tabakaleran.

TOLOSAEuskal Barrokensemble:

Juan Sebastian Elkano.

bBihar, 18:00etan,

Zaraten.

ZUMARRAGAGarikoitz Mendiza-

bal eta German Ormazabal.

bBihar, 19:30ean, Antioko

baselizan.

ANTZERKIA

BERGARABaldin bada zirku

ikuskizuna.

b Igandean, 13:00etan,

San Martin plazan.

DONOSTIA Jorge Javier Vazquez:

Desmontando a Seneca.

bGaur, bihar eta etzi, 20:00etan,

Viktoria Eugenian.

DONOSTIA Joseba Apaolaza

eta Aitziber Garmendia: Rita.

bGaur eta bihar, 20:15ean,

Antzoki Zaharrean.

DONOSTIATxoriak txori. Sarini

Zirku konpainiaren ikuskizuna.

bBihar, 12:00etan, Intxaurrondo

kalean.

ERRENTERIA Xanti

Agirrezabala. Satiro.

bGaur, 19:00etan,

Niessen kulturgunean.

ERRENTERIAMaite Aizpurua:

Erresistentzia arazo fisikoa da.

bGaur, 20:30ean,

Niessen kulturgunean.

ERRENTERIAKamikaz

Kolektiboa: Panpina.

bBihar, 17:00etan,

Niessen kulturgunean.

ERRENTERIASra. Polaroiska:

Performace laborategia.

bBihar, 19:00etan,

Niessen kulturgunean.

HERNANITxalo: Ene ba!

bOstegunean, 20:00etan,

Biteri kultur etxean.

TOLOSACromlech.

bGaur, 19:00etan eta 20:30ean,

Aranburu jauregian.

URRETXU Iparragirre. Bihotzeko

Jose Mari.

bGaur, 20:00etan, Labeaga

aretoan.

BERTSOLARITZA

DONOSTIAUnai Agirre Goia,

Amets Arzallus, Nerea Ibarzabal,

Oihana Iguaran, Maialen Lujanbio,

Aitor Mendiluze.

bGaur, 20:00etan, Trinitate plazan.

GETARIAV. bertso-paper

musikatuak: Ane Ezenarro,

Nerea Kamio, Amets Aizpurua,

Amagoia Iturralde, Danel Olano,

Uxune Areizaga eta Libe

Goenaga.

bGaur, 19:45ean, Iturzaeta

aretoan.

LAZKAOBertsoaren harria

emanaldia: Amaia Agirre,

Iñaki Murua eta Koldo Izagirre

bAsteartean, 19:00etan,

Erakusketa gelan.

OIARTZUNXabier Leteren bertso

zaharrak: Joxe Leon Kazabon,

Ane Badiola eta Irati Odriozola

bBihar, 19:00etan,

Gurutze auzoko frontoian.

DANTZA

BEASAIN Igartzako dantzarien

kofradia.

bBihar, 12:30ean,

Igartzako multzoan.

BERGARABergarako Helduen

Binakako Dantza Suelto

Txapelketaren XXXV. edizioa.

bGaur, 19:30ean, Espoloian.

DONOSTIAErtza: Zehar.

bBihar eta etzi, 20:00etan,

Egiako Gazteszena aretoan.

ERRENTERIAHatxe: Panpin

hautsien dantza.

bBihar, 22:00etan,

Niessen kulturgunean.

ERRENTERIADantza Hirian

jaialdia.

b Igandean, 19:00etan, Koldo

Mitxelena patioan.

IRUNDantza Hirian jaialdia.

bGaur, 19:00etan,

Junkal plazatxoan.

ZUMAIAErrimak bi oinetan.

bGaur, 20:00etan,

Aita Mari antzokian.

HITZALDIAK

DONOSTIABret Easton Ellis:

Less Than Zero.

bAstelehenean, 19:45ean,

Liburutegi nagusian.

DONOSTIASolasaldia Mary

Shelleyren Frankenstein: edo

Prometeo modernoa-z.

bAsteartean, 19:30ean,

Liburutegi nagusian.

DONOSTIAFernando Perez:

El ultimo trabajo de Mark Green.

bOstegunean, 19:00etan,

Liburutegi nagusian.

HERNANIMari Luz Esteban:

Emakumeen euskal literatura

ikuspegi feministatik.

bAsteartean, 19:00etan,

Biteri kultur etxean.

TOLOSAXabier Kerexeta Erro:

Muga saroi erdian.

bGaur, 19:00etan, Zaraten.

TOLOSASormenetikprograma:

Uxue Alberdi eta Eider Rodriguez.

bBihar, 12:00etan,

TAK arraun elkartean.

USURBILTomas Zumalakarregi

ta bere garaia liburuaren

aurkezpena.

bOstegunean, 19:00etan,

Potxoenean.

Errenteria b Antzerkia

15GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2020ko irailaren 11 Agenda

Eszena piztu asmo duen eztenaHasierako asmoetatik aski urrunduta eta zailtasunetara egokituta bada ere, Eztena arte eszenikoen jaialdia

egiten ari dira Errenterian. Taularatuko dituzten lanen artean izango da Kamikaz kolektiboaren Panpina, Erika

Olaizola aktorearen —argazkian— proiektua. Olaizolak berak hezurmamitzen duen Erika Rooibos aktorea eta

bere unibertsoa erakusten ditu lanak. Bihar izango da emanaldia, 17:00etan, Niessen kulturgunean. LEIRE ARENAS

Miren Garate

Beste ardo batzuk baino gu-

txiago kontsumitzen da txako-

lina etxean, eta, pandemiaren

eraginez tabernak eta jatetxe-

ak itxita egon ziren hilabetee-

tan, salmentak asko gutxitu zi-

tzaizkien Getariako Txakolina

sor-markako ekoizleei. Udako

hilabeteetan susperraldi mo-

duko bat izan dute, baina koro-

nabirusaren bigarren olatua

dela medio berriro ere geldial-

dia igartzen dutela esan du

Ruth Mozo idazkariak.

