nº 139 xullo 2015

Exemplar xentileza deste establecemento

O poeta da Terra Chá será o homena-xeado no Día das Letras Galegas 2016.E este recoñecemento da RAG á súatraxectoria literaria, pero tamén á de-fensa do idioma e a cultura galega, che-gará coa disposición da FundaciónManuel María de Estudos Chairegospor difundir a súa obra e dar a coñecera súa Casa Museo na Casa de Hortas deOuteiro de Rei. Por outra banda, uncento de poetas publicarán outros tantospoemas inspirados na súa obra comoprimeira iniciativa na súa honra. 10-11

Coincidindo coa primeira edición do Campus RCV,déronse cita sobre o céspede do Roca Roberto Trasho-rras, Julio Camba, Ángel Fraga, Diego Villares ou Víc-tor Eimil. 24

Coñecidos futbolistas da canteira vilalbesavolven á capital chairega polo verán

Manuel María: Día das Letras Galegas 2016cultura

deporte

A Asociación de Veciños de Bre-toña colabora coa Asociación Cul-tural Auruxeira na organización dadécimo oitava edición que se cele-brará o venres 7 de agosto. 25

Bretoña recupera o Lugnasad

sociedade

A Terra Chá e o turismo

Coincidindo coa temporada estival, analizamos as posibilidades turísticas da co-marca da Terra Chá. Os principais axentes do sector opinan sobre a capacidadeturística da zona da que destacan o seu patrimonio histórico e cultural, a gastro-nomía, as súas boas comunicacións e, sobre todo, os seus recursos naturais.Exemplos disto constitúeno a Reserva da Biosfera Terras do Miño e o CamiñoNorte, recentemente declarado Patrimonio da Humanidade. 2-4

O terrachá.xa edita O recuncho do poeta que recolle unha es-colma dos versos dos seus colaboradores habituais. Algúnsdos poemas deste libro foron xa publicados polo xornal; perotamén recolle outros inéditos. O recuncho do poeta xa se podeatopar nas librerías da comarca de xeito gratuíto.

O recuncho do poeta, nas libreríasda comarca

2 turismoxullo 15

O impulso do turismo supóntamén un impulso socio-econó-mico. A comarca chairega contacon recursos turísticos de sobracoñecidos e outros non tanto. Ninsequera para os que vivimos nazona.Con axentes de turismo, desenvol-vemento local e comarcal falamospara coñecer máis detalles dosprincipais focos de interese turís-tico na zona, as posibilidadesaínda por explotar no sector e otraballo realizado,ata agora, a proldo seu potenciamento.Os atractivos turísticos da comarcason innumerables porque a TerraChá conta cun “fantástico patri-monio histórico-cultural e taménnatural”. Un dos atractivos, rela-cionado tanto coa vertente histó-rico-cultural coma natural é oCamiño Norte, recentemente de-clarado Patrimonio da Humani-dade pola UNESCO. O organismointernacional tamén outorgaba no2002 a declaración de Reserva daBiosfera ás “Terras do Miño”. Nonen van, é un dos referentes da co-marca xunto aos diferentes com-plexos húmidos coma as súasínsuas, a ínsua de Seivane, a lagoade Cospeito. Así, a auga é unhadas riquezas da comarca como de-mostran os Balnearios de Guitirize Pardiñas ou a Fonte de Valdovínen Parga. Unha ruta polo munici-pio guitiricense leva o seu nome,

pero son moitas outras coas queconta o territorio chairego recoñe-cido polas súas paraxes naturaiscoma o campo de Santa Isabel,Penas de Rodas ou o Salto do

Piago en Outeiro de Rei ou outrosrecursos coma as turbeiras daSerra do Xistral.Os peculiares cemiterios ou os di-ferentes cruceiros e igrexas dazona, algunhas delas sen explotarcoma por exemplo a capela deBravos ou pazos coma o de Mira-peixe -de propiedade privada-, sona máis estendida mostra do patri-monio chairego que conta taméncon outros expoñentes coma o cas-

tro de Viladonga ou a Torre dosAndrade. Ademais das diversas feiras e fes-tas que pretenden dar a coñecer acomarca, outros atractivos coma

os parques Marcelle Natureza eAvifauna, a Casa Museo ManuelMaría ou os talleres dos artesánsveñen a completar unha oferta tu-rística “aínda por coordinar”. Aínda así, son moitas as acciónque dende algúns Concellos e ou-tros organismos se teñen impul-sado para a potenciación do sectorturístico. Por exemplo, “o GDRxestiona o Leader 2007 – 2013 aoabeiro do que se desenvolveron di-

versos estudos relacionados cosector turístico na comarca ata cul-minar na creación da web de tu-rismo www.turismoterracha.esque se mantén na actualidade”, se-

gundo apunta Fernando Soto-Ca-mino, técnico do GDR-2. E, apesar de que “no último ano doprograma Leader 2007-2013temos unhas importantes limita-cións orzamentarias, intentamosmanter o apoio ás distintas feirasde exaltación de produtos e prin-cipais eventos que promoven asasociacións da comarca”.Pola súa banda, de xeito máis es-pecífico, “o Concello de Outeiro

de Rei deseñou e desenvolveudúas rutas de sendeirismo -Ca-miño do Miño e Miradoiro daTerra Cha, ten participado en fei-ras especializadas como Fitur eTurexpo e editado material de pro-moción turística”, explica SoledadPicón, axente de emprego e desen-volvemento local do Concello deOuteiro de Rei que “na actuali-dade, participa nunha iniciativaimpulsada pola Asociación Terrasde Lugo que ten como obxectivoelaborar un plan reitor de interpre-tación do patrimonio”.Igualmente, “o Concello de Guiti-riz aposta fortemente polo tu-rismo; xa que considera que xogaun papel fundamental no desen-volvemento económico e social davila”, segundo destaca a técnico deturismo municipal, Olga Vázquez.Deste xeito, entre as últimas actua-cións de promoción atópase a edi-ción de no vos folletos de turismo,a creación da páxina en facebookde Turismo Guitiriz, a asistencia afeiras de turismo especializadascoma Turexpo ou Termatalia, a ce-lebración de eventos culturais paradar a coñecer o municipio, a im-plantación do SICTED ( Sistemade Calidade Turística en Destinos)que certifica a calidade como ele-mento diferenciador fronte a des-tinos similares ou o servizo devisitas guiadas para dar a coñecero noso patrimonio”.

Moitas potencialidades por explotar de forma coordinada

turismo no interior: a Terra Chá

Olga Vázquez, técnico de turismo do

Concello de Guitiriz: “Unha das potencia-lidades máis importantes da comarca é a súasituación xeográfica privilexiada. Estamosmoi preto da Coruña, de Lugo, de Santiagoe da Mariña. Isto convértenos nun destinoideal para os turistas que queiran coñecercase toda Galicia asentándose nunha dosvilas da comarca e moverse dende aquí”.

Fernando Soto-Camino, técnico do

GDR-2 Terra Chá: “Os recursos queposúe a comarca poden brindar distintas po-sibilidades: un turismo ornitolóxico vincu-lado á variedade de aves que existen nos

distintos humidais ou mesmo un turismo ci-nexético”.

Soledad Picón, axente de desenvolve-

mento local do Concello de Outeiro de

Rei: “Unha das potencialidades apenas ex-plotada son os ríos -o Ladra e sobre todo orío Miño- e as súas insuas... En Outeiro deRei sitúase a ínsua de San Roque -a demaior tamaño no curso alto deste río-.Dende hai uns anos é propiedade da Depu-tación de Lugo e xunto coa ínsua de Tra-banca e a ínsua de Abaixo constitúen aschamadas insuas do Miño incluídas dentroda Reserva da Biosfera Terras do Miño”.

Soledad Picón, axente de desenvolve-

mento local do Concello de Outeiro de

Rei: “O turismo é unha potencialidadepouco explotada. Posiblemente falta coor-dinación entre organismos e entes privadospara dar forma a moitas desas posibilidades.É necesario seguir poñendo en valor o pa-trimonio natural e cultural; pero pensandoen protexelo. Precisamos recursos materiaise profesionais e plans de desenvolvementoturístico con continuidade no tempo queacheguen profesionalización ao sector aglu-tinando diferentes iniciativas”.

Fernando Soto-Camino, técnico do

GDR-2 Terra Chá: “En moitos casos, osrecursos da comarca non están dabondo ex-plotados. Hai potencial polo que debemosapostar a través dunha promoción axeitada,apoiada nunha ampla oferta e na calidade daprestación de servizos. É necesario o esforzoconxunto do sector turístico”.

Olga Vázquez, técnico de turismo do

Concello de Guitiriz: “Aínda queda moitopara acadar un nivel axeitado de desenvol-vemento turístico. E nese traballo débenseimplicar tódolos axentes sociais: non so asadministracións , senón tamén o tecido em-presarial e asociativo”.

Potencialidades turísticas da contorna da Terra Chá Nivel de explotación turística na comarca

3turismo xullo 15

Un dos establecementos turísticos

de referencia na comarca chai-

rega é o Parador de Turismo de

Vilalba situado na Torre dos An-

drade. Que valoración merece o

primeiro semestre deste ano a

nivel de ocupación?

O primeiro semestre do ano rexis-trou unha actividade maior que a doano pasado medrando a ocupaciónen 5 puntos porcentuais dende o31% ata o 35,8%. Este incrementodébese ao crece-mento do turismo in-ternacional que foimellorando progresi-vamente nos últimosanos e tamén á recu-peración do turismonacional que descen-dera nos últimoscinco anos. E na áreade restauracióntamén se incremen-tou o número de ser-vizos nun 13%debido á apertura doMesón Enxebre en conexión coa rúae situado na parte máis nobre do edi-ficio: a base do torreón medieval dosAndrade.

Cal é o perfil maioritario dos seus

clientes?

O cliente do Parador é maioritaria-mente nacional –procedente da Co-munidade de Madrid, Galicia,Asturias e Castela e León-, aíndaque o 24 % son estranxeiros –pro-cedentes do Reino Unido, Francia,Alemaña e Portugal-. O noso clienteprincipal é vacacional; aínda que haiunha presenza importante de tu-rismo de empresa de preto dun 30%.

Que é o que veñen buscando á

Terra Chá?

O cliente que se aloxa no Paradorten unha estancia media-curta de só1,6 noites. O cliente de empresa quese aloxa en Vilalba vén por motivosprofesionais relacionados coas em-presas do entorno ou coa celebra-ción de reunións de empresa nunhazona estratexicamente situada entreGalicia e Asturias. Por outra banda,o cliente vacacional vén á Terra Chápor diferentes motivos: o Camiño deSantiago –que achega peregrinos etouroperadores que organizan expe-riencias relacionadas co Camiño-, a

pertenza ao circuíto de Paradores daruta do norte de España ou a situa-ción estratéxica de paso cara desti-nos máis turísticos coma Santiagode Compostela, Lugo, A Mariña lu-cense ou a Costa Ártabra e taménpor pertencer á zona declarada Re-serva da Biosfera debido aos seu im-portante valor natural e paisaxístico.

Cales cre que son os atractivos tu-

rísticos da comarca?

Sen dúbida,os seus recur-sos naturais.En Vilalba, orío Magda-lena e naTerra Chá, alagoa deCospeito e asúa reservaornitolóxica.Tamén os re-cursos ar-queolóxicoscoma o Cas-

tro de Viladonga ou os vestixios his-tóricos coma a propia Torre dosAndrade que forma parte do Para-dor.

E que outras posibilidades turís-

ticas presenta a nosa comarca?

Os seus destacados produtos gastro-nómicos de referencia nas mesas damellor cociña galega: o Capón deVilalba, o queixo de San Simón daCosta, as patacas, os produtos cárni-cos, etc. A fama do bo comer naTerra Chá tamén atrae visitantes.

Cre que están suficientemente

aproveitados os recursos da zona?

As tendencias do usuario turísticoson moi cambiantes nos últimosanos debido á emerxencia das tec-noloxías 2.0: portais de reservas,plataformas web e redes sociais. Oturista xa non busca destinos, senónvivir experiencias diferenciadas.Así, a promoción turística debeapoiarse nestas novas tecnoloxías epresentar á comarca como un lugarpara vivir esas experiencias apoiadasnas súas tradicións, a súa historia,natureza, gastronomía e outros re-cursos que non se dan noutros des-tinos. Iso si, todo debe sersustentable e manter o respeto poloentorno e o medioambiente.

“A fama do bo comer na TerraChá tamén atrae visitantes”

Julio Castro, director dos Paradores de Santiago

e Vilalba

“A comarca é case descoñecida pola falta dunha estruturaorganizativa que permita facer destino turístico sostíbel”

Vicente Ledo, artesán e responsable de Aldeas Artesáns de Galicia

turismo no interior: a Terra Chá

Aldeas Artesáns de Galicia - A

Casa da Fraga é máis que un alo-

xamento rural. Situada en

Cazás, conta tamén cun taller de

torneado da madeira onde se im-

parten obradoiros. Aínda así,

que valoración merece a tempo-

rada atendendo ao aloxamento?

Semellante ao ano pasado: poucademanda e reservas de última hora.

E que previsións agarda para

esta temporada estival?

A propia dun sector des-estrutu-rado, sen cohesión e pasivo: a verque cae.

Cal é o perfil maioritario dos

seus clientes?

Xente interesada polo medio social,pola natureza e pola artesanía.

Que é o que veñen buscando á

Terra Chá?

Os que xa coñecen a comarca va-loran os tópicos propios dunha

zona de paso: situación xeográfica,paisaxe, gastronomía, etc. E, enxeral, os que non a coñecen veñená aventura; xa que é case descoñe-cida, entre outras cousas, por nonhaber unha estrutura organizativa

que permita facer destino turísticosostíbel.

Cales cre que son os atractivos

turísticos da comarca?

O medio ambiente, a súa naturezasocial e cultura de amplo espectro.

E que outras posibilidades turís-

ticas presenta a nosa comarca?

O intanxíbel que se agocha tra-los atractivos mencionados an-teriormente:o relacionado cosvalores ecolóxicos propiosdunha Reserva da Biosfera e oreferente á cultura en toda a súaextensión -o idioma, os costu-mes, tradicións, historia, arqui-tectura, restos arqueolóxicos,artesanía, folclore ben enten-dido, paisanaxe, hábitos de vida,gastronomía oculta, etc-.

Cre que están suficientemente

aproveitadas?

Non o poden estar especial-mente debido a inacción pública-privada, a un importante desleixosocial e o seguimento de usosalleos a realidade do territorio.

Vicente Ledo.

Julio Castro.

O contexto socio-econó-

mico actual define a ocu-

pación hoteleira, a

procedencia dos turistas

ou o gasto medio por vi-

sitante en calquera des-

tino turístico. Ata o

momento, que valoración

merece o que vai de tem-

porada no Hotel Balnea-

rio de Guitiriz?

Houbo meses mellores que outros,pero si se aprecia unha pequenamelloría no gasto en xeral. Nonobstante, agardamos que o segundosemestre sexa mellor.

E que previsións agarda para

esta temporada estival?

O Balneario de Guitiriz non é unhotel de praia e a climatoloxía con-diciona o destino das vacacións daxente. Non podemos negar que es-tamos tendo un verán moi caloroso.Xa se sabe que cando fai moitacalor, a xente pensa nas praias.Aínda así, hai un segmento, aíndaminoritario, ao que lle gusta o rural,a tranquilidade e non lle importanon ter praia. A nosa vantaxe é quedurante o resto das estacións fun-

cionamos mellor que outros esta-blecementos.

Cal é o perfil maioritario dos

seus clientes?

De mediana idade, entre os 30 e os50 anos, e de poder adquisitivomedio-alto.

Que veñen buscando á Terra

Chá?

Natureza, temperaturas frescas,comer ben e tranquilidade. É dicir,non ter aglomeracións vaian ondevaian.

Cales cre que son os atractivos

turísticos da comarca?

O entorno da Terra Chá é único, abeleza das paisaxes, o ritmo da

xente, todo vai enharmonía. E por su-posto, a gastrono-mía.

E que outras posi-

bilidades turísticas

presenta a nosa co-

marca?

Ademais dos balne-arios, porque somos

unha comarca con mananciais mi-nero-medicinais, ten moitas: osbosques únicos poboados con es-pecies autóctonas onde o sendei-rismo se fai máxico, o Camiño deSantiago, a ruta da auga, as carba-lleiras, as festas locais, o Festivalde Pardiñas, o polbo, os pequenosmercados das vilas, as granxas...

Cre que están suficientemente

explotadas?

Nunca é suficiente. Sempre se podefacer máis por recuperar as nosastradicións e o entorno en xeral;aínda que a verdade é que a nosaxente é moi xenuína e tradicional eos valores aínda non se perderon.Por iso mesmo, creo que explotarpor explotar tampouco é o mellor.

“Os nosos visitantes veñen buscando natureza,temperaturas frescas, boa comida e tranquilidade”

María Pérez, comercial do Hotel Balneario & Golf Club de Guitiriz

Balneario de Guitiriz.

4 turismoxullo 15

“A Terra Chá conta con moi boas comunicacións”Pedro Vilariño, director do Hotel Spa Attica 21 Villalba

“Precisamos cooperar para dar acoñecer a comarca”

Yolanda Arias, recepcionista do Camping El Mesón

“Hai que buscar un modelo turístico sostible tantopara os visitantes como para a poboación local”

Helena Pais, responsable do albergue Witericus

“Precisamos unha maior oferta enactividades de ocio, aventura e aloxamento”

Ernesto González, xerente de Multiaventura Non Estreses

Aproveitando as augas minero-medicinais da zona e un enclavenatural singular, eríxese en San-taballa un dos establecementoshostaleiros da comarca de refe-rencia no turismo de descanso.Como valora a ocupación do quevai de temporada? E que previ-sións agarda para esta tempo-rada estival? A primeira metade do ano pode

considerarse positiva. E temos ex-

pectativas tamén moi positivas

para a época estival, aínda que

cada vez as reservas se fan con

menor tempo de antelación e están

moi condicionadas polo clima.

Cal é o perfil maioritario dosseus clientes?Durante o ano, temos tanto cliente

de empresa, que busca un entorno

tranquilo e acolledor para as súas

reunións; coma cliente con tempo

libre, que nos visita co obxetivo de

descansar, facer turismo de benes-

tar e, por outro lado, tamén cliente

con familia que buscan un par de

días de descanso cos fillos.

Que é o que procuran na TerraChá?Utilizan a Terra Chá basicamente

como punto de descanso, debido ás

boas comunicacións, que permiten

aos clientes facer moitas excur-

sións a diferentes puntos de Gali-

cia. Lugo, A Mariña, Ferrol,

Coruña ou Santiago atópanse a

menos dunha hora de coche e con

moi boas comunicacións por es-

trada.

Cales cre que son os atractivosturísticos da comarca?Quizás a gastronomía e o enclave

natural do que está rodeada a co-

marca.

E que outras posibilidades turís-

ticas presenta a nosa comarca?Probablemente teriamos que in-

centivar máis actividades de con-

tacto coa natureza, empresas

especializadas que coñezan a zona,

o entorno e propoñan actividades

para todos os perfís de clientes que

poidan visitar a Terra Chá.

Entón, non cre que están sufi-cientemente explotadas estas po-sibilidades?Posiblemente non.

Á beira do Camiño Norte, naparroquia guitiricense de SantaLocaia, vén de iniciar a súa an-daina Witericus xa como alber-gue. Nese sentido, cal é avaloración destes primeirosmeses de actividade? E que pre-visións agarda para esta tem-pada estival?Non temos referencia de anos an-

teriores, pero, polo de agora, a va-

loración é positiva. E as

expectativas para o resto da tem-

pada son boas principalmente nos

meses de xullo, agosto e setembro.

Cal é o perfil maioritario dosseus clientes?Por agora a maioría son peregrinos

e o perfil é moi amplo. Nos meses

de primavera predominan os es-

tranxeiros de idade mediana: ale-

máns, principalmente. E nos

meses de verán veñen de todas as

idades e procedencias.

Que é o que destacan da TerraChá?No caso dos peregrinos, estes via-

xeiros descoñecen que atravesan a

comarca pero o que busca en todos

os sitios por onde pasan é entrar en

contacto coa cultura e os valores

máis significativos de cada zona.

Loxicamente tamén esperan unha

boa infraestrutura de servizos.

Cales cre que son os atractivosturísticos da comarca?A Reserva da Biosfera Terras do

Miño e o tramo do Camiño do

Norte que atravesa a comarca.

Creo que son dous selos con forza

suficiente para proxectar os valo-

res e atractivos da comarca.

E que outras posibilidades turís-ticas presenta a Terra Chá?A cultura, o patrimonio arquitectó-

nico e os recursos naturais son

grandes posibilidades turísticas.

Cre que están suficientementeaproveitadas?En absoluto. As iniciativas que

existen son individuais e máis ben

escasas. Pero antes de poñer en

valor e explotar as posibilidades,

hai que elixir o modelo a seguir e

preguntarnos que é o que quere-

mos ensinar e a quen. Na miña

opinión e, en vista de que o poten-

cial da comarca é maioritariamente

natural e cultural, é importante

buscar un modelo sostible tanto

para os visitantes como para a po-

boación local. Os rexedores locais

son xestores fundamentais para

desenvolver estes recursos, pero

non saben como actuar e tam-

pouco se asesoran. Non se trata de

facer folletos e ir a Fitur. A promo-

ción é o último. Primeiro hai unir

a iniciativa pública e privada, de-

cidir o modelo e logo construír a

oferta, estructurala e, finalmente,

dala a coñecer.

O Camping El Mesón ofrece unambiente tranquilo e familiar ro-deado de natureza nas inmedia-cións do Mesón da Cabra. Abertodurante o verán, entre o 15 dexuño e o 15 de setembro, que va-loración merece o que vai de tem-

porada?Polo de agora, a valoración

é máis positiva que o ano

pasado. Esperemos que, de

aquí en diante, polo menos

ata finais de agosto, sexan

mellores.

Cal é o perfil maioritariodos seus clientes?Os nosos clientes adoitan

ser, maoiritariamente, es-

tranxeiros. Dentro dos na-

cionais, moitos proceden de

Madrid.

Que é o que veñen buscando áTerra Chá? O noso camping é moi familiar e

veñen buscando tranquilidade.

Moitos veñen de paso e outros moi-

tos utilizano como campamento

base para desprazarse dende aquí a

todo o centro e norte de Galicia.

Cales cre que son os atractivos tu-rísticos da comarca?As numerosas rutas de senderismo,

as feiras e mercados, as principais

vilas, Marcelle, o Castro de Vila-

donga e, aínda que non estea na co-

marca, Lugo co referente da

Muralla.

E que outras posibilidades turís-ticas presenta a nosa comarca?Creo que a nosa comarca está pouco

valorada turisticamente. Habería

que ofrecer máis información para

poñela en valor tanto dentro coma

fóra da provincia.

Cre que están suficientemente ex-plotadas?Creo que non. Necesitamos infor-

mación para darlle ao visitante e, ao

mellor, máis cooperación entre

todos para facer da nosa comarca un

lugar interesante para os clientes.

Unha das iniciativas empresa-riais da zona relacionadas co tu-rismo activo aproveitando osrecursos naturais da comarca éMultiaventura Non Estreses. Calé a valoración do que vai de tem-porada? E que previsiónsagarda para este verán?Ata o momento é boa debido á cli-

matoloxía que nos está a acompa-

ñar. Agardamos moitos grupos de

clientes con moitas ganas de natu-

reza e de realizar actividades sobre

todo relacionadas co río: paseos e

descensos polo río Ladra.

Cal é o perfil maioritario dosseus clientes?Xente de todas as idades compren-

didas entre os 3 e os 70 anos, aínda

que predominan as persoas de 20

ata 45 anos.

Que é o que veñen buscando áTerra Chá?Sobre todo, gozar do entorno, da

natureza en estado puro e a adrena-

lina das actividades de aventura

que propón Non Estreses.

Cales cre que son os atractivosturísticos da comarca?A natureza, a gastronomía, o patri-

monio, a cultura e, sobre todo, o

factor humano dos seus paisanos.

Cre que están suficientementeaproveitadas as potencialidadesturísticas da zona?Non o suficiente. Faría falta unha

maior oferta en actividades de

ocio, aventura e aloxamento.

turismo no interior: a Terra Chá

5colaboracións xullo 15

De moi lonxe ben o dito “augapasada non move muíño”. Unharealidade pura. Así lle pasa aotempo transcorrido. Xa o dicía oautor do libro do Xosé que cantomáis pasaba menos percorridoquedaba ou queda para chegar aoceo. Chámase “camiño an-dado”… de formas moi diferen-tes porque predominanpsicoloxicamente circunstanciasnaturais e sociais que sistemati-camente acarrean adversidadesque podan ser máis ou menos le-vadeiras, debido segundo é comoás implicacións familiares paraque sexan unha miguiña vanta-xosas.O autor do libro do Xosé esixíaao seu alumnado non caer sinxe-lamente en sistemas conformis-tas. A día de hoxe unha granmaioría da xuventude vive orien-tativamente “marcada” cara plan-texamentos vulgarizados ecómodos cunha deficiente expe-riencia para crear axeitadamentebases que sexan positivas na pro-cura de autosuperación para e porser acredores con capacidadepara aliviar a dependencia deri-vada dos seus propios proxenito-res.O autor do libro do Xosé nas súasconversas cotiás sempre dicía, fa-cendo algunha comparación, que“o divino non quita o humano”para referir un sen fin de formassociais de convivencia na pro-cura de tendencias máis ou

menos satisfactorias que naque-les tempos era inimaxinable. Aodía de hoxe nos centros educati-vos existe a violencia; pero non écasualidade porque xa dende asdécadas setenta-oitenta comezoua enxendrarse tal fenómeno quese estende por diversos paísescoa consideración denominada“acoso escolar” con alta repercu-sión en proxenitores e docentes.Moitos destes casos desembocanen condutas persecutorias físicae psicoloxicamente entre alum-nos e alumnas para elixir ás súascorrespondentes “vítimas”…Corresponden á evolución dostempos onde xamais o autor dolibro do Xosé sería capaz de en-tender nin imaxinar tal situaciónpola ausencia da autoestima. Easí se provoca e dificulta a tannecesaria integración ao sistemaescolar e perturba o desexadodesenvolvemento educativo coasúa correspondente aprendizaxeque se aprecia unha miguiñamenos en Primaria e bastante

máis en Secundaria.O autor do libro do Xosé valo-raba a importancia de atoparaxeitadamente un comporta-mento de conduta minimamenteregular e respectuoso ao fin delograr convivencias socialmentedignas de afecto e simpatía paracompartir honestidade, humil-dade e aprecio.Predicar co exemplo, dicía oautor do libro do Xosé, ao seualumnado e ser disciplinados era,e é, a base principal para ser unsestudantes excepcionais de caraa elixir o bo camiño da creativi-dade. Definición para a que era,e é, moi necesario ser posuidoresdunha capacidade axeitada queirá acompañada de imaxinaciónsnaturais con sentido común taninfluíntes de forma positiva entódolos ámbitos da vida, espe-cialmente desde investigaciónhasta oficios diversos, que pri-mordialmente nas súas tarefasserán beneficiados independente-mente onde cada quen deberá serposuidor dunha acreditación fun-damental e complexa segundosexa a actividade a desenvolvercon inclusión ou referencia aopropio ensino en pro de estimu-lar, crear e potenciar con clari-dade tódolos plans de estudosque preferentemente o autor dolibro do Xosé exercía en pro epara o seu alumnado.

Continuará…

Coñecín a Ma-nuel María hai38 anos, candoeu tiña só 16,nuncio estu-diantil no instituto de Monelos daCoruña no que tiven a honra depresentalo.Anos despois, na primeira home-naxe pública despois da súa morteno auditorio da Fábrica en Oleirose dentro dunha xornadas de veránde Galiza Nova, a miña filla Elba,con nove anos, leu o poema "TerraChá" na súa honra, o que me enor-gulleceu dobremente.Lembro aqueles domingos polamañá na desaparecida cafeteríaKirs da Coruña, sempre con Saletae cos queridos Felipe Senén, Pan-cho Pillado e Xurxo Souto en ani-madas tertulias.O Manuel, sempre entrañable,cando pedía cigarros ás escondi-das sabedor dos coidados da súasaúde por parte de Saleta, o seuanxo da garda.Aquel Manuel que figura na miñamemoria coruñesa, pero inequívo-camente vinculado á Terra Chá coque sempre sentín unha identifica-

ción mesmo vi-vencial polaprocedencia epola vivencia, aChaira e a Arta-

bria compartida.Era difícil non ver ao Manuelsempre en actos solidarios e rei-vindicativos, en apoio a novos po-etas e escritores...O tempo, levoume a Os Vilares,ao coñecemento da vida e da obradun dos seus grandes amigos,Xosé María Díaz Castro, honradoxa coas Letras Galegas do 2014,que tanto lle tería gustado compar-tir ao Manuel, e o próximo ano, opropio Manuel María será o ho-menaxeado do que tan orgullosose sentía o propio Díaz Castro.A Terra Chá, unha fábrica de Poe-sía, ve recoñecida en dous anos asúa creación aos seus poetastodos, que non serán os únicos, econvértese así definitivamentenunha potencia cultural. De nósdepende xa presumir, promover,extender aos nosos grandes, Pepedo Vilariño e Manuel da Casa deHortas e a outros moitos queforon, son e serán.

