1B maila1B maila

HaurrakHaurrakAisialdiaAisialdia

AtAtaza honetaza honetananjolasaren ezaugarriezjolasaren ezaugarriez

arituko gara.arituko gara.

HorretHorretarako:arako:

a. Jolasa eta. Jolasa eta jokoarena jokoarenarteko aldeez hitz arteko aldeez hitz egingo dugu, etegingo dugu, etaa

artikulu baten zatiaartikulu baten zatiairakurriko honetirakurriko honetaz zeraz zer

dioen ikusteko.dioen ikusteko.

b. b. TxikitTxikitako ako esperientzia batenesperientzia batenberri ematen duen berri ematen duen

testua irakurriko testua irakurriko dugu etdugu eta gure a gure esperientziak esperientziak

kontkontatuko ditugu.atuko ditugu.

TTXIKITXIKITAKOAKOJOLASAKJOLASAK

ATAZAK

2

PROZEDURA:

A ataza: zer da jolasa?Atazaurrea: jolasa eta jokoaren arteko aldeez usteak azaldu

Jokoa eta jolasa hitzak ezagunak egiten zaizkien galdetu ondoren, talde txikietan bildu, eta, “Jokoak eta jolasak"ariketako irudiak lagun, jokoa eta jolasak euren ustez zer diren pentsatuko dute (3. or.). Ateratako ondorioak azalduko dizkiegu gainontzekoei.

Ataza: artikulu zati bat irakurri eta jolasa eta jokoaren arteko aldeak topatu"Bizitza, joko arriskutsua" artikuluaren zatia irakurriko dugu (4. or.), eta, irakurri ondoren, jokoaren eta jolasarenarteko aldeak argituko ditugu guztion artean.Talde bakoitzak jokoen eta jolasen adibideak topatuko ditu, eta gainontzekoen aurrean azalduko dute pentsatutakoa.

Gramatika eta diskurtsoa: jolasen izenak ikasi“Jolasean” ariketan (5.or.) jolasen hainbat izen izango ditugu multzo batean, bakoitza dagokion irudiari lotzeko. Behin hitzak eta irudiak lotuta, esaldi batzuk idatziko ditugu hitz horiek erabilita.

B ataza: txikitako jolasakAtazaurrea: txikitako jolasak zerrendatu

Aurreko zerrenda oinarri, txikitan zein jolasetan jarduten genuen esango dugu. Horiez gain, besteren bat gehitukogenukeen esango dugu. Indio eta bakerotan jolasten ginen esango dugu, eta jokoa zertan zetzan argitzen saiatuko gara.

Ataza: testutik ateratako informazioarekin taula bete eta bakoitzaren esperientzia kontatu"Bizitzaren pasartea" irakurriko dugu (6. or.), eta taula batean datuak jasoko ditugu.Datuok ondoko ikaskidearekin batera begiratu ondoren, bakoitzak bere esperientzia kontatzeko eskema osatukodu, testuan erabilitako eskemaren antzera.Binaka jarrita, gure txikitako esperientzien berri emango diogu elkarri. Daturik harrigarrienez hitz egingo duguguztion artean.

Gramatika eta diskurtsoa: "behar izaten" aditz forma lantzeko adierazpenak osatuTxikitako kontuak azaltzeko, "Behar izaten nuen" eta antzeko aditz formak erabiltzea ohikoa da. "Bizitzarenpasartea" testuan agertutako batzuk irakurriko ditugu, eta hainbat hitz erabilita, txikitako kontuak gogoratukoditugu, adierazpen batzuk idatziz "Zer egin behar izaten zenuen?" ariketan (7.or.).Egindakoa baloratu.

Atazaostea: nagusitako jolasak zerrendatuIkasleei galdetuko diegu: orain ez al gara jolasten? Gaur egun zertan jolasten gara? Horretaz hitz egingo dugu.

3

Gaztelaniazko "juego" hitza bi modutan adierazten da euskaraz: JOKOA ala JOLASA. Badakizu zer denbakoitza? Hemen adibide batzuk dituzu: alde batean JOKO batzuk, eta bestean JOLAS batzuk. Badakizu zeinden aldea?

JOKOAK ETA JOLASAK

DADOAK

TXINGOANIBILTZEA

DOMINOA

JOSTAILUAK

KARTA K XAKEA

SOKA-SALTOANARITZEA

ZALDITXOTA NJOLASTEA

J O K O A K J O L A S A K

Adibide hauek ikusita... zein da jokoen eta jolasen arteko aldea? Zer da JOKOA eta zer JOLASA?

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

4

Irakurri artikulu batetik atera dugun zatitxo hau, eta esan zeintzuk diren jokoaren eta jolasaren arteko aldeak:

BIZITZA, JOKO ARRISKUTSUA

Bizitza, joko arriskutsuaJokoa eta jolasa dira artikulu honen gaia. Hitz horien esanahiaantzekoa da, ez, ordea, berdina, nahiz eta gaztelaniazko "juego"hitz bakarrak biak adierazi: jolasa eta jokoa. Pertsona, batzuetan,jolasean ari da, beste batzuetan jokoan, baina jokoak ere badusarritan jolas-ukitua. Jolasean aritzea dibertitzea da, besterikgabe, ezeren truke eguneroko errealitate gordinari ihes egiteko.Esate baterako, kirola egitea berez atsegina da, besterik gabe.Gozamena eragiten du sarritan, guruin endorfinoen sekrezioei

esker. Beste batzuetan, jolasak gogo edo espiritu mailakoak izan ohi dira, adimenarekin edo emozioekin lotuagoak.______________________________________________________

Baina, gaztelaniazko "juego" hitzak badu, esan bezala, beste esanahi batere, ez dela jolas hutsa adierazten duena. Askotan, pertsona ez dajolasean ibiltzeagatik ibiltzen, beste interes batzuk ere sartzen baitirajarduera ludikoan: dirua, ospea, ohorea, bere burua besteen gainetikikustea, besteak baino trebeagoa izatea, besteak garaitzea,... Motibohoriek indar handikoak izaten dira, eta mendean har dezakete pertsonagaixotzeraino, ludopatiaren atzaparretan atxikita geratzeraino. Esan beharradago ludopatia oso hedatua dagoela munduko gaur egungo giroan.

