HISTORIA DE ESPAÑAHISTORIA DE ESPAÑA

TRANSICIÓN E TRANSICIÓN E CONSOLIDACIÓN DA CONSOLIDACIÓN DA

DEMOCRACIADEMOCRACIA

1. TRANSICIÓN.1. TRANSICIÓN. Transición democrática = proceso histórico de paso dunha Transición democrática = proceso histórico de paso dunha

ditadura á normalidade democrática. Cronoloxía controvertida ditadura á normalidade democrática. Cronoloxía controvertida para historiadores:para historiadores:

Para algúns: 1975 (morte de Franco) a 1977 (Lei de Para algúns: 1975 (morte de Franco) a 1977 (Lei de Reforma Política Reforma Política eleccións democráticas. eleccións democráticas.

Para outros: 1975 a 1978 (Promulgación Constitución).Para outros: 1975 a 1978 (Promulgación Constitución). Outros á prolongan até 1982 (vitoria electoral do PSOE) Outros á prolongan até 1982 (vitoria electoral do PSOE)

ou incluso a 1986 (entrada de España na CEE).ou incluso a 1986 (entrada de España na CEE).

Trazos característicos da Transición:Trazos característicos da Transición: Equilibrio entre reforma e rupturaEquilibrio entre reforma e ruptura desaparición das desaparición das institucións franquistas sen necesidade de rupturas institucións franquistas sen necesidade de rupturas revolucionarias.revolucionarias. ConsensoConsenso: acordo entre forzas políticas e sociais : acordo entre forzas políticas e sociais “ “olvido olvido necesario”necesario” da Guerra Civil. da Guerra Civil. Lexitimación popular dos cambios e acordosLexitimación popular dos cambios e acordos referendo referendo para aprobación da Lei de Reforma Política e da Constitución do para aprobación da Lei de Reforma Política e da Constitución do 78, eleccións do 77.78, eleccións do 77.

A) PROCLAMACIÓN DE XOÁN CARLOS I.A) PROCLAMACIÓN DE XOÁN CARLOS I.- Morte de Franco (20 de novembro 1975) Morte de Franco (20 de novembro 1975) mecanismos de mecanismos de

sucesión do estado franquista (Lei de Sucesión, 1947) sucesión do estado franquista (Lei de Sucesión, 1947) proclamación de Xoán Carlos I coma rei de España e Xefe do proclamación de Xoán Carlos I coma rei de España e Xefe do Estado, tras xuramento das Leis e Principios Fundamentais do Estado, tras xuramento das Leis e Principios Fundamentais do Movemento. Gran parte da oposición democrática vía no novo Movemento. Gran parte da oposición democrática vía no novo rei un mero continuador da obra de Franco.rei un mero continuador da obra de Franco.

- O novo rei accedía ao trono en virtude da legalidade franquista O novo rei accedía ao trono en virtude da legalidade franquista pero non seguindo a lexitimidade dinástica, que correspondía pero non seguindo a lexitimidade dinástica, que correspondía ao seu pai Don Xoán de Borbón ao seu pai Don Xoán de Borbón demora da solución ata maio demora da solución ata maio de 1977 de 1977 cesión de dereitos dinásticos de Don Xoán ao seu cesión de dereitos dinásticos de Don Xoán ao seu fillo.fillo.

B) O PRIMEIRO GOBERNO DA B) O PRIMEIRO GOBERNO DA MONARQUÍA.MONARQUÍA.

- Continuación de Arias Navarro coma - Continuación de Arias Navarro coma presidente de goberno presidente de goberno composición composición heteroxénea heteroxénea todas as familias do todas as familias do franquismo representadas, dos máis franquismo representadas, dos máis conservadores aos reformistas:conservadores aos reformistas:

Continuistas (Arias Navarro):Continuistas (Arias Navarro): permanencia modelo franquista con permanencia modelo franquista con algunhas reformas (concesión dalgúns algunhas reformas (concesión dalgúns dereitos).dereitos).

Reformista-continuista Reformista-continuista (Manuel Fraga):(Manuel Fraga): tímida reforma política tímida reforma política (sufraxio universal para elección do (sufraxio universal para elección do Congreso, non do Senado) e Congreso, non do Senado) e continuación do sistema franquista.continuación do sistema franquista.

Reformista (Adolfo Suárez):Reformista (Adolfo Suárez): consecución dunha verdadeira consecución dunha verdadeira democracia.democracia.

- Carlistas dividíronse en 2 ramas - Carlistas dividíronse en 2 ramas (socialista e conservadora) (socialista e conservadora) enfrontamento armado nunha enfrontamento armado nunha manifestación en Montejurra (maio manifestación en Montejurra (maio 1976) 1976) desaparición política do desaparición política do carlismo.carlismo.

B) O PRIMEIRO GOBERNO DA B) O PRIMEIRO GOBERNO DA MONARQUÍA.MONARQUÍA.

- Continuación de Arias Navarro coma - Continuación de Arias Navarro coma presidente de goberno presidente de goberno composición composición heteroxénea heteroxénea todas as familias do todas as familias do franquismo representadas, dos máis franquismo representadas, dos máis conservadores aos reformistas:conservadores aos reformistas:

Continuistas (Arias Navarro):Continuistas (Arias Navarro): permanencia modelo franquista con permanencia modelo franquista con algunhas reformas (concesión dalgúns algunhas reformas (concesión dalgúns dereitos).dereitos).

Reformista-continuista Reformista-continuista (Manuel Fraga):(Manuel Fraga): tímida reforma política tímida reforma política (sufraxio universal para elección do (sufraxio universal para elección do Congreso, non do Senado) e Congreso, non do Senado) e continuación do sistema franquista.continuación do sistema franquista.

Reformista (Adolfo Suárez):Reformista (Adolfo Suárez): consecución dunha verdadeira consecución dunha verdadeira democracia.democracia.

- Carlistas dividíronse en 2 ramas - Carlistas dividíronse en 2 ramas (socialista e conservadora) (socialista e conservadora) enfrontamento armado nunha enfrontamento armado nunha manifestación en Montejurra (maio manifestación en Montejurra (maio 1976) 1976) desaparición política do desaparición política do carlismo.carlismo.

A oposición democrática reclamaba A oposición democrática reclamaba o restablecemento inmediato da o restablecemento inmediato da democracia e a ruptura coas democracia e a ruptura coas institucións franquistas institucións franquistas formación Coordinación formación Coordinación Democrática (Democrática (Plataxunta Plataxunta ) = ) = organismo que unía a todas as organismo que unía a todas as forzas da oposición democrática.forzas da oposición democrática.

- Paralización de reformas por Arias e - Paralización de reformas por Arias e o o búnker búnker conflictividade conflictividade laborallaboral (folgas e manifestacións) (folgas e manifestacións) por motivos económicos (crise e por motivos económicos (crise e reconversión reconversión despidos, alza despidos, alza prezos), políticos (reivindicacións prezos), políticos (reivindicacións democráticas e nacionalistas, democráticas e nacionalistas, sobre todo en Cataluña) sobre todo en Cataluña) dura dura represión polo goberno (5 mortos represión polo goberno (5 mortos en Vitoria).en Vitoria).

- - Estas accións Estas accións evidencia do evidencia do inmobilismo do goberno Arias inmobilismo do goberno Arias Navarro Navarro demostración de demostración de ineficacia para afrontar reformas ineficacia para afrontar reformas democráticas democráticas demisión de Arias demisión de Arias (forzada polo rei) en xullo de 1976.(forzada polo rei) en xullo de 1976.

C) GOBERNO DE ADOLFO SUÁREZ: INICIO DAS REFORMAS.C) GOBERNO DE ADOLFO SUÁREZ: INICIO DAS REFORMAS.- Demisión Arias Demisión Arias Xoán Carlos I elixe a Adolfo Suárez coma presidente do Xoán Carlos I elixe a Adolfo Suárez coma presidente do

goberno e a Torcuato Fernández Miranda presidente das Cortes = 2 figuras goberno e a Torcuato Fernández Miranda presidente das Cortes = 2 figuras políticas favorables ás reformas democráticas.políticas favorables ás reformas democráticas.

- Elección de Adolfo Suárez Elección de Adolfo Suárez decepción na oposición, pois pensaban que decepción na oposición, pois pensaban que continuaría coa liña política propia do franquismo. Sen embargo os continuaría coa liña política propia do franquismo. Sen embargo os obxectivos últimos de Suárez = democratización e celebración de eleccións obxectivos últimos de Suárez = democratización e celebración de eleccións xerais xerais inicio de reformas democráticas: inicio de reformas democráticas:

Renuncia da Coroa ao dereito de presentación de bispos.Renuncia da Coroa ao dereito de presentación de bispos.

Amnistía para os delitos políticos (agás o terrorismo).Amnistía para os delitos políticos (agás o terrorismo).

Ampliación da liberdade de expresión e tolerancia.Ampliación da liberdade de expresión e tolerancia.

Inicio de entrevistas cos principais líderes da oposición democrática para Inicio de entrevistas cos principais líderes da oposición democrática para iniciar a legalización dos principais partidos e sindicatos.iniciar a legalización dos principais partidos e sindicatos.

As reformas As reformas protestas e manifestacións desde posicións extremas: protestas e manifestacións desde posicións extremas:

Organizacións políticas opositoras ao franquismoOrganizacións políticas opositoras ao franquismo (ETA, (ETA, GRAPO…) GRAPO…) consideran as reformas insuficientes consideran as reformas insuficientes aumento atentados. aumento atentados.

Extrema dereita (ultras)Extrema dereita (ultras) non aceptan ningún tipo de non aceptan ningún tipo de cambios cambios violencia. violencia.

Ante os cambios anunciados por Suárez Ante os cambios anunciados por Suárez reorganización das forzas reorganización das forzas políticas:políticas:

Dereita: forzas procedentes do franquismo (Manuel Fraga) Dereita: forzas procedentes do franquismo (Manuel Fraga) Alianza Popular (AP).Alianza Popular (AP).

Centro: democratacristiáns e liberais Centro: democratacristiáns e liberais futura UCD (Unión de futura UCD (Unión de Centro Democrático).Centro Democrático).

Oposición democrática Oposición democrática no exilio formación Plataforma de no exilio formación Plataforma de Organismos Democráticos (Organismos Democráticos (SuperplataxuntaSuperplataxunta).).

Esquerda: destaca o Partido Comunista (aínda na Esquerda: destaca o Partido Comunista (aínda na clandestinidade).clandestinidade).