O dito “traballar para o inglés”parece ser que se comezou a em-pregar en Cuba en tempos -su-poño- decimonónicos ou inclusoantes, enseguida se estendeu poloCaribe e non tardou en propa-garse practicamente polo mundoenteiro, ou cando menos polo oc-cidental. O seu significado é bencoñecido por todos: traballar paraque outro de aproveite de maneiraesaxerada ou deixarse explotar.Esta expresión está de plena ac-tualidade, ou polo menos así ovexo eu. En días pasados estivenpercorrendo o suroeste de Ingla-terra e parte de Gales tendo como“campamento base” Bristol, unhacidade con máis de oito séculosde historia ligada á navegación; ápiratería; ao comercio de azucre,escravos e tabaco con América eÁfrica e que na actualidade é undos centros administrativos máisdestacados do suroeste ingléscunha poboación que supera os400.000 habitantes en algo máisde 20.000, cantidade esta similará de españois que residen alí.Atraídos por programas como“Españoles por el mundo” ou si-milares que proliferan polas tele-visións públicas (Galegos polomundo, Madrileños por elmundo...) cada vez son máis osmozos e mozas “sobradamente

preparados” que emigran a dife-rentes lugares do mundo coánimo de mellorar algún idiomae/ou ampliar o seu currículum, endefinitiva por buscar un futuromellor.Co que se atopan -cando menosna realidade que eu puiden ver enBristol- é con colonias moi nutri-das de persoas que falan o seumesmo idioma (principalmenteespañois, pero tamén centro esudamericanos) e con outros gue-tos de inmigrantes de orixes moidiversos que están sendo explota-dos desempeñando traballos queos locais rexeitan e que son des-envolvidos en condicións admi-nistrativas e laborais penosas. Omáis habitual son contratos de“Cero horas” con carencia de co-berturas sociais e retribucións quevarían en función da carga de tra-ballo que haxa en cada momento.A taxa de paro é moi reducida(entre un 4 e un 6 por cento) e ato-par un posto de traballo resulta re-lativamente doado, os salarios encomparación cos habituais paraGalicia son moito máis elevados,

moitísimo máis se temos en contao cambio da Libra co Euro. Perotamén o custo da vida é moi su-perior, algo que provoca que sevexan na obriga de compartir pisocon outras catro, cinco, seis per-soas para dar pagado os elevadosprezos do aluguer e medirse áhora de facer a compra. Destexeito, moitos emigrados conse-guen “aforrar” algunhas cantida-des que van ter que investir enpagar o billete da compañía aérealow cost que os traia a visitar á fa-milia unha, ou como moito dúasveces ao ano. Traballan para o in-glés.Moitos son conscientes de que ascondicións son moi duras, peroteñen a esperanza de algún díaatopar traballo do seu, unha vezque fagan seu o idioma alleo.Coñecín a uns cantos rapaces erapazas que estaban en condi-cións como as que lles relato e fa-laban de que así está a maior partede expatriados (“spaniers”, comoalí lles din de forma despectiva) ea todos lles fixen a mesma pre-gunta a algúns de maneira indivi-dual e a outros de xeito colecitvo:“Estarías disposto a vivir en Es-paña nas condicións nas que vivesaquí?”. E todos e todas contesta-ron de maneira clara e contun-dente: Non.

Ramón Paz Guntín - A Casa dos Marios

O libro do Xosé. Memorias populares

Traballarpara o inglés

O Manuel

Fran Bousopor Antón de Guizán

Nestes momentos algúns de vosestaredes metidos de cheo nas va-cacións, outros contando os díaspara fuxir a ese lugar lonxe domundanal ruído e outros non tere-des vacacións pero vos tocará es-coitar ás da xente que vos rodea.Hai cousas que por moitos anosque pasen só mudan en aparenciapero non en esencia; cambiamostardes vendo aburridos vídeos via-xeiros de familiares, pola satura-ción de fotos de pes na area epernas ao sol nas diversas redessociais.Ao que íamos. Vacacións. É incri-ble todo o que nos suxiren: praia,descanso, sol, amigos, mar... Poloxeral pasamos gran parte do anoesperando a que chegue o verán econ el, esa viaxe, o tempo coa fa-milia, a desconexión... O máis cu-rioso é que para moitas persoaseste descanso estival supón unhacarga extra de estrés. Se hai nenos pequenos, a tarefa deconciliar vida laboral e familiarvólvese algo titánico, sobre todoporque dun tempo a esta partetemos a idea de que os nenos/asnon poden aburrirse baixo ningúnconcepto e polo tanto debemosdeseñarlles unha axenda chea deactividades lúdico-formativas nasque non lles quede un intre libre.¿É preciso? A verdade é que non.Todos aqueles que temos máis de30 lembramos ben como eran osnosos veráns. Para empezar inclu-ían 2 ou 3 horas de dixestión e sódous canles na televisión, se nosaburriamos tiñamos que buscarnosa vida, e non pasou nada. Aburrirsee aprender a xestionar o propio

tempo é unha valiosa lección.O aumento das horas de conviven-cia tamén pode xerar conflitos.Polo xeral no día a día é frecuenteque coincidamos coa nosa parellaunhas poucas horas e aproveite-mos para tratar determinadostemas do fogar, preguntemos polotraballo, compartamos unhas tapasou un rato de televisión e volta aempezar. En vacacións non hai ru-tinas do fogar e tampouco proble-mas de traballo sobre os que falar(ou non debera habelos), o tempoxuntos é maior e poden incremen-tarse as posibilidades de discutir,sobre todo se hai problemas sub-xacentes que non tratamos no díaa día. As vacacións son un bo mo-mento para falar, pero non pode-mos pretender que os problemasdesaparezan por si sos polo feitode irnos de vacacións.A organización do tempo taménsupón en moitos casos un foco deestrés, empezando pola distribu-ción do tempo coa familia propiae política, e rematando polo lugarde vacacións ou tipo de activida-des a realizar. Tendo todo isto en conta, a claveestá en ser realista, canto máis ele-vadas son as nosas ilusións máisfácil é que acabemos decepciona-dos e iso pasa coas vacacións e conmoitas outras cousas. O mellor édeseñar o noso tempo de descansocomo nos apeteza, non dramatizarse as cousas non saen como espe-ramos, e deixar un tempo para nosmesmos. Non esquezamos que sí,as vacacións son estupendas, perodebemos tentar desfrutar da vidatodo o ano.

VacaciónsLara Real Lema, psicóloga en Psies Psicoloxía

Marabillosa-mente

José Manuel Legazpi: “Non son unhapersoa que se conforma facilmente”

A valla ao servizo do Pobo, abeirarrúa e o artefacto: ambientes

con festexosRamón Paz Guntín - A Casa dos Marios

José Manuel Legazpi (SantaMaría de Teixeiro, 1955) sempretivo claro que a educación eraalgo moi importante, polo quenon dubidou nin un instante endedicar a súa vida a ela. Agora,xa retirado, segue ligado á ensi-nanza e dedica parte do seutempo a ensinar español nun cen-tro para inmigrantes.

Como foi a súa infancia?

Tiven unha infancia feliz. Curseios meus estudos en Lugo, nuncolexio interno. Fixen as probasde madurez (actual Selectivi-

dade) en Santiago e estudei amiña carreira na Universidade deNavarra. Ao ano pedín o trasladoá Universidade Central de Barce-lona onde me especialicei en lin-guas clásicas. Interrumpín osestudos durante un ano para irfacer un curso a Roma. Ao prin-cipio decanteime por Filosofía,pero despois cambiei de idea.

Arrepinteuse algunha vez de

elixir linguas clásicas e non

outra carreira?

Non exactamente. Ao principiodecanteime por Filosofía, perodespois cambiei de idea porque olatín gustábame moito. Taménme gustaría facer unha carreirade ciencias.

Sempre quixo dedicarse á ensi-

nanza?

Sí, ese era o meu obxetivo prin-cipal.

Cal foi o primeiro centro ao

que foi destinado?

A Universidade Laboral de Eibar(Guipúzcoa). Aí tiven a ocasiónde coñecer a un profesor vilal-bés, Ángel Felpeto. Foi un granexemplo para min. Dende esemomento aprendín os primeirospasos na educación e formacióndos alumnos que me marcaron

na miñaactividadedocente. Os e g u i n t edestino foiB i l b a oonde esti-ven tresanos, ed e s p o i st r a s l adá -ronme aSanta Cruzde Tene-rife. Es-tando enTe n e r i f ep r e s e n -teime a unconcurso anivel na-cional noque ofre-cían unhap r a z acomo pro-fesor de

latín en Colombia. Esa prazaocupouse, pero abriuse outra naEscola Europea de Bruselas 1.Estas son unhas escolas creadaspolos estados membros da U.E.para os fillos dos funcionariosmembros da mesma. Gañei oconcurso e estiven alí nove anos.Foi unha gran experiencia. Des-pois volvín a Tenerife onde esti-ven outro ano máis e, finalmente,no ano 2003 vin para o institutode Vilalba.

Como foi a súa experiencia no

instituto de Vilalba?

En Vilalba disfrutei moito, tantode profesor como de director.Sempre intentei poñer en prác-tica todo o que me ensinara

Ángel Felpeto. Tiven algún pro-blema, pero intentei aplicar amáxima de “non hai efecto sencausa” e a resposta dos alumnosfoi adecuada en todo momento.

En todos estes anos como pro-

fesor, supoño que terá numero-

sas anécdotas. Podería

contarnos algunha?

Un día estaba explicándolles untema aos alumnos e un deles fí-xome unha pregunta un tanto im-pertinente. Contesteille ríndomee non lle din maior importancia.Ao día seguinte, un compañeirodíxome que tiña un video enYoutube co que pasara na claseanterior e tiven que ir falar con elpara que o retirara da páxina. Oincidente non foi a máis porqueo rapaz retirouno da páxina aomomento.

Cando se deu conta de que che-

gara o momento de retirarse

da ensinanza?

A presión da familia influiumemoito. A verdade é que me arre-pentín bastante desta decisión;pero, ao fin e ao cabo, era algoque ía ter que facer. Agora estoudando clases de español a per-soas inmigrantes durante o cursoe facendo cousas que non fixenporque o traballo mo impediu.

Cre que lle falta algo por facer

a día de hoxe?

Fáltame moito por facer. Se dealgo me arrepinto é de non facermáis do que fixen. Non son unhapersoa que se conforma facil-mente.

Ten algún proxecto futuro?

Tiña en mente facer un procesode investigación familiar enLugo, pero creo que non vai serposible. Este ano fixen un tallerde literatura e o ano que ven fareialgunha outra cousa. O meu pro-xecto é manterme activo.

Que recordos garda da Terra

Chá?

Aínda que me fun moi novo a es-tudar a Lugo, gardo recordos moibonitos da miña infancia e ado-lescencia coa miña familia. Devez en cando vou á casa da miñairmá e dos meus sobriños e gús-tame pasar tempo alí con eles.

6 colaboraciónsxullo 15

Unha entrevista de Ana Villares

José Manuel Legazpi.

Din que recordar é volver a vivire facer contas para distraerseamortiguando no tempo día trasdía recordando pasaxes que nonse deben esquecer. Así se mani-festaba aquel viaxeiro gordo e re-pulido de festexo en festexo, aoigual que os amigosda valla ao servizo doPobo que non cansane non deixan pasarpor alto tantas honrasaos santos para cantartodos xuntos o “xira-rei coma roda dunmuíño”.Por iso á beirarrúa lleesperta o interese porescoitar con atenciónnas xuntanzas polasrúas do Pobo cousasimportantes como é oartefacto ao servizodo Pobo para o que osturistas de verán noncansan de utilizar omóbil para levar un recordo dopobo polo interese que lles es-perta coñecer o significado de tal“escultura” xa coñecida a niveleuropeo. Para facer comparanzasaxeitadas, coma a Torre dos An-drade ou o “paseo fluvial” tanconcurrido coma a praia das Ca-tedrais ou a Catedral de Mondo-ñedo entre outros tantos puntosdos que goza a xeografía galega.A valla ao servizo do Pobo coasúa pandillada non cansa de facer“chufas” aos festexos na honra deSan Cristóbal, o “patrón” dos“amigos do volante” que esperta-ron con euforia este ano para en-comendarse solemnemente aoSanto despois de varios anos si-lenciados. Tales acontecementosdignos de mención pola conco-rrencia de tantos e tantas ás co-miolas organizadas para que os“amigos das enchedolas” apro-veitaran en pro de sacala “barrigade mal ano” grazas á abundanciado menú que fixo satisfacer ple-namente aos máis esixentes apesar de que o viño con gaseosaestivo ausente para mollala pa-lleta e aliviar os pesadelos esto-macais que a cada quencaprichosamente lle corresponde.“Aguantar mecha” con euforiaanimosa dunha boa resaca enforma de acudir ao Festival doMundo Celta en Ortigueira e se-

renarse ao aire libre naquela ex-tensísima Praia de Morouzos ásombra dos pinares, respirandoaires mariñeiros e festeiros. Sonrecomendacións que a beirarrúasempre ten presente igual que oclásico refrán: “vale máis o ruín

coñecido que o bo por coñecer”.Así, ao pasalo tempo polas rúas,disfrutan rutinariamente falandosempre do mesmo. Para rexenerarconversas daqueles persoeirosclásicos “curiosos sabelotodo”que coas súas ocorrencias anima-ban aquel viciado ambiente cotiáncando aínda a televisión estabamoi lonxe e onde predominabancuriosidades nas que nunca fal-taba alguén de forma contempla-tiva para aportar algo animosocon gracia que case sempre des-embocaba en risoterapia tan ape-titosa e necesaria. Algo así, parafacer comparanzas, semellante ásque “Sálvame Deluxe” onde secocen acontecementos diversos evariados de convivencias, comose di vulgarmente, para rexeitar…“a roupa sucia,lávase na casa” ou“poñela roupa ao clareo”. Todo enbase de provocar “morbo” encantidade que realmente produceunha gran audiencia cargada decuriosidade a todos e todas comapandillada da valla ao servizo doPobo e maila beirarrúa que tenque soportar ao artefacto ao ser-vizo do Pobo.

Conclusión:

Ambientes con festexos¡e untanzas naturales¡Que curiosamente¡curan tódolos males!

As maiores traizóns políticas e relixiosas da historia sempre estiveron influídas por intereses espurios.

X. Varela

7colaboracións xullo 15

ó ó

í

Así é e así llo contamos: o

crecemento económico ga-

lego está a ser moito menor

que o promedio estatal e

máis que o da Unión Euro-

pea: en 2014 a suba do PIB

do Estado español (1,4%) e

o da Unión Europea (1,3%)

medraron alomenos o triplo

que a n osa nación (0,4%).

Galicia foi, nese ano, a co-

munidade autónoma que pe-

chou a clasificación das

comunidades autónomas por suba

do PIB.

Nos tres quinquenios que leva-

mos do século XXI, houbo un

proceso de converxencia de Gali-

cia co promedio da Unión Euro-

pea no período 2001-2009 (no

que pasamos dun 75% a un

92,3% en renda por habitante)

pero desde 2010 houbo unha re-

viravolta: comezou unha nidia di-

verxencia e a nosa renda per

capita retrocedeu ata un 83% do

promedio da UE, que era a por-

centaxe que Galicia acadara xa en

2004.

Velaí unha década perdida na

nosa andaina para chegar aos in-

gresos medios por habitante da

Unión Europea... nese tecer e des-

tecer no pano da nosa economía,

como se quixese que reparara-

mos, unha vez máis, nos fermosí-

simos versos de Xosé María Díaz

Castro sobre Galicia-Penélope.

Parece que en 2015 imos polo

mesmo camiño.

Ata agora só temos os datos de

evolución do PIB do primeiro tri-

mestre de 2015: o crecemento es-

pañol respecto ao mesmo

trimestre do ano anterior foi do

2,7%, o triplo do galego (0,9%);

por máis que as lentes de au-

mento do optimismo do oficia-

lismo lle fagan ver a quen as leva

postas unha Galicia no país das

marabillas, as frías estatísticas din

outra cousa.

A industria (-0,4%) e, sobre todo,

o sector agro-gandeiro (-0,9%) ti-

veron un comportamento nega-

tivo neste primeiro trimestre de

2015; esta última porcentaxe ma-

croeconómica agacha a realidade

da grave crise das explotacións

gandeiras de Galicia, que están a

recibir un prezo polo leite que

está no mínimo desde 2009, por

baixo do custo de produción.

Atrás queda a estragada posibili-

dade de formar un gran grupo lác-

teo galego e experiencias tan

desastrosas na utilización do di-

ñeiro público nos últimos anos

como a da Xunta de Galicia

nunha coñecida planta de produ-

ción da Terra Chá.

Un factor clave para explicar a

gran diferenza na evolución do

PIB entre Galicia e España (cre-

cemento cunha relación 1:3) está

a ser a demanda interna; dentro

dela, cómpre analizar a variación

do compoñente máis importante

cuantitativamente, que é o con-

sumo das familias (cun peso do

80%): medrou na nosa nación no

primeiro trimestre de 2015 un

1,3% mentres que a media estatal

foi do 3,4%.

Menos persoas traballando... e

peor retribuídas

A poboación ocupada de Galicia

ao remate de 2014 era un 0,2%

menor que un ano antes mentres

que a media estatal subiu un

2,5%; velaí un factor clave para

explicar a caída da demanda in-

terna.

Ademais, o custo laboral por hora

efectiva de traballo en 2014 foi un

12´8% maior no Estado español

que en Galicia, polo que se xera

unha menor demanda aquí, ao re-

tribuír moito menos o factor de

produción traballo.

Se a iso lle engadimos que tamén

a pensión media de xubilación é

moito menor en Galicia que no

promedio español, teremos iden-

tificadas tres das causas do noso

menor consumo privado.

O iglú da poboación ocupada

no sector público

A conxelación salarial da poboa-

ción empregada no sector pú-

blico, ano tras ano, desde o

comezo da gran recesión de

2009, non fixo tampouco a

súa achega á suba da de-

manda interna, e desde o

seu iglú cadaquén intenta

facer milagres coa súa

conxelada paga.

Cómpre subliñar un factor

diferencial de Galicia res-

pecto das retribucións do

persoal ao servizo da Ad-

ministración Públicas nou-

tras nacións e rexións do

estado español: trala elimi-

nación da paga extraordinaria de

2012, a maioría das comunidades

pagaron as seguintes “pagas

extra” con normalidade... pero a

Galicia non chegou esa “norma-

lidade” e, un semestre tras outro

(e van cinco consecutivos) a po-

boación ocupada no sector pú-

blico está a recibir só a metade do

que por dereito tiña recoñecido.

Mesmo no 25% que se recuperou

en 2015 da paga extra de Nadal

non pagada en 2012, a Adminis-

tración Pública galega “deu a

nota”; o persoal ao servizo da ad-

ministración estatal que traballa

en Galicia (en competencias non

transferidas á administración pú-

blica galega) cobrou ese 25% en

xaneiro pero “o persoal da

Xunta” cobrou daquela só un

12,5% ... e o outro 12,5% no se-

gundo trimestre do ano, o que

ocasionou un aprazamento en

moitas decisións de compra das

familias... unha nova achega para

que o total do consumo privado

en Galicia medrase no primeiro

trimestre de 2015 só un 1,3%

(fronte ao 3,4% medio estatal) e

a nosa economía seguise a viaxar

no furgón de cola do comboio es-

tatal.

A economía galega medra moitomenos que a española e que a da UE

Galicia, pechacancelas nasuba do PIB en 2014

Manuel Roca

curruncho de economía

No noso artigo anterior dabámosvos

algunhas pistas de posibles mentiras

que algúns comerciais de grandes

empresas utilizan para enganar os

clientes e como o asunto dá moito de

si queremos dedicarlle unha segunda

parte co fin de poñer á vosa disposi-

ción a máxima información e trans-

parencia posible.

Tal cal. Así nolo explicou un cliente

fai cousa dunhas horas. Un comercial

que chegou o seu negocio perten-

cente a unha das grandes, afirmaba

que a súa compañía comprara á com-

pañía coa que estaba dito cliente. Isto

é mentira. Sen máis. Cando escoites

algo similar por parte dun comercial,

consulta cun asesor especializado xa

que posiblemente se trate dun argu-

mento de venda para rebater a oferta

actual, de forma que o cliente crea

que as dúas empresas son a mesma.

Iso permite ao comercial dar priori-

dade ao que en realidade quere ofre-

cer, é dicir, as tarifas de luz e servizos

da comercializadora eléctrica que el

quere vender.

Se a práctica anterior te sorprendeu,

espera a ver esta; algúns comerciais

poden atacar a túa actual comerciali-

zadora polo simple feito de ter a sede

central noutra comunidade autó-

noma co argumento de xerarnos an-

tipatía e dicíndonos que o diñeiro que

lles pagamos vai parar a esa zona e

que coa súa compañía quedaría "na

casa". Por se isto fose pouco, tamén

existe a versión na que nos din que

estamos a pagar un plus porque a

empresa, situada noutra comunidade,

transporte a electricidade ata a nosa

casa. Isto é totalmente falso, xa que

as peaxes de acceso inclúen o trans-

porte e son os mesmos en todo o país

e para todas as comercializadoras.

Coidado tamén con certas tarifas pla-

nas ou cotas fixas actuais que escon-

den enganos, polo que, como nos

casos anteriores, é moi importante

pedir todas as condicións por escrito

e contrastalas con outras compañías

antes de tomar unha decisión xa que

falamos de prezos que soben ata case

o dobre se nos pasamos do paquete

de kWh que contratamos na cota

mensual ou noutros casos. Como

digo, a clave está en comparar pre-

zos, servizos e condicións e aseso-

rarte sempre con alguén que utilice a

máxima transparencia e sobre todo

ante calquera posible situación de

desconfianza non asinedes nada nin

sequera cando o comercial vos pida

que lle asinedes a visita conforme

que vos explicou a oferta dado que a

devandita firma adoita ser para cam-

biar de comercializadora. Aquí dei-

xámolo por hoxe pero adianto que

haberá unha terceira parte xa que as

historias que nos contades son para

compartir... Continuará...

Enerxía e aforro

coa Asesoría

Enerxética

Terra Chá

Mentiras dexigantes (II)

Andan as novas autoridades mu-nicipais de Madrid a estudar a re-tirada de nomes ligados áditadura franquista do rueiro dacidade. É unha iniciativa louvá-bel sobre a que pouco cabe dicir.Se cadra, que non era sen tempo.Hai, porén, unha eiva en todoeste asunto que chama a aten-ción, e que nos esperta a algúnsun debate sobre onde remata ofranquismo e onde comeza apura supervivencia: a inclusióndo nome de Álvaro Cunqueiroentre os “fascistas” a purgar donomenclátor.Que Cunqueiro, da súa militanciainicial no galeguismo virou coaguerra -e co medo- cara á Fa-lanxe, non é ningún segredo. Quetratou de saír adiante no cruelmundo de postguerra da man doferrolán Jesús Suevos, prebostefalanxista de primeira –e última-hora, figura en todas as biogra-fías publicadas até agora sobre oinsigne mindoniense. Que en1943 abandonou a Falanxe e aoano seguinte perdeu o carné dexornalista, rematando a súa cola-boración coa ditadura, é un datoperfectamente establecido e nonsuxeito a discusión.Pero, por riba da anécdota e duntempo cruel e cheo de claroscu-ros, onde medio país simple-mente tratou de sobrevivir,Álvaro Cunqueiro é, con permisode Ferrín, o narrador máis grandeda historia da literatura galega, o

precursor –con Torrente- do rea-lismo máxico que levaron ásmáis altas cotas Gabriel GarcíaMárquez e Miguel Ángel Astu-rias. Se para os madrileños istonon merece unha lembranza, aláeles. Nós pensamos outra cousa.Pero, ollo. O Cunqueiro case ve-ciño da nosa Chaira, o escritorpero tamén o gourmet que visi-taba con frecuencia esta vila altapara admirar o noso medievalmercado de capóns, tampoucolles mereceu ás autoridades vilal-besas un simple recordo expre-sado no nome dunha das nosastristes rúas, azoutadas polo ventonordés nas longas noites de in-vernía. Pero non se espanten: anosa incultura é capaz de chegara isto e a moito máis. Se a vos-tede, amábel lector, lle preguntanse hai en Galicia algún pobo detamaño maior a un agrupamentode casas que non teña unha rúaadicada a Rosalía de Castro,aquela muller á que os Galegoselevamos con razón á categoríade semi-deusa, a resposta édoada: esta Vilalba medio ágrafaá que tanto queremos pero quetantos paus nos dá.Porque, o que dixo aquilo de “éde ben nacidos ser agradecidos”non nos coñecía. Un día emocio-nante para a capital chairega foio 15 de febreiro de 2003. ManuelMaría, o inventor da Terra Cha,saiva poética da árbore galega depostguerra, voz clara e firme da

conciencia do país, ingresou naAcademia Galega. Elexiu paraeste acto solemne o auditorio vi-lalbés. Grazas á súa xenerosidadeescoitamos, na súa rexa voz, ofermoso discurso de ingreso, ATerra Chá: poesía e paisaxe.Pois ben, doce anos despoisfomos incapaces de devolverlleaquel xesto. Tampouco o Ma-nuel, apaixoado por Vilalba e assúas xentes, identidade da co-marca da que ousamos ser capi-tal, honrado o ano que ven co Díadas Letras, merece un espazo nonoso rueiro.Nese rueiro no que seguen, im-perturbábeis, un xeneral golpista(Nevado Bouza), un voluntariofalanxista (Luís González Vale-dususo), outro militar do bandofascista (Alférez López) políticosdo franquismo (Basanta Silva),alcaldes non elixidos por ninguén(Fraga Bello, Novo Cazón…) fa-cendo todos eles guardia sobrelos luceros, impasible el ademán.

Évos o que hai…

Este tipo de delitos, que a pesar de queexistiron dende sempre, agora écando comezan a ser tidos en contacomo o que son, delitos de odio con-tra unha persoa ou grupo de indivi-duos en función da súa pertenza a undeterminado grupo social, relixión,orientación sexual, etnia, etc.O estado español realiza dende o ano2013 un informe coa evolución destetipo de delitos en España, a pesar deque non é un concepto incluído nanormativa penal.A definición non é igual en todos ospaíses, polo que aquí se opta por de-nominalo seguindo os patróns co-múns, nos que non existe diverxenciaentre os expertos do tema, ademais dadefinición que ofrece a OSCE, que si-nala que os “hate crime” son todasaquelas infraccións cometidas contraas persoas ou a propiedade, onde oben xurídico protexido se elixe polasúa, real ou percibida, conexión, sim-patía, filiación, apoio ou pertenza a ungrupo. Sendo grupo aquel baseadonunha característica común dos seusmembros, como a súa “raza”, real oupercibida, o orixe nacional ou étnico,o linguaxe, o cor, a relixión, a idade, aminusvalía, a orientación sexual eoutro factor similar.A Axencia Europea do Dereitos Fun-damentais apunta que entre o 60% eo 90% das vítimas este tipo de delitosnon denuncian ao considerar que nonvai servir para nada.Os delitos de odio, tal e como se con-ceptúan e clasifican, pasan a ser os se-guintes:•Orientación ou Identidade Sexual:feitos motivados en diferenzas se-xuais•Racismo /Xenofobia: todo incidenteque sexa percibido como racista ouxenófobo pola vítima, ou calqueraoutra persoa que sexa testemuña, in-cluído o axente de policía; así comoaqueles actos de odio, violencia, dis-criminación, fobia ou rexeitamentocontra os estranxeiros ou individuosde grupos distintos, debido a súa orixerelixiosa, cultural, étnico, racial ou na-cional.•Minusvalía: calquera acto contraunha persoa e que se leva a cabo apro-veitándose da súa minusvalía, cal-quera que fose.• Crenzas ou prácticas relixiosas: todofeito motivado por sentimentos con-trarios a determinadas relixións.• Antisemitismo: calquera tipo deacto de violencia, odio, fobia, rexeita-mento e discriminación practicadocontra os xudeus.•Aporofobia: odio ou rexeitamento aopobre. Aquí inclúense expresións econdutas de intolerancia referidas aoodio, hostilidade ou repugnancia anteo pobre, persoas sen recursos e des-amparados. Aínda que calquera persoa pode servítima dun delito deste tipo, indepen-dentemente de que pertenza ou non

ao grupo ao que vai dirixida a hostili-dade ou prexuízo, ademais de ter enconta de que tamén se inclúen, non sóos delitos contra as persoas, senóntamén contra a propiedade.En canto as últimas estatísticas reco-llidas, as de ano 2014, podemos ver adistribución porcentual dos feitos enfunción do ámbito, así como compa-ralas coas do ano anterior:•Orientación ou Identidade Sexual:39,9% (despois de aumentar un13,5% respecto ao 2013).•Racismo / Xenofobia: 37% (taménsubiu comparando co ano anterior, un24,7%).•Minusvalía: 15,5% (o único que des-cende, nun -31,4%).•Crenzas ou prácticas relixiosas: 4,9%(aumentando no 2014 nun 50%).•Antisemitismo: 1,9% (o que máisaumenta dun ano ao outro, nun 700%,pasando de 3 casos no 2013 a 24 noano seguinte).•Aporofobia: 0,9% (aumenta de 4casos a 11, sendo un total de 175%máis).As Forzas e Corpos de Seguridade doEstado seguen unha serie de protoco-los (segundo o boletín oficial daGarda Civil, de mércores 7 de xaneirode 2015), polo que seguirán progra-mas de formación e perfecciona-mento que sirva para dotar dunhacualificación aos funcionarios poli-ciais na actuación deste tipo de deli-tos.As primeiras dilixencias han de ir di-rixidas á protección dos ofendidos ouprexudicados polo delito, consig-nando todas as probas que puidesenexistir e que poden desaparecer.Poñerase ademais en custodia todo oque conduza ao establecemento dosfeitos, así como deter ao suposto ousupostos delincuentes.A intervención policial reflíctese nunatestado no que ademáis de incorpo-rar todos os elementos típicos dunacto deste tipo, se procurará indagarnas motivacións de odio.Para denunciar este tipo de delitos pó-dese poñer en contacto ou ben coaGarda Civil, a través do teléfono900.100.062, ou coa Policía Nacional,chamando ao número 900.100.091;sendo ambos os dous números de ta-rificación gratuíta.É importante denunciar estes delitos(xa que só un 10% dos afectados opoñen en coñecemento da policía ouda xustiza), ben se se é vítima ou sese ten coñecemento dalgún dos feitosque apuntamos que son consideradoscomo delitos de odio, xa que ao de-nunciar serve para previr así comoevitar que estes incidentes poidan vol-ver repetirse.Ademais, se é posible, hai que intentarrecoller os contactos daquelas persoasque estiveran presentes para que chepoidan servir como testemuñas; tratarde indagar os datos do agresor ouagresores; e poñer a denuncia.

