EGUZKI BERRI 91.alea

JJJJJJJJOOOOOOOOXXXXXXXXEEEEEEEEMMMMMMMMIIIIIIIIEEEEEEEELLLLLLLL BBBBBBBBAAAAAAAARRRRRRRRAAAAAAAANNNNNNNNDDDDDDDDIIIIIIIIAAAAAAAARRRRRRRRAAAAAAAANNNNNNNN HHHHHHHHEEEEEEEERRRRRRRRRRRRRRRRIIIIIIII IIIIIIIIKKKKKKKKAAAAAAAASSSSSSSSTTTTTTTTEEEEEEEETTTTTTTTXXXXXXXXEEEEEEEEAAAAAAAA

AAAAAAAATTTTTTTTAAAAAAAAUUUUUUUUNNNNNNNN 2011ko ABENDUA 2011ko ABENDUA 2011ko ABENDUA 2011ko ABENDUA 91919191. alea . alea . alea . alea 2 euro 2 euro 2 euro 2 euro

Joxemiel Barandiaran H.I

AURKIBIDEA

GURASOEN TXOKOA............................................................... 1-2 ERREPORTAJEA........................................................................ 3-6 HITZEKIN JOLASEAN ......................................................... 7-25 BERRIAK................................................................................. 26-31 BAT ETA BESTE ................................................................... 32-33 JOXEMIEL GOGOAN...............................................................34-38 DENBORA-PASAK...................................................................39-42 LEHIAKETA.................................................................................. .43

Joxemiel Barandiaran H.I GURASOEN TXOKOA

Eguzki Berri 91 1

GURASOEN TXOKOA.

- MUGIKORTASUN EGUNA

Irailaren 30ean”Mugikortasun eguna” ospatu genuen Ataunen.

Arratsaldeko 16:30 ean, Joxemiel Barandiaran herri ikastetxean elkartu

ginen hainbat guraso eta ume bizikletak eskuetan eta kaskoak buruan

jantzita genituela. Eskolatik abiatu eta lehenbizi Mediku etxearaino jaitsi

ginen errepidez eta ondoren Intxaurrondo atzetik bueltan berriro itzuli

ginen eskolaraino. Ondoren txokolatearekin bokadiloa askaldu genuen

guztiok.

- GURASO ELKARTEKO KIDE BERRIAK

Urrian Guraso Elkarteko kide berrien aukeraketa izan zen. Hona

hemen aurtengo ikasturterako guraso elkarteko taldearen osaketa:

- Eneko Erauskin ( HH 2) - Nagore Urdangarin ( HH 3A)

- Ana Rosa ( HH 3B) - Aintzane Aizpurua ( HH 4A)

- Ainhoa Urdangarin ( HH 4B) - Izaskun Mintegi ( HH 5A)

- Eider Imaz ( HH 5B ) - Arantzazu Apalategi ( LH 1)

- Iñaki Imaz ( LH 2A ) - Inma Diego ( LH 2B)

- Dana Johnson ( LH 3 ) - Maite Goikoetxea ( LH 4 )

- Nekane Aldasoro ( LH 5 ) - Maritxu Barandiaran ( LH 6 )

- GAZTAINA JANA

Azaroaren 26an, iluntzeko 8etan gaztaina jana egin genuen Joxemiel

Barandiaran ikastetxean. Bertan hainbat ume eta guraso elkartu

ginen (90 lagun inguru), nahiko patata tortila eta gaztaina jan

genituelarik. Tartean Lazkaoko Joxemiel Barandiaran musika

eskolako trikitilariek giroa alaitu zuten.

Joxemiel Barandiaran H.I GURASOEN TXOKOA

Eguzki Berri 91 2

MENDI IRTEERAK (2011-2012)

Urtebeteko geldialdiaren ondoren, aurtengo ikastaroan berriz ere mendi irteerak antolatzen hasi gara eskolaz kanpoko kirol arduradun eta zenbait gurasoen ardurapean. Jadanik bi ibilaldi antolatu ditugu. Lehendabizikoa (urriaren 30ean) Lauztierreka ingurua ezagutzeko, eta bigarrena (azaroaren 27an) Aitzarte aldea. Lehen irteera hauek, oso harrera ona izan dute eskolako ikasle eta gurasoen aldetik. 56-58 lagun inguru bildu dira batezbeste. Mendi ibilaldi hauen helburua ez da bakarrik kirola bultzatzea, baita ere, Ataungo herriaren ezagutza handitzea gure umeen artean. Aldi berean, azken urteetan gure herrira bizitzera etorri diren familientzat, ibilaldi hauek aukera paregabea dira Ataungo herria eta bere auzoak, baserriak, etab.. ezagutzeko.

Beraz, lerro hauetatik ikasle eta gurasoei, animatu nahi dizuegu mendi irteera hauetan parte hartzeko eta bide batez, gure herriko bazter zoragarriak, mendiak eta beste hainbat leku ezagutuko dituzuelako. Hilean behin izango dira eta hurrengoa, abenduaren 11an antolatu da Lizarrustitik irten eta Aralarko Jentilarrira joateko. Honela On Joxemielen heriotzaren 20. urteurrena ospatuko dugu..

Animatu eta ezagutu Ataun!

Azaroaren 27ko irteeran parte hartutako ikasle eta guraso batzuk, atzean Ataungo Domoa ikusten delarik.

Joxemiel Barandiaran H.I ERREPORTAIA

Eguzki Berri 91 3

LIZARRUSTIKO IRTEERA Urriaren 20ean goizeko bederatzietan autobusa hartu eta Lizarrustiko aterpetxera abiatu ginen autobusez 3. mailatik gorako ikasleak. Iritsitakoan, Miren eta Ursula izeneko bi begirale etorri ziren eta bi taldetan banatu gintuzten mendira joateko: 3 eta 4. mailakoak, Mirenek gidatu zituen eta 5 eta 6. mailakoak Ursulak. 3. eta 4. mailakoak abiatu ziren lehenengo eta gu ondoren. Ursulak emandako azalpenak entzuteko tarteka gelditu egiten ginen Lareo alderantz egindako bidean.

Bidean begiraleak pagoei buruz aritu zitzaizkigun hizketan lehenengo. Esan ziguten pagoek adarrak aterki itxuran edukitzen zituztela eta goiko partea bustia eta behekoa lehor izatea gustatzen zitzaiela. Oso zuhaitz indartsua zela eta bizkorra. Txikiak direnean elorri zuriaren babesa bilatzen dutela eta handitzean, bere adarrak eta sustraiak zabalduz beraientzat hartzen dutela espazio handia, beste landareei eguzkia kenduz. Pagoek ez omen dute hotz handiegia gogoko.