Mahatsa biltzen hasita daude

ekoizle batzuk, baina gehien-

tsuenek astelehen aldera ekin-

go diote bilketari. Zer itxura du

aurtengo uztak?

Urtea zaila izan da klimatologi-

koki, hezetasun handia eta

tenperatura altuak eduki baiti-

tugu. Horren ondorioz, zabal-

du egin da gure mahastiei era-

giten dien gaixotasun nagusia,

mildiua. Hala ere, mahastizai-

nak adi egon dira, eta mahasti

sail gehienetan lortu dute ha-

ren hedapena kontrolatzea.

Bestalde, loraldia pare bat astez

aurreratu zen, eta oso eguraldi

ona egin zuen lorea gogortze-

ko. Iaz baino ekoizpen handia-

goa espero dugu, 3.800.000

kilo ingurukoa.

Mahats bilketarako ere urte

berezia izango da aurtengoa,

COVID-19agatik. Zer neurri

hartu behar izan dituzue uzta

biltzen ariko diren langileei

begira?

Administrazioek mahats bil-

ketarako jarduera protokoloa

zehaztu dute. Upategia nola-

bait blindatzea izango da

gakoa, mahastietan positibo

kasuren bat gertatu arren,

lanean jarraitu ahal izateko.

Hori oinarri hartuta, enpresa

bakoitza bere protokoloa anto-

latzen eta bere errealitatera

egokitzen ari da, lantaldearen

tamainari, langileentzako

maskarak eta eguneroko ura

izateari, garbiketari eta beste

zenbait faktoreri erreparatuta.

Lantaldeen arteko kontaktua

mugatu behar dugu, arriskua

ahalik eta gehien apaltzeko.

Horrez gain, Osasun Sailak eta

Nekazaritza Sailak upategieta-

ko langileei eta sasoikako lan-

gileei PCR probak egitea era-

baki zuten.

Txakolinak lotura estua du ta-

bernetako eta jatetxeetako

kontsumoarekin, hau da, beste

ardo batzuekin alderatuta, gu-

txiago kontsumitzen da etxe-

an. Tabernak itxita egon diren

aste horien eragina nabaritu

duzue salmentetan?

Getariako Txakolina jatorri

izenaren barruan dauden upa-

tegi askok ia %100 saltzen diote

Horeca kanalari. Itxita egon

zenez, salmentak erabat gutxi-

tu ziren apirilean eta maiatze-

an. Dendetako salmentak gora

egin zuen, baina ez ehuneko

oso handian. Ekainean, uztai-

lean eta abuztuko lehen hama-

bostaldian, ostalaritzak eta ja-

tetxeek nahiko ondo funtzio-

natu dute, baina orain berriz

ere geldialdia nabari da. Konfi-

namenduaren hilabeteetan

galdutakoa berreskuratzea zai-

la izango da. Ekainean zeuden

aurreikuspenen aldean pixka

bat handiagoa izango den

arren, aurre egiteko modukoa

izango da soberakina.

Salmentak sustatu nahian,

etxez etxeko banaketa ere

jarri zenuten martxan konfina-

menduak iraun bitartean. Zer-

nolako erantzuna izan zuen?

Salmentak pixka bat igotzea

lortu zen, baina igoera ez zen

apartekoa izan.

Badaukazue esportazioetan

ahalegin handiagoa egiteko

asmorik? Zer portzentaje es-

portatzen dute Getariako sor-

markako ekoizleek?

Upategiek zuzenean kudeatzen

dute merkaturatzea, eta, beraz,

sor-markak ez du hori lantzen.

Urteko lehen hilabeteetan

prestatzen dituzte esportazioe-

tarako eskaerak. Arazoa izan

da COVID-19a beste herrialde-

etara ere hedatu denean bertan

behera gelditu direla

bigarren eskaerak. Oraindik ez

ditugu esportazioen datuak,

baina ez dugu uste ekoizpen

osoaren %10era iritsiko zirenik.

Iaz bete zituen 30 urte Getaria-

ko Txakolina jatorri izenak.

Urte hauetako zer lorpen na-

barmenduko zenituzke?

Sektorearen profesionalizazioa

eta baliorik ematen ez zitzaion

ardo bat gaur egun mundu

mailan aintzatesten den eta ja-

torri izena duen kalitatezko

ardo bat bihurtu izana. Txako-

lina aurrera ateratzeko sektore

guztiak egin duen ahalegina

ere azpimarratuko nuke: ad-

ministrazioak, ostalaritzak,

mahastizainek, upategiek...

«Aurre egitekomodukoa izango dasoberakina»

Ruth Mozo b Getariako Txakolina sor-markako idazkaria

Mahatsa biltzen hastear daude Getariako Txakolina sor-markakoekoizleak. Zaila izan da urtea, COVID-19agatik eta eguraldiagatik,baina iaz baino uzta handiagoa espero dute.

AMAIA URBIETA / UROLA KOSTAKO HITZA

sELKARRIZKETA

GIPUZKOAKO HITZAOSTIRALA, 2020ko irailaren 11

Zuzendaria: Unai Zubeldia. Argitaratzailea: Euskal Editorea

Lege gordailua: SS-1514-2010

www.gipuzkoa.hitza.eus bgipuzkoa@hitza.eus

«Oraindik ez ditugudatuak, baina ez duguuste ekoizpen osoaren%10era iritsiko zirenik[esportazioak]»