Neste verán que está a ser máisseco e quente cá outros anos pa-sados, a ausencia de auga está apreocupar os gandeiros que con-templan como esmorecen as pra-derías e as plantacións de millonon despegan, agardando unhacolleita inferior á habitual. Se aiso lle engadimos a enésima gue-rra entorno ó prezo do leite, asperdas en xeral para o sector an-tóllanse cuantiosas. Novo revésó xa delicado momento que sevive. Pero noutra ocasión tocaráfalar do tema. Esta vez, unha boanova, motivo de satisfacción, é adeclaración como patrimonio dahumanidade do Camiño de San-tiago, Primitivo e Norte, sobretodo o segundo polo que reper-cute no noso territorio. Un reco-ñecemento internacional a estaruta de peregrinaxe xacobea, quevindo polo Cantábrico introdú-cese en Galicia a través de Riba-deo, discorrendo por Lourenzá eMondoñedo antes de entrar naTerra Cha polo Concello de Aba-dín e continuando por Vilalba,Baamonde e Guitiriz pasando ásterras de Friol logo á provinciada Coruña ata encontrarse co Ca-miño Francés, sen dúbida o máiscoñecido e o que máis peregrinosten. Que un organismo internacional

como é a UNESCO conceda o tí-tulo de patrimonio da humani-dade a un determinado lugar oumonumento, significa recoñecer-lle un valor cultural universal. OCamiño Norte de Santiago úneseá propia cidade compostelá, á co-ruñesa Torres de Hércules, á mu-ralla de Lugo e ó mesmo camiñofrancés, a quen llo concederan noano noventa e tres, en posuír amencionada declaración. Como en numerosas ocasiónsnesta mesma columna se ten si-nalado, atesouramos nos nosospobos unha riqueza paisaxística,ambiental, monumental e cultu-ral inmensa, habitualmente es-quecida, que cómpre poñela envalor. O Camiño é unha desasbendicións que temos. Aínda quesegundo as estatísticas, poucomáis do cinco por cento dos pe-regrinos escollen esta vía, as rin-gleiras de persoas que se lanzana pe ou en bicicleta para realizaresta ruta supoñen uns beneficioseconómicos para as vilas poronde pasan. Todos lembramos aforte polémica cando se preten-día variar ese tradicional itinera-

rio, o que levou a unha cascadade protestas avogando pola nonmodificación. Os peregrinos,sobre todo na época estival, esti-mulan a economía a pesares deser un turismo máis ben austeroe apañado. Pero as necesidadesesenciais teñen que ser satisfei-tas, polo que restaurantes, super-mercados e bares dan boa contados visitantes en cuestión. Pe-quenos negocios reviven e outrosnacen ó abeiro do Camiño. Agora –coma sempre-, agárdasea implicación de todos. Primeiro,da cidadanía, que saiba recoñe-cer a importancia de termos unpatrimonio da humanidade entrenosoutros. En segundo lugar, asinstitucións, desde a máis pró-xima ata a máis lonxana. Estaruta xacobea hai que mantela encondicións, promocionala dentroe fora das nosas fronteiras eapoiar sen rodeos a aqueles em-prendedores que invisten o seucapital poñendo en marcha ini-ciativas empresariais. Existeunha oportunidade para a crea-ción de riqueza e fomento doemprego, claves na reactivaciónda nosa bisbarra, pola que enmedio cento de quilómetrosexiste un ben declarado comopatrimonio da humanidade.Aprovéitese.

Paulo Naseiro

De Cunqueiro e outras herbas...

Boa novaPablo Veiga

o recuncho do criminólogo

Delitos de odioPablo Filgueiras e Aranzazu Rodilla,

expertos en Seguridade e Criminólogos

8 colaboraciónsxullo 15

9actualidade xullo 15

Os Camiños do Norte veñen de serincluídos na Lista do PatrimonioMundial da UNESCO no marco da39ª sesión do Comité do Patrimo-nio Mundial do World Conference

Center de Bonn.Deste xeito, catro novas rutas doCamiño de Santiago polo norte pe-nínsular súmanse ao Camiño Fran-cés -recoñecido dende 1993-.

Trátase do Camiño Primitivo, o Ca-miño da Costa, o Camiño vasco-rioxano e o Camiño de Liébana.Pero, ademais da ruta do norte acandidatura promovida polos go-

bernos autonómicos de Galicia, As-turias, Cantabria, País Vasco e LaRioja, así como polo Ministerio deEducación, Cultura e Deporte doGoberno de España, inclúe tamén a

distinción dun conxunto de 16 mo-numentos da máxima relevancia evalor cultural. Entre eles atópase aMuralla e a Catedral lucenses, a ca-tedral de Mondoñedo e o Mosteirode Sobrado dos Monxes.Por Galicia transitan dúas das catrorutas: o Camiño da Costa, que co-munica a cornixa Cantábrica conCompostela atravesando 16 conce-llos entre os que se atopan os chai-regos de Abadín, Vilalba, Guitiriz eBegonte, e o Camiño Primitivo queentra en Galicia pola Fonsagrada,ata entroncar co Camiño Francés enMelide.Galicia incrementa así a súa nó-mina de declaracións, que até o díade hoxe incluía xa á cidade vella deSantiago de Compostela, elixida en1985; o Camiño de Santiago Fran-cés, inscrito en 1993; a Muralla ro-mana de Lugo recoñecida no 2000;e a Torre de Hércules, que alcanzoua súa inclusión no 2009.

O Camiño Norte, declarado Patrimonio da Humanidade pola UNESCO

Camiño Norte

Claustros do Mosteiro de Sobrado dos Monxes.

A im-portan-cia dadeclara-c i ó nc o m opatrimo-nio dahumani-dade doCamiño

Norte de Santiago é indubidablepara a Asociación de Amig@s daEtapa 31. Aínda así, non podemosdeixar de puntualizar que, no con-texto actual, entendemos que noné positiva, xa que non discriminaás variantes artificiais aprobadaspola Xunta de Galicia. Eses traza-dos restan autenticididade ao ac-tual e histórico Camiño do Norteno caso do tramo da etapa 31 enBaamonde e dende Sambreixopasando por Parga, O Vilar, AsNegradas, Grixalva, As Cruces,Vilasantar e Boimil. Vén sendo, ásúa vez, unha arma de dobre fíoque está usando a Consellería deCultura no contencioso aberto noTribunal Superior de Galicia ondese pide a anulación da variante an-teriormente mencionada.

Diante da declaración por parte daUnesco do Camiño Norte de San-tiago e do Camiño Primitivo comoPatrimonio da Humanidade, o Ins-tituto de Estudos Chairegos fai pú-blica "a profunda satisfacción quesentimos por este recoñecemento".Dende a nosa entidade queremosfelicitar a todas as persoas, asocia-cións e institucións que levan anostraballando por conseguir este re-coñecemento ao tempo que face-mos un chamamento áresponsabilidade colectiva no res-

pecto ao Ca-miño, ao seucoidalo emantementopara que ester e c o ñ e c e -mento mun-dial se traduzano coñece-mento e reco-ñecemento danosa historia, da nosa cultura e donoso patrimonio material e inma-terial.

Neste sentido o IESCHA,como asociación que dentrodos seus estatutos contem-pla a defensa e conservacióndo Camiño Norte, ten publi-cado en 2004 o libro “ O Ca-miño Norte de Santiago naplumiña de Ramón Guntín”e dispón dunha exposiciónsobre “O Camiño Norte deSantiago en imaxes” co seu

catálogo, elaborado por Xosé LuísNovo Cazón, que poñen a disposi-ción das entidades que a soliciten.

O conselleiro de Cultura, Educa-ción e Ordenación Universitaria,Román Rodríguez, considera “tras-cendente para o desenvolvementocultural e económico de Galicia”este novo galardón “que sitúa aonoso país con cinco bens patrimo-nio da humanidade” e a Españacon 45 bens inscritos na Lista dePatrimonio Mundial. O terceiropaís con máis bens decla-rados só por detrás de Ita-lia e China.“Un recoñecemento –con-tinuou o conselleiro− do‘Valor Universal Excep-cional’ de catro rutas sin-gulares: o Camiño daCosta, o Camiño Primi-tivo, o Lebaniego (Canta-bria) e o Vasco-Rioxano,que abarca a inclusión no-minal dun total de dezaseismonumentos da máxima relevan-cia e valor cultural. Un recoñece-

mento destas rutas do Norte queconducen a Compostela desde oséculo IX até o presente. Un reco-ñecemento dun ben vivo, impor-tante para o desenvolvementosustentable das comunidades doNorte de España e, moi especial-mente, de Galicia.”Nesta liña, o titular de Cultura eEducación da Xunta destacou “a

s i n g u l a rtrascenden-cia para aGalicia inte-rior e con-cretamentepara Lugo,pola impor-tancia que adeclaraciónten comorecurso parao desenvol-

vemento, ademais de cultural e pa-trimonial, económico e turístico.”

“Arma de dobre fío”

“O Camiño Norte de Santiago na plumiña de Ramón Guntín e ‘OCamiño Norte de Santiago en imaxes’”

“Recurso para o desenvolvemento cultural,

patrimonial, económico e turístico”

Javier Varela. Asocia-ción de Amig@s daEtapa 31.

O presidente doGoberno galego,Alberto NúñezFeijóo, avanzouque a Xunta aco-meterá un con-xunto deactuacións no Ca-miño Primitivo eno Camiño doNorte logo de quefosen declarados Patrimonio daHumanidade pola Unesco. Estes traballos teñen como finali-dade reforzar a rede de albergues-coa apertura dun novo albergueno núcleo histórico da Fonsa-grada e a edificación dun novo nazona de Friol- e mellorar os ser-vizos aos peregrinos -coa recupe-ración das fontes de auga potable,a dotación de conexión Wifi ou decabinas para os albergueiros,como sucederá, por exemplo, noalbergue de Baamonde. Tamén se pretende acondicionaro estado das rutas con actuaciónsde limpeza das marxes; a mellora

da sinalización paraadaptala ás delimita-cións recentementeaprobadas ou á segu-ridade viaria.A promoción seráoutro ámbito de tra-ballo e, nesta liña,Feijóo adiantou que ovindeiro 2016 será oAno do Camiño Pri-

mitivo e do Norte.Por iso, cre necesario afondar nacoordinación co resto de adminis-tracións, para o que está previstaa creación dunha mesa de traballocos concellos polos que pasanestas rutas, así como coa Deputa-ción de Lugo. Igualmente, busca-rase a coordinación coasinstitucións eclesiásticas para aapertura das igrexas; coas asocia-cións de Amigos do Camiño econ outras autonomías polas quepasa o trazado destas rutas a tra-vés de programas conxuntoscomo A España Verde e o Conse-llo Xacobeo.

“2016: Ano do Camiño Primitivo e do Camiño

Norte”

Alberto Núñez Feijóo.

Xunta de Galicia.

Manuel Castro Santamariña.

IESCHA.

O recoñecemento do CamiñoNorte é o froito da sabedoría dosnosos devanceiros ao longo dostempos nesta Chaira aberta atodos os ventos e a todas e todosos camiñantes. A meta, Compos-tela, xa contaba con esta valora-ción, e cumpría que as vías quelevan a ela tivesen o mesmoaprezo, pois non desmerecen ennada assúas vir-tualidades,e sen elastampoucoexistiría,que llodigan aAfonso II,un dos pri-meiros pe-r e g r i n o sgrazas aoC a m i ñ oPrimitivo. É un acto de xustizacos nosos devanceiros que crea-ron e conservaron esta paisaxe,as pontes e igrexas, as fontes e osboscos fluviais que refrescan asnosas camiñadas... É unha dedi-catoria moi ben acaída porquevai incrementar a nosa autoes-

tima coma veciñ#s destas para-xes, pois estabamos a sufrir uncomplexo de inferioridade dimi-nuíndo a beleza e a capacidadede acollida deste “mar en calma”que emocionou a Manuel María,ou estas “praias do vento” quecantou Díaz Castro, aturdidospola publicidade dun turismomasivo que ignora costas coma a

de San Simón que deitansol e tamén unha gastro-nomía xa recoñecida anivel mundial. A psicolo-xía chairega enxerga nase nos humanos unha iden-tificación e comuñóntotal coas criaturas máismiúdas e sinxelas, froitoda nosa sociabilidadeaberta como a Terra Chá,acolledora coma os nososríos vagarosos e doces,polo que contaxiamos aos

peregrinos desta ollada francis-cana impactada polas nosas ca-pelas rurais e por monumentosasentados ao pé do camiño comao San Alberte, Santiago de Baa-monde ou Sta. María de Abadínque non teñen nada que envexarás grandes catedrais.

“Recoñecemento do noso patrimonio”

Alfonso Blanco. Asociación

Abrindo Camiño, represen-

tando á Terra Chá.

A presidentada Deputa-ción de Lugo,Elena Candia,mostra a súasatisfacciónpola decisiónda UNESCOde declararPatrimonio daHumanidadeo Camino norte e Primitivo.Sendo unha das primeiras en co-ñecer a nova, Candia consideraunha satisfacción que tanto a

traza xa delimitadacomo as catedrais deLugo e Mondoñedo eas dúas variantes, aque entra por Ribadeoe que entra por A Fon-sagrada, teñan este re-coñecemento.A presidenta, que agra-dece o traballo detodos os que o fixeron

posible, ve nesta decisión un re-coñecemento internacional “aonoso patrimonio”, que agora ten“repercusión mundial”.

“Repercusión mundial”

Elena Candia. Deputación de

Lugo.

Román Rodríguez. Conse-llería de Cultura, Educacióne Ordenación Universitaria.

10 actualidadexullo 15

Manuel María Fernández Tei-xeiro, nado en Outeiro de Rei(Lugo) o 6 de outubro de 1929 efinado na Coruña o 8 de setem-bro de 2004, foi un poeta, narra-dor e dramaturgo recoñecido, deextensa obra e inquebrantablecompromiso coa lingua galega.No ano 1943, Manuel Maríatrasladouse a vivir a Lugo, ondecursou o ensino secundario entreo Instituto Masculino e o colexiodos Maristas. Nesa altura entrouen contacto con personalidadescomo Uxío Novoneyra, Luís Pi-mentel, Celestino Fernández dela Vega, Ánxel Fole, ÁlvaroCunqueiro, Ricardo Carballo Ca-lero e Aquilino Iglesia Alvariño.Chegado o ano 1949, os seusversos viron por primeira vez aluz na revista de poesía Xistral,fundada por Pimentel. O seu pri-meiro libro tampouco tardou enchegar: Muiñeiro de brétemaspublicouse en 1950, cando oautor contaba só 19 anos, o queo converteu no poeta máis novoque publicaba en galego na pos-guerra. Este primeiro poemario

inaugurou a denomi-nada "Escola daTebra".No ano 1951 matricú-lase en Dereito na Uni-versidade de Santiagode Compostela. Nestaépoca concibe o librode poemas Morrendo acada intre, publicadoen 1952, ano no quecrea a Editorial Xistralen Lugo. Arredor de1954 comeza a colabo-rar na revista Alba. Éna casa do director dapublicación, RamónGonzález Alegre, onde coñece aBernardino Graña e Xosé LuísMéndez Ferrín. Con este últimomantería unha forte relación deamizade, que se intensificaríacando os dous exerceron a do-cencia no colexio Fingoi deVigo.No ano 1953 volve a Lugo e unano despois gaña os Xogos Flo-rais de Ourense e coñece algúnsdos máis importantes intelectuaisourensáns: Cuevillas, Antón

Tovar ou Vicente Risco. En1957, acadou o título profesionalde Procurador, que o levou a co-mezar o exercicio da súa profe-sión en Monforte. En maio de1959 casou con Saleta Goi Gar-cía, a muller que o acompañouna maior parte dos seus proxec-tos e a quen o poeta quixo citarao longo da súa obra. Con Saletaargallaría a colección Val deLemos, onde viron a luz poemasde Luz Pozo, Carballo Calero,

Pura Vázquezou Cabanillas.No ano 1970,ambos os dousabriron en Mon-forte a libraríaXistral, autén-tico centro de di-n a m i z a c i ó ncultural da vila.Nos anos se-senta e setenta,Manuel Maríaatende os cha-mamentos e pe-ticións que llechegan de todas

as organizacións que, ao longo eancho do país, andan a traballarpola recuperación cultural: desdeimpartir conferencias ou recitarpoemas a presentar a Nova Can-ción Galega. A súa obra literariadiversifícase e multiplícase deacordo cos novos tempos: en-saio, narrativa, teatro... sen aban-donar o cultivo da poesía. Doexistencialismo e o seu pesi-mismo radical evoluciona cara áunha poesía de compromiso so-

cial, canalizando unha respostanacionalista ao franquismo.No entanto, a carón do traballointelectual, o poeta manifestou oseu compromiso na militanciapolítica clandestina que culmina-ría na súa elección como conce-lleiro no ano 1979.A partir da década dos oitenta, asúa poesía acada unha expresiónmáis íntima e humanista e nestesanos escribe e publica talvez oseu máis rico corpus poético. Opoeta participa activamente nasactividades de entidades como aAsociación Socio-PedagóxicaGalega ou a Asociación de Escri-tores en Lingua Galega e em-prende tamén unha serie deviaxes que o levan a diversaspartes de Europa. Nesta épocason frecuentes as homenaxes, ospremios e os recoñecementos.En 1998 Manuel María e Saletatrasladan a súa residencia á ci-dade da Coruña, onde pasa osseus últimos anos e onde man-terá unha tertulia no Kirs. Ma-nuel María falece o 8 desetembro de 2004.

Máis dun cento de escritoresse sumaron en poucos días áiniciativa de “100 poemas de100 poetas para ManuelMaría” convocada a través dasredes sociais tralo anuncio daRAG de dedicar o Día das Le-tras Galegas 2016 ao poetachairego.Baixo a coordinación de EvaXanín e José Estévez, os parti-cipantes autoeditarán un librocon cen poemas, en verso ouprosa, a partir dun ou dunsversos de Manuel María. Cadaautor ou autora deberá facer-lles chegar aos coordinadoresas súas creacións literarias en

galego e cunha extensión má-xima de dúas páxinas antes do15 de marzo.Con catro nomes na listaxe deagarda, entre os 100 poetasconfirmados atópanse os im-pulsores do proxecto e taménos vilalbeses Antón de Guizáne Beatriz Maceda; ademais dodirector deste xornal, FélixJorquera ou Antonio Reigosa,que pecha a lista.A entrega dun exemplar dolibro, grazas ao achegamentode 5 euros por parte da cadaparticipante, realizarase nunacto que se celebrará no mesde maio en Outeiro de Rei.

O Instituto de Estudos Chaire-gos, diante da designación deManuel María como homenaxe-ado nas Letras Galegas 2016,manifesta a súa satisfacción poreste merecido nomeamento quevén recoñecer "o seu compro-miso coa Terra, coa Lingua ecoa Cultura e a súa categoríamoral e persoal".Nese senso, dende o IESCHAaproveitan para “reiterar a peti-ción realizada ao Concello haiunha década de que a Casa daCultura de Vilalba leve o nomede Manuel María. Baseamosesta petición na fonda relaciónque mantivo sempre con Vilalbatanto no plano persoal como nasúa faceta de escritor, dedicandounha parte da súa obra a Vilalba

e á súa riqueza patrimonial, pai-saxística, gastronómica, socio-lóxica, poética, etc..., porqueestamos a falar do verdadeiroBardo da comarca da Terra Chá,á que cantou coa súa maxistralobra Terra Chá, e porque sobradicir que foi unha das figurasmáis sobranceiras das letras ga-legas da segunda metade do sé-culo XX, que se entregou toda avida a Galiza e á súa terranatal”.Manuel María, como bo chai-rego, deixábase caer por Vilalbasempre que lle era posible, tantopara visitar aos seus amigos eamigas como para participar enactos culturais. “Demostrou enmáis dunha ocasión o seu cariñopola nosa vila e mesmo aceptou

de bo grado a proposta que llefixemos dende o IESCHA paraque o acto do seu ingreso naReal Academia Galega se cele-brase en Vilalba”.“Para nós, a traxectoria de Ma-nuel María, a súa significaciónno eido cultural e o seu vencellocon Galiza, coa Chaira e con Vi-lalba, ben o fan merecedordunha homenaxe por parte dopobo de Vilalba, e nomeada-mente dunha institución que nosrepresenta a todos e todas: oConcello. Así, entendemos queo darlle o seu nome á Casa daCultura sería unha boa mostrade correspondencia para cunhome que vai figurar entre osescollidos da cultura e das Le-tras Galegas”.

O Día das Letras Galegas de 2016 estará dedicado ao chairego Manuel María

Un cento de poetas renden homenaxea Manuel MaríaA homenaxe terá forma de libro: 100 poemas

de 100 poetas para Manuel María

O IESCHA pide de novo que a Casa da Cultura de Vilalbaleve o nome de Manuel María

Manuel María.

Manuel María

11actualidade xullo 15

“O noso reto segue sendo que Manuel María sobreviva á celebración e seconverta nun clásico da nosa literatura”

Manuel María

A Academia Galega non só

escolleu un egrexio escritor,

na súa elección tamén pesou o

coñecemento que tiveron del

coma cidadán exemplar. Esta-

mos ante o paradigma da bon-

homía e da fidelidade ao

pobo. Cómpre ler ao autor,

pero non podemos reducir a

súa achega á escrita, porque

Manuel María é a mellor refe-

rencia para aprender a ser ga-

lego ou galega responsable

nesta hora do mundo; era

unha persoa insobornable que

sempre actuaba cos criterios

éticos da xustiza e igualdade,

buscando sempre remediar os

males do país, promocionando

o máis noso, o que nos define

coma nación no concerto do

mundo. Esta ollada transpa-

rente como as augas máis lim-

pas do Pai Miño que irrigaron

a súa crianza, levárono a des-

cubrir as fibras máis intimas

da nosa paisaxe, que os

veciñ@s converten no leito da

construción do noso pobo,

emporiso a súa escrita non é

simplemente paisaxística, que

xa é moito, tamén ten esta di-

mensión sociopolítica, e así

no teatro, nos ensaios e xorna-

lismo, na poesía..., achéganos

a fitos e personaxes históricos

coma Rosalía, Castelao, Os Ir-

mandiños, os Mártires de Ca-

rral..., coma sinais

alumeadores nos que asimilar

o que é digno do noso ser.

Manuel María sendo fiel á re-

alidade e á historia remárca-

nos os trazos máis

encomiables para o lector.

Con esta autenticidade é

capaz de provocar unha res-

posta positiva e activa en cal-

quera, dende a Terra Chá a

todas as comarcas e rexións

de Galiza, e dende o noso

pobo ata todos os que son ma-

chucados pola opresión e o

colonialismo.

A Fundación Manuel María agra-

dece que se optara por Manuel

María para celebrar as Letras Ga-

legas, mais calquera das outras

dúas propostas que estaban enriba

da mesa non desmerecerían en

absoluto. No caso de Carvalho

Calero coido que, cada ano que

pasa sen designalo, máis se

agranda a débeda coa súa inxente

labor a prol da lingua galega.

Desde a Fundación, sen dúbida o

que máis nos agradou foron as

numerosísimas manifestacións de

alegría que nos chegaron, moitas

delas da Terra Chá, porque iso in-

dica que hai moita xente que

comparte os valores que repre-

senta Manuel María.

A celebración das Letras Galegas

debe servir para coñecer a boa li-

teratura que se crea en Galiza e

para concienciar e mobilizar ao

pobo galego na defensa da súa

lingua e cultura, algo que é máis

preciso que nunca. Neste sentido,

coidamos que a obra de Manuel

María é moi apropiada para cubrir

estes obxectivos. Nós tentaremos

con todas as nosas forzas que o

siga sendo máis aínda despois de

2016 e que non se practique algo

tan común que é o de “homena-

xear para olvidar”.

Manuel MaríaAlfonso Blanco. Irmandade Manuel MaríaAlberte Ansede. Fundación Manuel María de Estudos

Galegos

“Despois de 2016, máis”

A Fundación Manuel María de

Estudos Galegos é a depositaria

do legado do poeta ao que a

RAG decidiu dedicar o Día das

Letras Galegas no 2016. Ante

esta nova, o terrachá.xa quixo

coñecer máis de preto as impre-

sións dos seus membros repre-

sentados polo seu secretario, o

profesor Alberte Ansede.

Que significa para a Funda-

ción Manuel María a home-

naxe ao poeta chairego no Día

das Letras Galegas 2016?

Supón unha oportunidade para

dar a coñecer con máis ampli-

tude a obra do escritor e a súa

Casa Museo en Outeiro de Rei.

Estamos a falar dunha persoa de

grande popularidade tanto no

plano literario como no humano.

Unha popularidade á que se fixo

merecente pola amplitude da súa

obra labrada durante máis de 50

anos e, non menos, pola súa pre-

senza continua en todo o que ten

a ver coa defensa de Galiza, fose

no plano cultural ou fose en cal-

quera outro. Sen dúbida, man-

tense na memoria do pobo ga-

lego, mais a designación para as

Letras Galegas deberá avivala

aínda máis.

Agardaban esta decisión

por parte da Real Academia

Galega?

Francamente, nin a agardaba-

mos nin tampouco a desbota-

bamos. Desde a Fundación

temos claro que o noso traba-

llo é facer que a obra de Ma-

nuel María siga chegando ao

destinatario para quen el a es-

cribiu, que é o pobo galego,

moi necesitado de literatura

que lle devolva o orgullo de

selo. Neste sentido, apreza-

mos moito máis todo o que

ten longo percorrido no

tempo, que consolida liñas de

traballo estábeis, o que nos fai

avanzar con solidez... fronte a

aspectos conxunturais como

pode ser unha celebración anual

como as Letras Galegas. Nós

agradecemos esta circunstancia

porque pode favorecer o noso

traballo, mais somos conscientes

que un ano é breve e que o noso

reto segue sendo que Manuel

María “sobreviva” á celebración

e se converta nun clásico da nosa

literatura.

Que agarda que supoña este

ano para a figura de Manuel

María

Para nós o fundamental é que se

difunda a súa obra literaria e que

se visite a Casa

Museo como

xeito de achega-

mento aos aspec-

tos máis

humanos. Cremos

que hai unha im-

portante obra lite-

raria e unha

grande figura hu-

mana que ten

moitas potenciali-

dades e o que

agardamos é que

sexan coñecidas e

compartidas por

toda a sociedade

galega. Isto ten

que partir do co-

ñecemento da súa

obra, e a vía de

acceso a iso é a

lectura dos seus libros e a visita

á súa Casa Museo en Outeiro de

Rei. Claro está que tamén hai ou-

tras formas complementares e

moi interesantes como é a mú-

sica feita sobre os seus poemas,

o teatro representado, os estudos

críticos sobre el, etc.

E como se prepara, entón, a

Casa Museo Manuel María, na

Casa de Hortas, para o Ano

Manuel María?

Neste ano vanse incrementar

moito as visitas e tamén as acti-

vidades a realizar na Casa

Museo. A estas alturas xa hai di-

ferentes bibliotecas (clubs de

lectura), facultades universita-

rias, centros de formación do

profesorado e outros colectivos

que xa nos pediron usar a Casa

para algunha das súas activida-

des, aproveitando a visita colec-

tiva. Nós facemos todas as

visitas guiadas e así queremos

seguir. O reto será facer que a

cantidade non merme a calidade

ou, o que é o mesmo, sermos ca-

paces de darlle a todas estas per-

soas a mesma atención e cariño,

como Manuel, Saleta e a familia

de Hortas lle daban aos visitantes

e como nós tratamos de darlle até

o de agora.

Alberte Ansede, secretario da Fundación Manuel María de Estudos Galegos

Alberte Ansede, secretario da Fundación Manuel María.

