Euskararen aurrekontu eta baliabide publikoen estatistika ... · 62,2 0 10 20 30 40 50 60 70 80 2006 2008 2010 2012 3. Irudia: EAE mailako euskararen aurrekontu likidatuan erakunde

- 1

Euskararen aurrekontu eta baliabide publikoen estatistika (EAE 2012)

EMAITZEN TXOSTENA

Donostia, 2013ko abendua

2

A U R K I B I D E A

SARRERA .................................................................................................................................................................. 4

1.‐ IKERLANAREN HELBURUAK ETA METODOLOGIA ......................................................................... 6

1.1.‐ Helburuak ..................................................................................................................................................... 6

1.2.‐ Argibide metodologikoak ....................................................................................................................... 7

2.‐ EUSKARAREN MAGNITUDE EKONOMIKOAK ................................................................................. 9

2.1.‐ EAEko herri‐administrazioen euskara aurrekontu kontsolidatua ............................................ 9

2.2.‐ Euskara aurrekontu kontsolidatuaren bilakaera .......................................................................... 10

2.3.‐ Euskararen aurrekontu likidatuak ..................................................................................................... 12

2.4.‐ Euskara aurrekontuen bilakaeraren ratioak .................................................................................. 15

2.5.‐ Euskarara bideratutako gastuaren pisu erlatiboa ....................................................................... 20

2.6.‐ Hizkuntza normalkuntzarako diru‐laguntza eta hitzarmenen datu ekonomikoak .......... 21

2.7.‐ Erakunde arteko diru‐transferentziak .............................................................................................. 23

2.8.‐ Eusko Jaurlaritzaren transferentziak menpeko erakunde autonomoetara ........................ 25

2.9.‐ Udal eta hiriburuen finantziazio‐iturriak ......................................................................................... 26

2.10.‐ Euskara gastuen izaera ekonomikoa .............................................................................................. 27

3.‐ NORMALIZAZIO EREMUAK ETA AURREKONTUAK .................................................................. 30

3.1.‐ Eremuen definizioa ................................................................................................................................. 30

3.2.‐ Euskararen ezagutza eta transmisioa ............................................................................................... 33

3.3.‐ Alor publiko zein pribatuan euskararen erabilera sustatzeko programa sektorialak ..... 35

3.4.‐ Euskararen corpusa, hedabideak eta kulturgintza ...................................................................... 38

3.5.‐ Euskararen sustapen, ikerketa eta komunikazio ekintza orokorrak ..................................... 40

3.6.‐ Funtzionamendu gastu orokor ez sektorialak ............................................................................... 42

3.7.‐ Eremukako aurrekontuen adierazleak ............................................................................................. 43 3.7.1.‐ Erakunde‐motari jarraiki ....................................................................................................................... 43 3.7.2.‐ Lurraldeari jarraiki .................................................................................................................................. 51

3

4.‐ DIRU‐LAGUNTZA ETA HITZARMENAK ............................................................................................ 58

4.1.‐ Datu orokorrak ......................................................................................................................................... 58

4.2.‐ Eusko Jaurlaritza ...................................................................................................................................... 60

4.2.1.‐ 2012ko diru‐laguntza eta hitzarmenak eremuei jarraikI .............................................. 60

4.2.2.‐ Eusko Jaurlaritzaren diru‐laguntza eta hitzarmenetako aurrekontuen bilakaera 2010‐2012 ..................................................................................................... 65

4.3.‐ Foru Aldundiak.......................................................................................................................................... 68

4.4.‐ Hiriburuak ................................................................................................................................................... 73

4.5.‐ Udalak .......................................................................................................................................................... 78

4.6.‐ Lurraldekako azterketa .......................................................................................................................... 83

5.‐ HIZKUNTZA NORMALKUNTZARAKO EGITURAK ETA GIZA BALIABIDEAK .................... 91

5.1.‐ Herri‐administrazioen euskara zerbitzuetako pertsonala ........................................................ 91

5.2.‐ Euskara ataletako lanpostuak ............................................................................................................. 93

5.3.‐ Euskara ataletako langileen kontratazio‐egoera.......................................................................... 96

5.4.‐ Euskara ataletako langileen lan‐kategoria edo kidegoa ............................................................ 98

6.‐ UDALERRI‐TIPOLOGIEN ARABERAKO AZTERKETA ................................................................ 101

6.1.‐ Udalerri‐tipologien definizioa ........................................................................................................... 101

6.2.‐ Euskara aurrekontuak, udalerrien tipologiari jarraiki .............................................................. 112

7.‐ EMAITZA AZPIMARRAGARRIENAK ............................................................................................... 118

4

Sarrera

Euskal Autonomia Erkidegoko herri‐administrazioetan euskararen sustapenera bideratutako

aurrekontuen 2012ko azterlanaren txosten da hau. Bi urtez behin egiten den estatistika honek,

euskara aurrekontuen erkidego mailako ikuspegi bateratua eskaintzen du; 5000 biztanlez

gorako udalerriak, foru aldundiak eta Eusko Jaurlaritzaren sail eta menpeko erakunde

autonomo guztietako datuak bildu eta aztertu baitira.

Finantza krisi eta atzeraldi ekonomikoaren erdian, euskal erkidegoko administrazio publikoen

aurrekontuek orokorrean izandako bilakaeraren parean, hizkuntza normalkuntzarako ipinitako

baliabideek izanikoa alderatzeko aukera eskaintzen du.

Administrazio publikoak euskararen normalizaziorako egiten duen ahalegina, magnitude

ekonomikoekin neurtzen duen azterlana da. Erakunde publiko bakoitzak euskarari zenbat diru‐

baliabide eskaintzen dion eta euskararako gastuak erakunde bakoitzak kudeatutako

aurrekontu osoarekiko zein pisu erlatibo duen aztertzen baita. Administrazio‐maila ezberdinen

arteko diru transferentziak aztertuz, euskararako gastu publikoak zein finantzaketa‐modu duen

erakusten du estatistika honek, baita urtean euskarara destinatutako EAEko gastu publikoaren

aurrekontu kontsolidatua zenbatekoa den ere; gastu kontsolidatu hori, erakunde arteko

euskararako diru‐laguntzen eraginez, erakundeen aurrekontu likidatuen baturan bi bider

kontabilizatuak dauden gastuak neutralizatuz kalkulatutako EAE mailako euskara aurrekontu

netoa edo garbia izango litzateke.

Euskararen sustapenerako aurrekontu publikoen dimentsio ekonomikoa eta bilakaera

aztertzearekin batera, aurrekontu horiek hizkuntza normalkuntzaren zein arlotan eragiteko

erabiltzen diren, xehetasun handiz ikertu dugu erakundez‐erakunde. Euskararen ezagutza eta

transmisioak, ikuspegi sektorialeko erabilera planek edota hizkuntzaren korpuserako,

euskarazko hedabideetarako eta kulturgintzarako herri‐administrazioek zenbat diru ipintzen

duten jakin daiteke. Eremukako azterketa hori bi mailatan egin da: batetik erakundeen diru‐

laguntza eta hitzarmenen aurrekontuak eremuka nola banatzen diren ikusiz; bestetik berriz,

diru‐laguntza horiez gain entitate bakoitzak dituen bestelako gastu arrunt guztiak ere gehituta,

eremu bakoitzaren pisu ekonomikoa zenbatekoa den aztertuz.

5

Azkenik, euskararen sustapenerako egitura eta giza‐baliabideei buruzko datuak bildu dira;

hizkuntza normalkuntzari lotuta EAEko herri‐administrazioek sortutako zuzeneko enpleguaren

datuak dira horiek.

Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak eskatuta, SIADECO Ikerketa

Elkarteak egin du 2012ko euskara aurrekontuen ikerlan hau.

6

Ikerlanaren helburuak eta metodologia

1.1.‐ Helburuak Xede nagusia, EAEko administrazio publikoak euskararen sustapenerako egiten duen

ahaleginaren magnitude ekonomikoak ezagutzea da; zehatzagoak diren honako helburu hauek

ere baditu estatistika honek:

1.‐ Euskararako aurrekontuen zenbatekoak eta finantziazio‐bideak ezagutzea, herri‐administrazio ezberdinei jarraiki.

2.‐ Bilakaeraren azterketa egitea, bai erakunde‐mota bakoitzarena eta baita EAEko

euskara aurrekontu kontsolidatuarena ere.

3.‐ Euskararen sustapenari lotuta, administrazio publikoak kudeatzen dituen diru‐

baliabideen jatorri ekonomikoa ezagutzea, kapitulu ekonomikoen araberako

banaketa kontuan hartuta.

4.‐ Hizkuntza normalizaziorako eremu ezberdinen garrantzia ekonomikoa neurtzea,

bakoitzera destinatutako gastua erreferentzia izanik; baita aurrekontuen

eremukako banaketa horretan, erakunde‐mota batetik bestera zein alde dauden

ezagutzea ere.

5.‐ Erakunde bakoitzak euskararen sustapenerako dituen diru‐laguntza eta

hitzarmenen berri izatea, zein arlotarako diren eta zenbateko aurrekontua duten

alegia.

6.‐ Udaletan jasotako datu ekonomikoak eta udalerrien ezaugarri orokorrak (ingurune

soziolinguistikoa, tamaina…) erabiliz, udalerrien tipologia bat eraikitzea.

1

7

1.2.‐ Argibide metodologikoak

Estatistikaren erreferentzia urtea: 2012. urtea. Erakundeen aurrekontuak, 2012.

urteko aurrekontu likidatuak dira, onartutako obligazioen fasean kontabilizatutako

kopuruak alegia.

Informazio bilketarako landa‐lana egiteko erabilitako hilabeteak: 2013ko uztailetik

azarora.

Informazio bilketarako prozedura: datuak erakundeetatik zuzenean jaso dira, datu

bilketarako galdetegi egituratu bat erabiliz (paper euskarrian eta euskarri

telematikoak). Informazioa, erakundeetako kontu‐hartzaile eta euskara ataletako

teknikariekin kontrastatu egin da.

Ikerlanaren unibertsoa: Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako 5000 biztanlez gorako

udalerrietako udalak, hiru lurralde historikoetako foru aldundiak eta Eusko Jaurlaritza

(sail ezberdinak eta menpeko erakunde autonomoak barne). Informazio unitateak

guztira 92: 5000 biztanlez gorako udalerrietako 66 udal (hiriburuak kanpo), EAEko hiru

hiriburuak, hiru foru aldundiak eta Eusko Jaurlaritzaren sail eta erakunde autonomoak,

guztira 20.

1. Taula: Ikerlanaren unibertsoa

UNIBERTSOA

Entitate kop. %

Udalak (> 5000 biztanle) 66 71,7

Hiriburuak 3 3,3

Foru Aldundiak 3 3,3

Eusko Jaurlaritza (sailak eta erakunde autonomoak) 20 21,7

GUZTIRA 92 100,0

Iturria: INE, 2012

8

Erantzun‐maila: % 100; ikertu beharreko unibertsoko entitate guztietako informazioa

jasotzea lortu da.

Aztergai izan diren udalen irismen‐maila: 3 hiriburuetan eta azterlanean parte hartu

duten gainerako 5000 biztanlez gorako 66 udalerrietan 1.958.575 biztanle bizi dira,

EAEko biztanleria osoaren %89. Arabaren kasuan, Vitoria‐Gasteiz eta beste bi udalerri

bakarrik dira 5000 biztanlez gorakoak (Amurrio eta Laudio); biztanleria aldetik hala ere,

Araba lurralde osoko biztanleriaren %84 izatera iristen dira. Bizkaian eta Gipuzkoan

(hiriburuak barne) lurralde bakoitzean 33 udalerri dira 5000 biztanlez gorakoak eta

biztanleriari dagokionean duten pisua, %90ren bueltan kokatzen da.

2. Taula: Ikerlanean parte hartu duten udalerrien irismen‐maila

UNIBERTSOA UDALERRIAK GUZTIRA IRISMEN‐MAILA (%)

Entitate

kop. Biztanleria

Entitate

kop. Biztanleria

Entitate

kop. Biztanleria

Arabako udalerriak (Vitoria‐Gasteiz barne)

3 270.835 51 322.557 5,88 83,97

Bizkaiko udalerriak (Bilbo barne)

33 1.041.327 112 1.158.439 29,46 89,89

Gipuzkoako udalerriak (Donostia barne)

33 646.413 88 712.097 37,50 90,78

GUZTIRA 69 1.958.575 251 2.193.093 27,49 89,31

Iturria: INE, 2012

9

Euskararen magnitude ekonomikoak

2.1.‐ EAEko herri‐administrazioen euskara aurrekontu kontsolidatua Udalerri, lurralde eta herrialde mailako herri‐erakunde guztiak barne, 2012an euskararen

sustapenerako erabilitako aurrekontu bateratu edo kontsolidatua, 146 milioi eta 250 mila

eurokoa da.

Eusko Jaurlaritzaren euskara aurrekontua 93 milioi eurokoa da, EAEko guztirako euskara

aurrekontu kontsolidatuaren %64. Zenbateko hori, Jaurlaritzaren sail eta erakunde autonomo

guztiek 2012an egindako euskara gastua da, sailen artean edota sailetatik Jaurlaritza beraren

mendeko erakunde autonomoetara egindako diru transferentziak bikoiztu gabe

kalkulatutakoa; sail eta mendeko erakunde autonomo guztiek entitate bakar bat osatuko

balute bezala, Jaurlaritzak bere osotasunean hizkuntza normalkuntzarako egindako ahalegin

ekonomikoa adierazten du kopuru horrek.

Hiru foru aldundien euskara aurrekontua guztira, 17,5 milioikoa da eta EAEko euskara

aurrekontu kontsolidatuaren % 12 ordezkatzen du.

Hiru hiriburuen euskararako diru‐baliabideen batura 7,2 milioikoa da (euskara aurrekontu

osoarekiko % 5) eta gainerako 66 udalerrietako udalena 28,4 milioikoa (% 19). Hiriburu eta

udalen aurrekontu horiek, Jaurlaritzatik eta foru aldundietatik jasotako euskararako

transferentziak kenduta kalkulatutakoak dira; udalen funtsetatik finantzatutako euskara

aurrekontu netoa izango litzateke hori; ondorioz, euskararen sutapenerako udal eta hiriburuek

likidatutako aurrekontu gordina, kopuru hori baino altuagoa da.

2

10

3. Taula: EAEko euskara aurrekontu kontsolidatua (2012)

Erakunde‐mota AURREKONTUA 2012

€ %

Udalak (udal funtsetatik finantzatutako euskara aurrekontua)

28.444.987,80 19,45

Hiriburuak (udal funtsetatik finantzatutako euskara aurrekontua)

7.227.229,29 4,94

Foru Aldundiak 17.507.813,84 11,97

Eusko Jaurlaritza 93.070.112,00 63,64

EUSKARA AURREKONTU KONTSOLIDATUA GUZTIRA

146.250.142,93 100,00

Iturria: Siadeco 2013

2.2.‐ Euskara aurrekontu kontsolidatuaren bilakaera Azken 6 urteetako bilakaerari erreparatuta, euskara aurrekontuek 2006tik 2008ra izandako

goranzko joera, irauli egin zen 2008tik 2010era eta bereziki 2010etik 2012ra:

• Lehen epealdian, 2006tik 2008ra, orotara EAEko euskara aurrekontu kontsolidatuak %13ko igoera izan zuen eta Jaurlaritzatik hasi eta udaletara, erakunde guztietan gehitu ziren euskararako baliabideak.

• Bigarrenean (2008tik 2010era), udal eta hiriburuek goranzko joerari eutsi zioten, ez ordea foru aldundiek eta Jaurlaritzak.

• Hirugarrenean berriz (2010etik 2012ra), erakunde‐mota guztietan egin dute euskara aurrekontuek behera, jaitsierarik nabarmenenak, hiriburuetakoak (%15) eta Jaurlaritzarenak (% 13) izanik. Oro har, EAEko euskara aurrekontu kontsolidatuaren jaitsiera, %10ekoa izan da, 162 milioitik 147ra.

11

Euskara aurrekontuen azken lau ikerketetako emaitzen arabera, euskararako herri‐

administrazio ezberdinek ipinitako diru‐baliabideetan, udalek gero eta pisu handiagoa dute,

2006an %16ko pisua izatetik 2012an %20koa izatera pasa baitira; hiriburuen pisu erlatiboa

mantendu egin da %5aren inguruan, eta foru aldundienak zertxobait gora egin du %10etik

%12ra.

Guztirako euskara aurrekontu kontsolidatuan Jaurlaritzak duen pisuak eta finantziazioaren

ehunekoak aldiz, 5 puntu behera egin du %69tik 64ra.

24,0

6,816,0

106,1

152,8

29,1

8,0

19,9

115,4

172,5

29,3

8,518,1

106,8

162,8

28,4

7,2

17,5

93,1

146,3

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

140,0

160,0

180,0

200,0

Udalak Hiriburuak Foru Aldundiak Eusko Jaurlaritza EAEko guztira(kontsolidatua)

1. Irudia: Euskara aurrekontu kontsolidatuaren bilakera (2006‐2012), erakunde‐motari jarraiki (milioi €)

2006

2008

2010

2012

Iturria: Siadeco

12

15,7 16,9 18,0 19,5

4,5 4,6 5,2 4,910,4 11,6 11,1 12,0

69,4 66,9 65,6 63,6

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2006 2008 2010 2012

2. Irudia: Euskara aurrekontu kontsolidatuaren erakunde‐motaren araberako banaketaren bilakaera (2006‐2012) (%)

Udalak Hiriburuak Foru Aldundiak Eusko Jaurlaritza

Iturria: Siadeco 2013.

