2. Ikasgaia - Portaera

7/28/2019 2. Ikasgaia - Portaera

1/6

Portaera

2012-2013

Zigor Zuzenbidea II

13

Bigarren Ikasgaia

Bigarren ikasgai

honetan, delituaren

lehendabiziko elementua

aztertzera bideratuko

dugu gure lana. Bertan,

portaera eta bereelementuak aztertuko

ditugu, esangura

penalaren aldetik zein

portaera diren

garrantzitsu kontutan

hartuko dugularik.


2/6

2. Ikasgaia

Zuzenbide Fakultatea, Donostia

gor Zuzenbidea II

14


3/6

Portaera

2012-2013

Zigor Zuzenbidea II

15

Pertsona bat, lanera joan behar du autoz eta berandu iristen dela

ikusten du. Horren ondorioz, abiadura handian gidatzen joaten da

lanera garaiz iristeko helburuarekin.

Bidean dijoala pertsona bat harrapatzen du bere abiadura

altuaren ondorioz.

Kasu honetan, subjektuak duen helburua zilegi da, lanera garaiz

iristeko burutzen baitu abiadura handian gidatzearen ekintza.Beraz, barne fasea lanera garaiz iristearen pentsamendua izango

litzateke eta kanpo fasea, abiadura handian gidatzeko ekintza.

2. Ikasgaia: PortaeraDelituaren definizio bat ematerakoan, lehenik eta behin esaten da portaera bat dela, edo giza

portaera bat. Beraz, aztertu beharko dugu ekintza bat noiz jo dezakegu delitua osatzen duen

portaeratzat.

2.1 Ekintza giza portaera bezala. Bilakaera.Zigor Zuzenbideari interesatzen zaizkion portaerak, giza-portaerak dira eta besterik ez. Pertsonen

aldetik datozen portaerak, alegia. Horretaz gain, portaera esangura penalaren zantzua izan

beharko du.

Kontutan hartu behar da, portaera bat, egite eta ez-egitea izan daitekeela (accin u omisin).

Beraz, ez du zertan ekintza aktibo bat izan. Ez-egiteen adibidea, sorospen ez ematea izango

litzateke. Hori beraz, portaera penalki esanguratsua izango da.

Horretaz gain, portaera borondatezkoa den ala ez aztertu beharko dugu. Borondateak berekin

dakar, barne eta kanpo fase bat. Edozein gizakik jarduten duenean, eta borondatez jarduten

duenean, borondate hori lehendabiziko barne fase bat ekarriko du, zeinak helburu bat izatea

suposatzen duen. Beste modu batera esanda, ekintza edo portaera burutzen duen pertsona batek,

portaera burutu aurretik helburu bat pentsatuko du, eta helburu hori lortzearren burutuko du

ekintza. Beraz, bere buruan duen pentsamendua, helburua, alegia, izango litzateke barne fasea etaportaeraren burutzea, kanpo fasea. Subjektuak, helburu konkretu batekin burutuko du ekintza

beraz, baina esan beharra dago helburu hori ez duela zertan ez-zilegi izan. Adibide bat jartzearren:

Helburua ezagutzea, garrantzitsua da, kanpo portaerari zentzu bat edo beste bat emateko. Izan

ere, norbaiten helburua zilegi bada eta kanpo fasean, portaera burutzean, delitua burutzen badu

eta, beste batek, ekintza bera, hau da, delitu bera burutzen badu eta emaitza berara iristen bada

bere helburua ez-zilegia izanez, pertsona horiek izango duten erantzukizun penala desberdina

izango da.


4/6

2. Ikasgaia


gor Zuzenbidea II

16

Portaeraren kontzeptuaren bilakaerari dagokionez, esan beharra dago eskolen artean

desadostasun ugari egon direla, eta horregatik, kontzeptu desberdinak aztertuko ditugu.

a) Kontzeptu kausala: gaur egun oso eskola gutxik defendatzen dute. Haientzat, portaeraizango da gorputz mugimendu bat subjektuaren borondateak sortuta eta kanpo munduan

aldaketa bat eragiten duena. Kausalistek, ez dute kontutan hartzen subjektuaren helburua,

eta beraz, ez dute aztertuko portaeraren zergatia. Hau da, borondatea soilik egiten dio

erreferentzia subjektuak egiten dien mugimendu fisikoari. Beraz, ez dute aztertuko

borondatearen edukia (kotxearen adibidea)

b) Kontzeptu finala: kontzeptu hau Welzel alemaniarri zor diogu eta bere hitzetan,kausalisten planteamendua guztiz irreala dela. Izan ere, finalistentzat helburua zein den

aztertzeak guztiz garrantzitsua eta esanguratsua dela. Hasieratik aztertu beharko da

subjektuak zer nahi duen portaera burutzerako orduan. Beraz, portaerak burutzen duen

subjektuak ez du itsuan jarduten, baizik eta beti helburu konkretu bat egongo da atzetik.

Ondorioz, Zigor Zuzenbideak helburu horren ezagutzari garrantzia eman behar dio.

Doktrinaren gehiengo garrantzitsu bat honen harrera oso hona egin dute.

c) Portaeraren arauzko kontzeptua: kontzeptu honen abiapuntua helburua izango da. Beraz,borondatearen edukia interesatzen zaie baina, aztertu beharko da baita ere portaerak

gizartean duen esanahia. Hau da, gizarteak duen iritzia portaera horri dagokionez.

2.2 Ekintzarik egote ezaEsan dugun moduan, portaera borondatezko izan behar du. Baina, noiz ez da ekintzarik egongo?

Borondatea ez dagoen edozein kasutan hain zuzen ere. Borondatea baztertzean, portaera

baztertuko dugu beti.