Para conseguir sacar adiante as reformas, Suárez debía contar co Para conseguir sacar adiante as reformas, Suárez debía contar co acordo do exército (= principal sostén do franquismo e sector máis acordo do exército (= principal sostén do franquismo e sector máis reacio a aceptar reformas democráticas) reacio a aceptar reformas democráticas) reunión da cúpula militar reunión da cúpula militar con Suárez en setembro de 1976 con Suárez en setembro de 1976 o exército acepta as reformas e a o exército acepta as reformas e a futura legalización de partidos, agás a do Partido Comunistafutura legalización de partidos, agás a do Partido Comunista

Principal reforma do goberno Principal reforma do goberno Adolfo Suárez = Adolfo Suárez = Lei para a Lei para a reforma políticareforma política convocatoria de eleccións xerais convocatoria de eleccións xerais democráticas para formar novas democráticas para formar novas Cortes.Cortes.

Para que a lei entrara en vigor Para que a lei entrara en vigor tiña que ser aprobada polo tiña que ser aprobada polo Consello Nacional do Movemento Consello Nacional do Movemento e as Cortes franquistas e as Cortes franquistas o o Consello emitiu un informe Consello emitiu un informe favorable sobre o proxecto de lei favorable sobre o proxecto de lei e enviouno ás Cortes franquistas e enviouno ás Cortes franquistas para a súa discusión (novembro para a súa discusión (novembro 1976) 1976) aprobación por gran aprobación por gran maioría (o que significaba a súa maioría (o que significaba a súa autodisolución autodisolución Cortes Cortes haraquiriharaquiri).).

Tras a súa aprobación polas Tras a súa aprobación polas Cortes Cortes a Lei debía ser a Lei debía ser refrendada polo pobo español en refrendada polo pobo español en referendo (15 de decembro) referendo (15 de decembro) aprobación por ampla maioría aprobación por ampla maioría (77% de participación, 94% de (77% de participación, 94% de votos afirmativos).votos afirmativos).

Complementarias á Lei para a Reforma política Complementarias á Lei para a Reforma política medidas medidas democratizadoras: democratizadoras:

dereito de folga.dereito de folga.

amnistía presos políticos.amnistía presos políticos.

legalización sindicatos.legalización sindicatos.

disolución Movemento Nacional.disolución Movemento Nacional. Paralelamente á reforma Paralelamente á reforma presións da oposición para presións da oposición para

legalización de todos os partidos legalización de todos os partidos legalización do PSOE legalización do PSOE (liderado por Felipe González) a finais de 1976 pero aínda (liderado por Felipe González) a finais de 1976 pero aínda non do Partido Comunistanon do Partido Comunista..

D) AS ELECCIÓNS DE 1977.D) AS ELECCIÓNS DE 1977.

- Tras aprobación da Lei reforma política - Tras aprobación da Lei reforma política organización por Suárez das eleccións xerais organización por Suárez das eleccións xerais numerosas dificultades: numerosas dificultades:

Aumento da violencia de ultradereita e ultraesquerda en xaneiro de 1977:Aumento da violencia de ultradereita e ultraesquerda en xaneiro de 1977:

Ultradereita:Ultradereita: matanza de avogados laboralistas da rúa Atocha (ligados ao PCE). matanza de avogados laboralistas da rúa Atocha (ligados ao PCE).

Ultraesquerda:Ultraesquerda: secuestros e atentados do GRAPO contra militares, políticos, policías e gardas civís. secuestros e atentados do GRAPO contra militares, políticos, policías e gardas civís.

- - Ao mesmo tempo tamén fixéronse avances:Ao mesmo tempo tamén fixéronse avances: Legalización do Partido Comunista:Legalización do Partido Comunista: Suárez Suárez

anunciouna o 9 de abril de 1977, despois de manter entrevistas anunciouna o 9 de abril de 1977, despois de manter entrevistas secretas co seu secretario xeral, Santiago Carrillo. A cambio da secretas co seu secretario xeral, Santiago Carrillo. A cambio da legalización, o PCE aceptaba a monarquía, a bandeira real, a legalización, o PCE aceptaba a monarquía, a bandeira real, a unidade de España e a democracia.unidade de España e a democracia.- Legalización PCE - Legalización PCE profundo malestar e oposición no exército profundo malestar e oposición no exército- Paralelamente as eleccións quedaron fixadas para o día 15 de- Paralelamente as eleccións quedaron fixadas para o día 15 de xuño.xuño.

Convocatoria de eleccións xerais Convocatoria de eleccións xerais creación de numerosas creación de numerosas organizacións políticas para concorrer a elas (78 partidos = organizacións políticas para concorrer a elas (78 partidos = sopa de siglas). sopa de siglas). Ao mesmo tempo moitos exiliados Ao mesmo tempo moitos exiliados retornaban a Españaretornaban a España (Pasionaria, (Pasionaria, Rafael Alberti...).Rafael Alberti...).

Numerosos partidos Numerosos partidos coalicións por afinidade política para coalicións por afinidade política para obter mellores resultados nas eleccións. Principais partidos:obter mellores resultados nas eleccións. Principais partidos:

a) a) UCDUCD (Unión de Centro Democrático): forzas de (Unión de Centro Democrático): forzas de centro = antigos franquistas favorables ás reformas centro = antigos franquistas favorables ás reformas democráticas, democratacristiáns, liberais, centristas e democráticas, democratacristiáns, liberais, centristas e socialdemócratas,…, liderados por Adolfo Suárez.socialdemócratas,…, liderados por Adolfo Suárez.

b) b) Partido SocialistaPartido Socialista, presentouse dividido: PSOE , presentouse dividido: PSOE (Partido Socialista Obreiro Español) liderado por Felipe (Partido Socialista Obreiro Español) liderado por Felipe González e PSP (Partido Socialista Popular) de Enrique González e PSP (Partido Socialista Popular) de Enrique Tierno Galván.Tierno Galván.

c) c) Partido Comunista de EspañaPartido Comunista de España (PCE), de Santiago (PCE), de Santiago Carrillo.Carrillo.

d) d) Alianza PopularAlianza Popular (AP), encuadraba a forzas de (AP), encuadraba a forzas de dereita e a maioría de antigos políticos franquistas (Manuel dereita e a maioría de antigos políticos franquistas (Manuel Fraga).Fraga).

Normativa electoral:Normativa electoral: Congreso dos Deputados:Congreso dos Deputados: por por listas electorais elaboradas por cada listas electorais elaboradas por cada partido partido representación representación proporcional correxido por regra Dproporcional correxido por regra D´Hont:´Hont:

* * circunscrición provincialcircunscrición provincial. . Número de escanos en cada provincia Número de escanos en cada provincia en función da súa poboación.en función da súa poboación.

* * mínimo de 3% dos votosmínimo de 3% dos votos nesa circunscrición para ter escano.nesa circunscrición para ter escano.

* * escanos atribuidos aos escanos atribuidos aos maiores coeficientes resultantesmaiores coeficientes resultantes de de dividir o total de votos de cada lista dividir o total de votos de cada lista electoral por 1, 2, 3… ata o número electoral por 1, 2, 3… ata o número de escanos a cubrir.de escanos a cubrir.

Senado:Senado: sistema de candidaturas sistema de candidaturas individuais (individuais (vótase ao nomevótase ao nome), aínda ), aínda que elaboradas polos partidos.que elaboradas polos partidos.

Resultados das eleccións de xuño de Resultados das eleccións de xuño de 1977: Vitoria da UCD, seguida de 1977: Vitoria da UCD, seguida de PSOE, PCE terceira agran distancia e PSOE, PCE terceira agran distancia e cuarta AP, nacionalistas vascos e cuarta AP, nacionalistas vascos e cataláns tamén obtiveron cataláns tamén obtiveron representaciónrepresentación

2. A CONSTITUCIÓN DE 19782. A CONSTITUCIÓN DE 1978 Eleccións de 15 de xuño de 1977 Eleccións de 15 de xuño de 1977 cortes constituíntes cortes constituíntes formación formación

dunha comisión parlamentaria de 7 deputados para redactar unha dunha comisión parlamentaria de 7 deputados para redactar unha constitución (3 de UCD, 1 do PSOE, 1 de AP, 1 de PCE e 1 de PDC = constitución (3 de UCD, 1 do PSOE, 1 de AP, 1 de PCE e 1 de PDC = nacionalistas cataláns).nacionalistas cataláns).

Tras a súa presentación Tras a súa presentación apertura dun prazo de enmendas para ser apertura dun prazo de enmendas para ser debatidas e introducir modificacións ou non á Constitución debatidas e introducir modificacións ou non á Constitución aprobación polo Congreso e Senado por maioría absoluta (31 outubro aprobación polo Congreso e Senado por maioría absoluta (31 outubro 1978) 1978) aprobación en referendo polo pobo español o 6 de decembro). aprobación en referendo polo pobo español o 6 de decembro).

Constitución de 1978 Constitución de 1978 principios (Título principios (Título Preliminar = recolle espírito da lei):Preliminar = recolle espírito da lei):

Definición de España = Definición de España = Estado Estado social e democrático de dereitosocial e democrático de dereito estado que recoñece a participación estado que recoñece a participación cidadá e a soberanía popular cidadá e a soberanía popular (democrático), a pluralidade política (= (democrático), a pluralidade política (= existencia de diferentes partidos existencia de diferentes partidos políticos, organizacións sindicais e políticos, organizacións sindicais e empresariais) e onde todos os individuos empresariais) e onde todos os individuos e organismos están subordinados á e organismos están subordinados á Constitución e as leis (de dereito). O Constitución e as leis (de dereito). O principio de social = máis difuso principio de social = máis difuso dereitos sociais (educación, dereitos sociais (educación, ¡¡¡¡¡¡vivenda, traballo!!!vivenda, traballo!!!, sanidade…) , sanidade…) na Constitución actúan coma na Constitución actúan coma orientacións non coma normas xurídicas orientacións non coma normas xurídicas ríxidas.ríxidas.

Foma política = Foma política = monarquía monarquía parlamentaria.parlamentaria.

Foma do Estado = unitario que Foma do Estado = unitario que recoñece e garante o dereito das rexións recoñece e garante o dereito das rexións á autonomía política á autonomía política Estado das Estado das autonomíasautonomías..

Linguas oficiaisLinguas oficiais = castelán na = castelán na totalidade do Estado e autonómicas en totalidade do Estado e autonómicas en cada unha das súas comunidades.cada unha das súas comunidades.

