Boletín do Equipo de Normalización e Dinamización Lingüística CEIP de Randufe Nº 28 outubro de 2011

EN GALEGO, POR DEFERENCIA

Esta anécdota foi recollida por Xurxo Martínez González no seu blogue “O marmurio das ondas” (http://omarmuriodaonda.blogaliza.org/2011/04/14/en-galego-por-deferencia/). Di así:

Foi durante unha conferencia nunha sala ampla ateigada de xente nunha localidade da Comunidade Autónoma Galega. Non lembro o no-me das persoas agás o de Fernando Ónega, o xornalista que fixo carreira en Madrid que agora acompaña con anuncios para o Banco Pastor. Logo das correspondentes presentacións, tomou a palabra o citado xor-nalista. Abriu dun xeito semellante a isto: “Como sabedes eu son galego. Sei falar galego e gústame moito a fala da miña terra. É un tesouro que temos. Pero como aquí diante temos a dous colegas de Madrid, por deferencia con eles, voume expresar en cas-telán. As linguas están para comunicarnos”. Falou, logo, nun castelán empiricamente bo malia que o puidese facer nun galego supostamente tan bo. A seguir falaba unha señora. Mágoa non lembrar o nome. Comezou: “Como sabedes eu son galega. Sei falar galego e gústame moito a fala da miña terra. É un tesouro que temos. Pero como aquí diante temos a dous colegas de Francia, por deferencia con eles, voume expresar en francés. As linguas están para comunicarnos” [Nesa sala non había francés ningún]. A xente entendeu perfectamente. Non o francés, senón o galego que esta señora recuperaría aos cinco minutos pero cheo de prestixio. Xusto o que lle arrancaran, por deferencia, había media hora.

Se nun mundo tan globalizado como o actual non pui-désemos falar galego no noso propio pais, porque estive-se presente algún foráneo, implicaría a inviabilidade da nosa lingua. Tamén por isto...

HOUBERON DE AFOGAR, HEI SABER

Hoxe traemos dúas perífrases galegas que se constrúen co verbo haber. As dúas poden levar a preposi-ción de, ou non levala; con preposición ou sen ela son dúas construcións correctas e moi galegas, propias e exclusivas do noso idioma. Unha faise co verbo haber en pasado e outra co verbo haber en presente.

PASADO DO VERBO HABER + (DE) INFINITIVO: Indica que unha acción era inminente, tiña moitas posibilidades de se producir, mais non ocorreu. “O coche saíuse da estrada e houberon de morrer os ocupantes” (están vivos, non morreron). “pisou mal e houbo caer polas escaleiras” (non caeu). “O domingo houbemos gañar o partido” (non gañamos).

PRESENTE DO VERBO HABER + (DE) INFINITIVO: Indica que unha ac-ción vaise producir no futuro, sexa un propósito ou unha certeza. “Hei saber quen me levou a cancela” (ten o propósito de sabelo). “Este ano habemos de ascender a primeira”, di un seareiro do Celta (obviamente é un propósito por máis que o considere unha certeza). “Os camiñantes han chegar a Compostela” (manifesta a certeza de que chegarán a Compostela).

Unha vella xa moi vella botou un to-xo no lar, saltoulle na faldriqueira e hóubolle de queimar.

Se non co-meres a me-renda heiche deixar sen televisión.