12 actualidadexullo 15

A pouco máis dun para o SanRamón e a Santa María, apú-ranse os preparativos das súasfestas que durarán este ano untotal de doce días: dende o mér-cores 26 de agosto ata o do-mingo 6 de setembro.Aínda así, as actividades daráncomezo o sábado anterior, o día22 de agosto, coa I Carreira Po-pular que organiza o Club deAtletismo Vilalba. E, xunto aesta, outra das novidades destasfestas será a actuación da or-questra Panorama no Campo daFeira acompañada de sesiónsdjs ata altas horas, o venres 4 desetembro, substituíndo aos xahabituais concertos que servíande reclamo para as festas da ca-pital chairega. Dende a comi-sión, integrada por douscoñecidos nesta tarefa JoséRouco Río e Carlos Vázquez(Charlie) que xa teñen formadoparte da organización destes fes-texos entre os anos 2010 e 2012,consideran que “é unha das for-macións musicais que máisxente está a arrastrar na actuali-dade”.Polo demais, o programa dasfestas deste 2015 seguirá asliñas habituais. O mércores 26de agosto desenvolverase a xirados maiores coa música de Ma-nila, o xoves 27 celebrarase aFesta da Bicicleta que cada anoorganiza a Casa da Xuventude edurante a que sortea diversos

agasallos entre os participantes.A fin de semana do 29 e o 30 deagosto celebrarase a Xira coamúsica de Magos de España eFin de Siglo, o sábado, e Paraísona sesión vermú do domingoque se estenderá ata mediatarde. Xa o luns 31 de agosto, día dopatrón, serán as orquestras Ver-salles e París de Noia a quepoñan música na Praza da Cons-titución onde tamén se desen-volverá a sesión vermú e averbena do martes 1 de setem-bro, día da patroa, coa orquestraTelevisión e Filadelfia.O mércores 2 e o xoves 3 de se-tembro dedicaranse aos máispequenos con inchables, obra-doiros e outros xogos. Despoisda festa infantil e da verbenacoa orquestra Panorama, o sá-bado 5 de setembro a músicacorrerá a cargo de La Oca e Xa-cobeo; mentres que o domingo6 de setembro, coincidindo coafeira, será a orquestra Cinema aque anime as festas.A pesar de estar xa a pechar oprograma que sairá publicadono libro das festas a comezos deagosto, a comisión continúa avender rifas para o sorteo duntotal de 4.500 euros divididos entres sorteos diferentes. O orza-mento final pecharase arredordos 150.000 euros dos que45.000 son aportados polo Con-cello de Vilalba.

O Concello de Vilalba celebrará,nesta lexislatura que acaba de co-mezar, os plenos ordinarios o úl-timo xoves de cada mes impar.Así se aprobou no pleno de orga-nización, celebrado este martes 7de xullo, onde tamén se aproba-ron as dietas dos concelleiros polaasistencia a plenos, xuntas de go-berno e comisións informativasque continuarán coas mesmas re-tribucións da pasada lexislatura -85, 30 e 30, respectivamente-,ademais dos 130 euros mensuaisque recibirán os edís do equipo degoberno sen dedicación e a asig-nación de 300 euros mensuaispara cada formación e 6 euros porconcelleiro ao mes excepto paraVilalba Aberta e o BNG que com-partirán asignación ao confor-marse como grupo mixto.

Mantéñense, con respecto á pa-sada lexislatura, número de dedi-cacións exclusivas –dúas-; aíndaque se engaden dúas novas dedi-cacións parciais. O rexedor local,Gerardo Criado, recibirá 50.000euros brutos ao ano e SandraVázquez, edil de infraestruturas,turismo, comercio e emprego,21.000 euros anuais. Pola súabanda, as dedicacións parciaisserán para María Flor Rey, res-ponsable das areas de servizos so-ciais, familia e muller, e CheriGrandío que repite con feiras,mercados e asociacionismo rural.Cada unha percibirá 10.900 eurosao ano por 22 horas semanais.Os edís da oposición manifesta-ron as súas críticas ao aumentonas dedicacións que se cargan aoConcello votando en contra das

propostas do equipo de gobernoque aprobaba en solitario estas re-tribucións defendendo a reduc-ción das dedicacións exclusivas.Ademais, o goberno local crearáunha praza de persoal eventualcunha retribución de 27.200 eurosanuais.

Goberno local

O goberno local de Vilalba com-plétase con Agustín Baamondecomo responsable de economía efacenda; Patricia Teijeiro, educa-ción e participación cidadá; JesúsVivero, urbanismo, medio am-biente, servizos xerais e coordina-ción administrativa; IvánFernández, medio rural e desen-volvemento local e José AntonioPita, como edil de cultura, de-porte e xuventude.

O terceiro Congreso Internacio-nal de Arqueoloxía de Vilalbareunía entre o luns 20 e o mérco-res 22 de xullo na capital daTerra Chá a preto dun cento decientíficos de diferentes univer-sidades e centros de investiga-ción europeos para presentar asúltimas novidades e avancesdentro da investigación arqueo-lóxica.A primeira xornada do encontro,organizado polo Museo de Ar-queoloxía e Prehistoria de Vi-lalba, servía para a presentaciónde vinte comunicacións. A pri-meira das sesións temáticas cen-trábase en Arqueometría eMetodoloxía Arqueolóxica, conrelatorios que trataron, entre ou-tros temas, o uso das novas tec-noloxías na detección dexacementos vía satélite, o estudoda vexetación e a dinámica cli-mática nos últimos 60.000 anosou a evolución da paisaxe noHoloceno. A seguinte sesión tra-taba sobre as Sociedades de ca-zadores - recolectores e tocou,entre outros aspectos, as proble-

máticas no estudo dos instru-mentos líticos e os cambios nasestratexias alimentarias quetrouxo a fin das glaciacións. Aúltima sesión do día, dedicada ás

primeiras Sociedades Campesi-ñas e ao Megalitismo, alternabatraballos de sínteses e estudos demateriais relativos ao Calcolíticoe a Idade do Bronce no NoroestePeninsular.

Sobre os restos recuperados noscastros da Idade do Ferro e aProtohistoria ou a vida na ÉpocaRomana tiveron tempo de deba-ter durante a xornada do martes;

mentres que para o mércoresquedaba a sesión de pósteressobre posicionamento territorial,restauración ou os novos escena-rios para as empresas de arqueo-loxía.

O centro sociocomunitario de Vi-lalba, promovido pola Conselleríade Traballo e Benestar, propor-ciona un maior número de pro-postas este ano entre os catro daprovincia que beneficiarán apreto de mil persoas con máis de70 actividades.Ademais de actividades de volun-tariado, actividades deportivas,mesas de debate e cursos de me-moria para activar a mente e para

mellorar o emprego das novastecnoloxías son algunhas das pro-postas que comezarán, na súamaioría, entre setembro e outu-bro, aínda que durante o veránteñen previstas varias excursións.Todas estas actividades van des-tinadas a un público heteroxéneo,de calquera tramo de idade, e pre-sentan unha duración variable,aínda que a maior parte de elasperduran un semestre.

San Ramón e Santa María 2015aposta polas orquestras

O centro sociocomunitario de Vilalba, oque máis actividades ofrece da provinciaAs actividades regulares comezarán entre setembroe outubro

O goberno vilalbés aproba dúas dedicaciónsexclusivas e dúas parciais

Científicos europeos debaten en Vilalba as últimasinvestigacións en materia arqueolóxica

Tras un ano de parón por mor dasobras no auditorio municipal, aAsociación Cultural Banda deMúsica de Vilalba organizar unhagran cita do verán chairego: ocurso de música que alcanza a oi-tava edición entre o xoves 6 e ovenres 7 de agosto.Despois de sete anos de moitaafluencia de alumnos e un profe-sorado de gran prestixio, este anoachegaranse á capital chairegacinco profesores, vinculados prin-cipalmente ao Conservatorio daCoruña, sobre as especialidadesde frauta, clarinete, saxofón,

vento metal e percusión.As clases de instrumento desen-volveranse entre as dez da mañáe as dúas da tarde e dende as catroda tarde ás oito do serán. O xoveshaberá ensaio opcional de bandaa partir das oito do serán e o ven-res pecharase o curso con concer-tos didácticos das distintasespecialidades a partir das novedo serán.

Inscrición

O prezo da inscrición para osalumnos activos será de 60 euros,mentres que para os oíntes será de

40. En calquera caso, a inscricióndeberá realizarse antes do 3 deagosto remitindo os datos do par-ticipante á Asociación CulturalBanda de Música de Vilalba noapartado de correos Nº37, 27800Vilalba (Lugo) ou no correo elec-t r ó n i c obandavilalba@gmail.com. Opago da matrícula poderá facerseen man ou por ingreso/transferen-cia na conta da Caixa Rural 3070-0 0 2 1 - 7 7 - 1 1 3 8 1 5 8 4 2 1 ,especificando no concepto “VIIICurso de Música”, a modalidade(activo/oínte) e o instrumento.

A Banda de Vilalba recupera o curso de música polo verán

novas da comarcavilalba

A orquestra Panorama actuará o venres 4 de setembro no Campo da Feira.

Sesión sobre a conservación de mosaicos no III Congreso Internacionalde Arqueoloxía de Vilalba.

13actualidade xullo 15

abadín begonte

castro de rei

Seis representantes do PP recibi-rán un salario do Concello.O alcalde, José María LópezRancaño, percibirá 29.280 eurosao ano por 27 horas e media á se-mana. A nova tenente de alcalde,Patricia Fraga Requeixo, recibirápor outra dedicación parcial domesmo número de horas, 16.800euros anuais. Pero outros catroedís populares recibirán 14 pagasde 420 euros por dez horas sema-nais: Germán Ramil, María Anto-nio López Ribas, José RamónRamil Verdes e Magín Rus.Ante estes acordos aprobados noPleno de organización da nova le-xislatura 2011-2015, o PSOE deAbadín denuncia que o GobernoMunicipal impuxo un custo paraos veciños de 69.600 euros aoano –aínda que o bruto é maior-,sen traballar o número de horasque establece a Lei de RéximeLocal para as administracións lo-cais. O voceiro socialista no munici-pio, Pablo Díaz López, explicouque o alcalde impuxo salarios de29.280 anuais, como é o seu caso,por traballar 27 horas e media asemana, e non as 37 horas emedia que fixa a normativa. O re-

xedor xustificou a súa decisión,apuntando que “é o que levamosfacendo dende hai 30 anos”. Ade-mais, aumentou a número de de-dicacións, pasando das 4 do 2011ás 6 do 2015.Consideran os socialistas que setrata “dunha clara manobra defrear unha posible moción decensura ante os conflitos internosque teñen os populares polas súasdesavinzas co alcalde, José MaríaRancaño. Como mostra destesconflitos, unha das Concelleirasdo PP abstívose na votación detodos e cada un dos puntos daproposta que o rexedor levou aoPleno de Organización, que xa secelebrou rozando a ilegalidade aocelebrarse tras máis dun mes datoma de posesión da nova Corpo-ración Municipal”.Os representantes do PSOE noConcello de Abadín votaron encontra da proposta do alcalde.“Son uns salarios excesivos paraun Concello como Abadín, queconta con 2.612 veciños, e máisaínda cando, e sen explicaciónválida algunha, nin se cumpre cohorario de traballo que establecea lei”, segundo considera o vo-ceiro socialista.

O conselleiro de Eco-nomía e Industria,Francisco Conde,destacou o impactoque o Centro de In-vestigación Aero-transportada deRozas (CIAR), comonúcleo do polo tecno-lóxico e industrial deavións non tripula-dos, terá na economíae o emprego de Lugo.Conde acompañoununha visita ás instalacións deRozas ás empresas que están a par-ticipar no Workshop Civil UAVsInitiative, no que están tomandoparte compañías de todo o mundointeresadas nesta iniciativa e entreas que se atopan multinacionaiscomo Airbus, Boeing, Agusta Wes-tland, Elbit Systems ou Inaer.“Neste proxecto investiremos 55millóns entre as dúas administra-cións, a galega e a central”, sinalouConde, que explicou que aos 45millóns destinados á contratacióndun ou varios socios industriais, asícomo a compra de tecnoloxía, cabeengadirlle os 10 millóns que INTAe Xunta están a investir no equipa-mento do CIAR.

“Rozas convértese no núcleo, nocorazón do proxecto aeronáuticopara Galicia”, salientou o conse-lleiro, quen destacou que este era olugar que reunía todas as caracte-rísticas que necesita un polo destadimensión. “En Rozas lévase moi-tos anos traballando por parte doInta, desenvolvendo proxectos in-novadores e tecnolóxicos; hai uncoñecemento de todo o que signi-fica investigación en aeronáutica”,subliñou Conde. O obxectivo, salientou o titular deEconomía e Industria, é que oCIAR sexa epicentro da mellora deservizos públicos estratéxicos paraGalicia grazas ao uso de avións nontripulados, cun impacto socioeco-

nómico moi im-portante paraRozas e a súa bis-barra, impul-sando a creaciónde emprego di-recto e indirectonos eidos tecno-lóxico e indus-trial, tanto polotraballo dos so-cios industriaiscomo pola cola-boración con em-

presas galegas que eles poñan enmarcha. “Trátase dun proxecto vertebradordesde o punto de vista industrialque queremos desenvolver na pro-vincia de Lugo, e que terá impactono resto de Galicia, tanto pola ca-pacidade industrial que xa temosinstalada nas provincias de Ourensee de Vigo, como pola participacióndas nosas universidades e centrostecnolóxicos”, apuntou Conde. Tamén destacou o conselleiro que“o mercado dos avións non tripula-dos é o de maior proxección de fu-turo de todo o sector da aeronáuticaa nivel mundial, cun volume de ne-gocio previsto de 67.000 millóns deeuros no próximo decenio”.

A Consellería de Medio Am-biente,Territorio e Infraestrutu-ras, a través da Secretaría xeralde Ordenación do Territorio eUrbanismo, vén de autorizar aoConcello lucense de Castro deRei o arranxo do local da antigaescola de Mondriz, concreta-mente no lugar de Eixavedra-Mondariz e que deberáempregarse para uso veciñal, oque redundará na calidade devida dos habitantes deste muni-cipio.A autorización queda restrinxidaá edificación tal como consta noproxecto técnico e con exclusióndo resto das edificacións quepodan estar ubicadas na parcela.Ao estar en solo rústico prohí-bese a demolición das constru-cións con especial valorarquitectónico, histórico ou et-nográfico.Por outra banda, deberanseobter as licencias municipais edemais autorizacións e informesperceptivos segundo o dispostona lexislación sectorial que sexade aplicación. Nomeadamente,deberá obterse o permiso do or-ganismo titular da estrada N-640.

Este municipio da provincia deLugo solicitou a autorización daXunta en solo rústico para oarranxo do local da antiga escolade Mondriz, para elo xa redac-tara o proxecto coa documenta-ción necesaria, para que sepuidera verificar o cumprimentodas condicións establecidas polaLei de Ordenación Urbanísticade Galicia (LOUG) para autori-zación en solo rústico.O que se pretende coa rehabili-tación é a recuperación da edi-ficación tradicional existente,mediante o arranxo da cuberta,apertura de varios ocos, o acon-dicionamento interior e exterior;a reparación e e colocación denovas carpinterías, rexuntado depedra da fachada e nova foxaséptica e reforzo de pozo deauga. A parcela conta cunha su-perficie de 6.584 metros cadra-dos.Hai que sinalar que o Concellode Castro de Rei carece de pla-neamento xeral, contando sócunha delimitación de solo ur-bano aprobada no ano 1977,polo que é de aplicación o ré-xime establecido na disposicióntransitoria primeira da LOUG.

Os socialistas no Concello de Be-gonte critican que “a primeira me-dida que adopta o alcalde, José UllaRocha, é subirse o soldo un 12%”.Durante o Pleno de organizacióndo Concello de Begonte, “o rexe-dor estipulouse unha atribución de29.750 euros ao ano, distribuídasen 2.125 euros ao mes e 14 pagas,por unha xornada diaria de novemenos cuarto da mañá a tres menoscuarto da tarde”, segundo recordao voceiro socialista, Ramón Cam-pos. Pero, a esta dedicación parcial haique engadir unha segunda para otenente de alcalde, Luís Luaña, queexperimenta unha “escandalosa einxustificada” suba do 31 % na súaretribución con respecto á pasadalexislatura.Tamén critican que “o PP propuxofacer os plenos cada dous meses,coincidindo cos meses impares, ásonce e media da mañá; mentres queo PSOE propuxo celebralos fóra dohorario laboral para que os veciñose veciñas que así o desexen poidanasistir”. A proposta dos popularesfoi aprobada cos votos en contrados socialistas, igual que as ante-

riores.

Concello e Deputación

O PSOE de Begonte esixe ao al-calde deste municipio, José UllaRocha, que explique como vai acumprir co traballo no Concello ena Deputación de Lugo onde foinomeado delegado de Medio Rurale polo que cobrará outros 25.737euros ao ano.O voceiro socialista en Begonte,Ramón Campos Rodríguez, insta aUlla a explicar como vai compati-bilizar o traballo como alcalde; xaque “a maiores, o alcalde e depu-tado continúa coa súa actividadecomo veterinario, sendo a súa prin-cipal fonte de ingresos mensual”.De feito, lembra que xa incumpriucoas súas obrigas como alcalde,posto que non convocou o Plenomunicipal para o pasado 10 dexullo, tal e como aprobou en soli-tario o PP no Pleno de organizacióndo 30 de xuño. “É totalmente inco-herente, ademais, que incumpranunha cuestión que os populares im-puxeron, aproveitando a súa maio-ría absoluta no Concello”,subliñou.

Castiñeiro Milenario impulsapara o sábado 25 de xullo unhafoliada de verán que “nun prin-cipio coincidiría co segundoDescenso do Río Ladra que or-ganiza Non Estreses”, asegurandende a asociación.Finalmente, este verán tan secoprovocou que o descenso se can-celara por falta de auga no ríoLadra. “Aínda así, empeñados nanosa colaboración, optamos porfacer unha xornada festiva aocarón do río, nas magníficas ins-talacións do Club Fluvial de Be-gonte que, de novo, colaborancon Castiñeiro Milenario paracelebrar esta xuntanza con pa-seos en kaiaks polo Ladra a par-tir das doce do mediodía, xantarpopular á antiga usanza con me-rendas a partir das dúas da tardepara dar paso, pola tarde, a unhafoliada co cuarteto “Os Martes”.Posteriormente, desenvolveraseunha foliada aberta a todos etodas as que se queiran achegarata Begonte compartir esta xor-nada estival do 25 de xullo, Díade Galicia.

O Concello de Abadín aprobaseis dedicacións parciais

Medio Ambiente autoriza ao Concellode Castro de Rei para o arranxo dolocal da antiga escola de Mondriz

“Impacto na economía e o emprego de Lugo” polo núcleodo polo tecnolóxico de avións non tripulados no centrode Rozas

O PSOE de Begonte critica o aumentodo salario do alcalde ao que lle esixeunha explicación sobre a compatibilidadedo seu traballo no Concello e na Deputación

Foliada de veránen Begonte sendescenso polorío Ladra

Representantes de multinacionais visitaron o aeródromo de Rozas.

14 actualidadexullo 15

O Concello de Castro de Rei �énde recibir 84.503 euros da Xunta

de Galicia. Trátase de partidas

procedentes de tres consellerías

diferentes dirixidas á mellora do

firme do mercado gandeiro de

Castro Ribeiras de Lea, á rexene-

ración do céspede do campo de

fútbol de Castro Ribeiras de Lea

e para a adquisición dun equipa-

mento de desbroce para a protec-

ción do ambiente e do espazo

natural municipal.

A mellora dos accesos e da zona

de entrada do Mercado Gandeiro

de Castro, que fora solicitada pola

alcaldía no 2014 por considerala

de "necesidade para os usuarios

do mercado gandeiro e para as

súas condicións hixiénicas e sani-

tarias", será acometida pola pro-

pia Consellería de Medio Rural

cun investimento de 37.903,32

euros.

Outra axuda dirixida ao Concello

de Castro de Rei dende a adminis-

tración autonómica é a de 20.000

euros cos que se materializa o

convenio asinado entre ambos

entes para a rexeneración do cés-

pede do campo de fútbol de Cas-

tro Ribeiras de Lea. A Secretaría

Xeral para o Deporte responde así

á petición realizada polo Concello

en outubro do 2014 ante o mal es-

tado do terreo de xogo "cuxa pla-

taforma non drena debido ao seu

uso intensivo nos últimos anos e,

polo tanto, ao esgotamento de

vida útil da capa superficial".

Finalmente, o terceiro importe

percibido polo Concello de Castro

de Rei é de 26.600 euros destina-

dos ao cofinanciamento dun novo

equipo de desbroce mediante as

axudas de concorrencia competi-

tiva do Fondo de Compensación

Ambiental no epígrafe de "Adqui-

sición de Equipamentos para Pro-

tección do Ambiente e do Espazo

Natural". Co novo equipo, o Con-

cello pretende mellorar os espazos

públicos próximos ás vías de co-

municación de titularidade muni-

cipal.

O rexedor local, Francisco Ba-

lado, valora positivamente estas

axudas concedidas; xa que "se

trata de actuacións importantes

que serven para garantir a conser-

vación das infraestruturas e servi-

zos existentes no concello".

A Xustiza vén de dar

a razón á Deputa-

ción de Lugo ao

desestimar integra-

mente o recurso de

apelación presen-

tado polo Concello

de Castro de Rei

ante o Tribunal Su-

perior de Xustiza de

Galicia. A sentenza,

que é firme, obriga

ao seu Alcalde,

Francisco Balado, a

devolver 500.000

euros, o importe total que a Depu-

tación lle adiantara en 2011 para fi-

nanciar unhas obras que nunca

chegaron a executarse. A sentenza

tamén condena ao Consitorio a fa-

cerse cargo das custas xudiciais,

estimadas nuns 1.000 euros.

No ano 2011, a Deputación de

Lugo asinou un convenio de cola-

boración co Concello de Castro de

Rei, polo cal a institución provin-

cial lle adiantaba cartos do seu Or-

zamento de 2011 para acometer

diversas melloras nas traídas de

augas das parroquias de Quintela,

Bendia, Duarría, Loentia e Castro

de Ribeiras de Lea. O prazo má-

ximo de execución remataba en

decembro dese mesmo ano.

“Malia contar xa cos cartos nas

arcas municipais e a piques de

cumprirse este prazo máximo, o al-

calde de Castro de Rei solicitou

unha prórroga, xa que aínda tiña

sen executar unha gran parte destas

obras. A Deputación concedeulle

outros dos meses, durante os que

os traballos non avanzaron, e que

foi seguida dunha nova petición de

prórroga”. Neste caso, a resposta

do organismo provincial foi nega-

tiva, xa que non contaba con marxe

legal ao deixar de estar en vigor o

convenio. De feito, o Concello non

executou “un 72%, case as ¾ par-

tes, do importe da subvención”, tal

e como detalla literal-

mente a sentenza do

TSXG.

“A Deputación solicitou a

devolución dos cartos

adiantados, pero o alcalde

optou por presentar un re-

curso contencioso-admi-

nistrativo contra a

decisión do organismo

provincial”, que rematou

cunha sentenza do Xul-

gado do Contencioso nº2

de Lugo que considerada

“inadmisible” o recurso e

condenaba ao Concello a devolver

360.000 euros, unha parte dos car-

tos adiantados. De feito, o xulgado

considerou que “non resulta en

ningún modo admisible que o feito

de que a parte que obtén a subven-

ción sexa unha administración pú-

blica sexa motivo de dispensa de

cumprir as normas de tramitación

esixibles a calquera cidadán”.

O Concello recurriu dita sentenza,

neste caso presentando un recurso

de apelación ante o Tribunal Supe-

rior, que agora vén de dar nova-

mente a razón á Deputación e

considera, ademais, que o importe

a devolver debe ser o total dos car-

tos adiantados.

A Romaría Labrega da Chaira

cumpre o cuarto de século este

ano no que se desenvolverán as

actividades habituais entre o sá-

bado 8 e o domingo 9 de agosto

na carballeira do Cancelo dos Vi-

lares, “a pesar de barallar nun pri-

meiro momento a posibilidade de

cancelar a súa celebración ou re-

ducila a unha única xornada de-

bido á supresión da axuda

económica por parte da Comuni-

dade de Montes”.

Con todo, dende a Asociación de

Veciños dos Vilares quixeron im-

pulsar unha nova edición “pen-

sando en que familias e grupos de

amigos disfrutaran das meren-

das”. Así, a pesar de recortar par-

tidas para cada unha das

actividades habituais, celebrarase

esta nova edición da romaría la-

brega na que xa é tradición parti-

cipar nas probas de habilidade

coas segadoras ou no concurso de

sega con gadaña para o que agar-

dan, dende a organización, que

“haxa herba” porque “este verán

está a ser moi seco”.

Consérvanse tamén a carreira po-

pular -que mantén aberta a inscri-

ción ata o 5 de agosto a través do

p o r t a l

www.championchipnorte.com-,

unha ruta a cabalo, a exposición

de cans, a jinkana de cabalos -con

premio para o primeiro clasifi-

cado- e o concurso de baile ao

que hai que engadir unha exhibi-

ción 4x4 da man dos Venados o

domingo pola tarde.

Tamén se manteñen os sorteos de

exemplares bovinos, caprinos e

ovinos.

A cita, coa que colabora o Con-

cello de Guitiriz e a Vicepresi-

dencia da Deputación Provincial,

contará tamén con música, ani-

mación infantil e un espectáculo

de humor da man de Víctor Bas-

coy.

Pregón de Segundo Pérez en

homenaxe aos “cubanos”

Aproveitando que o Concello de

Guitiriz está a xestionar a docu-

mentación que acredita os requi-

sitos para a súa declaración como

Festa de Interese Turístico de Ga-

licia por parte da Xunta e que este

ano se conmemorarían as 25 edi-

cións, a organización propuxo

homenaxear aos emigrantes vila-

regos que dende Cuba impulsa-

ron a Casa da Escola do lugar das

Reixas, nos Vilares; especial-

mente a Manuel Cancelo que foi

presidente do Centro Galego da

Habana durante os anos 20.

E ninguén mellor para o come-

tido que o que fora párroco nos

Vilares, Segundo Pérez López,

natural do Buriz e actual deán da

Catedral de Santiago de Compos-

tela.

O presidente do PP de Guitiriz,

José María Teixido, anunciou o

inicio das obras de retirada das

concertinas do campamento mili-

tar de Parga cuxa competencia é

exclusivamente do Exército de

Terra.

Os traballos darán comezo este

xoves 23 de xullo cumprindo o

compromiso adquirido polo sub-

delegado do Goberno en Lugo

cos veciños da zona fai tres

meses. Cabe lembrar que Ramón

Carballo, acompañado do ex al-

calde de Guitiriz, José María Tei-

xido, mantivera unha xuntanza,

na Escola de Santa Cruz de Parga,

o pasado mes de abril, cos veci-

ños da zona onde adiantaba que

as concertinas retiraríanse neste

mesmo verán.

Teixido explicou, que as actua-

cións, que garanten unha total

protección para os animais, con-

sistirán na retirada do actual

peche perimetral,

composto por pos-

tes e fío metálico

nas zonas nas que

está instalado, así

coma o levantado

da concertina e a

recuperación nas

zonas que está

despregada en

combinación co

cerramento de

postes metálicos.

Tamén, adiantou o popular, que se

levará a cabo a formación da

zanxa perimetral ao longo do pe-

rímetro do Campo de Manobra e

Tiro (CMT) que discorrerá xunto

ao novo peche como medida de

apoio á seguridade.

O ex alcalde detallou que a for-

mación do novo peche perimetral,

terá unha altura de 1,5m, e leva-

rase a cabo mediante postes de

madeira de piñeiro ou semellantes

anclados ao terreno mediante for-

migón.

As obras estarán finalizadas entre

o mes de outubro e o de novem-

bro.

Máis de 84.000 euros en Castrode Rei para mellorar o mercadogandeiro, o campo de fútbol eadquirir novo equipo de desbroce

O TSXG obriga ao Concello de Castro de Rei adevolver á Deputación 500.000 euros por obrasnon executadas

A Romaría Labrega da Chaira chega ás 25 edicións Teixido anuncia o inicio das obras de

retirada das concertinas de Parga

castro de rei

guitiriz

Edificio consistorial de Castro de Rei.

O peche perimetral realizarase con postes de madeira

de piñeiro.

15actualidade xullo 15

guitiriz

A guitiricense Kamy Iglesias,Técnica en producción de au-diovisuais e Graduada en Co-municación Audiovisual polaUniversidade da Coruña, apro-veita os festivais que se celebranno verán no seu municipio paradar a coñecer o seu traballo fo-tográfico. Desta volta, trátase damostra “Ruínas no esquece-mento” que exporá durante o IIFestival de Cine de Música deRoca e o XXXVI Festival dePardiñas.

Como se definiría Kamy Igle-

sias?

Son unha persoa aberta. Gús-tame falar, viaxar e coñecerxente. Son moi inquieta á horade aprender; xa que penso que avida é un longo camiño deaprendizaxe.

E como fotógrafa?

Coa fotografía podo contar oque eu quero e como eu quero.Pódense crear emocións no es-pectador. Por iso, á hora detomar fotografías, o que máisme interesa é o sentimento dafoto. Unha foto sempre debe detransmitir algo, non debe ser unhaimaxe pasiva. Gústame moito a fo-tografía social, na que non me im-

porta que a imaxe teña unha esté-tica "fea"; senón que busco o sig-nificado da imaxe. Aínda que nonquita que tamén me interese outro

tipo de fotografía coma ade paisaxes nas que, pro-bablemente, só se buscaunha "imaxe bonita".