Eguzki Berri 91 4

Pago luzeak edo tantaiak eta pago motzak ere bereizten erakutsi ziguten. Pago luzeak berezkoak zirela eta oso altuak, pago motzak berriz, adar nagusia ebakitakoak. Hau ebakitzean beste adarrak gehiago hazten omen dira alboetara eta horrela errazagoa gertatzen zaie gizakiei egurra moztea. Aurrera jarraituz, harrizko tunel artifizial bat ikusi genuen eta tunel hori aspaldian hor dagoela esan ziguten. Egurra garraiatze lana bizkarrean, asto gainean eta bagonetaz egiten omen zuten gauza askotarako eta bagoneta egiteko harkaitz horrek ez omen zieten pasatzen uzten eta, orduan, bidea errazteko tunel bat egin omen zuten 1915. urte inguruan. Egurra lantegian alkohola distilatzeko behar izaten omen zuten KIFOSA lantegian. Honekin adierazi ziguten gizakiak ere asko aldatzen duela ingurunea, beste baldintza askorekin batera.

Aurrerago txabola bat, zubi bat eta ur laranja edo burdin kolorekoa ikusi genituen, “guk Beamako iturrian irteten ikusten dugun bezalakoa” (Aimarrek esandakoa). Zentral hidroelektriko txiki bat ere ikusi genuen errekatxoaren ondoan, Lareoko urez indar elektrikoa sortzen duena, Lizarrustiko aterpetxerako.


Eguzki Berri 91 5

Lareora iritsi baino pixka bat lehenago, urak egindako zulo bat ikusi genuen, ez ginen gerturaino joan lokatza baitzegoen. Lokaztuta zegoen txoko batera jaitsi ginen eta leize-zulo bat ikusi genuen bertan. Bereizten erakutsi ziguten zer den dolina, leizezuloa eta haitzuloa. Eta horrelako paisaiak ugari omen ditugu Aralarren eta Euskal Herriko mendi askotan bertako harria kareharria delako eta harri mota hau iragazkorra delako. Horrela, urari pasatzen uzten diote eta horrelako paisaiak sortzen dira. (Aldapa berriz igotzerakoan, Iñigo eta Beñat Senar erori egin ziren eta goitik behera zikin-zikin eginda amaitu zuten). Bidean harrobi bat ere ikusi genuen, Lareoko urtegia bera egiteko atera omen zuten harria bertatik, eta ez omen da hura gehiago erabili harrobi lanetarako. Hala iritsi ginen Lareora, Aralarren dagoen urtegira. Aralar parke naturala dela esan ziguten eta Gipuzkoan beste hiru parke natural ere baditugula jakin genuen: Aizkorri, Pagoeta eta Aiako Harria. Aralarko Parke Naturalean 21 herrik hartzen dutela parte ere adierazi ziguten, tartean Ataun ere ba omen dago eta Goierriko herri gehienak.


Eguzki Berri 91 6

Lareon, hamaiketakoa egin ondoren, Ursulak emandako ariketak egin genituen, bidean emandako azalpenei buruzkoak. Fitxa amaitu eta bueltan Lizarrustira itzuli ginen, bidean kantari joan ginen guztiok. Lizarrustin, mahaietan eseri eta otarteko goxo-goxoak jan genituen. Ondoren denbora librea izan genuen. Bazkalostean, bi begiraleek jokoa ekarri zuten, taldeak egin eta jolasten hasi ginen. Oso ondo pasa genuen.

Jokoa amaitutakoan, autobusean sartu eta arratsaldeko laurak aldera iritsi ginen eskolara. Eguna ederki pasatu genuen. 6. maila

Joxemiel Barandiaran H.I HITZEKIN JOLASEAN

Eguzki Berri 91 7

2 URTEKOAK


Eguzki Berri 91 8


Eguzki Berri 91 9


Eguzki Berri 91 10


Eguzki Berri 91 11


Eguzki Berri 91 12

ASMAKIZUNAK

Lehoiak bezala orro egiten du.

Herensugeak bezala sua jaurtikitzen du.

Han jauzi hemen jauzi

beti saltoka beti ihesi.

Eguzkia hasieran bukaeran lorea.

Zer izango ote da?

Noanean nator natorrenean noa.

Ezetz igarri nor naizen?


Eguzki Berri 91 13

Asmatu bat-batean:

zer animaliak gordetzen du

ura sabelean?

Zer dela eta zer dela

aurrean punta bi eta atzean zulo bi.

Gona motza

eta mihi luze.

2. maila B


Eguzki Berri 91 14

DESKRIBAPENAK

PERTSONAIA: Doraemon

AURKEZPENA: Katu Kosmikoa da eta

Japonian bizi da. Bere lagun handiena

Nobita da.

KANPOKO ITXURA: Txikia eta potoloa

da. Buru handi samarra du eta begiak

borobil-borobilak. Sudur txikia eta

gorria du. Sudurraren azpian bibote

luzea dauka. Eskuak eta hankak txuriak

ditu.

Gorputza urdin kolorekoa du. Beti iduneko gorria eramaten du.

IZAERA: Bihurria, jatorra eta hiztuna da.

PERTSONAIA: Shin Chan

AURKEZPENA: 5 urte ditu eta bere gurasoak

Misae eta Hiroshi dira.

KANPOKO ITXURA: Txikia eta lodi samarra

dago. Ile motza, lisoa eta beltza du. Bekain

txikiak eta begi beltz handiak ditu. Sudur eta

aho txikiak ditu.

Beti praka horiak eta jertse gorriarekin

janzten da.

IZAERA: Oso bihurria da eta neska gaiztoekin maitemintzen da.


Eguzki Berri 91 15

PERTSONAIA: Olentzero

AURKEZPENA: Ikazkina da eta mendian bizi da.

KANPOKO ITXURA: Altua eta potoloa da. Buruan txapela beltza

eramaten du. Ile motza eta beltza du. Begi marroiak eta handi

samarrak. Aurpegian bizarra du eta ahoan pipa darama. Tripa

handia du eta urtero astoarekin etortzen da gure etxeetara

jostailuak banatzera.

IZAERA: Gizon jatorra, langilea, lasaia, bihotz onekoa eta esku-

zabala da.

2. maila A


Eguzki Berri 91 16

HALLOWEEN GAUA ERRIOXAN

Astelehen gauean Errioxan ume talde pilo bat mozorrotuta atera ziren:

banpiroz, sorginez, pirataz, mamuz, deabruz eta abar. Etxe aurreetan kalabazak

jarri zituzten.

Halloween gaua zen eta umeak etxez etxe joan ziren goxoki eske. Etxe

batean, inor ez zegoela zirudien baina mozorrotuta eta ezkutatuta zeuden eta

susto bat eman zien umeei. Hauek korrika ihes egin zuten. Beste talde bati

berriz, zera gertatu zitzaion: mahai gainean gozokiak zeuden eta hartzen hasi

zirenean, esku bat agertu zen mahai azpitik:

-Aaaah!

Baina atzean zegoena ez zen konturatu, txikia baitzen, eta esan zuen korrika

zihoala:

-Zer gertatzen da?

Eta lagunak esan zien:

-Mahai azpian esku bat agertu da odolez beteta!

Eskuko odola ez zen odola, tenpera baizik. Horrela pasatu zuten gau

osoa eta umeak haserre joan ziren etxera, gozoki gutxi eta susto gehiegirekin.