Constitución 1978 Constitución 1978 dereitos e deberes dos cidadáns/ás dereitos e deberes dos cidadáns/ás españois (Título I).españois (Título I). Os dereitos poden agruparse en 3 grupos:Os dereitos poden agruparse en 3 grupos:

Dereitos civís:Dereitos civís: vida, integridade física, igualdade, vida, integridade física, igualdade, liberdade, liberdade, habea corpus (proceso xudicial con habea corpus (proceso xudicial con garantías), propiedade, garantías), propiedade, residencia, abolición tortura e residencia, abolición tortura e pena de morte…pena de morte…

Dereitos políticosDereitos políticos: liberdade de expresión sen : liberdade de expresión sen censura, censura, reunión, manifestación, asociación (partidos reunión, manifestación, asociación (partidos políticos, políticos, sindicatos,…), folga, a participar en política sindicatos,…), folga, a participar en política (elexir e ser (elexir e ser elexido).,..elexido).,..

Dereitos sociaisDereitos sociais: traballo, salario digno e suficiente, : traballo, salario digno e suficiente, educación, vivenda…educación, vivenda…

Deberes: a cumprir coas leis e respetar os dereitos de Deberes: a cumprir coas leis e respetar os dereitos de outros cidadáns/ás, a defender á patria, á contribución ao outros cidadáns/ás, a defender á patria, á contribución ao gasto público segundo a capacidade económica…gasto público segundo a capacidade económica…

Para protexer e facer cumprir dereitos e deberes Para protexer e facer cumprir dereitos e deberes tribunais e garantías xudiciais do Estado tribunais e garantías xudiciais do Estado Tribunal Tribunal Supremo, Tribunal Constitucional, Defensor do Pobo…Supremo, Tribunal Constitucional, Defensor do Pobo…

En casos excepcionais e de emerxencia En casos excepcionais e de emerxencia posibilidade de posibilidade de suspensión temporal de dereitos e garantías constitucionais suspensión temporal de dereitos e garantías constitucionais polo Estado (Estado de excepción, estado de sitio…).polo Estado (Estado de excepción, estado de sitio…).

Ademáis de dereitos e deberes, Constitución Ademáis de dereitos e deberes, Constitución funcionamento do estado democrático funcionamento do estado democrático organización dos organización dos diferentes poderes e institucións:diferentes poderes e institucións:

Coroa (Título II):Coroa (Título II): rei = Xefe do Estado rei = Xefe do Estado funcións (+ significativas):funcións (+ significativas):

- - sancionar e promulgar as leis aprobadas sancionar e promulgar as leis aprobadas polas polas Cortes.Cortes.

- Convocar e disolver as Cortes.- Convocar e disolver as Cortes.- Convocar eleccións e referendos.- Convocar eleccións e referendos.- Nomear ao presidente do Goberno e aos - Nomear ao presidente do Goberno e aos

seus seus ministros.ministros.- Mando supremo das forzas armadas.- Mando supremo das forzas armadas.- Declarar guerra e paz, previa autorización - Declarar guerra e paz, previa autorización

das Cortesdas Cortes..

En realidade, a pesar de todas estas funcións, o rei En realidade, a pesar de todas estas funcións, o rei non pode decidir por sí mesmo ningunha nin negarse a non pode decidir por sí mesmo ningunha nin negarse a cumprir algunha cumprir algunha refrendo refrendo (firma xunto coa do rei do (firma xunto coa do rei do ministro correspondente ou do Presidente do goberno nas ministro correspondente ou do Presidente do goberno nas leis ou decretos, que o fai responsable das mesmas) leis ou decretos, que o fai responsable das mesmas) o o rei rei reina, pero non gobernareina, pero non goberna funcións reais únicamente funcións reais únicamente representativas e de arbitro entre opcións políticas. Para o representativas e de arbitro entre opcións políticas. Para o desempeño das súas funcións, a Casa Real (familia do rei) desempeño das súas funcións, a Casa Real (familia do rei) recibe unha asignación anual do orzamento xeral do recibe unha asignación anual do orzamento xeral do Estado, que pode administrar libremente.Estado, que pode administrar libremente.

Ademáis de dereitos e deberes, Constitución Ademáis de dereitos e deberes, Constitución funcionamento do estado democrático funcionamento do estado democrático organización dos organización dos diferentes poderes e institucións:diferentes poderes e institucións:

Coroa (Título II):Coroa (Título II): rei = Xefe do Estado rei = Xefe do Estado funcións (+ significativas):funcións (+ significativas):

- - sancionar e promulgar as leis aprobadas sancionar e promulgar as leis aprobadas polas polas Cortes.Cortes.

- Convocar e disolver as Cortes.- Convocar e disolver as Cortes.- Convocar eleccións e referendos.- Convocar eleccións e referendos.- Nomear ao presidente do Goberno e aos - Nomear ao presidente do Goberno e aos

seus seus ministros.ministros.- Mando supremo das forzas armadas.- Mando supremo das forzas armadas.- Declarar guerra e paz, previa autorización - Declarar guerra e paz, previa autorización

das Cortesdas Cortes..

En realidade, a pesar de todas estas funcións, o rei En realidade, a pesar de todas estas funcións, o rei non pode decidir por sí mesmo ningunha nin negarse a non pode decidir por sí mesmo ningunha nin negarse a cumprir algunha cumprir algunha refrendo refrendo (firma xunto coa do rei do (firma xunto coa do rei do ministro correspondente ou do Presidente do goberno nas ministro correspondente ou do Presidente do goberno nas leis ou decretos, que o fai responsable das mesmas) leis ou decretos, que o fai responsable das mesmas) o o rei rei reina, pero non gobernareina, pero non goberna funcións reais únicamente funcións reais únicamente representativas e de arbitro entre opcións políticas. Para o representativas e de arbitro entre opcións políticas. Para o desempeño das súas funcións, a Casa Real (familia do rei) desempeño das súas funcións, a Casa Real (familia do rei) recibe unha asignación anual do orzamento xeral do recibe unha asignación anual do orzamento xeral do Estado, que pode administrar libremente.Estado, que pode administrar libremente.

Cortes xerais (Título III):Cortes xerais (Título III): bicamerais bicamerais Congreso dos Deputados e Congreso dos Deputados e Senado.Senado.

- Os cidadáns elixen aos seus representantes en Cortes na - Os cidadáns elixen aos seus representantes en Cortes na circunscripción electoral (cada provincia) cada catro anos (eleccións circunscripción electoral (cada provincia) cada catro anos (eleccións xerais), de 2 maneiras:xerais), de 2 maneiras:

a) Congreso dos Deputados: número de deputados por a) Congreso dos Deputados: número de deputados por provincia é proporcional á súa poboación (mínimo 1 deputado).provincia é proporcional á súa poboación (mínimo 1 deputado).

b) Senado: 4 por provincia, 1 por CCAA e 1 por cada millón de b) Senado: 4 por provincia, 1 por CCAA e 1 por cada millón de habitantes de cada CCAA.habitantes de cada CCAA.

- As Cortes - As Cortes exercen poder lexislativo = elaboran e aproban as leis exercen poder lexislativo = elaboran e aproban as leis requisitos para aprobar unha lei: requisitos para aprobar unha lei:

Iniciativa lexislativaIniciativa lexislativa (quen elabora a lei?): a poden elaborar (quen elabora a lei?): a poden elaborar e presentar a tramite o Goberno, os gobernos das CCAA, as Cortes ou e presentar a tramite o Goberno, os gobernos das CCAA, as Cortes ou o propio pobo (iniciativa popular = 500.000 firmas).o propio pobo (iniciativa popular = 500.000 firmas).

Proxecto de leiProxecto de lei (presentala ás Cortes): tras ser elaborada (presentala ás Cortes): tras ser elaborada aprobación por Consello de Ministros aprobación por Consello de Ministros presentación nas Cortes por presentación nas Cortes por quen a elabora quen a elabora debate. debate.

AprobaciónAprobación:: a lei debe ser aprobada no Congreso a lei debe ser aprobada no Congreso tras o tras o mesmo debe ser debatida e aprobada no Senado. En caso negativo á mesmo debe ser debatida e aprobada no Senado. En caso negativo á devolta ao Congreso para rectificala.devolta ao Congreso para rectificala.

Sanción e promulgaciónSanción e promulgación: o rei (Xefe de Estado) sanciona e : o rei (Xefe de Estado) sanciona e promulga a lei promulga a lei publicación no BOE (Boletín Oficial do Estado) publicación no BOE (Boletín Oficial do Estado) entrada en vigor.entrada en vigor.

Excepcións a este trámite: Excepcións a este trámite:

votación popular (referendo), en casos excepcionais.votación popular (referendo), en casos excepcionais.

Decreto-lei (máis común) Decreto-lei (máis común) as Cortes (Congreso e Senado as Cortes (Congreso e Senado deben aprobalo ou rexeitalo nun prazo de 30 días, pero non deben aprobalo ou rexeitalo nun prazo de 30 días, pero non poden afectar a institucións básicas ou dereitos, deberes ou poden afectar a institucións básicas ou dereitos, deberes ou liberdades dos españois.liberdades dos españois.

Goberno (Título IV):Goberno (Título IV): exerce o exerce o poder executivo. poder executivo.

- Dirixido polo Presidente do - Dirixido polo Presidente do Goberno (elixido polas Cortes Goberno (elixido polas Cortes na súa investidura e nomeado na súa investidura e nomeado polo rei) polo rei) elección dos seus elección dos seus ministros (nomeados polo rei ministros (nomeados polo rei a petición do Presidente de a petición do Presidente de Goberno).Goberno).

- Funcións do Goberno:- Funcións do Goberno:

Dirixe política Dirixe política exterior e interior (función exterior e interior (función executiva).executiva).

Dirixe Dirixe administración civil e militar.administración civil e militar.

Defensa do EstadoDefensa do Estado..

Poder xudicial (Título VI):Poder xudicial (Título VI):- Xustiza emana do pobo e Xustiza emana do pobo e

adminístrase en nome do rei polos adminístrase en nome do rei polos tribunais de xustiza.tribunais de xustiza.

- Principais tribunais:Principais tribunais:

Tribunal Supremo: órgano Tribunal Supremo: órgano xurisdiccional superior (agás en xurisdiccional superior (agás en temas relativos á Constitución).temas relativos á Constitución).

Tribunal Constitucional: órgano Tribunal Constitucional: órgano xudicial supremo en materais xudicial supremo en materais relativas á Constitución (leis relativas á Constitución (leis inconstitucionais, violación dereitos inconstitucionais, violación dereitos e liberdades, relación entre CCAA e e liberdades, relación entre CCAA e éstas co Estado…).éstas co Estado…).

