• Azalera: 119 ha• Altitudea: 890 m.• Urteko batez besteko
prezipitazioak: 1.400 mm• Urteko batez besteko tenperatura: 10ºC•
Urederra ibaiak 19 km egiten ditu bere urak Ega ibaian
(Ebrorenibaiadarra) isurtzen dituen arte.
Urederra Ibaiaren Iturburuko Natur Erreserba Ega-Urederra
ibaiakBILaren (Batasunaren Intereseko Lekua) zati da. Ega-Urederra
ibaiakBILa Nafarroako Gobernuak Natura 2000 Sarearen barne
egotekoproposatutako eremua da, Nafarroako biodibertsitaterako
duengarrantzia dela eta.
Normativa / RecomendacionesArauak
Paisaia hobe kontserbatu eta bisitaz gehiago gozatzeko,
naturerreserban debekatuta dago honako jarduerak egitea:
• Sua piztea, kanpaldia, eskalada eta zintzurrak egitea, bai eta
heganegitea ere edozein bitarteko erabilita.
• Bainatzea.
• Zaborrak edo hondakinak botatzea.
• Fauna kaltetu edo erreserbaren fauna eta flora edo paisaia
etaingurune fisikoa hondatzen ahal duten jarduerak oro: zaratak,
distiraketa ultrasoinuak, landareak errotik ateratzea, zuhaitzetan
inskripzioakegitea, harri edo fosilak hartzea, arrantza edo ehiza
egitea, besteakbeste.
Gomendioak
• Etengabeko bisitak eta lurzoruaren hauskortasuna direla eta,
erreserbahondatzen ahal da higaduraren ondorioz. Kasu egin
seinaleei etajarraitu adierazitako ibilbidea.Errespetatu, bereziki,
iturburuaren zirkoa inguratzen duen alanbrehesia; zure
segurtasunerako paratu da eta.
• Gozatu inguruko herrien xarmaz, baina gogoan izan
abeltzaintzadela ibarreko jarduerarik tradizionaletako bat; izan
ere, hari zor diogugaur egungo paisaia. Errespetatu abereak eta
lotuta eraman txakurrak.
• Behatu eta miretsi natur ingurunea. Prismatikoak eta argazki
kamerakerabiltzea gomendatzen dugu. Erabili oinetako egokiak.
• Bete natur parkeko langileen aholkuak. Parkeko langileei
deituedozein ohar egiteko. Larrialdi egoeretan, deitu 112 telefono
zenbakira.
UREDERRARENITURBURUKO NATURERRESERBA
Ezaugarriak
P A R Q U E N A T U R A L
P A R K E N A T U R A L AURBASA-ANDIA
P A R Q U E N A T U R A L
P A R K E N A T U R A L AURBASA-ANDIA
Kokapena eta sarbideak
Urederra ibaiaren iturburua Bakedaoko barrutian,
Ameskoaberrenen,dago. Udalerri hori, Bakedaok ez ezik, honakoek ere
osatzen dute:Artatza, Barindao, Ekala, Gollao, San Martin, Zudairi
eta Urra izenekobaserria.Ibar berean, Ameskoagoien dago. Hiru
udalerrik osatzen dute:Aranaratxe, Eulate eta Larragoa. Guztiek
dituzte bisitatzeko erakargarrinaturalistiko, etnografiko eta
kultural nabariak.
Urederra ibaiaren iturburura iristeko, Bakedaon dagoen
aparkalekutikabiatzen den bidezidorretik sartu beharko dugu, oinez.
Bakedaorajoateko, NA-718 (Lizarra-Olazti) errepidea hartuko dugu.
Gero, 13,8kilometroan, NA-7187 errepidea hartu beharko dugu.
Iturburuakegindako zirkoa ere ikusten ahal dugu, paretaren goiko
aldetik joanezgero: Zurgaingo aparkalekutik, NA-718 errepideko 22.
kilometroa.
GARRANTZITSUA: errespetatu udal araudia, eta
herrietakoazpiegitura eta ekipamenduak. Bisitariaren erosotasun eta
ibilgailuensegurtasun handiagorako, bai eta erreserbaren gaineko
inpaktuaahalik eta txikiena izateko, ezinbestekoa da ibilgailuak
Bakedaoeta Zurgaingo aparkalekuetan aparkatzea. Azken hori
NA-718errepideko (Lizarra-Olazti) 22. km-an dago.
NafarroakoGobernua
550
1
1000
950
950900 0
NA-7182
EkalaSan Martin Baríndao
Bakedao
Gollao
Artatza
Ziordia
Urederraren
Iturburuko N.E.
