6. Ikasgaia - Zuhurtzia-Gabekeriazko Tipoa Eta Asmoz Gaindiko Kausak

7/28/2019 6. Ikasgaia - Zuhurtzia-Gabekeriazko Tipoa Eta Asmoz Gaindiko Kausak

http://slidepdf.com/reader/full/6-ikasgaia-zuhurtzia-gabekeriazko-tipoa-eta-asmoz-gaindiko-kausak 1/8

Zuhurtzia-gabekeriazko Tipoa eta Asmoz Gaindiko Kausak

2012-2013

Zigor Zuzenbidea II

41

Seigarren Ikasgaia

Seigarren Ikasgai

honetan, Zuhurtzia-

gabekeriazko tipoak,

doluzko tipoarekin

alderaturik dituen

berezitasunak aztertu

eta ikasiko ditugu.



6. Ikasgaia

Zuzenbide Fakultatea, Donostia

Zigor Zuzenbidea II

42




2012-2013

Zigor Zuzenbidea II

43

6. Ikasgaia: Zuhurtzia-gabekeriazko

Tipoa eta asmoz gaindiko kausak

6.1 Zuhurtzia-gabekeriazko tipoa: berezitasunak

Zuhurtzia-gabekeria aztertzerakoan, esan beharra dago Zuzenbide Penalean denbora luzez

bigarren mailako kontzeptua izan dela, doktrina doluan zentratu baita gehienbat. Aldaketaren

arrazoia, hau da, bat batean zuhurtzia-gabekeriak indarra lortzea, industrializazio prozesua izan

zen. Izan ere, prozesu horrek berarekin dakartza bat batean arrisku dimentsio berri batzuk.

Edozein ekoizpen industrialean, langileen bizitza edo osotasun fisikorako arrisku handiak

zekarren.

Gaur egun, berriz, bere oinarria batez ere trafikoan izango luke, hori baita esparrurik

arriskutsuena gaur egun. Horretaz gain, ingurugiroa ere modu masiboan kaltetu daiteke

zuhurtzia-gabekeriagatik. Zentral nuklearrak ere, modu masiboan osasun publikoa kaltetu

dezakete.

Beraz, esan daiteke kuantitatiboki zuhurtzia-gabekeriaz burututako delituak izugarri ugaritu

dira azken denboraldian.

Arau orokor bat bezala, esan beharra dago emaitza bat galdatuko dela beti zuhurtzia-gabekeriazko delitutzat ekintza bat jo ahal izateko.

Zigor Kodeak, numerus clausus sistema bat jarraitzen du. Hau da, zuhurtzia-gabekeria, soilik

espresuki portaera batean hala aurreikusten denean zigortuko da Zigor Kodeko 12. artikuluari

jarraiki. Aurreko kode penala, aldiz, beti zigortzen zen. Izan ere, Zigor Zuzenbidea izaera

subsidiarioa dauka, hau da, beste edozein aukera eraginkorra ez denean soilik erabiliko da eta

horretaz gain, izaera zatikatuta dauka ere; hau da, portaera bereziki gaitzesgarrien aurrean

erabiliko da Zigor Zuzenbidea.

Goazen orain, zuhurtzia-gabekeriaren berezitasunak aztertzera.

Lehenik eta behin, subjektuak ez du tipo penalak aurreikusten duen delitua burutu nahi.

Bestetik, tipoa burutzen da diligentzia edo arreta faltagatik. Hau da, modu arduratsuan ez

jokatzeagatik burutzen du delitua. Garrantzitsua da azpimarratzea azken ideia hori, hau da,

emaitza diligentzia faltari egotzi behar zaiola eta ez zoriari.

Zigor Kodearen 5. artikuluari jarraiki, ez dago zigorrik dolu edo zuhurtzia-gabekeriarik. Beraz,

horiek gabe ere ez da deliturik egongo.

