80

A Billarda nº 4

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Xornal escolar do CEIP nº 1 Tui

Citation preview

3333

Hai catro anos presentei o Proxecto de Dirección do C.E.I.P Nº1 de TUI para o período 2004-08. Era un

Plan de actuación que recollía AS NECESIDES DO COLEXIO E AS PROPOSTAS DE MELLORA.

Quizá era un pouco ambicioso e utópico, pero si que era real, elaborado para o NOSO CENTRO E

DESDE O NOSO CENTRO.

A avaliación da súa posta en práctica considero, foi moi positiva,A avaliación da súa posta en práctica considero, foi moi positiva,A avaliación da súa posta en práctica considero, foi moi positiva,A avaliación da súa posta en práctica considero, foi moi positiva, xa que os obxectivos propostos no Proxecto foron acadados nun 90% : organización e xestión transparente, democrática e participativa do Centro a través do diálogo e o con-senso, apertura do Colexio ao entorno e a toda á comunidade, aumento considerable da matrícula, mellora e reestructuración das instalacións, creación da ANPA e participación das familias na vida do Centro, incremento notable da oferta de activi-dades extraescolares, regularización do transporte escolar, creación dos servizos de COMEDOR e TALLER DE XOGOS, reivindicación de aumento de persoal docente: especialistas de Pedagoxía Terapéutica, Logopeda, Orientadora, mestra de Re-lixión Evanxélica, etc......

Aproveito esta ocasión para dar as grazas pola colaboración e participación de toda a comunidade educativa: alum-Aproveito esta ocasión para dar as grazas pola colaboración e participación de toda a comunidade educativa: alum-Aproveito esta ocasión para dar as grazas pola colaboración e participación de toda a comunidade educativa: alum-Aproveito esta ocasión para dar as grazas pola colaboración e participación de toda a comunidade educativa: alum-nado, familias, profesorado, persoal non docente, e tamén como non, a incansable participación do Concello de Tui e da Ad-nado, familias, profesorado, persoal non docente, e tamén como non, a incansable participación do Concello de Tui e da Ad-nado, familias, profesorado, persoal non docente, e tamén como non, a incansable participación do Concello de Tui e da Ad-nado, familias, profesorado, persoal non docente, e tamén como non, a incansable participación do Concello de Tui e da Ad-ministración Educativa, QUE FIXERON QUE O NOSO PROXECTO SE FIXERA ministración Educativa, QUE FIXERON QUE O NOSO PROXECTO SE FIXERA ministración Educativa, QUE FIXERON QUE O NOSO PROXECTO SE FIXERA ministración Educativa, QUE FIXERON QUE O NOSO PROXECTO SE FIXERA REALIDADE. REALIDADE. REALIDADE. REALIDADE.

Foron catro anos longos e moi duros de grandes traballos e esforzos; todo para Foron catro anos longos e moi duros de grandes traballos e esforzos; todo para Foron catro anos longos e moi duros de grandes traballos e esforzos; todo para Foron catro anos longos e moi duros de grandes traballos e esforzos; todo para

conseguir A MISIÓN DO NOSO CENTRO: Pconseguir A MISIÓN DO NOSO CENTRO: Pconseguir A MISIÓN DO NOSO CENTRO: Pconseguir A MISIÓN DO NOSO CENTRO: Proporcionar, dentro dun bo clima de tra-roporcionar, dentro dun bo clima de tra-roporcionar, dentro dun bo clima de tra-roporcionar, dentro dun bo clima de tra-ballo e con afán de mellora contínuo:ballo e con afán de mellora contínuo:ballo e con afán de mellora contínuo:ballo e con afán de mellora contínuo:

• Unha formación integral e personalizada do ser humanoUnha formación integral e personalizada do ser humanoUnha formación integral e personalizada do ser humanoUnha formación integral e personalizada do ser humano, que fomente os principios democráticos de convivencia: respeto, democracia, tolerancia, amizade, xustiza, paz, liberdade, solidariedade……; e o espiritu crítico.

• Unha formación académicaUnha formación académicaUnha formación académicaUnha formación académica que faculte ao noso alumnado a dominar as habilidades instrumentais básicas: comprensión e expresión oral e escrita, en galego e en castelán, e cálculo matemático que lle permita a resolución de problemas da vida cotiá; todo dentro dun marco de colexio activo e creativo que prioriza aprendizaxes significativas, reflexivas e intelixentes.

