GIPUZKOAKOHITZA

Antzerki musikala 1766koGariaren Matxinadari buruzko

obra taularatuko dute bihar Azpeitian

11Elkarrizketa AgurtzaneBelauntzaran bidaia gidaria,

ofizio bihurtutako afizioari buruz

4Ostirala

2018ko urriaren 26aIX. urtea372. zenbakia

www.gipuzkoa.hitza.eusgipuzkoa@hitza.eus

GO

RK

A R

UB

IO / F

OK

U

Giza eskubideen urraketak, urrunera joan gabe, Gipuzkoan ere gertatzen direla ikusarazi nahi dieAniztasunean Eraikiz programak gazteei b Zuzeneko lekukotzak entzungo dituzte hamar ikastetxetan b 2-3

Gertuko urraketak,gertutik

Eider Goenaga Lizaso Elgoibar

Lehenik eta behin

argazkiak ikusi zi-

tuzten gelan, zor-

tzi argazki. Horie-

tako bakoitzak zer

iradokitzen zien

aztertu zuten Elgoibarko ikastola-

ko DBH4ko ikasleek. «Irudimena

erabiltzeko eskatu genien», azal-

du du Pello Sarasuak, Intered go-

bernuz kanpoko erakundeko or-

dezkariak. Giza Eskubideen gaia

ari dira lantzen, eta horrekin lotu-

ta egin zuten argazkien ariketa.

Aurreko ariketa berriz egin zu-

ten gero, argazki bakoitzari izena

eta azalpen bat jarrita: Tarana Ka-

rim emakume musulmana; Ger-

man Urteaga mutil transgeneroa;

kristalezko hezurren gaitzaren

ondorioz gurpil aulkian dabilen

Juncal Cepeda; Katya Reimberg,

ikasketak eduki arren urte askoan

etxeko langile gisa aritu behar

izan duen etorkina; Aintzane Mu-

guruza, autismoa duen mutiko

baten ama; Isabel Jimenez ema-

kume ijitoa; Medoune Seye, Arra-

saten bizi den gizon senegaldarra;

eta Ines Miguelañez, seme homo-

sexual baten ama eta LGTBI+ ko-

lektiboaren eskubideen aldeko

ekintzailea. Informazio osagarri

horrekin, bakoitzaren egoera no-

lakoa den «gutxi gorabehera» as-

matu zutela diote Maddi Zabala,

Nora Idueta, Jadeiy Hafad eta Ma-

ren Gorosabel ikasleek.

German Urteaga eta Tarana Ka-

rimekin egon dira ordu eta erdiz,

eta bertatik bertara entzun dituz-

te haien istorioak, haien bizipe-

nak. «Konturatu gara haien erre-

alitatea guk deskribatutakoa bai-

no are gogorragoa dela», dio Ha-

fadek. «Gainera, haiek aurrean

dituzunean, eurek bizitakoa eu-

ren ahotik entzuten duzunean,

beste era batera ikusten dituzu

gauzak, haien tokian jartzen za-

ra», gehitu du Gorosabelek. «En-

patia» aipatu du Iduetak. Leku-

kotzak entzun ostean, Zabala ziur

da «beste era batera» jokatuko

dutela aurrerantzean.

Hain zuzen ere, hori zen helbu-

rua. «Giza eskubideen aldeko

konpromisoa duten gazteak be-

har ditugu. Izan ere, maiz nazio-

artera begiratzen dugun arren,

gure lurraldean ere badago dis-

kriminazioa, eta gure helburua da

eskolatik horri begirada bat ema-

tea». Maribel Bakero Gipuzkoako

Giza Eskubideen zuzendariak

Aniztasunean Eraikiz programari

buruz esandako hitzak dira. Giza

Eskubideen Aldarrikapen Uni-

bertsalaren 70. urteurrenaren ai-

tzakian eta Eusko Jaurlaritzaren

Eskerrik asko, giza eskubideak

kanpainaren barruan jarri da

martxan egitasmoa, eta hilabete

honetan hasi dira eskolaz eskola

aurkezpenekin. Intered taldeare-

na izan zen zenbait lekukotza ge-

lara eramatearen ideia, eta haiek

prestatu dute eskoletan lantzen

ari diren materiala ere.

Gazteak «ahalduntzeaz» hitz

egin du Bakerok, eta lau pauso ze-

haztu ditu «behatzaile pasibo»

izateari utzi eta errealitate horren

aurrean «aktibo» izateko bide-

an: «Giza eskubideak ezagutu,

giza eskubideak barneratu, urra-

ketak eta diskriminazioa identifi-

katzen jakin, eta konpromisoa

hartu horri aurre egiteko».

Ikasturte honetan hamar ikas-

tetxek eta 350 ikasle inguruk par-

te hartuko dute Aniztasunean

Eraikiz egitasmoan: Donostiako

Arantzazuko Ama, Orioko Zara-

gueta eta Alegiako Aralar ikaste-

txeak, sare publikotik; Irungo El

Pilar, Oñatiko Elkar Hezi eta Ur-

nietako salestarrak, Kristau Esko-

latik; eta Ikastolen Elkartetik, Az-

peitiko Ikasberri, Legazpiko Haz-

tegi, eta Elgoibarko eta Anoetako

ikastolak. «Saiatu gara lurralde

osoa hartzen, tamaina ezberdine-

ko ikastetxeetara joaten, eta hiru

sareak kontuan hartzen».

Lotura: diskriminazioaKarimek eta Urteagak aurrez ere

ezagutzen dute elkar. Oso bizipen

ezberdinak dituzte, baina badago

lotura haien artean: diskrimina-

zioa pairatzen dute direna izatea-

gatik. Ikasleen aurrean jarri dira,

eta denak isildu dira haiei entzu-

teko. Karim izan da lehena.

Azerbaijandarra da, Euskal He-

rrira duela hamazazpi urte etorri-

takoa. Musulmana izan arren,

2012ra arte ez zuen zapirik era-

man; orain sei urte erabaki zuen

zapia janztea. Etorkina izateak la-

na bilatzea eta tokikoekin harre-

mantzea zaildu zion, eta zapia

janzteak are zailagoa egin zion bi-

zimodua. «Zapia janztearen on-

dorio guztiak ez dira txarrak, bai-

na ondorio batzuk zailak, gogo-

rrak eta mingarriak izan dira»,

azaldu die ikasleei.

Eskaera bat egin die ikasleei: ja-

torriari, etniari, erlijioari begiratu

gabe, saiatu besteak ezagutzen,

besteen errealitateari buruz infor-

mazioa izaten. «Elkar ezagutuz

eta bestea errespetatuz etorriko

da aldaketa. Ez duzu zertan beste-

arena gustuko izan; ez zuk nirea,

eta ezta nik zurea ere. Baina eza-

gutza behar da elkarbizitza lortze-

ko: jakin behar duzu, adibidez,

nik zergatik janzten dudan zapia,

zergatik naizen horrelakoa, eta

nik ere ezagutu behar ditut he-

mengo ohiturak».

Zapia jantzi eta begiratu txarrak

jasotzen hastea dena bat izan zela

dio Karimek. «Zerbait egitea era-

baki nuen orduan, eta nire gisako

emakume musulmanekin lanean

Giza eskubideen adierazpenaren 70. urteurrenaren harira, GipuzkoakoForu Aldundiko Giza EskubideenZuzendaritzak diskriminazioa pairatzenduten zortzi lagunen lekukotzakeramango ditu hamar ikastetxetara.

Aniztasuneskolak

2 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko urriaren 26aAstekoa

Elgoibarko DBH4ko ikasleak,

Tarana Karim eta German

Urteagaren testigantza

entzuten. Hamar ikastetxek

parte hartzen dute Aniztasunean

Eraikiz programan. G.RUBIO / FOKU

hasi nintzen, sufritzen dituzten

diskriminazioak jasotzen; ondo-

ren, horiek azaleratu eta salatze-

ko». Euskara hutsean kontatu du

dena Karimek, Euskal Herrira iri-

tsi eta berehala hasi baitzen eus-

kara ikasten. «Euskarak aukera

eman dit lehen iritsiko ez nintzen

tokietara iristeko, nire iritzia el-

karbanatzeko, gure errealitatea

ezagutarazteko. Honen gisako

guneak sortzea inportantea da

besteen errealitatea ezagutzeko».

Urteagak urtebete inguru dara-

ma halako guneetan bere bizipe-

nak azaltzen. Duela urte eta erdi

aldatu zuen jaiotzean jarritako

izena, eta pare bat urte dira trans-

generokontzeptua lehen aldiz en-

tzun zuenetik. «21 urtean ez naiz

izan nire generoaren kontziente,

ez nekielako posible zenik ere».

23 urte besterik ez du, baina

bertsolaria izateak ematen dion

patxadarekin hasi da ikasleei hitz

egiten: «Jaiotzean bere genitale-

tan oinarrituta gizarteak emaku-

me gisa identifikatu zuen pertso-

na bat naiz; baina ni ez naiz ema-

kume gisa identifikatzen —beraz,

ez naiz emakumea—, gizon gisa

baizik —beraz, gizona naiz—. Mutil

transexualaren antzekoa litzate-

ke nire kasua, baina nik ez dut ge-

nitalekin disforiarik. Ni mutil alu-

duna naiz, eta gustura nago alua-

rekin».

Genero identifikazio oker ho-

rrek nahasmendu ugari eragin

dizkio Urteagari. «Adibidez, oso-

oso ezerosoa izan zen bularrak

hazten hasi zitzaizkidan garaia.

Ordu arte gustura nengoen nire

gorputzarekin, alua izateak ez dit

inoiz arazorik eragin, baina neure

burua ezin nuen irudikatu bula-

rrekin». Bularrak kentzeko mas-

tektomia egina du egun.

11 urte zituela konturatu zen

neskak gustatzen zitzaizkiola,

baina ez zuen aitortu 18 urte arte.

Tartean, 15 urte zituela, galdera

garrantzitsua egin zion bere bu-

ruari. «Mutila naiz? Transexuala

naiz? Garai hartan mutila izateko

ezagutzen nuen modu bakarra

transexualarena zen; baina ni

gustura nengoen nire genitale-

kin, ez nuen operatu nahi. Nire

ondorioa izan zen ez nintzela mu-

tila». Gainetik pisu bat kendu

zuela dio, garai hartan ez zuelako

bere burua gai ikusten mutil iza-

teak eragingo zion presioari aurre

egiteko.

21 urte zituenean zehaztu zuen

bere generoa, Finlandian bizi zen

lagun batek transgenero kon-

tzeptua aipatu zionean. «Jaio

nintzenean genero aukera guz-

tiak jarri izan balizkidate, eta ez

balidate esan ‘hemendik joan be-

har duzu zure genitalak hauek di-

relako’, nik badakit zer bide auke-

ratuko nuen. Egun horretan bu-

ruak klik egin zidan, eta dena su-

per garbi ikusi nuen».

Bera nola sentitzen den betida-

nik jakin izan duela dio Urteagak;

«baina, mutila izateko, aluarekin

disforia eduki behar nuela pen-

tsatzen nuen». Ezjakintasun ho-

rrek hainbat sufrimendu eragin

dio Urteagari, eta bere testigan-

tzarekin halako egoeran dauden

gazteei lagundu nahi diela esan

die aurrean dituen ikasleei. «Be-

raz, eskatuko nizueke, inguruan

egoera horretan norbait baldin

badago, babesa emateko. Gizarte-

an transfobia oso heavya da, dis-

kriminazioa izugarria da, eta ger-

tukoen babesa, oso garrantzi-

tsua».

Lege onarpenik ez izatea jarri

du transfobia horren adibide. Se-

xu eta izen aldaketa ukatu berri

diote Urteagari. «Behartzen zai-

tuzte trastorno bat daukazula dio-

en txosten psikiatriko bat aurkez-

tera, eta bi urtez hormonatzera...

Baina nik zergatik hormonatu be-

har dut? Zeinek erabaki behar du

nire gorputzari buruz?». Kirol

psikologiako masterra egiten ari

da Urteaga, eta neska izenez ma-

trikulatu behar izan du. «Azalpe-

nak emanez hasi behar izan dut

ikasturtea. Behartuta nago espli-

kazioak ematera. Eta nik ez dau-

kat arazorik nire kasua azaltzeko;

baina nik nahi dudalako, nik nahi

dudan tokian, nik nahi dudanean

eta nik nahi dudanarekin». Hala-

xe egin du Elgoibarko ikastolan,

ahoan bilorik gabe azaldu du bere

egoera, eta galdetzera gonbidatu

ditu parean dituen ikasleak. «Beti

ongi etorriak dira errespetuz eta

interesez egiten diren galderak».

Eztabaida, gelanGalderen txandan, ordea, zalan-

tza guztiak argituta gelditu direla

diote ikasleek. «Ez dira ausar-

tzen, baina galdera interesgarriak

sortu ziren gelan. Eztabaida inte-

resgarria egin genuen. Aniztasu-

nean Eraikiz programak aukera

eman digu ikasleekin lanketa oso

aberatsa egiteko», azaldu du

Kristina Bernal irakasleak.

Ez da lehenengo urtea gelan gi-

za eskubideak lantzen dituztena,

baina, Ainhoa Usobiaga irakasle-

ak dioenez, aurten gertuagotik

erreparatu diete urraketei. «Iaz

ere jorratu genituen giza eskubi-

deak; baina, iaz, ikasleak beti

atzerrira joaten ziren urraketen

adibide bila». Zuzeneko testigan-

tzen indarra goraipatu dute ira-

kasle biek.

3GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko urriaren 26a Astekoa

‘‘

Tarana Karim eta German Urteaga dira Aniztasunean Eraikiz programan lekukotza eskaintzen duten zortzi lagunetako bi. GORKA RUBIO / FOKU

«Gure lurraldean erebadago diskriminazioa,eta gure helburua daeskolatik horri begiradabat ematea»Maribel BakeroGiza Eskubideen zuzendaria

«Aniztasunean Eraikizprogramak aukera eman digu ikasleekinlanketa oso aberatsaegiteko»Kristina BernalElgoibarko ikastolako DBHko irakaslea

«Iaz ere jorratu genituengiza eskubideak;baina, iaz, ikasleak betiatzerrira joaten zirenurraketen adibide bila»Ainhoa UsobiagaElgoibarko ikastolako DBHko irakaslea

Elkar ezagutuz etabestea errespetatuzetorriko da aldaketa.Ez duzu zertanbestearena gustuko izan»Tarana KarimEmakume musulmana

«21 urtean ez naizizan nire generoarenkontziente, ez nekielako posible zenik ere»German UrteagaMutil transgeneroa

4 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko urriaren 26aElkarrizketa

Rebeka Calvo Berrobi

Urtean zazpi bat aldiz bidaiatzendu Agurtzane Belauntzarenek(Berrobi, 1979). Beti izan du bi-daiatzeko grina, baina ogibide erebadu orain. Bidaiatzea kontsumomota bat dela dio, eta, horrek za-lantzak sortzen badizkio ere,oraingoz zoriontsu da bidaiatuzeta eguneroko gauza txikiekin go-zatuz.Azken urteotan bidaia gidari ari

zara lanean, eta taldeei lekuak

erakustetik harago joan nahi iza-

ten duzu. Horretan baliagarri

izango zaizkizu zure kabuz egin-

dako bidaiak, ezta?

Nora joan behar dugun esaten di-gute bidaia agentzian, eta lehena-go joaten gara hara; ibilbidea, ohi-turak eta abar ikasi eta guztiaprestatzen dugu taldearekin joanaurretik. Toki batera askotan joa-nez gero, lehen bidaian ez da as-korik kontrolatzen, baina ikasizjoaten gara gerora, eta asko la-guntzen dit horrek. Herrialdeeta-ko esentzia hori erakustea ere ba-da gure filosofia. Bertako jatetxee-tara joaten gara; leku horietan la-gunak baditugu, haien etxera joa-ten gara... Jendearenganahurbiltzen saiatzen gara. Bidaiaktokiak dira, bai, baina bertakojendea ere bai. Jendearenganagerturatzen saiatzen gara.Esaterako, anaiarekin joan nin-

tzen Marokora, gure kabuz egingenuen bidaia, eta familia berberebat ezagutu genuen han. Handikhiru urtera, lan kontuengatikitzuli nintzen hara; familia horrenetxera joan ginen, eta taldeko ha-masei lagunak eraman nituen tea

hartzera. Etxe arrunta zen, halabizi dira haiek... Bidaia bukatzeanbeti galdetzen diet ea zer gustatuzaien gehien, eta horrelako espe-rientziak nabarmentzen dituztegehienetan. Machu Picchu ikusdezakegu, baina hango jendeare-kin bizi izandakoa eramaten duguetxera. Eskoletara ere joaten gara;Afrikan, batez ere. Ospitaleetaraere joan izan gara. Bizipenak ema-ten ere saiatzen gara.Asko bidaiatu duzu...

Lehen, bidaiatu egiten nuen, eta,orain, lan egiten dut. Bidaiatzeaeta neure kabuz gauzak egiteaerabaki nuen. Kazetaria ere ba-naizenez, bidaia horiek baliatzennituen argazkiak atera eta erre-portajeak egiteko. Gustukoagodut erreportaje sozialak idaztea.Askotan bidaiatu izan dut neurekabuz, bakarrik, eta hori oso la-gungarria da gidari lanerako, tal-dean egiten ez diren gauza asko

egiten baitira bakarrik bidaiatze-an. Garrantzitsua da jendearekinmoldatzeko abilezia edukitzeaere. Hamasei laguneko talde batgidatzeko garrantzitsua da hori,eta uste dut hori ere hartu zutela

kontuan agentziako elkarrizketaegin nuenean. Bilbora joan nin-tzen elkarrizketa egitera, eta elka-rrizketa normal bat eduki ge-nuen. Lehen zirrara hori kontuanhartzen dutela uste dut; eskertuegiten dute naturaltasun hori.2013an hasi nintzen, eta hortxe ja-rraitzen dut.Bidaiatzen jarraitzen duzu, hor-

taz, baina beste modu batera.

Zazpi bat bidaia egiten ditut urte-an, eta asko da hori. Oso bidaia bi-ziak izaten dira, ia 24 orduz egotengara taldearekin. Hemen nagoe-netan ez dut izaten gogorik mugi-tzeko. Lasai egon nahi izaten dut.Argazkilari lanak ere egiten ze-

nituen gidari lanetan hasi aurre-

ko erreportajeetan. Erabat baz-

tertu duzu lan hori?

Erreportajeak-eta egiten nituen2013ra arteko bidaietan, eta egiada helburu batekin ateratzen ni-tuela argazkiak. Istorioak bilatzen

nituen; batzuetan atera-tzen ziren, eta beste ba-tzuetan ez. Kamerarekinjoan, eta argazkiak bila-tzennituen. Argazkilariada nire bikotekidea ere,eta horrek, gerora, erraz-tu egin zidan lana. Bidaiaegin aurretik, istorioakkontatzeko zer argazkibehar nituen pentsatzennuen, eta bidaia horreta-ra bideratzea eskatzen zi-dan horrek. Baina azke-

naldian bestelakoak izaten diranire bidaiak. Orain, hartzekotan,lanerako hartzen dut hegazkina;Euskal Herrian ibiltzen naiz bi-daian, eta, gehienez ere, Espai-nian. Ez dut pentsatzen errepor-

tajeetan. Baditut istorioak, bainairudirik ez.Egia da nire taldeko hamasei

kideak argazkiak ateratzen has-ten direla eta nik atzera egiten du-dala. Pazientzia behar da argaz-kiak ateratzeko, eta beste lan ba-tzuetan ari naiz orain; ez daukatdenborarik, edo ez daukat pa-zientziarik horretan aritzeko.Egin nezake, baina beste momen-tu batean nago. Erromantiko hu-tsa da freelancemoduan eginda-ko lan hori; lan mordoa egiten da,gustuko lana, baina txikia da ho-rren ordaina. Pentsatzen hasikobagina zenbateko kostua dauka-ten joan-etorriek, egonaldiak etaabar, ez genituzke egingo. Bainaikaragarrizko poza sentitzen da;hori hala da. Behin taldeko bi-daiari batek esan zidan erroman-tikoek ez dutela sekula burtsandirua jarriko, eta egia da hori. Bai-na kazetaritzak asko du hortik;diruagatik baino gehiago, maita-sunagatik egiten ditugu halakolanak. Bizitza honetan dena ez dadirua.

Zer istorio kontatu nahi izan di-

tuzu?

Bizitza istorioak edo istorio sozia-lak bilatzen genituen. Filipinetanizan ginenean, esaterako, Manila-tik gertu geundela, hilerri bateanizan ginen; han jendea bizi zelaikusi genuen, eta hori kontatu ge-nuen guk. Istorio bitxia zen, etahori bilatu izan dut nik; gure erre-alitatetik urruntzen diren erreali-tateak kontatzea dut gustuko. In-donesian, arrantzale batzuekinelkartu ginen arrantza masiboakegiten dien kaltea erakusteko;Iranen, mendizale eta eskalatzai-leak diren emakumeen istorioakontatu nuen... Mila istorio daudemunduan barrena, eta horrelakobatzuetara gerturatzeko aukeraizan dut.Errealitate desberdinetara ger-

turatu nahi izan duzula esan du-

zu, baina hain desberdina al da,

ba, Mozambikeko egunerokoa

eta hemengoa?

Ez. Alde horretatik, harrituta ge-ratzen naiz jendearen aurreiri-tziekin. Antzeko lehentasunak

«Gaur egun hemen eta ‘online’bizi gara, eta ez hemen eta orain»Agurtzane Belauntzaran b Bidaia gidaria

Bidaiatzea maite du Agurtzane Belauntzaranek. Urteetan berekontura bidaiatu izan du, eta, esperientzia horiek pilatzearekinbatera, istorioak bilatu izan ditu erreportajeak idazteko.Gaur egun, ordea, ofizio bihurtu du afizioa, eta bidaia gidaria da.

Antzeko lehentasunakdauzkate munduko bestepuntan ere. Gizakion beharrakberberak dira leku guztietan»

«Lehen, ez genuen hainbestebidaiatzen, eta orain kontsumomota bat da bidaiatzea;kontsumitzaileak gara»

‘‘

5GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko urriaren 26a Elkarrizketa

dauzkate munduko beste puntan

ere: bizimodu duina nahi dute de-

nek, lana, seme-alabak dituzte-

nek horiek zaindu... Gizakion be-

harrak berberak dira leku guztie-

tan. Komunitatean bizi dira leku

batean eta bestean, eta, beraz, ba-

daude aldeak, baina berberak dira

funtsezko lehentasunak. Testuin-

gurua aldatzen da; gobernuak,

politikariak... Iran, Irak, Kurdis-

tan... Beti pentsatzen dugu han-

goak terroristak direla, eta horre-

kin haserretzen naiz ni, guk beza-

laxe bizimodu duina eduki nahi

baitute haiek ere, besterik ez.

Egia da, hala ere, Afrikan, esate-

rako, sekulako balioa duela fami-

liak. Han, hezur-haragizkoak dira

sare sozialak, eta oso gertukoak

dira; hemen, galtzen ari gara hori.

Gainontzean, berberak dira gure

beharrak eta besteenak. Gizakiak

berdin amesten du toki batean

zein bestean. Baina eurozentris-

tak gara izatez, eta beti iruditzen

zaigu besteenak ez duela balio,

gurea dela normala. Besteen la-

rruan sartzeko aukera eman dit

bidaiatzeak, eta umilagoa izaten

lagundu dit, pentsamendu umila-

goak izaten. Horretan saiatzen

naiz, behintzat.

Turismoa aipatu, eta zer etor-

tzen zaizu burura?

Askotan pentsatzen dut turismo-

az. «Zer egiten dut hemen?»,

pentsatzen dut, adibidez, Afrikan

nagoenean. Batzuetan, lotsatu

egiten naiz joaten naizen taldee-

kin ere, gure jarrera askotan ez

delako egokiena. Nire ustez, giza-

ki gehiegi gara munduan, eta, az-

kenaldian, erdi mailako gero eta

jende gehiago dago. Lehen ez ge-

nuen hainbeste bidaiatzen, eta

orain kontsumo mota bat bihurtu

da bidaiatzea; kontsumitzaileak

gara, eta bidaiak kontsumitu egi-

ten ditugu. Oporrak iritsi eta ez

baduzu bidaiatzen, dirurik edo

anbiziorik ez duzulako dela ema-

ten du. Turismoaren inguruan zer

pentsa ematen dit horrek.

Gainera, orain gu ari gara jasa-

ten turismo hori; Tolosaldean, gu-

txiago, baina Donostian, nabar-

men. Horrek gure bizimodua al-

datuko duela iruditzen zait; pre-

zioak aldatuko ditu, giza paisaia

eta hizkuntzarena ere aldatuko

ditu. Donostian, lehen, euskarak

ez zuen toki askorik, eta orain are

gutxiago, ingelesez jartzen baiti-

tuzte gauza asko. Prezioarekin

nahasten dugu balioa. Donibane

Garazin izan nintzen aurreko ba-

tean, eta euskal sangria iragartzen

zutela ikusi nuen! Kirioak dan-

tzan jartzen dizkidate horrelako

gauzek.

Turistak eta bidaiariak bereizi

behar dira, beraz.

Uste dut jada denok garela turis-

tak. Turistak gara toki guztiak

ezagutu nahian bidaiak korrika

egiten baditugu, argazki guztiak

atera nahi baditugu, bertakoekin

egoteko eta elkarri begiratzeko

denborarik hartzen ez badugu...

Irudiaren bila goaz, he-

men eta onlinebizi gara,

eta ez hemen eta orain.

Lehen, albuma behintzat

egiten genuen, argaz-

kiak errebelatu zain ego-

ten ginen. Baina, orain,

argazkia atera, parteka-

tu... Abiaduran bizi gara,

eta gizarte honetako par-

te naiz ni ere; beraz, ezin

dut asko kritikatu, baina

pentsarazi egiten dit. Go-

goetak sortzen dizkit.

Zure taldeetako bidaiariek ere

ba al dauzkate horrelako zalan-

tzak?

Denetik dago. Batzuk enpatikoa-

goak izaten dira bertakoekin, eta

beste batzuk, ez. Baina kontsumo

mota bat bihurtu da bidaiatzea.

Burges hutsak gara; munduaren

bestaldean burgesak izatea, hori

nahi izaten dugu. Munduaren

beste aldera joan, eta ez dugu

lurrean lo egin nahi izaten, eroso-

tasuna nahi izaten dugu. Lehen,

bidaiaren zati zen hain bidaia

erosoak ez egitea; bidaia inten-

tsoak nahi izaten genituen. Baina

erosotasuna ere nahi izaten dugu

gaur egun. Sekulako beroa egiten

duenean joan nahi izaten dugu

Marokora, eta igerilekua nahi

izaten dugu desertuan gaudela.

Aldaketak ekartzen ditu horrek.

Marokon, desertuaren erdian,

lehen ez zegoen igerilekurik, eta,

ziurrenik, ezta hotelik ere. Orain,

ordea, badaude; turistek eskatuta

egin dituzte. Haien errealitatea

aldatu dugu. Non dago turismo

jasangarria? Ez dakit badagoen

ere. Niri gogoeta sortzen dit

horrek guztiak, baina, tira, ez

dago ezer perfekturik.