Zuzenbide penalak, ezin ditu emaitzak debekatu, baizik eta soilik portaerak debekatu

ditzakeela. Zuhurtzia-gabekeria, doluarekin konparatuta, gaitzespen handiago bat dauka eta



6. Ikasgaia


Zigor Zuzenbidea II

44

horregatik, doluan saiakera zigortzen da. Izan ere, zuhurtzia-gabekerian, ez dago emaitzaren

bilaketarik eta beraz, ezin da asmoa edo saiakera zigortu, ez baitago. Beraz, saiakeraren funtsa

bera falta da saiakeraz zigortu ahal izateko.

6.2 Zuhurtzia-gabekeriazko tipoaren egitura.

Zuhurtzia-gabekerian, bi alderdi daude, objektiboa eta subjektiboa.

6.2.1 Alderdi Objektiboa

Hemen barnean, aztertu beharra dago kontu arauaren urrapena gertatu den edo ez (norma de

cuidado); hau da, subjektuak ez duela diligentziaz jokatu, baizik eta arduragabekeriaz. Horren

ondorioz, ekintza gaitzesgarria izango da.

Bigarrenik, kontutan hartu beharko da ea ondasun juridiko penala kaltetu edo arriskuan

jartzen duen edo ez; hau da, emaitza gaitzespena dagoela.

Alderdi objektibo hau, tipoaren alderdi objektiboaren barnean kokatu beharra dago. Izan ere,

alderdi objektibo honetan aztertu beharrekoa, nolabaiteko “kanpoko baldintzak” izango

lirateke.

a) Goazen kontu arauaren urrapena aztertzera (infracción de la norma de cuidado)

Honek suposatuko du desadostasun bat subjektu aktiboak burutu duen portaeraren eta

arretaz jokatuz gero burutu behar zuen edo galdagarri zitzaion portaeraren aurrean. Bi alderdi

bereizten dira kontu arauaren barruan, Jeschek autoreak bereizia. Desberdintze edo banaketa

hori honakoa izango litzateke.

Alde batetik, barne kontu araua izango genuke (norma de cuidado interna). Honek behartzen

gaitu arriskuaz ohartzera, arrisku horrek duen larritasunean.

Demagun kotxe batean goazela abiadura handian eta ez gara konturatzen benetan arriskutsua den

portaera bat burutzen ari garela. Kasu horretan, barne kontu araua dagoenez, badago gure portaera

arriskutsua dela atzematera behartzen gaituen obligazioa. Horregatik, zuhurtzia-gabekeria

inkontzientea zigortu daiteke.

Bestalde, kanpo kontu araua izango genuke (norma de cuidado externa). Honek suposatuko dugure kanpo portaera egokitu beharko dugula antzeman beharko genukeen arrisku horri; hau

da, barne kontu arauari.

Kontu arauaren urrapena, nola zehazten da baina?

Kontu arauaren urrapena dagoela zehazteko, lehen erabakia izango da ea kontu arauaren

urrapena objektiboki edo subjektiboki aztertu behar den.

Izan ere, objektiboki aztertu beharrak, suposatuko du guk baremo bat ezarriko dugula eta

muga horren arabera erabakiko dugula portaera batek kontu araua errespetatzen duen edo ez.Beraz, objektiboki minimo bat ezartzen ditugu eta horien arabera erabakiko dugu ea portaera




2012-2013

Zigor Zuzenbidea II

45

bat kontu araua urratzen duen edo ez.

Aldiz, subjektiboki definituz, perspektiba baloratiboa aldatzen da. Aztertu beharko dugu

pertsonak duen gaitasuna, trebezia; eta horren arabera erabakiko dugu kontu araua urratzen

duen edo ez.

Adibidez, gidatzeko beharrezkoak dira zenbait baldintza fisiko. Beraz, esaten badugu kontu araua

objektiboki zehazten dela, norbaitek ez baditu baldintzak betetzen, kontu arauaren urrapena egongo

litzateke. Aldiz, alde subjektibotik ikusita, pertsona horrek arretaz ariko balitz, ez luke urratuko.

