Laburpena arkitektura-erromanikoa

Laburpena

Sarrera

Arte hau Erdi Aroan agertu zen Europa osoan aurkitzen den lehen estiloa da,

tokian tokiko desberdintasunak baldin baditu ere

Estiloko zabalkuntza erromesaldiei erantzuten die, nagusiki Santiagora.

Sarrera Erromanikoa zabaldu zen hainbat kausei esker:

Inbasio Barbaroen amaiera Kordobako kalifatoaren zatiketa Bakearen zabalkuntza mundu kristauan, hirien, merkataritza eta industriaren zabalkuntzaz.

Zabalkuntza Zabalkuntza honetako faktoreak izan ziren:

Sistema feudalaren garapena, lanak eskatzen zituela (gazteluak) Orden erlijiosoen zabalkuntza (Benediktinoak), monasterioak zabaldu zituzten Erromesaldiko bideak Gurutzadurak

Tipologia Hiru eraikuntza mota nagusi daude:

Elizak

Monasterioak Gazteluak

Monasterioa

Mikrokosmos bat bezala diseinatua zegoen, Jainkoaren hiria

Eraikuntza anitzak zituzten: Eliza Klaustroa Kapitulu gela Abatearen etxea Praile/monjen gelak Errefektorioa Ospitalea

Eliza

Eraikuntza nagusia zen Jainkoaren erresuma sinbolizatzen zuen Parterik sakratuena absidea zen Gurutze forma zuen Sinbologia garrantzitsua zen:

Zati zirkularrek perfekzioa islatzen dute eta Jainkoaren sinboloa dira

Laukizuzenak izakiekin erlazionaturik daude.

Eliza

Ezaugarriak: Monumentala, erromatar ereduak kopiatu nahi zuten

erromesaldiko elizetan Txikia herriko elizetan Erlijio katolikoaren propagandarako ziren Iraunkorrak ziren, harriz egindakoak Oinplanoak izan daitezke:

Gurutze latinoa Poligonala Basilikaka

Gurutze latinoa Poligonala Basilikala

Eliza Oinplanoko parteak

Eliza Kanpoko parteak

Eliza

Altxatua: Eliza harrizko gangaz estalita dago Hormak lodiak dira Kontrahorma sendoak behar dituzte Oinarriak sendoak dira Leiho gutxi

Eliza

Barruko altxatua: hiru maila ditu: Lehenengo solairua zutabe

eta gurutze formako pilarez Bigarren solairua tribunarekin

(korredore bat erdiko nabera ematen duela, alboko nabeen gainetik)

Klerestorioa: leihoetako zati bat, kanpora irekia.

ZutabeaPillar

Tribuna

Klerestorioa

Eliza

Estalki motak:

Kanoi ganga: nagusiki erdiko nabea estaltzeko erabiltzen zen

Ertz ganga gehiago erabiltzen zen alboko nabeetan eta girolan

Kupula: Absidetan esferikoa erabiltzen zen. Erdikoa tronpa edo petxinen gainean eraikitzen zen

Gaztelua

Gazteluak defentsarako eraikuntzak ziren

Fortifikatuak ziren, babesa emateko

Harresia elementu nagusienetariko bat zen

Normalean toki altuetan eraikitzen ziren, errazagoa zelako bertako defentsa.

Erromanikoa Frantzian

Erromanikoaren jatorrizko gunea zen

Estiloa Cluny-ko abatetxean jaio zen

Handik erromesaldiko bideei esker Europa osotik zabaldu zen, nagusiko Santiagoko bidean zehar.

Erromanikoa Frantzian

Gangetako estilo desberdinak bereizten dira

Provenza: kupula apuntatuak eta arkuz dekoraturiko fatxadak

Auvernia koro luzea, alboko nabeak erdiko santutegiaren inguruan girola osatuz eta kapera erradialekin

Saint Trophime, Arles

Saint Sernin

Toulouse

Erromanikoa Frantzian

Burgundia: hiru nabeetako basilika kanoi gangaz

Normandia: Lombardiako eraginak, ertz gangaz eta kontrahormekin. Fatxadetan bi dorre agertzen ziren bi aldeetan.