Camping Bioitza
Interpretazio eremua
Informazio zentroa
Guardetxea
NA-752
1
A-3138
A-4116
NA-7130
NA-718
U RB A
S AM
E ND
I A
ZudairiEulate
Larragoa
Aranaratxe
Urra
Li
mi t a c i o n e s m e n d i a
L im i t a c i on es mendia
Urederra ibaiaren iturburua
Urbasako mazizo karstikoan sortutakoakuifero garrantzitsuaren
berezkoirteerarik emaritsuena da. Bakedaokobarrutiko
ipar-mendebaldeko paretan(ebakia dagoena ia) gertatzen da,
630metroko altitudean (pareta horren goikotontorrak 900 metro
neurtzen ditu).Milioika urtetan, Urbasako ura hustearen
eraginez, mazizoaren hegoaldeko ertzean sortutako eta
edertasunhandiko anfiteatro arrokatsua osatzen duen koska modelatu
da.Hondo arrokatsua da ur-jauzi harrigarrien markoa. Ur horiek,
ehunmetro baino gehiagotik jauzi eta behera iristen direnean,
Urederraibaia sortzen dute (ur eta eder).
Iturburuak –antzina Ubagoa edo Ubaba (“ur ahoa”)–, batez
beste,4.000 litroko emaria du segundoko, urtean. Dena dela, emaria
50.000litrotaraino iristen ahal da euriteetaneta 300 litrotaraino
jaitsi agorraldian.Multzoaren ospearen eta parajearenlandare eta
animalia komunitateoparoaren eraginez, Natur Erreserbaizendatu
zuten 1987an.Urbasa eta Andiako Natur Parkearenzati da eta
Nafarroako NaturguneBabestuen Sarearen barne dago, bereingurumen
baloreen oparotasuna delaeta.
Landaredia
Pagadi kaltzikolak dira nagusi, ibaiertzeko baso eder eta
joriarekinbat. Oso nabarmena da zuhaitz, zuhaixka eta flora
aniztasuna; eremutxiki batean, espezie hauek aurkitzen ahal ditugu,
besteak beste:ezkiak, haritzak, gurbeak, astigarrak, pagoak,
lizarrak, zumarrak,lertxunak, sahatsak, hurrondoak, elorri zuriak,
ezpelak eta ipuruak.
Fauna
Azpimarratzekoa da harkaitzetako hegaztienkomunitatea; erraza da
sai arreak, sai zuriak,zapelatzak, belatzak, belatxingak eta
haitz-enarak ikustea. Paseriformeak dira nagusi,hala nola
ur-zozoak, kaskabeltzak, amilotxaketa txontak. Ugaztunak ere
aurkitzen ahalditugu, hala nola basakatua, lepazuria,azkonarra edo
basurdea.
Giza aztarna
I turburuaren goiko a ldean,historiaurreko aztarna
megalitikoakikusten ahal dira, hala nolaBakedaoko Puerto Viejo
trikuharriaeta Zurgaingo tumulua. Ibaiarenibilguak (Ameskoaren
parean) biirin-errota (Zudairi eta Artatza), biibai-burdinola
(Bakedao) eta armafabrika bat (Bakedao) funtzionatzeaeragin
zuen.Gaur egun, iturburuko urak zentralhidroelektriko bat elikatzen
du(Zudairi). Ezkerreko aldean, Erdoitzaherria zegoen; XIV. mendetik
ez da inor ere bizi bertan.
550
600
650
700
750
800
850
900
950
1000
NA-718
Urb
asako
arrasoa
N
Urbasa eta Andiako Natur Parkea
Urederraren iturburukoLimitaciones mendia
Urbasa mendia
Limitaciones mendia
A n d ía m
e nd ia
Am
e sk o
a k oL i m i t a c i o n e s
me
nd
i a
Puente del Diablo
TikutiaranaArrekata
El Siach
Aguarana
Antsurraga
Ponpalarri
Artosabal
Iruleze
El Rasico delos Avellanos
Aseki
El Boj
Aldaia
Malkizaba
Artamendi
Santakruzarra
Baratzata
AldiartaGurpide Los Acanduces
Arburu
Surgaina
Zabala
Iturzarra
Chabola de Emiliano
Corral de Celestino
Corrales de Bardoitza
Bakeadokomendate berria
Chabola de Narciso
Bakedao
+--+--+
--+--+--
+--+--
+--+
--+--+
--+--+
--+
--+-
-+--+-
-+--+-
-+--+-
-+--+-
- +--+--+--+--+--+--+--+ --+--+--+--+--+--+--+
--+--+--+--+--+--+--+--+--+--+--+--+--
Corral de Ormazábal
--+-- Muga: Urbasa mendia-Limitacionesmendia
Bigarren mailako errepidea
Informazioa Aparkalekua
Portillo del Corralde la Rosa
Raso del Puerto Viejode Baquedano
Arrasto megalitikoak
Baso pista
Eraikinak
Iturburuko ibilbideaBaquedaoko mendate zaharreko
ibilbideaBaquedaoko mendate berriko ibilbidea
Ibaia
Pared del Capellán © Gobierno de Navarra
Mirlo acuático © Jose Ardaiz
Acer Campestre
Carbonero © Jose I. Juanbeltz
Urederraren iturburuko naturerreserbaren muga
Urederraren Iturburuko
natur erreserba
Texto: varios autores • Fotografías: Gobierno de Navarra.
Archivo Dep. Turismo y Cultura / Jose I. Juanbeltz / José
Ardaiz
Camino
delNacedero
La Pared del Capellán
Mendate
zaharrekobidea
Mendateberrikobidea
Bardoitz
ako bidea
Arratondo
bidea
Erdaide