Doktrinaren gehiengoak alde objektiboa defendatzen du, baina eztabaida bat dago. Eztabaida

horrek bere oinarria du honako adibidean:

Mediku batek, operazio mota bat burutzeko sistema berri bat aurkitu zuen, zeinaren arabera ez zegoen

arriskurik egongo pazienteentzat, ordura arte aplikatutako sistemaren bidez %10a hiltzen zelarik …

Hala ere, printzipioz, kontu arauaren zehazpena, alderdi objektiboaren arabera egin beharko

du. Honek suposatuko du beti aztertu beharko dugula ea portaera horrek elkarbizitzan

arriskuan jartzeko egokia den edo ez. Hau da, ikuspuntu objektibo batetatik, edozein

esparrutan ea arretaz jokatzen den edo ez. Balorazioa, ex ante perspektiba batetik burutu

beharko da, beraz.

Subjektiboki zehaztuko bagenu, printzipioz, Zigor Zuzenbidearen funtzio garrantzitsuena

zapuztuko litzateke. Hau da, ondasun juridikoen babespenaren funtzioa.

Kontu araua urratu den zehazteko irizpideak honako hauek izango lirateke:

Lehenik eta behin, portaeraren arriskugarritasuna kontutan hartu beharko da eta baieztatu

beharko da ex ante perspektiba batetik. Baina honen barruan, kasu desberdinak izango ditugu.

Hona hemen kasu horiek:

Portaera arriskutsuak ekiditeko beharra: testuinguru honetan kokatuko dira benetan oso

arriskutsuak diren portaerak eta inongo ekarpen sozial positiborik ekartzen dituztenak.

Horrelako kasu baten aurrean, arriskutsuak izango dira eta gainera, gradu honen barnean

kokatu beharko litzateke. Gradurik okerrena da. Izan ere, portaera mota horiek guztiz ekidin

behar dira.

Prestamen eta informazio betebeharra: supostu honetan daukagun egoera da, portaera

batzuk arriskutsuak izan daitezkeela eta horregatik, portaera horiek aurrera eraman baino

lehen, prestatzeko eta informatzeko betebeharra egongo da. Subjetuak bere portaera aurrera

eraman nahi du, baina ez emaitza, ez baitu hori bilatzen.

Egoera arriskutsuetan zuhur jokatzeko obligazioa: gaur egungo bizitza modernoak behartzen

gaitu arrisku batzuekin elkar bizitzera (trafikoa, planta nuklearrak …). Hala ere, egoera horietan

zuhur jokatzeko obligazioa izango du. Hori zehazteko kontutan hartu beharko dugu:

Onartutako arriskua den edo ez. Portaerak arriskutsuak dira baina gizarteak



6. Ikasgaia


Zigor Zuzenbidea II

46

onarturiko arriskuak dira, eta zuhur jokatuz gero, ez da arriskua zertan eman.

Lex artis. Ogibide zehatz bat arautzen duten araudiak jarraitzea. Normalean, ogibide

bat zenbat eta arriskutsuagoa izan, zehaztapen gehiago egongo dira protokoloan

ogibide hori aurrera eramateko.

Esperientzia. Aspektu batzuk oso arautuak daude eguneroko bizitzan. Baina badaude

beste arrisku iturri batzuk araudi berezirik ez daukatenak. Kasu horietan, esperientziak

esaten duena aztertu beharko da. Adibidez, neska bat oper bezala joan zela lanera 2

urtetako umea zaintzera. Ume hori oso lasaia zen eta ez zen ia inoiz mugitzen. 6

hilabetetan zehar egon zen umearekin eta bere izaera ezagutzen zuen. Beraz, egun

batean umea bakarrik utzi eta etxetik irten zen, eta umea bihurrikeri bat egin eta

azkenean lesio larriekin amaitu zuen.

Egoera atipikoak. Demagun, errepide batean dagoen marra jarrai batean printzipioz

ezin dela beste karrilera pasa. Baina gure karriletik alderantzizko norabidean kotxe bat

dator eta kasu horretan, zuhur jokatu ahal izateko, kontu araua urratu beharko da,

istripu bat ekiditeko.