- O órgano de goberno do poder O órgano de goberno do poder xudicial = Consello Xeral do Poder xudicial = Consello Xeral do Poder Xudicial (CXPX), formado por xuíces Xudicial (CXPX), formado por xuíces e maxistrados, e elexidos polas e maxistrados, e elexidos polas Cortes.Cortes.

- Os cidadáns poden participar nas Os cidadáns poden participar nas decisións xudiciais a través dos decisións xudiciais a través dos xurados populares xurados populares transmiten transmiten aos xuíces os seus veredictos sobre aos xuíces os seus veredictos sobre culpabilidade ou inocencia.culpabilidade ou inocencia.

Comunidades autónomas (Título VIII): Comunidades autónomas (Título VIII): - Constitución Constitución modelo de estado modelo de estado Estado das autonomías Estado das autonomías

= foma mixta entre Estado centralizado e federal.= foma mixta entre Estado centralizado e federal.- 17 comunidades autónomas 17 comunidades autónomas organización a través dos organización a través dos

seus respectivos Estatutos de autonomía seus respectivos Estatutos de autonomía órganos de órganos de goberno diferenciadosgoberno diferenciados

3. OS GOBERNOS DA UCD 3. OS GOBERNOS DA UCD (1977-1982)(1977-1982)

2 etapas:2 etapas:

a) Gobernos de Adolfo Suárez (1977-1981).a) Gobernos de Adolfo Suárez (1977-1981).

b) Goberno de Leopoldo Calvo Sotelo (1981-1982).b) Goberno de Leopoldo Calvo Sotelo (1981-1982).

A) GOBERNOS DE SUÁREZ (1977-1981).A) GOBERNOS DE SUÁREZ (1977-1981).- Vitoria da UCD en 2 procesos electorais (xuño 1977 e marzo Vitoria da UCD en 2 procesos electorais (xuño 1977 e marzo

1979) 1979) reformas de Suárez: reformas de Suárez:

Reforma do exército:Reforma do exército: para adaptalo ao novo marco para adaptalo ao novo marco constitucional levada a cabo por Gutiérrez Mellado constitucional levada a cabo por Gutiérrez Mellado (vicepresidente e ministro Defensa) (vicepresidente e ministro Defensa) medidas concretas: medidas concretas:

ocupación dos mandos militares por oficiais máis xoves e ocupación dos mandos militares por oficiais máis xoves e preparados.preparados.

aumento do orzamento do exércitoaumento do orzamento do exército

modernización da tecnoloxía e armamento militar.modernización da tecnoloxía e armamento militar.

Pactos da Moncloa (outubro 1977): Pactos da Moncloa (outubro 1977): acordo dos axentes sociais acordo dos axentes sociais (goberno, sindicatos, empresarios) (goberno, sindicatos, empresarios) estratexia común para estratexia común para lograr estabilidade mediante a consolidación da democracia, a lograr estabilidade mediante a consolidación da democracia, a redución da conflictividade social e a loita contra a crise redución da conflictividade social e a loita contra a crise económica (crise 1973) económica (crise 1973) resultados positivos: resultados positivos:

inflación. inflación. Mellora da balanza de Mellora da balanza de pagamentos.pagamentos.

Melloras para os traballadores Melloras para os traballadores primeiras eleccións primeiras eleccións sindicais (1978) e elaboración Estatuto dos traballadores.sindicais (1978) e elaboración Estatuto dos traballadores.

Reforma fiscal:Reforma fiscal: novo sistema impositivo proporcional á novo sistema impositivo proporcional á renta e o patrimonio (IRPF= Imposto sobre a Renta das renta e o patrimonio (IRPF= Imposto sobre a Renta das Persoas Físicas).Persoas Físicas).

Relacións exterioresRelacións exteriores: novo acordo co Vaticano : novo acordo co Vaticano (substituindo ao Concordato de 1953 e mellora das relacións (substituindo ao Concordato de 1953 e mellora das relacións con Europa (negociacións para a entrada de España na CEE).con Europa (negociacións para a entrada de España na CEE).

Proceso autonómico:Proceso autonómico: principal cuestión pendiente dos principal cuestión pendiente dos gobernos de Suárez. Constitución de 1978 gobernos de Suárez. Constitución de 1978 creación dun creación dun estado unitario con posibilidade de constituir autonomías ás estado unitario con posibilidade de constituir autonomías ás rexións que o solicitasen (artigo 151, para rexións que o solicitasen (artigo 151, para comunidades comunidades históricas,históricas, e 143 para o resto que o desexase). e 143 para o resto que o desexase).- Entre 1978 e 1983 o Estado español quedou dividido en 17 - Entre 1978 e 1983 o Estado español quedou dividido en 17 Comunidades Autónomas, rexidas polos seus respectivos Comunidades Autónomas, rexidas polos seus respectivos Estatutos de Autonomía.Estatutos de Autonomía.- As Comunidades históricas (Cataluña, País Vasco e Galicia) - As Comunidades históricas (Cataluña, País Vasco e Galicia) chamadas así, por formalizar os seus Estatutos durante a II chamadas así, por formalizar os seus Estatutos durante a II República, podían acceder á autonomía de maneira máis República, podían acceder á autonomía de maneira máis rápida e con maiores competencias delegadas.rápida e con maiores competencias delegadas.

- Evolución do proceso autonómico:Evolución do proceso autonómico:

Cataluña:Cataluña: primeira en retomar a cuestión autonómica primeira en retomar a cuestión autonómica retorno do exilio de Josep Tarradellas (presidente da retorno do exilio de Josep Tarradellas (presidente da Generalitat) Generalitat) entrevista con Suárez e rei entrevista con Suárez e rei restablecemento provisionalmente do Estatuto ata que se restablecemento provisionalmente do Estatuto ata que se elabore un novo elabore un novo aprobación maioritaria do mesmo polo aprobación maioritaria do mesmo polo pobo catalán (outubro 1979). Nas eleccións autonómicas pobo catalán (outubro 1979). Nas eleccións autonómicas triunfo de CiU (Converxencia e Unión = coalición formada triunfo de CiU (Converxencia e Unión = coalición formada polos partidos Converxencia Democrática de Cataluña e polos partidos Converxencia Democrática de Cataluña e Unión Democrática) liderada por Jordi Puyol, que gobernará Unión Democrática) liderada por Jordi Puyol, que gobernará Cataluña até o ano 2003.Cataluña até o ano 2003.

País Vasco: temperán acceso á País Vasco: temperán acceso á autonomía (1979), como Cataluña. autonomía (1979), como Cataluña. Sen embargo difire de ela en varios Sen embargo difire de ela en varios aspectos importantes:aspectos importantes:

Non aceptación da Non aceptación da Constitución por parte da Constitución por parte da sociedade vasca sociedade vasca apoio a apoio a organizacións nacionalistas organizacións nacionalistas radicais.radicais.

Peculiaridades históricas Peculiaridades históricas herdadas, derivadas da herdadas, derivadas da pervivencia dos foros ata o século pervivencia dos foros ata o século S.XIX (concertos económicos, S.XIX (concertos económicos, deputacións forais…).deputacións forais…).

Terrorismo Terrorismo dificultade dificultade para o normal desenvolvemento para o normal desenvolvemento autonómico.autonómico.

- Tras a aprobación do Estatuto de - Tras a aprobación do Estatuto de autonomía (outubro 1979) autonomía (outubro 1979) vitoria do PNV nas eleccións vascas vitoria do PNV nas eleccións vascas (no goberno até 2009).(no goberno até 2009).

Andalucía:Andalucía: accedeu á autonomía pola chamada vía rápida accedeu á autonomía pola chamada vía rápida (artigo 151 e non 143) argumentando unha (artigo 151 e non 143) argumentando unha identidade identidade históricahistórica propia, que a equipararía en dereitos coas propia, que a equipararía en dereitos coas nacionalidades históricas nacionalidades históricas aprobación Estatuto de aprobación Estatuto de Autonomía andaluz en referéndum en feb de 1980 Autonomía andaluz en referéndum en feb de 1980 aceleración do acceso á autonomía para otras rexións.aceleración do acceso á autonomía para otras rexións.

Galicia:Galicia: 3ª nacionalidade histórica é a máis tardía en acceder 3ª nacionalidade histórica é a máis tardía en acceder á autonomía. A diferencia de Cataluña e País Vasco, en Galicia á autonomía. A diferencia de Cataluña e País Vasco, en Galicia o acceso á autonomía non foi dirixida por políticos retornados o acceso á autonomía non foi dirixida por políticos retornados do exilio, senón por falanxistas renovados (Antonio Rosón do exilio, senón por falanxistas renovados (Antonio Rosón Pérez), mentres as organizacións nacionalistas eran moi Pérez), mentres as organizacións nacionalistas eran moi minoriarias: BN-PG (Bloque Nacional Popular Galego) = minoriarias: BN-PG (Bloque Nacional Popular Galego) = coalición nacionalista (unión de UPG e ANPG) futuro xerme de coalición nacionalista (unión de UPG e ANPG) futuro xerme de BNG BNG elaboración dun pre-estatuto, dunha asemblea e dunha elaboración dun pre-estatuto, dunha asemblea e dunha Xunta preautonómica presidida por el mesmo. A Xunta Xunta preautonómica presidida por el mesmo. A Xunta nomeou a unha comisión encargada de redactar o Estatuto nomeou a unha comisión encargada de redactar o Estatuto definitivo.definitivo.

- A Asemblea preautonómica aproubou o texto por - A Asemblea preautonómica aproubou o texto por unanimidade unanimidade referéndum positivo do pobo galego (dec referéndum positivo do pobo galego (dec 1980) aínda que cunha alta abstención (só participación de 1980) aínda que cunha alta abstención (só participación de 28%) 28%) aprobación do Estatuto de autonomía polas Cortes aprobación do Estatuto de autonomía polas Cortes españolas (feb de 1981).españolas (feb de 1981).

- Estatuto - Estatuto órganos de autogoberno para Galiza: órganos de autogoberno para Galiza: Parlamento galego (75 deputados/as) Parlamento galego (75 deputados/as) poder poder

lexislativolexislativo Xunta (goberno autónómico), dirixido polo Presidente Xunta (goberno autónómico), dirixido polo Presidente

Consellerías en materias diversas (educación, pesca, Consellerías en materias diversas (educación, pesca, economía…) economía…) poder executivo. poder executivo.