Lehen kasua, indar jarkiezina izango litzateke (fuerza irresistible). Suposamendu hauek ematen

dira kanpoaldetik datorren indar fisiko baten aurrean egon behar da delitugilea eta indar horrek

subjektuan eragin behar du. Eragin horrek, nahikoa izan behar da non subjektua jardungo deun

masa fisiko huts bat izango balitz bezala eta aukerarik ekiditeko izango ez duen. Honen adibide bat

izango litzateke igerileku batean bultzatua izaten den norbait, igerilekuan zegoen beste norbait

hiltzen badu. Kasu horretan ez litzateke borondaterik egongo, fisikoki hilketa egin duen pertsonaezin izan baitu egoera kontrolatu eta bere borondatearen kontrakoa baita, beste norbaiten

bultzada baten ondorioz erori baita.

Bigarrenik, higidura errefelxuak izango genituzke (movimientos reflejos). Kasu hauetan ez da

subjektuaren borondaterik egongo. Honen adibiderik argiena konbultsio epileptikoak izango

lirateke. Egoera horretan norbait kaltetzen bada, ez da ulertzen borondaterik dagoenik.

Doktrinan eztabaida gehiago sortu dituzten suposamenduak adibidez, paralizazio kasuak izango

lirateke. Adibidez, norbaitek gidatzen ari bada eta beste norbaiten argiak itsutzen badu eta beraz,

volantazo bat ematen badu. Higidura errefexutzat har daiteke? (doktrinaren aburuz, ez litzateke

hala kontsideratuko, doktrina zientifikoak esaten baitute borondate minimo bat badagoela eta


5/6

Portaera

2012-2013

Zigor Zuzenbidea II

17

praktikarekin kontrolatu daitekela).

Beste suposamendu eztabaidagarri bat zirkuitu laburreko portaerak izango lirateke, eztanda

erreakzioak ere deitzen direnak. Espainian sententzia bakarra dago honen inguruan, Auzitegi

Gorenekoa (barrabilen adibidea). Doktrinak esan du portaera minimo bat badagoela, lehen

azaldutako kasuan bezala.

Hirugarrenik, inolako kontzientziarik gabeko egoerak egongo lirateke (estados de absoluta

inconsciencia). Hemen barnean, hipnosia, loa eta mozkorraldi letargikoa izango genituzke.

Hipnosiari dagokionez, ez da esanguratsuena ezta ohikoena. Alemaniako Doktrinak onartu egiten

du ahal dela pertsona bat hipnosipean delitu bat burutzera gidatzea. Iritzi berekoak dira Frantzian

Nancy-ko eskola. Eskola horretako autoreek diote edozein pertsona hipnotizatu daitekeela eta

edozein agindu jarraituko duela. Beraz, hipnosipean dagoen pertsona batek delitu bat burutuko

balu, borondaterik ez legoke egongo bere aldetik, baizik eta agindu dionaren aldetik. Pariseko

eskola aldiz, dio edozein pertsona ezin dela hipnotizatu. Horretaz gain, dio hipnotizatuz gero ere,ez duela edozein agindu jarraitzen (bere moralaren aurkako aginduak ez ditu jarraituko naiz eta

hipnosipean egon). Kasu dokumentatu bat dago Danimarkan, banku lapurreta bat hipnosipean

burutu zuen norbaitena.

Loari dagokionez, lo ibiltarien kasua izango litzateke. Pertsona batek egoera horretan delitu bat

burutzen badu, ez da kontsideratuko portaerarik dagoenik, beraz borondaterik ezta. Hau ez da

kasurik ohikoena. Beste kasu bat izango litzateke gidatzen doan norbaitek lo hartzea. Kasu

horretan, ekintza burutzen den momentuan ez da kontsideratuko borondaterik dagoenik.

Mozkorraldi letargikoari (embriaguez letrgica) dagokionez, subjektua mozkorra egon behar du ia

kontzientzia galdu duen puntura arte. Ezin bestekoa izango da konorte galtzetik gertu egotea.

Kontua da nahiko zaila dela egoera horretan delitu bat burutzea. Kasu hauetan ere, borondaterik

ez dagoela ulertuko da.

Supostu guztiak azalduta, garrantzitsua da orain zehaztea actio libera in causa printzipioa.

Printzipio honen arabera, delitua burutzearen unean naiz eta borondaterik ez egon, ez du esan

nahi erantzukizun penalik ez dagoenik (gidatzen lo geratzen dena). Printzipio honek horrelako

supostuei baimentzen du erantzun bat ematea. Hau da, borondaterik ez legoke egongo baina

penalki erantzukizun penala izango dute.

Nola funtzionatzen du honek? Fikzio batetara jotzen du, esanez, horrelako supostuetan penalki

esanguratsua ez dela kaltea eragiten den momentua baizik eta aurreko momentuak, non

subjektua, kontziente izango litzateke bere egoera ez dela egokiena.

2.3 Actio libera in causaOndasun juridikoak kaltetzen diren unean ekintzarik ez balego, aztertu beharra dago honako hau

ematen den ala ez. :

a) Kaltea bilatu den ala ez. Hau da, doloa dagoen edo ez, kaltea sortu nahi den edo ez.b)

Kaltea aurreikusi den ala ez eta beraz zuhurtziagabekeria kontzientea egon den ala ez.


6/6

2. Ikasgaia


gor Zuzenbidea II

18

c) Kaltea aurreikustea galdagarri den ala ez, beraz zuhurtziagabekeria inkontzientea dagoen.Hiru kasu horietan, delitua burutu duen subjektua penalki erantzukizuna izango du.

Documents

2. Ikasgaia - Portaera