Eguzki Berri 91 17

MIKEL, KEPA ETA PIRATAK

Orain dela urte asko Donostian bizi ziren Mikel eta Kepa. Biak nahiko

bihurriak ziren. Egunero elkarrekin joaten ziren eskolara eta han elkartzen ziren

beraien lagunekin: Ane, Unax, Patxi eta Irenerekin. Beraien irakaslea Pantxika

zen. Eskolatik ateratzen zirenean, Keparen aitari hartzen zien txalupa eta Santa

Klara uhartera joaten ziren, han baitzuten beraien basea.

Egun batean, uhartera joan zirenean beraien

base ondoan kaxa bat aurkitu zuten. Hurbildu

zirenean konturatu ziren kaxa horretan altxor bat

zegoela:

-Mikel, norena izango da altxor hau?- esan

zuen Kepak.

-Hor behean piraten itsasuntzi bat dago.

-Nola dakizu piratak direla?

-Banderan kalabera eta bi hezur daudelako.

Biak elkarri begiratu eta dardarka hasi ziren.

Konturatzerako, piratak beraiengana hurbiltzen hasi ziren. Kaxa hartu eta

korrika alde egin zuten. Piratak beraien atzetik zihoazen. Orduan, urrezko

txanponak poltsikoan sartzea eta kaxa han uztea erabaki zuten.

-Demontre, harrapatuko zaituztet! - oihukatzen zuten piratek.

Kepa eta Mikel ziztu bizian ailegatu ziren txalupara eta arraunean hasi ziren.

Konturatu zirenean, beraiek hondartzan zeuden eta piratak uhartetik

ateratzen. Txalupa utzi zuten hondartzan eta biak poz-pozik joan ziren

etxera poltxikoak urrezko diruz beteta zituztelako.

3. maila


Eguzki Berri 91 18

IBILALDIA ZOORA


Eguzki Berri 91 19

ZOOTIK ALDE EGIN ZUEN ELEFANTEA

Behin batean Pariseko zoologikora Maria izeneko

elefante bat ailegatu zen. Maria ez zen inoiz

zoologiko batean bizi eta izututa zegoen, bere

familiaren falta sumatzen zuen eta oso urduri

zegoen. Ez zituen bere kaiolako beste elefanteak

ezagutzen eta beste elefanteak ez zioten kasu handirik egiten. Oso

bakarrik sentitzen zen eta ez zuen ezer jaten.

Jaten ez zuelako, zoologikoko zaintzaileak oso arduraturik zeuden, ez

zekiten oso ondo zergatik ez zuen jaten eta azkar jaten hasten ez bazen hil

egingo zen. Denbora pasatuz joan zenez gero, Maria konturatu zen ez

bazuen ezer jaten hil egingo zela eta berak ez zuen hil nahi, bere herrira

itzuli nahi zuen eta bere familiarekin egon.

Baina zaintzaileak ematen zioten janaria ez zitzaion batere gustatzen, ez

zen bere herrialdean jaten zituen belarrak, arbolen azalak eta fruituak…

Oso arrotza egiten zitzaion janaria.

Egun batean, ia egunero bezala, ume pila

bat joan zen zoologikoa animaliak

ikustera. Mariari ez zitzaizkion bisitak

gehiegi gustatzen baina bisita hartan

Mariari bere herria gogorarazi zion usain

bat sentitu zuen, usain hori nondik

zetorren jakin beharra zuen.

Elefanteen usaimena oso ona da eta segituan konturatu zen bere herriko

usaina mutil altu eta argal batengandik zetorrela eta horregatik mutilaren

usaina oso ondo hartu eta gauean bere bila joateko erabakia hartu zuen,


Eguzki Berri 91 20

bere kaiolako burniak ez ziren oso

gogorrak eta segituan hautsiko zituela

pentsatu zuen.

Eta pentsatu bezala egin zuen, gauean

denak lo zeudela bere kaiolako burniak

hautsi, elefanteak indar handia daukate

baina hala ere berak uste baino gehiago kostatu zitzaion, eta zoologikoan

zehar ibili zen mutilak utzitako usainaren atzetik. Zoologikoaren pareta

hautsi behar izan zuen baina azkenean aurkitu zuen mutikoaren etxea.

Mutikoaren etxeak izugarrizko lorategia zeukan, eta han zeuden berari

hainbeste gustatzen zitzaizkion arbola eta fruituak. Jaten hasi zen eta ez

zen konturatu mutikoak, elefanteak jatean egiten zuen zaratagatik esnatu

zela eta elefanteari begira zegoela.

Zoologikoko zaindariak ere segituan azaldu ziren, Maria ez zen konturatu

baina zarata handia egin zuen bere ihesaldian eta bera konturatu gabe bere

atzetik joan ziren.

Zoologikoko zaindariak Maria zoologikora eramaten saiatu ziren baina

elefantea ez zuen joan nahi, jan da jan zegoen, pozik, beraien familiaren

gertutasuna sentitzen. Mutikoak ere ez zuen Maria handik joaterik nahi,

azkenean erabaki bat hartu zuten:

Maria elefantea astean bitan

mutikoaren lorategira eramango

zuten eta beste hiru egunetan

zoologikoan egongo zen, horrela

mutikoa eta Maria pozik egongo

ziren.

ADUR BARANDIARAN


Eguzki Berri 91 21

BERTSOAK

Gaia: Gabonak Gaia: Amonaren etxean afaldu dut Doinua: Orioko balea Doinua: Orioko balea Neguarekin dator Amonak prestatu dit Gabonak urtero afari aparta hotza eta elurra zopa, haragia ta ditugu espero. postrerako tarta. Urtean zehar ondo portatu ezkero berriz etorriko da gure Olentzero. Gaia: Eskola Gaia: Eguberriak Doinua: Olentzero joan zaigu Doinua: Olentzero joan zaigu Eguna ondo pasa Hilabeteak pasa dugula eskolan dira urtarriletik denok ibili gara abendua helduta frontoian baloian ume denak pozik gero dantza pixka bat Olentzero badator gu denon gustuan gustura menditik denbora libre gutxi erregaloz beteta gure pizzerian. karga handirekin.

Gaia: Abendua Gaia: Olentzero Doinua: Olentzero joan zaigu Doinua: Olentzero joan zaigu Eguzki Berri dator Goitik begira nago oraintxe berriro urte guzti hontan abenduko oporrak Atauna jaitsiko naiz ditugu espero berriro bisitan opariz bete zaigu hogeita lau gauean gure Olentzero poza da herrixkan ondo kargatuko zen umeak daudelako bera honezkero. opari irrikan.