B) DIFICULTADES DA UCD E DIMISIÓN DE SUÁREZ.B) DIFICULTADES DA UCD E DIMISIÓN DE SUÁREZ.- En xaneiro de 1981 En xaneiro de 1981 demisión de Suárez coma presidente demisión de Suárez coma presidente

do Goberno do Goberno posterior declive da UCD posterior declive da UCD desaparición da desaparición da coalición en 1983. Causas:coalición en 1983. Causas:

Diferencias e tensións internas da UCDDiferencias e tensións internas da UCD = = coalición de distintos partidos de centro, que o liderado de coalición de distintos partidos de centro, que o liderado de Suárez non é capaz de mitigar. Suárez non é capaz de mitigar.

Falta dunha maioría parlamentaria absolutaFalta dunha maioría parlamentaria absoluta para para gobernar con facilidade.gobernar con facilidade.

Intento de moción de censura por parte do PSOEIntento de moción de censura por parte do PSOE (Felipe González) (Felipe González) non prosperou por falta de apoios pero non prosperou por falta de apoios pero significou a fin do consenso da transición e a erosión do significou a fin do consenso da transición e a erosión do Presidente de Goberno.Presidente de Goberno.

Dificultades económicas:Dificultades económicas: crise e paro. crise e paro.- Estes factores Estes factores demisión de Adolfo Suárez (29 xaneiro demisión de Adolfo Suárez (29 xaneiro

1981) 1981) fin a cinco anos de goberno altamente positivos fin a cinco anos de goberno altamente positivos para o proceso de democratización do estado español.para o proceso de democratización do estado español.

C) O GOLPE DE ESTADO DO 23 F.C) O GOLPE DE ESTADO DO 23 F.- Demisión de Adolfo Suárez Demisión de Adolfo Suárez

celebración de investidura de celebración de investidura de Leopoldo Calvo Sotelo Leopoldo Calvo Sotelo (dirixente da UCD). Por non (dirixente da UCD). Por non contar a UCD con maioría contar a UCD con maioría absoluta no Congreso absoluta no Congreso celebración da 2ª volta de celebración da 2ª volta de votacións (onde chegaba con votacións (onde chegaba con maioría simple) a tarde do 23 maioría simple) a tarde do 23 de febreiro de 1981.de febreiro de 1981.

- O tenente coronel da Garda O tenente coronel da Garda Civil Antonio Tejero Civil Antonio Tejero (participante na Operación (participante na Operación Galaxia = anterior intentona Galaxia = anterior intentona golpista en 1978) ao mando de golpista en 1978) ao mando de 400 gardas civís, asaltaron 400 gardas civís, asaltaron armados o Congreso dos armados o Congreso dos Deputados Deputados mantiveron mantiveron coma reféns ao Goberno e aos coma reféns ao Goberno e aos peralamentarios mentres peralamentarios mentres anunciaban a chegada dunha anunciaban a chegada dunha autoridade superior e invocaba autoridade superior e invocaba o nome do rei coma máximo o nome do rei coma máximo responsableresponsable

Os xefes militares das principais Os xefes militares das principais rexións militares mantivéronse á rexións militares mantivéronse á expectativa, pero únicamente expectativa, pero únicamente Miláns del Bosch en Valencia Miláns del Bosch en Valencia sacou os tanques ás rúas esixindo sacou os tanques ás rúas esixindo a rendición da poboación.a rendición da poboación.

A actuación do rei foi clave na A actuación do rei foi clave na resolución do conflito; desde a resolución do conflito; desde a Zarzuela, tomou as rendas da Zarzuela, tomou as rendas da situación situación contacto telefónico contacto telefónico cos xefes militare esixindo a súa cos xefes militare esixindo a súa lealtade lealtade convocatoria da Xunta convocatoria da Xunta de Xefes do Estado Maior e de Xefes do Estado Maior e emisión (vestido de Capitán emisión (vestido de Capitán Xeneral) dunha mensaxe á nación Xeneral) dunha mensaxe á nación que se emitiu de madrugada.que se emitiu de madrugada.

Mensaxe do Rei Mensaxe do Rei alivio para a alivio para a poboación e abandono da súa poboación e abandono da súa actitude polos golpistas actitude polos golpistas retorno retorno dos tanques de Valencia aos seus dos tanques de Valencia aos seus cuarteis e rendición de Tejero.cuarteis e rendición de Tejero.

Nos días seguintes Nos días seguintes manifestacións multitudinarias manifestacións multitudinarias populares de apoio á democracia.populares de apoio á democracia.

D) O GOBERNO DE LEOPOLDO D) O GOBERNO DE LEOPOLDO CALVO SOTELO (1981-1982).CALVO SOTELO (1981-1982).

- Tras o golpe fallido Tras o golpe fallido definitiva definitiva investidura de Calvo Sotelo o 25 investidura de Calvo Sotelo o 25 comezo dun ano de goberno comezo dun ano de goberno con importantes accións e con importantes accións e reformas para o futuro:reformas para o futuro:

Actividade lexislativa Actividade lexislativa intensaintensa:: lei do Divorcio, Lei do lei do Divorcio, Lei do Defensor do pobo e LOAPA (Lei Defensor do pobo e LOAPA (Lei Orgánica de Harmonización do Orgánica de Harmonización do Proceso Autonómico) Proceso Autonómico) ralentización do proceso ralentización do proceso autonómico, obrigando ás CCAA autonómico, obrigando ás CCAA non históricas a acceder á non históricas a acceder á autonomía polo artigo 143.autonomía polo artigo 143.

Entrada de España na OTANEntrada de España na OTAN (xuño de 1982) = medida máis (xuño de 1982) = medida máis polémica de Calvo Sotelo polémica de Calvo Sotelo principal argumento da oposición, principal argumento da oposición, sobre todo PSOE, para atacar e sobre todo PSOE, para atacar e criticar ao goberno.criticar ao goberno.

D) O GOBERNO DE LEOPOLDO D) O GOBERNO DE LEOPOLDO CALVO SOTELO (1981-1982).CALVO SOTELO (1981-1982).

- Tras o golpe fallido Tras o golpe fallido definitiva definitiva investidura de Calvo Sotelo o 25 investidura de Calvo Sotelo o 25 comezo dun ano de goberno comezo dun ano de goberno con importantes accións e con importantes accións e reformas para o futuro:reformas para o futuro:

Actividade lexislativa Actividade lexislativa intensaintensa:: lei do Divorcio, Lei do lei do Divorcio, Lei do Defensor do pobo e LOAPA (Lei Defensor do pobo e LOAPA (Lei Orgánica de Harmonización do Orgánica de Harmonización do Proceso Autonómico) Proceso Autonómico) ralentización do proceso ralentización do proceso autonómico, obrigando ás CCAA autonómico, obrigando ás CCAA non históricas a acceder á non históricas a acceder á autonomía polo artigo 143.autonomía polo artigo 143.

Entrada de España na OTANEntrada de España na OTAN (xuño de 1982) = medida máis (xuño de 1982) = medida máis polémica de Calvo Sotelo polémica de Calvo Sotelo principal argumento da oposición, principal argumento da oposición, sobre todo PSOE, para atacar e sobre todo PSOE, para atacar e criticar ao goberno.criticar ao goberno.

oposición, tensións internas de UCD, a falta de oposición, tensións internas de UCD, a falta de solucións á crise económica e paro solucións á crise económica e paro Calvo Sotelo Calvo Sotelo disolve as Cortes e convoca eleccións (outubro disolve as Cortes e convoca eleccións (outubro 1982).1982).

- Eleccións Eleccións vitoria aplastante do PSOE (maioría vitoria aplastante do PSOE (maioría absoluta, 48% dos sufraxios), batacazo para UCD absoluta, 48% dos sufraxios), batacazo para UCD (do 35% dos votos ao 7%), descenso do PCE e (do 35% dos votos ao 7%), descenso do PCE e mantemento nacionalistas (PNV e CiU).mantemento nacionalistas (PNV e CiU).

4. CONSOLIDACIÓN DA 4. CONSOLIDACIÓN DA DEMOCRACIA (1982-HOXE)DEMOCRACIA (1982-HOXE)

3 etapas políticas:3 etapas políticas:

A) Gobernos socialistas de Felipe González (1982-1996).A) Gobernos socialistas de Felipe González (1982-1996).

B) Gobernos conservadores de José María Aznar (1996-B) Gobernos conservadores de José María Aznar (1996-2004).2004).

C) Gobernos socialistas de José Luis Rodríguez Zapatero C) Gobernos socialistas de José Luis Rodríguez Zapatero (2004-hoxe).(2004-hoxe).

A) GOBERNOS SOCIALISTAS DE FELIPE GONZÁLEZ (1982-1996).A) GOBERNOS SOCIALISTAS DE FELIPE GONZÁLEZ (1982-1996).

- Triunfo do PSOE nas eleccións de outubro de 1982 Triunfo do PSOE nas eleccións de outubro de 1982 inicio inicio dos gobernos de Felipe González. Os éxitos electorais dos gobernos de Felipe González. Os éxitos electorais permitiron gobernar en solitario ao PSOE (maioría absoluta) permitiron gobernar en solitario ao PSOE (maioría absoluta) entre 1982 e 1993 e co apoio parlamentario de nacionalistas entre 1982 e 1993 e co apoio parlamentario de nacionalistas cataláns (CiU) e vascos (PNV) entre 1993 e 1996.cataláns (CiU) e vascos (PNV) entre 1993 e 1996.

- Gobernos socialistas estiveron caracterizados pola Gobernos socialistas estiveron caracterizados pola moderación política (liña socialdemócrata) moderación política (liña socialdemócrata) moderación nas moderación nas reformas.reformas.

- Factores do dominio do PSOE: moderación do goberno (Factores do dominio do PSOE: moderación do goberno ( atracción de numerosos electores), promesas de cambio con atracción de numerosos electores), promesas de cambio con respecto á etapa da UCD, gran carisma do seu líder Felipe respecto á etapa da UCD, gran carisma do seu líder Felipe González, e debilidade da oposición: González, e debilidade da oposición:

Desaparición UCD e fracaso dun novo partido de Desaparición UCD e fracaso dun novo partido de centro liderado por Adolfo Suárez (CDS).centro liderado por Adolfo Suárez (CDS).

Fracaso electoral de Alianza Popular (Coalición Fracaso electoral de Alianza Popular (Coalición Popular) = partido conservador Popular) = partido conservador dimisión do seu fundador, dimisión do seu fundador, Manuel Fraga Manuel Fraga refundación en 1989 como Partido Popular refundación en 1989 como Partido Popular (PP).(PP).

