HIRI HONDAKIN SOLIDOEI BURUZKO HEZKUNTZA … fileNondakin bakoitza bere tokira: birziklapena 48 16. Hondakin espioitza 50 17. Eta gero, zer? 55 18. HHSen tratamendu pantara irteera

HIRI HONDAKIN SOLIDOEI BURUZKO HEZKUNTZA MATERIALAK 3

JARDUERA FITXATEGIA

Aurkibidea

Sentsibilizazio jarduerak 3

1. Kuberren aurkezpena 3

2. Mankomunitatearen gutuna 7

3. Kontsumoa eta hondakinak 10

Ezaguera jarduerak 12

4. Batzarrak hitz egiten du 12

5. Ikastetxeko detektibeak gara 13

6. Zein erlazio dut hondakinekin? 15

7. Zaborraren ikertzaileak 16

8. Sortzen ditugun hondakinak zenbaki biribiletan 18

9. Zabor gehiegi! 20

10. Zaborretara botatzen duguna 24

11. Berria aztertzen 26

12. Irtenbideak bilatzen 37

13. Supermerkatura irteera: bazterketa eta murrizpena 39

14. Jostailu tailerra: berrerabilpena 41

15. Nondakin bakoitza bere tokira: birziklapena 48

16. Hondakin espioitza 50

17. Eta gero, zer? 55

18. HHSen tratamendu pantara irteera 57

Egintza jarduerak 59

19. Hondakin biltzaileak 59

20. Nik egiten dut, zuk egiten duzu, berak egiten du 61

Sintesi/komunikazio jarduerak 63

21. HHSei buruzko erakusketa 63

Ebaluazio jarduerak 65

22. Jarraipen fitxa (irakasleentzako jarduera) 65

23. Zun zer diozu? 67

2Hiri Hondakin Solidoei buruzko Hezkuntza MaterialakJARDUERA FITXATEGIA

Sentsibilizaio jarduerak

1. Kuberren aurkezpena

DESKRIBAPENA

Pertsonaia batek idatzitako gutunaren irakurketa, eskolako hondakinen ikerketa bat egiteko ikasleei gonbi-datzen diena.

GARAPENA

Irakasleak Kuberrek utzitako gutuna irakurriko du. Gutunarekin batera, hondakinekin zerikusia duten gauzezbeteriko zakua ere agertuko da. Gutuna irakurri ondoren, poltsatik gauzak banan-bana aterako ditu eta gal-dera batzuk eginen ditu.

EGILEA/ITURRIA

Arbuniés y Lekunberri Asociados SL.


Antolakuntza

✔ Talde handia.

Materialak

✔ Kuberren gutuna.

✔ Kuberren irudia taldeari.

✔ Zaku handia.

✔ Hondakinekin zerikusia duten gauzak: ontziak,

papera, kartoia, poltsak…

✔ Galdetegia. Prestakuntza.

Tokia

Ikasgela.

Lantzen diren helburuak

✔ Hondakinen eta gure eguneroko bizitzaren arteko erlazioaz jabetzea.

Gomendatutako mailak

✔ Haur Hezkuntza eta Lehen Hezkuntzako 1. zikloa.

Iraupena

20 minutu.

Prestakuntza

Jarduera egin baino lehen materiala biltzen joa-tea komeni da.

Irakasleak, olgeta edo eguerdi orduak aprobetxa-tuz, gutuna eta poltsa ikasgelan utzi ahal ditu.

Nork zuzendua

Irakasleak.

MATERIAL OSAGARRIAK

Pertsonaiaren gutuna

Kaixo lagunok:

Zer moduz zaudete? Ongi egonen zareten espero dut.

Beste edozer baino lehen neure burua aurkeztuko dizuet, zeren nik ezagutzen zaituztet bainazuek ni ez. Nire izena Kuber da eta eskolan bizi naizen zakarrontzia naiz. Baina ez naiz bakarra.Badakizue?hemen ni bezalakorik asko dago. Forma eta kolore ezberdinetakoak gara eta gurebarruan zaborra botatzeko balio dugu, horrela ez da hortik egonen. Baina, ba al dakizue non bizigaren? Nola erabiltze gaituzten? Zenbat garen?...Ziur aski zuetako askok jakinen duzue. Bainatira, gu hobeto ezagutzera gonbidatzen dizuet. Horretarako sorpresaz beteriko zaku hau ekarridizuet, zuek aurkikuntza egiteko.

Honetaz gain, laguntza eskatzeko ere idazten dizuet gutun hau zeren…badakizue zer? Lanazgainezka nabil. Ah! Ez dizuet esan zertan lan egiten dudan! Detektibea naiz eta zuen eskolanikerketa egiten ari naiz. Nire laguntzaileak izan nahi duzue? Baietz espero dut. Egin behar duzue-na oso erraza da: eskolan dagoen zaborraren kopurua ikertu behar duzue, ea non botatzen denzaborra, zenbat zakarrontzi dauden, ea zaborra birziklatzeko banatzen den, e.a. Hau guztia iker-tzen duzuenean, mezu bat bidali iezadazue helbide elektroniko honetara:

Helbidea: [email protected]

Beno, laguntxoak, lanean jarraitu behar dut. Zuen berriak espero ditut.

Laster arte.


Pertsonaiaren irudia


Galdetegia

✔ Zaborrari buruzko ezaugarri orokorrak:

❂ Zer da?

❂ Nolakoa da?

❂ Ezinbestekoa da?

❂ Non botatzen da?

❂ Eta gero, nora eramaten dute?

❂ Zabor gehiegi botatzen dugu?

❂ Atsegina da? Zein usain dauka?

✔ Zaborraren bilketari buruz:

❂ Eskolan, zenbat zakarrontzi mota dago?

❂ Zer bota behar da bakoitzean?

❂ Ongi erabiltzen ditugu?

✔ Konponbideak:

❂ Zer egin dezakegu zabor gutxiago botatzeko?

❂ Zer egin dezakegu birziklatzeko?


2. Mankomunitatearen gutuna

DESKRIBAPENA

Mankomunitateak laguntza eskatzen duen gutunaren irakurketa abiapuntua izanen da hiri hondakineiburuzko aldez aurreko ezaguerak, galderak eta proposamenak jasotzeko.

GARAPENA

Irakasleak Mankomunitatearen gutuna ozenki irakurriko du.

Ondoren, irakasleak zuzendutako galdera batzuen bidez, eskolako hiri hondakinei buruzko jarrera behatu-ko dute ikasleek. Horretarako ondoko galderen zerrenda erabili ahal da.

Arbelean ezaguerak, beharrak eta interesak idaztean joanen da irakaslea. Gero orri batean lan egin nahiduten guztia idatziko da.

EGILEA/ITURRIA



Antolakuntza

✔ Talde handia.

Materialak

✔ Mankomunitatearen gutuna.

✔ Hondakinei buruzko galderen zerrenda

(aukerakoa).

Tokia

Ikasgela.




Lehen Hezkuntzako 2. eta 3. Zikloak.

Iraupena

20 minutu.

Prestakuntza

Gutunaren hutsunean eskolari dagokion manko-munitatearen izena jarri behar da.

Sartu gutuna gutun-azal batean eta ireki ikasleenaurrean.

Nork zuzendua

Irakasleak.

MATERIAL OSAGARRIAK

Mankomunitatearen gutuna

Kaixo neska mutilak:

( ) mankomunitateko presidentea naiz eta zuen laguntza behar dudalako idaztendizuet.

Mankomunitatean garrantzi handia ematen diogu ingurumen osasuntsua edukitzeari, horregatikgure herriak politagoak eta osasuntsuagoak izateko lanean ari gara. Ikusi al dituzue azken bola-da honetan landatutako zuhaitz berriak eta ze polita dauden gure lorategiak?

Ingurumena hobetzeko zabor gutxiago sortzea ere dugu helburua, baita hondakinak ongi bereiz-tea ere.

Eta puntu honetan zuen laguntza oso garrantzitsua da. Lagundu ahal diguzue zabor gutxiagosortzera eta hobeto birziklatzera?

Lan honetarako eskukaldi bat ematea espero dugu.

Agur bero bat denontzat:

Presidentea


Hodakinei buruzko galderen zerrenda


✔ Zer dira hondakinak?

✔ Normalean sortzen ditugun hondakin mota.

❂ Ikasgelan: papera, kartoi mehea, gastatutako boligrafoak eta arkatzak, pintura...

❂ Jolastokian: bildukinak eta ontziak, janari-hondakinak...

✔ Materialen jatorria:

❂ Nondik ateratzen dira?

❂ Material hauek egiteko lehen gaia naturatik hartzen da?

✔ Erabilerari buruz:

❂ Berrerabili ahal ditugu hondakin hauek?

❂ Birziklatu ahal dira?

✔ Irtenbideak:

❂ Zer egin dezakegu eskolan zabor gutxiago sortzeko?

❂ Zer egin dezakegu gosaria bilgarri gutxiagorekin ekartzeko?

❂ Zer egin dezakegu papera alferrik ez galtzeko?

❂ Zer egin dezakegu ikasgelan materiala ongi eta alferrik galdu gabe erabiltzeko

(koadernoak, paper-zorroak, kartoi-meheak, pinturak...)?.

❂ Nola lagundu ahal diogu birziklapenari?


DESKRIBAPENA

Bideo bat ikustea (2 iragarki: Ecoembesen birziklapenarena eta Ekologistak Martxanen kontsumismoarena)eta ondorengo hausnarketa.

GARAPENA

Bi iragarkiz osatutako bideoa ikustea, bat birziklapenari buruzkoa eta bestea kontsumismoari buruzkoa(material hauek eransten dira).

Ondoren, irakasleak zuzendutako galderen bidez, kontsumoa eta hondakinen ekoizpenari buruzko hausnar-keta eginen da. Irakaslea eransten den galdera zerrendaz baliatu ahal da.

Arbelean ezaguerak, beharrak eta interesak idaztean joanen da irakaslea. Gero orri batean lan egin nahiduten guztia idatziko da.

GEHIGARRIZKO IRADOKIZUNA

Kanpaina ezberdinetako birziklatze kartelak edota iragarki publizitarioak banatu ahal zaizkie ikasleei ondo-rengo hausnarketan abiapuntua izateko.

Kartelak prentsan edo interneten bilatu beharko lirateke, edo mankomunitatean galdetu.

EGILEA/ITURRIA

Arbuniés y Lekunberri Asociados SL-ek egina Ecoembes-en eta Ekologistak Martxan-en materialak erabiliz.

Antolakuntza

✔ Talde handia.

Materialak

✔ Iragarki edo kartelen bideoa.

✔ Kontsumo eta hondakinei buruzko galderen

zerrenda (aukerakoa).

Tokia

Ikasgela.



✔ Kontsumo ohiturak eta hondakinen ekoizpena erlazionatzea.


DBH.

Iraupena

30 minutu.

Prestakuntza

Ez.

Nork zuzendua

Irakasleak.

3. Kontsumoa eta hondakinak


MATERIAL OSAGARRIAK

Kontsumo eta hondakinei buruzko galdetegia

✔ Zer dira hondakinak?

✔ Ba al dute zerikusirik kontsumoarekin?

✔ Gehien sortzen ditugun hondakin motak.