4. maila/5. maila


Eguzki Berri 91 22

MEZU MISTERIOTSUA

2002ko abuztua Charles Darwin konturatu da NASA-k espazioan daukan estazio espazialik handiena lurrera eroriko dela, eta berak daraman Andromeda izeneko sustantzia oso kutsakor bat askatuko duela, mundu guztian barrena sakabanatuko dena eta denak hilko dituena. -Charles, hemen dituzu azken datuak - esan dio Pérez laguntzaileak. -Berririk ba al dago? -Bai, laster sartuko da Amerika pareko atmosferan. -Oh! Ez! Zerbait egin beharra daukagu eta bizkor. Jarri monitore guztiak presidentearekin kontaktuan- agindu du Charles-ek. Obama presidentearekin hitz egin ondoren, Amerika guztia ebakuatzeko agindua eman dute. Amerikar guztiak Asia alderantz joango dira. Charles, gau eta egun ari da lanean arazoa konpondu nahian baina ezin du. Halako batean, buruari bueltaka eta biraka ari dela… -Rinnnng!!!- jo du bere etxeko telefonoak. -Bai, nor da? -Ni naiz zure lagun boxeolaria. Galdera bat egin nahi dizut: geratuko al gara bihar zaldiak ikustera joateko? -Sentitzen dut baina oso lanpetuta nago. Beno utzi egin behar zaitut “LX02V” estazio espazialeko datu batzuk iritsi zaizkit eta. -Agur! Datuak ikusi ondoren, Charles erabat harrituta geratu da. -Hau ezinezkoa da. Zentralera deitu beharra daukat.- 985040810 telefonia markatu ondoren. -Bai, hemen NASA-ko zentral nagusia. Nor zara? -Charles naiz eta “LX02V” estazio espazialeko datu arraro batzuk iritsi zaizkit. -Hori ezinezkoa da estazio espazial hori hondatua dago- erantzun dio hango lankideak. -Ez badidazu sinesten “e-mail” bidez bidaliko dizkizut datuak eta irakurri arreta guztiz. Charles-ek bidali dituen datuek honela diote: Unibertso paralelo. Andromeda sustantzia. Erori. 10h 08min. Atzera kontaketa. Amerika atmosfera. Dh2053xlm satelitea. -Egia da. Zer esan nahi ote du honek? -Nire ustez erori behar den satelitea ez da “lx02v” satelitea baizik “dh2053xlm” satelitea. Norbait gezurretan ari zaigu- baieztatu du Charles-ek. -Charles etorri al bezain laster zentralera beste datu batzuk iritsi zaizkit “dh2053xlm” satelitetik. -Oraintxe noa.- Eta Charles ziztu bizian atera da etxetik. 2 ordu geroago iritsi da Charles zentralera trafiko handiarekin aurkitu delako errepide sarean. -Azkenean iritsi zara Charles- esan dio Perez lankideak. -Bai, arrazoi duzu baina lehenik erakutsi datuak. -Datuak hauek dira: Marrubi planeta. Melokotoi izarra. Andromeda sustantzia. Erori. 30min 00seg. Atzera kontaketa. Atmosferan sartu. 20min 00seg. Dh2053 satelitea. -Zer esan nahi du Marrubi planetak eta Melokotoi izarrak?


Eguzki Berri 91 23

-Horri ez kasurik egin begira orain 20 segundo geratzen zaizkigu. Zerbait egin beharra dugu- larritu da Pérez. -Itzali lurraren orbitan dauden satelite eta estazio espazial guztiak- agindua eman du Charles-ek. -Baina… -Itzaltzeko esan dut!!! -Ondo da. 10 segundo beranduago… -Charles jauna “lx02v” estazio espaziala eta “dh2053xlm” satelitea ez dira itzali- Baieztatu du Pérez-ek -Pérez, begira ezazu artxiboan ea zer urtetan bidali zituzten Unibertsora. -Zer letrez hasten dira? -Bat “D”-z eta bestea “X”-z. -NASA-k ez du inoiz ez “D”letraz eta ez “X” letraz hasten diren sateliterik bidali. -Eta ESEA-k? -Ezta ere. Ezbeharrerako 2 segundo falta direla… Inoiz izan duten misteriorik kezkagarriena dute Charles-ek eta Perez-ek esku artean. Lurretik bidalitako sateliteak ez badira, nolatan iritsi dira lurra orbitatzera? Charles-ek jasotako mezuan zer esan nahi ote zuten “unibertso paralelo” hitzek? 1 segundo… Piiiiiii!!!!!!! Jon MUNDUATE

Maria IMAZ 5. maila


Eguzki Berri 91 24

JENTIL BELTXAREN GORABEHERAK

Ba omen zen behin Ataungo mendietan bizi zen Lur izeneko jentil

beltx. Bera altua zen, ile luze eta kixkurduna, eta begi beltz-

beltzak zituena.

Lur bere kideekin bizi zen Sarasterriko koban eta oso pozik bizi

zen, bera jentil beltx bakarra izan arren, oso gustura zegoelako.

Egunak horrela pasatzen zituen: ehiza eginez, errekan bainatuz,

harriak botaz etab.

Baina egun batean ehizera bakarrik joan zen eta etxera

etortzeko bidean galdu egin zen, aurrera segi eta Muskiko

kobazulora iritsi zen. Bertara heldu zenean sorginei kontatu zien

zer pasa zitzaion. Orduan sorginek lasai egoteko esan zioten,

beraiek lagunduko ziotela horretarako edabe berezi bat

prestatuz memoria berreskuratzeko. Horrela sorginek edabe

hori prestatu zutenean Lurrek berehala edan zuen, baina

memoria berreskuratu ordez Lur jentil azal txuri bihurtu zen.

Sorginek lasai egoteko esan zioten, beste edabe batekin

konponduko zutela eta arazoa. Edan zuen bigarren edabea ere

eta metro batekoa bihurtu zen bost segundo baino lehen. Lur

negarrez hasteko zorian zegoenean hirugarren edabe bat

prestatu zioten ea hirugarrengoan asmatzen zuten. Baina ezta

pentsatu ere! Oraingoan zer eta Lur burusoil bihurtu zen.

Ondorioz lurrek koba horretatik ihes egitea pentsatu zuen ez

zutelako erremedioarekin asmatzen.

Bidean adineko azti batekin topo egin zuen, berriro ere berari

pasatakoa kontatu eta aztiak berak lagunduko ziola esan zion.

Biak Amundako kobara joan ziren eta oraingoan bai, azti

jakintsuak prestatutako erremedioarekin Lur lehen bezala jentil

beltx, altu eta iledun bihurtu zen berriro ere eta bere koba non

zegoen ere gogoratu zuen.


Eguzki Berri 91 25

Aztiari eskerrak eman ondoren, bere kobarako bidea hartu zuen

eta korrika bizian joan zen Muskiko kobara bere kideei

gertatutakoaren berri ematera.

Handik aurrera oso pozik bizi izan zen bere koba non zegoen

jakinez. Eta azti jakintsuari ere bisita egitera joaten zen

tarteka.

6. MAILA (MARIA REGIL)

Joxemiel Barandiaran H.I BERRIAK

Eguzki Berri 91 26

ALBISTEAK

JENTILEN ETORRERA: ATAUNGO MITOLOGIA ANTZERKIA

Azaroaren 6ean oso eguraldi txarra egin zuen, eta horregatik,

Jentilen Etorrerako ohiko desfilea ez genuen egin, eskola

aurretik frontoirako tartea bakarrik egin genuen. Ni sorginez

jantzita nengoen. Bertan, ongi-etorria egin, eta geure lekuetan

eseri ginen, lehenengo ilaran.

