BAIA IBAIABAIA IBAIA

IBAIAK IBAIAK Landareek eta animaliek behar dute ura Landareek eta animaliek behar dute ura

bizitzeko eta lurrean ur asko badago bizitzeko eta lurrean ur asko badago ere ur ere ur kantitate txiki bat besterik da ur geza , hau da kantitate txiki bat besterik da ur geza , hau da gizaki bizidunek behar duguna .gizaki bizidunek behar duguna .

Ura mugitzen da gainazalen eta atmosferaren Ura mugitzen da gainazalen eta atmosferaren artean eta prozesu hori .URAREN ZIKLOA artean eta prozesu hori .URAREN ZIKLOA deitzen zaio itsasoko , ibaietako , lakuetako , deitzen zaio itsasoko , ibaietako , lakuetako , lurzoruko eta landare ura lurrundu egiten da lurzoruko eta landare ura lurrundu egiten da beroa egiten duelako , eta zeruan igortzen da beroa egiten duelako , eta zeruan igortzen da eta gero , hoztean hodeiak sortzen dira . Ur eta gero , hoztean hodeiak sortzen dira . Ur kantitate bat itsasora joaten duenean eta kantitate bat itsasora joaten duenean eta errekara joaten da ere eta azkenik gainerakoa errekara joaten da ere eta azkenik gainerakoa lurrundu egite da .lurrundu egite da .

Landareak ere ura Landareak ere ura behar dute. behar dute.

Ugaztunak eta Ugaztunak eta animaliek ere bai animaliek ere bai behar dute ura behar dute ura bizitzeko, edateko...bizitzeko, edateko...

IBAIAK, LAKUAK ETA URTEGIAK IBAIAK, LAKUAK ETA URTEGIAK

Gainazaleko ur kantitatea ibaian , lakuan eta Gainazaleko ur kantitatea ibaian , lakuan eta urtegietan biltzen dira. Beti dago ura urtegietan biltzen dira. Beti dago ura mugimenduan. Sistema hori ur lasterreko mugimenduan. Sistema hori ur lasterreko sistema deitzen zaio sistema deitzen zaio

Lakuek putzu eta urtegi naturalak egiten Lakuek putzu eta urtegi naturalak egiten dute ur geldoa dituztelako.dute ur geldoa dituztelako.

Ibaiak eta bere inguruko lur-eremuak, ibai-Ibaiak eta bere inguruko lur-eremuak, ibai-ibilgua deiturikoa osatzen dute. ibilgua deiturikoa osatzen dute.

Ura beti mugimenduan dagoUra beti mugimenduan dago

IBAIAK , TRADIZIOZ ETA KULTUR IBAIAK , TRADIZIOZ ETA KULTUR ONDASUNA ONDASUNA

Ibaiak beti egon dira gure bizitzarekin lotuta. Ibaiak beti egon dira gure bizitzarekin lotuta. Ibaiak erabiltzen dira gauzak Ibaiak erabiltzen dira gauzak

desberdinetarako: edateko, ura desberdinetarako: edateko, ura eskuratzeko, komunikabide gisa, energia eskuratzeko, komunikabide gisa, energia sortzeko, arrantzako, aisialdirako.sortzeko, arrantzako, aisialdirako.

Ibaiak betidanik egon dira gure Ibaiak betidanik egon dira gure bizitzan bizitzan

ARROAREN JATORRIA ETA ARROAREN JATORRIA ETA FORMA FORMA

Ibabide batean ezaugarri desberdinak daude. Ibabide batean ezaugarri desberdinak daude. Goiko tartea edo goi-ibarra: ibaiak jaiotzen diren Goiko tartea edo goi-ibarra: ibaiak jaiotzen diren

tokia da. Ura hotza egoten denean oxigeno asko tokia da. Ura hotza egoten denean oxigeno asko izaten du . izaten du .

Erdiko tartea: uraren abiadura lasaitu egiten da. Erdiko tartea: uraren abiadura lasaitu egiten da. Euri asko egiten duenean, ibaiaren inguruko zelaiak Euri asko egiten duenean, ibaiaren inguruko zelaiak ur azpian geratzen dira.ur azpian geratzen dira.

Beheko tartea: ibaia itsasoarekin elkartzen da eta Beheko tartea: ibaia itsasoarekin elkartzen da eta itsasadarra deitzen zaio. Bizkaian oso ibai gutxi itsasadarra deitzen zaio. Bizkaian oso ibai gutxi dituzte ezaugarri hauek, Butroeko azken tartean.dituzte ezaugarri hauek, Butroeko azken tartean.

IBAIAK, BIZI-ITURRIAIBAIAK, BIZI-ITURRIA

Ibaietako ekosistema oso garrantzitsua da,Ibaietako ekosistema oso garrantzitsua da,

ibaietan landare eta animali asko bizitzen ibaietan landare eta animali asko bizitzen

dutelako. Edozein ibai batean kutsaduradutelako. Edozein ibai batean kutsadura

badago, ondorioak egongo dira eta hori badago, ondorioak egongo dira eta hori

nabaritzen da.nabaritzen da.