❂ Ikasgelan: papera, kartoi meheak, bukatutako boligrafoak eta arkatzak, pintura...

❂ Jolastokian: bilgarriak eta ontziak, janari-hondakinak...

❂ Kalean: litxarrerien bilgarriak, latak...

❂ Etxean.

✔ Materialen jatorria:

❂ Non hartzen dira?

❂ Naturatik hartzen da lehengaia material hauek egiteko?

✔ Erabileraren inguruan:

❂ Berrerabili ahal ditugu hondakin hauek?

❂ Birziklatu ahal dira?

✔ Irtenbideak:

❂ Zer egin ahal dugu hondakin gutxiago sortzeko eskolan?

❂ Zer egin ahal dugu hainbeste bilgarri ekartzeko hamaiketakoarekin?

❂ Zer egin ahal dugu papera ez xahutzeko?

❂ Zer egin ahal dugu ikasgelako materiala ongi erabiltzeko xahutu gabe?

(koadernoak, paper-zorroak, kartoi meheka, margoak...).

❂ Nola lagundu ahal dugu gehiago birziklatzeko?


EZAGUERA JARDUERAK

4. Batzarrak hitz egiten du

Antolakuntza

✔ Talde hadia.

Materialak

✔ Kolore ezberdinetako bi kartoi mehe.

✔ Errotuladoreak.

✔ Arbela.

✔ Gaineratutako galderak.

Tokia

Ikasgela.




Haur Hezkuntza eta Lehen Hezkuntzako 1. zikloa.

Irupena

30 minutu.

Prestakuntza

Ez.

Nork zuzendua

Irakasleak.

DESKRIBAPENA

Galderen eta proposamenen bilketa ikasleen aurretiko ezagueren, beharren eta interesen inguruan.

GARAPENA

Irakasleak zuzendutako galderen bitartez arbelean apuntatuko dira ikasleen aurretiko ezaguerak, beharraketa interesak.

Horretarako arbela hiru zatitan banatuko dugu: zer dakigu (ezker aldean), jardueren proposamena (erdian),eta zer jakin nahi dugu (eskuin aldean). Horren ondoren, zer dakigu eta zer jakin nahi dugu-ren inguruko ida-tziko gauza guztiak koloreko kartoi-meheetan idatziko da. Batean zer dakigu-ren ingurukoak idatziko dira etabestean zer jakin nahi dugu-ren ingurukoak. Behin idatzirik, ikasgelan jarriko da denek ikusi ahal izatekomoduan, (onena proiektua egiteko ikasgelako txokoren bat gordetzea litzateke)

Informazio honek aukera zabala ematen dio irakasleari proiektua bideratzeko eta jarduera egokienak auke-ratzeko.

Oharra:Nahi izanez gero 4. eranskineko galderak erabili ahal dira orientabide gisa.

EGILEA/ITURRIA



5. Ikastetxeko detektibeak gara

Antolakuntza

✔ Talde txikiak.

Materialak

✔ Galdetegia.

✔ argazki kamara (aukerakoa).

✔ Arkatza.

Tokia

Ikasgela.



✔ Hondakinen banaketa selektiboari dagokionez norbanakoaren, familiaren eta gizartearen jarrerak

behatzea.


Haur Hezkuntza eta Lehen Hezkuntzako 1. zikloa.

Iraupena

50 minutuko 2 saio.

Prestakuntza

Jarduera egin baino lehen ikastetxeko leku ezber-dinei begiratua egitea komenigarria da (jantokia,komunak, ikasgelak, jolastokia, sukaldea…), aur-kitu ahal duguna kontuan hartu ahal izateko.

Nork zuzendua

Irakasleak.

Deskribapena

Eskolako toki ezberdinetan zeharreko ibilbidea hondakinekin zerikusirik duten objektuak behatzeko.

Garapena

Irakasleak taldeari azalduko dio ibilbidea egin behar dutela eskolatik barna hondakinak non dauden, nonbotatzen diren, etab. ikusteko. Horren ondoren, ikasleak talde txikietan antolatuko dira eta irakasleekin bate-ra, ibilbide bat eginen dute eskolan hondakinak aurkitzeko asmoarekin: jantokia, ikasgelak, pasilloak, jolas-tokia, sukaldea (egonez gero), e.a.

Behar izanez gero eskolako langileei galdetuko diete.

Galdetegia hartuta, irakasleak galderak eginen dizkio taldeari. Taldeak ikusten duena apuntatu eginen da gal-detegian.

Argazki makina izanez gero ongi etorriko da argazki batzuk egitea, 21. jarduerarako ere balioko dute.

Egilea/Iturria



MATERIAL OSAGARRIAK

Ikertzeko galdetegia

Markatu (x) batekin:

✔ Zenbat zakarrontzi dituzue ikasgelan?

❂ Zabor osoa nahasturik botatzen dugun zakarrontzi bakarra dugu (paperak, arkatz

hondakinak, aluminio-papera, e.a.).

❂ Bi, bat papera botatzeko eta bestea gainontzeko hondakinak botatzeko.

❂ bi baino gehiago, ikasgelan zaborra oso ongi bereizten dugu.

✔ Jalostokia, jangela eta pasilloei dagokienez:

❂ Ba al dago bilketa aukeratzaile egiteko zakarrontziak?

❂ Zein dira?

❂ Ba al dago pilak jasotzeko sistemarik?

✔ Zer egiten da eskolan ordenagailuentzako tinta-kartutxoekin eta fotokopiagailuentzako

toner-kartutxoekin?

✔ Eta ordenagailu bat hondatuz gero aldatu behar baldin bada, nora gotatzen dute zaharra?

✔ Zer egiten dute altzariren bat hausten edo zahartzen denean?


6. Zein erlazio dut hondakinekin?

Antolakuntza

✔ Talde handia.

✔ Banaka.

Materialak

✔ Arbela.

✔ Papera.

✔ Arkatza edo boligrafoa.

Tokia

Ikasgela.





Lehen Hezkuntzako 2. eta 3. zikloak eta DBH.

Iraupena

30 minutu.

Prestakuntza

Ez.

Nork zuzendua

Irakasleak.

DESKRIBAPENA

Hondakinen eta gure eguneroko bizitzaren arteko erlazio estuaz jabetzeko balioko duen jarduera.

Denon artean eguneroko ekintza eta hauek eragindako hondakinen zerrenda eginen dugu.

GARAPENA

Irakasleak eguneroko ekintzen zerrendak egitea proposatzen dio taldeari, eta arbelean idazten joanen da.Ondoren, ikasle bakoitzak zerrenda betetzen joanen da era honetan:

Behin egina, zerrendan amankomunean jarriko dira eta zalantzak argituko dira, batez ere hondakinak botabehar diren ontziarekin zerikusia dutenak.

EGILEA/ITURRIA

Ecoembes, Ministerio de Medio Ambiente, Ecovidrio, Fundación Biodiversidad eta Asociación Promoción deActividades Socioculturalesek argitaratutako Lehen Hezkuntzako 3. Ziklorako “Dime dónde vas y te diré dedónde vienes” materialen jarduera baten adaptazioa.

Ordua Ekintza Hondakina Zer egiten du horiekin?

08:00 Gosaltzea Margarina plastikozko Plastiko, metal eta brikenkutxa ontzira botatzen dut.

……… ………. …….. ……..


7. Zaborraren ikertzaileak

Antolakuntza

✔ Talde handia.

✔ Banaka.

Materialak

✔ Informazioa jasotzeko fitxa.

✔ Pisua (aukerakoa)

✔ Matxardak.

✔ Arbela.

Tokia

Etxea-ikasgela.





behatzea.


Lehen Hezkuntzako 2. eta 3. zikloak.

Iraupena

30 minutu (2. zatia).

Prestakuntza

Informazioa jasotzeko fitxa fotokopiatu (bat ikaslebakoitzeko) eta etxera eramateko banandu.

Nork zuzendua

Irakasleak.

DESKRIBAPENA

Etxeko zakarrontzia eta ikasgelako paperontzia aztertzea eta emaitzak alderatzea.

GARAPENA

1. zatia (etxean)

Ikasle bakoitzak etxeko zakarrontzia aztertuko du. Zakarrontzi bat baino gehiago baldin badago, denak iker-tu beharko ditu. Etxean pisua baldin badago, hondakinak pisatuko ditu. Bestela, ale zenbatu ahal ditu (adb.Botila bat, poltsa bat, azal bat, letxuga baten hondarra…). Hau dena lehen irakasleak banatutako fitxa bate-an idatziko du.

2. zatia (ikasgelan)

Talde handian datuak amankomunean jarriko dira, arbelan apuntatuz eta hondakin mota bakoitzaren batez-bestekoa kalkulatuz.

Ondoren, ikasgelako paperontzia aztertuko d, emaitza aurreko batezbestekoen ondoan apuntatuz.

Jarraian, bi analisi alderatuko dira, ondorioak ezarriz.

EGILEA/ITURRIA

Arbuniés y Lekunberri Asociados SL. Ecoembes, Ministerio de Medio Ambiente, Ecovidrio, FundaciónBiodiversidad eta Asociación Promoción de Actividades Socioculturalesek argitaratutako Lehen Hezkuntzako2. Ziklorako “Cada residuo en su sitio” materialen lan-koadernotik ateratako ideia.


MATERIAL OSAGARRIAK

Informazioa jasotzeko fitxa

________ko_______________ren_________ (e)an ____________etan

Etxean bizi garen lagun kopurua -------------------

Gura zakarontzian/tan bazegoen:

Gai organikoa ------------------------------------------kilo edo ale

Beirazko ontziak ---------------------------------------kilo edo ale

Papera eta kartoia -------------------------------------kilo edo ale

Plastikozko ontziak ------------------------------------kilo edo ale

Metalezko ontziak -------------------------------------kilo edo ale

Brikak -----------------------------------------------------kilo edo ale

Pilak -------------------------------------------------------kilo edo ale

besteak ---------------------------------------------------kilo edo ale

GUZTIZKOA --------------------------------------------kilo edo ale

Poltsa, zenbat egunekoa zen? ----------------------


8. Sortzen ditugun hondakinak zenbaki biribiletan

Antolakuntza

✔ Talde txikiak.

✔ Talde handia.

Materialak

✔ Mankomunitateko hondakin ekoizpenaren

eboluzio-grafikoa (mankomunitate bakoitzekoInformazio Txosten Osagarria) .

✔ Mankomunitateko hondakin berreskurapena-

ren eboluzio-grafikoa (mankomunitate bakoi-tzeko Informazio Txosten Osagarria).

✔ Nafarroako eta Espainiako hondakin ekoizpen

eta berreskurapenari buruzko datuak (aukera-koa) (Informazio txostena).

✔ Mankomunitate bakoitzeko biztanle kopurua

(aukerakoa) (mankomunitate bakoitzekoInformazio Txosten Osagarria).

Tokia

Ikasgela.




✔ Hondakinen ekoizpenak sortzen dituen zenbait arazo antzematea.


behatzea.


DBH.

Iraupena

30 minutu.

Prestakuntza

Dokumentu informatiboko grafikoak fotokopia-tzea (bat talde bakoitzeko).

Nork zuzendua

Irakasleak.

DESKRIBAPENA

2001tik 2004ra ikastetxeari dagokion mankomunitatean sortu diren hondakin kopuruaren eboluzioari buruz-ko analisia.