2.3.‐ Euskararen aurrekontu likidatuak

Erakunde‐mota bakoitzak likidatutako euskara aurrekontuak.

Hizkuntza normalkuntzarako 66 udalerrietako udalek 2012an guztira kudeatutako euskara

aurrekontua 31,4 milioikoa da, udal horiek euskararen sustapenerako foru aldundietatik eta

Jaurlaritzatik 2012an jasotako diru‐transferentziak barne. Hiriburuetan pareko euskara

aurrekontua 7,6 milioikoa da.

13

4. Taula: Euskara aurrekontu likidatuak, erakunde‐motari jarraiki (2012)(1)

Erakunde‐mota AURREKONTUA 2012

€ %

Udalak 31.464.308,76 21,02

Hiriburuak 7.630.390,36 5,10

Foru Aldundiak 17.507.813,84 11,70

Eusko Jaurlaritza 93.070.112,00 62,18

GUZTIRA 149.672.624,96 100,00


(1) Oharra: Udal eta hiriburuen aurreko taulako euskara aurrekontu likidatuetan, Foru Aldundietatik eta Eusko Jaurlaritzatik euskara sustatzeko jasotako diru transferentziak sartuak daude. Foru Aldundien eta Eusko Jaurlaritzaren kasuan, aurrekontu kontsolidatu eta likidatuez ari garenean, kopuru beraz ari gara.

Erakunde‐mota bakoitzak kudeatutako euskara aurrekontu likidatuaren arabera kalkulatutako

ehunekoaren bilakaerak, aurrekontu kontsolidatuekin gertatzen den antzeko joera erakusten

du, 2006tik 2012ra: udalen euskararako gastu likidatuen pisu erlatiboa gero eta altuagoa da,

foru aldundienak igoera txiki bat izan du, hiriburuen kasuan mantendu egiten da eta

Jaurlaritzarena jaitsi egin da.

17,7 19,0 19,2 21,0

4,54,8 5,5 5,1

10,211,2 10,9 11,7

67,665,0 64,5

62,2

0

10

20

30

40

50

60

70

80

2006 2008 2010 2012

3. Irudia: EAE mailako euskararen aurrekontu likidatuan erakunde mota bakoitzak duen pisuaren bilakaera (2006‐2012) (%)

Udalak Hiriburuak

Foru Aldundiak Eusko JaurlaritzaFuente: Siadeco 2013.

14

Euskara sustatzeko erabilitako diru‐baliabideak biztanleko.

Urtean biztanle bakoitzeko 68 euro destinatzen dira hizkuntza normalizaziora, herri‐

administrazio guztien artean (aurrekontu likidatuekin kalkulatutako ratioa). Jaurlaritzatik

kudeatutako euskara aurrekontuen biztanleko ratioa 42 eurokoa da. Foru aldundiak 5 eta 9

euro artean kokatzen dira, Arabakoak 5, Gipuzkoakoak 8 eta Bizkaikoak 9.

Udaletan, Gipuzkoako udalerrietan eskaintzen zaio euskarari biztanle bakoitzeko dirurik gehien

(34 euro), Arabako bietan 25 euro eta Bizkaikoetan 22 euro.

Hiriburuen kasuan, euro biztanleko ratioa 6 euro da Bilboko Udalarena, 13 euro Vitoria‐

Gasteizko Udalarena eta 14 euro Donostiakoarena.

Lurralde historiko bereko erakundeak bilduta, aldundi, hiriburu eta udal, Araban urtean 17

euroko gastua egiten da biztanleko euskararako, Bizkaian 24 eurokoa eta Gipuzkoan 33

eurokoa.

5. Taula: Euskara aurrekontu likidatua biztanleko (2012)

Euskara aurrekontu

likidatua 2012

€ biztanleko

Arabako udalak ............................................. 24,78

Vitoria‐Gasteizko Udala ................................ 12,70

Arabako Foru Aldundia ................................. 5,18

Araba guztira ..................................................... 16,91

Bizkaiko udalak ............................................. 21,96

Bilboko Udala ................................................ 5,49

Bizkaiko Foru Aldundia ................................. 8,99

Bizkaia guztira .................................................... 23,73

Gipuzkoako udalak ........................................ 33,93

Donostiako Udala.......................................... 14,09

Gipuzkoako Foru Aldundia ............................ 7,62

Gipuzkoa guztira ................................................ 33,23

Eusko Jaurlaritza ................................................ 42,44

GUZTIRA 68,25

Iturria: Siadeco, 2013

15

2.4.‐ Euskara aurrekontuen bilakaeraren ratioak

Udalak eta hiriburuak 66 udalerrietako udaletan, euskara aurrekontu likidatuak batez beste, asko igo ziren 2006tik

2008ra eta ordutik aurrera, beheranzko joera erakusten dute; hala ere, jaitsiera moteldu egin

da 2010etik 2012ra.

Gipuzkoako eta Arabako udalen euskara aurrekontuak azken bi urteetan murriztu badira ere,

Bizkaikoetan igoera bat gertatu da epealdi horretan (%6koa).

Udalen guztirako aurrekontuek gora egin dutenean, euskarakoen igoera altuagoa izan da eta,

aurrekontu orokorrek behera egin dutenean euskarakoen jaitsiera apalagoa izan da.

Hiriburuetan, aurrekontu orokorren bilakaera eta euskara aurrekontuen bilakaeraren artean

parekotasun handiagoa dago, bai gora egin dutenean eta baita behera egin dutenean ere.

Salbuespena Bilboko Udala da, jaitsiera gertatu denean euskara aurrekontuena bortitzagoa

izan baita.

16

‐13,3

17,9

‐2,0

14,4

‐6,2

6,0

30,0

‐6,1‐6,6

21,4

‐5,7

‐0,8

‐20

‐15

‐10

‐5

0

5

10

15

20

25

30

35

2006tik 2008ra 2008tik 2010era 2010etik 2012ra

4. Irudia: Udaletako euskara aurrekontu likidatuen igoera‐jaitsiera indizearen (%) bilakaera, lurraldeari jarraiki (2006‐2012)

Arabakoen EUSKARA aurrekontuak

Bizkaikoen EUSKARA aurrekontua

Gipuzkoakoen EUSKARA aurrekontua

Udalen EUSKARA aurrekontua

Fuente: Siadeco 2013.

13,217,2

‐11,0

28,0

‐2,5

‐30,6

20,9

3,8

‐6,1

20,3

6,3

‐15,5

‐40

‐30

‐20

‐10

0

10

20

30

40


5. Irudia: Hiriburuetako aurrekontu likidatuen igoera‐jaitsiera indizearen (%) bilakaera, lurraldeari jarraiki (2006‐2012)

Vitoria‐Gasteizko EUSKARA aurrekontua

Bilboko EUSKARA aurrekontua

Donostiako EUSKARA aurrekontua

Hiriburuen EUSKARA aurrekontua


17

Foru Aldundiak Euskara aurrekontuek 2006tik 2008ra ikaragarrizko igoera izan eta gero (% 25ekoa), 2008tik

aurrera murriztuz joan dira, % 9ko jaitsiera 2008tik 2010era eta % 3ko jaitsiera 2010etik

2012ra.

Azken bi urteak erreparatuta hala ere, aldundi batetik bestera alde handiak daude, Arabakoak

% 28ko murrizketa izan baitu, Gipuzkoakoak %12koa eta aldiz Bizkaikoak % 8ko igoera.

67,3

14,4

‐28,4

15,1

‐10,6

8,0

32,3

‐13,3

‐11,8

24,8

‐9,0

‐3,4

‐40

‐20

0

20

40

60

80


6. Irudia: Foru aldundietako euskara aurrekontu likidatuen igoera‐jaitsiera indizearen (%) bilakaera, lurraldeari jarraiki (2006‐2012)

Arabako foru Aldundiko EUSKARA aurrekontua

Bizkaiko Foru Aldundiko EUSKARA aurrekontua

Gipuzkoako Foru Aldundiko EUSKARA aurrekontua

Foru Aldundietako EUSKARA aurrekontuaIturria: Siadeco, 2013.

18

Eusko Jaurlaritza Udaletan gertatutakoaren kontrako joera erakusten dute Jaurlaritzako datuek; aurrekontu

orokorrek gora egin dutenean (2006tik 2008ra), euskarakoen igoera apalagoa izan da edo

euskarakoak jaitsi egin dira (2008tik 2010era); eta aurrekontu orokorrek behera egin dutenean

(2010etik 2012ra), euskarakoek jaitsiera are eta handiagoa izan dute1.

1 2010. urteko edizioan, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak, euskara sustatzeari eskainitako aurrekontu gisa, “47150” programaren (hezkuntza sistemaren euskalduntzea) likidatutako aurrekontuak helarazi zizkigun (27,4 milioi euro guztira). Baina aurten, HUIS sailak ahalegin handia egin du euskara sustatzeari eskainitako aurrekontuak –“berariazko euskara‐kostua”‐ zehazteko, eta “47150” programaren aurrekontuaren 2., 4. eta 6. kapituluei, honako langile‐kolektibo hauei dagokien 1. kapituluaren kostua erantsi dio:

EAEko Administrazio autonomoko langileak: Sailaren Egoitza nagusiko (Euskara Zerbitzuko) langileak eta Hezkuntza ordezkaritzetako Euskara Ataletakoak hartzen dira hemen kontuan ordezkaritzetako normalkuntza‐teknikariak barne).

IRALEko irakastegietako irakasleak eta ikasketarien ordezkoak.

Euskal Girotze Barnetegietako monitoreak

Berritzeguneetako HNTeak.

Ulibarri proiektuko herri‐ikastetxeetako HNATak.

Eginkizun jakineko arduradunak (EGAko zuzendaritzakideak, ikasmaterialen kalitate‐arduraduna, katalogazio‐arduradunak).

Honek, datuak alderagarri egin eta bilakaera aztertu ahal izateko, HUISen 2008 eta 2010eko edizioetako datuak aldatzera eraman gaitu berriz ere, bi edizio horietan igorritako aurrekontuetan, goian zehaztutako pertsonalaren gastua 1. kapituluari erantsiz. Aldaketa honek, HUISeko datuetan soilik ez, Eusko Jaurlaritzaren eta EAEko datu orokorretan ere eragiten du, baina aldaketarekin datuen zehaztasunean irabazi dugulakoan gaude. Hauxe da 2008. eta 2010. urteetan entregatutako txostenean agertzen diren datuen eta orain bilakaera aztertzeko garaian erabilitakoen artean dagoen diferentziaren arrazoia.

19,9

10,8

‐0,8

8,8

‐7,5

‐12,8

‐15

‐10

‐5

0

5

10

15

20

25


7. Irudia: Eusko Jaurlaritzaren aurrekontu likidatu osoa eta euskara aurrekontu likidatuaren igoera‐jaitsiera indizearen (%) bilakaera (2006‐2012)

Eusko Jaurlaritzaren aurrekontu OSOA

Eusko Jaurlaritzaren EUSKARA aurrekontuakIturria: Siadeco

19

6. Taula: Erakundeen aurrekontu osoen eta euskara aurrekontu likidatuen bilakaera (2006‐2012)

Erakunde mota Aurrekontu likidatua

2006 urtea 2008 urtea 2010 urtea 2012 urtea

€ € 2006‐2008 igoera‐

jaitsiera (%)€

2008‐2010 igoera‐

jaitsiera (%) €

2010‐2012igoera‐

jaitsiera (%)

Udalak Osoa 1.464.583.886 1.630.816.711 11,35 1.669.049.133 2,34 1.385.048.698 ‐17,02

Euskarakoa 27.712.865 33.644.477 21,40 31.725.090 ‐5,70 31.464.309 ‐0,82

Arabakoak Osoa 48.263.127 44.410.346 ‐7,98 46.680.959 5,11 33.258.893 ‐28,75

Euskarakoa 707.613 613.699 ‐13,27 723.318 17,86 708.885 ‐2,00

Bizkaikoak Osoa 819.205.219 934.776.064 14,11 957.941.648 2,48 795.396.018 ‐16,97

Euskarakoa 13.316.110 15.237.992 14,43 14.291.832 ‐6,21 15.147.026 5,98

Gipuzkoakoak Osoa 597.115.540 651.630.301 9,13 664.426.526 1,96 556.393.787 ‐16,26

Euskarakoa 13.689.142 17.792.786 29,98 16.709.940 ‐6,09 15.608.398 ‐6,59

Hiriburuak Osoa 1.023.269.625 1.222.722.235 19,49 1.361.333.120 11,34 1.048.409.231 ‐22,99

Euskarakoa 7.060.243 8.493.684 20,30 9.031.339 6,33 7.630.391 ‐15,51

Vitoria‐Gasteizko Udala

Osoa 319.668.271 405.128.870 26,73 438.193.164 8,16 309.218.750 ‐29,43

Euskarakoa 2.602.848 2.946.925 13,22 3.454.521 17,22 3.075.233 ‐10,98

Bilboko Udala Osoa 474.718.244 543.300.000 14,45 589.418.636 8,49 472.200.000 ‐19,89

Euskarakoa 2.228.239 2.852.119 28,00 2.779.990 ‐2,53 1.928.969 ‐30,61

Donostiako Udala

Osoa 228.883.110 274.293.365 19,84 333.721.320 21,67 266.990.481 ‐20,00

Euskarakoa 2.229.156 2.694.640 20,88 2.796.828 3,79 2.626.189 ‐6,10

Foru Aldundiak Osoa 2.505.421.545 3.005.037.376 19,94 3.121.722.809 3,88 2.744.590.557 ‐12,08

Euskarakoa 15.961.175 19.926.465 24,84 18.131.469 ‐9,01 17.507.814 ‐3,44

Arabako F.A. Osoa 376.235.130 474.858.316 26,21 446.461.983 ‐5,98 394.996.501 ‐11,53

Euskarakoa 1.219.385 2.039.854 67,29 2.333.221 14,38 1.670.917 ‐28,39

Bizkaiko F.A. Osoa 1.368.591.426 1.730.768.708 26,46 1.764.609.826 1,96 1.602.611.726 ‐9,18

Euskarakoa 9.374.277 10.785.052 15,05 9.641.826 ‐10,60 10.408.787 7,95

Gipuzkoako F.A. Osoa 760.594.989 799.410.352 5,10 910.651.000 13,92 746.982.329 ‐17,97

Euskarakoa 5.367.513 7.101.559 32,31 6.156.422 ‐13,31 5.428.110 ‐11,83

Eusko Jaurlaritza Osoa 7.770.938.413 9.317.300.321 19,90 10.327.556.416 10,84 10.246.437.704 ‐0,79

Euskarakoa 106.074.632 115.404.359 8,80 106.785.965 ‐7,47 93.070.112 ‐12,84

GUZTIRA Osoa 12.764.213.469 15.175.876.643 18,89 16.479.661.478 8,59 15.424.486.189 ‐6,40

Euskarakoa 156.808.915 177.468.985 13,18 165.673.863 ‐6,65 149.672.626 ‐9,66


20

2.5.‐ Euskarara bideratutako gastuaren pisu erlatiboa

Entitateek 2012an guztira likidatutako aurrekontuan euskarakoak zein pisu erlatibo duen

aztertuta, udaletan % 2,27ko pisua du, Jaurlaritzan % 0,91koa, hiriburuetan %0,73koa eta foru

aldundietan %0,64koa.

7. Taula: Aurrekontu likidatu osoa, euskara aurrekontua eta euskara aurrekontuaren pisu erlatiboa (2012)

Aurrekontua 2012 Euskara aurrekontuaren PISU ERLATIBOA

2012 (%)

Aurrekontu likidatua GUZTIRA

EUSKARA aurrekontu likidatua

Udalak 1.385.048.698,05 31.464.308,76 2,27

Hiriburuak 1.048.409.230,53 7.630.390,36 0,73

Foru Aldundiak 2.744.590.556,59 17.507.813,84 0,64

Eusko Jaurlaritza* 10.246.437.704,00 93.070.112,00 0,91

GUZTIRA 15.424.486.189,17 149.672.624,96 0,97

Iturria: Siadeco, 2013.

*EJ aurrekontu likidatua: EAEko Administrazio Orokorreko aitortutako obligazioak

Aurrekontuei erreparatuz euskarak erakunde publikoetan izan duen garrantziaren bilakaera

zeharo aldatzen da erakunde mota batetik bestera; bestalde ez da ahantzi behar euskararen

pisu erlatiboa, zatikizun eta zatitzailearen bilakaeraren arabera aldatzen dela, hots, euskara

aurrekontuaren igoera‐jaitsieraren arabera eta erakundearen aurrekontu osoaren igoera‐

jaitsieraren arabera.

2010etik 2012ra gertatutakoan arreta ipinita, honako diferentziak daude erakunde‐motaren

arabera:

• Udalen indizeak gora egin du nabarmen %1,9tik 2,3ra, euskara aurrekontu likidatuek behera egin duten arren, udalen aurrekontu likidatu orokorrek askoz ere jaitsiera handiagoa izan dutelako. Udaletan, aurrekontuek izandako murrizketa baino baxuagoa izan da euskarakoena.