Asko bidaiatzen duzu, baina

herrian zure ekarpena egiten

ere saiatzen zara: zinegotzia ere

bazara.

Hor tartean egoten uzten didate.

Bigarren legegintzaldia dut.

Lehenengoan, gehiago egon nin-

tzen hemen, baina orain lan

gehiago egiten dut kanpoan.

Lanerako jendea aurkitzea zaila

denez, eta beti herrian egon ez

arren, uzten didate zinegotzi lana

mantentzen. Egia da beste

batzuek lan gehiago egiten dutela

ni ez nagoelako, eta eskertzekoa

da. Etxean nagoenetan saiatzen

naiz parte hartzen, laguntzen...

Abuztuan, esaterako, Mozambi-

ketik iritsi, etxean sartu, dutxatu,

eta zuzenean sagardo probara

joan nintzen lanera. Herri txikie-

tan ez daukagu teknikaririk, eta

guk egin behar izaten dugu lan

guztia.

REBEKA CALVO / TOLOSALDEKO ATARIA

MOTZEAN

Nola definituko zenuke zeu-

re burua?Ameslaria.

Gustuko duzun liburu bat?

Ryszard Kapuscinskiren Éba-

no. Beti eskura izaten dut libu-

ru hori.

Musika talde edo bakarlari

bat?Cesaria Evora. Beti jar-

tzen dut kazetaritza lanak egin

behar ditudanean, eta dan-

tzan hasten naiz ohartu gabe.

Cabo Verdeko musika maite

dut, baita portugesa ere.

Bizitzeko toki bat?Nomada

naizela esaten dut beti, eta

ezin dut bakarra aukeratu.

Ameslari naizen horretan,

joaten naizen toki bakoitzean

pentsatzen dut bolada bat

igaroko nukeela hor. Mundiala

da Euskal Herria, baina tarteka

nazkatu eta atera egin behar

izaten dut.

Eta bisitatzeko toki bat?

Mozambike, zalantzarik gabe.

Eurozentristak gara izatez,eta beti iruditzen zaigubesteenak ez duela balio,gurea dela ‘normala’»

«Bertakoekin egoteko eta elkarri begiratzekodenborarik hartzen ez badugu, turistak gara»

‘‘

RIRITZIADanel Agirre

Ez da ezbehar

kimiko larri bat

ETBk prime time-rakogorde ohi dituen for-matu horietako batensinopsia dirudi: Alema-

niako familiari astebetez EuskalHerria erakustea tokatu zait.Jende horrek planak garaiz egi-tearena oso serio hartzen due-nez, duela bi urtez geroztikzehaztuta neukan bidaiarendata, eta teniseko aulkiko epai-learen sindromemoduan izen-datu dudanaren aurka immuni-zatzeko erabili nuen tarte hori.Ezkerrean, etxekoak; eskuinean,gonbidatuak; eta, tartean, ni:lepoari jiraka eman ditutorduak, sake-errestoak erraztunahian. Hizkuntza komunik ezzegoenean, itzultzaile lanetan

aritu naiz. Batzuen edo besteenkontakizunak ulertzeko errefe-rentziak falta zirenean, kulturbitartekari ere bai.Zoragarri atera da guztia.

Bataila handiak irabazteari ukoegin diogun garaiotan, apenasgeratzen den maitasunez hospi-talitatea oparitzea baino ekintzairaultzaileagorik. Anfitrioiaren-tzat mauka biribila suertatu ohida, gainera. Bisitarien esker onaneguko salda beroaren modukoada, barrenak epeltzen ditu. Eta,horrez gain, gure bazterreiaurreiritzik gabe apopiloek bota-tako begiradak benetan izanzaizkit baliotsuak jaioterriazdudan ezaguera eskasaz jabetze-ko.

Baionan, Donostian, Bilbonedo Guardian, berdin dio lekuak.Harresi jakin bat noizkoa etanorengandik defendatzekoa oteden, etorbide zabalen batenizena nondik datorren, edononahi dagoen lore eder horizein den galdetu, eta politikarienmoduko erantzun generikoakeman dizkiet, denbora pixka batirabazteko. Ahaide alemaniarrakpixka bat despistatutakoan sake-lakoa atera, eta erantzunakezkutuan kontsultatu ahal izanditudan arte. Hilabete osorakotelefonoaren datuak egungutxian agortu ditut nire ezja-kintasuna kamuflatu nahian.Hasieratik nire estrategia trake-tsaz ohartu diren susmoa ere

badut, baina ez dute txintikesan, edukazioz.Euskal Herria berdin samar

zaidalako plantak egin ohi ditutsarri, bai tabernako barran etabaita zutabe honetan ere. Hainazaletik ezagututa ez diot erres-petu gehiegi ere azaltzen, bista-koa da. Baina bazterren batek liluratu dituela esandakoan sentitu dudan harrotasun txikiakgezurtatu dit nire axolagabetasunhori, hein batean bada ere. Tristeaere bada akaso. Baina haiek ego-naldiaz horrenbeste gozatu iza-nak, luzaro gutxietsi izan dudanhori guztia estimatzen lagundukodit aurrerantzean.Txoratzen joan dira. Baina

Alemaniako familia txunditu,harri eta zur utzi, zinez haluzi-natu, benetan flipatu duena,ezustean esperimentatutako zer-bait izan da: Hernaniko paper-fabrikaren kiratsa. Hego-haizeaibili da aste osoz, eta autoz biga-rren saihesbidetik pasatu garen

bakoitzean, bailarako usainautoktonoak dantzan ipini gaitu,txirularen musika entzundaesnatzen den sugearen moduan.Lehen aldian izutu egin zitzaiz-kidan atzerriko senitartekoak,ezbehar kimiko serio bat izanzitekeelakoan. Larritu beharrikez zutela argitu nien nik, lantegibakar baten hats korporatiboabaino ez zela guztia. Erantzunakez zituen lasaitu: nola onartukodute ba milaka lagunek paper-fabrika batek haien bizitza izo-rratzerik, galdekatu zidaten.Jende estoikoa dela azaldu nienorduan, bere zorigaiztoa modudiskretuan daramana; kostalde-kooi, behintzat, ez zaigu ailegatuere egiten kexatzen direnik.Argibideek ez zuten asebete Ale-maniako familia. Haiek despista-tuarena egindakoan nik sakela-koa atera, eta Hernanikohondamendi ekologikoarenbenetako egia noiz kontsultatu-ko zain geratu ziren, nik uste.

LABek ere grebara joko du gaurGipuzkoako zahar etxeen gatazkan

DONOSTIA bGaiztotzen ari da Gipuzkoako zahar etxeetako lan gataz-ka. Ia bi urte bete dira lan ituna negoziatzen hasi zirenetik, eta eztabai-dan trabatuta jarraitzen dute sindikatuek eta patronalak. ELAk astehonetako hirugarren greba eguna izango du gaur, eta lehenengoaizango du LABek. Bakoitzak bere kabuz egingo du protesta.

«Burbuila batean bizi garagoi mailako kirolariak; gerokoerrealitaterako prestatzensaiatzen gara denok, baina osoezezaguna zaigu lan mundua»

Maialen ChourrautPiraguista

75.000ZENBAT HERRITARRI EMANGO DIEN ZERBITZUA

EIBARKO OSPITALE BERRIAK

Astelehenean irekiko ditu ateak Eibarko ospitaleak, eta abendurako ha-

siko dira ospitalizazioekin. 75.000 herritarri emango die zerbitzua ospita-

le berriak, eta 72 ohe izango ditu. 31 milioi euroren kostua izan du.

GIPUZKOAKO HITZAk irakurleen eskutitzak plazaratzen ditu. Ez dituzte 1.400 karak-

tere baino gehiago izan behar, tarteak barne, eta GIPUZKOAKO HITZAk mozteko

eskubidea du. Helbide honetara bidali behar dira, izen-abizenak eta herria adierazita:

Gipuzkoako Hitza, Martin Ugalde kultur parkea z/g, 20140 Andoain. Eskutitzak Inter-

net bidez bidaltzeko:gipuzkoa@hitza.eus.

%

6 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko urriaren 26aIritzia

Etorkizuna eraikitzenari omen dira...

Maripi Arruiz

Andoaingo Ipar Haizea

herritar plataformako kidea

Olanok etaAsensiok,hedabidebatzuenlaguntzare-kin (El Dia-

rio Vasco, Noticias de Gipuzkoaeta EITB) klima aldaketarenkontra lan egingo dutela diote.«La valorización energéticacontribuye a frenar el cambio

climático [Energiaren baliozta-tzeak klima aldaketari galga jar-tzen laguntzen dio]», zioenorain egun batzuk GipuzkoakoForu Aldundiko Ingurumendiputatu den Jose Ignacio Asen-siok El Diario Vasco egunkarian.Ze balorizazio? Zubietako

erraustegiak energia elektrikoasortzeagatik daukan balantzeenergetikoa oso eskasa da, %0,30ingurukoa; beraz, sortzen duenenergia kantitatea oso txikia da,eta, aldiz, sortzen duen kutsadu-ra, oso handia. Horrez gain, hon-dakinak ondo bereizteko batereahaleginik ez dute egiten euren

alderdiek: Donostia, Irun, Hon-darribia... dira horren adibide.Gipuzkoan, jada, Goierriko

enpresa bati esker, badugupixoihalak eta konpresak birzi-klatzeko modua. Baina, Gipuz-koako Batzar Nagusietan, EAJ-PNV eta PSE-EEren botoei esker,ez da onartu enpresa horrekeskaintzen duen teknologiaerostea. Ulertzeko zaila da era-bakia, ezta? Are gehiago, jakinikGipuzkoako benetako errefusa-ren %70 pixoihalek eta konpre-sek osatzen dutela. Erraustegiarijaten emateko erregairik gabegeratuko ote diren beldur dira,agian?Zabalgarbi Bilboko errauste-

giak Tecnaliari eskatutako txos-ten baten arabera, duela hamarurte ireki zutenetik modu kez-kagarrian hazi da erraustegiareninguruko lur, ur eta landarediantopatutako artseniko, mangane-so, kobre eta dioxina kantitatea.Hemen ere horixe espero deza-kegu Zubietako erraustegia mar-txan jartzen den unetik. Inguru-ko lur, ur, baratze eta landareakkutsatuta egotea, horrek guztiakosasunean duen eragin zuzenakontuan hartuta. Ez al da bel-durgarria?

Ustelkeriak jotako Urbaserenpresarekin sinatutako kontra-tuan oso toxikoak diren hamabisubstantzia ez kontrolatzeaonartu duzue zuek. Beraz, subs-tantzia horiek atmosferara isuri-ko dira inolako kontrolik gabe.Olano eta Asensio, goian aipatu-tako guztia irakurri ondoren,ausartuko al zarete berriro ereklima aldaketaren alde zaudetelaesaten?Hedabideak erabiliz gizartea

engainatzen ari zarete zuek,garbi uzten duzue klima aldake-taren arazoaren kontra aritubeharrean arazoaren parte zare-tela. Aurreko guztia kontuanizanda, parte hartu bihar,17:00etan, Donostiako Mendeu-rren plazatik abiatuta (Easoondoan), Gipuzkoako erraustegitoxikoaren kontra egingo denmanifestazioan. Animatu!

DEITZAILEAK

Erraustegiaren Aurkako

Mugimendua, GuraSOS,

GEIS/OEIT (mediku taldea),

Eguzki, Ernai, Gipuzkoa Zutik,

Greenpeace, No +

Precariedad, ELA, LAB, CCOO,

EHNE, ESK, Hiru eta Steilas.

«Donostia, Londres bezala,erosketen eta komertzioarenhiria izatea nahi dut; New Yorketa Londres bezala, musikalenhiria izatea nahi dut»

Ernesto GascoDonostiako Udalerako PSE-EEren hautagaia

Ariane Vierbücher Ordizia

Ordiziako hiribildua-

ren 750. urteurrena

ospatzen ari diren

honetan, abian da

Ordizia herri gisa noiz sortu zen

argitu dezakeen ikerketa. San

Bartolome ermitan egon daiteke

gakoa. Herrigunetik kanpo dago

ermita, eta ezezaguna da bisitari

askorentzat. Eta bertako asko-

rentzat ere aparteko garrantzirik

ez duen tokia bada ere, hortxe

egon daitezke Ordiziaren lehe-

nengo aztarnak.

Aditu batzuen arabera, orain

dela 750 urte sortu zen Ordizia.

Beste batzuen ustez, ordea, urte

horretan bertan Alfontso X.a Ja-

kitunak, Gaztelako erregeak, es-

kubide berezi bat baino ez zion

eman herriari. Eskubide horri es-

ker, hainbat abantaila eta foru es-

kuratu zituen Ordiziak edo garai

hartako Villafrancak. Izan ere, Al-

fontso X.ak izena ere aldatu zion

herriari. Lortutako eskubide ho-

riez gain, erregeari ordaindu be-

harreko zergak bertan behera uz-

teko baimena eskuratu zuen hiri-

bilduak. Baina bibliografiako

datuek baieztatzen duten mo-

duan, halakorik gertatu aurretik

ere bazegoen kokagune bat San

Bartolome ermitaren inguruan.

Gure Iragana taldeko David

Cano eta Nerea Iraola historiala-

riak aspalditik ari dira gaia azter-

tzen. Haiekin batera, beste hain-

bat aditu ere ari dira lanean, Josu

Etxezarraga eta Ander Arrese his-

torialari eta arkeologoak, kasura-

ko. Guztiak taldean ari dira lane-

an, San Bartolome ermitaren az-

pian egon daitekeen guztia

deskubritu nahian.