GARAPENA

1. zatia

Irakasleak ikasleak 4 edo 5 pertsona inguruko taldeetan banatuko ditu eta ikastetxeari dagokion mankomu-nitateei buruzko datuekin eginiko bina grafiko banatuko dizkie: bat hondakinen ekoizpenari buruzkoa etabestea hondakinen berreskuratzeari buruzkoa.

Talde bakoitzean mankomunitatean hondakinen berreskuratzearen ehunekoa kalkulatuko du eta ea nahikoaden edo hobe daiteken balioetsiko du. Irakasleak ehuneko hauek grafiko batean ditu, mankomunitate bakoi-tzeko Informazio Txosten Osagarrian agertzen dena.


Jarduera osatzeko, informazio hau Nafarroa eta Espainiari buruzko datuekin pareka daiteke. HorrelaMankomunitatearen egoera bi eskualde hauetako batezbestekoekin konpara daiteke. Alderaketa egiteko,sortutako hondakin totala mankomunitateko biztanle kopuruaz zatitu behar da. Mankomunitateko biztanlemankomunitate bakoitzeko Informazio Txosten Osagarrian aurki daiteke.

2. zatia

Bateratze lana, azalpenak eta argibideak.

EGILEA/ITURRIA



9. Zabor gehiegi!

Antolakuntza

✔ Talde txikiak (4-5 pertsona).

✔ Talde handia.

Materialak

✔ hondakinen pilaketarekin zerikusia duten ara-

zoak irudikatzen dituzten irudiak.

Tokia

Ikasgela.






Lehen hezkuntzako 2. eta 3. zikloak.

Iraupena

20 minutu.

Prestakuntza

Talde bakoitzari banatzeko irudien kopiak egin.

Nork zuzendua

Irakasleak.

DESKRIBAPENA

Kontrolik gabeko zaborren pilaketak sor ditzakeen ondorio txarrak aztertzea.

GARAPENA

1. zatia

Irakasleak ikasleak 7 taldetan banatuko ditu eta talde bakoitzari hondakinen pilaketarekin zerikusia dutenarazoak irudikatzen dituzten irudi bat banatuko dio:

✔ Lekuaren okupazioa (1. irudia).✔ Haizearen kutsadura (2. irudia).✔ Lurraren kutsadura (3. irudia).✔ Uraren kutsadura (4. irudia).✔ Usainak (5. irudia).✔ Osasun arriskua (6. irudia).✔ Ikuste-eragina (7. irudia).Taldeak zein arazoa den asmatu beharko du.

2. zatia

Talde bakoitzak beste taldeei irudia erakutsi eta bere ustezko arazoa esanen die. Talde handian eztabaidatu-ko da.

EGILEA/ITURRIA



MATERIAL OSGARRIAK

Hiri Hondakinen arazoei buruzko irudiak

1. Irudia

2. Irudia


3. Irudia

4. Irudia

5. Irudia


6. Irudia

7. Irudia

Arbizuko zabortegia (Nafarroa). Sakanako Mankomunitateak 2001eko abenduan eginzuen birziklapena hobetzeko “Harrapatu eta… horian sartu” kanpainarako argitaratuzuen egutegitik ateratako argazkia.


10. Zaborretara botatzen duguna

Antolakuntza


✔ Talde haundia.

Materialak

✔ Ikastetxeko baliabideak (liburutegia, internet...).

✔ Dokumentu informatiboa (kontsultatzeko).

Tokia

Ikasgela.





✔ Bazterketa ,murrizpena, birrerabilpena eta birziklapena kontzeptuak ezagutzea.

✔ Hezkuntza zentroa dagoen Mankomunitatearen hiri hondakin solidoen bilketa sistema identifikatzea.


Lehen hezkuntzako 1. eta 2. zikloak.

Iraupena

50 minutu.

Prestakuntza

Irakaslea, saioa hasi baino lehen, ikastetxeko libu-rutegia edo internet erabili ahal izateaz arduratu-ko da.

Nork zuzendua

Irakasleak.

DESKRIBAPENA

Eguneroko bizitzan sortzen ditugun hondakinak osatzen dituzten lehengaiak azterketa.

GARAPENA

1. zatia

Ikasleak 4 edo 5 pertsona inguruko taldeetan banatuko dira.

Talde bakoitzak hondakinak sortzea dakarren eguneroko ekintza bat aukeratuko du (adb. Irakurritako aldiz-kariak botatzea, lataratutako olibak jatea, irratiko pilak aldatzea…).

2. zatia

Ekintza aukeratu ondoren, talde bakoitzak liburutegian, Interneten edo material hauetako dokumentu infor-matiboan informazioa bilatuko du, ondoko galderak argitzeko:

✔ Zakarrontzira botatzen dugun produktua egiteko, zein lehengai erabili dira?

✔ Nondik datoz lehengai horiek? Zein arazo sor daiteke horiek naturatik ateratzen dituztenean?

✔ Erabilitako lehengaia baliabide berriztagarria da edo berriztaezina?

✔ Produktua egiteko, beste baliabideren bat erabiltzen da?

3. zatia

Behin galderak erantzunez gero, txosten batean laburbilduko dira.

4. zatia

Bateratze lana.

EGILEA/ITURRIA




Antolakuntza

✔ 1. zatia talde txikietan (4-5 pertsona).

✔ 2. zatia talde handi batean.

Materialak

✔ Prentsa zatiak (gaineratuta).

Ekintza honetako ematen diren materialak erabildaitezke, nahiz gaiari dagozkion prentsa zatiberriekin osatzea gomendatzen da.Artikulu guztiak lantzea ez da beharrezkoa, batedo biekin aski izan daiteke.

Tokia

Ikasgela.






DBH.

Iraupena

50 minutu.

Prestakuntza

Garrantzitsua da ekintza hau egin aurretik irakas-leak prentsa-zatiak sailkatu eta prestatuak eduki-tzea.

Ekintza honen material osagarrian fotokopia dai-tezken albiste batzuk eskaintzen dira.

Ikasleen laguntza eska dezake ere, taldeka honda-kinei buruzko prentsa dossier bat egiteko.

Nork zuzendua

Irakasleak.

11. Berria aztertzen

DESKRIBAPENA

Hondakinei buruzko prentsako albisteen azterketa, batez ere ingurumen-problematika aipatzen dutenak.

Albisteak aztertu ondoren taldeko lana eginen dugu hondakinek sortzen dituzten arazorik larrienen zerren-da osatzeko, zergatiak ezartzen saiatuz.

GARAPENA

Lehenengo zatia: jardueraren azalpena eta taldeka prentsako albisteei buruzko azterketa

Ikasleak 4 edo 5 pertsona inguruko taldeetan banatuko dira, eta talde bakoitzari albiste bat emanen zaio.

Jarraian, talde bakoitzak irakurri eta aztertu beharko du albistea. Horretarako, eta laguntza moduan, ondo-ko gidoi hau erabil dauteke:

❂ Zein da albistearen ideia nagusiak?

❂ Irakurri duzunari buruz, zer deritzozu? Erlaziorik badu ezagutzen zebuen Nafarroako

hondakinen egoari buruzkoa edo ez? Zergatik?❂ Zerikusirik badu nire eguneroko ohiturek hondakinen problematikarekin?

Bigarren zatia: jardueraren egindako lana amankomunean jartzea

Horretarako talde bakoitzak aldez aurretik bozeramaile bat hautatuko du, bere taldeko ondorioak gainon-tzeko ikasleei azalduko dizkiena.

Talde desberdinetan eman diren interpretazio desberdinak komentatzeko eta parekatzeko aldia da.

Galdera hauek orientabide gisa balio ahal dizute:

❂ Zein albistek eman dizue atentzioa gehien? Zergatik?

❂ Badago elkarren artean kontraesankorrak diren albisterik?

❂ Zergatik?

EGILEA/ITURRIA



Iruñea

Iruñerrian, datorren urtean abiatu nahi dute etxebizitzetako hondakin solidoak jasotzeko bilketapneumatikoa. Arrosadia-Lezkairu auzoen arteko urbanizazio berria eta ArangurengoMutiloarteko auzoa dira aukeratuak. Iruñeko eta Arangurengo udalek eta Iruñerriko Mankomu-nitateak lehen pausoa eman dute horretarako. Sistema horren bidez, ia zortzi mila etxebizitza-tako hondakinak biltzeko azpiegitura eraikiko dute, lur azpian, eta horren bidez zabor poltsak biudalerrien arteko mugan eraikiko den plantara eramanen dituzte, aire sistema baten bidez. Han,gero, kamioek jaso eta hondakin solidoak tratatzeko zentralera eramanen dituzte.

Iruñeko Udalak atzoko gobernu batzordean argi berdea eman zion hitzarmenari, bainaArangurengo Udalak erabakia berretsi behar du oraindik. Nolanahi ere, Iruñean sistema hau mar-txan jarri jarriko dela azpimarratu du Juan Luis Sanchez Muniain Iruñeko Hirigintza zinegotziak(UPN).

Proiektuak bederatzi milioi euroko aurrekontua dauka, eta bilketa datorren urtearen erdian hasliteke. Hitzarmenaren arabera, mankomunitateak kontratatuko du kudeaketa eta mantentzea,eta lanak udalek eginen dituzte, nork bere eremuan.

BERROGEI URTEKO SISTEMA. Bilketa sistema hau, etxebizitzentzat egokituta, Suediako hiri-buruko Subyberg auzoan jarri zuten martxan aurreneko aldiz, 1967an. Seiehun etxebizitza izanziren orduan. Egun, bi mila baino gehiago dira.

Funtsean, xurgatze sistema da oinarria. Etxebizitzetan edo kaleetan biltzeko gutunontziak jartzendira, eta, aire korrontearen bidez, zabor poltsak jasotzeko gune batera eramaten dira.Iruñerrirako pentsatutako sistema automatikoa da, eta, beraz, ez da langilerik behar.

Erabiltzaileentzako hiru gutunontzi egonen dira. Batean, materia organikoa duten poltsak bildu-ko dira. Bestean, papera eta kartoia daukatenak. Hirugarrenean, ontziak jasoko dituzte. Zaborpoltsak pilatu egiten dira gutunontzietan, eta, ordenagailu baten bidez, egunean bizpahiru aldiz,xurgatze sistema martxan jartzen da, bi irizpideren arabera. Aldez aurretik zehaztutako orduetanedo gutunontziak betetzen direnean.

Sistema osoa ordenagailu batek kontrolatzen du. Xurgatze sistema martxan jartzen denean, aire-ak 60 edo 70 kilometro orduko abiaduran garraiatzen ditu poltsak. Hodi nagusia lur azpiandago, bi metroko sakoneran. Biltzeko gune nagusian, airea bereizten da. Han daude bilketa osoakontrolatzen dituzten sistemak, eta baita airea garbitzeko sistemak ere. Zentral batek, batezbeste, 25.000 kilo hondakin jaso ditzake egunero. Hau da, 7.000-8.000 etxebizitzari zerbitzuaematen ahal dio.