Taldeka, topatu jolasaren eta jokoaren adibideak:

JOLASA JOKOAAdibidez: soka-saltoan ibiltzea, kaniketan ibiltzea,...

Adibidez: musean ibiltzea, futboleanibiltzea, frontoian dirua jokatzea,...

5

Zein da irudi bakoitzari dagokion hitza? Ea asmatzen duzun!

JOLASEAN

1. Mutil honek_______________________________ du.

2. Neskatila hau________________________ dabil.

3. Mutiko hau_______________________ibili da.

4. Bi mutil hauek______________________________dabiltza.

5. Neska-mutil hauek_____________________ jolasean ari dira.

6. Hauek, berriz,______________________________________ dabiltza.

7. Neskatxa hau_____________________ dabil.

8. Beste neska hau_________________________ jolasten ari da.

9. Duela gutxi,ume talde bat_____________________ ibili dapanpina honekin.

10. Auzoko umeakhona etortzen dira___________________________ ibiltzera.

Esaldi pare bat idatzi hitz hauek erabilita.

KOIXO-KOIXOKA (HANKA BAKARREAN, TXANTXURRIKA)

FUTBOLEAN

KINKINEAN, KINKINKA

TXIRRISTAN

KANIKETAN (KANIKAKA EGIN)

SOKASALTOAN

INDIOTAN

AMAKETAN

AIREZKO BUELTA EGIN (ZILIPURDIKA IBILI, TXIRIBUELTAKA IBILI, TXUTXU-

RRUNBUELTA EGIN, KIKUNBEHERA EGIN)

HARRAPAKETAN

Adibidez: “Txikitan ni ez nintzen amaketan ibiltzen”- ..........................................................................................................................................- ..........................................................................................................................................

6

Irakurri Edurne Ormazabal irrati esatariak kontatu digun pasadizo hau, eta bete beheko taulan falta diren datuak.Gero, kontatu zure esperientzia, eskema bera erabilita:

BIZITZAREN PASARTEA

BIZITZAREN PASARTEAEDURNE ORMAZABALNik txikitatik ezagutu behar izan nuen emakume izateak ekarridezakeen diskriminazioa. Zazpi anai-arreba gara eta ni neuzaharrena. Ni baino urtebete eta bi urte gazteagoak, Ion etaXabier, anaiak eta jolaskideak. Beraiekin batera jolaskide nuengoiko pisuko bizilaguna, bai, Kike Amonarriz. Hamar urte inguruizango genituen eta gure jolasik maitatuena "indio etabakeroetara" jolastea izan ohi zen. Bi talde egin ohi genituen,bata indioena eta bakeroena bestea, eta txandatuz talde batekbestea harrapatu behar izaten zuen. Baina ni neu neskanintzenez eta dirudienez indio eta bakeroen filmetan

emakumezkoek paper handirik izaten ez zutenez, niri tabernako emakumearen lana tokatzenzitzaidan. Hau da, nire anaia eta lagunak etxeari buelta bat eta beste bat ematen ari ziren bitartean,nik hantxe egon behar izaten nuen, tabernara nire gizontxoak noiz etorriko zain. Benetan dibertigarria!Ziur naiz Kikek behin baino gehiagotan gogoratu izan dituela jolas horiek aita denetik, hiru alaben aita!Agian orain berari tokatuko zaio tabernako gizonaren papera egitea bere alabekin jolasean ari dela.

www.argia.com- ARGIA On Line - 1845.alea - 2002ko martxoaren 10a

NESKA HAUNOREKIN

JOLASTEN ZENTXIKITAN?

ZERTANIBILTZENZIREN?

ZER EGINBEHAR DAHORRETAN

JOLASTEKO?

ZEIN ZEN BEREPAPERA JOLAS

HORRETAN?ZERGATIK?

ORAIN ZERPENTSATZEN

DU?

Eta zu:

NOREKINJOLASTEN

ZINEN TXIKITAN?

ZERTANIBILTZENZINETEN?

ZER EGINBEHAR DAHORRETAN

JOLASTEKO?

ZEIN ZEN ZUREPAPERA JOLAS

HORRETAN?ZERGATIK?

ORAIN ZERPENTSATZEN

DUZU?

7

Irakurri Edurne Ormazabalek esan diguna:

ZER EGIN BEHAR IZAN ZENUEN?

“Bi talde egiten genituen, bata indioena eta bakeroena bestea, eta txandatuz taldebatek bestea harrapatu BEHAR IZATEN zuen.”

“Nire anaia eta lagunak etxeari buelta bat eta beste bat ematen ari ziren bitartean, nikhantxe egon BEHAR IZATEN nuen, tabernara nire gizontxoak noiz etorriko zain.”

Eta orain egin esaldiak BEHAR IZAN forma erabilita. Zer egin behar izaten zenuen txikitan?

Adibidez: Nire neba biek praka motzak erabili BEHAR IZATEN zituzten.

1._____________________________________________________________

2._____________________________________________________________

3._____________________________________________________________

4._____________________________________________________________

5._____________________________________________________________

6._____________________________________________________________

7._____________________________________________________________

8._____________________________________________________________