-
0. Unitatea: Errepasoa
HISTORIAURREA
ANTZINAROA (k.A 3500- K.0 476)
HISTORIAURREA Orain dela 4 milioi urteLehen gizakia agertu
zen
K.a 3500Idazkera asmatu
ANTZINAROA K.a 3500Idazkera asmatu zen
K.o 476Erromatar inperioa bukatu
ERDI AROA K.o 476Erromatar inperioa bukatu
1453. Bizantzio erori1492. Amerikara iritsi
ARO MODERNOA 1453. Bizantzio erori1492. Amerikara iritsi
1789 Frantziako Iraultza
ARO GARAIKIDEA 1789 Frantziako Iraultza
Oraindik hemen gaude...
Paleolitoa 🏹🎨⛰ Neolitoa🐄🌾🏺 Metal Aroa⚔⛵👑
MESOPOTAMIA (Tigris eta Eufrates)
-Idazkera kuneiformea. Idazkera ekonomiarekin loturik.
-Erregea eta gerrak, esklaboak-Ziguratak, ateak,
lorategiak.-Politeistak
EGIPTO (Nilo)
- Idazkera hieroglifikoa. - Faraoia. Gizartea mailakatua.- Artea
(albora begira, baina gorputza aurrera). - Hilobiak: piramidea,
mastaba, hipogeoa. - Politeistak.
GREZIA-Arkaikoa, klasikoa eta helenistikoa. -Polis eta koloniak.
-Atenas eta Esparta. -Artea: ordenak, eskultura,
eraikinak.-Gizartea: herritarrak eta ez herritarrak (atzerritar,
esklabo eta emakume).
ERROMA-Monarkia, Errepublika, Inperioa-Erromaren hedapena.-
Gerra Punikoak eta gerra zibiliak (Julio Zesar). Oktabio Augusto=1.
enperadore.- Gizarte mailakatua. Herritarrak eta ez herritarrak.-
Artea: tenplu, foro, anfiteatroak, garaipen arkuak….
-
Erroma. Laburpena- Teoria osoa Kronologia
Geografia MONARKIA■Errege batek agindu. ■Patrizioen (familia
garrantzitsuak)
laguntza zuen.■Etruriarrek (ondoko herri bat)
Erromatarrak inbaditu eta bere erregea jarri zuten, erromatar
hauek haserre, errege etruriarra tronutik bota zuten eta
ERREPUBLIKA hasi zen.
ERREPUBLIKA■Errepublikan ez dago erregerik, gehienbat SENATUAK
agintzen du.■Bi ARAZO egon ziren. -Patrizio eta plebeioen borrokak.
Plebeioek eskubideak nahi zituzten. -Gerra Punikoak. Kartago vs.
Erroma. Azkenean Erromak irabazi eta Mediterraneo osoa kontrolatu
zuen.
■Nola bukatzen da Errepublika? Korrupzio eta krisian zegoen eta
gerra zibila egon zen Pompeyo eta Julio Zesarren artean. Zesarrek
irabazi eta botere asko lortu zuen, Senatuko batzuei ez zitzaien
gustatu eta hil zuten. Oktabio eta Marko Antoniok mendekua hartu
zuten eta gero beraien artean borrokatu zuten Oktabiok irabazi zuen
eta enperadore bihurtu zen.
INPERIOA■Lehenengo enperadorea Oktabio Augusto izan
zen.■Senatuak ez zuen botererik eta inperioko lehen 2 mendeetan
bakealdia zegoen: PAX
ROMANA. ■Limes-etan (mugetan) zeuden herriak erromako mugak
inbaditzen saiatu. ■K.o 395. urtean Teodosio enperadoreak inperioa
2 zatitan banatu zuen: Mendebaldeko
Erromatar Inperioa eta Ekialdeko Erromatar Inperioa; beraz bi
inperio zeudenez, bi enperadore zeuden eta bi hiriburu:
mendebaldean Erroma eta ekialdean Konstantinopla.
AMAIERA: MENDEBALDEKO inperioak ez zuen lortu herri germaniarrak
gelditzea eta inperiaoaren barnera sartu ziren eta K.o 476. urtean
azkeneko erromatar enperadorea tronutik kendu zuten. Horrela
bukatuz Antzinaroa. EKIALDEKO inperioak jarraitu zuen, INPERIO
BIZANTZIAR izenarekin.
Zer gogoratzen duzu?
https://docs.google.com/presentation/d/1FxIdguubB9NVUYjRrXPHJLRB-GdiZencrvZFut5FI9Y/edit?usp=sharinghttps://view.genial.ly/5f3bdc3fe41d380d86e9c352/learning-experience-challenges-dbh-2-errepaso1
-
GIZARTEA ERLIJIOA
- Politeistak. Jainko askorengan sinestu.
- Kristautasuna. Jesus Nazaretekoak K.o I.mendean erlijio berri
bat sortu zuen: kristautasuna. Monoteista zen (jainko bakarra
zeukan) eta hil ondoren bizia zegoela esaten zuen.
ARTEA: praktikoa. Elementu guztiek funtzio bat dute. Eraikin
sendoak ziren, harriz eginak.
Anfiteatroa Akueduktua
Tenplua
Zirkua
Termak
Garaipen arkuaBasilika=epaitegiak
Mosaikoak
Galtzada erromatarrak
Etxeak=Domus
https://www.youtube.com/watch?v=svNdQPhpsBg
-
Erromatarrak gure artean
ERROMATARREN ONDAREA: Latinetik hizkantza asko eratorri dira
(gaztelera, frantsesa, italiera, portugesa…), artea, bizimodua
(aisiaren garrantzia), janaria (olioa, ardoa…), kultura,
ingenieritza lanak...
Gerra Punikoen ondorioz, erromatarrak Iberiar Penintsulan sartu
ziren, beraiek Hispania deitzen zioten. 200 urte behar izan
zituzten penintsula osoa konkistatzeko. Erromatarrak etorri
aurretik bertan tribu batzuk bizi ziren: bakzeoak, Lusitaniarrak,
kantabriarrak… Euskal Herriako lurraldeetan 6 tribu bizi ziren,
hedatuenak, baskoiak ziren. Baskoiak eta erromatarrak lankidetzan
aritu ziren.
Hiri berriak eraiki zituzten: Pompaelo (Iruñea). Oiassoko hiria,
gaur egungo Irunen kokatua, oso garrantzitsua izan zen
erromatarrentzat eta beraien merkataritzarako. Beste herri
batzuetan ere erromatar aztarnak daude: Iruña-Veleia (Araba), Forua
(Bizkaia), Menosca (Getaria, Gipuzkoan)...
Erromatarrak eraikitzaile bikainak ziren eta Hispania guztia
galtzadaz josi zuten hobeto komunikatzeko eta merkataritzako lana
errazteko.