Nerbioi ibaiaNerbioi ibaia

NERBIOI IBAIANERBIOI IBAIA

Guztira dauka 55 km, jaiotzen da Arabako GillarteGuztira dauka 55 km, jaiotzen da Arabako GillarteMendilerroan. Elkartzen da Ibaizabal Itsasadarrarekin. Bien Mendilerroan. Elkartzen da Ibaizabal Itsasadarrarekin. Bien

artean Bizkaiko ur erdi baino gehiago daukate.artean Bizkaiko ur erdi baino gehiago daukate.Nerbioi ibaia hasieran lur azpitik joaten da. Nerbioi ibaia hasieran lur azpitik joaten da. Urduñako Harkaitzetan sortzen du 100m baino gehiagoko ur-Urduñako Harkaitzetan sortzen du 100m baino gehiagoko ur-

jauzia du.jauzia du.Urduñako Haranetik pasatzen da Bizkaian eta Urduñako Haranetik pasatzen da Bizkaian eta Araban sartzen da berriz Laudio ingurutik. Murga Araban sartzen da berriz Laudio ingurutik. Murga Menditik, eta ezkerraldetik, Larruneko ura jasotzen du.Menditik, eta ezkerraldetik, Larruneko ura jasotzen du.Nerbioi ibai ertzetan beti industriak egon dira.Nerbioi ibai ertzetan beti industriak egon dira.

Ibaiaren ibilgua aldatu da lekuz uholde Ibaiaren ibilgua aldatu da lekuz uholde

arriskuak zeudelako.arriskuak zeudelako.

Lehen hondakin guztiak botatzen ziren Lehen hondakin guztiak botatzen ziren

ibaietara eta oso zaila zen bakteriak ibaietara eta oso zaila zen bakteriak kentzea, horregatik zegoen hain oxigeno kentzea, horregatik zegoen hain oxigeno gutxi.gutxi.

Lan garrantzitsuak egin dira fauna eta Lan garrantzitsuak egin dira fauna eta

flora kolonizatzeko berriz pixkanaka-flora kolonizatzeko berriz pixkanaka-

pixkanaka.pixkanaka.

NERBIOI IBAIA BIDERATUTANERBIOI IBAIA BIDERATUTA

IBAIEN BOST ARAZO HANDIAKIBAIEN BOST ARAZO HANDIAK1. Ur-kontsumoa: ibaiek bizirauteko ur gutxi behar 1. Ur-kontsumoa: ibaiek bizirauteko ur gutxi behar

dute.dute.

2. Kutsadura: Etxeetan ur asko kutsatzen dugu: 2. Kutsadura: Etxeetan ur asko kutsatzen dugu: platerak garbitzen, hortzak garbitzen, etab.platerak garbitzen, hortzak garbitzen, etab.

3.Basoen desagerpena: zuhaitz asko daudenean 3.Basoen desagerpena: zuhaitz asko daudenean basoetan, ibaiak ezin dira bideratu orduan, basoetan, ibaiak ezin dira bideratu orduan, egiten dutena da zuhaitzak moztea ibaiak egiten dutena da zuhaitzak moztea ibaiak itsasoraino ailegatzeko.itsasoraino ailegatzeko.

4. Aldaketak ibilguan: presak, urtegiak, etab.4. Aldaketak ibilguan: presak, urtegiak, etab.

5. Lurraren higadura eta uraren uhertasuna: 5. Lurraren higadura eta uraren uhertasuna: ibaiertzeko basoak desagertzen ari dira ibaiertzeko basoak desagertzen ari dira eta berarekin lurra eramaten dute eta, eta berarekin lurra eramaten dute eta, horrez gain, ura ez dago hain gardena.horrez gain, ura ez dago hain gardena.

UHERTASUNAUHERTASUNA

ETA ZER EGIN DEZAKEZU ZUK?ETA ZER EGIN DEZAKEZU ZUK?

1.1. Aurreztu ura… baina nola? Gomendio Aurreztu ura… baina nola? Gomendio hauek lagungarriak izango dira:hauek lagungarriak izango dira:

Hortzak garbitzen duzun bitartean, itxi Hortzak garbitzen duzun bitartean, itxi iturria.iturria.

Dutxatu, ez bainatu.Dutxatu, ez bainatu. Gaur egun asmatu dira bi bonba Gaur egun asmatu dira bi bonba

desberdinak: bat kakarako eta beste bat desberdinak: bat kakarako eta beste bat txizarako. Ez zeudenean urez beteriko txizarako. Ez zeudenean urez beteriko botila bat bonba barruan ipintzen zen ur botila bat bonba barruan ipintzen zen ur gutxiago gastatzeko.gutxiago gastatzeko.

Iturrietan ura apurtzeko gailuak ipini, ura Iturrietan ura apurtzeko gailuak ipini, ura nahasten delako airearekin eta horrela ez nahasten delako airearekin eta horrela ez da jaisten bakarrik ura, ere jausten da da jaisten bakarrik ura, ere jausten da airea. Berari esker % 50 aurrezten dugu.airea. Berari esker % 50 aurrezten dugu.

Garbigailua ipini beteta dagoenean.Garbigailua ipini beteta dagoenean. Ura zaindu behar da leku guztietanUra zaindu behar da leku guztietan

2. Gutxiago kutsatu :2. Gutxiago kutsatu : Birziklatu behar da eta gauzak berrerabili Birziklatu behar da eta gauzak berrerabili

behar dira. Etxeetan arduratu zaborra behar dira. Etxeetan arduratu zaborra

zakarrontzi desberdinetan botatzeaz.zakarrontzi desberdinetan botatzeaz. Komunetik ura kutsatu ahal duena ez Komunetik ura kutsatu ahal duena ez

bota.bota. Garbi eduki herria.Garbi eduki herria. Natura errespetatzen duten garbigarriak Natura errespetatzen duten garbigarriak

erabili.erabili.

3. Errespetatu ingurumena :3. Errespetatu ingurumena : Naturan zaudenean ez utzi hondakinak Naturan zaudenean ez utzi hondakinak

botata, eraman zurekin.botata, eraman zurekin. Ez oihukatu animaliei eta errespetatu Ez oihukatu animaliei eta errespetatu

zuhaitzak eta landareak.zuhaitzak eta landareak.

ZADORRA URTEGIAZADORRA URTEGIA