Izan ere, Ordiziaren sorrera

bertan dagoela dio tradizioak, eta

San Bartolome ermitaren aurre-

tik, toki berean, oso eraikin ga-

rrantzitsua egon zela azaltzen

dute hainbat dokumentu histori-

kok. «San Bartolome ermitaren

azpialdean egon daiteke garai ba-

teko Ordiziako parrokia izan zite-

keena», azaldu du Iraolak berak.

Hori bai, oraingoz ez dago horren

inguruko datu argirik, eta, hain

zuzen ere, duela bi aste hori guztia

argitzeko hasi ziren indusketa la-

nak egiten. Dokumentuetako da-

tuei segika, garai hartako Ordi-

ziaren aztarnak bilatzea da helbu-

rua.

Georradarrarekin laneanEtxezarragak argitu duenez, bi fa-

setan ari dira egiten lanak, eta

hainbat eremu aztertuko dituzte.

Lehenik eta behin, eraikinaren

barnealdean eta kanpoaldean

egin zituzten azterketa lanak, eta

«georradar bidezko miaketa»

egin zuten horretarako. Lurraza-

laren azpian egon daitekeenaren

irudi bat eskuratzeko aukera

ematen du teknika horrek,

«nahiz eta beti ez den izaten hain

gardena eta argigarria».

Bigarren fasean sartu dira

orain, indusketa geologikoan.

Georradarrak emandako lehen

datuen arabera, «zerbait» bada-

go ermitaren barrualdeko zoru-

pean. «Zerbait» horri segika,

hiru zulo zabaldu dituzte jada, eta

oraindik goiz bada ere, «oso gau-

za interesgarriak» aurkitu dituz-

tela aurreratu dute historialariek.

Etxezarragak argitu duenez,

«eraikin baten aztarnak izan dai-

tezkeenak» aurkitu dituzte alda-

retik urrutien dagoen gunean

egin duten zuloan. Zulo oso sako-

na egin gabe agertu dira lehenen-

go aztarnak. Historialari eta arke-

ologoaren hitzetan, «aurretik ze-

goen eraikinaren paretetako bat»

izan daiteke aurkitu berri dutena.

«Eta aurrez egindako beste iker-

keta bateko datuei erreparatuta,

eraikinaren zabalera zenbatekoa

zen argitzen lagunduko digu ho-

rrek, ziurrenik».

«Kanpaiak egiteko labe baten

aztarnak» ere aurkitu dituzte

beste zulo batean, baina oraindik

ez dakite gaur egungo San Barto-

lome ermitako kanpaia

egiteko labea den edo au-

rreko eraikinaren kan-

paia egiteko erabili ote

zuten.

Material ugari baka-

rrik ez, giza hezurrak ere

agertu dira indusketak

egin dituzten gunean.

«Burezurreko hainbat

zati eta besoko hezurrak

izan daitezkeenak aurki-

tu ditugu kanpaiak egite-

ko labetik gertu», baiez-

tatu du Etxezarragak.

Ordiziarren arbasoenak

izan daitezke aztarna ho-

riek, eta ikerketa bideari jarraipe-

na emango dio horrek. Biltzen ari

diren guztiari zentzua aurkitu

nahian, hainbat proba egingo di-

tuzte orain. Hezurren kasuan,

karbono 14 bidezko datazio proba

egingo dute lehenengo. «Oso in-

formazio interesgarria emango

digu horrek; data zehatz bat

emango digu proba horrek, eta

Ordizia duela 750 urte edo lehe-

nago sortu zen argitzen lagundu-

ko digu».

Herritarren artean, ikusminaOrdiziarren artean ikusmina sor-

tu dute San Bartolome ermitan

egiten ari diren indusketa lanek.

Ateak zabalik aritu dira lanean,

herritarrek aukera izan zezaten

bertara sartzeko, begira egoteko

eta galderak egiteko. Eta, Iraolak

jakinarazi duenez, badirudi era-

baki horrek eragina izan duela,

jende asko inguratu baita. Kan-

poaldean ere hasiko dituzte in-

dusketak laster, eta lan horiek ere

bertatik bertara ikusteko aukera

izango dute herritarrek.

Ordiziako San Bartolome ermitan eta inguruanindusketa lanak egiten ari dira, herriaren lehenaztarnak aurkitzeko. Giza hezurrak aurkitudituzte dagoeneko, eta horiek ikertzen ari dira.

Ordizia, bereaztarnen bila

David Cano, Nerea Iraola eta Josu Etxezarraga, Ordiziako San Bartolome ermitan, lanean. ARIANE VIERBÜCHER

7GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko urriaren 26a Gaiak

San Bartolome ermitarenazpialdean egon daitekegarai bateko Ordiziakoparrokia izan zitekeena»Nerea IraolaHistorialaria

«Burezurreko hainbat zati eta besoko hezurrak izandaitezkeenak aurkitu ditugukanpaiak egiteko labetik gertu»Josu EtxezarragaHistorialaria eta arkeologoa

‘‘

Unai Zubeldia

Espazioa behar

dugu bezeroei be-

harrezkoa den ka-

litatea eskaintze-

ko». Urtez urte

euren proiektuak

sendotuta, oinarrian bat egin

dute Elkar eta Gureak taldeek, eta

2020. urterako biek ala biek Do-

nostiatik Usurbilera lekualdatu-

ko dute euren egoitza nagusia.

Michelin fabrikak dagoeneko

erabiltzen ez duen lurzoru bat

erosi, eta, 40 milioi euro inguruko

inbertsioa eginda, bi enpresei

«etorkizuneko erronkei erantzu-

ten» lagunduko die gune berriak.

45.562 metro koadroko eremua

da, eta 600-700 langile ariko dira

lanean espazio horretan.

Xabier Arregi Usurbilgo alkate-

ak joan den asteko hitzarmen eki-

taldian azaldu zuenez, «espazio

hutsak edo degradatuak berrera-

biltzea» da udalaren erronketako

bat. «Eta hirigintza ez-espekula-

tiboan urratsak egitea». Usurbil-

go Udala bera, Elkar, Gureak eta

Michelin horregatik izan dira bi-

delagun azken hilabeteotan. «Zi-

nez aberatsa eta emankorra izan

da prozesua».

Esparru erabat desberdinetako

taldeak dira Elkar eta Gureak. Jo-

xe Mari Sors Elkar fundazioko le-

hendakariak zehaztu duen mo-

duan, «hainbat arlotan euskara

eta euskal kultura bultzatzea» da

Elkar taldearen misioa. Gureak

taldeak, berriz, ahalmen desgai-

tasunen bat daukatenei eta, bere-

ziki, adimen desgaitasunen bat

daukatenei egokitutako lan auke-

ra egonkorrak sortzen eta kudea-

tzen laguntzen du, industriaren,

zerbitzuen eta marketinaren sek-

toreetan, bereziki. Alkortak azal-

du duenez, Gipuzkoa osora zabal-

duta daukate euren lan sarea

—Candy enpresa zenaren lurrak

erosita, Bergaran daukate biga-

rren gune nagusia, automozio

alorrekoa—. «Eta urtero berrehun

bat lanpostu sortzen ari gara az-

ken urteotan, industria arloari

ematen dizkiogun zerbitzuei lo-

tuta, batez ere». Eta, hain zuzen

ere, hazkunde horretan ezinbes-

tekoa zuten gune handi eta eroso-

ago baterako pausoa ematea.

«Lasarte-Oriako tailerra dauka-

gu egoera kaskarrenean; 170 bat

lagun aritzen dira lanean bertan,

eta hori hobetu beharra geneuka-

la ikusi genuen».

Etorkizuneko proiektua sendo-

tzeko etengabeko erronka horre-

tan murgilduta, antzeko argazkia

atera du Sorsek ere: «Gaur egun

badauzkagu metroak, gaitasun

hori badaukagu, baina zahar an-

tzekoak dira gure eraikin gehie-

nak; ez daukate, adibidez, gaur

egun paletizaziorako eta roboti-

zaziorako beharrezkoa den balia-

biderik». Gureak taldearekin el-

Michelin fabrikak erabiltzen ez duen 45.500 metro koadroko lur eremu bat erosita, Elkar eta Gureaktaldeek Usurbilen izango dituzte gune nagusiak 2020. urterako. 40 milioi euro inguruko inbertsioa egingodute bien artean, eta 600-700 langile ariko dira lanean eremu horretan. Proiektuak sendotzea da erronka.

Eskutik helduta, indartuta

ITURRIA: GUREAK

Elkar

GureakGureak

Urbil merkataritza zentroaUrbil merkataritza zentroa

Michelin fabrikaMichelin fabrika

8GIPUZKOAKO HITZA

Ostirala, 2018ko urriaren 26aGaiak

9Gaiak

karlanean, Elkarri ere behar horri

tiraka sortu zitzaion Michelinen

lurrak erosteko aukera.

Euskara eta euskal kultura bul-

tzatzeko misioari helduta, eta

merkatua bera eta kontsumo ohi-

turak aldatzen ari direla kontuan

hartuta, «beste esparru batzue-

tan» lan egin beharra daukatela

azpimarratu du Sorsek. «Eta ildo

horretan hasi ginen inbertsioak

egiten Espainiako Estatuan. Etor-

kizunean bizpahiru banatzaile

izango dira erreferentzia Espai-

niako estatuan, eta horrek erabat

aldatuko du jokalekua; kanpoko

inbertsioak mantentzea eta he-

mengo lanpostuak eta jarduerak

sendotzea da erronka». Alde ho-

rretatik, «sinergia probetxamen-

dua» egin beharra daukatela gai-

neratu du Elkar fundazioko le-

hendakariak. «Gaur egun bana-

keta lanetarako barreiatuta dau-

den guneak bateratu beharra

daukagu horretarako, eta garran-

tzitsua da dauzkagun argitaletxe

guztiek leku berean lan egitea».

Usurbilgo proiektua garatzen du-

tenean, bertatik egingo dituzte

administrazio lanak ere.

Merkatuaren aldaketei adiBehin Michelinen lurrak erdi

bana erosita, bere proiektua gara-

tuko du enpresa bakoitzak. 25

milioi euro inguruko inbertsioa

egingo du Gureak taldeak, eta lau

eraikin sortuko ditu. Batetik, gaur

egun Lasarte-Oriako tailerreko

lanak Usurbilera eramango ditu

enpresak: automozio sektoreko

kable instalazioen muntaketa,

bereziki. «Eta, horrez gain, beste

gune batzuetan banatuta dauz-

kagun tailerrak ere eraikin berri

hauetara eramango ditugu: elek-

tronika arloa, marketina... Indar-

tu egingo dugu Gureak-ek Do-

nostialdean daukan lan aukera».

Laurehun bat langile izango ditu

Gureak taldeak Usurbilgo gune

berrian. «Eta berriak izango dira

horietatik ehun inguru».

Elkarren kasuan, 15-17 milioi

euroko inbertsioa egingo du gune

berrian. «Robotizazioaren arabe-

ra, izan daiteke pixka bat gehiago

ere; ikusiko dugu. Ondo pentsa-

tuta emango dugu pauso bakoi-

tza, negozioa arriskuan jarri

gabe». 180-200 langile inguru

ariko dira lanean Usurbilgo erai-

kin berrian. «Nahiz eta gaur egun

ere, momentu jakin batzuetan,

testuliburuen edo Gabonen era-

ginez, 250 langile inguru ere iza-

ten ditugun». Gune berriarekin

gaur egungo lanpostu horiek

«bermatu» ahal izango dituztela

azpimarratu du Sorsek. «Eta, bi-

gu: ekoizpena, banaketa eta libu-

ru dendak dauzkagu. Eta profe-

sionaltasunez eta militantziaz lan

egiten dugu». Eguneroko jardu-

nerako daukaten kultur indepen-

dentzia ere azpimarratu du Elkar

fundazioko lehendakariak. «Eta

elkarlana, arlo soziala... horiek

dira gure indarguneak».

Etorkizunean, «ekonomiaren

aldaketa guztietan mugitzen as-

matzea» ezinbestekoa izango

dela azpimarratu du Alkortak.

«Automatizazioa, robotizazioa...

Errealitate horretara egokituz,

desgaitasunen bat daukatenei lan

mundura jauzi egiten laguntzen

jarraituko dugu guk». Lan mun-

duko aldaketak aldaketa, «eus-

kara eta euskal kultura oinarri

hartuta» jarraituko du lanean El-

karrek ere. «Zerbitzu ona ema-

nez, erreferentzia izaten jarrai-

tzea da gure erronka».

GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko urriaren 26a

dea egin ahala, sortuko dira beste

lanpostu batzuk ere». Egitura

oso-osoa aintzat hartuta, gaur

egun 430-450 langile inguru

dauzka Elkarrek. Iazko datuak

aintzat hartuta, 127 milioi euro

fakturatu zituen.

Elkarren balio jakin batzuei

helduta lan egiten dutela esan du

Sorsek: «Egitura propioa dauka-

Bertrand Touraton (Michelin), Xabier Arregi (Usurbilgo Udala), Iñaki Alkorta

(Gureak) eta Joxe Mari Sors (Elkar), joan den asteko ekitaldian. GUREAK TALDEA

Gaur egun badauzkagumetroak, gaitasun horibadaukagu, bainazahar antzekoak diragure eraikin gehienak»Joxe Mari SorsElkar fundazioko lehendakaria

«Urtero berrehun batlanpostu sortzen arigara, industria arloariematen dizkiogunzerbitzuekin, batez ere»Iñaki AlkortaGureak taldeko presidentea

‘‘

Erik Gartzia Egaña Oiartzun

Euskaldunak, hiz-

kuntza gutxitu baten

komunitateko kide

moduan, parekidee-

kiko sinpatia gisako

bat senti dezake askotan. Hitzak

erabat ezberdinak izan arren,

sentsazio bera eduki dezake hiz-

kuntza galtzeko arriskuaren au-

rrean, diglosia kasuetan edo beste

hainbat errealitatetan.