Como xorde o teu inte-

rese pola fotografía?

Sempre me gustou todoo relacionado co mundoda imaxe e tamén do son.Cando era pequena collíalibros de fotografías queatopaba pola casa e mirá-baas constantemente.Dalgunha maneira via-xaba ata eses lugares. Amedida que fun crecendointereseime en aprenderpola miña conta ata quepuiden recibir unha for-mación específica. Paré-ceme impresionante ainmensidade de sensa-cións ou emocións quepodes chegar a sentirsimplemente observandounha foto. Podes chorar,rir, viaxar, recordar...

Neste caso, “Ruinas no

esquecemento” reflexa

o abandono do rural.

Este tema sempre ocupou un es-pazo na miña cabeza. Anterior-mente fixen traballos en formato

de vídeo relacionados tamén conesa temática.É algo que me preo-cupa. Como galega que son, pensoque temos un problema socialgrave ao que non se lle da dema-siada importancia. Sinto moitapena e tristeza ao ver este tipo deabandono, xa que todo iso faimepensar nos centos de recordos quealbergaron no seu día esas paredes.

Que pretendías con esta mostra?

Pretendo ensinar o que estamosfartos de ver cada día na nosa terra;pero que, nembargantes, nonvemos ou non queremos ver.Moita xente pode ver estas foto-grafías como ruínas; pero, paramin, significan moito máis ca iso.Nas fotos que fixen para esta mos-tra non me importou tanto a esté-tica, senón que pretendo crearunha idea xeral que, neste caso, tenbastante que ver coa realidade.

Que características técnicas a

definen?

A mostra contén fotografías a core outras en branco e negro. Sonfotos nas que busquei unha "esté-tica vella e sucia" enfatizando ostons negros e escuros para trans-mitir ese sentimento de dor e pena.

Anteriormente, sobre que ou-

tros temas tes traballado?

Fixen varios traballos anteriorescon distintas temáticas, aínda quedestacaría unhas fotos máis recen-tes que realicei da obra "Resonan-cias en Movemento"protagonizada por alumnas doConservatorio Profesional deDanza de Lugo xunto co Conser-vatorio Profesional de Música deLugo que aínda se poden ver ex-postas no Auditorio GustavoFreire de Lugo ata o mes de setem-bro.

Algún outro traballo en mar-

cha?

Sí. Dende fai tempo róldame nacabeza algunha idea relacionadaco meu pobo e concretamente, comeu barrio, cos meus veciños ecos lugares nos que crecín. Polo deagora soamente son ideas nas queespero traballar a curto prazo.

E, mentres, a exposición foto-

gráfica sobre o abandono do

rural poderase ver no Festival

de Cine de Música de Roca os

días 24 e 25 de xullo e no Festival

de Pardiñas os días 1 e 2 de

agosto.

Estes son os lugares onde se ex-porá nun principio, pero non des-carto levala a outros sitios.

Despois de 36 anos, pouco quedapor dicir sobre o Festival de Pardi-ñas. Cita ineludible para moitoschairegos e chairegas e tamén paramoitos e moitas que a comezos deagosto se senten chairegos tamén.“A feira e festa da música e daarte”, fiel á súa cita coa cultura ga-lega, desenvolverase entre o sá-bado 1 e o domingo 2 de agosto.Este ano será unha asídua ás acti-vidades de Xermolos -que a no-meou Chairega de Honra no 2011-a que cumprirá nesta edición opapel que desenvolveron ManuelMaría, Neira Vilas ou AvelinoPousa Antelo. Antía Cal, unha dasgrandes renovadoras do ensino,será a pregoeira desta edición.

Programación

O habitual taller de batukada coBloquinho de Xermolos na CasaHabanera dará comezo á trixésimosexta edición de Pardiñas na a par-tir das cinco da tarde para deixarpaso, de cara ás oito do serán, aoIII Certame de Cantos de Taberna.Xa o sábado 1 de agosto abriranseás cinco da tarde a XXXVI Mostrade Artesanía e a XXII Mostra deInstrumentos de Música Tradicio-nal que, á súa vez, será acollerá apartir das cinco da tarde o pregónde Clodio González; a presenta-

ción do libro-disco Desiderio Sam-payo Rico “Siderio de Vilarmide”,o concerto de Pelepau e o obra-doiro de Treboada - Oli Xiraldez.A partir das sete, tamén se cele-brará a XXXVI Carreira Popular.Bloquinho de Xermolos será o en-cargado de abrir a xornada musicalno escenario do festival arredordas nove e media do serán paradeixar paso aos concertos de Ha-belas Hainas, The Dog Rose,Oquestrada e Nao.Tamén o domingo 2 de agostocontinuarán abertas a mostra de ar-tesanía e de instrumentos de mú-sica tradicional dende as once emedia da mañá. No marco destaúltima, desenvolverase o obradoirode baile tradicional con Javier San-martín e a actuación de Laghartei-ras, algo antes do pregón de AntíaCal previsto para as sete da tarde.Pero as actividades da tarde daráncomezo xa ás catro e media cocirco para nenos con Isla LeTriska. E, xa pola noite, a músicacontinuará con Segunda Quim-bamba , Os D'Abaixo, Sés e O So-noro Maxín que pecha o XXXVIFestival de Pardiñas.

Sorteos

E como vén sendo habitual, a Aso-ciación de Gaiteiros Galegos vol-

verá sortear un pandeiro, unhapandeira, unha pandeireta, unhascastañolas e unhas tarrañolas coin-cidindo coa XXII Mostra de Ins-trumentos Tradicionais ambos díasa partir das sete e media da tarde.Pero, falando de sorteos, hai quelembrar a fortuna de Xurxo, Bea eBrais que se fixeron co kit do fes-tivaleiro que inclúe xantares conXermolos, espazo reservado paraacampar no festival, 5 minutos noescenario ou unha visita guiadapolo recinto do festival cunha ar-tesá do coiro.

Un total de doce curtametraxes detemática musical participarán final-mente na segunda edición do Fes-tival de Cine de Música de Rocaentre o venres 24 e o sábado 25 dexullo despois de ter recibido máisde 150 obras.Serán seis proxección en cada cate-goría. Entre as internacionais pode-rán optar ao premio de 200 euros eun trofeo artesán a produción chi-lena ‘The Gift’, de Julio Spot Espi-ñeira; a Armenia ‘The piano’, deLévon Minasian; a colombiana-es-pañola ‘La esperanza Kankuama’,de Zeltia Outeiriño; ou as españolas‘La trompeta’, de Andrés Nieves;‘Foley Artist’, de Toni Bestard; ou‘En defensa propia’, de EnriqueBuleo.E as finalistas galegas elixidas poloxurado para ser proxectadas naCasa de Simón son ‘Arre DemoCos 27’, de Xacobe Barxa e IESAudiovisual de Vigo; ‘El ambientenatural del Señor Sombra’, de Car-men PG Granxeiro; ‘Construíndomúsica’, dos alumnos e profesoresdo IES Terra de Trasancos (Narón);‘Sefa Sound System’, de SabelaPernas Soto e Sol Álvarez Soto e‘Silencio’ de Bruno Martínez Pérez.Pero, ademais da proxección destascurtas, a programación do festivalcomplétase con outras actividades.

O venres 24 a inauguración, queterá lugar ás nove do serán, correráa cargo do presidente da AsociaciónOral de Galicia, Carlos Alonso, quedeixará paso á presentación do nú-mero 11 da revista ‘As Raíces’ queXermolos dedicada á poeta popularde San Salvador de Parga, XosefaCabado (1920), baixo o título “Ascoplas dun tempo” que inclúe arti-gos de Xurxo Souto, Mini e Mero,e unha achega á poesía da nai deXosefa, Dolores López, por JoséAndré Lopez Gonçález.Posteriormente proxectaranse, fórade concurso, ‘Al otro lado del mar’,de Gonzalo Ballester, e ‘Bertsolari’,de Asier Altuna.E na xornada do sábado, o directorda Factoria do Guión (Madrid),Pedro Loeb, impartirá –a partir dascinco da tarde- un seminario gratu-íto sobre guión cinematográficopara o que aínda hai prazas libres.Xa cara o serán, antes da proxec-ción das curtas a concurso, presen-tarase a curta ‘Os mecos de Roca’,dirixida e realizada por Pepe Saa-vedra con idea orixinal de Xosé An-tonio Arias. The Paulovers ofrecerán un con-certo a partir de medianoite para pe-char esta segunda edición doFestival de Cine de Música deRoca.

“Á hora de tomar fotografías, o que máis me interesa é o sentimento da foto”

Roca volve converterse en capitaldo cinema de música

Oquestrada, Sés, Nao ou Habelas Hainas porán músicaao XXXVI Festival de Pardiñas pregoado por Antía Cal

Kamy Iglesias, fotógrafa

A guitiricense expón “Ruínas no esquecemento” durante o Festival de Cine de Música de Roca e o Festival de Pardiñas

Unha das fotografías da mostra (arriba) e a

fotógrafa, Kamy Iglesias, (abaixo).

Pensando na conservación domedio ambiente, as asociaciónsXermolos e Debares -que tamén

colaboranna organi-zación doIII Cer-tame deCantos deTa b e r n aque se ce-lebrará o

venres 31 de xullo polos estable-cementos hostaleiros de Guitiriz-promoven o uso de vasos reutiliza-bles co obxectivo de "eliminarplástico na medida do posible".

Pensando nomedioambiente

16 actua�idadexullo 15

�Un pobo pequeno e rural conmoita historia que contar”. Así é

Xermade segundo as entidades

convocantes do II Premio de In-

vestigación Xermade na Historia

durante o acto de presentación do

certame celebrado o venres 17 de

xullo na Casa do Concello desta-

cando “a importancia dun premio

coma este nun municipio coas ca-

racterísticas demográficas e xeo-

gráficas coma Xermade”.

Así mesmo, o rexedor local, Ro-

berto García Pernas; o presidente

da Asociación de Veciños de Ca-

breiros, José Manuel Felpeto Car-

balleira; e o profesor da Facultade

de Ciencias da Educación da

USC, Jesús Rodríguez; recorda-

ron os seus obxectivos: “fomen-

tar a investigación sobre

Xermade, favorecer o seu coñe-

cecemento e difusión, de xeito

que se vexa reflexado na identi-

dade como pobo, fomentando a

autoestima colectiva e o autoco-

ñecemento”.

A pesar de que a contía econó-

mica do premio se viu reducida

dende a súa primeira edición ata

os 1.500 euros para o primeiro

clasificado e os 500 para o se-

gundo por “razón orzamentarias”,

segundo o alcalde, trátase dunhas

“cantidades salientables tendo en

conta que noutros concellos da

xeografía galega se convocan

premios de similares característi-

cas sen contía económica”.

Bases

As bases do certame recollen a

posibilidade de participar a nivel

individual ou colectivo cun

ou varios traballos por

autor. En calquera caso, os

traballos deberán ser pre-

sentados en lingua galega,

contar cunha extensión mí-

nima de 50 folios e un má-

ximo de 400 e abordar un

tema relacionado co patri-

monio etnográfico e cultu-

ral do municipio.

Segundo as bases, os traba-

llos deberán ser entregados

no Concello de Xermade

antes do 15 de febrero do

2016. Posteriormente, o xu-

rado –presidido polo alcalde e in-

tegrado por tres especialistas,

ademais do presidente da Asocia-

ción de Veciños de Cabreiros-

emitirá o seu fallo.

A Xunta de Galicia “non consi-

dera pertinente” que o Tribunal

Superior de Xustiza de Galicia

estime as demandas da Asocia-

ción de Amigos de la Etapa 31

del Camiño Norte de Santiago

de anulación da delimitación

dunha traza coñecida como “va-

riante” da etapa 31 do Camiño

Norte ao seu paso polo munici-

pio de Guitiriz por “falta de con-

sistencia”.

Así llo fixo saber ao TSXG a co-

mezos de xullo en resposta ao re-

curso contencioso presentado pola

asociación chairega apoiado polo

estudo “Inspección Ocular. In-

forme Técnico Camiño de San-

tiago. Camiño Norte – Ruta da

Costa” que sostén que “o camiño

de peregrinacións debería pasar

por Toar, Mariz e Santa María de

Vilar” apoiándose en que ese era

un lugar de tránsito onde existen

xacementos castrexos e tumulares

e toponimia de interese “que non

indica o referido estudo”.

Igualmente, a administración ex-

plica que “na cartografía que ad-

xunta indica varios camiños reais,

todos eles de corta distancia; pero

non fai unha proposta concreta de

trazado”. E defende que “este treito

do Camiño de Santiago do Norte é

un dos que mellor se poden docu-

mentar mediante a cartografía his-

tórica” como se desprende do

plano de Cornide de 1764 onde o

camiño se rotula especificamente

como “Camino de Santiago”, que

parte de Parga e pasa por Vilar e

Negradas; pero que “non discorre

por Mariz ou os lugares propostos

no estudo adxunto ao recurso”.

Así mesmo, a Xunta defende a de-

limitación actual alegando que “o

Camiño Norte vén de ser decla-

rado Patrimonio da Humanidade

pola UNESCO con esta delimita-

ción” na que colaborou coa Xunta

un dos autores do informe do Con-

sello Internacional de Lugares e

Monumentos (ICOMOS) de

marzo de 2015, sobre os trazados

dos Camiños do

Norte, que culminou

coa Declaración

como Patrimonio

Universal. Polo tanto,

a administración au-

tonómica cre que “o

contido da demanda

trata de desacreditar

os informes dun or-

ganismo indepen-

dente formado

voluntariamente por expertos de

máximo prestixio” como é o ICO-

MOS.

A Dirección Xeral de Patrimonio

Cultural tamén considera “erró-

neo” o estudo da microtoponimia

da zona incluído no informe co que

se critica a delimitación aprobada

pola Xunta; xa que o autor indica

que “o camiño discorre paralelo ao

Camiño Real Santiago-Mondo-

ñedo”. Nese sentido, a Xunta con-

sidera que “non se ten constancia”

dese camiño; xa que “na realidade

documentada o tránsito entre

ambas sés episcopais era feito por

diversos camiños reais como po-

dería ser o Camiño Real de San-

tiago a Parga ou de Cruces a Parga

que se corresponden co delimi-

tado”.

O campo de traballo Casa da Ne-

veira desenvolveuse en Xermade

entre o 7 e o 18 de xullo con 13

participantes de entre 18 e 30 anos.

Por iso, a directora xeral de Xu-

ventude e Voluntariado, Cecilia

Vázquez, achegouse a visitar aos

participantes que realizaron a re-

dacción e execución dun proxecto

de escavación, divulgaron o pro-

xecto a través da web do Concello,

ademais de limpar a área arqueo-

lóxica e levar a cabo diferentes vi-

sitas a puntos de interese da zona.

Oferta de verán

En total, na provincia de Lugo

ofértanse este verán máis de 1800

prazas dentro da campaña de

verán, nas instalacións de Area en

Viveiro, Benigno Quiroga en Por-

tomarín, A Devesa en Ribadeo, Os

Chacotes en Palas de Rei, o Lug 2

en Lugo e o Poboado dos Peares

en Carballedo, así como nos cam-

pos de traballo de Castromaior en

Portomarín, Camiño de Inverno en

Quiroga e Casa da Neveira en

Xermade.

A oferta a nivel autonómico as-

cende a 8.530 prazas, un 3,2 por

cento máis que en 2014, co inves-

timento de 2,4 millóns de euros. A

iniciativa favorece ademais a con-

tratación de máis de 900 monitores

e directores de campamentos.

Despois de semanas de negocia-

cións BNG – AA de Muras e

PSOE chegaron a un acordo para

ofrecer un goberno estábel de

maioría no concello.

Así, dende o BNG agradecen a

comprensión do concelleiro do

PSOE por entender as prioridades

do cambio de goberno no concello

decidido pola veciñanza o pasado

24 de maio e o apoio do PP en

moitos dos puntos do pleno orga-

nizativo onde se estableceron as

delegacións e remuneracións eco-

nómicas dos integrantes do equipo

de goberno.

Manuel Requeixo integra na alcal-

día as responsabilidade de fa-

cenda, desenvolvemento local,

obras, urbanismo, persoal e nor-

malización lingüística; mentres

que Belén Chao será a primeira te-

nente de alcalde e responsable das

áreas de servizos sociosanitarios,

igualdade, turismo e comercio.

Pola súa banda, o terceiro edil na-

cionalista, Carlos Penabad será o

responsable de patrimonio, reha-

bilitación e vivenda, ademais de

festas, cultura e promoción do de-

porte.

Finalmente, o concelleiro do

PSOE, Mario Rouco, que “forma

parte dun goberno compartido –

con tomas decisións de consenso

entre o propio goberno, mais

tamén co conxunto da corporación

e a poboación-”, segundo o rexe-

dor, será o segundo tenente de al-

calde e responsable das

delegacións “básicas e transversais

para o municipio” como son as de

medio rural e medio ambiente.

As horas semanais de traballo es-

tablecidas para os membros do go-

berno local son: 30 para o alcalde

que cobrará 30.000 euros anuais e

20 para cada un dos tenentes de al-

calde, Belén Chao e Mario Rouco,

que percibirán 18.000 euros brutos

ao ano, cada un.

Os servizos sociais e a dinamiza-

ción económica para xerar em-

prego, ademais do aproveitamento

dos recursos produtivos do muni-

cipio, son algunhas das prioridades

para o alcalde de Muras que man-

tén as mesmas propostas que du-

rante a campaña electoral. Aínda

así, “despois de 24 anos de desgo-

berno, temos que ir pouco a pouco.

Non hai ordenanzas que regulen

ningunha materia, a maioría dos

expedientes están incompletos e

tampouco contamos aínda cunha

contabilidade actualizada”, ase-

gura o rexedor nacionalista que

coincide co edil socialista en que

“debemos ter cautela e actuar con

prudencia”.

O II Premio de Investigación Xermade na Historiaprocura "reforzar a súa identidade como pobo"

Campo de traballo xuvenil naCasa da Neveira

xermade

muras terra chá

Representantes das entidades convocantes presentaron o II Premio Xermade na

Historia.

Cecilia Vázquez visitou o campo de traballo xunto ao alcalde, Roberto García,

e representantes do grupo municipal do BNG.

O BNG asume a alcaldía deMuras nun pacto co PSOE"apoiado na veciñanza"

A Xunta desestima o recurso presentado polaAsociación de Amigos da Etapa 31para a anulaciónda delimitación dun treito do Camiño Norte aoseu paso por Guitiriz

Ponte de San Alberte de Sambreixo no Camiño Norte.

1�

actualidade xullo 15

A alcaldesa de Mondoñedo,Elena Candia, convertíase en pre-

sidenta da Deputación Provincial

de Lugo nun confuso pleno de

constitución da nova corporación

celebrado o pasado 24 de xuño.

A popular convertíase na pri-

meira presidenta do organismo

provincial debido ao empate a 12

votos co candidato socialista,

Darío Campos, proposto á última

hora polo partido ante a negativa

dos deputados nacionalistas de

apoiar ao alcalde de Becerreá,

Manuel Martínez, por estar impu-

tado.

O rexedor da Pontenova, Darío

Campos, obtiña 12 apoios na pri-

meira votación: 10 dos socialistas

–tras votarse Martínez a sí

mesmo- e 2 dos nacionalistas.

Ese mesmo número de apoios re-

cibía Elena Candia que xuraba o

cargo e pronunciaba o discurso ao

tratarse da lista máis votada.

O secretario do ente provincial,

José Mourelle Cillero, decatouse

entón de que ao non saír elixido

presidente ou presidenta por

maioría absoluta na primeira vo-

tación, é necesaria unha segunda.

Entre a tensión, a rexedora min-

doniense obtiña 12 votos na se-

gunda votación empatando con

Darío Campos por mor dun voto

en branco.

Finalmente, Candia xuraba nova-

mente o cargo como presidenta

da Deputación Provincial de

Lugo.

A popular Elena Candia, novapresidenta da Deputación

O deputado delegado de Coope-

ración e Asistencia aos Conce-

llos, José Pardo Lombao,

adiantaba que a xunta de goberno

do venres 24 de xullo aprobará

unha proposta dirixida a ampliar

os prazos de xustificación de

axudas concedidas a concellos.

Pardo Lombao anuncia que se in-

clúe este asunto na orde do día en

resposta ás demandas das admi-

nistracións locais, que se están a

atopar con dificultades no prazo

límite establecido para a tramita-

ción dos expedientes. En con-

creto, o órgano competente

aprobará a prórroga de xustifica-

ción de varias obras.

O responsable da área de Coope-

ración e Asistencia aos Concellos

explica que as administración lo-

cais “están a vivir un ano com-

plexo derivado da celebración

dos procesos electorais e, polo

tanto, en moitas ocasións só-

frense retrasos nas tramitacións

os expedientes e na execución

dos proxectos”.

Pardo Lambo matiza que a pre-

tensión do novo goberno da De-

putación Provincial é que

"ningún municipio perda as súas

axudas, motivada en incumpri-

mento dos prazos establecidos”.

O deputado quixo transmitirse a

súa tranquilidade a todos os Con-

cellos e engade que esta proposta

aplicarase ante calquera tipo de

subvención ou axuda”.

Polo tanto, goberno provincial

aséntase nunha liña de traballo

coa que se cumprirá escrupulosa-

mente a colaboración cos conce-

llos e a través da que se busca

facilitarse os trámites aos muni-

cipios.

A presidenta da Deputación de

Lugo, Elena Candia, mantivo este

luns un encontro co titular do Go-

berno galego, Alberto Núñez Fei-

jóo, no que abordaron diversos

asuntos de interese prioritario para

a provincia lucense. Trátase do

primeiro encontro institucional

que ten lugar entre ambos manda-

tarios tras a elección de Candia á

fronte do Executivo provincial.

No decurso da xuntanza, a titular

da Deputación trasladoulle ao pre-

sidente do Goberno galego as

liñas estratéxicas e prioridades do

Goberno provincial para esta le-

xislatura, orientadas en dar priori-

dade aos servizos sociais e o

sistema de benestar, potenciar o

turismo, facer un mellor aprovei-

tamento das novas tecnoloxías,

apoiar ao sector lácteo neste mo-

mento difícil e manter as políticas

de discriminación positiva cara a

provincia.

Prioridade benestar

Candia manifestou o seu interese

de traballar de xeito coordinado

na planificación das infraestrutu-

ras sociais e tamén a vontade e

dispoñibilidade en participar en

proxectos que busquen paliar a

desigualdade dos veciños e veci-

ñas da nosa provincia.

Trasladoulle a difícil situación do

sector primario, de importancia

estratéxica nesta provincia, polos

postos de traballo que xera e o vo-

lume de facturación que supón.

"O lácteo vive momentos compli-

cados e na provincia de Lugo sa-

bémolo ben" - apuntou.

Como proposta de futuro aborda-

ron o potencial turístico da pro-

vincia, e nomeadamente os cami-

ños de Santiago. Acordaron traba-

llar coa Xunta para poñelos en

valor, en especial tras a súa decla-

ración como patrimonio da huma-

nidade. Sen esquecer a necesidade

de sumar esforzos para acadar este

mesmo recoñecemento para a Ri-

beira Sacra.

Xunta de Deputación renovaron a

súa aposta pola tecnoloxía, como

formula de colaboración entre ad-

ministracións para facilitar xes-

tións e que os veciños vexan nos

medios tecnolóxicos un meca-

nismo para resolver problemas e

facilitar os trámites, sobre todo

nunha provincia cunha poboación

tan dispersa.

E finalmente, Candia pediulle que

as políticas de discriminación po-

sitiva continúen beneficiando á

provincia con medidas ten efica-

ces como o plan impulsa, mellora

nos prezos de solo industrial, prio-

ridade no acceso a axudas.

Medidas para o sector lácteo

Durante a súa intervención, Feijóo

aseverou que o sector primario

ocupou unha parte importante da

conversa mantida coa presidenta

de Deputación de Lugo. “Falamos

do sector lácteo e deille conta

tanto das decisións que tomamos

nos últimos anos, como as que

queremos poñer en marcha”, dixo.

Sobre este último aspecto, o res-

ponsable do Executivo galego an-

ticipou á presidenta da deputación

a decisión de axilizar os fondos da

PAC, “que será unha inxección de

forma inmediata de 20 millóns de

euros”; de establecer convenios

coas entidades financeiras para

que haxa préstamos máis vanta-

xosos para o sector lácteo; da

posta a disposición do rural de

500 millóns ata 2020 ao abeiro do

Plan de Desenvolvemento Rural;

do fomento do consumo de leite

con calidade diferenciada e de es-

tablecer un Plan estratéxico para

o sector.

Así mesmo, destacou o compro-

miso de investir 148 millóns de

euros no sector lácteo neste 2015:

“A maioría dese diñeiro –expli-

cou- está desembolsado ou en tra-

mitación e, ao final de ano

totalizaremos aproximadamente

150 millóns dedicados exclusiva-

mente ao sector”.

Tanto o titular da Xunta como

Candia consideraron ademais pre-

ciso reforzar a colaboración no

que se refire ao impulso dos pro-

xectos do sector primario, tanto

no sector agrario como no marí-

timo, a través dunha interlocución

máis intensa co instituto de pro-

moción económica da Deputa-

ción, o Inludes. “E, tamén

analizamos a próxima reedición

do Plan de mellora dos camiños

rurais, que xa supuxo unha inxec-

ción de 7 millóns entre 2014 e

2015, e que renovaremos para o

período 2016-2017 pola súa im-

portancia na ampliación na me-

llora e no mantemento dos

camiños rurais.

Cordialidade e recuperar pon-

tes de colaboración leal

“A xuntanza co presidente tivo un

ton moi cordial. Moi positivo”.

Desterrando todo intento de xerar

falsos enfrontamentos, como

acontecía con anterioridade. Esta-

mos obrigados a entendernos polo

ben dos lucenses. Nunca empre-

garei a Deputación de Lugo como

outros fixeron, como arma polí-

tica para xerar tensión”- indicou

Candia.

Candia agradeceu a receptividade

de Feijóo en todas e cada unha das

cuestións propostas e salientou o

novo período “de relación cordial

e lealdade mutua” que se abre

entre Xunta e a Deputación, baixo

o convencemento de que esta

nova actitude de diálogo, con toda

seguridade, materializarase en fei-

tos concretos que redundarán en

beneficio dos lucenses.

A Deputación ampliará o prazo dexustificación de axudas concedidasa Concellos

Candia: “Queremos traballar en coordinacióncoa Xunta para resolver os problemas doslucenses”

#SanMarcos

Candia xurando o cargo durante o Pleno de constitución do organismo.

Feijóo e Candia trala súa xuntanza.

A presidenta da Deputación deLugo, Elena Candia, valora “moipositivamente” o acordo unánimealcanzado no pleno de organiza-ción do organismo provincial sobreo réxime de sesións, a creación ecomposición das comisións, o no-meamento dos representantes asícoma dos réximes de retribuciónsdos membros da corporación e dosgrupos políticos.Deste xeito, a sesión ordinaria doPleno celebrarase o último martesde cada mes ás once da mañá ou,no caso de ser festivo, á mesmahora do día seguinte. Tamén, igualque na pasada lexislatura, as xuntasde goberno se celebrarán os venresde cada semana ás once e media damañá.Tamén se aprobou o reparto de re-presentantes da corporación en ór-ganos colexiados, a creación deoito comisións informativas inte-gradas pola Presidenta e outros seterepresentantes -tres do Grupo Pro-vincial Popular, outros tres doGrupo Provincial Socialista e undo BNG-.José Antonio García López eMaría Ángeles Teijeiro Gonzálezforon nomeados vicepresidentesdo organismo. Pola súa banda, Ra-miro Moure, José Ulla, DemetrioSalgueiro, José Manuel Yanes,Juan Carlos Armesto, Francisco Ja-vier Balado, José Pardo Lombao e

Jesús Carreira serán os deputadosque conformarán a xunta de go-berno.As delegacións dos deputados pro-vinciais por áreas, como xa avan-zara a Presidenta a finais de xuño,serán a de Emprego e Demografíapara o deputado José Antonio Gar-cía López; Benestar, Igualdade eXuventude, María Ángeles Tei-jeiro; Economía, Recadación e Fa-cenda incluíndo a área de Pesca,Demetrio Salgueiro; Goberno In-terior e Cooperación e Asistenciaaos Concellos, José Pardo Lom-bao; Cultura, Francisco Balado;Xestión Territorial, Xesús Carreira;Deportes, José Manuel Yanes;Medio Rural, José Ulla; Forma-ción, Participación Cidadá e NovasTecnoloxías, Ramiro Moure; e a deTurismo Patrimonio e Centro deArtesanía e Deseño, Juan CarlosArmesto.