Antzerkiak, pare bat ordu edo iraungo zituen. Bertan, nire ama

irten zen, sorgin bezala. Garai batean, sorginak, jentilak eta

herritarrak adiskideak ziren. Egun batean, apaiz berria etorri

zen herrira, eta San Martin Txiki herriko txokoak erakusten ari

zitzaiola, Miel eta Iraiorekin elkartu ziren.

Miel eta Iraiok elkarrekin bizi nahi zutela jakin zuenean, apaiza

bere onetik irten zen, eta berriro ez zutela elkar ikusiko esan

zien. Iraio oso triste joan zen mendira, eta bere ama Osiñe eta

aita Otxokori gertatutakoa kontatu zien.

Halako batean, sorginak agertu ziren, eta zer zuen

galdetutakoan, gertatua kontatu zien. Orduan, nire amak eta

Marimundukok lagunduko ziela esan zien eta gauerdian Torto,

hilzorian zegoena ekartzeko eskatu zien.

Laster iritsi zen gau-erdia, eta bertantxe agertu ziren sorginak,

jentilak eta baita Torto ere.

Sorginek izugarrizko dantza egin zieten, aker-salda prestatu

zuten, eta Torto berpiztu zuten. Hori gertatzen zen bitartean,

San Martin Txiki eta Antton begira-begira zeuden. San Martin

Txiki lagunari esan zion ezer ez esateko, baina alperrik,

Anttonek dena kontatu zion apaizari. Orduan, bere soldaduak

bidali zituen


Eguzki Berri 91 27

sorginen bila. Inkisidoreari deitu eta epaiketa egitea erabaki

zuten.

Epaiketa iritsi zen eta bost sorginak katez lotu ondoren,

epaiketari hasiera eman zioten. Denei galderak banan-banan egin

eta gero, sutara bota behar zituztela erabaki zuen inkisidoreak.

Lasto-pilari su eman eta sorginak sutara botatzera zihoazela,

jentilak agertu ziren saltona. Tortok sua itzali eta inkisidoreari,

labana zorrotik ateraz mehatxu egin zion, eta apaizari esan zion,

Mielek eta Iraiok elkarrekin bizi

nahi bazuten bera ez zela inor hori eragozteko.


Eguzki Berri 91 28

Azaroaren 4ean 1 eta 2. mailakoak Karrantzara abiatu ziren goizeko

bederatzietan. Autobusean denbora dezente pasatu ondoren Karrantzara

heldu ziren.

Han, dinosaurioak

ikusi zituzten eta

gizon batek azaldu

zien garai batean

nola bizi izan ziren.

Parkean ere jolastu

zuten eta Mexikon

aspaldian eroritako

meteorito baten

zatia ere ikusi

zuten.

Arratsaldean

autobusa hartu eta

eskolara itzuli ziren.

Urriaren 23an izan zen aurtengo Ataungo

korrikaldia. Goizeko hamaikak eta erdietan eman

zitzaion hasiera San Martin auzoan, San

Gregoriotik hamabiak eta laurden aldera pasa zen

lehendabizikoa eta Aian ordu batak aldera zen.

Mutiletan irabazlea Dabid Gartzia izan zen.

Nesketan, berriz, Leire Elosegik lortu zuen

garaipena eta gainera honek emakumeen marka

hautsi zuen.

Saria lehenengoarentzat 200 eurokoa izan zen,

bigarrenarentzat 100 eurokoa eta hirugarrenarentzat 50 eurokoa.

Leire Elosegiri 300 euro eman zizkioten, nesken errekorra hausteagatik.


Eguzki Berri 91 29

ASKIZU-GETARIA . Azken urteetan egin ohi duten bezala HH4 /HH5

eko ikasleak eta andereñoak, urriaren 14an Askizutik Getariara joan ziren

oinez. Ibildidea oso polita izan zen eta oso eguraldi ona egin zien. Bidean

mahastiak ikusi zituzten eta Getarian bertan antzerkia, puzzlea eta abar

egin zituzten. Ederki pasa zuten.

UDAZKENEKO FRUITUAK. HH 3 eta HH 4ko ikasleek udazkeneko gaia

lantzen aritu dira eta bukatzeko udazkeneko fruituekin meriendatxo bat

antolatu zuten. Horiek bai fruitu goxoak!

INURRITEGIA. Lehenengo solairuan dago ikusgai HH 4ko ikasleek antolatu

duten inurritegia. Hauek 3D egin dute eta bertan inurritegi batean egoten

diren inurri mota desberdinak ikus ditzakegu: erregina, soldaduak eta

langileak, baita erreginak jarri dituen arrautzak ere.


Eguzki Berri 91 30

HOSTOAK BILTZEN. HH 5 eko ikasleak ere udazkena gaia lantzen ibili

dira eta hauek Astigarragako parkean hostoak bildu zituzten hauekin

bilduma bat osatzeko asmoz.

LUCASI AGUR. Lucas lagunari agurra eman zioten bere gelakoek. Lucas

Txilera joan da bizitzera eta 5 urteko gelakideek pena handiz eman zioten

agurra. ONDO IBILI LUCAS!


Eguzki Berri 91 31

BIDAI AGENTZIA. HH 5 urtekoak Ordiziako Eroski bidai agentziara joan

ziren bisitan eta bertan bidaiei buruzko informazio piloa jaso zuten.

ATAUNGO ETXEAK. HH 4ko ikasleak ETXEAK eta ETXEKOAK gaia

lantzen ari zirela aprobetxatuz, Ataungo etxeak ikustera irten ziren.

Etxeak ikusteaz gain, beste eraikuntza mota batzuk ere ikusi zituzten:

eliza, udaletxea, antzokia...

Saskibaloiko partida hau, nahiko arraroa izan zen, batek gorputzeko leku

sentikor batean hartu baitzuen kolpe galanta.

Beno, azaroak 19an, goizeko bederatzietan hasi zen guztia: Mikel

Barandiaran, Ander Galparsoro eta Asier Lasaren gurasoak ziren autoa

eraman behar zutenak. Mikel, Jon, Adur eta Iñigo gindoazen Mikelen

gurasoen autoan.

Partidaren lehen laurdenean gertatu zen garrantzitsuena: Iratz, baloia

hartzera joan zen korrika, baina baita beste taldeko bat ere. Beste

taldekoak kolpe txar bat eman zion eta barregarria iruditu arren, kolpe

handia hartu zuen.

Partidua bi puntugatik galdu genuen. Hoberena, hala ere, itzulera izan zen.

Autoan oso ondo pasa baikenuen!

6. maila

Joxemiel Barandiaran H.I BAT ETA BESTE

Eguzki Berri 91 32

DENBORAREN MAKINA

LEHENENGO MAILAKOAK DENBORAREN MAKINA EGIN DUGU

ETA HORRETARAKO HAINBAT PAUSO BURUTU DITUGU:

LEHENIK DENBORAREN MAKINA

DISEINATU GENUEN TALDEKA.

ETA BEHARREZKO

MATERIALAREN ZERRENDA BAT

EGIN GENUEN.

MATERIAL BERRERABILGARRIA

ESKOLARA EKARRI GENUEN ETA ONDOREN

MAKINA ERAIKITZEN

HASI GINEN.

AZKENIK PINTATU EGIN GENUEN

GUZTION ARTEAN.

ORAIN PREST DAGO GURE MAKINA.

GUREKIN BIDAIATU NAHI?

1. maila

Joxemiel Barandiaran H.I BAT ETA BESTE

Eguzki Berri 91 33

TURROIZKO MOUSSA

OSAGAIAK: - Turroia Jijona markakoa barra bat. - 400g. esnegain. - 4 koilarakada azukre. - 3 orritxo jelatina. - 2 limoizko jogurt. - Esne edalontzi bat.

NOLA EGIN:

Jelatinazko orritxoak 5 minutuz jarri uretan.Ondoren esne

epeletan desegin.

Beste ontzi batean esnegaina harrotu azukrea gehituz.

Turroia eta 2 jogurtak irabiatu.

Ondoren dena nahastu poliki-poliki eta ontzietan jarri.

Bukatzeko hozkailuan utzi gau osoan.

ON EGIN!!!!!!!!!!! 5. maila

Joxemiel Barandiaran H.I Joxemiel Barandiaranen 20. urteurrena

Eguzki Berri 91 34

ON JOXEMIEL GOGOAN!

Dakizuen bezala, aurten betetzen dira 20 urte Joxemiel Barandiaran hil zela. Horregatik egokia iruditu zaigu hura gertutik ezagutu zuten Zaindegiko Jexux eta Joantxo Aizpurua Barandiaran anaiak elkarrizketatzea. Galdera guztiak Joxemieli buruzkoak dira. Noiz ezagutu zenuten Joxemiel? Jexux.- Oso txikitan ezagutu nuen; hain zuzen, 6-7 urte nituenean, Zaindegi “Zaindi” gure etxeko leihotik kalera begira nengoela, uste dut velosolex izeneko moto batean iritsi eta Urzelaieta etxeko Caja de Ahorros Provincial de Guipuzcoan sartzen ikusi nuen sotana handi bat soinean eta buruan txapela zuela. Gerora, akolito nintzela behin “ atiempo-ko” meza bat ere lagundu nion. 15 urte nituela, berriz, Euskal Herriko apaiz eta fraideek (300 eta gehiago) omenaldia egin zioten eta bertso batzuk idatzi nizkion Zeruko Argian. Handik egun batzuetara, bere iloba batek bere bi liburu ekarri zizkidan etxera oparitzat. Horrela, pixkanaka elkarren adiskide egin ginen eta Ataunen ziren trikuharriak non zeuden jakin minez, Markesaneko aldekoen krokis txiki bat ere egin zigun. 98-89 urte zituela bere bizitza guztia kasete txiki baten grabatzen hasi ginen anaia Joantxo eta biok. Pare hartan 100 urte bete behar zituela eta, berriz, ETBrako Joxemieli buruzko dokumental batean ere parte hartu genuen Santi Etxeberria Zubiondokoak, Lazkaotegiberriko Aitor Auzmendik eta. Harrezkero, sarri joaten gintzaizkion. Joantxo.- Gogoan dut, gure etxean nola esaten zen, San Gregorion bazela apaiz bat oso-oso jakintsua, munduko ez dakit zenbat lekutan ibilitakoa eta asko zekiena. Behin gogoan dut, etxeko leihotik begira jarri eta kalean ikusi nuela apaiz txiki bat. Gure ama ondoan nuen eta berak esan zidan: “ Or dijo Ataungo sabioa”. “ Onek zenbat liburu ote auzke burun barrun “ pentsatu nuen nire baitan. Geroago, irratian lanean hasi nintzenean, Joxemieli elkarrizketak egiten hasi nintzen eta handik aurrera, hartuemanak sarriago izan nituen.


Eguzki Berri 91 35

Nolako gizona zen Joxemiel? Joantxo.- Gutako bat gehiago. Beste edozein ataundarren parekoa. Horrek harritzen ninduen ni. Uste nuen hain pertsona jakintsu eta okupatuak, ez zuela denborarik izango gu bezalako jendearekin egoteko. Baina ezta hurrik emen ere ! Beti beso-zabalik hartzen gintuzten Saran, Joxemielek eta Pilar ilobak. Asko zekien arren, gure maila berean jartzen zen eta gure kontu-txikienari ere garrantzia ematen zion. Gerora jakin nuen zergatik zen hain apala. Herritik kanpora, apaizetarako ikasten hasi zenean, buruz oso bizkorra zen eta bi ikasturte kurtso bakarrean gainditu zituen. Harroxko xamar itzuli omen zen etxera eta orduan amak lezio hau eman zion etxeko atarian zegoen sagarrez betetako arbolaren aurrean: ikuste al dek arbolea ? Oi bezelakoa izin bear dek ik. Urdun da betego, urdun da apalago. Handik bi hilabetera hil zitzaion ama eta beti izan zuen gogoan amak esandakoa. Jexux.- Umila eta zerbitzala. Nahiz eta bere lanetan aritu, gurekin behintzat ez zuen inongo erreparorik jartzen bisitan joaten bagintzaizkion. Beti kanpoko bisitei buruz kexu izaten bazen ere ” etziatek lanen paken uzten”. Eta Pilarrekin ere ondo. Kafea beti prest izaten zuen arratsaldean eta goizean joanez gero ardo txuria.

Indusketa asko egin al zenituzten Joxemiel Barandiaranekin? Jexux.- 1971n Jentilbaratza azpiko Limuritan eta Usategiko harpean aritu ginen indusketan. Limuritan batik bat. Giza-hezurrak, ontzi-puskak etab. aurkitu genituen. Berak zehatz-mehatz marraztu eta idazten zuen guztia, etxetik sotana azpian jantzita eramaten buzo urdina soinean, oinetan botak, aurpegian betaurrekoak eta buruan txapel beltza zuela. Eta, bitartean, isildu ere ez zen egiten kontu-kontari, berak ikusi, bizi eta pentsatzen zuenaz; nahiz eta abuztuko arratsaldeetan bero izan, asko ikasten genuen mutil gazteok. Usategiri buruz zera esan behar da: Goierriko aztarnarik zaharrenak bertakoak direla; beraz, goierritar zaharrenak ataundarrak zirela edo beste era batera esanda, goierritarrak ataundarren ondorengoak direla; orain dela 30.000en bat urtekoak… Joantxo: Nik ez nuen Jexux anaiaren zorterik izan. Ni oraindik gaztetxoa nintzen eta ez nuen Joxemielekin lanean aritzeko fortunarik izan. Gustura arituko nintzen ! Bai horixe !

Joxemiel Barandiaranek liburu asko idatzi al zituen? Joantxo.- Bai, bai,… Txikiak eta haundiak. Egunero idazten zuen zerbait. Txingurrie bezalakoa zen. Ehunka artikulu, monografi, lan, iritzi, hitzaurre… Auskalo zenbat ? Atera kontuak !!! Euskal Herriko koba, trikuharri, gehienak aztertu zituen eta guztien berri emanez artikulak idazten zituen, berak eskuz egindako marrazki eta guzti. Horrez gain, herriz-herri ehunka ipuin, kontu-zahar eta esaunda jaso zituen eta gainera, norbaitek berari kontatu bezala idazten zuen. Gipuzkeraz, bizkaieraz, lapurteraz, lekuan lekuko hizkeran jasotzen zituen leiendak, siniskeriak eta mitoak. Bere lan gehienak kolekzio batean jasota daude: Barandiaranen OBRAS COMPLETAS kolekzioa. 22 liburuki dira guztira.


Eguzki Berri 91 36

Ataunen egin zituen aurkikuntza garrantzitsuenak zeintzuk izan ziren? Jexux.-Heriotzaren 20. urteurrena dela eta, Jentilbaratzara joan berriak gara eta hantxe egin zuen lehendabiziko aurkikuntza 1916an; jentilen bila joan eta Erdi-Aroko gazteluaren aztarnak aurkitu zituen. Erremedio bainuetxea lan-egoitzatzat hartuta, Gipuzkoako Aralar aldea ere erabat miatu zuen Aranzadi eta Egurenekin batera. Kaxetatik abiatuta, berriz, Markesene gain horretan ere trikuharri asko aurkitu zituen. Joantxo- Bai. Eta gainera aurkitu zuen lehendabiziko trikuharria, oraindik ikasle-gazte zela aurkitu zuen, Muñogaranan, Altsasuko mugan. Berak ez zekien orduan, trikuharria edo zer arraio zen harri hura baina zerbait berezia iruditu zitzaion eta bere izen-abizenen inizialak eta urtea jarri zizkion harriari. Han daude oraindik. J.M. de B. 1907. Hamazazpi urte zituen Joxemielek.

Joxemielen pasadizo bat kontatuko al diguzue? Jexux.- Limurita koban ari ginela Jentilbaratzaz asko hitz egiten genuen eta

kanteran tiro egin behar zutenean, tuturua jo ohi zute. Orduan denok kobazuloan barrenera sartzen ginen, harik eta danbateko entzun eta berriro ere tuturu-hotsa entzun arte. Hala esan zigun behi batean: “eunen baten Jentilbatza re aillauko ittuk ta eztek arrastoik e geittuko”. Hori zela eta, gu Oargi Trosketa elkartean genbiltzanez, bilera eskatu genion orduko alkate zen Sabina Zurutuzari eta egun batean hantxe bildu ginen gazteen bi ordezkari, harrobia ustiatzen ari izen Eli Galdos oiñatiarra eta Joxemiel bera. Eli Galdosek harrituta zera aitortu zuen: harrobiaren ardura hartu zuenean, aurreko ustiatzaileek Jentilbaratzaren berririk ez ziotela eman eta auzia abokatutan jarriko zuela, horrela lekuak errespetatu beharrekoak zirela eta.

Harrezkero, Limuritako harpea ezkutatu egin zen, baina Jentilbaratza betiko salbatuta geratu zen.

Joantxo.- Irrati-aparailuaren historia kontatuko dizuet. Joxemiel ez zen sekula

konforme izaten eta irakasleek klasean esandakoa, gero berak frogatzea edo konprobatzea nahi izaten zuen. Gasteizko Apaiz-eskolan laborategi bat jarri zuen martxan, esperimentuak egiteko. Garai hartan, ( XX. mendearen hasiera zen: 1915 ingurua.) irratia sortu berria zen eta irrati-aparailurik ez zegoen inguru hauetan eta Ataunen ere ez. Joxemielek, Alemaniako aldizkari batean ikusi zuen, nola egin zitekeen irrati-aparailu bat. Behar zituen osagai guztiak lortu zituen: galena puska bat, zilarrezko papera, korbatarentzat orratza eta beste gauza batzuk. Aparailu horrekin, Paristik eta Londrestik morse-kodea erabiliz mundura zabaltzen ziren albisteak jasotzeko aukera zuen Joxemielek. Aurrena Gasteizko Seminarioan jarri zuen aparailu hori eta gero berriz Ataunen, Perune-zaharrean, antena bi zuhaitzi lotuta. Munduko albisteen berri jasotzen zuen eta inguruko guztiak harrituta zeuden, egunkarietan agertu aurretik Joxemielek albisteak jakiten zituelako. Ez hori bakarrik, espioitza lanak egiten ote zituen zurrumurrua zabaldu zen eta behin Gipuzkoako Telegrafo-zerbitzuko arduradun bat etorri zitzaion etxera, aparailu hori desegin zezala esijitzera. Joxemielek lasai-lasai erakutsi zion: ohearen azpian zeukan desmontaturik eta bere aurrean muntatu zuen. Telegrafoetako gizona harrituta geratu omen zen: berak aparailu bereziz osatutako laborategi haundi bat espero zuen nonbait. Arratsaldeko seiak omen ziren eta orduan bidaltzen zituzten berriak. Entzun omen zituzten morse-kodez iritsi ziren soinuak baina


Eguzki Berri 91 37

Telegrafoetakoak ezer ulertu ez, ingelesik ez zekielako. Hori bai, lasai egoteko esan zion Joxemieli eta bere aldetik behintzat bazuela aparailuarekin segitzeko baimena. Traste hori erabiliz jakin zuen Joxemielek Titanic itsasontzia hondoratu zela. Baina gauzak zaildu egin zitzaizkion. Lehenbiziko mundu-gerra bete-betean zegoen, Gipuzkoako Gobernadoreak aginduta guardia zibilak ere etxera bidean hasi zitzaizkion eta Joxemiel ez zegoen gustura. Gainera herrian zera zabaldu zen: Londresko eta Parisko berriak jasotzen bazituen, etxeetako kontuak ere adituko zituela. Penaz baina, aparailua desegitea erabaki zuen Joxemielek.

Zenbat urte pasa zituen Joxemielek Iparraldean? Joantxo.- 17 urte. Gehienak, hamahiru, Lapurdiko Sara herrian. Sara herrira joan aurretik, aurrena Ahurti herrian dagoen Belokeko Abadia beneditarrean egon zen, gero Baionako Apaiztegian, ondoren Angelun eta azkenik, hiru urtez, Miarritzen. Miarriztik joan zen Sarara eta Saran bi etxetan bizi izan zen: aurrena Ibarsoroberria izenekoan eta urterik gehienak, Bidartea etxean.

Iparraldeko Sara herrian zer lan egin zituen Joxemielek? Jexux.- Iparraldean ere etnografian eta trikuharri bila jardun zuen. Besteak beste, atera kontuak ! 52 trikuharri, 78 harrespil eta 48 tumulu aurkitu zituen Ipar Euskal herrian. Saran bizi zenez, bertako ikerlan etnografikoa egin zuen eta puskaka gaztelaniaz argitaratu zuen. Duela urte gutxi, ordea, EKE (Euskal Kultur Erakundeak) Sarako alkate zen Jean Aniozbehere-ren aspaldiko asmoa bultzatuz eta Sarako herriko-etxearen laguntzaz, Joxemielen lana gaurko saratarrek irakur dezaten, frantsesez eta euskaraz jartzea erabaki zuen. Frantseserako itzulpena Kattalin Totorikak egin zuen eta euskarazkoa, anaia Joantxo eta biok. Aurten bertan plazaratu da.

Zu Joantxo, Jentilen etorrerako testuak egiteko, Joxemielen liburuak erabiltzen al dituzu?

Joantxo.- Bai, bai. Batez ere Joxemielen liburuak baina baita Ataungo seme berezi izan ziren Tellazpiko Juan Arin Dorronsorok eta Saarteko Joxe Arratibelek jasotako ipuin zaharrak ere. Gero, urtero-urtero historia eta ipuin berriak asmatzen ditugu eta denak elkartuz, Jentilen Etorrera osatzen dugu. Lan polita da eta herritarrek eskertzen dutena.

Zer garrantzia izan zuen Pilarrek Joxemielen bizitzan? Jexux: Pilar beti alboan izaten zuen eta josten eta gantxilloak aritzen zenez, jostorratzari haria sartzen ziona osaba Joxemiel izaten zen. Etxea ere berarena zen, Pilarrena. Joantxo.- Oso garrantzisua izan zen Pilar Joxemielentzat. Bere lanei, eguneko eta gaueko ordu asko eskaintzen zien Joxemielek eta norbait behar zuen etxeko-lanak egiteko, etxea zaintzeko,… Baina ez hori bakarrik: konfidantza osoko pertsona behar zuen, bere kezkak eta bere nahiak lasai azaltzeko. Horregatik, familiako pertsona bat hartu nahi zuen laguntzaile eta Pilar ilobak primeran bete zuen laguntzaile-lagun eginkizuna. Joxemielek beti esan ohi zuen, Pilarrek ez zuela aitzakiarik: leiala eta zerbitzala zela. Guk biak batera ezagutu ditugu; Joxemiel non Pilar han eta alderantziz.


Eguzki Berri 91 38

Bion artean Joxemieli buruzko liburu bat ere argitaratu zenuten. Zer oroitzapen dituzue idatzitako liburuaz? Jexux.- Hilda gero bere bizitza liburu batean jartzeko eskaintza egin ziguten eta halaxe idatzi genituen bi liburu: bata, Elkar-entzako eta bestea Bidegileak sailerako. Joantxo: Oroitzapen ona dugu. Joxemielekin egindako solasaldiak hartu genituen oinarri eta lan zailena horixe izan zen: hainbeste eta hainbeste kontu, liburu txiki batean sartzea. Joxemielek berak ez zuen ezagutu baina Pilarrek bai, eta oso gogokoa zuen.

Zer oroitzapen dituzue Joxemiel hil zenekoak? Joantxo.- Abenduaren 21ean hil zen, Santo Tomas egunez. Hamar egun barru bete behar zituen 102 urte. Bagenekien oso-oso gaixo zegoela eta edozein momentutan itzalduko zela baina hala ere, beti espero duzu berriro Saran ikustea. Uste dut goizaldera hil zela eta gogoan dut, Sarako atarian egon nintzela luzaro, inguruari begira, Joxemielek hainbeste maite zituen bazterrei begiak kendu ezinik. Banenkien, ehunka urtean behin jaiotzen den pertsona handi horietako bat itzali zela betiko baina bere arrastoari segi behar geniola. Jexux.- Noiz hilko zain zegoen Euskal Herria eta halaxe izan zen. Nik gogoan daukadan gauza bakarrenetakoa hiletako sermoia da. Erdaraz egin zuen apaiz batek, unibertsitateko irakasleei arituko balitzaie bezalaxe, non zegoen eta Joxemielek berak onartuko ez ziokeen handikeria erabiliz. Hildakoaren umiltasunaren arrastorik gabeko elizkizuna izan zen.

Elkarrizketa hau bukatu aurretik, beste zerbait esan nahi baduzue, aurrera! Jexux.- Azkeneko aldiz mendira joan ginenekoa, 1987ko ekainaren 10a zen eta Saratik atera, Arbotoneta inguruan basora sartu eta Gaztainaundi aldera abiatu ginen. Ez zen ibilaldi luzea izan, baina bazirudien bazterrak agurtzera joan zela. Zuek ez zenuten ezagutu eta guk eta beak ere nahiko lukeena hauxe da: ea zuen artetik antropologia, etnografia eta horrela diziplinako ikasketak egin eta ikerketan jarraipena izaten duen. Joantxo.- Joxemielek esaten zuena gogoratu nahi dizuet. Hauxe idatzi zuen behin, alde guztietatik trabak jartzen zizkiotela eta: “ Euskalerriaren bihotzean jaio nintzen. Bere bizia bizi izan dut, bere ohituretan ibili nahi izan dut, nire gurasoen soroetan lan egin dut, mendi eta ibarretan ibili naiz eta bidean aurkitu ditudan loretxoak zapuztu ez ditudalako, salatu egin naute. ” Zuek ere horixe egitea nahiko nuke: ez izan salatua izateko beldurrik ! Aurkitu loretxoak bidean eta ez utzi zimurtzen !!! Eskerrik asko Jexux eta Joantxo Aizpuruari gure galderak erantzuteagatik.

Joxemiel Barandiaran H.I DENBORA-PASAK

Eguzki Berri 91 39

DENBORA-PASAK


Eguzki Berri 91 40

5

12

20

40

PIRAMIDEA HIZKI ZOPA 0tik 9a bitarteko zenbakiak erabiliz batuketa bidez lortu itzazu adierazitako emaitzak

EGIN BESTE ALDEAN BERDINA


Eguzki Berri 91 41

Margotu zenbakiek adierazten duten kolorearen arabera.

Aurkitu itzazu 5.mailako ikasleen 14

izenak

3

HITZ GURUTZATUAK

SUDOKUA

Azpiko hitzak hitz gurutzatuan jar itzazu.


Eguzki Berri 91 42

ERANTZUNAK

LABIRINTOA HITZ GURUTZATUAK SUDOKUA

IEROGLIFIKOAK 1-fotball 2-Bizarzuri 3- Orion 4-Saskibaloia 5-Uran

Joxemiel Barandiaran H.I LEHIAKETA

Eguzki Berri 91 43

LEHIAKETA

Ea puzle hau egiteko gai zareten! Urriaren 20ean 3, 4, 5 eta 6.mailakook

Lizarrustira eginiko irteerako argazkia da. Zozketan parte hartu nahi baduzue,

bidali zuen erantzuna urtarrilaren 13a baino lehen. Zorte on!

Izen-abizenak: -------------------------------------------------------------------------

Maila: -----------------------------------------------------------------------------------

3. maila

Laguntzaileak: Laguntzaileak: Laguntzaileak: Laguntzaileak:

ATAUNGO UDALAATAUNGO UDALAATAUNGO UDALAATAUNGO UDALA

Documents

EGUZKI BERRI 91.alea