Sentipen horiek ekintza bihur-

tu zituzten Garabide kultur elkar-

teko kideek, eta hizkuntza lanki-

detzarako gobernuz kanpoko

erakunde gisa sortu ziren. Elkar-

lanaren oinarrian alde biek eman

eta jaso egiten dutenez, Garabide-

ko kideek euskalgintzaren espe-

rientzia eskaini diete gainontzeko

hizkuntza gutxituen komunita-

teei. Azken hamarkadetan Euskal

Herrian egindako lana ezagutzera

ematea da erronka. Garabideko

kidea da Mikel Mendizabal, eta

baita EHUko Munduko Hizkun-

tza Ondarearen Unesco Katedra-

ko kidea eta Easo institutu poli-

teknikoko irakaslea ere.

Mendizabalek azaldu duenez,

kooperatiben mundutik sortu

zen Garabide, haien filosofia

txertatzeko asmoa baitzuten.

Zehazki, hizkuntzaren lankide-

tzara bideratu zuten euren jardu-

na. «Gorabeherak izan dira eus-

kalgintzan, baina, gutxienez,

badira 60 urte ibilbideari ekin

zionetik. Gure eskarmentua par-

teka dezakegu munduko beste

hizkuntza gutxituetako komuni-

tateekin».

2011tik, ikastaro bat eskaintzen

dute bi urtean behin: Hizkuntza

Gutxituak Biziberritzeko Aditu

Ikastaroa. Laugarren aldia da aur-

tengoa, eta irailetik abendura ha-

mabi hizkuntza komunitatetako

21 lagun etorriko dira Euskal He-

rrira. «Garabidek urte askoan

mantendu du lankidetza hainbat

herri indigenarekin. Harremana

daukagu indigenekin, eta, ikasta-

roaren berri ematen diegunean,

haiek izendatzen dute Euskal He-

rrira etorriko den pertsona».

Aretxabaletako Huhezi Huma-

nitate eta Hezkuntza Zientzien

Fakultatean ematen dituzte au-

rrez aurreko ikastaroak. Mojen

komentu zahar bat atondu dute

herrian, eta han hartzen dute os-

tatu parte hartzaileek. Ikastaroe-

tarako Aretxabaletan elkartzen

badira ere, Euskal Herri osoan ba-

rrena egiten dituzte txangoak,

euskalgintzaren eguneroko lana

ezagutzeko. Hainbat adibide jarri

ditu Mendizabalek: ikastolak,

Euskaltzaindia, euskarazko ko-

munikabideak, Bilboko Kafe An-

tzokia, Ipar Euskal Herria...

«Lanketa teorikoa egiten dute,

batetik, eta baita lekuko bertako

ezagutza ere».

Hainbeste hizkuntza komuni-

tate elkartuta, Babelgo dorre txiki

baten antza hartzen du Aretxaba-

letako komentuak. Baina, Mendi-

zabalek adierazi duenez, gaztele-

ra ulertzea eskatzen diete ikasta-

roan parte hartuko duten guztiei.

Ez da baldintza bakarra: «Era-

kunde indigenekin harremane-

tan jartzen gara, eta pertsona bat

edo bi aukeratzeko eskatzen die-

gu. Euren hizkuntzan idazten eta

hitz egiten jakitea da beste baldin-

tzetako bat, eta aktibistak iza-

tea». Hego Amerikatik etorrita-

koak izaten dira nagusi, baina ba-

dira amazigen edo kurduen

komunitateko ordezkariak ere.

Mondragon Unibertsitatearen

graduondokoa lortzen dute ber-

taratzen direnek, baina titulua

bera baino garrantzitsuagoa iza-

ten da Euskal Herrian izaten du-

ten esperientzia.

Zabaltzeko konpromisoaTitulua besapean hartuta, ondo-

ren jarraipena egiten dietela ziur-

tatu du Mendizabalek. «Hemen

ikusten dutena euren komunita-

tean zabaltzeko asmoa izaten

dute. Konpromiso hori izaten

dute normalean». Ikastaroaren

amaierako proiektua aurkeztu

behar izaten dute, eta euren ko-

munitatean aplikatu beharrekoa

azaltzen dute bertan. «Normale-

an, aplikatzen dute. Hori bai, bere

ibilbidea egiten du bakoitzak, eta

beti ezin izaten da gauzatu aurrez

uste zen guztia».

Hala ere, dena ez da mugatzen

ikasketara. Bertaratutakoek es-portatu egiten dute beren espe-rientzia. Urrutira joan gabe, atzo

arratsean Oiartzunen hitzaldi bat

eman zuen Sergio Marinao ma-

putxeen komunitateko kideak,

Mai da Bai (eta ez dago ezetzik)dokumentalaren emanaldiaren

ondoren. Aurretik ere egona zen

Oiartzunen, eta, etorri berritan,

Arritxulo aterpetxean igaro zuten

asteburua. Oiartzuarra izanik,

Mendizabalek egiten ditu gidari

lanak: «Haiek gure inguru hau

nolakoa den jabetzea da helbu-

rua, eta kosmobisioa nolakoa izan

daitekeen ikustea». Hizkuntza

lantzetik harago, beste zerbait es-

kaini nahi izaten diete bertaratu-

takoei, egunerokotik ihes egite-

ko. Probetxuzkoa izaten ari da

harremana: «Gure sustraiak eta

kultura non dauden jabetu daite-

zen nahi dugu. Teoria arloan ho-

rrek lagundu egingo diela uste

dugu. Lanean hasita gure kultu-

raren oinarria eta jatorria zein-

tzuk diren ulertzen badute, erra-

zago barneratuko dute dena».

Garabidek hiru hilabeteko ikastaroak antolatzen ditu beste hizkuntza gutxituetakoordezkarientzat. Horiek jatorriko komunitatean aplikatzen dute Euskal Herrian ikasia.

Euskalgintza, esportaziorako

Euskal Herrira iritsi eta berehala, Oiartzungo parajeak ikusteko aukera izan zuten ikastaroan parte hartzen ari direnek. MIKEL MENDIZABAL

10 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko urriaren 26aGaiak

Gure eskarmentuaparteka dezakegumunduko bestehizkuntza gutxituetakokomunitateekin»

«Batetik, lanketateorikoa egiten duguikastaroan, eta,bestetik, baita lekukobertako ezagutza ere»

«Haiek gure inguru haunolakoa den jabetzea dahelburua, etakosmobisioa nolakoaizan daitekeen ikustea»Mikel MendizabalGarabideko kidea

‘‘

Aitziber Arzallus Azpeitia

Bihar hasiko dituzte,

Azpeitian, 36. Eus-

kal Antzerki Topa-

ketak, modu bere-

zian hasi ere: Ima-

nol Elias idazle eta antzerkigile

azpeitiarrak idatzitako Matxina-

da ikuskizuna emango dute, he-

rri antzerki musikal bihurtuta.

Ehun lagun baino gehiago ariko

dira taula gainean, antzezten eta

kantuan, Unai Frantzesenak pro-

pio sortutako doinuek zuzenean

lagunduta.

Azkoitian eta Azpeitian gertatu

zen Gariaren Matxinada, jaun-

txoek gariaren prezioa igo eta he-

rritarrak matxinatu zirenean. Iñi-

go Aranbarrik Apirila eleberrian

kontatu zituen 1766. urtean ger-

tatutakoak. Duela bi urte, gertae-

ren 250. urteurrena zela eta, Az-

peitiko Udalak eta Kultur Ma-

haiak hainbat ekintza antolatu

zituzten urteurren hori gogora-

razteko eta ospatzeko, herriko

historia ezagutarazteko helbu-

ruz. «Imanol Eliasek idatzitako

Matxinada ikuskizuna taulara-

tzea polita izango zela iruditu zi-

tzaigun», azaldu du Xabier Gan-

tzarain Kultur Mahaiko teknika-

riak. Eta erronka horri heldu

zioten, herriko sortzaileekin egi-

teko eta ondo egiteko modua ze-

goela sinistuta.

Ordea, nahikoa lan eman die

asmo hura gorpuzteak. «Kontua

da nahiko konplikatua dela ikus-

kizuna, antzezlan bat delako, bai-

na musikatua eta kantatua, zuze-

neko musikarekin. Aktoreek

kantatu egiten dute», adierazi du

Gantzarainek. «Opera bat da, edo

zarzuela bat; herri antzerki musi-

kala deitu diogu guk».

Orain dela bi urte hasi ziren la-

nean: Unai Frantzesena musika

sortzen, Alaitz Olaizola gidoia

moldatzen eta aktoreak zein izan

zitezkeen pentsatzen... Baina urte

hartan ezin izan zuten aurrera

atera, obrak zailtasun asko zeuz-

kalako. «Orduan hasitako lana

bukatu dugu orain», zehaztu du

Kultur Mahaiko teknikariak.

«Aurtengo udaberrian erabaki

genuen Matxinada egin egin be-

har genuela, eta taldetxo bat osa-

tu genuen gauzak bizkortzeko eta

airean zeuden gauzak lotuz joate-

ko».

Bidean oztopo bat baino gehia-

go gainditu behar izan dute. «Se-

kulako lana izan da, adibidez,

egutegia lotzea, obra noiz eman-

go genuen erabakitzea». Ez baita

txantxa horrenbeste lagun koor-

dinatzea. «Zuzenean jotzen du

Herriko Musika Bandak, eta bes-

tela ere oso egutegi betea izaten

dute haiek. Haiekin hitz egin be-

har izan genuen tartetxoren bat

noiz zeukaten jakiteko eta horren

arabera entsegu egunak zehazte-

ko».

Gantzarainen esanetan, taula

gainean ariko den jendea topa-

tzea izan da beste oztopoa, «an-

tzeztu ez ezik kantatu ere egin be-

har dutelako». «Julian Barrene-

txea abesbatzakoengana eta

Azketa ahots taldekoengana joan

ginen aurrena, eta herritarrenga-

na gero: taldeetan kantatzen du-

tenengana, koroan ibilitakoenga-

na, bertsolariengana...». Azkene-

an, ehun bat lagun izango dira

oholtzan.

Gantzarain pozik dago herrita-

rrek erakutsi duten jarrerarekin.

«Ahal zuenak baietz esan digu,

eta entseguetara etortzerik ez

zeukanak esan digu ezetz. Oro

har, oso eskuzabal parte hartu du

jendeak, eta guretzat oso pozga-

rria da hori». Herritarren jarreraz

gain, Frantzesenak egin duen

lana nabarmendu du Kultur Ma-

haiko teknikariak. «Orduak eta

orduak pasatu baititu obra hone-

tarako doinuak sortzen, bandako

instrumentu guztientzako eta

txistularientzako moldaketak

egiten... Kristoren lana egin du

Frantzesenak».

Ia hutsetik sortzen hasi behar

izan du Frantzesenak. Ia hutsetik,

bai baitzeukan bere aita Jose Luis

Frantzesenak egindako

oinarri txiki bat. «Imanol

Eliasek berak bere ga-

raian izan zuen asmoa

obra hau taularatzeko,

eta saiakera ere egin

zuen. Unai Frantzesena-

ren aitarekin hitz egin

zuen, eta opera baterako

doinuak egiten hasteko

eskatu zion, baina bertan

behera geratu zen azke-

nean, oso konplikatua

zelako», azaldu du Gan-

tzarainek. «Gainera,

Imanolen asmoa orkes-

tra batekin eta kantari profesiona-

lekin egitea zela uste dut, eta, hori,

egundoko lanaz gain, dirutza ere

bada. Neurri batean, horixe bera

egin dugu guk, baina herri ekime-

nez».

Matxinadaantzezlana taulara-

tzea, herriko historiaren parte bat

ezagutarazteko aukera ederra ez

ezik, Imanol Eliasi omenaldia egi-

teko modu polita ere badela uste

du Gantzarainek. «2013an hil zen

Imanol, eta Matxinadada idatzita

baina taularatu gabe zeukan an-

tzezlan bakarra. Badakigu aran-

tza horrekin hil zela, eta hari

omenaldia egiteko modu bat ere

bada hau. Guretzat garrantzitsua

izan da ikuskizuna haren lanare-

kin egitea, eta, aldi berean, baita

haren alargun Itziar Oiartzabal

obran aktore lanetan aritzea

ere».

Azkoitian egiteko aukeraGantzarainek ez daki beste ema-

naldirik egingo ote duten. «Nor-

baitek aipatu zuen ondo egongo

litzatekeela Azkoitian ere egitea,

Azpeitian eta Azkoitian gertatu

zelako 1766ko Gariaren Matxina-

da hura, baina ezer zehaztu gabe

dago oraindik. Oso zaila da denok

elkartzeko moduko egun bat to-

patzea. Azkoitiko proposamenak

aurrera egingo balu, denon arte-

an egun bat adostea lortuko bage-

nu eta jendeak gogoa edukiko

balu, egin egingo genuke, baina

ikusiko dugu». Oraingoz, beraz,

biharkoa da Matxinada ikusteko

aukera bakarra, 22:00etan, Az-

peitiko Soreasu antzokian. Sarre-

rak eskuragai egongo dira gaur,

Sanagustin kulturunean, eta

bihar, Soreasuko leihatilan.

Imanol Eliasek 1766ko Gariaren Matxinadaren inguruan idatzitako obra taularatukodute bihar Soreasu antzokian. Ehun bat lagun ariko dira herri antzerki musikalean.