• Batez beste bai foru aldundietan eta baita hiriburuetan ere, aurrekontu orokorren jaitsieraren parekoa izan da euskarakoena; ondorioz euskararen pisu erlatiboa mantendu egin da 2010etik 2012ra. Banaka hartuta, denek ez dute jokaera bera azaltzen: Arabako FAn, euskara aurrekontuak pisua galdu du aurrekontu orokorrekiko, eta irabazi aldiz Gipuzkoako FAn, eta batik bat Bizkaiko FAn.

21

Hiriburuei dagokionez, euskarak pisua galdu du Bilbon, baina irabazi du Donostian eta Vitoria‐Gasteizen.

• Jaurlaritzaren kasuan, aurrekontu orokorrek baino jaitsiera handiagoa izan dute euskarakoek eta indizea, %1etik 0,9ra murriztu da.

2.6.‐ Hizkuntza normalkuntzarako diru‐laguntza eta hitzarmenen

datu ekonomikoak

Eusko Jaurlaritza

Euskararen sustapen, ekimen, programa eta plangintzetarako erakunde guztien artean 2012an

likidatutako diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontua 77 milioi eurokoa da. Horietatik bi

heren, 52,2 milioi alegia, Jaurlaritza bertako sail ezberdinek emandakoak dira; 51,7 milioi ohiko

transferentziak (IV. kap. ekonomikoa) eta 535 mila euro kapital transferentziak (VII. kap.

ekonomikoa). Euskararako diru‐laguntzen euro biztanleko ratioa, 24 eurokoa da eta diru‐

laguntza eta hitzarmenek Jaurlaritzak guztira kudeatutako aurrekontuaren erdia baino

gehiagoko pisua dute (% 56).

1,9

2,1

1,9

2,3

0,70,7 0,7 0,7

0,6 0,70,6 0,6

1,4

1,2

1,00,9

0

0,5

1

1,5

2

2,5

2006 2008 2010 2012

8. irudia: Euskara aurrekontu pisu erlatiboaren (%) bilakaera, erakunde‐motari jarraiki (2006‐2012)

Udalak Hiriburuak

Foru Aldundiak Eusko JaurlaritzaFuente: Siadeco 2013.

22

Foru Aldundiak

10,3 milioiko aurrekontu dute hiru aldundien artean, erkidegoko diru‐laguntza guztiekiko % 13.

Edonola ere, alde nabarmenak erakusten dituzte aldundiek; Bizkaikoak diru‐laguntzetara

bideratutako aurrekontua 5,4 euro biztanleko da, Gipuzkoakoak 4,8 eta Arabakoak 2,1.

Euskara aurrekontuaren %41 da diru‐laguntzetara destinatutakoa Arabako Foru Aldundian, %

60 Bizkaikoan eta % 62 Gipuzkoakoan.

Udalak

Bizkaiko 32 udalen diru‐laguntzetako aurrekontua 6,5 milioi eurokoa da eta Gipuzkoako beste

hainbeste udalena 5,8 milioikoa. Biztanle bakoitzeko, 12,7 euro ipintzen dituzte Gipuzkoako

udalek urtean eta 9,4 Bizkaikoek. Arabako bi udalen diru‐laguntzetako aurrekontua, 215 mila

euro ingurukoa da, 7,5 euro biztanleko.

Hiriburuak

Bi milioi eskas da hiru hiriburuetako diru‐laguntzen aurrekontua, 578 mila euro Vitoria‐

Gasteizkoarena, 609 mila Donostiakoarena eta 776 mila Bilbokoarena. Biztanleko ratioak, 2,21

euro (Bilboko Udala) eta 3,27 euro artean kokatzen dira (Donostiako Udala).

8. Taula: Euskararako diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontuak, erakunde‐motari jarraiki (2012)

Diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontua 2012 € biztanleko

Euskara aurrekontu likidatu

osoarekiko % € %

Eusko Jaurlaritza (IV kap) 51.700.559 67,14 23,57 55,55

Eusko Jaurlaritza (VII kap) 535.772 0,70 0,24 0,58

Eusko Jaurlaritza Guztira 52.236.331 67,84 23,82 56,13

Foru Aldundiak 10.286.547 13,36 4,69 58,75

Arabako Foru Aldundia 679.200 0,88 2,11 40,65

Bizkaiko Foru Aldundia 6.219.555 8,08 5,37 59,75

Gipuzkoako Foru Aldundia 3.387.792 4,40 4,76 62,41

Udalak 12.518.176 16,26 10,62 39,79

Arabakoak 214.759 0,28 7,51 30,30

Bizkaikoak 6.459.279 8,39 9,37 42,64

Gipuzkoakoak 5.844.138 7,59 12,70 37,44

Hiriburuak 1.963.775 2,55 2,52 25,74

Vitoria‐Gasteizko Udala 578.230 0,75 2,39 18,80

Bilboko Udala 776.485 1,01 2,21 40,25

Donostiako Udala 609.060 0,79 3,27 23,19

GUZTIRA 77.004.829 100,00 35,11 51,45


23

2.7.‐ Erakunde arteko diru‐transferentziak

Euskara ekimen eta programetarako Eusko Jaurlaritzako sailek eta menpeko erakunde

autonomoek ere (HABEk esaterako) 5.000 biztanlez gorako erkidegoko 66 udalerrietara

2012an egindako diru‐transferentzien batura 1,4 milioi da; Jaurlaritzatik hiru hiriburuetara 288

mila euroko transferitu ziren.

Honi erantsi behar zaizkio Eusko Jaurlaritzak (HABEren bidez) udalen edo udal erakundeen

menpeko euskaltegi publikoei emandako diru laguntzak, 10,4 milioi. Txosten honetan, kopuru

hori Eusko Jaurlaritzaren aurrekontuetan ageri bada ere, ez da udalek kudeatutako aurrekontu

likidatuetan kontuan hartzen, udal edo udal erakundeen menpeko euskaltegiak dituzten

udalen kasuan, euskalduntze‐alfabetatzeari eskainitako aurrekontuak aztertzeko garaian,

udalak udal euskaltegiari egindako ekarpena soilik hartzen delako kontuan2.

5.000 biztanlez gorako udalek euskararen sustapenerako 1,6 milioi euro inguru jaso zituzten

aldundietatik eta 115 mila euro hiriburuek.

2 Euskaltegien izaera publikoa edo pribatuaren arabera, udalek euskaltegietarako ipintzen dituzten aurrekontuak kontabilizatzeko modua desberdina da kontabilitate publikoko kapitulu ekonomikoei jarraiki. Eragin hori ekidin eta analisirako irizpideak bateratze aldera, euskaltegi publikoa duten udalerrietako udaletako aurrekontu propioko kapituluetatik euskaltegiari dagozkion kopuruak kendu egin dira (pertsonal gastuak, zerbitzu kontratazioa….) eta udalak finantzatzen duen zatia bakarrik kontuan hartu eta 4. kapitulu ekonomikoan erantsi da (udalak berak finantzatu eta euskaltegiari egiten dion transferentzia modura kontsideratuz). Ondorioz, euskaltegi publikoaren aurrekontuak udalaren aurrekontu propioan sartuak dauden kasuetan, aldeak daude azterlan honetarako kontsideratutako kopuruen eta udalek kontabilizatuak dituzten kopuruen artean. Ondorengoak dira kasu horiek: Arrasate, Erandio, Errenteria, Hernani, Hondarribia, Irun. Lasarte‐Oria, Oñati, Portugalete, Sestao, Sopelana, Tolosa, Trapagaran eta Zarautz.

24


9. Irudia: Erakunde‐mota ezberdinen arteko euskararako diru‐transferentziak (2012)

Foru Aldundiak

AURREKONTUA 17.507.814

Udalak (>5000 biztanle, hiriburuak salbu)

Aurrekontu likidatua 31.464.309

Eusko Jaurlaritzatik jasotako transferentziak

1.434.541

Foru Aldundietatik jasotakoak

1.584.780

Transferentziak guztira 3.019.321

EUSKARA AURREKONTU PROPIOA

28.444.988

Hiriburuak

Aurrekontu likidatua 7.630.390

Eusko Jaurlaritzatik jasotako transferentziak

288.018

Foru Aldundietatik jasotakoak

115.143

Transferentziak guztira 403.161

EUSKARA AURREKONTU PROPIOA

7.227.229

Eusko Jaurlaritza

AURREKONTUA 93.070.112

25

2.8.‐ Eusko Jaurlaritzaren transferentziak menpeko erakunde autonomoetara

HABE

Kultura Sailak 30 milioi euro inguru transferitu zizkion HABEri 2012an, zehazki 29.962.786 euro

ohiko transferentzia gisa (IV. kap. ekonomikotik) eta 175.000 euro kapital transferentzia gisa

(VII. kap. ekonomikotik).

Aurreko edizioetan hitzarmen modura kontabilizatutako pareko diru partidak, fakturazio bidez

kudeatu zituen HABEk 2012an. Jaurlaritza bertatik edo menpeko erakundeetatik lortutako

HABEren 2012ko sarrerak honakoak izan ziren: 7 milioi euro HAEE/IVAPetik, 412 mila euro

Hezkuntzatik (IRALE) eta 406 mila euro Herri Administrazioa eta Justizia Sailetik. Horiez gain,

124.107 euro fakturatu zizkion HABEk Osakidetzari eta 154.984 euro bestelako erakundeei –

EJIE, Arkaute, Botere Judizialaren Kontseilu Nagusia‐ baina horiek ez dira koadro horretan ageri

kontsolidaziorako ez ditugulako kontuan hartu.

HAEE/IVAP

Herri Administrazio eta Justizia Sailetik 12.345.031 euro jaso zituen HAEE/IVAPek 2012an. 9. Taula: Eusko Jaurlaritzaren euskararako transferentziak bere menpeko erakunde autonomoei

(2012)

Euskara aurrekontu likidatua

Jasotako diru‐transferentzia Beste sailetara fakturatutakoa

€ Zein sailetatik € Zein sailetatik €

HABE 37.534.202

Kultura Saila (IV kap) 29.962.786 HAEE/IVAP 6.999.995

Kultura Saila (VII kap) 175.000 Hezkuntza (IRALE) 412.558

‐ ‐ HA eta Justizia Saila 406.962

Guztira 30.137.786 Guztira 7.819.515

HAEE/IVAP 12.097.931

Herri Admin. eta Justizia Saila (Funtzio Publikoko sailburuordetza)

12.345.031

Guztira 12.345.031

Eusko Jaurlari‐tzaren barne‐transferentziak GUZTIRA

49.632.133 42.482.817 7.819.515


26

2.9.‐ Udal eta hiriburuen finantziazio‐iturriak

Batez beste udal eta hiriburuek euskararen sustapenerako ipintzen dituzten 10 eurotatik ia 9

udalen funts propioekin finantzatutakoak dira. Eusko Jaurlaritza eta foru aldundien diru‐

laguntzekin, udal eta hiriburuen euskara aurrekontuaren % 8 finantzatzen da.

Udalak 66 udalen batez bestekoei erreparatuta, euskara aurrekontuaren % 5 foru aldundien

laguntzarekin finantzatzen dute, beste % 3,4 Jaurlaritzakoekin, % 2 inguru euskara jarduerei

lotutako diru‐sarrera propioekin (matrikula tasak, eta abar) eta gainerako ia % 90a udal

aurrekontu propiotik finantzatzen da.

Bizkaiko udaletan bertako Foru Aldundiaren diru‐laguntzei esker lortzen den finantziazio maila

altuagoa da (% 8) eta Gipuzkoakoetan aldiz Jaurlaritzako finantziazioaren pisua, batez bestekoa

baino altuagoa da (% 4,5).

Hiriburuak Donostiako Udalak euskara arloko diru‐sarrera propioekin finantziazio‐maila altuagoa lortzen

du (% 11), Jaurlaritzakoa ere batez bestekoaren gainetik kokatzen da (%5) eta Aldundikoa aldiz,

azpitik (% 0,8). Bilbo eta Vitoria‐Gasteizko Udaletan foru aldundietatik eta Jaurlaritzatik guztira

jasotakoarekin %5 inguru finantzatzen da.

27

10. Taula: Euskararako udal eta hiriburuek erabilitako diru‐baliabideen finantziazio‐iturriak (2012)

Euskara aurre‐kontu

likidatua

FINANTZIAZIO ITURRIAK

Jasotako DIRU‐LAGUNTZAK Euskara arloko sarrera

PROPIOAK (tasak, matrikulak)

Udal funtsetatik finantzatutakoa Foru Aldunditik

Eusko Jaurlaritzatik

Beste erakundeetatik

GUZTIRA

€ € % € % € % € % € % € %

Udalak 31.464.309 1.584.780 5,04 1.075.596 3,42 34.706 0,11 2.695.082 8,57 563.195 1,79 28.206.032 89,64

Arabakoak 708.885 4.753 0,67 16.123 2,27 ‐ ‐ 20.875 2,94 19.547 2,76 668.463 94,30

Bizkaikoak 15.147.026 1.174.761 7,76 353.019 2,33 ‐ ‐ 1.527.781 10,09 225.637 1,49 13.393.609 88,42

Gipuzkoakoak 15.608.398 405.266 2,60 706.454 4,53 34.706 0,22 1.146.426 7,34 318.011 2,04 14.143.961 90,62

Hiriburuak 7.630.390 115.143 1,51 288.018 3,77 ‐ ‐ 403.161 5,28 421.763 5,53 6.805.467 89,19

Vitoria‐Gasteizko Udala

3.075.233 40.000 1,30 103.525 3,37 ‐ ‐ 143.525 4,67 128.458 4,18 2.803.250 91,16

Bilboko Udala 1.928.969 54.143 2,81 43.910 2,28 ‐ ‐ 98.053 5,08 ‐ ‐ 1.830.916 94,92

Donostiako Udala

2.626.189 21.000 0,80 140.583 5,35 ‐ ‐ 161.583 6,15 293.305 11,17 2.171.301 82,68

GUZTIRA 39.094.699 1.699.922 4,35 1.363.614 3,49 34.706 0,09 3.132.949 8,01 984.958 2,52 34.976.793 89,47


2.10.‐ Euskara gastuen izaera ekonomikoa

Euskararentzat kudeatutako aurrekontuak, kapitulu ekonomikoei jarraiki aztertzen baditugu,

aldeak esanguratsuak dira erakunde‐mota batetik bestera.

Jaurlaritza 93 milioiko euskara aurrekontuaren erdia baino gehiago (% 55), IV. kapitulu ekonomikoan

kontabilizatutako ohiko diru‐transferentziei dagokie, euskara arlo eta zerbitzuetako langileen

pertsonal gastuen aurrekontua 30,7 milioikoa da (% 33) eta bigarren kapituluko zerbitzu

kontratazioena 9,8 milioi (% 11).

28

Foru aldundiak Jaurlaritzaren nahiko parekoa da kapitulu ekonomikoek aldundietan batez beste duten

banaketa: transferentzia arruntek (IV. kap. ekonomikoa) % 54, pertsonal gastuek %27 eta

bigarren kapituluko ondasun eta zerbitzuetako gastu arruntek % 14.

Udalak Diru‐laguntzen pisu erlatiboa (IV. kap. ekonomikoa) baxuagoa da, %40koa eta bigarren

kapitulutik finantzatutako zerbitzu kontratazio eta funtzionamendu gastuek garrantzia

handiagoa dute %34koa. Udaletan, euskararako ipinitako 4 eurotik 1, pertsonal gastuak

finantzatzeko erabiltzen da.

Hiriburuak Hiriburuetan, euskararako 3 eurotatik 1, pertsonal gastuetarako erabiltzen da, bigarren

kapitulutik egindako zerbitzu kontratazioetarako % 41 eta diru‐laguntzetarako (IV. kap.

ekonomikoa) % 26.

Orokorrean Erakunde‐mota guztien datuei erreparatu eta euskara aurrekontuen kapitulukako banaketa,

aurrekontu osoaren kapitulukako banaketarekin alderatzen badugu, euskarakoetan pisu

erlatibo altuagoko kapituluak dira laugarrena (transferentzia arruntak) eta lehena (langileria

gastuak). Baxuagokoak berriz, bigarrena (ondasun eta zerbitzuetako gastu arruntak) eta

bereziki gainerako guztiak, finantza gastuak (III. kap. ekonomikoa), inbertsio errealak (VI. kap.),

kapital transferentziak (VII. kap.) eta VIII eta IX. Kapituluak (finantza aktiboak eta pasiboak).

