5
UNIBERTSOA ETA EGUZKI SISTEMA UNIBERTSOA: ANTZINEKO ETA ORAINGO USTEAK TEORIA GEOZENTRIKOAK Grekoek proposatu zuten ZERTAN DATZA? - Lurra unibertsoaren erdian dago geldirik - lurraren inguruan biraka daude: eguzkia, planetak eta ilargia. TEORIA HELIOZENTRIKOA Nikolas koperniko-k proposatu eta Galileo Galilei-k, 1610an, (teleskopioa asmatu ondoren) arrazoia eman zion ZERTAN DATZA? - Eguzkia geldirik dago - planetak (lurra barne) eguzkiaren inguruan daude biraka Gaur egun: BI TEORIAK EZ DIRA ZUZENAK Eguzkia izar txiki BAT BAINO EZ DA ETA… Unibertsoan dauden hainbat galaxiaren arteko galaxia batean dago. ZER DAGO UNIBERTSOAN? Unibertsoa GALAXIAZ osatuta dago. Galaxia batetik bestera DISTANTZIA ERRALDOIAK daude. Galaxien arteko ESPAZIOA HUTSIK dago Galaxietan, IZARRAK daude. Izarrak PLANETAZ ETA SATELITEZ ERATUTAKO planeta-sistemak izan ditzakete. UNIBERTSOAREN OSAGAIAK 1. GALAXIA-KUMULOA Hurbil dauden Galaxia multzoak dira Gure galaxia Virgo galaxia-kumuluan dago 2. GALAXIA Izarrez eta nebulosaz osatuta dagoen eremua. Gure galaxia Esne Bidea da

Unibertsoari buruzko ariketak

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Unibertsoari buruzko ariketak

Citation preview

Page 1: Unibertsoari buruzko ariketak

UNIBERTSOA ETA EGUZKI SISTEMA UNIBERTSOA: ANTZINEKO ETA ORAINGO USTEAK TEORIA GEOZENTRIKOAK

� Grekoek proposatu zuten

� ZERTAN DATZA?

- Lurra unibertsoaren erdian dago geldirik - lurraren inguruan biraka daude: eguzkia, planetak eta ilargia. TEORIA HELIOZENTRIKOA

� Nikolas koperniko-k proposatu eta Galileo Galilei-k, 1610an, (teleskopioa asmatu ondoren) arrazoia eman zion

� ZERTAN DATZA?

- Eguzkia geldirik dago - planetak (lurra barne) eguzkiaren inguruan daude biraka Gaur egun: BI TEORIAK EZ DIRA ZUZENAK

• Eguzkia izar txiki BAT BAINO EZ DA ETA… • Unibertsoan dauden hainbat galaxiaren arteko galaxia batean dago.

ZER DAGO UNIBERTSOAN?

• Unibertsoa GALAXIAZ osatuta dago. • Galaxia batetik bestera DISTANTZIA ERRALDOIAK daud e. • Galaxien arteko ESPAZIOA HUTSIK dago • Galaxietan, IZARRAK daude. • Izarrak PLANETAZ ETA SATELITEZ ERATUTAKO • planeta-sistemak izan ditzakete.

UNIBERTSOAREN OSAGAIAK

1. GALAXIA-KUMULOA

� Hurbil dauden Galaxia multzoak dira � Gure galaxia Virgo galaxia-kumuluan dago

2. GALAXIA

� Izarrez eta nebulosaz osatuta dagoen eremua. � Gure galaxia Esne Bidea da

Page 2: Unibertsoari buruzko ariketak

3. NEBULOSA

� izarren artean dagoen hauts eta gas-lainoa da.

4. IZARRA

� Tenperatura altuen eraginez, Argia eta Bero Energia igortzen duen astro bakarra

� Gure izarra Eguzkia da

5. PLANETA

� Izar baten inguruan biraka dauden astro argi gabeak � Planeta- sistemak osatzen dituzte � Gure planeta-sistema Eguzki sistema da. �

6. SATELITEAK

� Planeten inguruan biraka dauden astro argi gabeak � Lurraren satelitea Ilargia da

7. ASTEROIDEAK

� Tamaina askotako gorputz harritsuak dira � Eguzkiaren inguruan bi gerriko daude:

� Asteroide-gerrikoa Marte eta Jupiterren arteko orbitan dago � Kuiperren gerrikoa Neptuno orbitatik haratago dago �

8. IZAR USOAK

� Asteroide bat Lurreko Atmosferan sartzen denenean, atmosferako goiko geruzekin topo egiten du eta marruskaduraren ondorioz, SUTAN hasten da desegin arte,

9. KOMETA

� Harriz eta izotzez osatutako asteroidea da � Izar baten inguruan biraka daude. � bi atal dute:

� BURUA: harriz eta izotzez osatuta � BUZTANA: burutik askatutako harri eta izotz partiku lez

osatuta � Oort hodeian daude, Plutonen orbitatik haratago dagoen hirrugarren

gerrikoan.