BARAKALDO, GASTEIZ ETA DONOSTIA. Egun, mota honetako bostehun bat instalazio daudemundu osoan. Euskal Herrian, Barakaldon jarri zuten martxan duela hainbat urte, eta gaur egun14.000 bizilagunentzako zerbitzua ematen du sare osoak. Joan den abenduan beste 137 gutu-nontzi paratu ziren, Juan Garai, Elkano, Ruben Dario, Murrieta, Arana, Aldapa, Bizkaia, Ibarra etaDolores Ibarruri kaleetan, besteak beste. Lehenagotik, beste ehun bat ziren Ibarra, Portu,


MATERIAL OSAGARRIA

Bilketa pneumatikoa IruñerrianARROSADIA-LEZKAIRU ETA MUTILOARTEKO URBANIZAZIO BERRIETAN JARRIKO DUTE MARTXAN ZABORRA BILTZEKOSISTEMA, NAFARROAN LEHE ALDIZ

ALBERTO BARANDIARÁN

Murrieta, Nafarroa, Bizkaia, Ramon y Cajal, Auzolan eta Herriko Plazan, eta Urbanen. Udalabeste bilketa zentro bat eraikitzen ari da Beurkon, eta datorren udaberrian piztu nahi du.

Gasteizen, Alde Zaharrean jarri zen indarrean sistema hau, duela bost urte, eta, nahiz eta arazo-ak izan ziren zaborra biltzeko zentralaren inguruan, egun martxan dago. Halaber, eraikitzen aridiren auzo berrietan -Salburua, Zabalgana eta Lakuako hainbat zonatan-, bilketa sistema hau jar-tzea pentsatuta daukate. Donostian, bestalde, aurreproiektua dago Loiolako itsasadar bazterre-tan eta Amara inguruan jartzeko mota honetako bilketa.

Baina, nahiz eta bilketa honen onurak azpimarratzen dituzten -garbitasuna, eraginkortasuna-,talde ekologisten kritikak ez dira falta izan. Argudio nagusiak, lurra zulatzean hainbat hiritanagertzen diren hondakin arkeologikoak; gutunontzien ahoak estuak izanda, haien inguruan pol-tsa pilaketak sortzen direla; sistemak argindarraren bidez funtzionatzen duela, eta horrek ener-gia gastua goratzen duela; poltsak ezkutatuta, zaborra bera ondo kudeatzeko herritarrek dutenardura ezkutatzen dela.

Berria. 2006ko irailaren 6an



Etxeko zaborren –teknikoki, hiri-hondakin solidoen (HHS)– bilketa eta ondorengo tratamenduatokiko agintarien eta hiritar gehienen kezka da. Udalek kudeatzen dituzten bost eurotik bat zer-bitzu horretara bideratzen omen da baina, halaz ere, bertan egin beharreko inbertsioak gorakadoaz etengabe: 1995 urtean espainiar bakoitzak, batez beste, urtean 378 kilo hondakin eginzituen (egunean kilo pasatxoa) eta 2003an zifra hori 502 kilotara igo zen 1,4 kilo hondakin, eguneta laguneko), hau da, %33 hazi zen. Beraz, Europako mailetara gerturatzen ari gara (1,5 kiloegun eta biztanleko).

Egoerari irtenbidea bilatzeko xedez lege-bilbe zorrotza sortu da eta, hainbat administraziok(Europakoa, estatukoa, erkidegokoa eta tokikoa) hondakin kontuetan eginiko arau-zerrendakugariak diren arren, Espainian azpimarratzekoak dira Ontzien eta Ontzi-hondakinen 11/97Legea, Hondakinen 10/98 Legea eta Hiri Hondakinen plan Nazionala, 2000 eta 2006 urteen arte-an aplikatzekoa. Plan horren helburuetako bi dira, 2006 urtearen amaierarako, materia organi-koaren erdia konpostatzea (hondakin organikoen deskonposatze biokimikoa, berotan) eta paper,kartoi eta beiraren %75 birziklatzea.

Hiri-hondakinen bilketa eta sailkatze sistemak Espainiako 17 hiritan aztertu du CONSUMEREROSKI-k: Alacant, A Coruña, Bartzelona, Bilbo, Kordoba, Granada, Logroño, Madril, Málaga,Oviedo, Iruñea, Donostia, Sevilla, Valentzia, Valladolid, Gasteiz eta Zaragoza. Zerrendan Murtziaere sartzekoa zen arren, zerbitzuaren kontzesioa daukan enpresaren eta Udalaren jarrerak (eska-turiko datuak emateari uko egin zioten) galarazi zuten hiru hori azterketan agertzea.

Hiri-Hondakinen Plan Nazionalaren aplikazioa amaitzeko urtebete geratzen den honetan egoeraez da bikaina, inondik ere. Geroz eta hondakin gehiago sortzen ditugu: 17 hirietako batez bes-tekoa ia 1,3 kilo zabor da, eguneko eta biztanleko; dena den, Bartzelonan 1,52 kiloraino ekoiz-ten dute eta Valladoliden 1,03 kilo baizik ez. Hondakinen biltze selektiboa egiteko azpiegiture-tan ere hautematen dira aldeak: Iruñea eta Kordobako edukiontzien ugaria nabarmentzekoak da(Plan Nazionalak 2006 urtearen hondarrerako agintzen dituen gutxienekoetatik urrun) bainaBartzelona, Zaragoza eta Madril ekipamendu kaskarrenekoak direnez, badute zertan hobetuafranko.

Deigarria da, era berean, hamabost hirietatik seitako udalek birziklatzen dituzten hondakineiburuzko nahi adina daturik ez daukatela entzutea; beraz, hiritar xeheak hainbat motatako zara-mak sailkatzen egiten dituen ahaleginak egitea merezi ote duen galde diezaioke bere buruari.

Aldeak hautematen dira bilketa-sistema batetik bestera: hiri gehien-gehienetan edukiontziakbaliatzen diren arren, beste baliabide osagarri bat dago eskura maiz: bilketa pneumatikoa, atezate egiten dena.

Zabor kontzeptuagatik hiritarrak ordaindu behar izaten duen tasa kobratzeko modua ere, lekubatetik bestera biziki aldatzen denez, prezioak konparatzea harik eta zailago bihurtzen da horre-la: hiri gehienetan urtean behin kobratzen da (Sevilla eta Granadan izan ezik, horietan hileankobratzen baitute), hiri batzuetan kopurua aldatu egiten da eta beste batzuetan finkoa da.Kobratzeko unean aplikatzen diren irizpideak (kalearen kategoria fiskala, ur-kontsumoa, etxebi-zitzaren tamaina, etc.) ere arras desberdinak dira, kontsumitzaileak jasotzen duen faktura beza-la: Sevillan hilean gutxienez 1,79 euro kobratzen da (hots, urtean 21 euro baino zerbait gehixe-ago) eta, beste muturrean, Bilboko gehienekoa 148 euro da.

Zaborrak: informazio gutxi eta tokian tokiko berariazko kudeaketaUDAL BATZUEK BIRZIKLATZEN DUTEN HONDAKINEN PROPORTZIOA EZ DAKITE (AGIAN NAHIAGO DUTE EZ JAKINA-RAZTEA), BESTE BATZUEK EZ DUTE ZERBITZUA KOBRATZEN; EKIPAMENDUAK BIZIKI ALDATZEN DIRA, BATETIK BES-TERA


Aipaturiko 17 hiri horietako biztanleek, batez beste, 1,3 kilo hondakin sortarazten dituzte eguneta biztanleko. Bartzelona, Bilbo, Granada, Alacant eta Kordoban biztanle bakoitzak urtean 500kilotik gora egiten du; Gasteiz eta Valladoliden, berriz, 400 kilo baino gutxiago.

Azpiegiturak

Hamazazpi hirietan, batez beste, 500 biztanleko beira-ontzi bat badago ere (horixe da 2006 urteamaierarako Arautegiak agintzen duen gutxienekoa), Iruñean ia bi dituzte (1,93) bainaBartzelona (0,73), Madril (0,77) eta Zaragozan (0,85) biziki urruti dabiltza arauak betearaztenduen gutxienekotik. Desberdintasun hori paper-kartoiei dagokienez ere agertzen da berriro:azterlan honetako batez bestekoa 1,5 edukiontzi da bostehun biztanleko, baina Iruñean hirubaino gehiago dira; Bartzelonan (0,72), Zaragozan (0,79) eta Madrilen (0,80) ez dira inondik eregutxieneko kopurura iristen. Eta horrelako zerbait gertatzen da ontziak jasotzeko edukiontzienkasuan ere: 500 bizilaguneko batez beste ia edukiontzi bat dagoelarik, A Coruñan 9 dauzkate(hondakin ez-organikoak biltzen dituzten edukiontziak dira; bertan ontziak ere sartzen dira bainageroago bereizi eginen dira, birziklatzera eramateko), eta Bartzelona, Alacant, Valentzia, Gasteizeta Málagan, 500 biztanleko beti ere, bat baino gutxiago daukate.

Garbigune edo eko-parkeei (hondakin mota zehatz batzuk botatzera izen horretako bilketaselektiboko instalazioetara joan daiteke hiritarra, berariazko udal-edukiontzia ez dagoenean)dagokiela, Valentzian ez dago bakar bat ere baina Bartzelonan 16 finko eta 4 mugikor daude:horrek azalduko luke hiriko kaleetan zergatik dauden edukiontzi gutxiago.

Nolanahi ere, hirietan biltzen den zaborretik zein proportzio birziklatzen da? Deigarrien gerta-tzen dena udalek datu hori ez edukitzea edo, bederen, jakinarazi nahi ez izatea da. Esate bate-rako, Alacant, Bartzelona, Kordoba, Granada, Logroño, Madril, Málaga, Sevilla eta Valladolidekoudalek CONSUMER EROSKI-ri jakinarazi diotenez, guztira birziklatzen dituzten hondakinei buruz-ko daturik bat ere ez daukate. Azpimarratzekoa, era berean, hiriek birziklatzen omen dituztenbeira, paper eta kartoi, ontzi eta pilen kopuruetan, toki batetik bestera hautematen den aldenabarmen-nabarmena. Donostian bildutako beiraren %58 birziklatzen da eta Valentzian %33baizik ez. Antzeko aldeak gertatzen dira paper eta kartoiei (Iruñean, jasotakoaren %48 birzikla-tzen da eta Valentzian %20 bakarrik) eta ontziei dagokienez (bildutakoaren %38 Iruñean eta%10 Valentzian). Bestetik, birziklatzera eramaten diren baturiko pila kopuru zehatza Bilbok etaIruñeak soilik dakite: %12 Bilbon eta %79 Iruñean. Gainerako hiriek ez dute datu hori ezagu-tzen edo ez dute ematen.

Tarifak

Aipatu bezala, bai tarifak kalkulatzeko irizpideetan, baita kontsumitzaileari kobratzen zaizkiondiru-kopuruetan ere, alde handiak agertzen dira. Udalerri gehienetan tarifa urtean behin kobra-tzen da eta kopurua, oro har, aldatu egiten da (Donostia eta Oviedon izan ezik: hor 57 eta 60euro kostatzen da zerbitzua beti). Gainerakoetan aldeak dezentekoak dira: Logroñon 17 eta 109euro artean kostatzen da, Bilbon 36 eta 148 euro artean, Kordoban 36 eta 126 euro artean, ACoruña 52 eta 59 euro artean eta Alacanten 19 eta 47 euro artean. Salbuespenak Granada etaSevilla dira: hilean kobratzen dute. Sevillan 1,79 eta 21,73 euro artean eta Granadan kopurufinko bat (6,1 eta 9,2 euro atean) gehi kopuru aldakorra (ur kontsumoaren araberakoa, bi hirie-tan ere).