29

11. Taula: Euskara aurrekontu likidatua, kapitulu ekonomikoei jarraiki (2012)

Udalak Hiriburuak Foru Aldundiak Eusko Jaurlaritza GUZTIRA

€ % € % € % € % € %

I. kap. Langileria‐gastuak

8.035.527 25,54 2.503.658 32,81 4.664.622 26,64 30.657.810 32,94 45.861.618 30,64

II. kap. Ondasun eta zerbitzuetako gastu arruntak

10.776.054 34,25 3.157.983 41,39 2.496.327 14,26 9.823.714 10,56 26.254.079 17,54

III. kap. Finantza‐gastuak

‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

IV. kap. Transferentzia arruntak

12.518.176 39,79 1.963.775 25,74 9.540.346 54,49 51.700.559 55,55 75.722.856 50,59

GASTU ARRUNTAK 31.329.757 99,57 7.625.416 99,93 16.701.296 95,39 92.182.083 99,05 147.838.553 98,77

VI. kap. Inbertsio errealak

134.552 0,43 4.974 0,07 60.317 0,34 351.611 0,38 551.453 0,37

VII. kap. Kapital‐transferentziak

‐ ‐ ‐ ‐ 746.201 4,26 535.772 0,58 1.281.973 0,86

VIII. kap. Finantza‐aktiboak

‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 646 ‐ 646 ‐

IX. kap. Finantza‐pasiboak

‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

KAPITAL GASTUAK 134.552 0,43 4.974 0,07 806.518 4,61 888.029 0,95 1.834.072 1,23

GUZTIRA 31.464.309 100,00 7.630.390 100,00 17.507.814 100,00 93.070.112 100,00 149.672.625 100,00

Iturria: Siadeco 201.3

18,6

30,2 30,8

20,4

30,6

17,5

50,6

1,2

0

10

20

30

40

50

60

I. kap. Langileria gastuak II. Kap. Ondasun etazerbitzuetako gastu arruntak

IV. Kap. Transferentziaarruntak

Gainerako kap.Ekonomikoak (III, VI, VII, VIII

eta IX)

10 Irudia: Eusko Jaurlaritza, Foru Aldundi eta udalen aurrekontu likidatu osoa eta euskara aurrekontu likidatuaren kapitulukako banaketa (%) (2012)

Aurrekontu likidatu OSOA

EUSKARA aurrekontu likidatua


30

Normalizazio eremuak eta aurrekontuak

3.1.‐ Eremuen definizioa

Herri‐administrazioek hizkuntza normalkuntzara destinatutako diru‐baliabideak zein eremu

edo alorretara zuzentzen diren jakiteko, ondoko sailkapena erabili da:

Euskararen ezagutza eta transmisioa helburu duten eremuak:

1.‐ Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea:

Hezkuntza‐sistemaren beraren euskalduntzea helburu duten ekimenak dira atal

honetan biltzen direnak: irakasleen hizkuntza prestakuntza (IRALEko

irakastegietako irakasleak eta ikasketarien ordezkoak), Euskal Girotze Barnetegiak,

Berritzeguneetako HNTak, Ulibarri proiektua, hezkuntza eremurako euskarazko

ikasmaterialak eta softwaregintza, eta abar.

2.‐ Irakaskuntzan erabilera sustatzeko ekimenak:

Bertan biltzen dira irakaskuntzan edota eskola‐munduan euskararen erabilera

areagotzea helburu duten ekimenak: ikastetxeek edo guraso elkarteek

antolatutako eskola orduz kanpoko ekintzak, euskararen aldeko ekimenak, eta

abar.

3.‐ Herritarren euskalduntze‐alfabetatzea:

Euskaltegi pribatuei egindako diru ekarpenak, udalek udal euskaltegien

funtzionamendurako eta pertsonal gastuetarako jarritakoa, euskara ikasleei

emandako diru‐laguntzak, mintzalaguna egitasmoa, euskalduntze‐alfabetatze

alorrerako ikas‐materialak, eta abar.

4.‐ Familia bidezko transmisioa:

Euskararen familia bidezko transmisiorako kanpaina eta egitasmoak, familia

barnetegiak, haurtzaindegi eta haur eskoletan euskara indartzeko ekimenak, eta

abar.

3

31

Alor publikoan zein pribatuan euskararen erabilera sustatzeko programa sektorialak:

5.‐ Herri‐administrazioetako euskara planak:

Erakunde publikoetako euskararen erabilera planak aurrera eramateko gastuak

(pertsonalarenak edo zerbitzu kontratazioetakoak), funtzionarioen euskalduntze

eta trebatze programak, euskara ikasten ari diren langileen ordezkapen gastuak,

administrazio eremuko erabileraren itzulpen gastuak (itzultzaileen pertsonal

gastuak eta zerbitzu kontratazioetakoak), administrazio publikoaren eskumeneko

errotulazioa eta hizkuntza paisaia euskalduntzea, administrazioarekiko

harremanetan euskararen erabilera bultzatzeko komunikazio ekintzak, eta abar.

6.‐ Teknologia berriak:

Informazio eta komunikaziorako teknologia berrietan euskara erabiltzeko enpresa

eta elkarteei emandako laguntzak, internet bidez euskarazko zerbitzuak,

baliabideak eta produktuak gizartera zabaltzeko egitasmoak, softwarea euskaraz

sortzea helburu duten egitasmoak, hizkuntzen teknologietan euskara integratzeko

egitasmoak, euskarazko hedabideetan teknologia berrien erabilera sustatzea, eta

abar.

7.‐ Alor sozioekonomikoa, publizitatea eta lantegietako euskara planak:

Eremu pribatuko lantegi eta establezimenduetarako euskara egitasmoen gastuak

eta erakunde publikoek emandako diru‐laguntzak, lantegi eta establezimenduen

errotulazioa euskalduntzeko laguntzak, lan‐munduan euskara bultzatzeko

sentsibilizazio eta komunikazio kanpainak, eta abar. Publizitate arloko euskara

gastuak ere eremu honetan sartu ditugu: enpresa eta saltokien komunikazio eta

publizitate jardueran eragiteko ekimenak, produktuen etiketajea, eta abar.

8.‐ Kirola eta aisia:

Aisi, kirol eta erlijio elkarteetarako euskalduntze programak, euskarazko aisi

eskaintza zabaltzeko ekimenak, euskarazko aisi produktuen ekoizpena, zabalpena

eta kontsumoa sustatzea helburu duten egitasmo eta diru‐laguntzak, eta abar.

Euskararen corpusa, hedabideak eta kulturgintza:

9.‐ Euskararen corpusa eta kalitatea:

Euskararen zaintza eta hobekuntzarako argitalpen, zerbitzu eta laguntzak,

ahozkotasuna lantzeko egitasmoak, toponimia lanak, ahozko ondarea bildu eta

zabaltzeko lanak, eta abar

32

10.‐ Euskarazko hedabideak:

Euskarazko hedabideak (aldizkariak, egunkariak, telebistak, internet bidezko

euskarazko hedabideak, eta abar) indartu eta hedabideetan euskararen erabilera

bultzatzeko laguntza‐programak …

11.‐ Euskarazko liburugintza, literatura eta irakurzaletasuna:

Euskarazko liburugintzaren sustapena (azokak, katalogoak…), euskal literatura,

irakurzaletasuna eta idazmen tailerrak, euskarazko produktuen kontsumoa

bultzatzeko liburutegietan bideratutako ekimenak, eta abar…

12.‐ Euskarazko kulturgintza:

Kultur adierazpen guztietan (liburugintza eta literatura salbu) euskarazko kultur

produktuen ekoizpena, zabalpena eta kontsumoa sustatzera bideratutako

baliabideak (antzerkia, zinea, musika, kantagintza, bertsolaritza…).

Euskararen sustapen, ikerketa eta komunikazio ekintza orokorrak:

13.‐ Tokiko entitateek kudeatutako euskara egitasmoetarako diru‐laguntzak:

Toki entitate edota mankomunitateei, EBPN‐ESEP garatzeko nahiz hizkuntza

normalkuntzarako egitasmo orokorrak bultzatzeko emandako diru‐laguntzak.

14.‐ Hizkuntza diagnostiko eta plangintzarako ikerketa orokorrak:

Jarduera‐eremu edo sektore jakin bati bakarrik lotuak ez, baizik orokorragoak

diren ikerketak, hala nola, azterketa soziolinguistikoak, kale erabileraren

neurketak, plangintza estrategikoak, eta abar.

15.‐ Sentiberatze eta komunikazio ekintza orokorrak:

Euskararen erabilera sustatzeko informazio, sentsibilizazio eta komunikazio

ekimen orokor eta ez sektorialen aurrekontuak.

16.‐ Bestelako diru‐laguntza eta egitasmo orokorrak:

Aurreko ataletan kokatu ezin diren bestelako gastuak (euskara elkarteentzako

laguntzak, euskararen inguruko jaialdi orokorrak, atzerriko hizkuntza proiektu eta

erakundeekiko harremanak, hizkuntza eskubideen babeserako ekimenak, eta

abar.

33

Herri‐administrazioetako euskara atalen egitura eta funtzionamendu gastuak:

17.‐ Euskara atalen pertsonal gastuak eta bestelako funtzionamendu gastu

orokorrak:

Euskara atalaren zuzendaritza, koordinazio, administrazio eta bestelako kudeaketa

gastu arruntak.

3.2.‐ Euskararen ezagutza eta transmisioa Euskalduntze‐alfabetatzea: Administrazio bertako langileen euskalduntze eta alfabetatzeari dagozkion gastuak sartu gabe

(7 milioi euro inguru), herritarren euskalduntze‐alfabetatze alorrean Eusko Jaurlaritzak 29,7

milioi euro ipintzen ditu, udal eta hiriburuek 9,7 milioi inguru eta aldundiek 81 mila euro.

Udalen euskalduntze‐alfabetatze alorreko aurrekontuaren zatirik handiena, udal euskaltegien

finantziaziorako udalek egindako diru‐ekarpenari dagokio. Alor honetan EAEko herri

administrazioek guztira inbertitutako 4 eurotatik 3, Eusko Jaurlaritzatik kudeatzen dira,

HABEren bitartez. Jaurlaritzak euskalduntze‐alfabetatze alorrera bideratutako aurrekontu

honetan kontuan hartu dira HABEren bidez herritarren euskalduntze‐alfabetatzeari eskainitako

29,7 milioiak, baina ez HABEk berak, administrazioko langileak euskalduntzeko gastatutako 7

milioiak, horiek “herri administrazioetan euskararen erabilera sustatzeko plangintzak”

eremuari inputatu baitzaizkio.

Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea: Eremu honetan Jaurlaritzak Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren bidez ipinitako 30

milioi euroak ageri dira.

Irakaskuntzan erabilera sustatzeko ekimenak:

Eremu honetan ageri dira udal eta hiriburuek, eskola munduan euskararen erabilera

sustatzeko bideratutako ekimenen aurrekontua, hiru milioi euro ingurukoa.

Familia bidezko transmisioa: Aurrekontu oso baxua du eremu honek aurrekoen aldean; entitate guztien artean milioi bat,

758 mila euro 66 udalen artean (% 74) eta 264 mila euro hiru hiriburuen artean (%26).

34

12. Taula: Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea, irakaskuntzan erabilera sustatzeko ekimenak, herritarren

euskalduntze‐alfabetatzea eta familia bidezko transmisio programen aurrekontuak (2012)

Erakunde‐mota

Hezkuntza‐sistemaren

euskalduntzea

Irakaskuntzan erabilera sustatzeko ekimenak

Herritarren euskalduntze‐alfabetatzea

Familia bidezko transmisioa

GUZTIRA

€ % € % € % € % € %

Udalak ‐ ‐ 1.695.131 59,26 8.764.027 22,17 758.279 73,49 11.217.437 15,24

Hiriburuak ‐ ‐ 1.165.365 40,74 965.773 2,44 263.613 25,55 2.394.751 3,25

Foru Aldundiak

‐ ‐ ‐ ‐ 81.224 0,21 9.891 0,96 91.115 0,12

Eusko Jaurlaritza

30.169.265 100,00 ‐ ‐ 29.714.687 75,18 ‐ ‐ 59.883.952 81,38

GUZTIRA 30.169.265 100,00 2.860.496 100,0 39.525.711 100,0 1.031.783 100,0 73.587.255 100,0


Euskara aurrekontu osoarekiko pisu erlatiboa, erakunde‐mota ezberdinetan:

Eusko Jaurlaritzaren kasuan, sail eta menpeko erakunde guztien artean euskarara

zuzendutako euskara aurrekontu guztiaren ia herena (% 32) hezkuntza‐sistemaren

euskalduntze gastuei lotua dago eta beste horrenbeste, euskalduntze‐alfabetatze

alorreko diru‐baliabideei (% 32). Ondorioz, Eusko Jaurlaritzak euskararako ipinitako 3

eurotik bi, euskararen ezagutzarako dira, bat hezkuntza‐sistema euskalduntzeko eta

bestea, herritarren euskalduntze‐alfabetatze gastuetarako.

Udalen kasuan euskalduntze‐alfabetatzeari inputatutako gastuaren pisua adierazgarria

da, %28koa, lehen adierazi bezala, batik bat udal euskaltegien funtzionamendu

gastuetarako udalek egiten dituzten diru ekarpenek eragindakoa.

Hiriburuetan, euskalduntze‐alfabetatzeari lotutako gastuak baxuagoak dira (% 13)

baina irakaskuntzan erabilera sustatzera bideratutako aurrekontuaren pisu erlatiboa,

udaletakoa baino altuagoa da (% 15).

35

3.3.‐ Alor publiko zein pribatuan euskararen erabilera sustatzeko

programa sektorialak

Herri‐administrazioetan euskararen erabilera sustatzeko plangintzak: 21,7 milioi erabiltzen dira urtean administrazioa euskalduntzeko; 14 milioi euro inguru ipintzen

ditu Jaurlaritzak (% 64), 3,4 milioi aldundiek (%16) eta 4,3 milioi udal eta hiriburuek (% 20).

Kirol eta aisi eremuan euskararen erabilera sustatzeko plangintzak: 5,4 milioiko aurrekontua dute urtean eta ia guztiz (% 98) udal eta hiriburuen euskara

aurrekontu likidatuetatik kudeatutako gastuak dira; hala ere, kontuan izan behar da Jaurlaritza

eta aldundietatik udalek jasotako diru‐laguntzen zati bat, eremu honetako plangintzen gastuak

finantzatzeko erabiltzen dela.

32,4

5,4

15,3

27,9

12,7

0,5

31,9

2,43,5

0,1

0

5

10

15

20

25

30

35


11. Irudia: Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea, irakaskuntzan erabilera sustatzea, herritarren euskalduntze‐alfabetatzea eta familia bidezko transmisio programetako

aurrekontuen, euskara aurrekontu osoarekiko pisu erlatiboa (%), erakunde‐motari jarraiki

Hezkuntza sistemaren euskalduntzea

Irakaskuntzan erabilera sustatu




36

Alor sozioekonomikoa, publizitatea eta lantegietako euskara planak:

Guztira 3,8 milioi dagozkio eremu honi 2012ko datuen arabera; Jaurlaritzaren alor honetako

aurrekontua 2,3 milioikoa da (% 60) eta 1,5 milioikoa berriz, udal, hiriburu eta aldundiena.

Teknologia berriak: Denera, 3,3 milioi euro gastatzen dira urtean teknologia berrietan euskararen erabilera

sustatzeko; Jaurlaritzak 1,8 milioi ipintzen ditu (% 55) eta aldundiek 1,4 milioi inguru.

13. Taula: Herri‐administrazioa, teknologia berriak , alor sozioekonomikoa, publizitatea eta lantegiak eta kirol eta aisia eremuetako

erabilera programen aurrekontuak (2012)

Erakunde‐mota

Herri‐administrazioetako euskara planak

Teknologia berriak

Alor sozioekonomikoa, publizitatea eta

lantegietako euskara planak

Kirol eta aisi eremurako plangintzak

GUZTIRA

€ % € % € % € % € %

Udalak 2.729.514 12,58 132.704 3,94 768.569 20,16 4.739.703 87,76 8.370.490 24,42

Hiriburuak 1.595.532 7,35 37.000 1,10 223.617 5,87 572.904 10,61 2.429.053 7,09

Foru Aldundiak 3.379.771 15,58 1.351.309 40,07 523.575 13,74 88.184 1,63 5.342.839 15,58

Eusko Jaurlaritza

13.992.781 64,49 1.851.068 54,89 2.296.138 60,24 ‐ ‐ 18.139.987 52,91

GUZTIRA 21.697.598 100,00 3.372.081 100,00 3.811.899 100,00 5.400.791 100,00 34.282.369 100,00


37


Administrazioa beraren euskalduntzeak, hiriburu eta foru aldundietan, euskararen

sustapenerako ipinitako 5 eurotatik euro bat suposatzen du (% 20 inguru). Jaurlaritzaren

kasuan % 15 eta udaletan %9.

Kirol eta aisiarako programek, udalen euskara aurrekontuetan dute eraginik gehien, beren

euskara aurrekontuaren % 15 izatera iristen baitira.

8,7

20,9

19,3

15,0

0,4 0,5

7,7

2,02,42,9 3,0

2,5

15,1

7,5

0,50,0

0

5

10

15

20

25


12. Irudia: Herri‐administrazioa, teknologia berriak , alor sozioekonomikoa, publizitatea eta lantegiak eta kirol eta aisia eremuetako erabilera programen

aurrekontuek euskara aurrekontu osoarekiko duten pisu erlatiboa (%), erakunde‐motari jarraiki (201

Administrazioa Teknologia berriak Lan‐arloa Kirola eta aisiaIturria: Siadeco 2013.

38

3.4.‐ Euskararen corpusa, hedabideak eta kulturgintza Hedabideak:

Euskarazko hedabideak diruz laguntzeko, urtean 8,8 milioi euro inguruko aurrekontua du

administrazio publikoak; horietatik 5,2 milioi (%60) Jaurlaritzak ipintzen ditu, udal eta

hiriburuek 2,5 milioi (% 27), eta foru aldundiek 1,1 milioi (%13).