Azpeitiarren ‘Matxinada’

Herritarrak Matxinada antzezlana entseatzen. Ehun bat lagun ariko dira oholtzaren gainean, antzezten eta kantatzen. AZPEITIKO KULTUR MAHAIA

Antzezlan bat da, musikatua eta kantatua. Opera bat da, edo zarzuela bat; ‘herri antzerkimusikala’ deitu diogu guk»

«Eliasek taularatu ez zuenantzezlan bakarra da. Arantzahorrekin hil zen, eta harentzakoomenaldia ere izango da hau»Xabier GantzarainAzpeitiko Kultur Mahaiko teknikaria

‘‘

11GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko urriaren 26a Gaiak

Beñat Alberdi Oñati

Hainbat bertsio ditu

Lope Agirre per-

tsonaia historiko-

ak. Besteak beste,

eztabaidagai dago

haren jaioterria zein den: Oñati

edo Aramaio. Askatzailea edo ge-

nozida izan zen ere ez dago argi.

Alde horretatik, beste bertsio bat

emango du bihar Oñatiko LPM

taldeak. Konkistatzailearen ger-

taera historikoak oinarri hartuta,

aldatu egingo diote testuingurua,

eta Perutik herriko hauteskunde-

etara pasatuko da. Xehetasun ho-

rretatik harago, ordea, errealita-

teak badauka beste istorio bat

atzean: film laburrak prestatzetik

film luzeak egitera igaro den la-

gun talde batena, filma grabatze-

ko herritarrak mobilizatu dituen

ekoizlearena.

Filmaren nondik norakoetan

sakondu aurretik, produkzioaren

sorrerarekin lotura zuzena duten

bi aktore aurkeztea komeni da:

Lope Agirre eta LPM ekoizlea. 1511

eta 1515 artean jaio zen Agirre. Ez

dago erabat zehaztuta. Oñatiko

Araotz auzoa jo izan da jaioleku-

tzat, baina Aramaiokoa dela aipa-

tu dute ikerketa berriek. Agirre

1536 eta 1537 artean iritsi zen Pe-

rura, eta konkistatzaile lanetan

jardun zuen han. Baina Eldorado

kondairazko leku edo hiriaren

bila zihoan espedizio baten buru

izendatu zuten 1560an. Bestelako

erabaki bat hartu zuen esplora-

tzaile lanetan: Espainiako errei-

nutik bereiztea. 1561eko martxo-

aren 23an eskutitz bat bidali zion

Felipe II.a Espainiako erregeari.

Lurralde berriak konkistatu

nahian zebilela, 1561eko urriaren

27an hil zuten.

Duela zazpi urte sortu zuten

LPM taldea, Oñatiko Film Labu-

rren Rallyan parte hartzeko

erronkarekin. Makina bat lehia-

tan parte hartu du harrezkero,

Oñatin, Eskoriatzan, Durangon

eta Lekeition. Hamabost film la-

bur ekoitzi dituzte. «Lagunarte-

an ondo pasatzea izan da gure

helburu nagusia, eta istorio diber-

tigarriak sortzea», azaldu du An-

jel Lera taldeko kideak. «Lanei ez

diegu egin autozentsurarik, eta

kontatzen dugun istorioari ga-

rrantzi handiagoa eman diogu

alde teknikoari baino».

Gidoiarekin, elkarlan bilaLerak berak izan zuen ideia. «As-

palditik neukan Lope Agirreri bu-

ruzko lan bat egiteko asmoa; ho-

rri forma ematea bakarrik falta zi-

tzaidan», argitu du LPMko

kideak. Gidoia idatzi eta taldeki-

deei helarazi zien proposamena.

Horrela sortu zen produkzio tal-

dea, film laburretatik film luzee-

tara salto egingo zuen multzoa.

Iraupena gorabehera, hala ere,

nahiago dute filmez hitz egin.

Baina berdina al da film labu-

rrak eta luzeak ekoiztea? LPMko

kideentzat, ez. «Ikus-entzunez-

koen munduan lanean dihardu-

tenekin batu ginen», azaldu du

Andoni Galdos ekoizleak. «La-

nak xehatzeko eskatu ziguten: zer

lekutan grabatu behar genuen,

zenbat pertsona behar genituen,

janzkera...». Lanen zerrenda osa-

tu, eta elkarlan bila hasi ziren; ho-

gei lagun inguruk parte hartu

dute arlo teknikoan.

Aurreprodukzio lanean hasita,

grabaziorako kontuak lotzen hasi

ziren berehala, baina lan gehiago

ere pilatu zitzaizkien: musika

konposatzeko musikariak, story-

board-a marrazteko artistak,

atrezzoaz arduratuko zirenak...

Grabaketei ekin zieten ondoren,

ekainean eta uztailean, bi astebu-

rutan. 70 antzezlek parte hartu

dute grabaketetan, eta oñatiarrak

dira edo Oñatin bizi dira

denak. Hamaseik hitz

egingo dute, ordea; figu-

ranteak dira gainerako-

ak. «Erraza izan zen ak-

toreak lotzea», nabar-

mendu du Lerak. «Elkar

ezagutzen dugu Film La-

burren Rallyan parte

hartu izan dugunok, eta

aktore lanetan jardun

dutenei aipatu genien».

Goizean goiz hasi, eta

iluntzera arte luzatu zi-

tuzten grabaketa lanak,

eta erritmo hori ez da

ohikoa antzezle profesio-

nalak ez direnentzat. Giroa ezin

hobea izan dela azpimarratu dute

antolatzaileek: «Aukera bikaina

izan zen jende berria ezagutzeko

ere», zehaztu du Ane Pico Atrezzo

eta Jantzien Taldeko kideak. Parte

hartzaileentzat sukalde talde bat

ere sortu zuten. Era berean, na-

barmendu dute kalitate handiko

film bat egin dutela kolaboratzai-

leei esker. «Kamerariek, argizta-

penaz edo soinuaz arduratu dire-

nek... guzti-guztiek lan ederra

egin dute euren eremuan», adie-

razi du Iñigo Palacios produkzio

taldeko kideak. «Bikaina da

emaitza».

LPM Oñatiko taldeak osatu berri duen‘Lope Agirre’ filma estreinatuko dute bihar,herrian bertan. Euskal konkistatzailearengertaera historikoak hartu dituzte oinarrilana osatzeko. 70 kidek parte hartuko dute.

Eta Oñati badaEldorado?

Hainbat gazte eta grabazio arduradunak, grabaketa lanetan. LOPE PRODUKZIO TALDEA

Lope Agirre, bere garaiko janzkerarekin. LOPE PRODUKZIO TALDEA

Postprodukzio lana falta zi-

tzaien grabaketa lanak amaituta,

eta kostata, baina lan hori ere bu-

katu dute. Bihar estreinatuko

dute lana, Lope Agirre hil zuten

egunean, Oñatiko gaztetxean.

Ekoizpenean parte hartu dute-

nentzat izango da gehienbat. Etzi,

ordea, bi saio ireki eskainiko di-

tuzte Santa Ana antzokian,

17:00etan eta 18:30ean. Ez da or-

daindu beharko, baina aretoan

bertan eskuratu behar dira sarre-

rak, 16:00etatik aurrera.

LPMko kideak pozik daude

egin duten bidearekin. «Pila bat

ikasi dugu zinemagintzari bu-

ruz», azaldu du Ander Ugarte

Atrezzo eta Jantzien Taldeko ki-

deak. «Ez dakit etorkizunean zer

egingo dugun, baina irakasgai

ederra izan da».

12 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko urriaren 26aGaiak

Aspalditik neukan asmoa Lope Agirreri buruzko lan bategiteko; horri forma emateabakarrik falta zitzaidan»Anjel LeraLPM taldeko kidea

«Kamerariek, argiztapenaz edo soinuaz arduratu direnek...guzti-guztiek lan ederraegin dute euren eremuan»Iñigo PalaciosProdukzio taldeko kidea

‘‘

Unai Zubeldia

Zubiak eraikitzen ari

dira olatu artean.

Taulari helduta joa-

ten dira merkatura,

itsasoari begira an-

tolatzen dituzte kontzertuak,

itsasoko urak zipriztindutako

proiekzioak eskaintzen dituzte

lehorrean... «Kulturak eta kiro-

lak bat egiten dute Federarte Eus-

kal Surf Kultura zirkuituan», ze-

haztu du Maialen Saez Gipuzkoa-

ko Surf Federazioko presidente

eta Euskal Herriko Surf Federa-

zioko presidenteordeak. «Duela

bi urte krisi sakona izan zuen fe-

derazioak, eta surflarien arteko

harremanak lantzen ari gara

orain. Krisiek, beren txarrean, al-

daketarako aukera eskaintzen

dutela esaten dute beti, eta hala

gertatzen ari zaigu guri ere».

Sortu berri duten txapelketen

eredu berriarekin surfak «eraba-

teko iraultza» izan duela azpima-

rratu du Saezek. «Dagoeneko,

surfa baino zerbait gehiago da

gure jarduna; balio batzuk zabal-

tzen saiatzen ari gara». Eta, hain

zuzen ere, balio horiek kontuan

hartuta antolatuko dute bihar Fe-

derarte Euskal Surf Kultura zir-

kuituko bosgarren eta azken txa-

pelketa, Zumaian. Surfeko eta

bodyboardeko Euskal Herriko

Txapelketarekin ekingo diote

egunari, 08:30ean, baina Algorri-

rako irteera, Emakumea Surflari

egitasmoa, surf inklusiboa, sur-

flarien proiekzioak, kontzertuak

eta DJen emanaldiak ere izango

dituzte, goizaldeko ordu txikiak

arte.

Behar bati tiraka, iaz hasi zen

gorpuzten egitura berria. Iazko

Gipuzkoako Txapelketan lehen

aldiz sariak banatzera joan zen

Saez. «Eta txapelketa ez, hileta

ematen zuen hark. Karpa txiki

bat, ia txalorik ez, jendea oso tris-

te... Zerbait egin beharra geneu-

kala ikusi genuen». Esan eta egin.

Gipuzkoako Surf Federazioaren

ekimenez plan estrategikoa gara-

tuta, eraberritu egin zuten Za-

rauzko Surf Txapelketa. «Eta or-

duan erabaki genuen kirolak eta

kulturak eskutik helduta joan be-

harra zeukatela». Oso emaitza

ona lortu zuten estreinako urte-

an, eta Euskal Herriko eta Gipuz-

koako surf federazioek elkarlana

indartzea erabaki zuten jarraian,

egitura berri hori proba bakarrera

mugatu beharrean, zirkuituko

proba garrantzitsu guztietara za-

baltzeko. «Alde horretatik, Kata-

pulta Tour Gipuzkoarekin ere si-

natu genuen elkarlan hitzarme-

na, sortu berria genuen proiektua

sendotu ahal izateko». Katapulta

Tour Gipuzkoak musika taldeak

uzten dizkio federazioa-

ri, jaialdi egunetan parte

har dezaten. «Horrez

gain, federatuta daude-

nen artean artistak de-

tektatzen saiatzen gara,

haiek ere emanaldietan

parte har dezaten».

Antolatzaileak «oso

pozik» daude egitasmoa

sendotzen ari dela ikusi-

ta. Pixkanaka-pixkana-

ka bidea eginez, gaur

egun bost txapelketa

dauzka Federarte Euskal

Surf Kultura zirkuituak:

apirilean, Zarauzkoa; uztailean,

Gipuzkoako Txapelketa, Donos-

tian; abuztuan, Deban; joan den

urriaren 6an, Orion; eta azkena,

bihar, Zumaian. «Alde horreta-

tik, euren inplikazioagatik eske-

rrak eman beharrean gaude herri

bakoitzeko surf eskolei eta tokian

tokiko udalei; asko ari zaizkigu la-

guntzen».

Surf inklusiboa, gertutikKirola eta kultura uztartuta,

ekarpen berezia egiten ari da zir-

kuitua, baina pauso bat harago

joaten saiatzen dira txapelketa

bakoitzean. «Besteak beste, in-

gurumena zaintzea ere bada gure

nortasunaren parte». Eta, urruti-

ra joan gabe, bihar irteera bat

egingo dute Algorrira, hango

errealitatea ezagutzeko —ez da

beharrezkoa aurrez izena ema-

tea—. «Horrez gain, berdintasuna

ere lantzen dugu zirkuituan,

Emakumeak Surflari egitasmoa-

rekin». Eta baita kirol inklusiboa

ere, Gipuzkoako eta Euskal Herri-

ko Kirol Egokituko Federazioekin

sinatuta daukaten hitzarmenari

esker. «Ekintza horiek ez dira

izaten ezintasunen bat daukate-

nentzat bakarrik; herritar guztie-

kin lantzen dugu kirol egokitua».

Zumaiako surflarien proiek-

zioa eta sari banaketa amaituta,

musikaren txanda iritsiko da

iluntzean. Deus Ez eta Rural Zom-

bies taldeen emanaldiak izango

dira lehenengo, 22:30ean hasita,

eta Goiko, Huegun eta Uranga

DJen txanda iritsiko da gero.

«Herria dinamizatzen dugu kon-

tzertu horiei esker». «Gogotik»

lan egin behar izaten duten arren,

Saezek argi dauka iaz martxan ja-

rri zuten bidea sendotzea dela

etorkizuneko erronka. «Betida-

nik, ghetto baten gisakoa izan da

surfaren kultura, eta hori hautsi

nahi dugu pixkanaka».

Kirola eta kultura elkarrengana gerturatzeko sortu zuten, iaz, Federarte Euskal SurfKultura, eta oso emaitza onak lortzen ari dira. Bihar amaituko da zirkuitua, Zumaian.

Elkarlana indartzeko olatua

Urriaren 6an Orion egin zuten Federarte Euskal Surf Kultura egitasmoan parte hartu zuten herritarretako batzuk. RITXI GOYA / GIPUZKOAKO SURF FEDERAZIOA

13GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko urriaren 26a Proposamena

Txapelketa ez, hileta ematenzuen iazko Gipuzkoako lehiak.Zerbait egin beharrageneukala ikusi genuen»

«Betidanik, ghetto batengisakoa izan da surfarenkultura, eta hori hautsinahi dugu pixkanaka»Maialen SaezGipuzkoako Surf Federazioko presidentea

‘‘

EGITARAUA

Biharko egun osoko festa antola-

tuta daukate Zumaian:

08:30.Euskal Herriko Surf eta

Bodyboard Txapelketa, Itzurunen.

10:00. Irteera Algorrira, Zumaiako

Natur Taldeak antolatuta.

12:00.Emakumea Surflari.

Eskolak Itzurunen.

16:00.SUP inklusiboa, portuan.

17:30.SUP inklusiboa, portuan.

18:00.SUP inklusiboa, portuan.

18:30.SUP inklusiboa, portuan.

19:30.Zumaiako surfisten proiek-

zioak, Tximista tabernan.

22:30.Deus Ez, Amaia plazan

(euria eginez gero, Torre Berrin).

23:30.Rural Zombies, Amaia pla-

zan (euria eginez gero, Torre Be-

rrin).

01:00.DJ Goiko, Itzurun tabernan.

02:30.DJ Huegun, Tximista taber-

nan.

03:30.DJ Uranga, Tximista taber-

nan.

MUSIKA

ADUNALandarbaso abesbatza.bGaur, 20:30ean, elizan.

ANOETAUrrifest Jaia: Txili Pipar.bBihar, 21:00etan, Zimiterion.

ARETXABALETAAraba TxistuBanda.

b Igandean, 12:30ean, Arkupen.

ARRASATE2 Princeses Barbudes.bGaur, 18:00etan, Kulturaten.

ARRASATEDesorden, Batec, Piztupunk eta TxeRIPkumeak.

bBihar, 22:00etan, gaztetxean.

AZKOITIAKaotiko eta Kobrazulo.bBihar, 22:30ean, plazan.

AZPEITIAPiztiak.bGaur, 22:00etan, Orkatzen.

BEASAIN Jazpana Fest: Pho-Bo,Giante, Voltaia, Toundra, La URSS

eta Lie Detectors.

bGaur, 21:30ean, Bernedoenean.

BEASAIN Jazpana Fest: Trakamatraka.

bBihar, 17:30ean, Bernedoenean.

BEASAIN Jazpanna Fest: Noir Socha, Serrulla, Jamie 4 President,

Aitor Etxebarria, The Mani-Las,

The Limboos, Rufus T. Firefly, Vulk

eta El Txef A.

bBihar, 19:00etan, Bernedoenean.

BEASAINGoierriko txistulariak.bBihar, 19:30ean, Gernika

pasealekuko frontoian.

BEASAINThe Salt Lake Vocal Artists.

bAsteazkenean, 19:00etan,

San Martingo baselizan.

BERASTEGIBi Zaldi eta Estarlus.bBihar, 23:00etan, Urepelen.

BERASTEGIMyriam Ulanga.b Igandean, 12:00etan, San Martin

Toursekoaren elizan.

BERASTEGIArtaNtxuriketan.bOstegunean, 19:00etan,

erabilera anitzeko gelan.

BERGARAEkidazu abesbatza.b Igandean, 12:30ean, Seminarixoan.

DONOSTIAAutumn.bGaur, 18:00etan, Intxaurrondo

kultur etxean.

DONOSTIAMaria Barandiaran.bGaur, 19:00etan, Aiete kultur etxean.

DONOSTIALuke Armstrong eta Araoz Gazte abesbatza.

bGaur, 19:30ean, Miramongo

Anfiteatroan.

DONOSTIAOtxote Ozenki.bGaur, 19:30ean, Villa Araozen.

DONOSTIAManez eta Kobreak.bGaur, 20:00etan, Lugaritzen.

DONOSTIAPeter Bjorn.bGaur, 20:00etan, El Coheten.

DONOSTIABBCko Orkestra Sinfonikoa.

bGaur, 20:00etan, Kursaalean.

DONOSTIAThe Last Jack & Cane.bGaur, 20:00etan, Dokan.

DONOSTIASystema Solar.bGaur, 22:30ean, Dabadaban.

DONOSTIAVodun eta The Soulbreaker Company.

bBihar, 20:30ean, Dabadaban.

DONOSTIAMeinstein.bBihar, 20:30ean, Dokan.

DONOSTIASergio Dalma.bBihar, 20:30ean, Kursaalean.

DONOSTIAUrgull, Sua eta Modus.bBihar, 21:30ean, Mogambon.

DONOSTIAAne Artetxe.b Igandean, 12:30ean,

Covent Gardenen.

DONOSTIASalt Lake Vocal Artists.b Igandean, 20:30ean,

Mariaren Bihotza elizan.

DONOSTIABoogarins.b Igandean, 20:30ean, Dabadaban.

DONOSTIAPauline eta Juliette.bAsteartean, 19:30ean,

Euskaltzaindiaren egoitzan.

DONOSTIAVal Ensemble.bAsteartean, 20:15ean,

Karmeliten elizan.

DONOSTIAConvivium Singers.bAsteazkenean, 20:00etan,

Ibaetako Espiritu Santo elizan.

DONOSTIAGhost Number & HisTipsy Gypsies.

bAsteazkenean, 20:30ean,

Dabadaban.

DONOSTIAHalloween jaia.bAsteazkenean, 00:00etan,

Dabadaban.

DONOSTIAMikrokosmos.bOstegunean, 19:30ean,

San Martzial elizan.

DONOSTIAMaiorano.bOstegunean, 20:00etan,

Dabadaban.

DONOSTIALos Secretos.bOstegunean, 21:00etan,

Kursaalean.

EIBARAndres Egiguren orkestra.bGaur, 20:00etan, Koliseoan.

EIBARCielito Musika Banda.b Igandean, 12:30ean, Koliseoan.

ELGETAKantu zahar bazkaria,Francisco Santxotena, Aitor Ibarra

eta Angel Mariezkurrenarekin.

bBihar, 14:00etan, El Rincon

de Lolan.

ERRENTERIALanbroa.bGaur, 19:30ean, Mikelazulon.

GETARIAThe Guests eta Oki Moki.bAstelehenean, 20:30ean,

gaztetxean.

HERNANI2 Princeses Barbudes.bBihar, 12:00etan, Biterin.

HONDARRIBIAMG Banda etaRighteous Way.

bBihar, 22:00etan, Psilocybenean.

IRUNArise Sound System feat.Puppa Congo & Carlton Shepherd

eta Esther Sound Sister.

bGaur, 22:00etan, Tunk aretoan.

IRUNMotorhits eta Left Hook.bBihar, 21:30ean, Tunk aretoan.

LEGORRETAKepa Junkera.bGaur, 19:30ean, Herri antzokian.

LEZOEuphoric.

bBihar, 19:30ean, Txerrimuñon.

OÑATITrikiti Jaialdia: Dorronsoro,Arakama eta Larreburu; Alaitz,

Maixa, Kristina eta Amaia; Mirari,

Zaloa, Aintzane eta Ander; Xabi,

Edurne, Ainara eta Oihana; Izer

aita-semeak, Lutxur eta Epelde;

Gari, Iñaki, Iban eta Iker; eta Maddi,

Ane eta Irati.

bBihar, 17:30ean, Santa Anan.

OÑATILos Tiki Phantoms.b Igandean, 12:30ean, Gaztelekuan.

OÑATILa Banda del Abuelo.b Igandean, 19:00etan, Itturrin.

ORDIZIAKinokai Youth Choir Kanami.

bBihar, 20:00etan, parrokian.

ORDIZIAOreya abesbatza.b Igandean, 20:00etan, parrokian.

ORDIZIADaarler Vocal Consort.bAstelehenean, 20:00etan,

parrokian.

ORDIZIAPlektrum Ensemble.bOstegunean, 18:30ean, parrokian.

TOLOSAUdal Musika Banda.bGaur, 20:00etan, Larramendin.

TOLOSAEraso eta Niketz.bGaur, 22:30ean, Bonberenean.

TOLOSA Jordan Sramek & KEAAhots Taldea.

bBihar, 19:00etan, Jesusen Alabak

kaperan.

TOLOSAHell Beer Boys eta Orreaga 778.

bBihar, 22:30ean, Bonberenean.

TOLOSAAlaiki Metal.bBihar, 23:00etan, Larramendin.

TOLOSATolosako AbesbatzaLehiaketaren inaugurazioa:

Vokalna Akademija Ljubljana,

Aco Biscevic, Breda Zakotnik,

Martina Burger, Teja Udovic

Kovacic etaUrsa Krzic.

bAsteazkenean, 20:00etan,

Leidorren.

TOLOSATolosako AbesbatzaLehiaketa: Kinokai Youth Choir

Kanami, KUP taldea, The Ateneo

Chamber Singers eta Entrevoces.

bOstegunean, 16:00etan,

Leidorren.

TOLOSATolosako AbesbatzaLehiaketa: I Vocalisti, Landarbaso,

Oreya eta Batavia Madrigal Singers.

bOstegunean, 19:30ean, Leidorren.

TOLOSABoom Boom Kid eta Humus.

bOstegunean, 22:30ean,

Bonberenean.

URRETXUGoiargi abesbatza.b Igandean, 19:00etan, San Martin

de Tours elizan.

ZARAUTZOreya abesbatza.bBihar, 20:30ean, Frantziskotarren

elizan.

ZARAUTZSalt Lake Vocal Artists.bAstelehenean, 20:30ean,

Frantziskotarren elizan.

ZUMAIARural Zombies eta Deus Ez.

bBihar, 22:30ean, Amaia plazan.

ZUMARRAGAUdal Musika Banda.b Igandean, 13:00etan, Zelai Ariztin.

ANTZERKIA

ARETXABALETA Javier Liñera &Ekoma: Tendríamos que haber em-

pezado de otra manera.

bGaur, 22:00etan, Zaraian.

ARETXABALETADiego Perez:San José, hecho un Cristo.

b Igandean, 19:00etan, Zaraian.

ASTIGARRAGAHika: Txarriboda.

bBihar, 20:00etan, kultur etxean.

Tolosa b Nazioarteko Abesbatza Lehiaketa

Ahotsarekin jolasean1969an sortu zen Tolosako Abesbatza Lehiaketa, eta 50. ekitaldia izan-

go du aurtengoa. Asteazkenean hasiko da, hilaren 31n, eta igandean

amaituko da, azaroaren 4an. Dagoeneko amaituta daude lehiaketa ofi-

zialeko saio guztietarako sarrerak. Irudian, iazko talde irabazlea: The Re-

sonanz Children’s Choir Indonesiakoa. ASIER IMAZ / TOLOSALDEKO ATARIA

14 GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko urriaren 26aAgenda

ATAUNPollo Rosa: Gertrudisen

lagunak.

bGaur, 17:00etan, Artadin.

AZPEITIA Imanol Elias: Matxinada.

bBihar, 22:00etan, Soreasu

antzokian.

AZPEITIAOnbeat: De Simba a Kia-

ra. El tributo del Rey León.

b Igandean, 17:00etan, Soreasun.

BERASTEGIPatata Tropikala:

Kalean otso, etxean uso.

b Igandean, 17:00etan, erabilera

anitzeko gelan.

BERGARABrunette Bros:

The gratest and second smallest

circus in the world.

bGaur eta bihar, 19:00etan eta

22:00etan, eta igandean, 12:30ean

eta 18:00etan, Arrizuriaga parkean.

BERGARA2Theatre: Boris & Ingrid.

bGaur, 20:00etan, Seminarixoan.

BERGARABehibi’s: Trabajos

de interior.

bGaur, 22:30ean, gaztetxean.

BERGARA Iñaki Mata: Welcome!.

bBihar, 12:30ean, kalean.

BERGARAOnirica Mecanica:

Alicia y las ciudades invisibles.

bBihar, 20:00etan, Seminarixoan.

BERGARAYtuquepintas: Jojo.

bBihar, 23:00etan, San Martin plazan.

BERGARAPotx eta Lotx: Herriko

festetan.

b Igandean, 17:30ean, Osintxuko

frontoian.

BERGARARoberto White: Sueños 1.

b Igandean, 20:00etan,

Seminarixoan.

DONOSTIANode: Cronopia.

bGaur, 20:00etan, Tabakaleran.

DONOSTIATxotxongilo: Itsasminez.

bBihar, 17:30ean, Larrotxene kultur

etxean.

DONOSTIAGorakada: Ulisesen

bidaia.

bBihar, 18:00etan, Lugaritzen.

DONOSTIAAtx Teatroa: 7ak bat.

b Igandean, 19:00etan, Larratxon.

EIBARMag Lari: Dolce vita.

bBihar, 20:00etan, Koliseoan.

ELGOIBARTaupada: Logikomitoak.

bGaur, 22:00etan, Bolatokian.

ERRENTERIAMons Dansa:

Wabi-Sabi.

bGaur, 18:00etan, Niessen aretoan.

ESKORIATZABeatriz Egizabal: Ttak.

b Igandean, 19:00etan, Zaldibar

antzokian.

HERNANIHuts Teatroa: Hozkailua.

b Igandean, 19:00etan, Milagrosan.

LAZKAOMaddi Zubeldia eta

Bernadette Luro Iratzoki: Oroitzen

naizeno.

bAsteartean, 18:30ean, Maizpiden.

LEGORRETATxalo: Moko zorrotza.

b Igandean, 19:30ean eta 22:30ean,

Herri antzokian.

OREXABazen Behin: Sexijentziak

askatuz.

bGaur, 22:00etan, Ostatuan.