Declive do Partido Comunista (PCE) e problemas Declive do Partido Comunista (PCE) e problemas internos internos expulsión de Santiago Carrillo expulsión de Santiago Carrillo incorporación do incorporación do PCE en Esquerda Unida (= coalición de partidos á esquerda PCE en Esquerda Unida (= coalición de partidos á esquerda do PSOE), dirixida por Julio Anguita do PSOE), dirixida por Julio Anguita mellora de resultados mellora de resultados electorais, pero sen chegar a ser unha alternativa aos 2 electorais, pero sen chegar a ser unha alternativa aos 2 grandes partidos que se van configurando grandes partidos que se van configurando bipartidismo. bipartidismo.

Cambio nombre1982

Panorama político durante os gobernos de Felipe Panorama político durante os gobernos de Felipe González (1982-96)González (1982-96)

DEREITA

Manuel Fraga

COALICIÓN POPULAR

Fracaso electoral Demisión Fraga (1986)Refundación en (1989)

José María Aznar

CENTRO

Demisión de Suárez (1981)e derrota electoral (1982)

DESAPARICIÓN (1983)

funda

Descalabro Descalabro electoral e electoral e desapariciódesaparició

nn

ESQUERDA

Integración en

Expulsión Santiago

Carrillo (1985

Julio Anguita

Felipe González

NACIONALISTAS

$ Aspectos económicos.$ Aspectos económicos.- A evolución económica nos anos de goberno de Gonzlaez seguiu A evolución económica nos anos de goberno de Gonzlaez seguiu

as mesmas pautas que os países de Europa occidental as mesmas pautas que os países de Europa occidental fases: fases:€ € Política de axuste (1982-1985):Política de axuste (1982-1985):- Obxectivo: acabar coa crise económica herdada dos anos da - Obxectivo: acabar coa crise económica herdada dos anos da UCD UCD política de saneamento dos sectores máis necesitados. política de saneamento dos sectores máis necesitados.- Medidas concretas:- Medidas concretas:

Reconversión industrial, sobre todo do sector naval e Reconversión industrial, sobre todo do sector naval e siderúrxico siderúrxico axustes de plantilla axustes de plantilla folgas e manifestacións. folgas e manifestacións.

PER (Plan de Emprego Rural) PER (Plan de Emprego Rural) para loitar contra o para loitar contra o desemprego no campo.desemprego no campo.

creación das ZUR (Zonas de Urxente Reconversión) para creación das ZUR (Zonas de Urxente Reconversión) para mellorar a situación nas zonas máis afectadas pola crise.mellorar a situación nas zonas máis afectadas pola crise.€ € Crecemento económico (1985-1990):Crecemento económico (1985-1990):- Crecemento económico xeneralizado no contexto internacional - Crecemento económico xeneralizado no contexto internacional beneficios do turismo, produción industrial, investimentos beneficios do turismo, produción industrial, investimentos estranxeiros, actividade Banca e Bolsa…estranxeiros, actividade Banca e Bolsa…- - Esta bonanza ec Esta bonanza ec aspectos negativos aspectos negativos prezos dos produtos, prezos dos produtos, inflación, liberalización mercado de traballo e moderación salarial inflación, liberalización mercado de traballo e moderación salarial protestas de traballadores e sindicatos, incluso da UXT protestas de traballadores e sindicatos, incluso da UXT ruptura co goberno a raíz de nova política de pensións máis ruptura co goberno a raíz de nova política de pensións máis restrictiva restrictiva aproximación das 2 grandes centrais sindicais (UXT e aproximación das 2 grandes centrais sindicais (UXT e CCOO) CCOO) 1ª folga xeral contra o goberno socialista (decembro 1ª folga xeral contra o goberno socialista (decembro 1986) 1986) seguimento maioritario. seguimento maioritario.

€ € Recesión (1990-1993): Recesión (1990-1993):

- - desemprego e déficit do Estado, desemprego e déficit do Estado, crecemento económico e crecemento económico e desvalorización da peseta.desvalorización da peseta.

- Tratado de Maastricht (1992) - Tratado de Maastricht (1992) obrigas económicas que debían obrigas económicas que debían cumprir os países da UE para chegar á converxencia da moeda cumprir os países da UE para chegar á converxencia da moeda única (euro) única (euro) política de axuste económico política de axuste económico medidas medidas liberalizadoras da economía:liberalizadoras da economía:

$ $ Eliminación monopolios estataisEliminación monopolios estatais (CAMPSA, Telefónica, (CAMPSA, Telefónica, Tabacalera).Tabacalera).

$ $ Redución da actividade do INIRedución da actividade do INI desaparición en 1995. desaparición en 1995.

$ $ Privatización de empresas estatais ou mixtasPrivatización de empresas estatais ou mixtas (SEAT, (SEAT, Telefónica, ENDESA, Iberia…).Telefónica, ENDESA, Iberia…).

$ $ Concentración e fusión bancariaConcentración e fusión bancaria (BBV, Central-Hispano…). (BBV, Central-Hispano…).

€ € Nova Recuperación (1993-1996):Nova Recuperación (1993-1996):- Necesidade de adecuar economía española a Acordos de Maastricht Necesidade de adecuar economía española a Acordos de Maastricht

enorme esforzo de modernización e adecuación das estruturas enorme esforzo de modernización e adecuación das estruturas económicas españolas ás exisencias da UE.económicas españolas ás exisencias da UE.

- Durante esta etapa, reforma do sistema fiscal polo goberno:Durante esta etapa, reforma do sistema fiscal polo goberno:

a) a) xeneralización do IRPF.xeneralización do IRPF.

b) b) Control e rigor dos orzamentos e das actividades empresariais e Control e rigor dos orzamentos e das actividades empresariais e individuaisindividuais (a través NIF). (a través NIF).

c) c) Reforma sistema impositivoReforma sistema impositivo (Imposto Valor Engadido (Imposto Valor Engadido IVE). IVE).

Aspectos político-sociais:Aspectos político-sociais:- Varios tipos:Varios tipos:

Extensión das prestacións sociaisExtensión das prestacións sociais mellora do mellora do estado estado do benestar, do benestar, grazas á mellora sistema fiscal grazas á mellora sistema fiscal recursos do recursos do Estado Estado dos beneficiarios dos servizos sociais: dos beneficiarios dos servizos sociais:

a) a) Desempregados Desempregados subsidio desemprego (paro). subsidio desemprego (paro).b) b) SanidadeSanidade cobertura sanitaria para toda a cobertura sanitaria para toda a

poboación (Lei Sanidade 1986).poboación (Lei Sanidade 1986).c) c) Pensionistas Pensionistas aumento da cuantía das pensións aumento da cuantía das pensións

e revisións anuais en función do IPC, creación pensións non e revisións anuais en función do IPC, creación pensións non contributivas (para os que non puideran cotizar contributivas (para os que non puideran cotizar anteriormente).anteriormente).

d) d) Melloras na educaciónMelloras na educación 3 leis: 3 leis: LRU (Lei de reforma universitaria, 1983).LRU (Lei de reforma universitaria, 1983). LODE (Lei de Dereito á Educación,1985) LODE (Lei de Dereito á Educación,1985)

liñas básicas do ensino non universitario, gratuidade do liñas básicas do ensino non universitario, gratuidade do ensino primario e secundario e aumento orzamentos…ensino primario e secundario e aumento orzamentos…

LOXSE (Lei Orgánica Xeral do Sistema LOXSE (Lei Orgánica Xeral do Sistema Educativo, 1990) Educativo, 1990) extensión da idade de escolaridade extensión da idade de escolaridade obrigatoria dos 14 aos 16 anos obrigatoria dos 14 aos 16 anos reorganización sistema reorganización sistema educativo para adaptalo ao marco europeo.educativo para adaptalo ao marco europeo.

Reformas xudiciais:Reformas xudiciais: Introdución Introdución habeas corpus = habeas corpus = garantía liberdade individual garantía liberdade individual fronte á detencións arbitrarias.fronte á detencións arbitrarias. Despenalización do aborto en tres supostos (violación, Despenalización do aborto en tres supostos (violación, malformacións feto e riscos para nai).malformacións feto e riscos para nai). Novo Código Penal (1995) Novo Código Penal (1995) adaptación da lei a novos tempos adaptación da lei a novos tempos novos delitos (medioambientais, corrupción, acoso sexual, novos delitos (medioambientais, corrupción, acoso sexual, branqueo diñeiro, publicidade enganosa…).branqueo diñeiro, publicidade enganosa…). Comezo funcionamento xurados populares.Comezo funcionamento xurados populares.

Aspectos socio-culturais:Aspectos socio-culturais: Sociedade española cada vez máis igualitaria e plural Sociedade española cada vez máis igualitaria e plural maior maior presenza da muller no mercado laboral.presenza da muller no mercado laboral. Sociedade cada vez máis terciariazada (servizos = sector Sociedade cada vez máis terciariazada (servizos = sector maioritario no emprego).maioritario no emprego). Sociedade cada vez máis secularizada Sociedade cada vez máis secularizada Valores tradicionais Valores tradicionais sustituidos por outros novos, sobre todo entre os mozos.sustituidos por outros novos, sobre todo entre os mozos. Sociedade cada vez máis avellentada Sociedade cada vez máis avellentada natalidade das máis natalidade das máis baixas do mundo (1,3 fillos por muller).baixas do mundo (1,3 fillos por muller). Popularización e extensión da cultura Popularización e extensión da cultura investimentos investimentos estatais ás actividades culturais (museos, cine, artistas,…) e estatais ás actividades culturais (museos, cine, artistas,…) e construción de auditorios, palacios congresos, museos, construción de auditorios, palacios congresos, museos, organización grandes eventos (Expo de Sevilla e Xogos Olímpicos organización grandes eventos (Expo de Sevilla e Xogos Olímpicos de Barcelona, 1992.de Barcelona, 1992.

Política exterior.Política exterior.a) Unión Europea:a) Unión Europea:- Primeira solicitude de ingreso de España Primeira solicitude de ingreso de España

na CEE foi realizada durante o na CEE foi realizada durante o franquismo franquismo rexeitamento por carecer rexeitamento por carecer España dun réxime democrático.España dun réxime democrático.

- Reanudación de negociacións na Reanudación de negociacións na transición (1978) transición (1978) negociacións lentas negociacións lentas e duras e duras sinatura dun tratado de sinatura dun tratado de adhesión en xuño de 1985 adhesión en xuño de 1985 entrada de entrada de España como membro de pleno dereito España como membro de pleno dereito a partir do 1 de xaneiro de 1986.a partir do 1 de xaneiro de 1986.

- Entrada de España na CEE Entrada de España na CEE melloras e melloras e problemas por adaptación da economía problemas por adaptación da economía española á media comunitaria:española á media comunitaria:

Melloras:Melloras:

* Axudas económicas a través dos * Axudas económicas a través dos fondos europeos (FEDER, FEOGA, FSE) fondos europeos (FEDER, FEOGA, FSE) melloras en infrestructuras, obras melloras en infrestructuras, obras públicas, subvencións agrícolas, bolsas públicas, subvencións agrícolas, bolsas de estudos e intercambios universitarios, de estudos e intercambios universitarios, programas de formación.programas de formación.

Problemas:Problemas:

* Sector pesqueiro: control máis * Sector pesqueiro: control máis rigoroso do tamañ e o volume rigoroso do tamañ e o volume das especies capturadas.das especies capturadas.

* Sector agrícola: redución de * Sector agrícola: redución de producións (leite, viño, producións (leite, viño, aceite…).aceite…).

* Necesidade de axustar as * Necesidade de axustar as economías dos países membros economías dos países membros para converxer na moeda única para converxer na moeda única (Acordos Maastricht) (Acordos Maastricht) reaxuste reaxuste e control do gasto e control do gasto consecuencias para a poboación consecuencias para a poboación con menor renda.con menor renda.

b) OTAN:b) OTAN:- Goberno de Calvo Sotelo Goberno de Calvo Sotelo solicitude solicitude

de entrada de España na alianza de entrada de España na alianza atlántica (outubro 1981) atlántica (outubro 1981) entrada en entrada en xuño de 1982.xuño de 1982.

- Ante a entrada Ante a entrada actitude moi crítica actitude moi crítica da oposición (PSOE) da oposición (PSOE) promesa de promesa de retirada da organización se gañaban retirada da organización se gañaban as eleccións.as eleccións.

- Tras a vitoria socialista (outubro 1982) Tras a vitoria socialista (outubro 1982) cuestión atlántica cuestión atlántica numerosas numerosas críticas ao Goberno pola súa indecisión críticas ao Goberno pola súa indecisión e o aprazamento dun referéndum e o aprazamento dun referéndum sobre o tema.sobre o tema.

- A posición do goberno de González foi A posición do goberno de González foi cambiando dende a inicial oposición á cambiando dende a inicial oposición á permanencia de España na OTAN á permanencia de España na OTAN á solicitar o voto afirmativo no solicitar o voto afirmativo no referéndum celebrado marzo de 1986.referéndum celebrado marzo de 1986.

- Resultados do referéndum: Sí (52%) Resultados do referéndum: Sí (52%) confirmación da presenza de España confirmación da presenza de España na organización.na organización.

c) O novo exército:c) O novo exército:- Importantes reformas Importantes reformas Lei Lei

Orgánica de Defensa (1984) Orgánica de Defensa (1984) medidas: medidas:

primacía do poder civil sobre o primacía do poder civil sobre o militar militar sometemento dos mandos sometemento dos mandos militares ao Goberno.militares ao Goberno.

Modernización das forzas Modernización das forzas armadas.armadas.

Redución efectivos para lograr Redución efectivos para lograr un exército máis profesional e un exército máis profesional e equiparable aos exércitos dos países equiparable aos exércitos dos países europeos.europeos.

Legalización da obxeción de Legalización da obxeción de conciencia en 1985 para o servizo conciencia en 1985 para o servizo militar obrigatorio.militar obrigatorio.

Incorporación da muller ás forzas Incorporación da muller ás forzas armadas.armadas.

- Entrada de España nos organismos - Entrada de España nos organismos supranacionais supranacionais participación das participación das tropas españolas en misións tropas españolas en misións internacionais da ONU (cascos internacionais da ONU (cascos azuis) e OTAN azuis) e OTAN Guerra do Golfo Guerra do Golfo (1991), Bosnia (1992)…(1991), Bosnia (1992)…

Corrupción e crise de goberno socialista.Corrupción e crise de goberno socialista.- Co inicio dos noventa comenzaron os problemas e Co inicio dos noventa comenzaron os problemas e

escándalos políticos do goberno socialista que responden a escándalos políticos do goberno socialista que responden a distintos tipos de problemas:distintos tipos de problemas:

Corrupción políticaCorrupción política: cargos públicos do PSOE : cargos públicos do PSOE aproveitamento de información privilexiada e malversación aproveitamento de información privilexiada e malversación e apropiación de fondos públicos:e apropiación de fondos públicos:

- - Caso Xoán GuerraCaso Xoán Guerra (irmán do vicepresidente Afonso (irmán do vicepresidente Afonso Guerra) Guerra) aproveitamento da posición do seu irmán aproveitamento da posición do seu irmán para as súas para as súas actividades económicas particulares actividades económicas particulares demisión Afonso Guerra demisión Afonso Guerra como vicepresidente.como vicepresidente.

- - Caso Luis RoldánCaso Luis Roldán = director xeral Garda Civil = director xeral Garda Civil malversación malversación de fondos públicos.de fondos públicos.

- - Caso FILESACaso FILESA = Financiación irregular do PSOE. = Financiación irregular do PSOE.

Corrupción no mundo das finanzas e BancaCorrupción no mundo das finanzas e Banca::

- - Caso Mariano RubioCaso Mariano Rubio = gobernador Banco de España, = gobernador Banco de España, acusado de irregularidades financeiras.acusado de irregularidades financeiras.

- - Caso Mario CondeCaso Mario Conde = presidente de BANESTO, = presidente de BANESTO, condenado a prisión por delitos de estafa e malversación.condenado a prisión por delitos de estafa e malversación.

Irregularidades mecanismos Irregularidades mecanismos gubernamentais:gubernamentais:

- CESID- CESID (Centro Superior de (Centro Superior de Investigacións para a Defensa): Investigacións para a Defensa): escoitas ilegais escoitas ilegais

- GAL- GAL (Grupos Armados de (Grupos Armados de Liberación) Liberación) grupos antiterroristas grupos antiterroristas que actuaban contra ETA e o seu que actuaban contra ETA e o seu entorno entorno guerra sucia e terrorismo guerra sucia e terrorismo de estado de estado secuestros e secuestros e asasinatos de etarras asasinatos de etarras detención e detención e condena de policías, gardas civís, condena de policías, gardas civís, militares e políticos (Secretario de militares e políticos (Secretario de Estado de Seguridade, Rafael Vera e Estado de Seguridade, Rafael Vera e o Ministro do Interior, José o Ministro do Interior, José Barrionuevo).Barrionuevo).

- Corrupción e irregularidades - Corrupción e irregularidades críticas da oposición críticas da oposición retirada de retirada de apoio dos nacionalistas cataláns ao apoio dos nacionalistas cataláns ao goberno goberno negativa das Cortes a negativa das Cortes a aprobar os orzamentos de 1996 aprobar os orzamentos de 1996 convocatoria de eleccións para convocatoria de eleccións para marzo de 1996 marzo de 1996 victoria do Partido victoria do Partido Popular.Popular.

B) GOBERNOS B) GOBERNOS CONSERVADORES DE CONSERVADORES DE JOSÉ MARÍA AZNAR (1996-JOSÉ MARÍA AZNAR (1996-2004).2004).

- Eleccións marzo 1996 - Eleccións marzo 1996 victoria Partido Popular victoria Partido Popular por maioría simple por maioría simple o o seu lider José María Aznar seu lider José María Aznar conseguiu ser investido conseguiu ser investido presidente co apoio de presidente co apoio de CiU, PNV e Coalición CiU, PNV e Coalición Canaria.Canaria.

- Nas eleccións de marzo de - Nas eleccións de marzo de 2000 2000 vitoria do PP por vitoria do PP por maioría absoluta e maioría absoluta e descalabro socialista descalabro socialista demisión de Joaquín demisión de Joaquín Almunia (secretario xeral Almunia (secretario xeral do PSOE).do PSOE).

€ € Aspectos económicos:Aspectos económicos:- Durante os gobernos do PP, sucedeuse unha coiuntura Durante os gobernos do PP, sucedeuse unha coiuntura

económica internacional alcista económica internacional alcista forte crecemento económico forte crecemento económico axudado por medidas económicas dos gobernos de Aznar axudado por medidas económicas dos gobernos de Aznar liberalización económica e consecución dos criterios de liberalización económica e consecución dos criterios de converxencia de Maastricht (estabilidade de prezos, reducida converxencia de Maastricht (estabilidade de prezos, reducida débeda e déficit público ) débeda e déficit público ) introdución euro (moeda única introdución euro (moeda única europea) en 2002.europea) en 2002.

- Medidas económicas:Medidas económicas:a) a) Redución gasto públicoRedución gasto público recorte das prestacións sociais. recorte das prestacións sociais.b) b) Privatización de empresas públicasPrivatización de empresas públicas (Telefónica, Repsol, (Telefónica, Repsol, Endesa..) Endesa..) venta de accións en bolsa venta de accións en bolsa adquiridas por clase adquiridas por clase media-alta. A recadación conseguida media-alta. A recadación conseguida débeda e déficit débeda e déficit público, pero privou ao Estado do control de empresas público, pero privou ao Estado do control de empresas estratéxicas e dos beneficios que estas xeraban.estratéxicas e dos beneficios que estas xeraban.c) c) Liberalización dos mercados.Liberalización dos mercados.d) d) Moderación salarial e flexibilización do mercado laboralModeración salarial e flexibilización do mercado laboral redución custos despido.redución custos despido.e) e) Diminución dos xuros e impostos directosDiminución dos xuros e impostos directos consumo consumo privado privado demanda de vivendas, vehiculos… demanda de vivendas, vehiculos… endebedamento familiar.endebedamento familiar.

- O crecemento económico = superior á media europea - O crecemento económico = superior á media europea redución redución de diferenzas con Europa e inclusión de España entre as dez de diferenzas con Europa e inclusión de España entre as dez maiores economías mundiais maiores economías mundiais expansión cara o exterior das expansión cara o exterior das empresas españolas e inicio de chegada de inmigración exterior.empresas españolas e inicio de chegada de inmigración exterior.