Kulturgintza:

Kultur ekimenaren bidez euskara zabaltzeko ahalegin ekonomikoa, guztira 4,3 milioi eurokoa

da urtean; horretara bideratutako 4 eurotik ia 3 (% 73), udal eta hiriburuek kudeatzen dituzte,

foru aldundiek % 6 eta gainerako % 21 Eusko Jaurlaritzak.

Euskararen corpusa eta kalitatea:

Jaurlaritzak 1,7 milioi (% 45) eta foru aldundiek beste 1,5 milioi (%40); horiek dira diru‐ekarpen

nagusienak. Hiriburu eta udal guztien artean 567 mila euro inguru (% 15).

Liburugintza, literatura eta irakurzaletasuna:

Aurrekontu osoa 1,7 milioikoa izanik, foru aldundiek dute eremu honetan pisurik gehien, 800

mila euro (% 46); Jaurlaritzatik 533 mila (% 31), udal eta hiriburuek 400 mila inguru (% 23).


Euskararen corpusa, hedabide eta kulturgintzaren alorrean, erakunde‐mota bakoitzean

garrantzirik handia duten eremuak ondokoak dira:

• Jaurlaritzan, euskarazko hedabideetara bideratutako aurrekontua, bere euskara aurrekontu osoaren ia % 6.

• Foru aldundietan, euskararen corpusa eta kalitatea (% 9) eta hedabideen alorra (%7).

• Hiriburuetan, kultura arloan egindako gastua, euskara aurrekontu osoaren % 12.

• Udaletan, kulturgintza eta euskarazko hedabideak, eremu bakoitzak %7ko pisua baitu euskara sustatzeko gastu osoarekiko.

39

14. Taula: Euskararen corpuserako, hedabideetarako, liburugintzarako eta kulturgintzarako aurrekontuak (2012)

Erakunde‐mota

Euskararen Corpusa eta kalitatea

Euskarazko

hedabideak

Euskarazko

liburugintza, literatura eta

irakurzaletasuna

Euskarazko

kulturgintza GUZTIRA

€ % € % € % € % € %

Udalak 428.956 11,34 2.162.022 24,67 330.499 19,17 2.262.676 52,10 5.184.153 27,85

Hiriburuak 138.024 3,65 233.393 2,66 67.315 3,90 904.816 20,83 1.343.548 7,22

Foru Aldundiak 1.527.923 40,39 1.140.629 13,01 792.859 45,99 251.833 5,80 3.713.244 19,95

Eusko Jaurlaritza

1.688.162 44,62 5.228.029 59,65 533.479 30,94 923.604 21,27 8.373.274 44,98

GUZTIRA 3.783.065 100,00 8.764.073 100,00 1.724.152 100,00 4.342.929 100,00 18.614.219 100,00


1,41,8

8,7

1,8

6,9

3,1

6,5

5,6

1,1 0,9

4,5

0,6

7,2

11,9

1,41,0

0

2

4

6

8

10

12

14


13. Irudia: Euskararen corpuserako, hedabideetarako, liburugintzarako eta kulturgintzarako aurrekontuek euskara aurrekontu osoarekiko duten pisu

erlatiboa (%), erakunde‐motari jarraiki (2012)

Euskararen corpusa eta kalitatea Euskarazko hedabideak

Liburugintza, literatura eta irakurzaletasuna Kulturgintza


40

3.5.‐ Euskararen sustapen, ikerketa eta komunikazio ekintza orokorrak

Aurreko eremu espezifiko edota sektorialetan kokatu ezin izan diren egitasmo, programa, diru‐

laguntza eta hitzarmenen zenbatekoa, 10,5 milioikoa da guztira; hauexek diru‐partida

nabarmenenak:

• Udal eta mankomunitateetara zuzenduta, euskara biziberritzeko plangintza

orokorretarako (EBPN‐ESEP eta bestelakoak) diru‐laguntza lerroak: foru aldundiek

2,6 milioi inguru eta Jaurlaritzak 1,7 milioi eskas.

• Herri‐administrazioko erakundeek, entitate eta elkarte ezberdinekin euskararen

sustapenerako dituzten hitzarmen eta diru‐laguntza lerro orokorrak; guztira 4,8

milioi, horietatik 2,2 foru aldundienak, 1,7 Jaurlaritzarenak eta 900 mila euro

inguru udal eta hiriburuenak.

Erakunde‐mota bakoitzean, eremu jakin batera bideratutako gastuak euskara aurrekontu

osoarekiko zenbateko pisua duen aztertzerakoan, foru aldundiak nabarmentzen dira; erakunde

horietan, batez beste, euskararako ipinitako diru‐baliabideen % 15, udal eta

mankomunitateentzako diru‐laguntzek osatzen dute, ikuspegi sektoriala ez baizik eta orokorra

duten euskara egitasmoak finantzatzea helburu dutenak.

15. Taula: Euskararen sustapen, ikerketa eta komunikazio ekintza orokorretarako aurrekontuak (2012)

Erakunde‐mota

Tokiko entitateek kudeatutako

euskara egitasmoetarako diru‐laguntzak (EBPN‐ESEP)

Hizkuntza

diagnostiko eta plangintza ikerketa orokorrak

Sentiberatze eta komunikazio

ekintza orokorrak

Bestelako diru‐laguntza eta egitasmoak

GUZTIRA

€ % € % € % € % € %

Udalak

4,78 93.112 25,28 254.014 30,20 591.141 12,22 1.151.571 10,96

Hiriburuak ‐ ‐ ‐ ‐ 33.500 3,98 319.129 6,60 352.629 3,36

Foru Aldundiak

2.594.003 58,10 88.417 24,01 314.642 37,41 2.205.806 45,61 5.202.868 49,50

Eusko Jaurlaritza

1.657.436 37,12 186.749 50,71 238.952 28,41 1.719.793 35,56 3.802.930 36,18

GUZTIRA 4.464.743 100,00 368.278 100,00 841.108 100,00 4.835.869 100,00 10.509.998 100,00


41

0,7

14,8

1,8

0,3 0,5 0,20,8

0,4

1,8

0,3

1,9

4,2

12,6

1,9

0

2

4

6

8

10

12

14

16


14. Irudia: Euskararen sustapen, ikerketa eta komunikazio ekintza orokorretarako aurrekontuek euskara aurrekontu osoarekiko duten pisu erlatiboa (%), erakunde‐

motari jarraiki (2012)

Tokiko entitateentzako diru‐laguntzak Diagnostiko eta plangintzarako ikerketak

Komunikazio ekintza orokorrak Bestelako diru‐laguntza eta egitasmoak


42

3.6.‐ Funtzionamendu gastu orokor ez sektorialak Jarduera‐eremu edo normalizazio‐sektore jakin bati bakarrik (hezkuntzari, administrazio

publikoari, hedabideei eta abar) inputatu ezin zaizkion euskara zerbitzu, euskara zuzendaritza

eta euskara atalen funtzionamendu gastu arruntak finantzatzeko, urtean 12,7 milioi euro

inguru erabiltzen dira (pertsonal gastuak eta bigarren kapitulu ekonomikoko gastu arruntak

gehienak); Udal eta hiriburuetan kokatzen da gastu horren erdia baino gehiago, 6,7 milioi (%

52); foru aldundien funtzionamendu gastu arrunten zenbatekoa, 3,2 milioi da urtean (%25) eta

Jaurlaritzarena 2,9 milioi (% 23). Azpimarratu ordea, Jaurlaritzaren kasuan Hezkuntza Saileko

euskara ataletako pertsonalaren gastuak ez daudela aurrekontu horretan sartuak ezta

HABEkoak ere.

Erakunde‐mota bakoitzak euskara arlorako kudeatutako gastu osoarekiko funtzionamendu

gastu arrunt horiek zein pisu duten erreparatuz gero, udal eta aldundietan % 18 inguru,

hiriburuetan % 15 eta Jaurlaritzaren kasuan % 3.

16. Taula: Herri‐administrazioetako euskara atalen egitura eta funtzionamendu gastuen aurrekontuak (2012)

Erakunde‐mota € %

Udalak 5.540.658 43,70

Hiriburuak 1.110.410 8,76

Foru Aldundiak 3.157.750 24,91

Eusko Jaurlaritza 2.869.970 22,64

GUZTIRA 12.678.788 100,00


43

0

5

10

15

20

17,614,6

18,0

3,1

15. Irudia: Herri‐administrazioetako euskara atalen egitura eta funtzionamendu gastuek euskara aurrekontu osoarekiko duten pisu erlatiboa (%), erakunde‐

motari jarraiki (2012)

Udalak Hiriburuak

Foru Aldundiak Eusko JaurlaritzaIturria: Siadeco, 2013.

3.7.‐ Eremukako aurrekontuen adierazleak 3.7.1.‐ Erakunde‐motari jarraiki

Udalak

Erkidegoko 5000 biztanlez gorako 66 udalerrietako udalek 2012an likidatutako euskara gastua

31,5 milioikoa da. Aurrekontu horren zatirik handiena, euskararen ezagutza‐maila zabaltzera

eta zehatzago herritarren euskalduntze‐alfabetatze alorrera bideratzen dute, 8,8 milioi urtean,

beren euskara aurrekontuaren %28. Aurrekontu horretan, euskara ikasleei emandako diru‐

laguntzak egon badauden arren, zatirik handiena, udal euskaltegiak dauden udalerrietako

udalek euskaltegien finantzaketarako ipinitako diruari dagokio.

Bigarren gastu‐kontzeptu nagusia, euskara zerbitzuetako langile eta funtzionamendu gastu

arruntei loturikoa da udaletan; urtean 5,5 milioi euro, euskararako udalek ipinitakoaren % 18.

44

4,7 milioi urtean, kirol eta aisiari loturiko jardueretan euskararen erabilera sustatzeko, euskara

aurrekontuaren % 15.

Udaletan milioi bat eurotik gorako aurrekontua duten hurrengo eremu nagusiak ondokoak

dira: udaletako erabilera‐planak (2,7 milioi, % 9), kulturgintza (2,3 milioi, (% 7), hedabideak

(2,2 milioi, % 7) eta eskoletara edo irakaskuntza alorrera zuzendutako diru‐baliabideak (1,7

milioi, % 5).

0,3

0,4

0,7

0,8

1,1

1,4

1,9

2,4

2,4

5,4

6,9

7,2

8,7

15,1

17,6

27,9

0 10 20 30

Hizkuntza diagnostiko eta plangintza ikerketa orokorrak

Teknologia berriak

Tokiko entitateek kudeatutako euskara egitasmoetarakodiru‐laguntzak (EBPN‐ESEP)

Sentiberatze eta komunikazio ekintza orokorrak

Euskarazko liburugintza, literatura eta irakurzaletasuna




Alor sozioekonomikoa, publizitatea eta lantegietako euskaraplanak


Euskarazko hedabideak

Euskarazko kulturgintza



Euskara atalen egitura eta funtzionamendu gastuak


16. Irudia: Udalen euskara aurrekontuen banaketa portzentuala eremuei jarraiki (2012) (%)


45

Hiriburuak

Hiru hiriburuetako udalen 2012ko euskara aurrekontua 7,6 milioikoa izanik, % 21 udaletako

erabilera planen gastuei lotua dago (1,6 milioi), eskolen munduan erabilera sustatzera

bideratzen dute % 15 (1,2 milioi) eta euskara zuzendaritza eta arloen funtzionamendu

gastuetara 1,1 milioi (% 15). Gainerako eremuen aurrekontuak milioiaren azpitik kokatzen dira

eta portzentajetan, %13aren azpitik; ehuneko horiek, hurrengo irudian ikus daitezke.

0,4

0,5

0,9

1,8

2,9

3,1

3,5

4,2

7,5

11,9

12,7

14,6

15,3

20,9

0 5 10 15 20 25


Teknologia berriak













17. Irudia: Hiriburuen euskara aurrekontuen banaketa portzentuala eremuei jarraiki (2012) (%)


46

Foru aldundiak

17,5 milioiko euskara aurrekontua hiru aldundien artean; aurrekontu horren %19 erakundea

beraren euskalduntze planetarako (3,4 milioi) eta beste % 18 euskara ataletako langileen

pertsonal gastu eta funtzionamendu gastuetarako (3,2 milioi).

Udal eta mankomunitateetara foru aldundietatik bideratutako diru‐laguntzak 2,6 milioi (% 15)

eta laugarren eremu garrantzitsuena, euskararen sustapenarekin zerikusia duten entitate eta

elkarteekin dituzten hitzarmenei dagokiena, 2,2 milioi euro (% 13). Miloi euroko

aurrekontuaren gainetik geratzen diren beste hiru eremuak, honakoak:

• Euskararen corpusa eta kalitatea, 1,5 milioi.

• Teknologia berriak, 1,4 milioi.

• Euskarazko hedabideak, 1,1 milioi.

Foru aldundien gainerako eremuetako aurrekontuen ehunekoak, hurrengo irudian ageri dira.

47

0,1

0,5

0,5

0,5

1,4

1,8

3,0

4,5

6,5

7,7

8,7

12,6

14,8

18,0

19,3

0 5 10 15 20 25










Teknologia berriak



Tokiko entitateek kudeatutako euskara egitasmoetarako diru‐laguntzak (EBPN‐ESEP)



18. Irudia: Foru Aldundien euskara aurrekontuen banaketa portzentuala eremuei jarraiki (2012) (%)


48

Eusko Jaurlaritza

Sail eta menpeko erakunde autonomo guztien artean 2012an likidatutako euskara aurrekontua

93 milioi eurokoa izanik, gastu osoaren % 80 ondoko hiru eremuetara bideratutakoak osatzen

du:

• Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea: 30,2 milioi (% 32).

• Herritarren euskalduntze‐alfabetatea: 29,7 milioi (% 32).

• Jaurlaritza bertako funtzionarioen euskalduntzea: 14,0 milioi (% 15). Euskara aurrekontuen laugarren eremurik garrantzitsuena, euskarazko hedabideena da, 5,2

milioi euro urtean, Jaurlaritzaren euskara aurrekontuaren % 6.

Gainerako eremuetako aurrekontuen pisua baxuagoa da eta hurrengo irudian azter daitezke

ehuneko horiek.

0,2

0,3

0,6

1,0

1,8

1,8

1,9

2,0

2,5

3,1

5,6

15,0

31,9

32,4

0 10 20 30 40

Hizkuntza diagnostiko eta plangintza ikerketaorokorrak


Euskarazko liburugintza, literatura etairakurzaletasuna


Tokiko entitateek kudeatutako euskaraegitasmoetarako diru‐laguntzak (EBPN‐ESEP)



Teknologia berriak

Alor sozioekonomikoa, publizitatea etalantegietako euskara planak





Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea

19. Irudia: Eusko Jaurlaritzaren euskara aurrekontuen banaketa portzentuala eremuei jarraiki (2012) (%)


49

16bis. Taula: Eusko Jaurlaritzaren euskara aurrekontua, sailari eta eremuari jarraiki (€) (2012)

Kultura Saila

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa

Saila

HABE

Justizia eta Herri

Administrazio Saila

HAEE/IVAP

Gainerako Sail eta

erakunde autonomoak

Eusko Jaurlaritzaren

euskara aurrekontu

kontsolidatua

Hezkuntza sistemaren euskalduntzea

139.270 30.029.995 412.558 ‐ ‐ ‐ 30.169.265


‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Herritarren euskalduntze‐Alfabetatzea

30.137.786 ‐ 29.714.687 ‐ ‐ ‐ 29.714.687


‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Herri administrazioetako euskara planak

58.231 ‐ 7.406.957 12.751.993 11.883.264 1.644.323 13.992.781

Teknologia berriak 1.839.161 ‐ ‐ ‐ 11.907 ‐ 1.851.068

Alor sozio‐ekonomikoa, publizitatea eta lantegietako euskara planak

2.294.079 ‐ ‐ ‐ 2.059 ‐ 2.296.138


‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Euskararen corpusa eta kalitatea

1.682.162 ‐ ‐ ‐ ‐ 6.000 1.688.162

Euskarazko hedabideak 5.124.011 ‐ ‐ ‐ 104.018 ‐ 5.228.029


504.665 ‐ ‐ 18.988 9.826 ‐ 533.479

Euskarazko kulturgintza 923.604 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 923.604

Euskara atalaren egitura eta funtzionamendu gastuak

2.494.166 ‐ ‐ 67.595 86.858 221.352 2.869.970

Toki entitateek kudeatutako euskara egitasmoetarako diru‐laguntzak (EBPN‐ESEP)

1.657.436 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 1.657.436


186.749 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 186.749


238.952 ‐ ‐ ‐ ‐ ‐ 238.952


1.717.852 ‐ ‐ ‐ ‐ 1.941 1.719.793

GUZTIRA 48.998.124 30.029.995 37.534.202 12.838.576 12.097.931 1.873.616 93.070.112


Oharra: oso argi izan behar da, taula honek Jaurlaritzaren sail edo erakundeek kudeatutako euskara aurrekontua ezagutzeko informazioa ematen duela, baina euren arteko diru-transferentziak direla eta, kopuru horien baturek ez dutela zentzurik.