.........tendo presente as necesidades do noso entorno do que tratamos de ser un referente cultural e un instrumento de nivelación social.

Despois dunha intensa reflexión, tamén son consciente dos erros cometidos, Despois dunha intensa reflexión, tamén son consciente dos erros cometidos, Despois dunha intensa reflexión, tamén son consciente dos erros cometidos, Despois dunha intensa reflexión, tamén son consciente dos erros cometidos, que nunca os considrei como un fracaso, senón como punto de partida parar cambiar o método de traballo, novas estratexias de actuación e sobre todo como base para como base para como base para como base para innovar cun afán de mellora contínuo.innovar cun afán de mellora contínuo.innovar cun afán de mellora contínuo.innovar cun afán de mellora contínuo.

A pesar dos fallos e dos logros acadados, NON ESTÁ TODO FEITO, QUEDA MOITO CAMIÑO POR NON ESTÁ TODO FEITO, QUEDA MOITO CAMIÑO POR NON ESTÁ TODO FEITO, QUEDA MOITO CAMIÑO POR NON ESTÁ TODO FEITO, QUEDA MOITO CAMIÑO POR PERCORRER, PERCORRER, PERCORRER, PERCORRER, e ademais É PRECISO CONSOLIDAR AO 100% O PROXECTO INICIADO. POR ESO, CONTANDO CO APOIO E COLABORACIÓN DA COMUNIDADE EDUCATIVA, CON GRAN ENTUSIASMO, E CON NOVAS PROPOSTAS PRESENTO O PROXECTO DE DIRECCIÓN PARA O PERÍODO 2008-12.

José Casas Freire.José Casas Freire.José Casas Freire.José Casas Freire.

PROXECTO DE

DIRECCIÓN

2008-2012

Presentado por: José Casas Freire.

C.E.I.P Nº1 TUI

5

6666

7777

8888

9999

10101010

11111111

12121212

13131313

14141414

15151515

16161616

17171717

18181818

19191919

20202020

21212121

22222222 22222222

23232323

24242424

25252525

26262626

27272727

28282828

29292929

30303030

31313131

32323232

33333333

34343434

35353535

36363636

37373737

38383838

39393939

40404040

41414141

42424242

43434343

44444444

45454545

46464646

47474747

48484848

49494949

50505050

51515151

52525252

53535353

54545454

as orellas.

55555555

56565656

57575757

58585858

59595959

60606060

61616161

Yuntanzas de sufridos progenitores fuerzan hechos y derechos, cuitas y desagravios a la par de los pacientes didácticos que inducen a los aprendices a meter en sus sesos letras e números, montes e valles e físicas e químicas que, al fin, estamos todos hechos. Asociados en el bien común de aumentar alegrías e disminuir penas buscamos que se ejerciten en actividades extras e fuera del lectivo or-dinario a así trocarse en extraordinarias. Más las cosas enseñadas e aprehendidas deber es el compartirlas e facer encuentros e torneos con los rapaces e enseñantes de otras aulas donde dicen enseñar e aprender para así ganar el bien común que es de uno e de todos. Cultivar la chanza e la fiesta tampoco debe quedar de lado que de afrentas está el orbe lleno e gosta tener en alta estima la risa, la música, la danza, la pintura, la literatura e otras artes e los juegos que encaminan a la grandeza del espiritu y el cuerpo que si las escrituras sagradas dicen que se separarán algún día, es deber de nosotros que mucho tarden e vivan juntas con grande amor. Finalmente e para que demos fe de cuanto se dice e face

e quede constancia destas letras en imprenta (“gratia deo a Gutemberg”), dar a los comendadores deste noble recinto e de la leal ciudade de Tui, comerciantes altruístas, servidores del pecunio como es su deber para medrar cuentas propias e contribuir al crecimiento de la bolsa del Re-ino, las gracias que les debemos e merecemos toda la servidumbre e que aprobarán los mayores e los menos. Si me olvido de algo ruego me sea perdonado; esta sociedad de madres e padres que ayudan a sus vástagos, enseñantes e au-toridades solo desea eso, auxiliar en lo posible e volver a su morada con más sabiduría e menos enojo recibida de ellos. En paz con todos e esperando que las materias fuesen todas aprehendidas por zagales e aprobadas, con consentimiento, de maes-tros, descansemos, pues, en el estío e nos veamos nuevamente a la caída de la hoja, que lo cógnito nunca sacia lo incógnito e siempre debemos avanzar como carabela colombina por los siglos de los siglos. VALE

62626262

63636363

64646464

65656565

66666666

67676767

Moitas familias e docen-tes, preguntámonos se realmente é posible educar sen levantar a voz. Berrando, pretendemos na maioría dos casos impoñer unha autoridade que non soubemos gañar doutro modo.