UNIBERTSOAREN JATORRIA

� EDWIN HUBBLE 1929 an BIG BANG teoria proposatu zuen � BIG BANG TEORIA

Page 3: Unibertsoari buruzko ariketak

- Duela hamabots mila milioi urte, Unibertsoko materia guztia dentsitate handiko gorputz txiki eta bero bat zen. - Gorputz txikia lehertu zen eta materia hozten hasi zen galaxiak sortuz. - Leherketaren ondorioz, unibertsoa hedapen-prozesuan dago; hau da, tamainaz handitzen ari da. EGUZKI SISTEMA

� Gure planeta sistema: nebulosa baten gas eta hautsetik eratu zen , duela 5. mila milioi urte.

� OSAGAIAK 1. Eguzkia erdian dago. Eguzkia HIDROGENOZ ETA HELIOZ osatuta dago. 2. Planetak: forma esferikoa dute, eguzkiaren inguruan biraka daude.

� Planeta harritsuak: Merkurio, Artizarra, Lurra eta Marte � Planeta gasezkoak: Jupiter, Saturno, Urano eta Neptuno

3. Planeta nanoak: forma esferikoa dute , eguzkiaren inguruan biraka daude. Pluton 4. Gorputz txikiak: eguzkiaren inguruan daunden asteroideak eta kometak. 5. Sateliteak: Planeten inguruan biraka dauden gorputz harritsuak. Planeta nanoak satelite bezala ere joka dezake. EGUZKI SISTEMAREN PLANETAK Barneko Planetak

� EGUZKITIK HURBILEN DAUDEN PLANETAK DIRA � EZAUGARRIAK:

� GAINAZALA ETA MANTUA DUTE � ERDIAN NUKLEO METALIKOA � GAINAZALA HARRITSUA

� MERKURIO, ARTIZARRA, LURRA ETA MARTE Merkurio

� Lurra baino 3 aldiz txikiagoa � Ez du ez sateliterik, ez atmosferarik � Tenperaturak oso muturrekoak dira.

Artizarra

� Tamainaz lurraren antzekoa da. � ez du sateliterik � Atmosfera karbono dioxidoz osatuta nagusiki. � tenperatura oso altuak � Rotazioa kontrako noranzkoa egiten du.

Page 4: Unibertsoari buruzko ariketak

Lurra

� Satelite bat du : Ilargia. � Atmosfera du nitrogenoz eta oxigenoz osatuta. � BIZIA DUEN BAKARRA

Marte

� Lurraren tamainaren erdia du � 2 satelite ditu:

Deimos eta Fobos. � Atmosfera urria du karbono dioxidoz osatuta. � Oso tenperatura txikiak ditu

Kanpoko Planetak

� EGUZKITIK URRUNEN DAUDEN PLANETAK DIRA � EZAUGARRIAK:

� Oso handiak dira � Gasez osatuta daude

� JUPITER, SATURNO, URANO ETA NEPTUNO Jupiter

� Planetarik handiena � lurra baino 11 aldiz handiagoa � 60 Satelite baino gehiago ditu

Jupiterren satelite batzuk

� Io � Kalisto � Ganimedes � Europa

Saturno

� Eguzki sistemako bigarren planeta handiena � lurra baino 10 aldiz handiagoa. � 30 satelite baino gehiago dauzka � Eraztun-sistema bat du �

Saturnoren sateliteak Titan da handiena Saturnoren eraztun-sistema Hautsez eta harri zatiz osatuta daude Urano

Page 5: Unibertsoari buruzko ariketak

� Lurra baino lau aldiz handiagoa. � Errotazio-ardatza ia orbitarekiko horizontala da. � 25 satelite txiki baino

gehiago. � Eraztun-sistema ere badu

Neptuno

� Urano baino zertxo bait txikiagoa � 10 satelite txiki baino gehiago.

ERROTAZIO- ETA TRANSLAZIO-HIGIDURAK

� Errotazio-higidura: astro batek bere buruari bira ematean egiten duen higidura da.

errotazio-ardatza: bira ematean egindako irudizko lerroa da. � Translazio-higidura: Astro batek beste baten inguruan bira

ematean egiten duen higidura da. Orbita: egiten duen ibilbidea.