50

Sail edo erakundeka, kudeatutako euskara aurrekontu nagusiak zein eremutara zuzendu diren

azalduko dugu jarraian:

Kultura Sailak kudeatutako ia 49 milioitik, 30 milioi (%60) herritarren euskalduntze‐alfabetatzeari eskaini dizkio (HABEri egindako transferentzia bidez) eta 5,1 milioi (%10,5) euskarazko hedabideei. 2,5 milioi (%5) euskara atalaren egitura eta funtzionamenduari, eta 2,3 milioi (%4,8) alor sozio‐ekonomikoari, publizitateari eta lantegietako euskara planei.

1,6‐1,8 milioi artean (%3,4‐3,8) toki entitateek kudeatutako euskara egitasmoetarako, euskararen corpusa eta kalitateari, teknologia berriei eta bestelako diru‐laguntza eta egitasmoei.

Kulturgintzari 0,9 milioi (%1,8), eta hortik behera gainerako eremuei.

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak hezkuntza‐sistemaren euskalduntzeari eskaintzen dio bere euskara aurrekontu osoa, 30 milioi.

HABEk kudeatutako 37,5 milioitik, 29,7 milioi (%79) herritarren euskalduntze‐alfabetatzeari eskaini zaizkio, eta 7,4 milioi (ia %20) herri administrazioetako euskara planei.

Justizia eta Herri Administrazio Sailak kudeatutako 12,8 milioiak, ia oso‐osorik erabili dira herri administrazioetako euskara planetarako: 12,3 milioi IVAP‐HAEE finantzatzeko eta 0,4 milioi HABEri faktura ordaintzeko.

HAEE/IVAPek 12 milioi kudeatu ditu; eta kasu honetan ere ia guzti‐guztia herri administrazioetako euskara planetarako erabili da (%98a).

Gainerako sail eta erakunde autonomoek 1,8 milioi euro kudeatu dituzte; gehien‐gehiena herri administrazioko euskara planetarako ‐ 1,6 milioi (%87) – eta gainerakoa euskara atalaren egitura eta funtzionamendu gastuak ordaintzeko ‐0,2 milioi (ia %12).

Zehazki, hauexek gainerako sail eta erakundeen euskara aurrekontua:

Ertzaintza: 664 mila euro

Osasun eta Kontsumo Saila: 241 mila euro

Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza Saila: 129 mila euro

Ekonomia eta Ogasun Saila: 117 mila euro

Lehendakaritza: 115 mila euro

Enplegu eta Gizarte Gaietako Saila: 107 mila euro.

100 mila euro inguru Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio Saila, Herrizaingo Saila eta Industria, Berrikuntza, Merkataritza eta Turismo Saila

Eta hortik behera gainerako erakundeak: Lanbide, Eustat, Emakunde, Osalan, Kontsumobide eta Lehiaren Euskal Agintaritza.

51

3.7.2.‐ Lurraldeari jarraiki

Argibideak

Atal honetan, €/biztanleko ratioa erabili da lurralde historiko bakoitzean eta bertako erakunde‐

mota bakoitzak eremu jakin batean zenbat diru gastatu edo inbertitzen duen jakin eta

alderaketak egin ahal izateko, bai lurraldeen artekoak baita erakunde ezberdinen artekoak ere.

Hori horrela, ratioak honela kalkulatu dira:

• Udaletakoak: lurralde bakoitzeko udalek eremu jakin bakoitzera bideratutako dirua zati udalerri horietako biztanleria.

• Hiriburuetakoak: eremu bakoitzari dagokion aurrekontua, hiriburuko biztanleriarekin zatituta ateratzen dena.

• Aldundietakoak: aldundi bakoitzak dagokion eremuan jarritako dirua zati bere lurralde historikoko biztanleria.

• Lurraldea guztira: aurreko hiru erakunde‐motek ipinitako diruaren batura zati lurraldeko biztanleria osoa.

Euskararen ezagutza eta transmisioa

Jaurlaritza albo batera utzita, udal, hiriburu eta aldundiek euskararen ezagutza eta

transmisiorako 6,25 €/biztanleko ipintzen dituzte urtean, horietatik gehienak euskalduntze‐

alfabetatze alorrerako, 4,47€/biztanleko hain zuzen ere.

Lurraldeka alderik esanguratsuenak honakoak dira:

Araba:

‐ Irakaskuntzako ratioa batez bestekoa baino altuagoa da, Vitoria‐Gasteizko Udalak horretara bideratzen duen aurrekontuak eraginda.

‐ Euskalduntze‐alfabetatzea: Vitoria‐Gasteizko Udala eta Arabako bi udalerrien ratioak, batez bestekoaren gainetik daude.

‐ Familia bidezko transmisioa: beste lurraldeekiko, eremu honen ratioak baxuagoak dira Araban, bereziki udal eta hiriburuen kasuan.

52

Bizkaia:

‐ Irakaskuntza alorrerako ratioak baxuagoak dira entitate‐mota guztietan.

‐ Euskalduntze‐alfabetatzeari dagozkionak berriz, batez bestekoak baino altuagoak, hiriburuaren kasuan izan ezik.

‐ Familia bidezko transmisioan, Bizkaiko udalen eta Bilboko Udalaren ahalegin ekonomikoa, batez bestekoaren gainetik kokatzen da.

Gipuzkoa:

‐ Irakaskuntzara bideratutako euskara gastuen biztanleko ratioak altuagoak dira Gipuzkoan, udalek eta Donostiako Udalak ipinitako baliabideen eraginez.

‐ Euskalduntze‐alfabetatze arlorako Gipuzkoako udalek batez beste diru gutxiago ipintzen dute; baita euskararen familia bidezko transmisiorako ere.

17. Taula: Irakaskuntzan erabilera sustatzeko ekimenak, herritarren euskalduntze‐alfabetatzea eta

familia bidezko transmisiorako euskara aurrekontuak biztanleko, lurraldeari jarraiki (2012)

Lurraldea Erakundea



Familia bidezko

transmisioa GUZTIRA

€ biztanleko € biztanleko € biztanleko € biztanleko

Araba

Udalak .............................. 0,53 8,30 0,19 9,02

Vitoria‐Gasteizko Udala .... 2,53 2,74 0,09 5,37

Arabako FA ....................... ‐ 0,25 0,03 0,28

Guztira 1,95 3,05 0,11 5,11

Bizkaia

Udalak .............................. 1,25 8,14 0,77 10,16

Bilboko Udala ................... 0,54 0,06 0,59 1,19

Bizkaiko FA ....................... ‐ ‐ ‐ ‐

Guztira 0,91 4,86 0,64 6,41

Gipuzkoa

Udalak .............................. 1,78 6,33 0,48 8,59

Donostiako Udala ............. 1,93 1,51 0,18 3,62

Gipuzkoako FA .................. ‐ ‐ ‐ ‐

Guztira 1,66 4,49 0,36 6,50

GUZTIRA

Udalak .............................. 1,44 7,44 0,64 9,52

Hiriburuak ........................ 1,49 1,24 0,34 3,07

Foru Aldundiak ................ ‐ 0,04 ‐ 0,04

GUZTIRA 1,30 4,47 0,47 6,25


53

Alor publikoan zein pribatuan euskararen erabilera sustatzeko programa sektorialak

Udal, hiriburu eta aldundiek urtean 7,36 €/biztanleko bideratzen dituzte alor honetara;

horietatik gehienak administrazioa beraren euskalduntze plangintzetara (3,51 €/biztanleko);

jarraian, 2,46 euro/biztanleko kirola eta aisiarako euskara programetarako, 0,69 €/biztanleko

teknologia berrietarako eta kopuru bera baita ere, lan‐munduko euskara planetarako.

Lurralde batetik besterako aldeak aztertuz, azpimarragarriena honakoa da:

• Arabako erakunde publikoetan, alor honek biltzen dituen eremu guztietan, euskararen ratioak oro har baxuagoak dira batez bestekoekiko; bereziki kirola eta aisiaren eremuan eta teknologia berrietan.

• Bizkaian ere batez besteko ratioen azpitik kokatzen dira oro har alor honetako ratioak, teknologia berrietan izan ezik.

• Gipuzkoaren kasuan ordea, eremu guztietako ratioak dira batez bestekoa baino altuagoak eta bereziki kirola eta aisia eremuari dagozkionak. Araban 0,73 €/biztanleko dagozkio eremu horri, Bizkaian 1,70 eta Gipuzkoan 4,49.

18. Taula: Herri‐administrazioa, teknologia berriak , alor sozioekonomikoa, publizitatea eta lantegiak eta

kirol eta aisia eremuetako erabilera programen aurrekontuak biztanleko, lurraldeari jarraiki (2012)

Lurraldea Erakundea

Herri‐adminis‐trazioetako

euskara planak

Teknologia berriak

Alor sozio‐ekonomikoa,

publizitatea eta lantegietako

euskara planak


GUZTIRA

€ biztanleko € biztanleko € biztanleko € biztanleko € biztanleko

Araba

Udalak .............................. 1,05 0,03 0,82 3,42 5,32

Vitoria‐Gasteizko Udala .. 2,10 ‐ 0,38 0,57 3,06

Arabako FA .................... 2,67 0,06 0,06 0,00 2,78

Guztira 4,34 0,06 0,42 0,73 5,55

Bizkaia

Udalak .......................... 2,00 0,07 0,44 2,49 5,00

Bilboko Udala ............... 1,05 0,06 0,32 0,70 2,14

Bizkaiko FA ................... 1,57 0,78 0,24 ‐ 2,59

Guztira 3,08 0,84 0,60 1,70 6,22

Gipuzkoa

Udalak .......................... 2,88 0,19 0,95 6,36 10,37

Donostiako Udala ........ 3,84 0,08 0,09 1,00 5,01

Gipuzkoako FA ............. 0,98 0,61 0,32 0,12 2,03

Guztira 3,85 0,75 0,96 4,49 10,04

GUZTIRA

Udalak ......................... 2,32 0,11 0,65 4,02 7,10

Hiriburuak ................... 2,04 0,05 0,29 0,73 3,11

Foru Aldundiak ............ 1,54 0,62 0,24 0,04 2,44

GUZTIRA 3,51 0,69 0,69 2,46 7,36


54

Euskararen corpusa, hedabideak eta kulturgintza

Arlo honi dagokion lurralde mailako erakunde‐publikoen euskara aurrekontua, 4,67

€/biztanleko da; euskarazko hedabideek 1,61 €/biztanleko, kulturgintzak 1,56, euskararen

corpusak eta kalitateak 0,96 eta liburugintza‐literaturaren eremuak 0,54.

Lurralde historikoei erreparatuta, mutur batean kokatzen dena Gipuzkoa da; arlo honi

dagokion ratioa 7,58 €/biztanleko da eta bereziki euskarazko hedabideetara destinatutako

aurrekontua da altua Gipuzkoako herri‐administrazioetan, aldundiak, bertako hiriburuak eta

Gipuzkoako 32 udalerrietako udalek, guztiek ipintzen dute diru‐baliabide gehiago euskarazko

hedabideetarako. Euskararen corpusa eta kalitatea zein kulturgintzarako aurrekontuen ratioak

ere altuagoak dira Gipuzkoan.

Arabako kasuan, kulturgintzari lotutako ratioa da altuagoa, batez ere Vitoria‐Gasteizko Udalak

ipintzen duen diruak eraginda; beste hiru eremuetako ratioak, batez bestekoaren azpitik

kokatzen dira.

Bizkaiko kasuan, liburugintza eta literaturak du batez bestekoa baino ratio zertxobait altuagoa

batez ere bertako foru aldundiaren gastuak eragindakoa. Beste hiru eremuetako datuak batez

bestekoen azpitik kokatzen dira.

55

19. Taula: Euskararen corpuserako, hedabideetarako, liburugintzarako eta kulturgintzarako aurrekontuak biztanleko, lurraldeari jarraiki (2012)

Lurraldea Erakundea

Euskararen

Corpusa eta kalitatea

Euskarazko

hedabideak

Euskarazko

liburugintza, literatura eta irakurzale‐tasuna

Euskarazko

kulturgintza GUZTIRA


Araba

Udalak .............................. 0,42 0,58 0,11 1,63 2,74

Vitoria‐Gasteizko Udala ... 0,13 ‐ 0,13 3,42 3,68

Arabako FA ....................... 0,18 0,04 0,02 0,37 0,60

Guztira 0,31 0,09 0,12 3,09 3,61

Bizkaia

Udalak .............................. 0,33 0,63 0,23 1,73 2,92

Bilboko Udala ................... 0,25 0,06 0,10 ‐ 0,42

Bizkaiko FA ....................... 0,56 0,26 0,48 0,02 1,31

Guztira 0,83 0,65 0,65 1,04 3,17

Gipuzkoa

Udalak .............................. 0,42 3,72 0,36 2,23 6,73

Donostiako Udala ............. 0,10 1,14 ‐ 0,41 1,64

Gipuzkoako FA ................. 1,15 1,16 0,33 0,16 2,81

Guztira 1,45 3,87 0,56 1,71 7,58

GUZTIRA

Udalak .............................. 0,36 1,83 0,28 1,92 4,40

Hiriburuak ........................ 0,18 0,30 0,09 1,16 1,72

Foru Aldundiak ................ 0,70 0,52 0,36 0,11 1,69

GUZTIRA 0,96 1,61 0,54 1,56 4,67


Euskararen sustapen, ikerketa eta komunikazio ekintza orokorrak

Jaurlaritzaren baliabideak kontuan hartu gabe, gainerako erakunde guztien artean arlo

honetara bideratutako aurrekontua, 3,06 €/biztanleko da urtean; horietatik 1,42 diru‐laguntza

eta hitzarmen orokorretarako, 1,28 udal eta mankomunitateei zuzendutako diru‐laguntza

orokorretarako, 0,27 komunikazio ekintza orokorretarako eta 0,08 €/biztanleko hizkuntza

diagnostiko eta planifikazio alorreko ikerketa orokorretarako.

56

Bizkaiko Foru Aldundiaren datuak dira batez bestekotik gehien aldentzen direnak; bere ratioak

altuagoak dira arlo honek biltzen dituen azpi‐eremu guztietan, eta bereziki, euskara arloko

entitateekin dituen hitzarmen eta diru‐laguntzen aurrekontuetan eta, udalei eta

mankomunitateei emandako diru‐laguntzetan.

Araba eta Gipuzkoako batez besteko ratioak, Bizkaikoen azpitik kokatzen dira lau eremuetan.

20. Taula: Euskararen sustapen, ikerketa eta komunikazio ekintza orokorretarako aurrekontuak biztanleko, lurraldeari jarraiki (2012)

Lurraldea Erakundea

Tokiko entitateek kudeatutako

euskara egitasmoetara

ko diru‐laguntzak

(EBPN‐ESEP)

Hizkuntza

diagnostiko eta plangintza ikerketa orokorrak

Sentiberatze eta

komunikazio ekintza orokorrak


GUZTIRA


Araba

Udalak .............................. ‐ 0,10 0,04 0,42 0,56

Vitoria‐Gasteizko Udala ... ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Arabako FA ....................... 1,20 0,03 0,05 0,23 1,50

Guztira 1,20 0,03 0,05 0,27 1,55

Bizkaia

Udalak .............................. 0,09 0,08 0,27 0,25 0,69

Bilboko Udala ................... ‐ ‐ 0,10 0,54 0,64

Bizkaiko FA ....................... 1,54 0,05 0,26 1,50 3,35

Guztira 1,59 0,10 0,45 1,81 3,95

Gipuzkoa

Udalak .............................. 0,34 0,08 0,14 0,89 1,45

Donostiako Udala ............. ‐ ‐ ‐ 0,69 0,69

Gipuzkoako FA ................. 0,59 0,03 0,00 0,56 1,18

Guztira 0,81 0,08 0,09 1,31 2,29

GUZTIRA

Udalak .............................. 0,18 0,08 0,22 0,50 0,98

Hiriburuak ........................ ‐ ‐ 0,04 0,41 0,45

Foru Aldundiak ................ 1,18 0,04 0,14 1,01 2,37

GUZTIRA 1,28 0,08 0,27 1,42 3,06


57

Herri‐administrazioetako euskara atalen egitura eta funtzionamendu gastuak

Lurralde mailako erakunde publikoek hizkuntza normalkuntzarako dituzten egiturak,

pertsonala eta baliabideak finantzatzeko, 4,47 €/biztanleko gastua egiten da urtean.

Euskararen sustapenari lotutako gastu arrunt eta finkoen batez besteko datuak nabarmenki

altuagoak dira Gipuzkoako erakundeetan, bai udaletan, bai hiriburuan eta baita bertako foru

aldundian ere. Erkidego mailako batez besteko orokorra 4,47 €/biztanleko izanik, Gipuzkoan

6,81 eurokoa da datu hori, Bizkaian 3,98 eta Araban 1,09. Bizkaia erdibidean geratzen da

beraz, eta Araba, Gipuzkoarekiko beste muturrean.