Sainte Magdalene, Vezelay

Cluny

Erromanikoa Italian

Italiako probintzietan estilo arkitektoniko oso desberdinak garatu ziren: Lombardia ertz gangaz eta

proportzio handiz Erdiko Italian elementu

klasikoen dekorazioa: kapitel korintiarrak, kolorezko marmolak, arku irekian, zutabetako galeriak eta eskulturaz beteriko fatxadak

Saint Ambroggio, Milan

Saint Miniato, Florencia

Erromanikoa Italian

Hegoaldea Bizantziar eta Arabiar eraginez, mosaikoak eta arku zorrotz apuntatuak erabiltzen dituela.

Toscana: hiru eraikuntza separatuak: eliza, baptisterioa eta kanpandorrea.

Cefalu, Sicilia

Pisako Katedrala, Toscanan, hiru eraikuntza separatuak ditu.

Erromanikoa Alemanian Elizak tamaina handikoak ziren Altuera handikoak ziren ere Amaiera bakoitzean abside bat zuten. Dorre zirkular edo oktogonal anitzen erabilerak

itxura berezia ematen die.

Laach

Worms

Erromanikoa Ingalaterran

X. mendea baino lehen egurrez egiten zen

Harrizko eraikuntzak txikiak ziren eta era tosko batean eraikiak

XI. mendean erromaniko normandoak saxoniar estiloa ordezkatu zuen

Erromanikoa Ingalaterran

Eraikuntza luzeak, estuak, horma sendoz eta pilareen gainean eraikiak.

Absideak laukizuzenak ziren, transepto bikoitza zuten eta atariak oso sakonak

Nabeak sabai lauez estaltzen ziren baina ondoren gangak erabiltzen hasi ziren. Alboko nabeak ertz gangez estaltzen ziren.

Erromanikoa Espainian

Lehenengo gunea: Kataluinia

XI. mendean zonalde honek Frantziarekin lotura estuak zituen

Eraginak lehenago zabaldu ziren

Espainiako beste tokietara erromesaldiekin iritsi zen

Erromanikoa Espainian

Kataluniako elizek, kanpoaldean, bolumen ordenatuak aurkezten dituzte

Hormak banda lonbardoz, arku itsuz eta galeriekin dekoratzen dira

Oinplanoak hiru nabe zituen, nartex txiki batez

Buruan abside hirukoitza dago

Erromanikoa Espainian Santiagorako bidea arte honen zabalkuntzarako

oinarrizkoa izan zen.

Erromanikoa Espainian

Erromesaldiko elizen ezaugarriak: Oinplanoa hiru edo bost nabeekin eta transeptoa Transeptoan kapera erradialak daude Tribuna barrualdean Buruak girola eta kapera erradialak zituen

Erromanikoa Espainian

Eraikuntza poligonalak badaude ere

Tenplarioekin erlazionaturik daude

Jerusalengo Sepulkro Santuan inspiratzen dira

Adibideak dira Eunate, Torres del Rio (biak Nafarroan) eta Veracruz (Segovian).

Erromanikoa Espainian

Gaztela-Leon: Erromesaldiko bideen

eragina sakona da Elizak Errekonkistako

espirituarekin identifikatzen dira

Erromanikoa Espainian

Eraikuntzak sinpleak eta txikiak dira

Kontraste handia sortu zuten Islameko arkitektura errefinatuarekin.

Normalean kanpoan zonalde portikatu bat zuten, kontzejuko bilerak egiteko.

Erromanikoa Espainian

Adibiderik onenak dira: Santiagoko katedrala Fromista Sant Climent de Tahull San Pere de Roda San Juan de la Peña

Beste eraikuntza daude ere, gazteluak bezala (Loarre, Huescan) edo zubiak, erromesentzat oso garrantzitsuak (Garesekoa, Nafarroan)