¿Serven de algo os ser-móns, as repeticións constantes, os malos modos?. Se serven de algo, en todo caso, é de mal exem-plo. Os berros impiden que se es-coite o contido da comunicación, aínda levando a razón, acabamos perdendoa polas formas.

Intentemos tratar aos nosos fillos e aos noso alumnado como se fosen invitados. Seguro que a unha visita non lle dicimos a berros: ¡ven cear dunha vez! ¿Realmente é tan difícil amosar serenidade e manter a calma?

Pois sí estimadas familias e compañeir@s, a cruel realidade e as experiencias que imos tendo ao longo da nosa profesión como pais ou nais e como mestres, amosan como cada día a tarefa de educar e ensinar é máis difícil.

No ensino todos somos parte importante: familia e fillos, profesorado e alumnado, a Admi-nistración, os cidadáns, a socie-dade no seu conxunto. “Ser parte” implica que exista unha participa-ción real, responsable e activa. Esto require un compromiso por parte de todos, unha presenza, intervención e acción.

Moi polo miúdo escoitamos

dicir: - Aos pais: “Só sei que non

teño tempo.....” - A o s m e s t r e s : “ E

que...acábaseme a pacien-cia....”

- Á A d m i n i s t r a c i ó n : “Rematouse o presuposto...”

- Ao alumnado: “Reclaman atención,...¡estamos sós!...” Escoitamos falar moito aos

Partidos Políticos, á Administra-ción, a outras Institucións e sobre todo aos medios de comunicación da MELLORA DA CALIDADE DO EN-SINO.... Pero, ¿de quen depende a Calidade do Ensino que a nova Lei (LOE) profesa?

Probablemente, será que se nos está pedindo unha participa-ción activa e real de tódolos secto-res da comunidade educativa na vida dos Centros. Quizáis se todos aportamos o noso gran de area...

- AS FAMILIAS: MÁIS PAR-TICIPACIÓN E INTERESE.

- OS MESTRES: MÁIS EN-TUSIASMO E AMOR.

- A ADMINISTRACIÓN: MÁIS MEDIOS E DIÑEIRO.

- O ALUMNADO: MÁIS MO-TIVACIÓN E ATENCIÓN. ¿Poderíamos entre todos

contribuir a ese ENSINO DE CA-LIDADE? O PAPEL PROTAGONISTA CO-RRESPONDE ÁS FAMILIAS E AOS DOCENTES. ESTÁN EN PRIMEIRA LIÑA, EN CONTAC-TO DIRECTO COS NENOS. � A FAMILIA É A INSTITU-

CIÓN UNIVERSAL QUE CONTITÚE O SOPORTE BÁ-SICO DA EDUCACIÓN. A educación comeza aquí, onde se aprenden condutas, roles e as formas de reaccionar ante con-flitos. Está comprobada a importancia

da dimensión afectiva nas relacións familiares. O estilo educativo ba-seado no amor (avaliación positiva dos fillos, interese e apoio emocio-

nal), xunto coa coherencia na apli-cación das normas, tradúcese en principios de igualdade e orienta-ción ás necesidades do outro.

Tamén se puxo de manifesto que aínda que a familia cambiou moito, en España segue a ser un encontro entre xeracións, onde os avós xogan un papel de “gardiáns” da estabilidade familiar. Para estes cambios significativos experimen-tados nas últimas décadas no seo das familias, ¿está a sociedade o suficientemente preparada?

A familia tradicional, constituí-da por pais e fillos unidos por vínculos de sangue, experimentou variacións significativas. Incremen-touse o número de adopcións, xurdiron novos vínculos afectivos e de convivencia. Hai familias mono-parentais. Outras incorporaron un membro procedente doutra relación despois duna rotura. Se xa de por sí a educación non é tarefa doada, estes cambios na estructura fami-liar corvíntena en algo máis com-plexo que require predisposición, preparación, paciencia e criterio.