21. Taula: Herri‐administrazioetako euskara atalen egitura eta funtzionamendu gastuen aurrekontuak biztanleko, lurraldeari jarraiki (2012))

Lurraldea Erakundea € biztanleko

Araba

Udalak ................................................. 7,14

Vitoria‐Gasteizko Udala ...................... 0,59

Arabako FA .......................................... 0,01

Guztira 1,09

Bizkaia

Udalak ................................................. 3,21

Bilboko Udala ...................................... 1,09

Bizkaiko FA .......................................... 1,73

Guztira 3,98

Gipuzkoa

Udalak ................................................. 6,79

Donostiako Udala ................................ 3,12

Gipuzkoako FA .................................... 1,61

Guztira 6,81

GUZTIRA

Udalak ................................................. 4,70

Hiriburuak ........................................... 1,42

Foru Aldundiak ................................... 1,44

GUZTIRA 4,47


58

Diru‐laguntza eta hitzarmenak

Ikerlanean parte hartu duten 92 erakundeen 2012ko diru‐laguntza eta hitzarmenen azterketa

jasotzen du laugarren atal honek. Helburua, euskararen sustapenerako erakunde‐motak

bakoitzak zein diru‐laguntza lerro dituen eta zenbat diru ipintzen duen jakitea izan da.

4.1.‐ Datu orokorrak Euskararen magnitude ekonomikoen datuak azaltzerakoan, txosten honen “2.6” atalean

aurreratu bezala, euskararen sustapen programa eta plangintzetarako erakunde guztien artean

2012an likidatutako diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontua 77 milioi eurokoa da.

Eusko Jaurlaritzari dagozkio bi heren (%68), 52,2 milioi alegia; 51,7 milioi, ohiko

transferentziak (IV. kap. ekonomikoa) dira eta 535 mila euro, kapital transferentziak (VII. kap.

ekonomikoa).

Hiru aldundien diru‐laguntza lerro guztien aurrekontuen batura, 10,3 milioikoa da, erkidegoko

diru‐laguntza guztien % 13. Azpimarratu hala ere, aldeak daudela batetik bestera: Bizkaikoak

diru‐laguntzetara bideratutako aurrekontua 5,4 €/biztanleko da, Gipuzkoakoak 4,8 eta

Arabakoak 2,1. Euskara aurrekontuaren %41 da diru‐laguntzek Arabako Foru Aldundian duten

pisu erlatiboa, % 60 Bizkaikoan eta % 62 Gipuzkoakoan.

Bizkaiko 32 udalen diru‐laguntzetako aurrekontua 6,5 milioi eurokoa da eta Gipuzkoako beste

hainbeste udalena 5,8 milioikoa. Biztanle bakoitzeko, 9,4 euro ipintzen dituzten Bizkaiko

udalek urtean eta 12,7 Gipuzkoakoek. Arabako bi udalen diru‐laguntzetako aurrekontua, 215

mila euro ingurukoa da, 7,5 euro biztanleko.

Hiru hiriburuen diru‐laguntzetarako aurrekontua, 2,0 milioi da; 578 mila euro Vitoria‐

Gasteizkoarena, 609 mila Donostiakorena eta 776 mila Bilbokoarena. Biztanleko ratioak, 2,2

€/biztanleko Bilbokoak, 2,4 €/biztanleko Vitoria‐Gasteizkoak eta 3,3 €/biztanleko

Donostiakoak.

4

59

Udalak%16,3

Hiriburuak%2,5

Foru Aldundiak%13,4

Eusko Jaurlaritza (kontsolidatua)

%67,8

20. Irudia: Euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenetako aurrekontuen erakundekako banaketa (%) (2012)


22. Taula: Euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenetako aurrekontuak, erakunde‐motari jarraiki (2012)

Erakunde‐mota € %

Udalak 12.518.176 16,26

Hiriburuak 1.963.775 2,55

Foru Aldundiak 10.286.547 13,36

Eusko Jaurlaritza 52.236.331 67,84

GUZTIRA 77.004.829 100,00


60

4.2.‐ Eusko Jaurlaritza 4.2.1.‐ 2012ko diru‐laguntza eta hitzarmenak eremuei jarraiki

Eusko Jaurlaritzaren 2012ko diru‐laguntzen zenbateko osoa 52.236.331 € da eta kopururik

altueneko diru‐laguntza lerroak ondokoak dira:

• Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea (guztira 7,1 milioi €, Jaurlaritzaren % 14):

‐ Irakasleen hizkuntza prestakuntzarako (IRALE) ................................ 3,6 miloi.

‐ Besterik (MERCATOR, ARRUE) ......................................................... 2,2 milioi.

‐ Hezkuntzarako idatz‐materialak (EIMA I+IV) ................................... 0,7 milioi.

‐ Gainerakoak (Ulibarri, Nolega, UEU hitz., atzerriko unib.) .............. 0,5 milioi.

• Euskalduntze‐alfabetatzea (guztira 29,8 milioi €, % 57):

‐ Euskaltegi pribatuentzako diru‐laguntzak ...................................... 19,1 milioi.

‐ Euskaltegi publikoetarako diru‐laguntzak ...................................... 10,4 milioi.

‐ Gainerakoak (euskal etxeak, euskara ikasleentzat…) ...................... 0,4 milioi.

• Administrazioa euskalduntzeko erabilera planak (guztira 419 mila €, % 1):

‐ Ertzaintza (eusk. ikast.), IVAPeko ordezkapenetarako, Lanbide…) ... 419 mila.

• Teknologia berriak (guztira 1,5 milioi €, % 3):

‐ IKTetan euskararen erabilera sustatzeko ......................................... 1,3 milioi.

‐ Gainerakoak (Irigoienazpikoa, Armiarma,) ....................................... 130 mila.

• Lan‐mundua (guztira 2,2 milioi €, % 4):

‐ Lantegietako euskara planetarako (LANHITZ) .................................. 2,2 milioi.

• Euskararen corpus eta kalitatea (guztira 1,5 milioi €, % 3):

‐ Euskaltzaindia, Labayru, Mintzola, EHUko jardunaldiak .................. 1,5 milioi.

• Euskarazko hedabideak (guztira 5,1 milioi €, % 10):

‐ Euskara hedabideetan zabaltzeko diru‐laguntzak ........................... 5,1 milioi.

• Liburugintza, literatura eta irakurzaletasuna (guztira 491 mila €, % 1):

‐ Euskaraz argitaratutako liburuentzat, Euskal Idazleen Elkartea, Euskal Editoreen Elkartea ................................................................. 491 mila.

• Kulturgintza (guztira 924 mila €, % 2):

‐ Zineuskara, , EKE, EIZIE, Galtzagorri, bertsolaritza eta abar ............. 924 mila.

61

• Toki entitateetan EBPN‐ESEP garatzeko (guztira 1,7 milioi €, % 3):

‐ EBPN garatzeko udal eta mankomunitateei laguntzak .................... 1,5 milioi.

‐ Gainerakoak (Trebiñuko Udalei, UEMA, EUDEL) ............................... 131 mila.

• Bestelako diru‐laguntza eta hitzarmenak (guztira 1,6 milioi €, % 3):

‐ Euskara jardueretarako (Euskalgintza deialdia) ................................ 900 mila.

‐ Euskara elkarteetarako eta bestelako proiektuetarako .................... 690 mila.

23. Taula: Eusko Jaurlaritzaren euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [I azpi‐taula: ezagutza eta transmisioa]

Eremua Aurrekontua

(€)

Ejk emandako diru‐

laguntzen aurrekontu osoarekiko

pisu erlatiboa (%)

Diru‐ laguntzen aurrekontu osoarekiko

pisu erlatiboa

(%)

Diru‐laguntza eta hitzarmen motak

Deskribapena Aurrekontua

(€)

Diru‐ lagun‐tzen aurre‐kontu osoa‐rekiko pisu erlatiboa (%)

Hezkuntza‐sistemaren

euskalduntzea 7.094.862 13,58 9,21

Irakasleen hizkuntza prestakuntzarako (IRALE)

3.640.483 6,97

Besterik (MERCATOR, ARRUE) 2.154.308 4,12

Hezkuntzarako euskarazko idatz‐materialak sortzeko (EIMA I+IV deialdiak)

790.312 1,51

Ikastetxeetako hizkuntza normalkuntza planetarako (Ulibarri eta Nolega)

283.308 0,54

Besterik (UEU‐2012 (60.000) eta Hitzarmenak atzerriko unibertsitateekin (59.732))

119.732 0,23

Hezkuntzarako euskarazko ikus‐entzunezko eta softwaregintzarako (EIMA 2.0 deialdia)

106.719 0,20


29.775.563 57,00 38,67

Euskaltegi pribatuei euskara ikastaroengatik

19.098.261 36,56

Udalen edo udal erakundeen menpeko euskaltegi publikoei

10.399.026 19,91

Euskara ikastaroengatik euskara etxeentzako

229.992 0,44

Besterik (Argentina euskaraz programa)

46.640 0,09

Euskara ikasleentzako diru‐laguntza orokorrak

1.644 0,00

Familia bidezko

transmisioa ‐

‐

‐

Euskararen ezagutza eta transmisioa GUZTIRA

36.870.425 70,58 47,88


62

24. Taula: Eusko Jaurlaritzaren euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [II. azpi‐taula:

erabilera‐eremuak]

Eremua Aurrekontua

(€)

Ejk emandako

diru‐ laguntzen aurrekontu osoarekiko

pisu erlatiboa

(%)


pisu erlatiboa

(%)


Deskribapena Aurrekontua

(€)


pisu erlatiboa

(%)


419.477 0,80

Administrazioko langileen euskalduntze‐alfabetatze ikastaroetarako (Ertzaintza)

240.642 0,46

Euskara klasetara doazen administrazio publikoko langileak ordezkatzeko (HAEE/IVAP)

115.739 0,22

0,54 Administrazioko langileen euskalduntze‐alfabetatze ikastaroetarako (Lanbide)

40.617 0,08

Euskara klasetara doazen administrazio publikoko langileak ordezkatzeko (Ekonomia eta Ogasun Saila)

16.479 0,03

Besterik (HAEE‐IVAP‐Idazle eskolarentzako diru‐laguntzak)

6.000 0,01

Teknologia berriak 1.462.808 2,80

Informazio eta komunikazioaren teknologietan euskara sustatzeko (Kultura‐IKT)

1.332.496 2,55

Besterik (Kultura Saila‐Euskaraz azpidatzitako filmeen weba / Irigoienazpikoa)

82.312 0,16

1,90 Euskarazko edukiak informazio teknologien bidez hedatzeko (Kultura‐Armiarma atari digitala)

40.000 0,08

Euskarazko edukiak informazio teknologien bidez hedatzeko (IVAP‐HAEE Zuzenbidearen Euskal Akademiarekiko lankidetza)

8.000 0,02

Alor sozioekonomikoa, publizitatea eta

lantegietako euskara planak

2.207.194 4,23 2,87 Enpresa eta entitate pribatuen euskara planetarako (Kultura Saila‐Lanhitz)

2.207.194 4,23


‐ ‐ ‐

Euskararen erabilera sustatzeko

programetarako GUZTIRA

4.089.479 7,83 5,31


63

25. Taula: Eusko Jaurlaritzaren euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [III. azpi‐taula: corpusa, hedabideak eta kulturgintza]

Eremua Aurre‐

kontua (€)

EJk emandako


pisu erlatiboa (%)


pisu erlatiboa (%)


Deskribapena Aurre‐

kontua (€)


pisu erlatiboa

(%)


1.519.920 2,91 1,97

Euskararen corpusa eta kalitatea hobetzeko egitasmo eta erakundeentzako (Kultura Saila ‐Mintzola , Labayru (123.200) / Euskaltzaindia (1.332.820))

1.491.220 2,85

Besterik (EHU hiztegi gramatika jardunaldiak) 28.700 0,05


5.092.752 9,75 6,61 Besterik (Kultura Saila‐Hedabideak / Euskara hedabideetan)

5.092.752 9,75


491.331 0,94 0,64

Euskaraz argitaratutako liburuetarako (Kultura Saila)

365.331 0,70

Besterik‐Kultura (Euskal idazleen elkartea / Euskal editoreen elkartea)

126.000 0,24


923.604 1,77 1,20

Zine munduan euskara sustatzeko (Kultura Saila‐Zineuskara)

366.000 0,70

Besterik (Kultura Saila ‐EKE / EIZIE / Galtzagorri ...)

237.600 0,45

Euskal kultura sendotu eta hedatzeko (jaialdiak)

211.204 0,40

Bertsolaritza sustatu eta hedatzeko 108.800 0,21

Euskaren corpusa, hedabide eta kulturgintzarako GUZTIRA

8.027.607 15,37 10,42


64

26. Taula: Eusko Jaurlaritzaren euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [IV. azpi‐taula: plangintza eta egitasmo orokorrak]

Eremua Aurre‐kontua

(€)

EJk emandako


pisu erlatiboa (%)


pisu erlatiboa (%)


Deskribapena Aurre‐

kontua (€)

Diru‐laguntzen aurrekontu osoarekiko

pisu erlatiboa

(%)

Tokiko entitateek

kudeatutako euskara egitasmoetarako diru‐laguntzak (EBPN‐ESEP)

1.657.436 3,17 2,15

Toki‐entitateetan EBPN garatzeko 1.526.436 2,92

Udal eta mankomunitateek bultzatutako euskara egitasmoetarako (Kultura Saila‐ Trebiñuko udalei euskararen sustapenerako)

80.000 0,15

Besterik (Kultura Saila‐UEMA eta

EUDEl‐i euskara planetarako) 51.000 0,10

Bestelako diru‐laguntza eta hitzarmenak

1.591.383 3,05 2,07

Euskara sustatu eta zabaltzeko egiten diren jardueretarako (Kultura Saila‐Euskalgintza deialdia)

900.555 1,72

Euskara elkarte eta bestelako elkarte pribatuentzako (Kultura Saila‐Topagunea (96.800) / / bestelako elkarte eta erakundeak)

665.828 1,27

Hizkuntza normalkuntzarako ikerketa eta proiektu orokorretarako (Kultura Saila‐ONCEri braille testuak euskaratzeko)

25.000 0,05

Euskaren sustapen plangintza eta

egitasmo orokorretarako

GUZTIRA

3.248.819 6,22 4,22


65

4.2.2.‐ Eusko Jaurlaritzaren diru‐laguntza eta hitzarmenetako aurrekontuen bilakaera 2010‐2012

Jaurlaritzak euskararako emandako diru‐laguntzetan, 2010eko datuetatik 2012koetara

izandako bilakaera aztertu dugu jarraian.

Orotara Jaurlaritzaren diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontuetan bi urte horien artean

gertatutako jaitsiera % 19,5ekoa da, 64,9 milioitik 52,2ra.

Gora nahiz behera, kopuru absolutuetan aldaketarik handiena erakusten duten diru‐laguntza

lerroak aipatuko ditugu jarraian, kopuru baxuko aldaketak, hurrengo koadroetan baitaude

jasoak.

• Hezkuntza‐sistemaren euskalduntze alorreko diru‐laguntzetan (Hezkuntza Sailetik) % 30eko jaitsiera, 2010etik 2012ra; 10,0 miloi 2010ean, 7,0 milioi 2012an.

• Justizia eta Herri Administrazio Sailak HAEE/IVAPera egindako transferentzietan, %9ko jaitsiera, 13,5 milioitik 12,3ra.

• Toki entitateetan EBPN garatzeko laguntzetan (Kultura Saila), % 22ko jaitsiera, 2,1 milioitik 1,7ra.

• Teknologia berrietan euskara sustatzeko laguntzetan (Kultura Saila), %45eko jaitsiera 2,6tik 1,5 milioitara.

• Euskararen corpuserako diru‐laguntza eta hitzarmenetan (Kultura Saila), %41eko jaitsiera, 2,6tik 1,5era.

• Hedabideetan %15eko jaitsiera, 6,0tik 5,1era.

• Liburugintzan %77ko jaitsiera, 2,1 milioitik 491 milara.

• Kulturgintzan 1,4 milioitik 923 milara (%33ko jaitsiera).

• Bestelako hitzarmen orokorretan sailkatutako aurrekontuetan (Kultura Saila), %38ko jaitsiera, 2,6tik 1,6 milioira.

• HABEk euskaltegiei emandako diru‐laguntzetan:

‐ Euskaltegi pribatuei emandakoetan %5eko igoera, 18,2 milioitik 19,1era.

‐ Udal euskaltegietarako diru‐laguntzetan %18ko jaitsiera, 12,6tik 10,4 milioitara.

• HABEk 2012an euskara ikasleei egindako ordainketak mila eta seiehun euro bakarrik (urte horretan deialdirik ez), 2010ean 1.855.006 €.

• HAEEI/IVAPetik HABEra 2010ean 8,2 milioi euro transferitu ziren diru‐laguntza edo hitzarmen modura; 2012an faktura bidez egin dira ordainketak, guztirako kopurua, 7 milioi eurokoa izanik.