Retribucións

A retribución anual, en réxime dededicación exclusiva, para a Presi-denta será de 63. 502, 45 euros;pero tamén os vicepresidentesserán recompensados con57.518,30 euros anuais. Entre osmembros da Corporación, taménse aproba a dedicación exclusivapara os delegados de Deportes eMedio Ambiente, José ManuelYanes e Manuel Jesús González

Capón, respectivamente, cunha re-tribuación de 50.391,04 euros cadaun. Os delegados de Economía,Recadación e Facenda e MedioRural, Demetrio Salgueiro e JoséUlla, percibirán 25.737, 32 eurosanuais en réxime de dedicaciónparcial.A maiores, aos grupos provinciaiscorrespóndenlles outras sete dedi-cacións exclusivas -dúas ao grupopopular, tres ao grupo socialista edúas ao nacionalista-. En calqueracaso, as dedicacións exclusivasterán un importe de 50.391,04euros e as parciais, de 25.737,32.Igualmente, os grupos da corpora-ción contarán cunha asignacióneconómica dividida en dúas com-poñentes: unha fixa de 3.500 eurosao mes e outra variable en funcióndo seu número de membros.Se ben é certo que "as propostasnon presentan apenas variaciónscon respecto ás do ano 2011 poloque o global dos importes son si-milares aos da última lexislatura",a presidenta da institución provin-cial agarda que esta forma de tra-ballo “en consenso, sexa a tónicapredominante da Deputación deLugo, o que permitirá sacar adianteiniciativas que redunden no bene-ficio tanto do bo funcionamento dainstitución como nas consecuen-cias positivas que esta forma detraballo ten para os cidadáns”.

A primeira Xunta de Goberno dalexislatura serviu para materializaros compromisos asumidos en ma-teria de benestar que benefician amáis de 3.000 lucenses.En concreto, foi aprobado o incre-mento de crédito por un importe de500.000 euros, para o procede-mento de concorrencia competitivadirixido a financiar o Servizo deAxuda no Fogar, de tal xeito que apartida prevista para 2015 pasa dos

700.000 euros contemplados co bi-partito ata os 1,2 millóns de euros. “Isto suporá unha duplicación dofinanciamento do Servizo deAxuda no Fogar con respecto aoque destinaba o goberno anterior a

comezos do último mandato”, se-gundo explicou a presidenta daDeputación, Elena Candia, quenengadiu que buscan “resolver namaior brevidade posible as solici-tudes presentadas e para iso, estepaso era previo e, polo tanto, nece-sario”.

Teleasistencia domiciliaria

A mesma Xunta de Gobernotamén fixo o encargo de elabora-

ción da addenda dos convenios deteleasistencia, para poder asinalosna próxima semana cos concellose deste xeito e dende a Deputaciónde Lugo financiar integramente ocuste do servizo de teleasistencia

domiciliaria, que se presta nos fo-gares da provincia. Ata agora asadministracións locais asumían o50% do servizo.

POS

Tamén se adxudicou a obra deacondicionamento da C.P. LU-P-2204 “De Momán á das Pontes aPorto Souto”, dentro do Plan deObras e Servizos; así como a pró-rroga de diferentes convenios queestaban en execución.Candia puxo en evidencia o nor-mal funcionamento da instituciónprovincial e agradeceu o traballodos funcionarios da Deputación,que de xeito “responsable e com-prometido están a colaborar connos para que todos os procesos ini-ciados non se interrompan, nin seralenticen”.

Sector primario

A presidenta da Deputación taménse sumou á preocupación “dun dossectores máis importantes da nosaprovincia, eminentemente rural edende esta institución, coas com-petencias e limitacións que ten,trasladamos o noso total apoio edispoñibilidade, como así entende-mos tamén que o hai por parte daconselleira”.

O deputado delegado de XestiónTerritorial, Jesús Carreira Fe-rreiro, asegura que as tarefas dedesbroce que se están a levar acabo en estradas provinciais aolongo da provincia transcorrencon “normalidade”.A Deputación Provincial deLugo adxudicou a principios demes os traballos de desbroce, quesupoñen un investimento de695.778 euros e cuxo desenvol-vemento “estamos a planificar dexeito que priorizamos as zonascon alto risco de incendios, asícomo outras localizacións demaior demanda turística”.Carreira di que “estamos a actuarna maioría dos municipios daprovincia, e o luns iniciaranse aslabores nos poucos concellos nosque está pendente o inicio destas

actuacións”. Dende a administra-ción provincial prevese actuardurante estes tres meses nun totalde 4.200 quilómetros da rede via-ria provincial.“Dende que asumimos responsa-bilidades de goberno avanzamos,con prioridade, no proceso detramitación dos expedientes decontratación das obras de des-broce de maleza nas distintas es-tradas provinciais, e planificamosas actuacións, que de xeito pau-latino se iniciaron nas distintaszonas da provincia”, explica Ca-rreira.A Deputación de Lugo xa limpou900 quilómetros de estradas pro-vinciais e, “na actualidade, xa sedesbrozaron todos os accesos aspraias”, resaltou o deputado po-pular.

A presidenta da Deputación deLugo, Elena Candia, presidiu oluns 20 de xullo o acto da toma deposesión dos doce traballadoresque prestarán servizos na institu-ción provincial e que se encarga-rán da xestión do Ben EmpregadoII. “Temos o máximo interese enseguir impulsando esta plan e seestán a seguir os prazos ordinariosdo procedementos con normali-dade e sen darse ningún tipo deparalización no procedemento”.A presidenta provincial deu a ben-vida aos seis axentes de Titoría eDinamización Empresarial, asícomo ás outros seis axudantesdestes axentes, que realizarán la-bores de titoría, asesoramento easistencia continuada e específicaás empresas da provincia benefi-ciaras do Ben Empregado II, asícomo aos seus traballadores selec-cionados a través deste plan.Se ben “a tramitación do plansegue os prazos establecidos, sendarse ningún tipo de paraliza-ción”, explicou a responsable dainstitución, “é necesario ter enconta a complexidade deste pro-

ceso xa que “estamos a falar de307 perfís, para os que se rexistra-ron unhas 1.700 solicitudes, ecuxo prazo de inscrición finalizouo pasado 4 de xullo. “Dende a De-putación temos o máximo interesepara que o estudo das solicitudesfinalice o antes posible, pero oamplo número de solicitudes éxustificativo desta dilación notempo. En ningún momento se in-terrompeu a xestión do goberno eeste é un paso máis”.Así respondía ás acusacións dossocialista tras a súa denunciasobre a destrución emprego naprovincia por parte do goberno deElena Candia. Dende o GrupoProvincial Socialista aplaudenque “o PP rectificara aínda que sóen parte”. Pablo Rivera Capón, deputado doPSOE, subliñou que “a toma deposesión destes traballadores doplan impulsado polo goberno deBesteiro debía ter sido o 1 dexullo; pero, sen explicación válidaalgunha, o Goberno popular deElena Candia negouse a dar ovisto e prace aos seus contratos”.

Acordo unánime no Pleno de organización daDeputación de Lugo

A Deputación materializa os compromisos debenestar que benefician a máis de 3.000 lucenses

A Deputación desenvolve connormalidade as tarefas dedesbroce nas vías provinciais

Candia reitera o máximo interese daDeputación en seguir impulsando oprograma Ben Empregado II

18 actualidadexullo 15

#SanMarcos

As labores de desbroce comezaron por zonas con alto risco de incendios,

os accesos a praias e outras zonas turísticas.

A vicepresidenta e responsable de Benestar Social, Igualdade e Xuven-

tude, Mari Teijeiro, con Elena Candia na sinatura de convenios con

preto de 30 colectivos.

Por volta dun milleiro de brigadis-tas manifestáronse esta cuartafeira (22 de xullo) en Compostelaperante os edificios da Xunta enSan Caetano. Traballadoras e tra-balladores do sector continúan aexixir "diálogo" á Consellaría deMedio Rural perante o "desman-telamento" do servizo e a "preca-rización" dos seus postos detraballo, afirman. As organizacións sindicais convo-cantes CIG, UGT, CC.OO e CSIFdenunciaron que a situación actualna que se atopan @s brigadistas

"pon en risco a vida dos traballa-dores", non só pola precariedadelaboral senón pola "falta de coor-denación" dos operativos ao quese engade, subliñan, as "carenciasformativas e de experiencia". Neste senso, as persoas que per-correron as rúas da capital da Ga-liza esta cuarta feira defenderon"estabilidade" e "dignidade labo-ral" para o sector e reclamaron aimplicación da responsábel polí-tica na materia, Rosa Quintana áque pediron que saíse pola fiestrada Consellaría, sen éxito.

Representantes da comisión pro-motora entregaron esta terzafeira no rexistro do ParlamentoGalego máis de 11.000 sinaturasque avalan a Iniciativa Lexisla-tiva Popular “sobre o dereito aocoñecemento e a contemplaciónda obra de Castelao polo pobogalego”.A presidenta Galiza Cultura -entidade que agrupa as asocia-cións culturais-, María PilarGarcía Negro, o secretario xeralde CIG-Ensino, Anxo Louzao, opresidente da Mesa pola Norma-lización Marcos Maceira, emembros de asociacións cultu-rais como Mª Antonia Pérez, deO Galo, Alberte Ansede, da Fun-dación Manuel María, ou XoánCarlos Garrido, de Vagalume en-tregaron no rexistro do Pazo doHórreo as sinaturas que permiti-rán que Castelao sexa o protago-nista dun debate parlamentariosobre a necesidade de visibilizara súa obra e a súa biografía. “A tres semanas de seren entre-gadas as medallas que levan oseu nome podemos dicir queCastelao continúa estando du-plamente enterrado para a pobo-ación galega. Queremos que sese utiliza o seu nome non sexaen van”, explicou María PilarGarcía Negro ao tempo que de-fendeu a urxencia de mostrar asúa obra ara que sexa coñecida eapreciada. “Cómpre sacalo do enterra-

mento duplo ao que está a sersometido e ter en conta a actua-lidade do seu pensamento xa queo debate político que está ahaber agora está perfectamenteguionizado en moitas das páxi-nas que el escribiu”, engadiuGarcía Negro que lamentou queboa parte da súa obra non esteaexhibida nin ao dispor do pobogalego. En especial, citou a obra“A derradeira lición do mestre”,que se atopa en Arxentina e daque se pide o retorno na propiaILP. En canto ao re-sultado da tra-m i t a c i ó nparlamentar daILP, GarcíaNegro mostroua súa confianzaen que “deputa-das e deputadosse comporten como xente ilus-trada e que fagan honra ao pa-triota, pensador e artista sen ocal ninguén estaría agora comorepresentante no Parlamento ga-lego”, dixo, destacando, nestecaso que foi o propio Castelao oque “resgatou o Estatuto e con-seguiu a súa tramitación parla-mentaria e a aprobación nasCortes”.

Centenario das Irmandades

García Negro lembrou que Cas-telao é un dos impulsores das Ir-mandades da Fala polo que

reclamou tamén para el unhamaior atención de cara ao vin-deiro ano, no que se conmemorao centenario da súa creación. A ILP demanda o “acceso pú-blico e aberto a través da rede deInternet a toda a súa obra dixita-lizada para coñecemento e usode todo o pobo galego” das case4.000 obras da súa autoría.Desde a súa presentación pú-blica, desde Galiza Cultura e asoutras entidades promotorasdesenvolvéronse actos por todoo país para buscar apoios e di-

fundir o contidoda ILP e, aléndiso, a propiaobra e figura deCastelao.

Rexime cuar-

telario

Antes de defen-der a ILP ás portas do Pazo doHórreo, despois de ter rexistradoa ILP avalada coas sinaturas,García Negro lamentou nonpoder facer as declaracións aosmedios de comunicación na pro-pia sede parlamentar, habidaconta de que as persoas alí pre-sentes estaban na cámara de re-presentación popular parapromover unha iniciativa conmáis de once mil sinaturas deavais, segundo o regulamento dopropio Parlamento. GarcíaNegro criticou o "rexime cuarte-lario" da institución.

A proposta do Consello Nacionaldo BNG de concorrer ás elec-cións xerais nunha candidaturagalega de unidade con persona-lidade xurídica propia foi ampla-mente apoiada polas bases daformación frontista. Duranteseste último mes decorreronasembleas abertas nas comarcasdo país, xuntanzas onde militan-cia e simpatizantes debateron,analizaron e opinaron sobre esteasunto. Nun proceso de partici-

pación aberto ao conxunto da ci-dadanía, as asembleas abertasaprobaron co 87% de votos afavor a proposta do Consello Na-cional. Un 3,6% de voto foi encontra e un 9,3% de abstencións. "Con este aval expresado nasasembleas abertas, a dirección doBNG mantén o obxectivo depromover un amplo proceso so-cial que culmine coa conforma-ción dunha gran candidaturagalega de unidade", explican nun

comunicado. "Sen exclusións, oBNG aposta en sumar con todasas forzas políticas, colectivos so-ciais e, sobre todo, con toda a ci-dadanía que comparta oobxectivo de dotar Galiza de vozsoberana no Congreso, a travésdun grupo parlamentario propiosen supeditación algunha a nin-gún outro grupo o estrutura esta-tal, conformando esa candidaturagalega de unidade con persona-lidade xurídica".

A Sala do Contencioso-Admi-nistrativo do Tribunal Superiorde Xustiza de Galiza (TSXG)vén de estimar os recursos deapelación tanto do Ministerio deDefensa como de Navantia, demaneira que considera queambas as partes poden ficar exi-midas do pagamento do Im-posto de Bens Inmobles (IBI)polas parcelas que ocupan enFerrol. Benefícianse, así, daexención á que está suxeita oEstado.O tribunal do Contencioso-Ad-ministrativo número 1 de Ferrol

rexeitara osr e c u r s o scontra a de-negación daexención eas liquida-cións do IBIde 2010 e2 0 1 1apoiándosenunha sen-tenza doTribunal de

Xustiza da UE que estimaba quea exención podería ser benefi-ciosa para Navantia. O tribunaleuropeo advertía entón de quequedaría afectado o libre inter-cambio comunitario e de que seinfrinxiría o Tratado Fundacio-nal da UE, sinala Europa Press.É o TSXG quen determinaagora que a exención que lle co-rresponde ao Estado non repre-senta unha vantaxe paraNavantia e que debe recoñe-cerse, tal e como xa ditaran oTribunal Supremo e o Alto Tri-bunal Galego.

Brigadistas da Galiza marchanen Compostela pola profesionalizacióndo sector

Máis de 11.000 sinaturas para “desenterrar”a obra de Castelao

Denuncian a "precarización" e "desmantelamento"

do servizo público de prevención e extinción de in-

cendios forestais. "Quen apaga o lume, nós e non a

UME", corearon.

Aprobaron co 87% de votos a favor a proposta do Consello Nacional, que só con-

tou cun 3,6% de voto en contra e un 9,3% de abstencións.

Nin o Ministerio de Defensa nin Navantia terán que

aboar o Imposto de Bens Inmobles (IBI) polas parce-

las que ocupan en Ferrol. Así o vén de decidir o Tri-

bunal Superior de Xustiza de Galiza (TSXG).

O TSXG falla a favor de Defensae Navantia no caso do pagamentodo IBI

As asembleas abertas do BNG ratificanpromover unha candidatura galega deunidade para as xerais

19actualidade xullo 15

galiza

Imaxe @TereixaPaz

Navantia.

Acto de entrega de sinaturas no Parlamento.

"O debate políticoque está a haber agoraestá perfectamenteguionizado en moitasdas páxinas que el

escribiu”

�0 empresaxullo 15

“Creamos una crema adecuada para cada tipo de pel con principios activos100% naturais e sen conservantes”

Sandra Díaz Teijeiro e Sara Bello Carballeira, responsables do Centro de Estática Dibel

Centro de Estética Dibel celebraa apertura das súas portas en Vi-lalba, na rúa Óscar NevadaBouza, con ofertas especiais ata o1 de outubro. Naturais de Cos-peito, Sandra Díaz e Sara Belloson as súas responsables e sociasnesta iniciativa emprendedoraque naceu despois de tres anoscompartindo horario laboral.

Como xorde esta iniciativa em-

presarial?

Coñecémonos de toda a vida,pero durante moito tempo estive-mos sen saber unha da outra ataque fai tres anos nos atopamos denovo traballando xuntas. Despoisdeste tempo compartindo horariolaboral decidimos intentar iniciarunha nova etapa na estética polanosa conta. Que mellor que traba-llar no que nos gusta e ao que de-dicamos horas de estudo?

Con que experiencia contades

entón no sector?

Cada unha de nós formámonosacademicamente en centros dife-rentes. Estivemos traballando enCastro Ribeiras de Lea e no Spado Gran Hotel, agora pechado,respectivamente. Logo cada unhafoise especializando en terapias

diferentes: unha, principalmente,na rama de facial e de tratamentosen mans e pés e a outra en trata-mentos corporais, terapias natu-rais e masaxes.

A que debe o seu nome o centro

de estética?

Son as primeiras letras dos nosoapelidos: Díaz e Bello. Xuntán-doas formamos Dibel. Ese foi oprincipio do noso proxecto.

E por que instalastes en Vilalba

o voso centro?

Decidímonos por Vilalba logo debarallar tamén outras opcións;pero esta foi a que máis nos con-venceu.

Para coñecer algo máis o cen-

tro, contádenos cal é a vosa ac-

tividade principal? E a

especialidade?

Todo o referido á estética integralenfocada ao natural e a atenciónpersonalizada. Por iso a nosa es-pecialidade son as cremas feitaspor nós. Non todos temos omesmo tipo de pel; nin esta asmesmas necesidades. Partindodesa base facemos unha análisede cute e creamos unha cremaadecuada, formada por principios

activos 100% naturais e senconservantes.

Pero tamén ofrece tratamen-

tos innovadores, masaxes…

Ademais das cremas persona-lizadas, contamos cunha amplalistaxe de masaxes e tratamen-tos corporais que realizamoscon terapias naturais, deste-rrando todo tipo de maquinariae traballando cas nosas mans.Con produtos adecuados e sa-bendo como combinalos, face-mos traballos que hoxe en díaestán recaendo en máquinas.Desta forma gañamos en aten-ción e confianza nos tratamen-tos por parte dos nososclientes.

Entón, cales considerades que

son os puntos fortes de Centro

de Estética Dibel?

A cosmética personalizada. Poderfacer nós mesmas as cremas paracada cliente sérvenos para ofre-cerlles unha mellor atención.

Entre todos, cal é ou son os ser-

vizos máis demandados?

Estamos no verán, polo tanto todoo que imos facendo está enfocadoa iso. Moitas manicuras, pedicu-

ras, depilación e masaxes para re-laxarse.

ACTUALIDADENeste tempo de maiores dificul-

tades económicas incrementa-

das pola suba do IVE dos

servizos que prestan as empre-

sas deste sector, como o viven os

centros de estética? Como in-

tenta facer fronte a esta situa-

ción o Centro de Estética

Dibel?

Intentamos levalo da mellor ma-

neira. O noso interese éque a nosa estética esteano peto de calquera eque a xente poida coi-darse e mimarse sen quesexa visto como un luxo.

Agora mesmo, ofrecen

ofertas especiais ata o 1

de outubro. Podería

destacar algunha e de-

fender o seu prezo?

Temos a depilacióncompleta (pernas, in-guas, axilas, cellas elabio) por 21 euros ao20% de desconto. Quenmáis e quen menos vai ápraia e durante o veránandamos máis lixeiros

de roupa. Por iso quixemos axu-dar a que a depilación non fora ungasto grande para esta estación.Tamén contamos co esmalte se-mipermanente a 12 euros e a ma-saxe relaxante con vela a 10 eurosporque cremos que poder desco-nectar debe estar permitido paratódolos petos. Todas estas e máis ofertas pó-dense consultar acudindo ao nosocentro, a través da nosa páxina defacebook ou a través do noso nú-mero de teléfono 603 417 144.

Sandra Díaz e Sara Bello no Centro de Estética

Dibel.

Compostela viviu o venres 17 de

xullo unha manifestación histó-

rica na que o meirande dos produ-

tores e produtoras de leite da

Galiza se botaron á rúa baixo o

lema “Pola economía do rural,

loitemos polo sector lácteo” para

esixir solucións inmediatas a

unha crise que ameaza con le-

varse por diante o principal sector

gandeiro galego, que dá emprego

directa e indirectamente a unhas

100.000 persoas no país.

Se na Galiza hai ao redor de

10.000 granxas de leite, non

houbo menos persoas nesta mani-

festación que, partindo de Sal-

gueiriños, pasou por diante do

edificio administrativo de San

Caetano para rexistrar, por es-

crito, a denuncia da situación lí-

mite que están a vivir as nosas

explotacións. Despois, a marcha

andou rúas como a avenida de

Lugo, San Pedro ou Preguntoiro

até chegar á praza da Quintana,

onde o xornalista Xabier Fortes

leu un manifesto no que denun-

ciou a situación de indefensión

das nosas granxas fronte ás prác-

ticas mafiosas da industria.

Nunha conxuntura na que a pro-

pia Consellaría de Medio Rural

recoñece que hai ao redor de

3.000 granxas que cobran menos

de 26 céntimos por litro, o Go-

berno da Xunta ten o deber de

achar solucións urxentes ou, se

non saben que facer, forzar a di-

misión dos e das responsables

para deixar paso a persoas com-

petentes que tomen as rendas da

política agraria galega.

“Os alcaldes galegos pola de-

fensa do sector lácteo”

Segundo os datos dos que dispo-

ñemos as organizacións convo-

cantes foron máis de 150

autobuses os que se desprazaron

a Compostela grazas á colabora-

ción e solidariedade, en moitos

casos, dos gobernos e as corpora-

cións municipais.

Neste senso, uníronse á marcha

polas rúas compostelás un terzo

dos alcaldes e alcaldesas de Ga-

liza, e ao redor do 80% das cor-

poracións municipais galegas

contaron con representantes na

mobilización. A importancia do

sector lácteo en moitas das co-

marcas galegas –o 50% dos con-

cellos galegos teñen no leite o seu

principal activo económico-

supón que nestes momentos es-

tean en xogo máis de 100.000,

postos de traballo directa ou indi-

rectamente vinculados á gandería.

Por iso os alcaldes e alcaldesas e

representantes municipais mani-

festaranse xuntos e xuntas, á

marxe das diferenzas partidarias,

tras unha pancarta co lema “Os

alcaldes galegos pola defensa do

sector lácteo”.

Os produtores e as produtoras que

sofren a chantaxes e abusos de

distribución e industrias están ato-

pando a solidariedade espontánea

de tódolos axentes sociais, políti-

cos, empresariais, etc, que queren

manter vivo o mundo rural na Ga-

liza.

O SLG esixe a Feijóo a forma-

ción dun gabinete de crise

Tras a mobilización, os represen-

tantes de tres organizacións agra-

rias galegas -Sindicato Labrego

Galego, XXAA e UUAA- coinci-

diron en destacar que se tratou

dunha “mobilización histórica”

ante a cegueira e o desprezo da

Conselleira de Medio Rural”.

O número de asistentes, ao redor

de 15.000, foi superior ao de

granxas de leite que hai na Galiza

-unhas 9.000-. “Esta ampla par-

ticipación deu conta da situación

crítica pola que están a atravesar

as nosas explotacións leiteiras; si-

tuación que, día a día, se vai agra-

vando”, destacaba a secretaria

xeral do SLG, Isabel Villalba.

Por outra banda, recordaba “a ce-

gueira e o desprezo da conselleira

de Medio Rural, Rosa Quintana,

con respecto aos produtores e

produtoras de leite da Galiza que

está acadando niveis intolerables

ao minimizar a gravidade da

crise. A conselleira non só obvia

a situación crítica do sector ao

non recoñecer a súa existencia,

senón que mesmo chega a ocultar

os datos referentes a prezos me-

dios e produción láctea, que levan

sen actualizarse na web de Medio

Rural dende abril. Coa súa acti-

tude, Rosa Quintana banaliza o

drama polo que están a atravesar

miles de familias que dependen

directa e indirectamente do sector

lácteo”.

Para o SLG, “a ocultación de

datos e a banalización da crise

responden a unha estratexia que

ten por obxectivo disimular a in-

competencia da conselleira de

Medio Rural, incapaz de artellar

ou propor medida algunha diri-

xida a paliar o problema de ma-

neira inmediata e urxente” porque

“ a actual crise é das peores que

ten vivido o sector, con diferenza,

polo que a resposta da conselleira

de Medio Rural expresa un abso-

luto desprezo polo sector, desau-

torízaa para seguir á fronte da

Consellaría e esixe da Xunta que

sexa o propio presidente, Alberto

Núñez Feijóo, que se poña á

fronte dun gabinete de crise que

teña por obxectivo a busca de me-

didas inmediatas para solucionar

esta situación”.

Plataforma en Defensa do Sec-

tor Lácteo Galego

Duascentas persoas -entre as que

se atopaban alcaldes e alcaldesas

das principais comarcas leiteiras

do país e de tódalas cores políti-

cas, os secretarios xerais dos prin-

cipais sindicatos obreiros, as

cooperativas leiteiras e represen-

tantes de axentes implicados co

sector como almacéns de penso,

talleres de maquinaria agrícola,

etc- participaron na constitución

da Platafora en Defensa do Sector

Lácteo Galego.

As organizacións agrarias ache-

gaeon unha serie de demandas

nun documento baixo o título

“Propostas para a supervivencia

do sector lácteo galego” que re-

sume as principais demandas que

esta plataforma defenderá a partir

de agora diante da Consellaría de

Medio Rural, do Ministerio de

Agricultura igual que fixo na rúa

o pasado 17 de xullo.

“Propostas para a superviven-

cia do sector lácteo galego”

Asaja Galicia, o Sindicato La-

brego Galego e Unións Agrarias

propoñen a curto prazo cuantifi-

car o excedente lácteo e xestionar

o mesmo a través dos mecanis-

mos de intervención, almacena-

mento privado e entrega a

terceiros países. Igualmente, pro-

poñen a cuantificación do exce-

dente a través dun procedemento

detallado e depurado de informa-

ción que permita facer un balance

do leite; e a vixilancia e sanción

dos contratos lixo de modo que se

consideren nulos e se logre un

compromiso coa industria que

opera en España para recolocar

ese leite a prezos de mercado;

ademais de acabar coa banaliza-

ción que se fai do leite e os pro-

dutos lácteos nos lineais da gran

distribución con frecuencia.

A medio prazo, estas organiza-

cións agrarias consideran necesa-

ria a regulación da figura dos

primeiros compradores de modo

que sexan verdadeiros operadores

loxísticos e non meros interme-

diarios; ademais da recuperación

do consumo ou a estabilización

das relacións entre os distintos

axentes da cadea láctea. Tamén

recollen entre as súas propostas a

aposta por unha verdadeira nego-

ciación colectiva dos elementos

do contrato a través das organiza-

cións de produtores tal e como o

paquete lácteo permite e o esta-

blecemento dun plan estratéxico

de futuro para o sector lácteo ga-

lego.

Miles de gandeiros e gandeiras toman Compostela para esixir daXunta solucións inmediatas á crise do sector lácteo

Arredor de 15.000 persoas defenderon en Compostela o sector lácteo galego.

21agro xullo 15

O Valedor do Pobo vén de admitir

a trámite unha queixa rexistrada

polo Sindicato Labrego Galego na

que se denuncia a indefensión ab-

soluta das 10.000 granxas leiteiras

que aínda sobreviven na Galiza

diante das prácticas abusivas da in-

dustria.

O escrito presentado polo SLG

expón que, coa liberalización do

sector trala fin do sistema de cotas,

“a industria está a beneficiarse do

contexto para obrigar aos gandei-

ros e ás gandeiras a asinar contra-

tos con prezos absolutamente

miserables e que, lonxe de garantir

o futuro do sector, abocan a boa

parte deste á inviabilidade, co

peche de explotacións que iso

pode provocar. Os mecanismos de

presión son, polo demais, obvios:

o máis simple é non recoller o leite

se non se aceptan as condicións

impostas pola industria. (...) Como

resultado disto, consta que se está

a pagar o litro de leite a prezos de

0,28 ou mesmo 0,26 euros.

Mesmo nalgún caso, menos. Cum-

priría, sen dúbida, que aumentasen

as inspeccións de oficio”.

Queixa ante o Valedor do Pobo

A conselleira do Medio Rural e doMar, Rosa Quintana, destacou queo novo Plan de DesenvolvementoRural (PDR) 2014-2020 propostopor Galicia a Bruxelas contemplapara este período máis de 500 mi-llóns de euros en axudas ás que sepoderá acoller o sector lácteo.Así o lembrou na reunión quemantivo cos distintos axentes dosector lácteo - representantes dossindicatos agrarios, cos da distribu-ción e cun único representante daindustria (Leite Río)- antes da ce-lebración da manifestación do 17de xullo e aos que reiterou a firmedefensa que a Administración faien prol deste sector. Deste xeito,especificou que o novo PDR man-terá especial sensibilidade en aten-der as necesidades daquelasexplotacións que se atopan enzonas con limitacións naturais oucon limitación de produción paraas que se incrementará ata os 116millóns de euros a cantidade dedi-cada fronte os 52 millóns de eurosque destinaba o PDR en vigor(2007-2013) para ese mesmo con-cepto.Rosa Quintana sinalou que a reu-nión serviu para analizar a situa-ción entre todas as partes “condocumentos enriba da mesa” co finde buscar mellorar a situación dosector ata conseguir uns prezosaxeitados á produción galega quese atopa neste momento baixo a in-fluencia dun novo escenario sencotas. A conselleira lembrou que sefará especial énfase en mellorar a

comercialización do 1,37% doleite producido en Galicia que untotal de 541 gandeiros venderonpor debaixo dos 20 cts/litro.Tamén aludiu ao paquete de medi-das aprobadas polo MAGRAMAnos últimos días e lembrou quedende Galicia xa se está a traballarxunto coas consellerías de Sani-dade e Educación nun programade fomento de consumo do leite ena potenciación da campaña Ga-lega 100%, entre outras, ao tempoque se traballa na elaboración dunPlan Estratéxico para o Lácteo noque estarán todas as partes impli-cadas.