Orain arte azaldutakoa kontutan hartuta, esan beharra dago badagoela printzipio bat bizitza

sozialean parte hartzen duten pertsonentzat: Konfiantza printzipioa. Hau, irizpide osagarri bat

izango da, jakiteko portaera bat zuhurra den edo ez. Honek suposatuko du bizitza sozialean

jarduten dugunok, printzipioz eskubidea dugula espektatiba bat edukitzeko. Besteek arauak

errespetatuko dituztenaren espektatiba, hain zuzen.

b) Goazen orain, emaitza eragitearen azterketa burutzera, eta egozpen objektiboarena.

Emaitza delituetan, kontu arauaren urrapena berekin ekarriko du, emaitza ematen dela,

besterik gabe. Izan ere, portaera hutsezko delituetan, ez dago emaitzarik eta beraz, tipoak

deskribatzen duen alderdi objektiboa bete beharko da, kontu araua urratuz, erantzukizun

penala eskatu ahal izateko.

Zuhurtzia-gabekerian beti emaitza bat galdatzen da, egite hutsezko delituak salbuespen bat

delarik. Baina, zergatik galdatu emaitza? Izan ere, edozeinek esan dezake, kontu arauaren

urrapenaren intentsitatea, bera dela eta portaeraren gaitzesgarritasuna berdina dela emaitza

egon edo ez egon. Beraz, zergatik galdatzen da emaitza?

Emaitza galdagarria da, doktrinaren hitzetan, segurtasun berme bezala jarduten duen muga

izango litzatekeelako. Emaitza zantzu bat izango da portaeraren arriskugarritasunarena.

Emaitzatik abiatuz, kontu arauaren urrapena arriskutsua dela esan dezakegu. Beraz, emaitza,

portaera arriskutsua delaren garantia bat izango litzateke.

Gogoan izan behar dugu, badaudela kasu batzuk emaitzarik galdatzen ez dutenak. Kasu horiek,

legegileak ikusi duenean estatistikoki kontu arauaren urrapen batek kalte ugari sortzen dituela

izango dira. Kalte hori gertatu baino lehen esku hartzea beharrezkoa litzateke. Adibidez, trafiko

delituetan (abiadura handian gidatzea). Horiek salbuespeneko kasuak izango dira, eta soilik

justifikatu daitezke, esan bezala, estatistikoki kalte ugariak sortzeko arriskua badago.

Emaitza bat portaerari egozteko, konprobatu beharko da kausalitate harremana dagoen




2012-2013

Zigor Zuzenbidea II

47

baldintzen baliokidetzaren teoriaren arabera, eta horrekin batera, egozpen objektiboa dagoen

ere konprobatu beharko da. Azken hau baztertuko da, hau da, ez dira emango supostu

desberdinetan :

Arrisku bat sortu bada ere, emaitza aurreikusgarria ez denean. Adibidez, taberna

batean lan egiten duen norbaitek astero arrautza dozena pila bat erosten dituela eta

erabiltzerakoan, norbaiti salmonela eragiten diola eta azkenean hil egiten dela. Kasu

horretan, azken emaitza heriotza da baina aurreikusgarria ez zenez ez zaio egozgarria

izango. Bai lesioak, baina ez emaitza.

Emaitzak lege-haustearekin zerikusirik ez badauka. Norbaitek autopistatik gehiegizko

abiadurarekin gidatzen doa eta pertsona batek bere buruaz beste egiten du errepidera

jausiz. Kasu horretan, heriotza hori ezin da lotu lege-haustearekin.

Portaera alternatibo batekin ere, emaitza eragingo balitz. (cocaina eta novocainaren

adibidea). Ahuntza hilearen kasua.

6.2.2 Alderdi Subjektiboa

Hemen aztertu beharko dugu ea subjektuak burututako portaera nahi duen edo ez. Hau

elementu positiboa izango litzateke.

Horrekin lotuta, kontutan hartu beharko da ea subjektuak tipo penala burutu nahi ez duen.

Hau elementu negatiboa izango litzateke.

6.3 Zuhurtzia-gabekeria Motak.

Irizpide desberdinen arabera, mota desberdinak:

a) Eduki Psikologikoaren arabera.