66

27. Taula: Eusko Jaurlaritzaren sail eta menpeko erakunde autonomoen euskararako diru‐laguntza eta hitzarmenen bilakaera (2010‐2012)

Erakunde‐mota

Saila edo erakundea Diru‐laguntza mota Aurrekontua (€) Igoera‐

jaitsiera (%) 2010 2012

Eusko Jaurlaritza

Ekonomia eta Ogasun Saila

Administrazio publikoko langileak ordezkatzeko

‐ 16.479

Enplegu eta Gizarte Gaietako Saila

‐ ‐

Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio Saila

‐ ‐

Herrizaingo Saila ‐ ‐

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saila

Irakaskuntzaren euskalduntzea 9.950.164 6.975.130 ‐29,90

Industria, Berrikuntza, Merkataritza eta Turismo Saila

‐ ‐

Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza Saila

‐ ‐

Justizia eta Herri Administrazio Saila

HAEE / IVAP 13.517.077 12.345.031 ‐8,67

Kultura Saila

HABE 31.388.445 30.137.786 ‐3,98

(Kontsolidaziorako kenduta)

Irakaskuntzaren euskalduntzea 119.732

Toki entitateetan EBPN garatzeko eta bestelako udal/mankomunitate euskara egitasmoetarako

2.138.500 1.657.436 ‐22,50

Teknologia berriak (nagusiki IKTtan euskara sustatzeko)

2.626.000 1.454.808 ‐44,60

Lan arloan (enpresa eta entitate pribatuen euskara planetarako)

2.200.000 2.207.194 0,33

Lan arloan (alor sozioekonomikoan)

100.000 ‐100,00

Corpus eta kalitatea 2.575.253 1.519.920 ‐40,98

Hedabideak 5.999.745 5.092.752 ‐15,12

Liburugintza eta irakurzaletasuna 2.141.017 491.331 ‐77,05

Kulturgintza 1.375.557 923.604 ‐32,86

Bestelako diru‐laguntza eta hitzarmen orokorrak

2.559.900 1.591.383 ‐37,83

GUZTIRA (kontsolidatua) 21.715.972 15.058.160 ‐30,66

Lehendakaritza ‐ ‐

Osasun eta Kontsumo Saila

‐ ‐

GUZTIRA (kontsolidatua)

31.666.136 22.049.769 ‐30,37

67

Erakunde‐mota

Saila edo erakundea Diru‐laguntza mota Aurrekontua (€) Igoera‐

jaitsiera (%) 2010 2012

Erakunde autonomoak

EMAKUNDE ‐ ‐

Ertzaintza Langileen euskalduntze‐alfabetatze ikastaroetarako

‐ 240.642

EUSTAT ‐ ‐

HABE

Euskaltegi pribatuei 18.216.886 19.098.261 4,84

Euskaltegi publikoei 12.646.842 10.399.026 ‐17,77

Ikasleentzako diru laguntza orokorrak

1.855.006 1.644 ‐99,91

Euskara ikastaroengatik euskal etxeentzako

290.712 229.992 ‐20,89

Besterik 1.284 46.640 3532,40

GUZTIRA 33.010.730 29.775.563 ‐9,80

HAEE/IVAP

HABEra 8.207.903 (6.999.995 euro fakturatu

dizkio)

Administrazio publikoko langileak ordezkatzeko

232.592 115.739 ‐50,24

Besterik 12.000 14.000 16,67

GUZTIRA (kontsolidatua) 244.592 129.739 ‐46,96

KONTSUMOBIDE ‐ KONTSUMOKO EUSKAL INSTITUTOA

‐ ‐

LANBIDE Langileen euskalduntze‐alfabetatze ikastaroetarako

40.617

LEHIAREN EUSKAL AGINTARITZA

‐

OSALAN ‐

GUZTIRA (kontsolidatua) 64.921.458 52.236.330 ‐19,54


68

4.3.‐ Foru Aldundiak Hiru foru aldundiek hizkuntza normalkuntzarako 2012an emandako diru‐laguntzen zenbateko

osoa, 10,3 milioi da; Arabakoak 679 mila euro, Bizkaikoak 6,2 milioi eta Gipuzkoakoak 3,4

milioi.

28. Taula: Foru aldundien diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontuak (2012)

FORU ALDUNDIAK

Arabako F.A. Bizkaiko F.A. Gipuzkoako F.A. GUZTIRA

Euroak Euroak Euroak Euroak

DIRU‐LAGUNTZA ETA HITZARMENAK GUZTIRA

679.200 6.219.555 3.387.792 10.286.547

% hor 6,6 60,5 32,9 100,0


Normalizazio‐eremuei jarraiki, aldundien diru‐laguntza lerro nagusienak, ondokoak dira:

• Euskalduntze‐alfabetatzea:

‐ Arabako FAk bakarrik ditu eremu honetan laguntzak, euskara ikasleentzat eta merkataritza‐ostalaritza arloko langileen euskalduntzera zuzendutako 62.500 euro.

• Informazio eta komunikaziorako teknologia berrietan:

‐ Bizkaikoak 900 mila euro eta Gipuzkoak 433 mila.

• Alor soziekonomikoa eta lantegietako euskara planetarako:

‐ Bizkaikoak 280 mila eta Gipuzkoakoak 225 mila.

• Kirol eta aisiarako egitasmoentzat:

‐ Gipuzkoakoak bakarrik, 88 mila.

• Euskararen corpusa eta kalitatea lantzeko hitzarmenetarako:

‐ Arabakoak 56 mila, Bizkaikoak 649 mila eta Gipuzkoakoak 734 mila.

• Euskarazko hedabideetarako:

‐ Bizkaikoak ikus‐entzunezkoetarako 300 mila eta Gipuzkoakoak guztira 829 mila.

69

• Euskarazko liburugintza, literatura eta irakurzaletasuna sustatzeko:

‐ Bizkaikoak 551 mila eta Gipuzkoakoak 236 mila.

• Kulturgintza alorrerako:

‐ Arabakoak 91 mila, Bizkaikoak 18 mila eta Gipuzkoakoak 5 mila.

• Toki entitateetan EBPN edo euskara egitasmo orokorrak garatzeko:

‐ Arabakoak 385 mila, Bizkaikoak 1,8 milioi eta Gipuzkoakoak 420 mila.

• Bestelako diru‐laguntza eta hitzarmen orokorretan:

‐ Arabakoak 75 mila, Bizkaikoak 1,7 milioi eta Gipuzkoakoak 417 mila.

29. Taula: Foru Aldundien euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [I azpi‐taula: ezagutza eta transmisioa]

FORU ALDUNDIAK

Arabako F.A. Bizkaiko F.A. Gipuzkoako

F.A. GUZTIRA

Euroak % Euroak % Euroak % Euroak %


37.500 5,5 ‐ ‐ ‐ ‐ 37.500 0,4

Merkatari, ostalari eta enpresetako langileentzako euskara ikastaroetarako

25.000 3,7 ‐ ‐ ‐ ‐ 25.000 0,2

HERRITARREN EUSKALDUNTZE ALFABETATZEA

62.500 9,2 ‐ ‐ ‐ ‐ 62.500 0,6

% hor 100,0 ‐ ‐ 100,0

EUSKARAREN EZAGUTZA ETA TRANSMISIOA GUZTIRA

62.500,0 9,2 ‐ ‐ ‐ ‐ 62.500,0 0,6

% hor 100,0 ‐ ‐ 100,0


70

30. Taula: Foru Aldundien euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [II. azpi‐taula: erabilera‐eremuak]

FORU ALDUNDIAK



Informazio eta komunikazioaren teknologietan euskara sustatzeko

‐ 150.000 2,4 216.601 6,4 366.601 3,6

Euskarazko edukiak informazio teknologien bidez hedatzeko

‐ 750.000 12,1

‐ 750.000 7,3

Ikus‐entzunezkoen arloan euskarazko sorrera sustatzeko

‐

‐ 216.000 6,4 216.000 2,1

Besterik 9.000 1,3

‐

‐ 9.000 0,1

TEKNOLOGIA BERRIAK 9.000 1,3 900.000 14,5 432.601 12,8 1.341.601 13,0

% hor 0,7

67,1

32,2

100,0

Enpresa eta entitate pribatuen euskara planetarako

‐ 280.000 4,5 20.000 0,6 300.000 2,9

Alor sozioekonomikoan euskara sustatzeko egitasmoetarako

‐

‐ 205.000 6,1 205.000 2,0

ALOR SOZIOEKONOMIKOA ETA LANTEGIETAKO EUSKARA PLANAK

‐ ‐ 280.000 4,5 225.000 6,6 505.000 4,9

% hor ‐

55,4

44,6

100,0

Euskaraz garatutako haur eta gazteen aisialdirako

‐

‐ 88.000 2,6 88.000 0,9

KIROL ETA AISI EREMURAKO PLANGINTZAK

‐ ‐ ‐ ‐ 88.000 2,6 88.000 0,9

% hor ‐

‐

100,0

100,0

EUSKARAREN ERABILERA SUSTATZEKO PROGRAMETARAKO GUZTIRA

9.000,0 1,3 1.180.000,0 19,0 745.601,0 22,0 1.934.601,0 18,8

% hor 0,5

61,0

38,5

100,0


71

31. Taula: Foru Aldundien euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [III. azpi‐taula: corpusa, hedabideak eta kulturgintza]

FORU ALDUNDIAK



Euskararen corpusa eta kalitatea hobetzeko egitasmo eta erakundeentzako

56.250 8,3 649.000 10,4 379.101 11,2 1.084.351 10,5

Ahozko ondarea gorde eta hedatzeko lanetarako

‐ ‐ ‐ ‐ 354.600 10,5 354.600 3,4

EUSKARAREN CORPUSA ETA KALITATEA

56.250 8,3 649.000 10,4 733.701 21,7 1.438.951 14,0

% hor 3,9 ‐ 45,1 51,0 100,0

Euskarazko idatzizko hedabideetarako

‐ ‐ ‐ ‐ 621.740 18,4 621.740 6,0

Euskarazko ikus‐entzunezko hedabideetarako

‐ ‐ 300.000 4,8 207.000 6,1 507.000 4,9

EUSKARAZKO HEDABIDEAK ‐ ‐ 300.000 4,8 828.740 24,5 1.128.740 11,0

% hor ‐ 26,6 73,4 100,0

Euskaraz argitaratutako liburuetarako

‐ ‐ 28.500 0,5 110.000 3,2 138.500 1,3

Literatura eta euskal irakurzaletasuna sustatzeko

‐ ‐ 47.000 0,8 126.000 3,7 173.000 1,7

Besterik 1 ‐ ‐ 475.947 7,7 ‐ ‐ 475.947 4,6

EUSKARAZKO LIBURUGINTZA, LITERATURA ETA IRAKURZALETASUNA

‐ ‐ 551.447 8,9 236.000 7,0 787.447 7,7

% hor ‐ ‐ 70,0 30,0 ‐ 100,0

Bertsolaritza sustatu eta hedatzeko 16.000 2,4 18.000 0,3 ‐ ‐ 34.000 0,3

Euskal kultura sendotu eta hedatzeko ‐ ‐ ‐ 5.500 0,2 5.500 0,1

Besterik 75.000 11,0 ‐ ‐ ‐ 75.000 0,7

EUSKARAZKO KULTURGINTZA 91.000 13,4 18.000 0,3 5.500 0,2 114.500 1,1

% hor 79,5 0,0 15,7 0,0 4,8 ‐ 100,0 0,0

EUSKARAREN CORPUSA, HEDABIDE ETA KULTURGINTZARAKO GUZTIRA

147.250 21,7 1.518.447 24,4 1.803.941 53,2 3.469.638 33,7

% hor 4,2 43,8 52,0 100,0


72

32. Taula: Foru Aldundien euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [IV. azpi‐taula: plangintza eta egitasmo orokorrak]

FORU ALDUNDIAK



Toki‐entitateetan EBPN garatzeko 385.500 56,8 ‐ ‐ 361.500 10,7 747.000 7,3

Udal eta mankomunitateek bultzatutako euskara egitasmoetarako

‐ ‐ 1.788.003 28,7 59.000 1,7 1.847.003 18,0

TOKI ENTITATEEK KUDEATUTAKO EUSKARA EGITASMOETARAKO DIRU‐LAGUNTZAK

385.500 56,8 1.788.003 28,7 420.500 12,4 2.594.003 25,2

% hor 14,9 ‐ 68,9 ‐ 16,2 ‐ 100,0 ‐

Euskara elkarte eta bestelako elkarte pribatuentzako

58.950 8,7 1.721.106 27,7 397.750 11,7 2.177.806 21,2

Euskara sustatu eta zabaltzeko egiten diren jardueretarako

16.000 2,4 12.000 0,2 ‐ ‐ 28.000 0,3

Hizkuntza normalkuntzarako ikerketa eta proiektu orokorretarako

‐ ‐ ‐ ‐ 20.000 0,6 20.000 0,2

BESTELAKO DIRU‐LAGUNTZA ETA HITZARMENAK

74.950 11,0 1.733.106 27,9 417.750 12,3 2.225.806 21,6

% hor 3,4 ‐ 77,9 ‐ 18,8 ‐ 100,0 ‐

EUSKARAREN SUSTAPEN PLANGINTZA ETA EGITASMO OROKORRETARAKO GUZTIRA

460.450 67,8 3.521.108 56,6 838.250 24,7 4.819.808 46,9

% hor 9,6 73,1 17,4 100,0


73

4.4.‐ Hiriburuak

Hiru hiriburuen 2012ko diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontua 2 milioi euro eskas da; 776

mila Bilbokoak, 609 mila Donostiakoak eta 578 mila Vitoria‐Gasteizkoak.

33. Taula: Hiriburuen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, guztira (2012)

HIRIBURUAK

Gasteiz Bilbo Donostia GUZTIRA


GUZTIRA 578.230 776.485 609.060 1.963.775

% hor 29,4 39,5 31,0 100,0


Jarduera‐eremu bakoitzera zuzendutako diru‐laguntza nagusienen datuak honakoak dira:

‐ Irakaskuntzaren euskalduntzera bideratutakoak: Gasteizkoak eta Bilbokoak 185 mila euro inguru, Donostiakoak 14 mila.

‐ Euskalduntze‐alfabetatze alorrerako (euskara ikasleentzako diru‐laguntzak, euskaltegi pribatuei diru‐laguntzak eta abar): Donostiakoak 272 mila, Gasteizkoak 189 mila eta Bilbokoak 196 mila (gurasoen euskara ikastaroak barne).

‐ Kirolean eta aisialdian euskara bultzatzeko: Bilbokoak 197 mila euro, Gasteizkoak 42 mila eta Donostiakoak 26 mila.

‐ Euskarazko hedabideetarako: Donostiakoak 168 mila euro.

‐ Euskararen corpusa eta kalitatea: Gasteizkoak 31 mila eta Bilbokoak 25 mila.

‐ Kulturgintzaren alorrean: Gasteizkoak 76 mila euro.

‐ Euskara elkarteetarako diru‐laguntzak: Bilbokoak 102 mila eta Donostiakoak 32 mila euro.

‐ Komunikazio ekintza orokorretarako: Bilbokoak 64 mila eta Donostiakoak 14 mila euro.

74

34. Taula: Hiriburuen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [I azpi‐taula: ezagutza eta transmisioa]

HIRIBURUAK



Ikastetxeek edo guraso elkarteek antolatutako eskola‐orduz kanpoko ekintzetarako

180.000 31,1 55.845 7,2 14.084 2,3 249.929 12,7

Ikastetxeek euskararen alde antolatutako ekimen eta jaietarako

‐ ‐ 8.000 1,0 ‐ ‐ 8.000 0,4

Besterik 6.000 1,0 120.250 15,5 ‐ ‐ 126.250 6,4

HEZKUNTZA SISTEMAREN EUSKALDUNTZEA

186.000 32,2 184.095 23,7 14.084 2,3 384.179 19,6

% hor 48,4 47,9 3,7 100,0


74.075 12,8 ‐ ‐ 225.651 37,0 299.727 15,3


10.000 1,7 ‐ ‐ ‐ ‐ 10.000 0,5

Euskaltegi pribatuei euskara ikastaroengatik

77.025 13,3 ‐ ‐ 40.576 6,7 117.601 6,0

Mintzalaguna egitasmoa aurrera eramateko

27.721 4,8 11.200 1,4 6.000 1,0 44.921 2,3


188.821 32,7 11.200 1,4 272.227 44,7 472.248 24,0

% hor 40,0 2,4 57,6 100,0

Gurasoei zuzendutako ikastaroetarako ‐ ‐ 185.000 23,8 ‐ ‐ 185.000 9,4

FAMILIA BIDEZKO TRANSMISIOA ‐ ‐ 185.000 23,8 ‐ ‐ 185.000 9,4

% hor ‐ 100,0 ‐ 100,0


374.821 64,8 380.295 49,0 286.311 47,0 1.041.427 53,0

% hor 36,0 36,5 27,5 100,0


75

35. Taula: Hiriburuen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [II azpi‐taula: erabilera eremuak]

HIRIBURUAK



Administrazioko langileen euskalduntze‐alfabetatze ikastaroetarako

31.930 5,5 ‐ ‐ 49.931 8,2 81.861 4,2

HERRI ADMINISTRAZIOETAKO EUSKARA PLANAK

31.930 5,5 ‐ ‐ 49.931 8,2 81.861 4,2

% hor 39,0 ‐ 61,0 100,0


‐ ‐ 8.325 1,1 ‐ ‐ 8.325 0,4

Besterik ‐ ‐ ‐ ‐ 15.000 2,5 15.000 0,8

TEKNOLOGIA BERRIAK ‐ ‐ 8.325 1,1 15.000 2,5 23.325 1,2

% hor ‐ 35,7 64,3 100,0


3.000 0,5 ‐ ‐ ‐ ‐ 3.000 0,2

Saltoki eta enpresetako errotulazioa euskalduntzeko

1.200 0,2 ‐ ‐ 490 0,1 1.690 0,1


4.200 0,7 ‐ ‐ 490 0,1 4.690 0,2

% hor 89,6 ‐ 10,4 100,0

Kirol eta aisialdi elkarteetan euskara bultzatzeko

‐ ