Herensugea Lapurdialdean,Saran,Zugarramurdin,Donidabe-Lohizunen,Ezpeletan… bizitzen da.

Suge itxura dauka,eta zazpi buru ditu.

Haitzuloetan bizitzen da. Ganadua jaten du,baina batzuetan

gizonak eta emakumeak ere jaten ditu.

Herriko jendeak pertsona bat eman behar dio herensugeari jateko,horrela herriko jendea lasai egoten da.

Mari Nafarroan, Bizkaian eta Gipuzkoan aurkitzen da.

Mari sorgina onaren itxura dauka eta ile luze – luzea du.

Mari Anboto,txindoki eta Murukon mendietan bizi da.

Besteen jeinu nagusia da.Naturaren erregina da.Mari hurbiltzen denean ekaitza

etortzen da.Naturaren indarrez

zintasunaren defendatzailea da eta injustuen aurrean jokatzen du.

Basajaun Gipuzkoan Zerainen eta Aihartzuetan aurkitzen dira.

Basajaun handia eta izugarri baten itzura du.

Gorputza ilez eztalita du,eta ilea aurpegia,bularra eta sabela ia guztiz tapatzen dizkio.

Basoaren sakonean edo leku garaietan dauden haitzuloetan bizi da basajauna.

Basajaun artaldeen babeslaria da. Ekaitza datorrenean orroa botatzen

du artzainak ohartzeko eta ardiak gordetzeko.Otsoengandik ere babesten du artaldea. Horrela

artzaina lasai egoteko.

Galtxagorriak Bizkai aldean,Gernikan,Araban, Gipuzkoan,Nafarroan eta Lapurdin aurkitzen dira.

Itxura fisikoa galtzagorriz jantzitako gixontxo txiki-txikiak dira.

Bizkorrak,biziak,onak eta jostalariak dira.

Jabeak orratzontzi edo kutxatxo batean izaten ditu.

Bizileku duten orratzontzia. Pertsonak esaten dutena

gero galtzagorri gauez egiten dute eta hurrengo egunean jabeak eginda aurkitzen du.

Lamiak erreka batean edo urmael batean aurkitzen dira.

Lamiak emakume eder baten itxura du.

Gorputzaren erditik gora emakume itxura du, hankak oiloarenak eta oinak,ahatearenak.

Haitzuloetan edo erreka putzuetan bizi da.

Lamiak artilea haritu: triku harriak,etxeak eta elizak

ereiki,eta arropa garbitzen dituzte.Lamiak Gipuzkoan Hondarrabian,Bizkaian,Hazkenan,Nafarroa behertan Lapurdin eta Sara Herrian aurki daitezke.

Gipuzkoko bailaretan, eta haranetan aurkitu ahal da.

Begi bakarreko gizon erraldoia da jeinu gaizto hau,

lanbidez artzaina da. Herrietako gaztea bahitu eta

jan egiten ditu. Kantabrian eta gazte

lekuetan aurkitu dezakegu Tartalo indartsua eta

erraldoia da.

Beste izen batzuk. Egate, Ereeta,

Orots.

Gipuzkoan goiherriko eskualdean,eta

Azpeitian kontatzen dira jeinu honi

buruzko elezaharrak.

Nafarroan,Arakilen.Ekaitzaren,suar

en,uholdeen eta haizeteen jeinua

bezala agertzen da.

Eate,berez,erretetik (sutan sorturik )

datorrela.

Beste izen batzuk: IDTTU,IDITXU,IREL,IREL-

SUZKO,IRETSU,IELTXU. Batez ere Bizkaian agertzen

zaigu jeinu gautar hau. Pertsonaia mitologiko berezia da. Gauez ateratzen den jeinu

bihurria hau. Ez da gaiztoa,baina bat-batean

agertzen da,eta ezusteko izugarria ematen ditu.

Bere ohizko bizilekuak haitzuloak eta osinak dira.

Batzuetan, giza irudia du,baina,beste askotan,abere itxura ere hartzen du;astoarena,zerriarena eta ahotik sua botatzen du.

Aipatzen da Lapurdin,Nafarroa Behean,Zuberoan,Nafarroan,Gipuzkoaneta Araban.Bizitzen dira hainbat Lekuan,adibidez :Garazin eta

Nafarroa Beheran.Fisikoa da pertsona fedegaberi

edo bataiatu gabekoa. umeei eta Arabiarrei mairu

deitzen zaie, gaur egun ere.Gauetan,tximiniatik behera

sartzen da etxeetan,bertako biztanleek utzi

dizkioteneskaintza jasotzera.

Jentilak Gipuzkoan,Bizkaian,Nafarroan,Araban eta Lapurdin aurkitzen dira.

Jentilak erraldoiak eta indartsuak dira,mendian bizi dira

Jentilak meatzariak,landatzaileak,errementariak eta errotariak ziren.Harkaitz puska ikaragarriak urrutira botatzen zituztenak.

Jentilak fedegabea ziren,kristautasuna etorri zenean mendian bizi ziren,bakarrik,etxe urrunetan,bestengandik aldenduta bizi baziren.

Euskal Herriko leku askotan aipatzen da.

Hegoaldean nahiz iparraldean. Zuberoan.

Belagile deitzen ziren.

Dantzaldiak egiten zituen,musikaren laguntzarekin.

Ilea marroia,kamiseta gorria eta gona urdina dauka.

Atzazalak luzeak ditu.

Eliza baten inguruan hiru buelta emateagatik ,sorgin batekin

harremanak izateagatik bihurtu ahal zara sorgin.

Bere jantziak janzteagatik ere gizaki bat sorgin bihurtzen da.

Gauez etxean egon behar dira,

Horiek dira pertsonak

gotorlekua eta gauez etxetik

kanpo zerbait lan egiten

ausartzen diren pertsonak dira.

Gauekoaren atzaparretan

harrapatuta geldituko dira .

Batez ere,gauari beldurrik ez

diola esaten dabilena zigortzen

du jeinuak.