“Sen solucións inmediatas”

ASAJA Galicia, Unións Agrarias eo Sindicato Labrego Galego criti-caron, trala xuntanza mantida, “odesplante sen precedentes dos re-presentantes da industria; xa que, apesares de estar convocados e terconfirmado a súa asistencia, sóparticipara a título persoal Jesús

Lence -Río e Leyma- e por partedas distribuidoras: Gadisa, Carre-four, Eroski e DIA”.Así mesmo, critican que “a Conse-llaría de Medio Rural non acheguenin unha soa medida para tentarafrontar de maneira urxente e nomedio prazo esta crise. “Si se com-prometeu a elaborar un plan alongo prazo para o sector, pero isoé algo que non serve para solucio-nar a crise actual”; senón que “asnecesidades inmediatas do sectorpasan pola recuperación dos pre-zos, asegurar a recollida en tódalasgranxas e termos unha mediaciónpública, gratuíta e eficaz que ga-ranta o cumprimento dos contra-tos”, indicou a secretaria xeral doSLG, Isabel Villalba.Pola súa banda, as distribuidorasxustificaron a súa posición argu-mentando que elas “sempre bus-can mercar ao mellor prezo,mentres que Lence seguiu enro-cado no seu abano de escusas paranon recoller o leite ás explotacións

da Terra Chá, Curtis e Rodeiro ásque deixou abandonadas. Vese quetanto a el como ás distribuidorastampouco lles inflúe o paquete lác-teo, nin a Consellaría nin o Minis-terio, para mudar de actitude”.

“Impotencia” das cooperativas

lácteas

Os representantes das cooperativasdo sector lácteo de AGACA crenque “o Paquete Lácteo non logroudar estabilidade nin reforzar aosector, que se enfronta a unha moidifícil situación dos mercados lác-teos internacionais, con escasascompras de derivados do leite porparte de China e con aumentos deprodución nos principais paísesprodutores”.Ademais, lamentan o escaso valorengadido que xera a industria lác-tea, que concentra na comerciali-zación de leite líquido o 60% doleite producido en España, sendoincapaz de desprazar os produtosimportados -especialmente quei-xos- e de abordar a exportación dederivados lácteos en momentos deexcedentes como os actuais. AGACA ten constancia de que va-rias cooperativas lácteas deben co-mercializar cisternas de leite pordebaixo dos 20 céntimos/litro.Moitas destas cisternas, que agoranon se transforman, eran recollidasanterioridade por industrias trans-formadoras para a elaboración deprodutos de calidade. Neste contexto, e ante a gran con-centración da distribución, que usa

o leite como impulsor de vendas,os representantes das cooperativaslácteas din sentirse impotentes esen capacidade de manobra.

FRUGA pide a dimisión da con-

selleira

Pola súa banda, a Federación RuralGalega – FRUGA criticou a súa“exclusión” da xuntanza; xa que sóse convocou a tres organizaciónssindicais, deixando fóra desta con-vocatoria a outras organizaciónsprofesionales agrarias como é ocaso de FRUGA". Isto demostra"o pouco interese que este gobernoten no sector lácteo, xa que nunhasituación de máxima gravidadepara este sector tódalas organiza-cións deben ser partícipes do diá-logo que se poida abrir coaadministración". Tamén recordan dende a FRUGAque "nesta xuntanza comprobamosa ausencia case que total da indus-tria, xa que agás unha central lei-teira que recolle leite na Galiza,non houbo outra empresa que esti-vera presente nesta xuntanza. Nadifícil situación que nestes mo-mentos se vive no séctor lácteo,que a conselleira sexa incapaz dexuntar nunha mesa as principaiscentrais que recollen leite nestepaís, demostra unha absoluta nuli-dade na súa acción de gobernó. Odano que esta conselleira lle está afacer ao sector lácteo galego é irre-parable”. É por iso que "dende aFRUGA solicitamos a súa dimi-sión".

“O Concello de Abadín segue tei-mando en facer da ordenanza mu-nicipal reguladora dosaproveitamentos agrícolas e fores-tais da concentración parcelaria deFanoi un proceso escuro e pechadoá opinión da veciñanza afectada”.É a conclusión que sacan dende oSindicato Labrego Galego despois

da xuntanza que mantiveron omartes 21 de xullo cos veciños eveciñas; coa empresa redactora, re-presentada polo técnico VíctorCruz; co alcalde, Xosé MaríaLópez Rancaño; e con Ramón Lo-sada, responsábel provincial de

Medio Rural, que estivo acompa-ñado por unha avogada da Conse-llaría.Para o SLG “esta xuntanza foi unsimple lavado de cara da Consella-ría de Medio Rural e só serviu paraque as cousas sigan como estaban.De feito, o Concello non ampliaráo período de alegacións, tal e como

pedimos dende o SLG, a pesaresde que o meirande da veciñanzaafectada non soubo do novo regu-lamento até que expirou o prazopara reclamar. Desta maneira, se oplan de cultivos para a parcelariade Fanoi prospera, poderían lega-

lizarse moitas plantacións forestaisirregulares realizadas nos terreosconcentrados e quedaría compro-metida a base territorial da trintenade explotacións de vacún de carnee leite que hai en Fanoi, e doutrasmoitas de parroquias veciñas queteñen terras arrendadas na zona”.A ordenanza municipal pretende

destinar a usosagrarios o 46'93%da superficie, aforestais o23'79% e cuali-fica como terreosde transición o27'93%. Pero,“estes últimospredios son deuso agrario, perosusceptibles demudar a forestal,de maneira que

máis da metade dos terreos da par-celaria de Fanoi se poderían desti-nar a plantíos forestais con esteregulamento, o cal sería ilegal eporía en serio perigo o destinoagrario destas terras”. Desta ma-neira, “quebrantaríase o espírito da

Lei de Concentración Parcelaria”,que no seu artigo primeiro di que“é obxecto desta lei dispoñer a con-centración e ordenación dos pre-dios rústicos, co fin de promover aconstitución e o mantemento dasexplotacións cunhas dimensiónssuficientes e características axeita-das, tentando ampliar a súa super-ficie territorial, manter eincrementar a capacidade produ-tiva do campo, ordenando axeita-damente as explotacións agrarias,respectando o medio ambiente,tentando reordenar racionalmenteos cultivos baixo a perspectiva dautilidade económica e social, etendo en conta o obxectivo de fixara poboación no medio rural, conbase en facer rendible a actividadeprodutiva”.A maiores, “a concentración parce-laria de Fanoi aínda non é firme;polo que é responsabilidade daConsellaría de Medio Rural redac-tar calquera regulamento sobre ela,e non do Concello de Abadín, queestaría invadindo competenciascoa súa ordenanza”. Tamén é res-ponsabilidade da Consellaría “re-

solver os expedientes sancionado-res abertos polas forestacións ile-gais, que non deixan de ser actosdelituosos que poderían ficar im-punes se a ordenanza municipal vaicara adiante”.En definitiva, “a ordenanza muni-cipal reguladora dos aproveitamen-tos agrícolas e forestais daconcentración parcelaria de Fanoiimponse sen ter en conta a opiniónda veciñanza afectada, invadecompetencias propias da Consella-ría de Medio Rural, ampara a aque-las persoas que infrinxiron a leirealizando plantíos forestais ensolo de uso agrario, e comprometeo futuro da actividade gandeira naparroquia”.Por estas razóns, “o Sindicato La-brego Galego da Terra Chá xapuxo este problema en mans da súaequipa xurídica e non descarta re-solver nos tribunais o que o Con-cello de Abadín e a Consellaría deMedio Rural se negan a solucionara través do diálogo e do respecto álegalidade vixente e aos interesesdo medio cento de granxas queaínda traballan na parroquia”.

O novo PDR 2014-2020 contempla máis de 500 millóns de euros en axudas ásque poderá acceder o sector lácteo

O SLG critica que "a ordenanza dos cultivos da parcelaria de Fanoi comprometeo futuro de medio cento de explotacións gandeiras"

22 agroxullo 15

agro

A Consellería mantivo unha xuntanza cos distintos axentes do sector lácteo.

representantes do Concello, a Consellería, o SLG e a veciñanza participaron nunha xuntanza.

Despois de moitotempo sen volver porVilalba e coincidindocoas vacacións deverán antes do inicioda pretemporada15/16 co Rayo Valle-cano, Roberto Tras-horras aceptabaapadriñar o primeirocampus de verán doRacing Club Vilalbésno que comezara asúa formación ata asúa incorporación nascategorías inferioresdo FC Barcelona en1996. Se os responsa-bles da súa organiza-ción xa teñenmanifestado o seuagradecemento polasúa disposición e im-plicación coa inicia-tiva, tamén o capitándo Rayo ten palabrasde agarimo sobre a experienciadeste verán en Vilalba.De feito, protagonizou unha home-naxe que o club lle quixo brindarao seu xogador “máis destacado”.

Puido así, dis-putar un par-tido cos queforan compa-ñeiros seus nacanteira vilal-besa contra oplantel actualdo RacingClub Villalbésde Terceira Di-visión. “A ver-dade é que meemocionei aovolver pisalocéspede vilal-bés. Viñé-ronme ácabeza gran-des momen-tos”, admitía.P o s t e r i o r -mente, o capi-tán rayistarecibía unhaplaca home-

naxe nun acto celebrado no audi-torio municipal o pasado venres 26de xuño ante un gran número deafeccionados. “Foi algo espectacu-lar e emotivo polo que estou moi

agradecido”.Así, asegura que “estarei, sen dú-bida, para o que precisen en vin-deiras edicións”; xa que consideraque “esta iniciativa contribúe ámellora da formación deportivados máis novos”.

Valores sociaisA pesar de que o campus se dirixíaa nenos e nenas, a participación fe-minina foi testemuñal. O seu club,o Rayo Vallecano, conta conequipo feminino que milita na Su-perliga española; pero, ademais, éun exemplo de implicación socialnoutros aspectos. Coa recente pre-sentación da nova equipaciónmostra o seu lado solidario a travésdo uso de cores e motivos relacio-nados coa loita contra a homofo-bia, o sida, a violencia de xéneroou a integración das persoas condiversidade funcional. Nese caso,tamén defende que “os expoñentesdo deporte deben defender taménvalores sociais porque, moitasveces, son exemplo para moitaxente. Dende o club axudamossempre que podemos porque é im-portante para nós”.

Despois dunha temporada naCoruña ás ordes de Jaime Pazcomo parte do conxunto CadeteA, cal é o balance deste tempo noclub, tanto a nivel deportivocoma persoal?Foi unha experiencia moi enrique-cedora. Aprendín moito nesta novaetapa porque puiden proguesarmoito a nivel deportivo e madurara nivel persoal debido á experien-cia que supón estar afastado dacasa.

Que cres ter aportado aoequipo?Aportei todo o que puiden a niveldeportivo para que o equipo loitaraata o final polo título de Liga coCelta.

E que aspectos positivos destaca-rías dos resultados do equipo

nesta tempo-rada? A victoria naMadroa ante oCelta por 2-0 e,en xeral, xogarpor primeira vezcontra grandesequipos coma oMadrid ou o Za-ragoza entremoitos outros.

Despois de par-ticipar no Tor-n e oInternacionalCiudad de LaCoruña, Trofeo Juan ManuelIglesias Mato 'Palau' e antes doinicio da pretemporada co Xuve-nil B o 28 de xullo, como aprovei-tas o tempo en Vilalba?

Coa familia e os amigos.

Pero, antes tamén pui-deches compartirtempo cos participan-tes no I Campus RCV.Que destacarías da ex-periencia?Pasei unha tarde moi di-vertida cos máis peque-nos; aínda que nonpuiden coñecer a Ro-berto.

Xa de cara a vindeiratemporada, que agar-das a nivel deportivo?Que cres que podes

aportar ao equipo?Ser cada día mellor xogador. Inten-tarei continuar medrando en tódo-los aspectos do xogo para ser unxogador importante para o equipo.

O porteiro vilalbés do Xuvenil Ado Celta de Vigo, Ángel Fraga,permanecía afastado dos terreos dexogo na temporada 14/15 preto de6 meses debido a unha lesión nascostas e un problema nun abductordespois de ser convocado en variasocasións co Celta B. “A pasada temporada non foi a es-perada, pero non vou decir que foimala porque hai que mirar sempreo lado positivo. Estar afastado dosterreos de xogos é unha etapa quetodo futbolista ten que pasar paraaprender a valorar as cousas. Sonmomentos difíciles que coa axudados seres queridos e sendo forte se

superan. E, despois de todo, tivena sorte de poder desputar algún par-tido na Copa do Rei. Eu son dosque pensa que tes que adestrar tó-dolos días ao máximo; xa que, nofútbol, nunca sabes o que che podepasar. Un día estás arriba e outrodía, abaixo”.Son xa dúas temporadas en Vigo,“no mellor sitio posible para mello-rar, traballando ao lado de grandesprofesionais coma os que hai aquí”.De feito, cre que conseguiu “me-llorar en tódolos aspectos, non sónos deportivos”. Separado da súafamilia e os seus amigos, loita porun soño “entre momentos bos e

momentos malos”; pero, aínda así,“considérome un privilixiado porpoder estar nesta situación”. Unha situación que pode conservaroutros dous anos, os que lle quedande contrato co Celta. “A miña op-ción é seguir loitando por triunfaren Vigo e, algún día, poder disfru-tar e representar a Vilalba en Bala-ídos”. Ademais, tamén lle gustaríacontinuar na cidade olívica para se-guir cursando Enxeñería Industrial.“Os estudos son sempre o pri-meiro”.Pero, antes do inicio da pretempo-rada e do curso 15/16 aproveitabao tempo na túa vila natal compar-

tindo cos participantes do I Cam-pus RCV, “unha iniciativa do me-llorciño”, e co seu padriño, Roberto

Trashorras, “un gran profesional emellor persoa” Ángel Fraga agradece a invitaciónrecibida dende a organización docampus á que felicita “pola xeniallabor que fixeron tanto os organi-zadores coma os monitores e todaa xente implicada en que todo sairaa pedir de boca”. Igualmente, creque a presenza de Roberto Trasho-rras supuxo “un exemplo paratodos”; xa que “os nenos e nenaspoden ver que con traballo e sacri-ficio se pode chegar a élite. Coaidade dos participantes, Robertoestaba a xogar no mesmo sitio ondeo fan eles agora”.

Homenaxe a Roberto Trashorras coincidindo coI Campus RCV

Víctor Eimil: “Aprendín moito nesta nova etapa ”

23deporte xullo 15

deporte

A temporada 14/15 foi a dodebut en competición oficialpara o vilalbés Julio Camba naSegunda División. O central xu-venil disputaba os 90 minutoscomo titular do encontro da dé-cimo segunda xornada no AnxoCarro ante o Sabadell que re-matou coa vitoria para os locaispor 2 – 1. Estes non son máis quenúmeros, pero que supuxo parati este partido? Como recordaso teu debut na categoría?Teño moi vos recordos do partidodo meu debut. Para min supuxounha alegría inmensa; xa que eraunha recompensa ao traballo feitodende que empecei a xogar ao fút-bol.

Ante as baixas do primeiroequipo e a ausencia de equipo fi-lial, o conxunto xuvenil era oequipo de base referencia enLugo. De feito, puideches ades-trar co primeiro equipo e viaxarconvocado nalgunha ocasión.Como afrontaches ti o salto daDivisión de Honra xuvenil á Se-gunda División?Noite o cambio de ritmo. Hai queter en conta que adestraba con pro-fesionais. Ao principio semprecosta máis; pero, cando entras nadinámica, todo é practicamenteigual.

Cales son os teus referentes?Que cualidades destacaríasdeles?Os referentes son xente que estáarriba no Madrid ou no Barçacoma Sergio Ramos, Pepe, Varaneou Piqué. Pero eu quédome conLolo Pavón e Borja Gómez; xaque tiven a sorte de adestrar coneles. Sempre me corrixían e axu-daban en todo para que mellorara.De Borja destacaría a súa intensi-dade e, de Pavón, todo, tanto noplano persoal coma deportivo.

No marco do primeiro CampusRCV, tes compartido experien-cias con Roberto Trashorras,tamén formado na base do Ra-

cing Club Villalbés. Que desta-carías da súa figura?Con 12 ou 13 anos aínda estaba noVilalbés, pero con traballo chegouá Primeira División. Eu creo que éun exemplo para calquera persoaque queira chegar a ser deportistade elite.

E que dirías do traballo de basedo club da capital chairega?No Vilalbés estase empezando atraballar moi ben a canteira.Temos o exemplo de Villares quesendo xuvenil xogou toda a tem-porada co primeiro equipo. Igual-mente, durante o traballo semanalsempre hai dous ou tres xuvenísque adestran co primeiro equipo.Se continúan traballando así, ha-berá moitos máis xogadores comoVillares que acaben xogando naprimeira plantilla.

Falando da túa carreira depor-

tiva, cal é, agora mesmo, a túasituación co CD Lugo?Agora que acabo de rematar amiña etapa de base, toca descan-sar aproveitando o verán. Despoisxa veremos que facer.

Cales son os teus obxectivos amedio prazo?Seguir disfrutando do fútbol nunsitio no que estea a gusto. Despois,con traballo, agardo poder disputarminutos para seguir formándome.

Julio Camba: “O Vilalbés está atraballar moi ben coa canteira”

Julio Camba.

Víctor Eimil.

Ángel Fraga.

Roberto Trashorras coascores do Racing Vilalbés.

Ángel Fraga: “As lesións son unha etapa que todo futbolista ten que pasar para aprender a valorar as cousas”

24 deportexullo 15

deporteCuba logra o bronce no Gran Premio de Españae unha praza para o Mundial de Las Vegas

O Rioaveso volve á competición

O Castro FSF saborea o seu primeiro título

O vilalbés José Cuba consegue oprezado bronce no prestixiosoGran Premio de España de Loi-tas Olímpicas celebrado en Ma-drid. O evento que reuníu a máisde 400 loitadores das principaispotencias mundiais no deporte,ademais de ser unha das princi-pais probas do calendario euro-peo grazas ao esforzo daFederación Española, constitúe aprimeira clasificación dos loita-dores españois de cara ao pro-ceso preolímpico dos Xogos deRío 2016.Cuba, na categoría de 125 kglibre olímpica, comezou per-dendo por superioridade técnicaante o representante estadouni-dense Nick Gwiazdowski; pero apesares do mal comezo e de nonatoparse na mellor das formas,soubo repoñerse e vencer na re-pesca ao representante de Polo-nia e subcampión mundial JuniorKamil Kosciolek por 8-0. Xa naloita polo bronce impúxosetamén ao iraní Mehdi Gomba-dani por 14-12.Con este bronce o deportista vi-

lalbés clasifícase para o Mundialde Las Vegas do mes de setem-bro como primeira probaclasificatoria para osXogos de Río 2016.

Concentración

Cuba prepara varias citasinternacionais antes domundial absoluto de LasVegas coa selección es-pañola nas instalaciónsdo CSD de Madridacompañado doutro vi-lalbés, Nicolás Castro,membro do corpo téc-nico da selección espa-ñola.

Campaña para Río

Directivos e técnicos doclub comezan unha cam-paña para recadar fondosentre as institucións eempresarios locais para poderrestablecer os adestramentos dia-rios cun adestrador profesional,concentracións con sparrings es-traxeiros e viaxes ás principaiscompeticións preparatorias. A

este esforzo haberá que sumar ainiciativa particular dun con-

xunto de empresarios da capitallucense que organizarán diferen-tes actos co obxectivo de recadaros fondos necesarios para que ovilalbés poda representarnos atodos en Río o próximo verán.

Un grupo de rapazas da zona deCastro conforman o Castro FSFque tras dúas temporadas na com-petición regular, e practicamentesen experiencia previa no eido de-portivo, logra dar a sorpresa pro-clamándose subcampión de Copatras vencer a equipos consolidadoscoma o Quiroga e perder na finalante o Adarve por un axustado 7-6. Con estes resultados ante os dousmellores equipos de fútbol sala fe-minino da provincia “non esquece-remos a final da Copa disputada copavillón de Castro cheo de xente”.E todo isto comezou da man dapresidenta do club, Carmen Tojo,no verán do 2013 cando un grupode amigas se interesou por crear unequipo de rapazas “co obxectivode gañar e pasalo ben mentres me-lloramos pouco a pouco”.“A maioría nunca xogaramos aofútbol”, recoñece Laura García,unha das xogadoras do equipo queconta cun amplo abano de idadesentre as súas filas -dende os 16 ataos 40- e que sufriu o cambio deadestrador ata en catro ocasións -aínda que sempre foron xogadores

do CD Castro coma os actuais,Jairo e Álvaro- debido á súa in-compatibilidade laboral.

Temporada 15/16

Xa de cara á vindeira temporada15/16 comezarán en setembro aadestrar para intentar “quedar polametade da táboa” tras dous anosocupando a segunda posición polacola na Liga. Para iso, pretenden

incorporar tres ou catro novas fi-chaxes que substitúan ás baixasque sufriron por mor dos compro-misos laborais e formativos dal-gunhas das xogadoras da pasadatemporada.

Deporte feminino

Exemplos coma o equipo de ba-loncesto tamén de Castro ou outrosde fútbol sala na Pastoriza e Xer-

made, supoñen aexcepción declubs que apostanpolo deporte fe-minino na co-marca; aínda quedende o CastroFSF cren que “odeporte femininoestá medrando”.Ademais, recoñe-cen que “tanto oConcello comamoitas empresasde Castro nosaxudaron, dentrodas oportunida-des que se brin-dan ao deportefeminino”.

Tras un ano en branco, o fútbolvolve a Paraños. Ángel Pena eÁlex Veiga encabezan unha novaetapa para o Rioaveso co obxectivode “competir e disfrutar do bo fút-bol” nesta parroquia vilalbesa.Cunha directiva renovada na queacompañan ao presidente e ao vi-cepresidente -Ángel Pena e ÁlexVeiga, respectivamente-, EduardoPrieto como secretario, GaudiPérez como tesoureiro e ManuelBalsa como vogal; o club púxoseen marcha cos traballos de restau-ración das súas instalacións nun“considerable estado de aban-dono”.Esta nova etapa non contará conningún dos antigos membros doequipo que dende o ano 1998 com-petía como federado e que lograrao ascenso á Primeira Autonómicana temporada 2009/2010 batendoo récord de goles da competiciónchegando a acadar tamén o títulode campión da Copa Deputaciónde Lugo.De cara a vindeira temporada seránxogadores do círculo de amigosdos impulsores desta nova etapa osque defenderán as cores do equipono grupo 10 da Terceira Autonó-mica “porque, ao desaparecer, tocacomezar dende abaixo”. Á faltadalgunhas fichaxes, as filas doequipo contarán con Manuel Balsa,Comba -procedente das categoríasinferiores do Racing Vilalbés-, os

defensas David "Chupi" -proce-dente do Catro Roldas, AlbertoMartínez -do Racing Vilalbés-,Martín Tomás, Javi Cruz, SergioGil e Gaudi, Eduardo "Chafa",Marcos Pereiro, Amido, DiegoLage, José Luís e Sergio Lópezpara o medio do campo; e, na dian-teira, Álex Veiga, Xoán Carretero,Jesús Campelos e Alberto "Pyty".Ángel Pena -que tamén exerceráde adestrador “ante as dificultadeseconómicas para a contratacióndoutro adestrador”- destaca que “aversatilidade de varios xogadoresque poden competir en distintasposicións”. Con todo, agarda “de-volver a ilusión polo fútbol á granafección que temos en Rioavesoporque, aínda que será difícil de-bido a que o 80% do plantel nonsupera os 24 anos de idade, en ilu-sión e ganas ninguén poderá connós”.Con esas ganas defende e agradeceo presidente e adestrador do Rioa-veso a colaboración dos patrocina-dores que se incorporan ao novoproxecto.

Pretemporada

O conxunto xa comezou a adestrarno recentemente acondicionadocampo de Paraños de cara ao inicioda pretemporada que os leva a me-dirse ao CD Goiriz nun amigablecon motivo do Trofeo das FestasPatronais de Santiago Apóstolo.

Cuba e Castro na concentración do CSD.

De esquerda a dereita, por arriba, Laura, Patricia,

Iria, Maite e Carmen e, por abaixo, Sandriña, Sandra

Cortón, Helena e Nato, que causa baixa por incompa-

tibilidade coa súa formación académica. Tamén for-

man parte do equipo Thais, Paula e Lucía.

Estado do campo antes do acondicionamento (arriba) e un adestramento (abaixo).

O coto da Auruxeira volverá avestirse de gala para a celebra-ción das vodas celtas no marco

dunha nova edición da FestaCelta do Lugnasad. Será na noitedo venres 7 de agosto aprovei-

tando a medianoite -ou horameiga- e coincidindo co puntomedio entre o solsticio de veráne o equinoccio de outono.Bretoña acollerá, polo tanto, adécimo oitava edición desta festaque o ano pasado se deixou decelebrar “por motivos organiza-tivos e económicos”. Pero, coobxectivo de “recuperar unhacita relevante no entorno”, osmembros da directiva da Asocia-ción de Veciños de Bretoña im-pulsaron a toma de contacto coapresidenta da Asociación Auru-xeira, Milagros Alvite, responsa-ble da organización da festa doLugnasad, ata alcanzar un

acordo de colaboración medianteo que ambos colectivos uniríanforzas para “non perder a tradi-ción da noite do Lugnasad”.Roupa de época, armas, escudos,cascos, torques e moito máispara rememorar tempos pasadostamén nun lugar con historia: ocoto da Auruxeira, situado pretodun castro no centro de Bretoña.A queimada, tralo seu conxuro amedia noite, será a brebaxe es-trela dunha festa protagonizapolos druídas que oficiarán ascerimonias celtas tamén na horameiga.Despois, moita festa que xa terácomezado antes. Especialmente

pensado para os máis pequenoshaberá xogos tradicionais noserán que deixarán paso, a partirdas dez da noite, á música deSon de Cores, Os d’Abaixo, Co-anhadeira e Sacha na Horta.

Camisetas con motivos celtas

Os membros do colectivo veci-ñal colaboran coa venda de ca-misetas con motivos celtas. Defeito, “aproveitamos o pasadomercado de Bretoña para a súavenda” que resultou ser “todo unéxito”, segundo indicou DanielDíez, presidente da entidade, que“agradece a colaboración dos ve-ciños, veciñas e visitantes”.

Castiñeiro Milenario volve a im-pulsar unha nova edición do Fes-tival 27373 que se celebrará noClub Fluvial de Begonte o sá-bado 8 de agosto continuando oseu obxectivo de exaltar “a mú-sica e a cultura galega”. Así defende o presidente do co-lectivo organizador, Carlos Fer-nández, esta cita estival quecontará nesta cuarta edicióncunha demostración de Bolbore-tas Fiandeiras; xa que “a fía éunha das actividades da nosa cul-tura tradicional”. Coas fiandeirasdesta nova asociación achega-ranse a Begonte cantareiras egaiteiros que amenizarán a mañádo sábado antes da sesión vermúcos “festeiros” Airiños da Freba. Xa pola tarde haberá xogos tra-dicionais coa Asociación Cultu-ral Luscofusco dirixidosespecialmente ao público infantile familiar que coincidirán coacelebración do IV Aberto de Bi-llarda que organiza CastiñeiroMilenario en colaboración coaLNB fóra da competición.

Pola noite a música correrá acargo de Leña Verde, “un grupode música tradicional co quequeriamos contar dende a pri-meira edición, pero non fora po-sible ata agora”. Neste caso,estarán acompañados dun espec-táculo de folclore tradicional di-

rixido por Xabier Iglesias queleva por nome AmálgamaDanza. O rock chegará co talen-toso power-trío lucense Arrhyth-

mia; aínda que tamén haberátempo para escoitar as letras in-telixentes dun dos grupos de roc-k’n’roll galegos con maiorproxección da actualidade: Fa-milia Caamagno.O festival inclúe paseos enkaiaks da man de Non Estreses

entre as doce do mediodía e assete da tarde. E, coma sempre,haberá zona de acampada e a en-trada é gratuíta.

Un total de 19 traballos proceden-tes de tres centros educativos dacomarca optan aos trofeos do IPremio de Redacción XornalísticaMariña Folgueira que a AsociaciónSociocultural e Medioambiental deVeciños de Santiago de Reigosaconvocou co obxectivo de “honrara memoria da xornalista”.O xurado -integrado polo escritorCarlos G. Reigosa, o xornalistaLois Caeiro, o profesor e catedrá-tico de literatura Primitivo IglesiasSierra; o crítico literario Ángel Ba-santa e a subdirectora da CRTVGRosa Sierra- dará a coñecer onome dos premiados a comezos deagosto. Tendo recibido traballos unica-mente de centros de Primaria, a en-tidade convocante modificará ospremios de xeito que se outorgaráun primeiro e un segundo na cate-goría de Primaria. Así, ao traballogañador corresponderalle o premioestablecido nas bases da convoca-toria para a categoría de Secunda-ria: un lote de libros para o centro,

un recoñecemento ao profesor co-ordinador e unha escultura para oalumno ou alumna. E o segundopremio corresponderase co esta-blecido para a categoría de Prima-ria: un lote de libros, unrecoñecemento para o profesor eun premio para o centro.Ademais, haberá “algunha sor-presa” no acto de entrega dos pre-mios que se celebrará o domingo16 de agosto -coincidindo co ani-versario do pasamento da xorna-lista- no centro social de Reigosa apartir das cinco da tarde e que con-tará coa presenza dalgún membrodo xurado, familiares da homena-xeada e os dos nenos e nenas ga-lardoadas, ademais doutrosparticipantes e todas as persoas quequeiran compartir o acto.A asociación mostra a súa satisfac-ción por ter recibido estes primei-ros traballos; aínda que llesgustaría que o número de partici-pantes fose maior. Agardan, “paraas vindeiras edicións, que o cer-tame teña máis acollida”.