¿Dispoñemos as familias

dunha formación específica para desempeñar a nosa función?. Polo miúdo buscamos receitas máxicas pero non existen fórmulas estándar aplicables sin máis. Cada neno e cada familia son únicos, ao igual que cada alumno, profesor e grupo de clase son diferentes. Ante todo hai que partir dun ENFOQUE POSITI-VO E PREVENTIVO. Resulta difícil educar na indecisión, a culpabilida-de, o reproche e a queixa constan-te. É preciso aprender, observar, analizar, e tomarse tempo para a reflexión. Hai que dialogar, barallar

FAMILIA, ESCOLA, O GRUPO DE IGUAIS..... E A EDUCACIÓN DOS NOSOS FILLOS

68686868

alternativas e tomar decisións desde a flexibilidade. A FAMILIA É UN SISTEMA. Os nenos “son” en función das relacións que esta-blecen cos membros da familia. É moi probable que observemos con-dutas diferentes segundo estén na casa, no colexio, na rúa, sós, cos avós, amigos ou ante unha visita.

É probable que a cercanía e

implicación tan directa que temos cos fillos nos impidan ter unha visión clara e obxectiva dos seus comportamentos. Antes de colgar unha etiqueta a un cativo, é preci-so escoitar as opinións das fami-lias, profesorado, orientadores, compañeiros do neno, outros pro-fesionais e familiares, coñeci-dos...Esto rematará con etiquetas falsas que non fan máis que difi-cultar o cambio e a mellora. De entrada nunca debemos tratar a un neno como un caso “perdido”. Cando se lle transmite confianza nas súas posibilidades aumenta significativamente a probabilidade de que responda ás expectativas que temos deles.

¿Por qué se comporta así?

Con frecuencia cometemos o erro de atribuír a conduta a factores como a xenética e a herencia. In-fravaloramos a influencia que ten o ambiente, o entorno, a socieda-de. Probablemente un dos maiores premios que se poden dar a unha conduta é prestarlle atención. OS CATIVOS RECIBEN ATENCIÓN CANDO SE ESTÁ CON ELES, NON OS MIRAMOS AOS OLLOS OU SE PRONUNCIA O SEU NO-ME, MESMO CANDO SE LLES RIFA. Para producir un cambio positivo no seu comportamento é preciso dirixir a atención hacia as condutas positivas e adecuadas e retirando as que non o son. En xeral, somos xenerosos coa críti-ca, detectando o que está mal; e tacaños coa loubanza, cando debe-ríamos derrochar halagos en públi-co e reducir as reprimendas e fa-

celas con discreción. Esto aumen-tará o benestar de moitos fogares e evitaría bastantes conflitos. Gran parte da enerxía que se consume en resolver os conflitos podería invertirse na súa pre-vención... ¿Escoitamos aos fi-llos? ¿Dialogamos con eles? ¿Poñémonos no seu lugar? ¿Entendemos as súas razóns? ¿Adicámoslle un tempo dia-rio?.....O conflito tamén brinda oprtunidades para mellorar no futuro, para renovar a confian-za. Pon a proba a nosa empatía, capacidade de diálogo e creati-vidade. Pero require unha acti-tude constructiva. A SOLUCIÓN AOS CONFLITOS NON SOE SER UNHA CONSECUENCIA DUNA IMPOSICIÓN AUTORITARIA. � A EDUCACIÓN CONTINÚA

NA ESCOLA. Na escola é onde se postula a conduta modélica do docente, o uso das normas para exercitar o autocontrol, a participación na toma de decisións, a promo-ción da reflexión, a empatía, a solución e xestión de confli-tos, a regulación das emo-cións..... Debemos recordar que os promotores e verdadeiros educadores somos as fami-lias. Moitas veces delegamos esta función nos mestres pero quitámoslles a autoridade que precisa para realizala. Pouca autoridade poden facer valer os pais ante os seus fillos se desautorizan aos mestres. O ensino é unha das activida-des profesionais que máis estrés xenera. Tanto maior canto máis vocacional é o docente e máis alto coloca o seu listón de expectativas. Os mestres vémonos so-metidos a unha gran presión psicolóxica. Por un lado o desempeño da nosa función, adaptación ás sucesivas re-formas educativas, desmoti-

vación e falta de respeto do alumnado, sufrimos a descon-fianza, pasividade e desauto-rización dos pais, falta de recoñecemento social. Os docentes son “modelos” para o alumnado, pero se están “queimados”, difílmente po-derán ser bos transmisores.

Resulta incríble ver casos de vio-lencia, ameazas e agresións a do-centes procedentes do alumnado e familias,......Estes feitos requiren unha reflexión serena e profunda. ¿A que mellora da Calidade do Ensino podemos aspirar nun con-texto coma este? GAÑARSE A AUTORIDA-DE: Hoxe máis que nunca os cati-vos precisan uns límites razoables. Pero o establecemento das nor-mas debe comenzar no ámbito familiar. É difícil educar a un neno que chega á escola sen coñecer o significado da palabra ”NON”. Tendemos asociar a autori-dade con castigo ata chegar a confundir ambos termos. A verda-deira autoridade é algo que se logra día a día, desde a razón, o criterio e a coherencia. E pérdese coa desautorización, arbitrarieda-de, castigo sistemático que acaban por perder a eficacia e carecer de sentido. É difícil actuar con xusti-za. Algúns pais e mestres confun-dimos o estilo democrático coa permisividade ou con unha actitu-de paternalista e sobreprotectora tanto ou máis perxudiciais que o estilo autoritario. O CASTIGO DEBERÍA SER O ÚLTIMO RECURSO, só aplicable cando as estratexias educativas fracasaron. SE QUEREMOS GA-ÑAR A AUTORIDADE, DEBEMOS

69696969

TRATAR QUE O CASTIGO SEXA O XUSTO, EFICAZ, RAZOABLE, INDI-VIDUALIZADO, ACORDADO PRE-VIAMENTE, APLICADO CON SERE-NIDADE E PROPORCIONAL Á CON-DUTA. A DISCIPLINA É UNHA VA-RIABLE ESENCIAL NA CRIANZA DOS FILLOS. Varía coa edade. Non hai xeito correcto de criar aos fillos... Os profesionais póden darnos moitas recomendacións.... Pero, ¿cal é a cla-ve? Polo xeral, os nenos queren com-placer aos pais. Os pais, se son sabios, integran este deseo de complacer as súas actividades disciplinarias. Cando os pais amosan a súa alegría polo com-portamento que lles agrada, esto re-forza o bo comportamento do cativo. As familias transmiten os seus métodos de disciplina e as súas ex-pectativas aos nenos de xeración en xeración. Cando os intentos de discipli-nar aos fillos non teñen éxito, póde ser beneficioso consultar a alguén fora da familia para que nos ofrezan suxerencias. Os profesionais póden facilitar información sobre o xeito de pensar e de desenvolvemento do neno, e suxerir métodos para modificar o comportamento.

� O GRUPO DE “IGUAIS” MARCA A SOCIALIZACIÓN DOS CATIVOS E AS SÚAS ACTITUDES. Non olvi-demos que a interacción co medio, cos grupos de amigos, os compañeiros de barrio, de aula,.... a sociedade en xeral, fomenta a atracción polo risco, a sobrevaloración das propias capaci-dades, os valores tan fundamentais para a convivencia xa son historia, moitas veces queremos que sexan transmitidos de palabra, sen levalos á práctica. ¿Non sería mellor transmi-tir estes valores desde a súa viven-cia?

A transmisión de actitudes é tan importante coma a de coñece-mentos. A transmisión dos valores comeza no fogar e desenvólvese no ámbito escolar. Pero os pais dispoñen cada vez de menos tempo para com-partir cos seus fillos, que moitas ve-ces chegan á casa colgando coa chave no pescozo. ¿Quen os educa? ¿A televisión? ¿Internet? ¿Unha persoa contratada que descoñecemos?. Quizá sexa urxente avanzar máis na CONCILIACIÓN da vida laboral e familiar.

OS AUTÉNTICOS VALO-RES FÓRXANSE DESDE A CONVI-VENCIA. A EDUCACIÓN ESTÁ

NECESITADA DA RECUPERACIÓN DOS VALORES: respeto, coopera-ción, xustiza, soliedariedade, hon-radez, liberdade, responsabilidade, constancia....., son valores de moi-to calado nunha sociedade materia-lista na que prima a imaxen, o fácil e o individualismo.

Reflexionemos en torno a este aforismo latino “A palabra en-seña pero o exemplo arrastra”: que os cativos sexan arrastados polo que ven na casa, na escola, na rúa,........esa “VIVENCIA DA CONVIVENCIA E DE VALORES”.

TODOS SOMOS A CLAVE DO ÉXITO EDUCATIVO DOS NO-SOS FILLOS. “A SOCIEDADE NA QUE VIVIMOS NON É UNHA HERENCIA DOS NOSOS AVÓS, É UN PRÉSTAMO DOS NOSOS FILLOS”........

José Casas Freire: pai e mestre.

70707070

71717171

72727272

73737373

74747474

75757575

76767676

77777777

78787878

Rematamos unha etapa importante na vida do noso Centro. O proxecto de dirección que se levou a cabo durante estes catro anos, marcou o inicio dunha serie de innovacións, das cales o noso colexio foi pioneiro: comedor esco-lar, taller de xogos,...., ademáis dunha re-novación total das intalacións do colexio. A maioría dos obxectivos recollidos no Proxecto para o período 04-08 foron aca-dados grazas ao empeño de toda a comuni-dade educativa, alumnado, profesorado, a labor da ANPA e demais persoal vinculado co centro. Desde aquí queremos dar as grazas á boa disposición amosada polo Concello, asociacións locais e á colabora-ción sempre aberta da admón. Educativa.

Para o vindeiro curso tentaremos manter polo menos a plantilla actual de profesorado para dar demanda ás necesidades educativas de todo o alumnado. Despedimos con agarimo ao profesorado que estivo desempeñando entre nós a súa labor docente este curso. Aínda que só foi duran-te un curso, queremos agradecerlle o inte-rés amosado por axudarnos a construir o noso colexio. ESPERAMOS VOLVER A VE-LOS O CURSO QUE VEN. Un ano máis participamos no Deporte en idade escolar. Acadamos moi bos resulta-dos. Grazas a todos os que colaboraron neste eido para que este soño se fixese realidade.

No vindeiro curso comenza outro período de catro anos, para o que se presentou outro Proxecto de dirección. É un Proxecto de todos, froito da reflexión e avaliación do anterior, que trata de consolidar o camiño iniciado, ade-mais de propoñer outros novos obxectivos. Pa-ra mellorar a Calidade do Ensino no noso Cen-tro.

Estamos traballando para mellorar outros aspec-tos que están recollidos na LOE a través da fi-gura dos distintos dinamizadores: A biblioteca escolar, a convivencia, Novas Tecnoloxías e Nor-malización Lingüística. Grazas polo seu traballo desinteresado a maiores da súa labor como do-centes. Tamén agradecer a participación doutro profeso-rado nas responsabilidades que teñen encomenda-das para o mellor funcionamento do colexio.

Este curso tamén remata o mandato da Direc-tiva da ANPA. Desde aquí queremos agradacer unha vez máis a súa labor calada, desinteresa-da (a veces non agradecida) e a súa dispoñibili-dade que amosaron para

Desde este curso hai dous e ata tres ordena-dores por aula. Algunhas aulas teñen conexión a Internet. Estamos dando os pasos para tóda-las aulas teñan esta conexión.

traballar conxuntamente co Claustro de Pro-fesorado.

Este ano demos un paso máis na regulariza-ción do Transporte escolar.

Valoración do curso: POSITIVA, a pesar dos atrancos e dificultades que atopamos. PRECISA-MOS DO TRABALLO, SUXERENCIAS E DA CRÍ-TICA CONSTRUCTIVA DE TOD@S PARA FACER UN COLEXIO VIVO, E SOBRE TODO DA COLA-BORACIÓN DAS FAMILIAS PARA CONTINUAR CO TRABALLO INICIADO.

Contaremos no curso 08-09 con 40 NOVOS ALUMNOS. ¡¡¡ BENVIDOS Á FAMILIA DO C.E.I.P Nº1 DE TUI !!!

Comezamos as clases o xoves 12 DE SE-TEMBRO ás 9:15 horas (dende 4 anos a 6º de Primaria). Infantil de 3 anos comen-zarán coa incorporación progresiva.

79797979