Zabor-txartela kobratzeko maiz baliatzen den irizpidea kalearen kategoria fiskala den arren(horrelaxe egiten da A Coruña, Bilbo, Kordoba, Logroño eta Zaragozan) beste hainbat hiritan iriz-pide bat baino gehiago konbinatzen dira. Alacanten etxebizitzaren tamaina hartzen da aintzat;Granadan, kalearen kategoria fiskalaz gainera, ur kontsumoa ere kontuan hartzen dute.Harrigarria bada ere, Madril eta Málagan ez dago kontzeptu horretarako tasa finkorik, Sevillankontsumituriko ur kopuruaren arabera bakarrik aldatzen da eta Bartzelonan, berriz, etxebizitza


bakoitzean dauden ur-puntuen kopuruaren arabera. Valentzia eta Valladoliden IBI-n sartzen daeta Iruñean etxebizitzaren balio katastralaren arabera aldatzen da (hiri horretako batez bestekoa56 euro da, urtean).

Nola osatzen da zabor poltsa?

Osagai nagusia materia organikoa da (edukiaren %40 edo %50 janari hondakinak eta lorate-gietako zaramak dira), hurrena paper eta kartoia dator (%20 - % 25), ontziak ondoren (%15 -%20 metal zein plastikozko ontziak, tetra-brik, eta antzekoak dira) eta beira, atzenean (honda-kinen %10 inguru). Datu hauek sektoreko adituak eman dituzte. Udalek emanikoetatik ezerargirik ezin ondoriozta daiteke: Valladolid, A Coruña, Sevilla, Valentzia, Kordoba eta Iruñeakbakarrik dauzkate udalerri horretan biltzen den materia organikoaz datu zehatzak (horixe izanikzabor poltsako osagai nagusia, kopuruz) eta gainerako udalek “gainerakoak” izeneko ataleansartzen dituztenez, ez dago materia organikoaren berariazko bilketarik edo, bestela, udalek ezdakite kontzeptu horretan zenbat batzen duten. Dena den, aipaturiko sei hiri horietan ere erre-alitateak ez dira berdinak: Valladoliden materia organikoa guztira batutakoaren %12ra iristen ezdelarik, A Coruñako proportzioa %18 da eta Sevillan, Valentzian, Kordoban eta Iruñean %35etikgora doa.

Azterturiko 17 hirietan paper eta kartoizko hondakinak, batez beste, zarama poltsaren %10,5badira ere, aldeak daude leku batetik bestera: Oviedo, Valentzia, Iruñea eta Sevillan kopuru hori%20 inguru dabil eta Alacant, Madril, Valladolid, Zaragoza, Kordoba, Málaga eta A Coruñan ezda %5,5era heltzen.

Beira eta ontziak guztirako hondakinen %4ra ez dira iristen; atal hauetan aurrekoetan baino txi-kiagoak dira hirien arteko desberdintasun eta aldeak. Beira gehien batzen dutenak Iruñea etaValentzia dira (%8 inguru) baina Málagan ez da %1era heltzen. Ontziei eta ontzi-hondakineidagokienez, Oviedo eta Valentzian bildurako hondakinen %12 dira; Alacant eta Málagan,%1etik behera dabiltza. Alde horiek guztiak, dena den, nekez uler daitezke.

Bilketa sistema: edukiontziak, batik bat

Etxez etxeko zabor bilketa-ereduak antzekoak dira hiri denetan. Zarama biltzea dela eta, ia tokidenetan baliatzen dira kaleetan dautzan edukiontziak, bi salbuespenez: Oviedon (etxebizitzeta-ko ezkaratzetan biltze selektiboa egiteko berariazko sistema ezarrita dago) eta Gasteizen. Denaden, edukiontzi klasikoez gainera, hiri-hondakinak biltzeko bestelako metodoak ere baliatzendira hiri askotan. Bartzelona, Bilbo, Gasteiz eta Sevillako kale batzuetan bilketa pneumatikoa era-biltzen da (hiritarrak zarama berariazko edukiontzietan uzten ditu eta horiek, lurpeko mekanis-mo batek xurgatu eta bilketa-gune batera eraman ondoren, kamioiak jasoko ditu). Gasteiz,Donostia, Granada, Málaga eta Madrilen, kalean berariaz seinaleztaturiko guneetan biltzen dirazaborrak.

Zarama edukiontzietan uzteko ordutegiak finkoak dira: arratsaldeko zortzi edo bederatzietatikgaueko hamar edo hamabiak arte, gehientsuenak. Bilbo eta Gasteizen ordutegiak aldatu egitendira urte sasoi batetik bestera: uda partean beranduago hasi eta amaitzen da bilketa zerbitzua.

Biltze-egunetan berdintasun gutxi topatu dugu: A Coruña, Bartzelona, Logroño, Málaga,Oviedo, Sevilla eta Valentzian zaborra egunero-egunero batzen da; Gasteiz eta Bilbon ez dalarunbat gauean jasotzen; Granadan ez dago zerbitzurik igandean; Gasteiz eta Valladoliden jaibezperan ez da zarama biltzen. Horiez gainera, Alacant, Bilbo, Kordoba, Granada, Madril, Iruñea,Donostia, Valladolid eta Zaragozan Eguberri eta Urteberri egunetan ez dago zerbitzurik.


Bilketa selektiboa hirietan

Hiri-hondakinen bilketa selektiboa errazteko xedez, hiri gehienek berariazko edukiontziak ezarribadituzte ere, horietako batzuetan ez da iritsi oraino Plan Nazionalak 2006 urte amaierarakoxedaturiko mailara. Jakina denez, Plan horrek hondakin mota bakoitza (paper-kartoiak, beira etaontziak) biltzeko berariazko edukiontzi bana ipintzea agintzen du.

Iruñerrian, Donostian, Kordoban eta Sevillan bakarrik daukate horretarako zuzkidura egokia.Gainerako udalerriek zuzkidura ugaldu egin beharko dute, indarreko arautegiak agintzen duena2006 urte bukaeran beteko bada. Ekipamendu egokiena, beste hirietatik urrun, Iruñerri manko-munitatekoa da: bertan, 500 biztanleko, beirarako ia bi edukiontzi dituzte, paper-kartoietarakohiru eta ontzietarako bost.

Edukiontzi motez ari garela, ekipamendu handiena ontzien bilketa selektibokoek osatzen dute(azterketan kalkulatutako babez bestekoa, ontzi bat 367 biztanleko da); paper-kartoi eta beirabiltzekoen kopurua askoz ere txikiagoa da (bostehun laguneko edukiontzi bat: hortxe dabiltza,hots, Planak agintzen duenetik gertu-gertu).

Etxe-hondakin arriskutsu (pintura-produktuak, aerosolak, automobileko produktuak, etc.) etatamaina handikoak (etxetresna elektrikoak, altzariak, etab.) garbigunera eraman behar dira.Harrigarria bada ere, Valentzia hiriak (Espainiako hirugarren handiena) ez dauka etxe-hondakinarriskutsu, berezi edo handiak biltzeko inolako instalazio finko zein mugikorrik. Bartzelonak,berriz, 20 instalazio ditu (horietatik, 16 finko eta 4 mugikor), Madrilek 18 (13 finko eta 5 mugi-kor) eta Bilbok 10 (4 finko eta 6 mugikor). Alacant, Iruñea, Donostia eta Gasteizek ere ekipa-mendu egokia daukate, hiri horietan garbigune finko eta mugikorrak baitauzkate.

Nola lagundu zabor biltze eta birziklatzean

1. Erabili konpartimentu ugariko zakarrontziak eta utzi horietako bakoitzean dagokion honda-kin-mota.

2. Lagundu ezazu zure hiri edo herriko zabor-biltze selektiboan. 3. Ontzi batzuk arras bil daitezke: zapaldu tetra-brikak, estutu plastikozko botilak eta alumi-

niozko latak, horrela espazio gutxiago beteko dute eta. 4. Gorde paper-kartoi eta beira hondakinak bereiz, bakoitza bete lekuan. 5. Gorde zarama ondo itxitako poltsetan, hondakinak ez zabaltzeko eta likidorik ez isurtzeko. 6. Edukiontzian sartu aurretik, hautsi eta zapaldu tamaina handiko kutxa eta gainerakoak,

espazio gutxiago bete dezaten. Zarama edukiontzian sartutakoan, itxi estalkia, kiratsak hedaez daitezen.

7. Ez utzi edukiontzietan gai berorik edo, are gutxiago, sutan dagoenik: horrek edukiontzia ezezik, bertan dauden gauzak sukartu egin daitezke, gas toxikoak igorriz.

8. Zure herri edo auzoan tamaina handiko hondakinen bilketarik ez baldin badago, galde ezazuzein egunetan egiten duten bilketa edo, bestela, dei ezazu udal garbiketa-zerbitzura, hon-dakinek kalean denbora asko eman ez dezaten.

9. Antzeko produktuetan aukera egitean, hauta ezazu ontzi eta bilgarri gutxien daukana. Edarieta likidoetan, aukera ezazu tamaina handikoa eta, ahal denean, beirazkoa; itzultzekoa bal-din bada, hainbat eta hobe. Gogoan izan paper-kartoizko eta beirazko ontziak direla, oro-korki, ingurugiroan kalte gutxien eragiten dutenak.

10. Erosketak egiteko, erabili sarea edo lonazko poltsa. Aukera izanez gero, erabili behin bainogehiagotan dendan ematen dituzten poltsak.

CONSUMER EROSKI aldizkaria93. zbk. 2005eko azaroa





12. Irtenbideak bilatzen

Antolakuntza

✔ Banaka.

✔ Talde txikietan.

✔ Talde handian.

Materialak

✔ 7. eta 8. jardueren ondorioak.

✔ 9. 10 eta 11. jardueretan planteatutako

azaroak.✔ Papera eta boligrafoa.

Tokia

Ikasgela.





✔ Bazterketa ,murrizpena, berrerabilpena eta birziklapena kontzeptuak ezagutzea.

✔ Hondakinen ekoizpenean eta murrizpenean norberak duen arduraz jabetzea.

✔ Ekoitzitako hondakin kantitatearen murrizpenerako ohitura arduratsuak hartzea.



Iraupena

50 minutu.

Prestakuntza

✔ Komenigarria da irakasleak orri batzuk presta-

tzea 7. edo 8. jardueren ondorioekin (hezkun-tza mailaren arabera) eta 9. 10. edo 11. jardue-retan (hezkuntza mailaren arabera) planteatu-tako arazoekin.

Nork zuzendua

Irakasleak.

DESKRIBAPENA

Arazoaren konponbide zerrenda egitea 7. eta 8. jardueren ondorioetan eta 9. 10. eta 11. jardueretan plan-teatutako arazoetan oinarrituta

GARAPENA

1. zatia

Ikasle bakoitzari zerrenda bat banatzen zaio 7. (Lehen Hezkuntzako 2. eta 3. zikloak)edo 8. (DBH) jarduerenondorioekin eta 9. 10. (Lehen Hezkuntzako 2. eta 3. zikloak) edo 11. (DBH) jardueretan planteatutako ara-zoekin.

Ikasle bakoitzak arazoentzako zerrenda bat osatu behar du.

2. zatia

Ikasleak talde txikietan elkartzen dira eta talde bakoitzak zerrenda bakarra adosten du.

3. zatia

Talde handian gela osorako zerrenda bakarra adosten da.

EGILEA/ITURBURUA




13. Supermerkatura irteera: bazterketa eta murrizpena

Antolkuntza

✔ Talde txikiak.

✔ Talde handia.

Materialak

✔ Produktuak behaketako fitxa.

✔ Azgazki makina (aukerakoa).

Tokia

Supermerkatua.







Haur Hezkuntzatik DBHraino.

Iraupena

50 minutu.Haur hezkuntza: goiz osoa.

Prestakuntza

Komenigarria da irakasleak ikasgelatik atera bainolehen ematea azalpenak eta behaketako fitxakbanatzea.

Halaber, gomendagarria da supermerkatura aldezaurretik abisatzea bisitaldiaren inguruan.

Nork zuzendua

Irakasleak.

DESKRIBAPENA

Bisitaldia eskolatik supermerkatu edo saltoki hurbilenera han eskaintzen diren produktuak behin kontsumituondoren sortuko dituzten hondakinen ikuspuntutik zer moduzkoak diren ikertzeko.

GARAPENA

1. zatia

Taldea supermerkatura joan eta han talde txikietan zatitzen da.

Talde bakoitza dendaren atal ezberdin batean geldituko da: janariak, drogeria, produktu freskoak, janari izoz-tuak, e.a.

Behaketako fitxek sekzio horretako produktuen informazioa jasotzen lagunduko diete, horretarako etiketeierreparatu edo saltzaileari galdetuko diete.

Fitxetan batez ere ontziei buruzko informazioa pilatuko dute: materialak, tamaina, proportzioa tamaina/pro-duktu kantitatea, etab.

2. zatia

Ikasgelara bueltatzean bateratze-lana eginen da.

GEHIGARRIZKO IRADOKIZUNAK

Haur Hezkuntzan eta Lehen Hezkuntzako lehen zikloan gomendagarria da irakasleak ikasleak gidatzea etahondakinei buruz hitz egitea.

BESTE AUKERA BAT

Irakasleak eskolatik ez badu atera nahi edo saltokirik ez badago gertu, gonbidatu ahal ditu ikasleak jardueraeginen duten egunean produktu ezberdin ekartzera ikasgelara. Horrela burutu ahalko dute aktibitatea ikas-gelan bat-batean prestatutako supermerkatuan.

EGILEA/ITURBURUA




14. Jostailu tailerra: berrerabilpena

Antolakuntza


Materialak

✔ Jostailu errezetak (4 errezeta eransten dira, 4

Haur Hezkuntzarako eta Lehen Hezkuntzako1. ziklorako, 4 Lehen Hezkuntzako 2. eta 3.zikloetarako eta 2 DBHrako).

✔ Hondakinak (zerrenda ikusi errezetetan).

✔ Beste material suntsikor batzuk (zerrenda ikusi

errezetetan).

Tokia

Ikasgela.





✔ Hezkuntza zentroko hondakinen kudeaketaren hobekuntzan parte-hartzea.



Iraupena

50 minutu.

Prestaketa

Jarduera egin baino egun batzuk lehenago ikas-leei eskatu etxetik ekartzeko hondakinak (batezere ontziak eta paper-kartoia). Horiek izanen diralehengaiak jostailuak egiteko.

Nork zuzendua

Irakasleak.

DESKRIBAPENA

Taldean jostailuak eginen dira organikoak ez diren hondakinak erabiliz. Hondakin hauek aurreko egunetanpilatuko dituzte.

Egindako jostailuak 20. jardueran planteatzen den erakusketan erabiliko dira.

GARAPENA

Talde txikietan (5-6 pertsona), ikasleek errezetetako jostailuak edo gauzak eginen dituzte

Talde bakoitzak egin behar duen errezeta eta osatzeko materialak ditu.

Irakasleek zalantzak argituko ditu edota lagunduko du jostailuak egiten

EGILEA/ITURBURUA



MATERIAL OSGARRIAK

Hondakinak erabiliz jostailuak egiteko errezetak

Haur Hezkuntza eta Lehen Hezkuntzako lehen zikloa

Danborra

Hondakinak:

✔ Esne-hauts potea.

✔ Izozki makiltxoak.

✔ Zuhaitz hosto lehorrak.

Nola egin:

✔ Hostoak potearen alboetan itsatsi.

✔ Tapa poteari itsatsi.

✔ Makiltxoak edo adartxoak margotu.

Beste material batzuk:

✔ Itsasgarria.

✔ Hatzetako pintura.

Marakak

Hondakinak:

✔ Freskagarri-potoak.

✔ Koloreetako paperak.

✔ Makila bat.

Nola egin:

✔ Hostoak potearen alboetan itsatsi.

✔ Tapa poteari itsatsi.

✔ Makiltxoak edo adartxoak margotu.


✔ Arroza, dilistak, harri txikiak,...

✔ Hatzetako pintura.

✔ Itsasgarria.

✔ Guraizeak.

✔ Zeloa.

Ituburua: Asociación Mundial de Educadores Infantileswww.waece.org/gt/actividades.php


Mundu osoko etxeak

Hondakinak:

✔ Kaxak.

✔ Kartoiak.

✔ Ontziak.

✔ Poteak, eraikitzeko balio dezakeen edozein

gauza.

Nola egin:

✔ Etxe bat eginen da hondakinak erabiliz. Toki bat aukeratuko da ikasgelan eta hor eraikiko da. Etxea

ikasleen neurrira egokituko da eta beren parte hartzea kontuan hartuko da ahal den guztietan.

✔ Jarduera zabaltzeko eta ume helduagoentzako, beste toki batzuetako etxeen maketak egin ahal dira,

esate baterako arrantxoa, etxaldea, iglua, etab. Maketa bat baino gehiago egin ahal da eta geroherri horien bizimoduz, ohiturez, klimaz, inguruaz hitz egin ahal da,


✔ Zotzak

✔ Itsasgarria.

✔ Modelatzeko orea.

✔ Koloreetako orea.

Panpina

Hondakinak:

✔ Kartoia.

✔ Oihal zaharrak edo hautsiak.

Nola egin:

✔ Silueta bat marraztu (ikasle batena izan daiteke).

✔ Silueta moztu

✔ Aurpegia margotu.

✔ Ohialekin jantzi.


✔ Etengabeko papea.

✔ Itsasgarria.

✔ Pintura.

✔ Guraizeak.

Iturburua: Asociación Mundial de Educadores Infantileswww.waece.org/gt/actividades.php



Lehen hezkuntzako 2. eta 3. zikloak

Lapitzontzia

Hondakinak:

✔ Komuneko paperaren kartoiko biribilkia.

✔ Kartoi puska bat ( edozein kaxarena) 10zm x

10zm neurrikoa gutxi gorabehera.


✔ Kolore ezberdineko tenperak.

✔ Itsasgarri likidoa.

✔ Guraizeak.

✔ Erregela.

✔ Arkatza.

✔ Errotuladorea, argizarizko pintura edo lolore

ezberdineko arkatzak.✔ Pintzela.

Nola egin:

✔ Kartoiko laukia ebaki eta kontu handiz ertzak biribildu forma borobila, lorearena, izarrarena edo

nahi dena emanez.✔ Kartoiko biribilkia hartu eta pintzel lodia erabiliz kanpotik margotu nahi den kolorearekin.

✔ Behin lehortuta, berriro margotuko dugu kolorearen bigarren eskualdia emateko.

✔ Lehortzen denean, biribilkia barrutik margotu kanpoko kolorearekin.

✔ Idortzen denean, biribilkia kanpotik apaindu nahi den guztiarekin, nahi den bezala margotuz edo

kolorezko paperak erabiliz (aurreko jardueretan soberan geratzen dena aprobetxatu, eranskinak,aldizkari zatiak,…)

✔ Ongi lehortu ondoren, uretan disolbatutako itsasgarria eskualdi bat eman. Horrela gehitu dugun

guztia finkatuago geratuko da.✔ Lehen moztutako kartoiko laukia bi aldeetatik margotu. Honi ere bi eskualdi emanen dizkiogu.

✔ Euskarria lehortzen denean, margotutako biribilkia hartu (apainduta eta erabat lehortuta jadanik)

eta itsasgarria bota ertz osoan.✔ Biribilkia isatsi, kontu handiz, euskarriaren erdian. Utzi lehortzen.

✔ Dena ongi lehortu denean, oinarria apaintzen bukatu gustuko hondakinak erabiliz.

“Actividad, bricolaje y creación” Fleurus argitaletxea.


Maskarak

Hondakinak:

✔ Fruta erretiluak.

✔ Paperezko platerak.

✔ Botoiak.

✔ Egunkariak.

✔ Aldizkaria.

✔ Artile puskak.


✔ Itsasgarria.

✔ Guraizeak.

✔ Gomazko lokarria.

Nola egin:

✔ Material guztiak mahai gainean utziko dizkiegu eta proposatuko diegu zer pertsonaia izan nahi

duten pentsatzea , eta honen aurpegia nolakoa den asmatzea. ✔ Irakasleak jarraibide batzuk soilik emanen dizkie ikasleek egin ahal izateko beren maskara. Nahi

dituzten material guztiak erabiltzen utziko diegu✔ Pintura ez ezik collage teknika ere erabili ahal dute maskara apaintzeko, argazkiak jarriz apaingarri

gisa (belarritakoak, ahoa,…). Artilea erabili ilea egiteko.


Ahatea uretara

Hondakinak:

✔ Botila handi bat (arropa leungarria).

✔ Botila txiki bat (xanpu).

✔ Plastikozko tapoiak.

✔ Hiru lepoko-aleak.


✔ Burdin haria.

✔ Pintura.

Nola egin:

✔ Botilak zeharkatu guraizearen puntarekin.

✔ Botila handia etzanda jarri horizontalki eta oinarritik 10 zentimetrora burdin hariarekin behetik gora

zeharkatu.✔ Burdin hariaren beheko zatia tolestu botila barruan ez sartzeko.

✔ Burdin hari berarekin tapoi bat erditik zeharkatu, botila handiaren gainean geratzen delarik. Tapoi

hau ahatearen lepoa izanen da.✔ Botila txikia ere burdin hari berarekin zeharkatu eta amaitzeko jarri burdin harian lepoko-ale bat.

Burdin hariaren bukaera tolestu dena ez ateratzeko.✔ Botila handia berriro zeharkatu beste burdin hari batekin, orain kontrako noranzkoan, beheraka eta

atzeraxeago, ahatearen gurpilak egiteko.✔ Burdin hari honen puntarekin plastikozko tapoi bat zeharkatu eta gero ziurtatu burdin haria atera-

tzen ez dela.✔ Gauza bera egin ahatearen beste aldean burdin hariaren beste puntarekin. Behin amaituta nahi den

koloreekin margotu ahal da.



Kaxa bizidunak

Hondakinak:

✔ Kartoi kaxa handiak.

✔ Paper puskak.

✔ Oihalak.


✔ Itsasgarria.

✔ Guraizeak.

✔ Margoak.

✔ Zeloa.

Nola egin:

✔ Kaxen azpiak kendu.

✔ Bi oihal puska luze itsatsi uhalak egiteko.

✔ Paperak, pinturak eta oihalak erabiliz apaindu autoak, zaldiak, herensugeak etab. irudikatuz.

Iturburua: Construcción de juguetes con materiales de desecho. Madrilgo Erkidegoak argitaratua.

Periskopioa

Hondakinak:

✔ Kartoi mehea edo hodi fluoreszentearen kutxa

babeslea.✔ Bi ispilu txiki eta karratuak.

✔ tsasgarria.


✔ Kuterra.

✔ Guraizeak.

✔ Arkatza.

✔ Margoak.

Nola egin:

✔ Leiho bat ireki kutxaren mutur batean eta

beste bat beste muturrean atzeko aldean.✔ Ispiluak ahokatu kutxa barruan (itxita) 45º-ko

makurdurarekin.✔ Periskopioa apaindu.


DBH


Mahai jokoak

Hondakinak:

✔ Kartoiak.

✔ Botoiak.

✔ Pote txikiak.

✔ Txapak.

✔ Pospolo kaxak.


✔ Itsasgarria.

✔ Guraizeak.

✔ Arkatza.

✔ Margoak.

✔ Erregela.

Nola egin:

✔ Taula kartoia eta margoekin egin.

✔ Partxiseko piezak botoiekin eta pote txikiekin egin.

✔ Xakea poteekin egin,

✔ Domino pospolo kaxekin egin.

✔ Dama-jokoa txapekin.



15. Hondakin bakoitza bere tokira: birziklapena

Antolakuntza

✔ Talde handia.

✔ Banaka.

✔ Talde handia.

Materialak

✔ Papera.

✔ Kolore ezberdineko margoak.

Tokia

Ikasgela.










Iraupena

1. zatia: 50 minutu2. zatia: 50 minutu..

Prestaketa

Ez.

Nork zuzendua

Irakasleak.

DESKRIBAPENA

Ikertze jarduera hiri hondakin solidoak jasotzeko dagoen sistema ezagutzeko dagokien mankomunitatean.

GARAPENA

1. zatia

Ikasleak kalera aterako dira ikertzera zein edukiontzi mota dauden eta zer bota behar den bakoitzean. Banakaidatziko dute zein koloretakoak diren, tamaina, forma, zer bota behar den, etab. Irakasleak sortu ahal direnzalantzak argituko ditu.

2. zatia

Ikasgelan informazio pilaketa eginen da eta edukiontzi parkearen marrazki lehiaketa antolatuko da.

Saioa bukatzean bozketa eginen da marrazki onenak aukeratzeko. Hauek 21. jarduera egiteko balioko dute.

BESTE AUKERA BAT

Ikastetxetik ateratzea arazoa bada edo edukiontzi parkerik ez badago gertu, jardueraren lehendabiziko zatiaikasgelan bertan egin ahal da. Horretarako kontsultatu material hauen dokumentu informatiboa edo galde-tu dagokizuen mankomunitatean.

Jarduera sakontze erdiko mailan kokatzen denean edo bisitaldiaren osagarria bada, kanpora atera beharreaneta lehiaketa egin, dokumentu informatiboa erabiliz informazioa pilatuko dugu eta taldeka marraztuko duguedukiontzi parkea besterik gabe.


Marrazkiak egin beharrean edukiontzi parkearen eta beren hondakinen maketa ere egin ahal da hondakinakerabiliz. Hau eginez gero, ez da beharrezkoa aurreko jarduera egitea bien funtsa bera baita: gauza bat egi-tea hondakinak erabiliz.

EGILEA/ITURBURUA




16. Hondakin espioitza

Antolakuntza

✔ Talde txikiak.

✔ Talde handia

Materialak

✔ Behaketako fitxak.

✔ auzokideei egiteko galdetegiak.

Tokia

Ikasgela.



✔ Bazterketa, murrizpena, berrerabilpena eta birziklapena kontzeptuak ezagutzea.




behatzea.✔ Ekoitzitako hondakin kantitatearen murrizpenerako ohitura arduratsuak hartzea.


✔ Ikasgelan landu diren hondakinekin erlazionatutako ohitura arduratsuak gainerantzeko komunitatera

hedatzea.



Iraupena

20 minutu (2. zatia).

Prestaketa

Irakasleriak aldez aurretik galdetegiak eta fitxakfotokopiatuko ditu.

Nork zuzendua

Irakasleak.

DESKRIBAPENA

Ikertze lana inguruan dauden ohiturak hiri hondakin solidoen bereizketa selektiboaren gainean.

GARAPENA

1. zatia (eskolako ordutegitik kanpo)

Informazio bilketa, hiru taldetan, bereizketa selektiboaren inguruko ohituren gainean.

1. taldea: Bereizten al ditugu zaborrak eskolan?

Lehendabiziko taldeak eskolako zakarrontziak begiratuko ditu jolasaldian eta behar diren oharpenak idatzikoditu behaketako fitxan.

2. taldea: Bereizten al ditugu zaborrak etxean?

Bigarren taldeko ikasle bakoitzak etxeko ohiturak begiratuko ditu bereizketa selektiboaren arloan eta ohar-penak behaketako fitxan idatziko ditu.

3. taldea: Bereizten al ditugu zaborrak herrian?

Ikasle bakoitzak inkesta bat eginen dio bere familiako ez den ausaz aukeratutako pertsona bati.

2. zatia (ikasgelan)

Emaitzak ikasgelan komentatuko dira eta amankomunean jarriko dira. Talde handian emaitzak grafiko bate-an idatziko dira

EGILEA/ITURBURA




MATERIAL OSAGARRIAK

Eskolan behaketako fitxa

Ikasgelan

Zabor osoa toki berean botatzen dugu.

Paper eta kartoia bereizten ditugu.

Eskolan

Edukiontzi ezberdinak al daude?

Zabor arrunta.

Papera eta kartoia.

Ontziak.

Beira.

Pilak.

Papera eta kartoia.

Zein dira gehien erabiltzen direnak?

Zabor arrunta.

Papera eta kartoia.

Ontziak.

Beira.

Uste al duzu birziklapena hobetu ahal dela eskola? Nola?


Etxean behaketako fitxa

Etxean

Zabor osoa toki berean botatzen dugu.

Paper eta kartoia bereizten ditugu.

Ontziak bereizten ditugu.

Beira bereizten dugu.

Pilak bereizten ditugu.

Auzoan

Edukiontzi ezberdinak al daude?

Zabor arrunta.

Papera eta kartoia.

Ontziak.

Beira.

Pilak.

Zein dira gehien erabiltzen direnak?

Zabor arrunta.

Papera eta kartoia.

Ontziak.

Beira.

Uste al duzu birziklapena hobetu ahal dela eskola? Nola?


Auzokideentzako galdetegia

Gizona Emakumea Adina

1. Zer egiten duzu etxeko zaborrarekin?

Dena egiten duzu etxeko zaborrarekin?.

Bereizten dute .......

Papera eta kartoia..

Ontziak..

Beira.

Pilak.Beste batzuk

2. Edukiontzi ezberdinak badira, erabiltzen al dituzu dauden guztiak?

Bai.

Ez.

Zergatik.

3. Zerbait egiten al duzu zaborreko gauzak aprobetxatzeko?

Bai.

Ez.

Zer?

4. Uste al duzu garrantzitsua denik botatzen dugun zaborra girziklatzea?


17. Eta gero, zer?

Antolakuntza

✔ Talde txikiak (bilketa aukeratzaile erak adina

talde).✔ Talde handia

Materialak

✔ Behaketako fitxak.

✔ auzokideei egiteko galdetegiak.

Tokia

Ikasgela.




✔ Hondakinei aplikatzen zaizkien zenbait tratamendu ezagutzea.


DBH.

Iraupena

50 minutu

Prestaketa

Irakasleriak interesgarria iruditzen zaion informa-zio osoa pilatuko duGarrantzitsua da argi izatea zein den bere manko-munitateko bereizketa selektiboa egiteko sistemaHalaber, interesgarria litzateke ikasleak Interneterabili ahal izatea jarduera egitean

Nork zuzendua

Irakasleak.

DESKRIBAPENA

Ikertze lana jakiteko nora doazen mankomunitateko edukiontzi bakoitzean botatzen diren zaborrak.

GARAPENA

1. zatia

Talde txikietan antolatuta talde bakoitzak bilketa aukeratzailearen bide bat ikertuko du

✔ Gai organikoa.

✔ Gainontzeko zaborra.

✔ Edukiontziak (plastikoak, latak, brikak,…).

✔ Papera eta kartoia.

✔ Beira.

✔ Pilak.

✔ Tamaina handikoak.

✔ Olioa.

2. zatia

Talde bakoitzak ikertuko du nora doazen zaborrak dokumentu informatiboa kontsultatuz edo interneten bila-tuz.

3. zatia

Bateratze lana.

EGILEA/ITURBURUA




18. HHSen tratamendu plantara irteera

Antolakuntza

✔ Talde handia

Materialak

Tokia

Hiri hondakin solidoen tratamendu instalazioa.

✔ Carcar.

✔ Gongora.

✔ Azkoien.

✔ Tutera.




✔ Hondakinei aplikatzen zaizkien zenbait tratamendu ezagutzea.



Iraupena

50 minutu + bidaia (Carcar, Azkoien eta Tutera).

Prestaketa

Góngora: bisitaldia eskatzeko deitu IruñerrikoMankomunitatearen talde pedagogikoari.Carcar, Azkoien, Tutera: bisitaldia eskatzeko deituArbuniés y Lekunberri Asociados-en talde pedago-gikoari, 948210131.Estola arduratuko instalazioetara joateaz.

Nork zuzendua

Iruñerriko Mankomunitatearen talde pedagogiko-ak (Gongora).Arbuniés y Lekunberri Asociados-en talde pedago-gikoak (Carcar, Azkoien. Tutera).

DESKRIBAPENA

Bisitaldia mankomunitate bakoitzaren hiri hondakin solidoen instalazioetara, taula ikusi:


Erakundearen izena Tratamendu instalazioak

Baztango Udala Gongora

Goizuetako Udala

Araxes Garaiko Zabor Mankomunitatea

Bortzirietako Hiri-Hondakin Solidoak Kudeatzeko Mankomunitatea Gongora

Mairagako Mankomunitatea Azkoien

Jurramendiko Mankomunitatea Carcar

Zabor Sendoen Batza Bidausi

Zaraitzu hiriko hondakin solidoen mankomunitatea

Sakanako Mankomunitatea Azkoien

Zangozerriko zerbitzu Mankomunitatea

Malerrekako Mankomunitatea Gongora

Izarbeibarko Mankomunitatea Azkoien

Erriberako hiri hondakin solidoen kudeaketarako Mankomunitatea Tutera

Nafarroako Goi-Erriberako hiri hondakin solidoen kudeaketarako Mankomunitatea Azkoien

10. zonaldeko hiri hondakin solidoen kudeaketarako Mankomunitatea

Larraun, Lekunberri, Leitza eta Aresoko zaborren zerbitzua


Egintza jarduerak

19. Hondakin biltzaileak

Antolakuntza

✔ Talde txikiak

✔ Talde handia.

Materialak

✔ Zabor poltsak.

Tokia

Jolastokia.







behatzea.✔ Ekoitzitako hondakin kantitatearen murrizpenerako ohitura arduratsuak hartzea.



Haur hezkuntza- Lehen Hezkuntzako 1. zikloa.

Iraupena

Jolasaldia.

Prestaketa

Irakasleriak zabor poltsak banatuko ditu jolasaldiabaino lehen.

Nork zuzendua

Irakasleak.

DESKRIBAPENA

Jolasaldian aurkitzen diren zabor guztiak jasotzean datza.

GARAPENA

1. zatia

Ikasleak 4-6 pertsonako taldeetan antolatu. Behin talde hauek eginda poltsa bat eman talde bakoitzeko.

Talde bakoitzak irakasleak esaten dion zabor mota jaso behar du soilik.

✔ Papera eta kartoia.

✔ Plastikoak.

✔ Beira (kasu autista daudenekin).

✔ Metalak.

✔ Beste batzuk.

Hondakinak jasotzeko izanen duten denbora minutu batekoa izanen da bakarrik ( garrantzitsua da denboralaburra izatea ikasleen mugikortasuna bultzatzeko). Irakaslea arduratuko da denbora kontrolatzeaz eta tal-deei abisatzeaz hau agortzen denean.

Denbora akitu ondoren lurrean paratuko dituzte aurkitutako guztiak gainontzeko taldeek jaso dutenarekinnahastu gabe.

2. zatia

Talde osoak hausnarketa egiten du egindako jardueraren inguruan. Galdetegi hau lagungarria izan daitekeirakaslearentzat.

✔ Zein zabor mota jaso ditugu?

✔ Zeinetatik jaso dugu gehien?

✔ Zergatik?

✔ Zergatik dago hain paper eta kartoi gutxi? (Biodegradagarria da).

✔ Zenbat denbora behar da material hauek biodegradatzeko, beira, metala, papera,…?

✔ Nondik datoz jasotako hondakinak? Zein da beren jatorria?

✔ Zein eragin ditu inguruan? (begi-inpaktua, zikinkeria, kutsadura…).

EGILEA/ITURBURUA

Nafarroako Ibaiak Nafarroako Gobernuko Ingurugiroko Departamenduaren materialetatik egokitutako jar-duera da, Arbuniés y Lekunberri Asociados SL-k egina.



20. Nik egiten dut, zuk egiten duzu, berak egiten du

Antolakuntza

✔ Banaka.

✔ Talde handia.

Materialak

✔ Programa hezitzailea egin den bitartean pilatu-

tako informazio osoa.✔ Bibliografia eta Internet.

Tokia

Ikasgela.






hedatzea.


Lehen Hezkuntzako 2. ziklotik DBHraino.

Iraupena

30 minutu.

Prestaketa

Irakasleak baliagarria izan daitekeen bibliografiaosoa prestatuko du.Ordenagailurik baldin badago ikasgelan Interneterabili ahal da informazioa biltzeko.

Nork zuzendua

Irakasleak.

DESKRIBAPENA

Hondakinen arazoak murrizteko “errezetatxoak” dituen dekalogoaren diseinuan eta egitean datza.

GARAPENA

1. zatia: informazio bila

Ikasle bakoitzak aurreko jardueretan landutako informazio osoa du zerrenda bat idazteko burutazioekin.

Dekalogoak gomendio pertsonal batzuk izanen ditu hondakin sortzea gutxitzeko eta berrerabilketa eta birzi-

klaketa bultzatzeko.

2. zatia

Bateratze-lana: gainontzeko ikaskideei jasotako burutazioen aurkezpena.

Irakasleak idatzi ahal du arbelean taldean sortutako burutazio guztiak hurrengo pausoa errazte aldera.

3. zatia

Talde handian hamar burutazio aukeratuko dira behin betiko dekalogoa osatzeko.


Irakasleak dekalogoaren fotokopiak egin ahal ditu etxera eramateko edota banatzeko eskolako beste ikas-geletan edota kurtsotan.

EBALUAZIOA

Dekalogoaren azterketak honako hauek ebaluatzeko balio dezake:

✔Gai inguruko informazio bilaketa.

✔Hiri hondakin solidoen inguruko landutako kontzeptuak.

EGILEA/ITURBURUA




Sintesi/komunikazio jarduerak

21. HHSei buruzko erakusketa

Antolakuntza

✔ Talde handia: ezagueren errepasoa eta jardue-

raren azalpena.✔ Talde txikiak: erakusketa egitea.

Materialak

✔ Kartoi meheak.

✔ Errotulatzaileak, arkatzak, margoak, guraizeak,

itsasgarria, gometsak…✔ Aldizkariak, foiletoak, argazkiak, gomendatu-

tako bibliografia, propaganda...✔ Aurreko jardueretan egindakoak eta pilatuta-

koak: hondakinekin egindako jostailuak, edu-kiontzien marrazkiak, galdetegien eta inkestenemaitzak, kartelak, dekalogoak…

TokiaIkasgela.




hedatzea.



Iraupena

50 minutu bi saio.

Prestaketa

Beharrezkoa da aldez aurretik dokumentazioa begi-ratzea jakiteko zer aprobetxatu ahal den eta zergehiago behar dugun kartelak egin ahal izateko.Material hauen bukaeran gomendatutako biblio-grafía oso baliagarria izan daiteke erakusketa egi-teko garaian.

Nork zuzendua

Irakasleak.

DESKRIBAPENA

Hiri hondakin solidoen inguruko erakusketa egitea.

GARAPENA

Gela bakoitza talde txikietan banatzen da bakoitzak gai ezberdina jorratzen duelarik: sortzen dugun zaborra,konponbideak hiri hondakin solidoen arazoari, bilketa aukeratzailea…

Talde bakoitzak, aurreko jardueretan egindako materialak aprobetxatuz edo berriak bilatuz, erakusketarenzati bat eginen du nahi duten euskarria erabiliz (kartela, maketa, posterra…)


Ikasgelan egindako lana hedatzeko pasilloetan jarri ahal dira kartelak, erakusketa balitz bezala. Horrela esko-lako beste guztiek jakinen dute zeri buruz aritu diren gela horretan.

Materialak kurtso edo gela bat baino gehiagotan egin bada lana banatu ahal da guztien artean erakusketabakarra egiteko.

Mankomunitateak lagunduta, eskolako ez direnek ikusi ahal duten erakusketa antolatu ahal da, mankomu-nitatearen edo udal instalazioren batean.

EGILEA/ITURBURUA




Ebaluazio jarduerak

22. Jarraipen fitxa (irakasleentzako jarduera)

Antolakuntza

✔ 1. zatia, banaka.

✔ 2. zatia, irakasleria.

✔ 3. zatia, talde handian

Materialak

✔ Jarraipen fitxa.

TokiaIkasgelatik kanpo.


Haur Hezkuntza-Lehen Hezkuntzako lehen zikloa.

Iraupena

Aldagarria.

Prestaketa

Nork zuzendua

Irakasleak.

DESKRIBAPENA

Proiektua egiten den bitartean irakasleak fitxa bat betetzean datza.

GARAPENA

Proiektua egiten den heinean irakasleak fitxa bat beteko du planteatutako helburuak jarraitzeko. Honek hel-buruak eta programa hezitzailea ebaluatzeko balioko du.

EGILEA/ITURBURUA


MATERIALAK OSAGARRIAK


Gaderak Bai Ez Batzuetan

Ikasgelan Zakarrontzia erabiltzen du.

Bitan pentsatzen du zerbait bota baino lehen.

Hondakin bakoitza dagokion tokira botatzen du.

Jolastokian Zakarrontzia erabiltzen du.

Bitan pentsatzen du zerbait bota baino lehen.

Hondakin bakoitza dagokion tokira botatzen du.

Oro har Besteei esaten die zakarrontziak erabiltzeko.

Materialak erabiltzeko garaia, behar duena hartzen du soilik.

Oro har, baliabideak era egokian erabiltzen ditu?

Ikaslea:


23. Zuk zer diozu?

Antolakuntza

✔ 1. zatia, banaka.

✔ 2. zatia, irakasleria.

✔ 3. zatia, talde handian

Materialak

✔ Ebaluazio galdetegia.

Tokia

Ikasgela.


Lehen Hezkuntzako 2. ziklotik DBHraino.

Iraupena

20 minutu (gehi irakasleak azterketa egitekobehar duen denbora).

Prestaketa

Ebaluazio galdetegia fotokopiatu (bat ikaslebakoitzeko).

Nork zuzendua

Irakasleak.

DESKRIBAPENA

Ikasleek galdetegia betetzean datza. Horrela ikaste prozesua oro har ebaluatuko da (helburu betetzea, hartu-tako ezaguerak, jarduerak, antolakuntza eta material lagungarriak).

GARAPENA

1. zatia

Galdetegia banaka bete.

✔ Lehendabiziko 9 galderak jarduerei eta metodologiari buruzkoak dira.

✔ Azkeneko biak helburuak bete diren jakiteko balio dute.

Akitzen denean irakasleari eman behar zaio galdetegia.

2. zatia:galdetegien azterketa, irakasleak egina.

Azterketa galdetegien hustuketa eginez burutu ahal da.

3. zatia

Ikasleen iritzien bateratze-lana.Hasteko irakasleak azaldu ahal ditu galdetegien emaitzakIkasleek nahi dituzten iruzkinak egiteko garaia da prozesuaren inguruan.

EBALUAZIOA

Jarduera honek ikasleek burutu berri duten jardueren sekuentziaren inguruko hausnarketa egiteko balio duHalaber, irakasleari zein metodologia eta alderdi izan diren ikasleei gehien gustatu zaienak jakiteko baliokodio. Emaitzek beharrei eta itxaropenei egokiagoko sekuentziak proposatzeko balio dezakete.

EGILEA/ITURBURUA


MATERIAL OSAGARRIAK

1. Zer iruditu zaizkizu hiri hondakin solidoei buruz egindako jarduerak? Markatu X batekin zure iritzitik gertuen dagoen laukia hitz bikote bakoitzetik.


Ongi Gaizki

Dibertigarriak Aspergarriak

Oso interesgarriak Interes gutxikoak

Laburrak Luzeak

2. Zein izan gehien gustatu zaizun jarduera? Zergatik?

3. Zein izan da gutxien gustatu zaizuna? Zergatik?

4. Laguntzeko materialak (kontsultak egiteko erabiltzen dituzunak) nolakoak dira?:


Interesgarriak Aspergarriak

Ulertzeko errazak Ulertzeko zailak

Errazak Nahasiak

5. Zerbait hobetuko zenuke? Zer? Nola eginen zenuke?

6. Zein lan egiteko era izan da gehien gustatu zaizuna?

Banaka

Talde txikietan

Talde handian

7. Zergatik?

8. Zein izan da gehien balio zaizuna ikasteko?

9. Zergatik?

10. Zertarako balio zaizkizu jarduera hauek?

11. Zer uste duzu irakasleak lortu nahi zuela hauek eginda?


Documents

HIRI HONDAKIN SOLIDOEI BURUZKO HEZKUNTZA … fileNondakin bakoitza bere tokira: birziklapena 48 16. Hondakin espioitza 50 17. Eta gero, zer? 55 18. HHSen tratamendu pantara irteera