A A��ciación de Veciños de Bretoña e Auruxeira colaboran na recuperación dado Lugnasad

Preto de 20 traballos optan ao IPremio de Redacción XornalísticaMariña Folgueira

Begonte vístese de festa co IV Festival 27373O Club Fluvial acollerá a súa celebración o sábado 8 de agosto

25sociedade xullo 15

A Festa Celta do Lugnasad celébrase no coto da Auruxeira.

Familia Caamagno.

sociedade

O terrachá.xa pon a disposición das novas figuras da poesía chairega este espazo no que publicar as súas creación literarias. Os interesados en participar no

‘Recuncho do poeta’ poden enviar os seus versos ao enderezo terrachaxa@fmpublicidade.com

Quixera ser paxariño

para votarme a voar

e non encontrar ramallos

para poderme pousar

e esquecerme do mundo

e voar... voar... voar...

Quixera ser unha lenda

pra que falaran de min

e ter o oído fino

pra escoitar desde o ceo

todo o que na terra din.

Quixera meterme drento

do meu pior inimigo

e cambiarlle o pensamento

e podelo convencer

pra que fora meu amigo.

Quixera ser unha vela

desas que vas apaga

para estar mui preto de ti

cando vaias a soprar

e contemplar nos teus ollos

a ansia de acabar pronto

para non verme queimar.

Quixera ser morraleta

pra lembrar tantos olores

que deixaron as merendas

que fixo con tanto mimo

a muller dos meus amores.

Quixera ser auga clara

de regos, ríos e mares

pra remediar os sedentos

e limpiar todos os lixos

que hai en tantos lugares.

Quixera ser alimento

con volunta inocente

e arredar toda miseria

de necesidad e ambruna

que padece tanto xente.

Quixera ser a xustiza

sin estar cego nin mudo

e esquecer o corazón

para que fora a razón

a que repartira a lei

lei da boa, non do embudo.

Quixera ser eu diñeiro

para cambiarme de pola

orme pra casa do probe

deixar a do rico sola.

Quixera ser arboreda

con ramas pra pousar pombas,

osíxeno, madeira e frutos,

niños e flores e sombras.

Quixera ser moitas cousas

pero millor só ser eu

xa o dicía o pensador

ves a palla no alleo

non ves a viga no teu.

Todo o que quero ser

é unha ficticia ilusión,

mais debullando o que digo

hasta poido ter razón.

Pois penso, probe de min,

que o que ten moito poder

fai o camiño máis curto

entre ser un o que é

ou o que quixera ser.

O sepulcro da dor xacente

amodo anóase o corpo doente

crávase coma un afiado coitelo

adrede nos recantos da pel.

Esmorece o tempo pasaxeiro

coma follas molladas de papel

teima sufrimento no leito

nebra acala e aflixe, somentes.

Non es dono do teu ser

ximindo beizos agoiran valentes

xermola da enfermidade a semente

o sepulcro da dor xacente.

Esfuma a vontade do teu ser

adrede nos recantos da pel

preguiceira e cobarde semente

nebra acala e aflixe, somentes.

O sepulcro da dor xacente

refugallo da vida, acala valente

amodo anóase o corpo doente

non es dono do teu ser.

Esmorece o tempo pasaxeiro

teima o sufrimento no leito

no sepulcro da dor xacente

xace dor anóase o corpo doente.

Voume de viaxe

coas mans nos petos,

os ollos pechados,

sen carteira nin equipaxe.

Voume de viaxe

coa cara ben branca,

con un traxe mouro

e co corpo cheo de friaxe.

Vou cara ao meu derradeiro destino,

sen maletas cargadas de soños,

sen choros, sen risadas

coas orellas xordas e a lingua calada.

Non levo nada cando a min,

só espírito e alma.

Con morriña pola vida pasada

voume indo co calma.

Adeus meus parentes,

adeus miña terriña,

xa camiño no colo do vento

a morte chamou na porta miña.

“Quixera ser”

Antonio Ramudo Riero

“O sepulcro da

dor xacente”

Isabel Blanco Ana Mar

Fraga

“Unha viaxe

longa”

Manuel Ferreiro

Veño dunha aldea da chaira para contarche,

que alí os ventos zoan mainos e agariman,

onde as lágoas son espellos onde me vexo,

e ó bico da herba ten a frescura dos tempos.

Lembro os Irmandiños cando paso ao carón do

Pazo da Caldaloba,

na pena branca de Cospeito agarda a fada das fontes,

e na fraga de Sapiñeiros quedo mirando coma a

primeira vez a pedra dos mouros.

Na lágoa de Cospeito sae ao camiño a lenda do

pobo de Valverde.

Veño do castro de Vilapene, e sento un pouco no

vello cruceiro,

camiño cruz abaixo cara o río do Fulin, e pouco a

pouco chego a ponte do Bao.

Traio conmigo o recendo do trigo do muiño da

Consueliño,

da pedra e o rosmar da vella peneira,

daquela presa chea de troitas, a lembranza do

meu pai colléndoas a man

cando eu era nena.

Veño dos tempos pasados, de xente de antes, de

cómaros verdes,

teño que contarche o pracer do quente na vella lareira,

cando as avoas me contaban contos de meigas,

e de coroas feitas coa flor da envexa.

Traio comigo o canto do eixo dos carros cheos de

herba, e da vaca marela,

veño contarche o asubio dos homes cando aca-

bada a tarefa,¡ ufaban nas eiras,¡

dos porróns de auga fresca, da ovella merina

montada no carro¡ folgazana ela!.

Veño das grandes estivas, de fouces segando e

de mallas na eira,

sorrisos do tio Xosé, cando me berraba que fora

asiña levarlle unha peta,

do pai cantando, e da avóa levando o compás

coas pernas.

Veño polo camiño que fixeron os meus antergos

paso a paso,

traio o lombo o peso das súas penas, tamén do

vivir dunhos

anos que tiñan un non sei que de maxia.

Veño da Terra chá, de suaves lomas, de verdes

prados, de xentes

que gardan o frescor dos tempos, traio o ouveo do

lobo nas noites de lúa chea.

“Veño

contarche”

26 poesíaxullo 15

recuncho do poeta

O recuncho do poeta,nas librerías da comarca

O terrachá.xa recolle este e outros poemas coa edición

de O recuncho do poeta que recolle unha escolma dos

versos dos seus colaboradores habituais xa publicados

no xornal e outros inéditos.

Que ler? a elección de:

Que escoitar?

Xosé Lombardero

Coordinador de XOTRAMU

Un libro Unha canción

Unha comida

Un sitio onde vivir Unha personaxe histórica

A poesía de A boca da terra é unha poesía de natureza insurxente.Porque aquí a natureza fala, murmura, berra ou xura con ironía no

eco das campás. Tamén se agocha nas ruínas e aluca, sentinela, o

pasar dos camiños. Lembra e soña: corren por estes eidos cabalos

de cores insubmisas, a liña do horizonte está á espreita dun tem-

poral de bolboretas.

Esa natureza insurxente abrangue as persoas humanas e non hu-

manas, e mesmo as máquinas: a báscula de Ohio que pesa cousas

e emocións, o rancor dos tractores nas granxas abandonadas... E

abrangue a linguaxe, as palabras que, como velairiñas arredor da

lámpada, loitan contra a extinción, desvelan un misterio e crean

outro, como corpos que se agochan en almas.

Sen dúbidas Leon Bridges é o artista do momento. Iso a pe-

sares de que o seu disco de debut podería ser un álbum dunha

estrela do soul dos sesenta, soa clásico pero cos seus 26 anos,

soa a futuro. Un disco como os de antes cunha voz das que

non quedan. Baladas, trepidantes pezas de rock´n´roll clá-

sico..., Leon amosa con suma facilidade que é unha estrela

que pide paso. Unha portada que sabe a primeiros sesenta e

cortes como “Shine”, “Coming home” ou “flowers” son un

paseo pola súa Atlanta natal (e a de Ray Charles). Un disco

de 2015 que nace con solera, incrible!

A boca da terra, Manuel Rivas

Xerais

Tastarabas, Antón Cortizas

Enciclopedia de xogos tradicionais

“Admirando a condición” de

Sés

Xamón

Unha película

El silencio de los corderos,

dirixida por Johnatan Demme

Algún lugar

para visitar

A India

Unha bebida

Cervexa “Estrella Galicia”

Muimenta Castelao

Leon Bridges: “Coming home”

por Félix Jorquera

fmenfm.blogspot.com.es

A través da obra cinematográfica de Joshua Oppenheimer (The

Act of Killing) sobre os responsables do xenocidio en Indonesia,

unha familia de superviventes descobre cómo foi asasinado o seu

fillo e a identidade dos homes que o mataron. O irmán máis novo

decídese a romper ese silencio e medo co que viven os supervi-

ventes, enfrontándose aos responsables do asasinato do seu irmán,

algo inimaxinable nun país no que os asasinos seguen no poder.

Premios: Gran Premio do xurado no Festival de Venecia 2014

(premio FIPRESCI)

Título orixinal: The Look of Silence. Ano: 2014. Duración: 103

min. País: Dinamarca. Xénero: documental sobre historia. Direc-

tor: Joshua Oppenheimer. Guión: Joshua Oppenheimer. Música:

Seri Banang, Mana Tahan. Fotografía: Lars Skree. Productora:

Final Cut for Real

Que ver? La mirada del silencio,

Joshua Oppenheimer

27recomendacións xullo 15

LugoSala de Exposicións do Pazo de San Marcos

Escritos na floresta - Árbores senlleiras na culturachairega

Ata o 26 de xulloO Instituto de Estudios Chairegos presenta esta mostra da que é autor o escri-tor, filólogo e profesor de galego,Ricardo Polín. A pesar de organizarse en tresseccións que se corresponden cos aneis ou partes dunha árbore -a raíz, o

tronco e as pólas- que representa un conxunto de árbores clasificadas; a expo-sición recolle a primeira sección “A Raíz” composta por 20 paneis con informa-

ción das árbores históricas.

LugoCapela de Santa María“La alegría del color”

Ata o 27 de xulloEsta exposición itinerante coas obras do pintor coruñés José Ramón Iglesiastraslada aos visitantes a través da arte e da cor á idiosincrasia galega, dei-

xando pouco espazo á improvisación, con representacións sintomáticas da rea-lidade. Lugo é a terceira parada desta mostra, despois de Madrid e Santiago deCompostela, que persigue que todo visitante que entre converta a súa tristeza

en alegría a través da intensidade e do silencio da cor.

LugoRefectorio do MPLugo

Fotografía a Cegas II + Audiovisual a Cegas IAta o 31 de xullo

A mostra recolle o traballo colectivo do proxecto co mesmo nome onde traba-llaron en equipo: artistas, persoal da Rede Museística da Deputación de Lugo e

a comunidade de persoas cegas.

GuitirizCasa Habanera

Os Bolechas na máquina do tempo25 de xullo

Os Bolechas propoñen unha nova actividade que mestura teatro e concurso. O es-pectáculo comeza co descubrimento dun estraño aparello que resulta ser… unhamáquina do tempo! O espectáculo mistura o formato de monicreques manipuladospor actores á vista con actores reais, que dan vida aos “Bolechas adultos” e ao Dr.Apolodoro, que permitirán achegar unhas primeiras nocións de Historia ás nenas enenos en lingua galega. Será o sábado 25 de xullo a partir das doce do mediodía.

AbadínPraza do Concello

O Apalpador conta con vós6 de agosto

O espectáculo de teatro infantil da compañías A Trastenda dos Contos chega aAbadín no marco do programa ‘Cultura no Camiño’ o xoves 6 de agosto. O propioApalpador contará, a partir das once da mañá na Praza do Concello quen é, cal é asúa orixe, a que se dedica no seu día a día e o máis importante: os consellos temosque seguir para que cando nos visite nos deixe unha presada de castañas e algún

dos agasallos que el mesmo constrúe.

GuitirizRoca

II Festival de Cine e Música de Roca24 e 25 de xullo

O festival comezará o venres 24 arredor ás oito e media do serán cun coloquioarredor da regueiga no que participará Carlos Alonso, presidente da Asocia-ción Oral de Galiza. Proxectaranse ‘Al otro lado del mar (2011), de GonzaloBallester, e Bertsolari (2011), de Asier Altuna. O sábado a programación co-mezará ás cinco da tarde co seminario intensivo de guión de cine e televisióna cargo do guionista, realizador e docente de guión, Pedro Loeb. Posterior-mente proxectaranse as curtas seleccionadas para participar no certame nosapartados galego e internacional. Unha actuación musical poñerá remate á

festa despois da entrega de premios.

GuitirizPardiñas

XXXVI Festival de Pardiñas1 e 2 de agosto

A primeira xornada de actividades no recinto de Pardiñas, despois da batu-kada na Casa Habanera de Guitiriz e o III Certame de Cantos de Taberna polosestablecementos hostaleiros da localidade o venres 31 de xullo, dará comezoás cinco da tarde coa apertura da XXXVI Mostra de Artesanía e a XXII Mostrade Instrumentos de Música Tradicional no marco da cal ofrecerá un concertoPelepau ás seis da tarde. Pola noite, os concertos -a partir das nove e mdia doserán- correrán a cargo de Bloquinho de Xermolos, Habelas Hainas, The DogRose, Oquestrada e Nao. E, xa o domingo, o recinto abrirá ás once e media damañá; pero as actividades iniciaranse ás catro e media da tarde co novo circopara nenos e nenas de Isla Le Triska. Lagharteiras ofrecerá a partir das seis emedia un concerto no escenario da XXII Mostra de Instrumentos de MúsicaTradicional antes do pregón de Antía Cal. Segunda Quimbamba subirase aoescenario ás oito do serán para deixar paso máis tarde a Os D’Abaixo, Sés e O

Sonoro Maxín.

AbadínCEIP de Moncelos

Queimada folk2 de agosto

O grupo Claro que si ofrecerá este espectáculo musical o domingo 2 de agostoa partir da unha e media do mediodía no colexio de Moncelos. Unha gaita pre-senta a historia sobre o rito da queimada desde a simboloxía e as crenzas popu-

lares. Unha voz en off narra o que se anda a ver para que sexa facilmentecomprensible. Aparecen as meigas e interaccionan co público. E, por último, oDruída terá que manter á raia as forzas do mal grazas á súa frauta, para poderconxurar e cociñar este brebaxe máxico, co que se invita aos presentes.

BegonteClub Fluvial de Begonte

IV Festival 273738 de agosto

Castiñeiro Milenario volve a impulsar unha nova edición deste festival que con-tará coa música de Leña Verde e Amálgama Danza, Arrhythmia e Familia Caa-magno. Ademais, inclúe paseos en kaiaks entre as doce do mediodía e as seteda tarde, unha demostración con Bolboretas Fiandeiras, xogos infantís coa Aso-ciación Cultural Luscofusco e o IV Aberto de Billarda. Airiños da Freba serán osencargados de poñer música á sesión vermú. Coma sempre, hai zona de acam-

pada e a entrada é gratuíta.

28 actualidadexullo 15

Victor Corral, autor da escultura-fonte do CERCUD, púxolle a firma

e unha dedicatoria á súa obra.

29sociedade xullo 15

A comisión de festas de Muimenta 2015, formada por Avelino García

e Camilo Pérez, fixo entrega do cheque por valor de 1.000 euros co-

rrespondente á rifa premiada no seu sorteo. Os afortunados foron

Raquel Seoane e Miguel Varela, pero a comisión agradece a colabo-

ración de todas aquelas persoas que fixeron posible estas festas.

Sendeirismo no Parque Nacional de Aigüestortes e Estany de San

Maurici, barranquismo, rafting, visitas guiadas a Barcelona e Tarra-

gona e Port Aventura foron algunhas das actividades que realizaron

os 41 alumnos e alumnas de 4º da ESO do IES Santiago Basanta

Silva, acompañados por tres profesores, entre o 21 e o 27 de xuño

con motivo da excursión de fin de curso.

Os usuarios do Centro de Día de Abadín quedaron encantados da

visita que realizaron á fábrica de Lorán, en Gontán.

Un grupo de nostinos achegáronse a Sinde-Labrada o sábado 20 de

xuño para moer o millo branco da colleita do 2014 despois de baixalo

do cabazo no que estivo a secar en restras, metelo nun forno de

pedra quente para que á hora de moelo leve o punto de curado óp-

timo e debullalo. Toñito de Sinde ofreceulles unha clase de todo o

proceso.

Lámpadas, portafotos ou reloxos, ademais de cestos e cestas de di-

ferentes tamaños e materiais, foron elaborados no curso de cestería

subvencionado polo CENTRAD e impartido por María Otero no co-

lexio de Moncelos e que contou coa participación de 15 persoas.

O IES Basanta Silva de Vilalba pechou o curso cun festival no que

actuou un grupo de música tradicional formado por alumnado do

centro e DJ Souto. E os alumnos e alumnas de 2º de BAC celebraron

o seu acto de graduación acompañados das súas familias e compa-

ñeiros do centro que lles brindaron poemas, música e bailes.

como pasa o tempo!

concursa con

Participa no noso concurso mandando un sms ou �hatsapp ao606 86 33 22, dando a resposta que ti creas para acertar coa

nosa personaxe do mes. Entre os acertantes sortearemos unha

cea para dúas persoas no Restaurante A Nova Ruta.

Quen é este

rapaz?

fotodenuncia

É vergoñento que unha infraestrutura rematada hai só unano cun altísimo orzamento estea fóra de servizo constan-temente. Custa crer que antes da súa construción non sesoubese o risco de brétema no treito Lourenzá-Abadín.

A-8: a autovía

intermitente

Pista:

Un alcalde da comarca.

30 servizosxullo 15

ANUNCIOS POR PALABRAS

O TARXETEIRO

ANÚNCIESE (GRATIS A PARTICULARES) TELF/FAX: 982 51 03 35TERRA CHÁ.XA APTO. 86 27800 VILALBA - terrachaxa@fmpublicidade.com

- VÉNDESE CASA DE PEDRA HABITABLE EN SAN SIMÓN CONBODEGA GRANDE, GARAXE, CHOZA, TERREO, POZO EPOZO NEGRO. CONSTA DE COCIÑA, CON COCIÑA ECONÓ-MICA, COMEDOR, SALA DE ESTAR, CHIMENEA, DORMITO-RIOS, BAÑO E ASEO. PREZO: 50.000 EUROS. TELF. 630 579643.

- ALÚGASE LOCAL EN VILALBA PARA BAR, CAFETERÍA, PUBOU CALQUERA OUTRO TIPO DE ACTIVIDADE EN ZONA CÉN-TRICA. PREZO ECONÓMICO E A CONVIR. INTERESADOSCHAMAR AO 636 307 595.

- ALÚGANSE BAIXO (145 METROS CADRADOS) E ENTRE-CHÁN (119 METROS CADRADOS). AMBOS NA RÚA CALVARIO.TELF: 625 104 928.

- ALÚGASE APARTAMENTO TOTALMENTE AMOBLADO EN

BARREIROS PARA TODO O ANO. BO PREZO. TELF. 666 549

622.

- VÉNDESE CASA NA FEIRA DO MONTE (AO LADO DA CASADO CONCELLO). TELF. 662 253 823 (CHAMAR POLA NOITEDESPOIS DAS NOVE).

- VÉNDESE SOLAR DE 700 M2 CON 8 M DE FRENTE NA RÚADA FEIRA. BEN SITUADO PARA NEGOCIO. TELF. 610 39 40 52.

- ALÚGASE LOCAL CÉNTRICO EN VILALBA IDEAL PARA PE-RRUQUERÍA, DENTISTA, OFICINAS, ETC. TELF. 692 132 351.

- VÉNDESE PRAZA DE GARAXE A MOI BO PREZO EN AVDA.DE GALICIA (AO LADO DA ZAPATERÍA BAAMONDE). TELF. 63057 96 43.

- VÉNDESE TERREO URBANO AO LADO DA COOPERATIVADE SANTABALLA. TELF. 654 164 108.

- MANOLO DA TERRA CHÁ, 47 ANOS, SEPARADO, ALTO, TRA-BALLADOR, COÑECERÍA MULLER DA ZONA. TELF. 679 058179.

- HOME SEPARADO DE 65 ANOS BUSCA MULLER DE 60 NONFUMADORA E SEN CARGAS. TELF. 630 403 711.

- RAPAZ SOLTEIRO DE 44 ANOS BUSCA RAPAZA SOLTEIRADE ENTRE 35 E 44. PREFERIBLEMENTE QUE LLE GUSTE AALDEA. TELF. 671 416 679.

- GUSTARÍAME COÑECER MULLER ENTRE 45 E 60 ANOSPARA AMIZADE OU O QUE XURDA. TELF. 648 147 243.

- SE OFRECE SEÑORA PARA FACER COMIDAS POLAS FES-TAS, TAREFAS DO FOGAR OU COIDAR NENOS OU MAIORES.TELF: 697 604 818.

-DÁNSE CLASES PARTICULARES DE INGLÉS, FRANCÉS, LIN-GUA E CLASES DE APOIO A PRIMARIA, ESO E BAC DE HUMA-NIDADES. TELF. 697 596 016.

- OFRÉCESE DIPLOMADA EN MAXISTERIO PARA DAR CLASESPARTICULARES (INFANTIL/PRIMARIA/1E2 ESO) E COIDARNENOS A DOMICILIO. TELF: 617 856 201.

- AUXILIAR DE AXUDA A DOMICILIO CON MÁIS DE 5 ANOS DEEXPERIENCIA OFRÉCESE PARA O COIDADO DE ANCIÁNS EDEPENDENTES NA ZONA DE VILALBA. TELF. 619 932 261.

- OFRÉCESE SEÑOR A INTERNA PARA COIDADO DE PER-SOAS MAIORES, NENOS OU LIMPEZA DO FOGAR. TELF. 634288 235.

-OFRÉCESE CHICA PARA LIMPAR POR HORAS OU COIDARNENOS, PREFERENTEMENTE POLAS MAÑÁS. INTERESADOSCHAMAR AO TELF. 637 24 96 02.

-OFRÉCESE CHICA PARA COIDAR DE PERSOAS MAIORESTANTO DE DÍA COMA DE NOITE. TELF. 629 987 316.

- BÚSCASE RAPAZA INTERNA PARA O COIDADO DUNHA PER-SOA MAIOR. TELF. 610 704 165.

- OFRÉCESE CHÓFER A PARTICULARES CON COCHE OU SENCOCHE. TELF. 667 444 004.

-FÁNSE LIMPEZAS DE FINCAS E XARDÍNS. DESBROCE MA-NUAL. PRECIOS ECONÓMICOS. TELF. 647 441 483.

- VÉNDENSE ROLOS DE SILO E HERBA SECA. TAMÉN SEVENDE UN PONY POR 250 EUROS. TELF. 605 680 188 E 982 5279 06.

- REALÍZANSE TODO TIPO DE TRABALLOS FORESTAIS: DES-BROCE, PODA E PODA EN ALTURA, PLANTACIÓNS, CORTA DELEÑA, TRABALLOS DE XARDINERÍA, PECHES DE FINCAS,ETC. TELF. 696 224 709. ECONÓMICO.

- VÉNDENSE ROLOS DE HERBA SECA. TELF: 982 527 136 E664 103 964.

- VÉNDENSE CHANTOS PARA PECHE DE FINCAS. TELF. 618839 595.

-VÉNDENSE CHANTAS DE SEGUNDA MAN PARA PECHE DEFINCAS. ENTRE 30 E 40 METROS. TELF. 648 147 243.

- VÉNDENSE ESTACAS DE CASTAÑO DE 2 M. TELF. 635 25 45 85.

- VÉNDESE LEÑA TROCEADA PARA QUEIMAR OU EN TACOSPARA CARGAR. TELF: 648 147 243.

- VÉNDENSE 2 CÁMARAS DE VIXIANCIA CON DECODIFICA-DOR (DE INTERIOR) EN BO ESTADO E PREZO MOI ECONÓ-MICO. TEL. 625 104 928.

- FANSE TODO TIPO DE TRABALLOS EN CARPINTERÍA DEMADEIRA. INFORMES NO TELÉFONO: 622 638 985.

-VÉNDESE VIÑO CASEIRO EXQUISITO. SERVIMOS A DOMICI-LIO GRANEL E EMBOTELLADO. TLF. 644 162 550.

-VÉNDESE MEL CASEIRA. TELF. 659 257 742

- VÉNDENSE HUCHAS DO TRIGO CENTENARIAS. TELF. 630407 533.

-VÉNDESE MUÍÑO ANTIGO DE CEREAL. TELF. 648 703 876.

- VÉNDESE FRIGORÍFICO DE 80 CM. APROXIMADAMENTECON MOI POUCO USO EN 100 EUROS. TELF. 630 579 643.

- VÉNDESE MÁQUINA DE TABACO EN BO ESTADO. MOI BOPREZO. INTERESADOS CHAMAR AO TELÉFONO 637 363 879.

- VÉNDENSE 100 CAIXAS DE MADEIRA DE 220X90X70 MM.PREZO NEGOCIABLE. TELF. 622 638 985.

-VÉNDESE BECERRA DE APROXIMADAMENTE 120 KG.CRIADA FÓRA CON HERBA E LEITE EN SEIXAS, COSPEITO.TELF. 666 72 77 37.

emprego

ofertas inmobiliarias

motor

outras ofertas

ofertas do agro

31publicidade xullo 15

relacións persoais

REALÍZANSE TRABALLOS DE MEDICIÓN E VALORACIÓN

DE PARCELAS. TELF. 616 204 665.

DESE

ÑO

ER

OTU

LAC

IÓN

PU

BLI

CID

AD

E

AV

OG

AD

AS

ASE

SOR

ÍA

VÉNDESE TODOTERREO IMPECABLE ESTADO. 6.500EUROS. TELF. 628 414 482.

No corazón da Terra Chá, resis-

tindo malferida ó paso do

tempo, levántase una edifica-

ción que noutrora pertenceu a

una das casas máis afamadas da

fidalguía galega encabezada

polo Mariscal Pardo de Cela,

nobre executado na praza da

Catedral de Mondoñedo, para

moitos símbolo da resistencia

da nobreza gallega frente á cas-

telá.

O Mariscal Pedro Pardo de

Cela Rodríguez de Aguiar e Ri-

badeneyra formou parte daque-

les fidalgos que apoiaron

infanta Xoana a Beltraneja ó

morrer Enrique IV de Castilla,

posicionamento que o enfron-

tou coa política dos Reis Cató-

licos dende o comezo. Esta

enemistade viuse agravada

cando se negou a devolverlle ó

bispo de Mondoñedo a dote que

o seu precedente lle proporcio-

nara ó casar coa súa sobriña,

formada por una gran cantidade

de rendas, fortalezas e castelos

entre as que se atopaba a forta-

leza da Cal da Loba, desenca-

deando a súa condea por

r e b e l d í a .

Foi axusti-

ciado na

praza da

catedral o

25 de outu-

bro de 1483

xunto co

seu fillo,

c o n f i s -

c a n d o

todos os

seus bens.

A súa filla

Constanza

ma t í b o s e

en rebeldía

fronte a

Coroa co

seu marido

Fernán Ares de Saavedra, atrin-

cheirándose na fortaleza da Cal

da Loba durante once meses

tras os que foi finalmente some-

tida.

A torre da Cal da Loba atópase

na freguesía de Pino, Concello

de Cospeito, coñecida tamén

coma Castelo de Vilaxoán. A

construcción forma parte dunha

fortaleza medieval do século

XV asentada nun outeiro, da

que desgrazadamente só con-

servamos a torre da homenaxe.

A maleza, a erosión, a pillaxe,

etc., desencadearon a perda da

muralla e as

d i s t i n t a s

edificacións

necesarias

para a de-

fensa e o

disfrute dos

s e ñ o r e s ,

máis a día

de hoxe

ainda se

poden perci-

bir os catro

profundos

foxos que

dificultaban

o acceso á

mesma.

Segundo as-

c endemos

polo outeiro pódese apreciar a

súa construcción a base de

lousa , mentras que o granito foi

reservado para as fiestras de

arcos semicirculares . Presenta

unhas medidas aproximadas de

10,2 m de ancho, máis de 30

metros de alto e 2,65m de groso

de paramentos. No interior per-

cibimos nos muros os ocos

onde se asentaban as vigas que

susteitaban os solos dos pisos

de madeira que, como é evi-

dente, se perderon co deterioro

do inmoble e o paso do tempo.

Outra fortalezas do Mariscal, e

quizais a máis coñecida, foi a

da Frouxeira, propiedade si-

tuada en Alfóz que nunca se de-

volveu á familia a pesar de

recibir de novo algún dos bens

que se lle foran confiscados,

como si ocorreu coma coa da

Cal da Loba.

Deste xeito, tratando de resistir

como pode ós desafíos do

tempo, a torre do que queda da

fortaleza da Cal da Loba man-

ténse en solar chairego como

recordo dunha das grandes fa-

milias fidalgas de Galicia, a cal

ligou a súa liñaxe coa historia

da Terra Chá.

Descubrindo opatrimonio chairego

A torre da Cal da Loba

con Míriam Fernández