- 1. Linguas minorizadas e linguas minoritarias. O galego: lingua
en vas de normalizacin.
2. 3. Die Sonne scheint ber den Berg Fala raro este individuo
Como vai todo, meu? Non fcil coexistir nun mesmo espazocando se
ansa o mesmo. 4. Minorizacin lingstica Unha das linguas -dominante-
vaise impoendo sobre a outra - dominada-, ocupando progresivamente
os seus mbitos de uso. Deste xeito, a esta ltima impdeselle
desenvolverse con normalidade, limitando as sas posibilidades nos
diferentes espazos comunicativos e empobrecndoa por falta de
cultivo. 5. Esta tensin de intentar ampliar funcins no seo da
sociedade ou evitar ser desprazada nalgunha delas provoca a
aparicin do chamadoconflito lingstico . 6. Unha lingua autctona
minoritaria no seu territorio cando a porcentaxe de poboacin que a
usa baixa, ben sexa pola chegada de poboacin fornea, ben por
abandono do idioma por parte do grupo tnico-histrico que sempre a
empregou. E, sa vez, unha lingua maioritaria cando a porcentaxe que
a usa mis elevada. 7. 8. Angola 9. Unha lingua minorizadacando os
seus usos sociais estn supeditados aos usos doutra lingua (
dominante ), normalmente fornea, cando fronte a esta ltima est
nunha situacin de desvantaxe ou desequilibrio.Unha lingua
maiorizadacando ten uns usos sociais plenos e as sas funcins
sociais estn garantidas e normalizadas. 10. Vexamos algns exemplos:
Linguas maioritarias maiorizadas : francs en Francia, alemn en
Suza, flamenco en Flandres, etc. Linguas maioritarias minorizadas :
galego en Galiza, frisn en Frisia (Holanda), sardo en Sardea
(Italia), etc. Linguas minoritarias minorizadas : a tipoloxa mis
comn por ser produto da falta de coincidencia entre fronteira
lingstica e fronteira poltico-administrativa. o caso do galego en
Asturias, Len, Cceres; do portugus en Espaa; do grego en Italia e
Albania; etc. 11. 12. 13. Agora ben, as linguas minoritarias son en
realidade tan minoritarias? s veces as estatsticas confunden grupo
tnico con grupo lingstico. Os grupos tnico-lingsticos maioritarios
tenden a apropiarse de falantes doutras orixes, mentres os
minoritarios e minorizados sofren desercin dos falantes cara os
maioritarios e maiorizados. 14. oecolingismodefende o equilibrio
lingstico, protexendo as linguas en perigo, de modo que cada
comunidade conserve a sa propia lingua e coeza unha segunda
exclusivamente para as relacins con outras idiomaticamente
diferentes. Eu son Je suis I am Jo sc Ni naiz Eu sou Io sono Ich
bin 15. Linguas nacionais e nacionalismos lingsticos. 16. Ags no
caso da illa de Islandia, en ningunha outra situacin van coincidir
unha fronteira lingstica cunha fronteira administrativa. A poltica
e economa dos poderosos impuxronse historicamente sobre as linguas
e nacins naturais.Por iso non vale aplicar o adxectivo estatal s
linguas: o cataln non s unha lingua espaola, tamn o francesa,
andorrana e italiana. 17. 18. Hai estados que lles aplican s sas
linguasestatutos territoriais , sen teren en conta a non
coincidencia entre territorio poltico e lingstico.Outros estados
aplican unestatuto persoal . A persoa pode empregar a lingua que
queira en calquera parte do territorio estatal. Isto acontece en
Finlandia co finlands e o sueco (pero non co saami). O problema que
presenta este modelo que resulta antieconmico. 19. En Europa, ante
a magnitude do problema, o Consello de Europa aprobou en 1992
unhaCarta Europea das LinguasRexionais ou Minoritarias. Nela
recocese a pluralidade lingstica como unha riqueza cultural e
declrase que responsabilidade dos poderes pblicos a defensa dos
idiomas minorizados.Artigo 121. No mbito pblico, todo o mundo ten
dereito a desenvolver tdalas actividades na sas lingua, se a lingua
propia de onde reside.Artigo 291. Toda persoa ten dereito a
recibi-la educacin na lingua propia do territorio onde reside. 20.
21. comportamento dos Estados fronte diversidade
lingstica:Monolingismo estatal real : o caso de Islandia, onde
oislands a nica lingua falada pola totalidade da poboacin.
Plurilingismo estatal : pode ser oficial igualitario; en todo o
Estado son cooficiais e vlidas para todos os usos varias linguas. o
caso de Irlanda eIugoslavia .Monolingismo estatal irreal : o caso
deFrancia , Grecia, Letonia, Lituania, Estonia. Dentro das sas
fronteiras hai falantes doutras linguas pero o Estado ignraas e
impn o monolingismo na nica lingua oficialEstatal oficial
territorial ; existe unha lingua nacional oficial en todo o Estado
e, nalgns territorios concretos, a lingua autctona cooficial. o
caso de Espaa.Pode ser que coexistan varias linguas nacionais
oficiais cada unha nun territorio do Estado. o caso deBlxica , onde
a nica lingua oficial de Flandres o flamenco e a nica lingua de
Valonia o francs 22. Os contactos das linguas. desequilibrios
hibridacin substitucin asimilacin 23. Mais o proceso de minorizacin
non un camio sen retornoA recuperacin das linguas menores pasa
primeiramente pola lealdade familiar,pola esixencia da lingua
vehicular na escolar por medidas de discriminacin correctivaE sobre
todo pola conciencia e vontade dos e das falantes 24. A moitas
destas linguas fltalles conquistarprestixio , pois uso anda teen.
Para modificar esta situacin cmpre un mnimo de poder poltico, unha
mnima autonoma e vontade e capacidade de xestin e decisin para poer
en prctica medidas de equilibrio e discriminacin positiva. 25.
ENTREVISTA CON ALBERT HOFFMAN Suza est constituda por 24 cantns,
unidades altamente autnomas.En Suza hai tres zonas culturais: a
alem, a italiana e a francesa. Cada parte, dentro do posible, ten a
sa liberdade e a sa identidade. Esta distribucin do poder en
pequenas unidades tnicas parceme a base de toda posibilidade de
convivencia en liberdade. Se unha parte tenta dominar a outra, como
vemos agora en Iugoslavia, crase un conflito; pero se cada grupo
respectado dentro dunha Constitucin que lle permite a sa propia
cultura, as sas propias ideas e toda a liberdade posible, daquela
poden vivir xuntos. Desta forma temos este sistema poltico de
pequenas unidades autnomas, o que moi importante. Un mnimo de
centralismo e un mximo de Particularismo: esta a esencia da frmula
suza. 0 nacionalismo ten moitos aspectos. 0 nacionalismo pode
significar un amor polo teu pas. Unha nacin un grupo de xente coa
mesma lingua e a mesma cultura; (... ) E eu creo que todo ser
humano precisa estar "na casa" nalgunha parte: a sa nacin, no
mellor sentido do termo. Dentro do seu corpo tnico, xente coa mesma
lingua, as mesmas crenzas, o mesmo ambiente. Isto d un sentido de
felicidade e proteccin. Isto o lado positivo do nacionalismo. Con
todo, se o teu nacionalismo consiste na dominacin ... vexamos, unha
nacin o que xa existe; non algo artificial que te props construr.
(... ) Adaptacin da entrevista con Albert Hoffman (investigador,
qumico que sinettizou o LSD) publicada en BABELIA, revista de
cultura,El Pas , o 11 de xullo de 1992. 26. 27. 28. 29. 30.