Zuhurtzia-gabekeria Kontzientea: subjektuak ez du emaitza eragin nahi, baina kontziente da,

badaki bere portaera arriskutsua dela eta emaitza sor dezakeela.

Zuhurtzia-gabekeria inkontzientea: subjektuak ez du emaitza sortu nahi, baina bera ez da ere

kalte hori sortzeko aukeraz ohartzen. Beraz, ez da kontziente bere portaerak sor ditzakeen

kalteez. Hala ere, galdagarri zitzaion ohartzea.

Adibidez, tabernari batek erosten ditu kontserba latak eta denbora pasa ahala, berak ez du ezta

pentsatu ere egiten latak egoera txarrean egongo direnik eta beraz erabiltzen ditu. Baina kasu horretan

galdagarri zitzaion.

b) Larritasunaren arabera

Zuhurtzia-gabekeria larria edo arina den jakiteko Silvela autoreak emandako irizpidea da:

Zuhurtzia-gabekeria larria izango da baldin eta gertatu den kontu arauaren urrapena izan bada,

subjektu arduragabeenak ere errespetatuko lukeen arau baten urrapena. (infracción de la

norma de cuidado que hubiese respetado hasta el sujeto menos cuidadoso).



6. Ikasgaia


Zigor Zuzenbidea II

48

Adibidez, bereziki axolagabea den norbaitek ere baldin badaki ezin dela 2 urteko ume bat lehorgailu

batekin bainera baten ondoan utzi, arriskutsua izango da.

Espainiar Auzitegi gorenak esan ohi du, hori konplikatuegia dela eta beraz,

Zuhurtzia-gabekeria arinaren arabera, kontu arauaren urrapena ez da horren larria. Esandaiteke soilik pertsona arduratsuek errespetatuko lukeen arauak ez errespetatzea.

Jurisprudentzia aztertuta, gehien hartzen dena kontutan izango da portaeraren

arriskugarritasuna. Hau da, emaitza sortzeko probabilitatea handia den edo ez, eta baita

jokoan dagoen ondasun juridikoa zein den.

Honekin lotuta, arriskuaren balorazio soziala ere kontutan hartzekoa da. Hau da, badaude

parametro batzuk non arriskuak gizarteak onartzen dituen. Testuingurua ezagutuz, sozialki

sortzen den arrisku maila kontutan hartuko da.

Larritasunaren araberako irizpidea, garrantzitsuena da. Izan ere, larria denean delitua izango

da. Aldiz arina bada, faltatzat hartuko da.

6.4 Asmoz Gainditzea.

Hemen gertatzen dena da, subjektuak burutzen duen doluzko tipoarekiko esanahi penal

desberdina duen tipo penal bat burutu nahi du. Beraz doluzko tipo penal bat burutzen duen

subjektu bat egongo da, baina berak burutu bahi duena, esanahi penal desberdina duen tipoa

da.

Adibidez, norbaitek beste pertsona bat lesionatzeko doluz aritzen da baina azkenean pertsona hil egiten

da. Beraz, benetan burutzen dena eta burutu nahi zena, desberdina da.

Honi ematen zaion tratamendu juridikoa, tradizionalki, 1995ko Kode Penala aurretik, versari in

re illicita printzipioa aplikatzen da. Horren arabera, pertsona batek zuzenbide kontrakoa den

portaera bat aurrera eramaten baldin badu, hortik eratortzen den edozein emaitza egotziko

zaio, naiz eta emaitza hori aurreikusgarria ez izan eta dolu eta zuhurtzia-gabekeriarik ez egon.

Honen arabera, aurreko adibidean subjektuari heriotza egotziko genioke.

Emaitza aurreikusgarria bada, kondenatuko genuke lesio delituagatik eta zuhurtzia-

gabekeriazko giza hilketa delitu batengatik, emaitza hori aurreikusgarria balitz.

Documents

6. Ikasgaia - Zuhurtzia-Gabekeriazko Tipoa Eta Asmoz Gaindiko Kausak