Aspectos político-sociais.Aspectos político-sociais.- PP PP actividade lexislativa inspirada na ideoloxía conservadora de actividade lexislativa inspirada na ideoloxía conservadora de

centrodereita centrodereita modificación de normativas adoptadas polos modificación de normativas adoptadas polos anteriores gobernos de Felipe González, sobre todo a partir de anteriores gobernos de Felipe González, sobre todo a partir de 2000 (inicio da maioría absoluta):2000 (inicio da maioría absoluta):

Código Civil:Código Civil: novos tipos de delitos (informáticos, violencia de novos tipos de delitos (informáticos, violencia de xénero,…).xénero,…).

Endurecemento das penasEndurecemento das penas e limitación as posibilidades de e limitación as posibilidades de redención e reinserción social.redención e reinserción social.

Exército:Exército: supresión do servizo militar obrigatorio (mili) en 2002 supresión do servizo militar obrigatorio (mili) en 2002 novo exército profesional. novo exército profesional.

Educación:Educación: reforma de todos os niveis educativos reforma de todos os niveis educativos 2 leis: 2 leis:

a) LOU (2001): Lei de Ordenamento Universitario.a) LOU (2001): Lei de Ordenamento Universitario.

b) LOCE (2002): Lei de Calidade da Educación.b) LOCE (2002): Lei de Calidade da Educación.

Incremento das competencias das CCAA:Incremento das competencias das CCAA: educación, xustiza, educación, xustiza, sanidade a todas as CCAA e cesión do 30% do IRPF.sanidade a todas as CCAA e cesión do 30% do IRPF.

Problema vasco:Problema vasco: inicio dunha tregua de ETA (stembro 1998) inicio dunha tregua de ETA (stembro 1998) falta de entendemento co goberno falta de entendemento co goberno reinicio atentados tras 14 reinicio atentados tras 14 meses meses reacción do goberno Aznar = intensificación loita policial reacción do goberno Aznar = intensificación loita policial e xudicial contra ETA e organizacións abertzales e nova Lei de e xudicial contra ETA e organizacións abertzales e nova Lei de Partidos políticos (xuño 2002) Partidos políticos (xuño 2002) ilegalización de partidos que non ilegalización de partidos que non condenasen o terrorismo (Herri Batasuna).condenasen o terrorismo (Herri Batasuna).

Problemas e crise goberno: Prestige, Guerra Iraq e terrorismo Problemas e crise goberno: Prestige, Guerra Iraq e terrorismo islamista.islamista.

- - Primeiro problema importante = naufraxio do Prestige = Primeiro problema importante = naufraxio do Prestige = petroleiro afundido nas costas galegas en 2002 petroleiro afundido nas costas galegas en 2002 marea negra marea negra de fuel nas costas galega e cantábrica. Ante a incompetencia de fuel nas costas galega e cantábrica. Ante a incompetencia dos gobernos populares autonómico e central na xestión da dos gobernos populares autonómico e central na xestión da crise crise mobilización cidadá (Nunca Mais) mobilización cidadá (Nunca Mais) manifestacións e manifestacións e voluntariado para limpeza da costa voluntariado para limpeza da costa inicio da erosión do inicio da erosión do goberno Aznar.goberno Aznar.

- Tras atentados 11-S (2001) Tras atentados 11-S (2001) en EEUU provocados por en EEUU provocados por terroristas islamistas de al-terroristas islamistas de al-Qaeda Qaeda agresiva ofensiva agresiva ofensiva militar de EEUU contra militar de EEUU contra países considerados como países considerados como promotores deste tipo de promotores deste tipo de terrorismo.terrorismo.

- O goberno Aznar apoiou O goberno Aznar apoiou esta política do presidente esta política do presidente de EEUU George Bush de EEUU George Bush (cumio das Azores, 2003) (cumio das Azores, 2003) envío tropas españolas a envío tropas españolas a Iraq (país que foi acusado Iraq (país que foi acusado inxustamente de posuír inxustamente de posuír armas de destrución masiva armas de destrución masiva e de acoller terrorista) a e de acoller terrorista) a pesar das manifestacións pesar das manifestacións populares masivas en contra populares masivas en contra da guerra (da guerra (Non á guerraNon á guerra).).

Actitude do goberno de intervención na invasión de Iraq Actitude do goberno de intervención na invasión de Iraq perigo de atentados terroristas en España. Na campaña perigo de atentados terroristas en España. Na campaña electoral para as eleccións de marzo do 2004 electoral para as eleccións de marzo do 2004 explosión de explosión de catro trens con destino á estación madrileña de Atocha = maior catro trens con destino á estación madrileña de Atocha = maior ataque terrorista en territorio europeo (191 mortos e 1400 ataque terrorista en territorio europeo (191 mortos e 1400 feridos).feridos).

As explicacións do goberno acusando a ETA do atentado sen As explicacións do goberno acusando a ETA do atentado sen probas probas forte rexeitamento da sociedade española a medida forte rexeitamento da sociedade española a medida que se ía confirmando nos días seguintes a autoría islamista.que se ía confirmando nos días seguintes a autoría islamista.

3 días despois do atentado 3 días despois do atentado derrota do PP nas eleccións xerais derrota do PP nas eleccións xerais frente o PSOE (14 de marzo de 2004).frente o PSOE (14 de marzo de 2004).

C) GOBERNOS SOCIALISTAS DE JOSÉ LUIS C) GOBERNOS SOCIALISTAS DE JOSÉ LUIS RODRÍGUEZ ZAPATERO.RODRÍGUEZ ZAPATERO.

- Triunfos electorais do PSOE en 2004 e Triunfos electorais do PSOE en 2004 e 2008 2008 retorno dos socialistas ao retorno dos socialistas ao goberno goberno José Luis Rodríguez Zapatero José Luis Rodríguez Zapatero = novo presidente, pero sen maioría = novo presidente, pero sen maioría absoluta absoluta necesidade de buscar apoios necesidade de buscar apoios nas Cortes para sacar adiante as leis.nas Cortes para sacar adiante as leis.

- Reformas socialistas:Reformas socialistas:

a) Nova política exterior: distanciamento a) Nova política exterior: distanciamento con respecto aos EEUU de George Bush con respecto aos EEUU de George Bush mellor entendemento con Europa e o mellor entendemento con Europa e o mundo latinoamericano e árabe mundo latinoamericano e árabe medidas: retirada das tropas de Iraq en medidas: retirada das tropas de Iraq en 2004 e p’roposta de creación da Alianza 2004 e p’roposta de creación da Alianza de Civilizacións (foro de entendemento de Civilizacións (foro de entendemento entre occidente e o islam), proposta entre occidente e o islam), proposta asumida pola ONU en 2007.asumida pola ONU en 2007.

b) Incremento da presenza das mulleres b) Incremento da presenza das mulleres en política: paridade home-muller no en política: paridade home-muller no propio goberno propio goberno por primeira vez os por primeira vez os cargos de Vicepresidenta e Ministra de cargos de Vicepresidenta e Ministra de Defensa eran ocupados por mulleres, e Defensa eran ocupados por mulleres, e creación dun Ministerio de Igualdade creación dun Ministerio de Igualdade (Bibiana Aído).(Bibiana Aído).

c) Novas leis sociais: buscan a plena igualdade de cidadáns e c) Novas leis sociais: buscan a plena igualdade de cidadáns e cidadás cidadás

Lei contra a violencia de xéneroLei contra a violencia de xénero: para protexer ás : para protexer ás mulleres maltratadas.mulleres maltratadas.

Legalización matrimonio homosexual.Legalización matrimonio homosexual.

Lei de reprodución asistidaLei de reprodución asistida: permite investigación : permite investigación con células-nai.con células-nai.

Lei anti-tabacoLei anti-tabaco: creando espazos públicos libres : creando espazos públicos libres de tabaco.de tabaco.

Lei de igualdadeLei de igualdade: para aseguara paridade home-: para aseguara paridade home-muller en todos os ámbitos.muller en todos os ámbitos.

Lei de dependenciaLei de dependencia: dereito ás prestacións sociais : dereito ás prestacións sociais á poboación dependente (anciáns, enfermos, á poboación dependente (anciáns, enfermos, discapacitados…).discapacitados…).

Lei de Memoria HistóricaLei de Memoria Histórica: medidas para : medidas para recoñecemento e compensación das vítimas da represión recoñecemento e compensación das vítimas da represión na Guerra Civil ou na ditadura franquista.na Guerra Civil ou na ditadura franquista.

d)d) Reforma dos Estatutos de autonomía: De aqueles que Reforma dos Estatutos de autonomía: De aqueles que estivesen no marco da Constitución de 1978 estivesen no marco da Constitución de 1978 reformas dos reformas dos estatutos de Cataluña, Andalucía, Valencia, Baleares e Aragón estatutos de Cataluña, Andalucía, Valencia, Baleares e Aragón e rexeitamento da proposta vasca (e rexeitamento da proposta vasca (Plan IbarretxePlan Ibarretxe = = consideración de Euskadi como un Estado libre asociado de consideración de Euskadi como un Estado libre asociado de España, non como unha autonomía). España, non como unha autonomía).

e) Terrorismo de ETA: en marzo de 2006 ETA decretou un alto ao e) Terrorismo de ETA: en marzo de 2006 ETA decretou un alto ao fogo permanente fogo permanente esperanza de inicio dun proceso de esperanza de inicio dun proceso de negociación para solucionar o problema vasco negociación para solucionar o problema vasco inicio de inicio de contactos de banda co Goberno contactos de banda co Goberno fin das negociacións cun fin das negociacións cun atentado de ETA na terminal 4 do Aeroporto de Baraxas atentado de ETA na terminal 4 do Aeroporto de Baraxas (decembro 2006). Desde entón reactivación dos atentados da (decembro 2006). Desde entón reactivación dos atentados da banda terrorista banda terrorista continuas detencións dos seus dirixentes. continuas detencións dos seus dirixentes.

f) Evolución económica: desde 2004 a 2008, a economía f) Evolución económica: desde 2004 a 2008, a economía española seguiu crecendo apoiada no contexto internacional española seguiu crecendo apoiada no contexto internacional descenso das diferencias coas grandes economías europeas e descenso das diferencias coas grandes economías europeas e posibilidade de emprego a unha gran masa de poboación posibilidade de emprego a unha gran masa de poboación inmigrante. A finais de 2008 a economía española entrou en inmigrante. A finais de 2008 a economía española entrou en recesión, debido á crise financeira internacional e polo fin do recesión, debido á crise financeira internacional e polo fin do boom inmobiliario en España boom inmobiliario en España necesidade de definiroutro necesidade de definiroutro modelo productivo.modelo productivo.