PASAIAPixkol@bis: Siete mujeres.

bGaur, 19:00etan, Trintxerpeko

udal aretoan.

PASAIALes Figuretes: La caja

mágica.

bGaur, 20:30ean, Txrintxerpeko

udal aretoan.

PASAIATrapu Zaharra: Sefiní.

bBihar, 20:00etan, Gudari plazan.

PASAIAPez Limbo: Oxido.

b Igandean, 19:00etan euskaraz,

eta 20:00etan gazteleraz, Zirikan.

SORALUZEDemode Quartet:

Todos los musicales o casi.

bBihar, 20:00etan, Herri antzokian.

TOLOSAEngruna Teatre:

Loops.

bBihar, 18:30ean, Topic aretoan.

URNIETA 7bubbles: Burbuja.

b Igandean, 17:30ean, Saroben.

DANTZA

ARRASATEZiomara Hormaetxe:

Biopiracy.

bBihar, 19:30ean, Amaia antzokian.

DONOSTIACielo Raso: Piedra.

bBihar, 20:00etan, Gazteszenan.

DONOSTIABelle Swing jaialdia:

lindy hop ikastaroa eta dantzaldia.

bAsteartean, 19:00etan,

Tabakaleran.

ELGETAHerrixa Dantzan.

b Igandean, 19:00etan, Espaloian.

URRETXU Juan Antonio Urbeltz &

Argia: Martin Zalakain.

bBihar, 20:00etan, Ederrena

pilotalekuan.

Donostia b Fantasiazko eta Beldurrezko Zinema

Ausartenentzat bakarrikGaur hasiko da 29. Fantasiazko eta Beldurrezko Zinema Astea, Donos-

tian. Azaroaren 2ra arte, 23 film luze eskainiko dituzte Sail Ofizialean, eta,

film laburrez gain, hainbat emanaldi berezi ere prestatu dituzte. Antzoki

Zaharra eta Viktoria Eugenia antzokia izango dira bi gune nagusiak. Jato-

rrizko bertsioan ikusi ahal izango dira filmak, azpidatziekin. Irudian, Erre-

mentari filmaren lantaldea; iaz aurkeztu zuten, Donostian. JUANAN RUIZ / FOKU

BERTSOLARITZA

ANDOAINAmaia Agirre, Jexux

Mari Irazu, Aitor Mendiluze eta

Haritz Mujika.

bAsteazkenean, 19:30ean, Goiburun.

BEASAINMaddi Aiestaran,

Maialen Lujanbio, Aitor Mendiluze,

Aitor Sarriegi, Jone Uria eta

German Urteaga .

bGaur, 22:30ean, Usurbe antzokian.

BEASAINTxistulari alardea:

Iñaki Apalategi eta Aitor Sarriegi.

bBihar, 19:30ean,Gernika

pasealekuko fontoian.

ERRENTERIAAmets Arzallus,

Sustrai Colina, Andoni Egaña, Igor

Elortza, Jon Maia eta Alaia Martin.

bBihar, 19:00etan, Niessenen.

ESKORIATZAHaizea Arana,

Oihana Arana, Oihana Bartra

eta Beñat Gaztelumendi.

bGaur, 22:00etan, Zaldibar

antzokian.

ZALDIBIAAndoni Egaña

eta Sebastian Lizaso.

b Igande eguerdian eta

bazkalondoan, Ardiki Egunean.

HITZALDIAK

BERASTEGI Jaime Altuna:

Gau Beltzaren ospakizunak.

bGaur, 16:00etan, erabilera

anitzeko gelan.

DONOSTIAGotzone Higuera

eta Leire Rivas: Euskal emakume

konpositoreak.

bGaur, 19:00etan, Tabakaleran.

PASAIA Josu Ozaita eta Jaime

Altuna: Itzalitako kalabazen

berpiztea.

bAstelehenean, 19:00etan,

Donibaneko Uberan liburutegian.

IKUS-ENTZUNEZKOAK

DONOSTIAFantasiazko eta

Beldurrezko Zinemaren 29. Astea.

bBihartik azaroaren 2ra bitartean.

BESTELAKOAK

ANDOAINMaider Alzelai kontalaria.

bAsteartean, 17:30ean, Basteron.

BERGARAMaite Franko kontalaria.

bGaur, 18:00etan, liburutegian.

DONOSTIALur Korta kontalaria.

bGaur, 18:00etan, Lugaritzen.

DONOSTIAPlazara Goazen: Koldo

Izagirrerekin ibilaldia, eta bazkaria.

bBihar, 10:00etan, Intxaurrondo

kultur etxetik.

DONOSTIASorgina Txirulina.

bAsteartean, 18:00etan, Aiete

kultur etxean.

EIBARNerea Ariznabarreta

eta Mariano Hurtado: Ezberdin

bezain eder ipuin musikatua.

bBihar, 18:00etan, liburutegian.

LAZKAO Ines Benngoa kontalaria.

bGaur, 17:00etan, liburutegian.

15GIPUZKOAKO HITZAOstirala, 2018ko urriaren 26a Agenda

Eider Goenaga Lizaso

Sagardogile liburua argitaratuberri du Joseba Urretabizkaia ar-gazkilariak (Tolosa, 1965), JoxemiSaizar kazetariarekin batera. Sa-gardogintza XXI. mendean eza-gutzen den bezalakoa izatea lortuduen sagardogile belaunaldi batelkarrizketatu dute, tradiziotikmodernitaterako jauzia egin zuenbelaunaldi bat, hain zuzen. He-meretzi sagardogileri eman dietehitza, eta irudiek ia testuek adinagarrantzi duten liburua osatudute.Nola sortu zen Sagardogile libu-

rua egiteko ideia?

Nik badut editorial txiki bat, Xi-barit izenekoa, eta euskal kultu-rarekin eta tradizioarekin loturaduten hainbat liburu atera ditugujada. Herri kirolekin hasi ginen,eta iaz, adibidez, aizkolarien in-guruko liburua kaleratu genuen;aurten, harri-jasotzaileei buruz-koa ere aterako dugu. Tolosan,berriz, ehun urte bete dituztendenden ingurukoa atera genuen.Protagonistekin hitz egin eta bio-grafia moduan ateratako libu-ruak dira denak.Eta sagardogileekin gauza bera

egitea bururatu zitzaizun?

Hasiera batean, sagarrari buruz-ko zerbait egitea zen nire asmoa;baina horrelakoak eginda daude,eta ikusi genuen adin batetik au-rrerako sagardogileen biografiakegitea egokia izan zitekeela, inte-resgarria zela... eta halaxe hasi gi-nen.Hemeretzi sagardogile aukera-

tu zenituzten biografia horiek

egiteko. Zein izan zen aukerake-

tarako irizpidea?

Aholkua eskatu genuen zerrendaegiteko. Gu sagardotegietara joa-ten gara, eta sagardozaleak baga-ra, baina beste irizpide batzuk erebehar dira aukeraketa egiteko.Beraz, Gipuzkoako SagardogileenElkartearekin eta Sagardo Ma-haiarekin harremanetan jarri, etahaiekin batera osatu genuen ze-rrenda.65 urtetik gorakoak dira elka-

rrizketatutako guztiak?

Bai, hori izan zen guk jarri genuenirizpideetako bat, 65 urtetik gora-koak izatea. Eta, bestea, bizirikegotea; badaude biografia egiteamerezi duten eta hilda dauden sa-gardogileak, baina guk haiekinhitz egin nahi genuen biografiaosatzeko. Bestalde, argazkilarianaiz ni, eta hori zaintzea gusta-tzen zait; irudia oso garrantzitsuada niretzat. Beraz, bizirik daude-nekin egin nahi genuen, eta haiekirudietarako ematen duten jokoa

aprobetxatu. Tamalez, prozesuhonetan hil egin zen sagardogile-etako bat, Etxe Zurikoa, baina jaliburua martxan zegoenez, etaharekin egon ginenez, liburuanegon badago.Lurralde guztiko sagardotegiak

sartzeko ahalegina egin duzue?

Hernaniko eta Astigarragako sa-gardotegiak dira gehienak, bainabadaude Tolosaldekoak eta Goie-rrikoak ere, eta baita Debako bes-te bat ere.Debako Rosario Arruti da bio-

grafietan agertzen den emaku-

me bakarra.

Bai, hala da; bera da bakarra. Besteaskotan bezala, sagardotegietanere emakumearen lana garrantzi-tsua ez ezik ezinbestekoa ere izanda, baina, normalean, itzaleko la-na izan da beraiena. Beraz, bio-grafiak gizonenak izan arren,saiatu gara emakumeen presen-

tzia hori nabarmentzen, eta baitestuetan eta bai argazkietan horiadierazten.Aurkezpenean nabarmendu ze-

nutenez, tradizioa eta moderni-

tatea uztartuz, sagardogintzari

ezinbesteko bultzada eman zio-

ten sagardogile horiek.

Zalantzarik gabe. Aurreko belau-naldietan sagardotegiak etxeko-entzat, auzokoentzat eta inguru-koentzat izaten ziren, batez ere;

eta sagardogile belaunaldi honekoso pauso garrantzitsua ematenjakin izan zuen; sagardotegiakXXI. mendean kokatu zituen. Be-re bidea eta bere merkatua zein

zen aurkitu eta definitu zuen ba-koitzak; batzuek urte osoan ema-ten dute janaria, beste batzuekgehiago indartu dute botilatzea...Belaunaldi honek profesionaliza-zioa eta industrializazioa garatuzuen sagardogintzaren mun-duan.Eta zein ondorio atera daiteke

hemeretzi biografia horietatik?

Betidanik gogorra izan da baserriinguruko bizimodua; oso bizimo-du lotua da. Eta berdina gertatzenda sagardogileen kasuan ere. Bai-na jende gogorra dela esango nu-ke, beti lanerako prest dagoena,lanari beldurrik ez diona, sakrifi-katua... Eta azkarra ere bai, jakinizan dutelako sagardogintzari etasagardoari dimentsio berri batematen.Sagardogileekin hainbat orduz

egon eta gero, zerk harritu zaitu

gehien haiek esandakotik?

Harritu-harritu, ez dakit, esperogenuena kontatu digute gutxi go-rabehera. Baina egia da lehen eza-gutzen ez genituen hainbat gauzaikasi ditugula liburua egiten aritugaren bitartean; eta atentzioaeman didan gauzetako bat da de-nek esaten dutela gaur egun garaibatean baino askoz errazagoa delasagardoa egitea. Teknologiak as-ko erraztu du beraien lana, eta iadenek esan digute garai bateanaskoz gogorragoa zela sagardoaegitea.Argazkilaria zara zu, eta, ondo-

rioz, argazkiek, irudiek eta disei-

nuak garrantzi handia dute libu-

ruan, ezta?

Bai, dudarik gabe, irudi txukunbat emateak beti laguntzen diotestuari. Oso liburu bisuala da Sa-gardogile, paper berezi batean in-primatu dugu, eta asko zaindudugu alor hori; azkenean, batezere hori da nire arloa, eta ezin zenbestela izan.Argazkiak egiterakoan, edo au-

keratzerakoan, zein izan da iriz-

pidea?

Irizpide jakin bat bete dugu dene-kin. Sagardogilearen erretratua-rekin hasten gara, sagardotegia-ren argazki bat sartzen dugu gero,sagardogilea txotx egiten edo sa-gardotegiko lanean jartzen dugujarraian, eta sagardogilea seme-alabekin edo ilobekin agertzenden irudi batekin amaitzen dugugehienetan. Izan ere, sagardogile-ak kontatutako istorioa dago ba-tetik, baina ez da hor amaitzen,eta liburu honekin adierazi nahiizan duguna da badagoela jarrai-pena, badagoela etorkizuna.

«Belaunaldi honekXXI. mendean kokatuzituen sagardotegiak»

Joseba Urretabizkaia b ‘Sagardogile’ liburuaren egilea

Gipuzkoako hemeretzi sagardogileren hitzezko eta irudizko erretratuaosatu du Joseba Urretabizkaiak, Joxemi Saizar kazetariarekin batera.Definizio bat ematekotan, jende gogorra, langilea eta azkarra dela dio.

GIPUZKOAKO HITZAOSTIRALA, 2018ko urriaren 26a

Zuzendaria: Unai Zubeldia. Argitaratzailea: Euskal Editorea

Lege gordailua: SS-1514-2010

www.gipuzkoa.hitza.eus b gipuzkoa@hitza.eus

sELKARRIZKETA

«Liburu honekinadierazi nahi izanduguna da badagoelajarraipena, badagoelaetorkizuna»

Joseba Urretabizkaia eta Joxemi Saizar, Sagardogile liburuaren aurkezpenean. GORKA RUBIO / FOKU

SAGARDOGILEAK

Hemeretzi sagardogileren

biografiekin osatu dute libu-

rua Joseba Urretabizkaiak eta

Joxemi Saizarrek: Juan Jose

Aburuza (Aburuza), Juan Goi-

koetxea (Altzueta), Jose Gre-

gorio (Begiristain), Jose Mi-

guel Bereziartua (Bereziartua),

Jose Cruz Calonge (Calonge),

Rufino Zipitria (Eguzkitza),

Juan Bautista Goikoetxea

(Elorrabi), Felix Garmendia

(Etxe Zuri), Isidro Iguaran

(Eula), Jose Goñi (Gurutzeta),

Juan Ignacio Astiazaran (Iruin

Astiazaran), Jose Mari Lasa

(Isastegi), Asentxio Intxauspe

(Itxas-buru), Sebastian Zaba-

legi (Oiarbide), Jose Antonio

Iparragirre (Otatza), Joaquin

Otaño (Petritegi), Rosario

Arruti (Txindurri Iturri), Miguel

Zapiain (Zapiain), eta Jose An-

tonio Gainzerain (Zelaia).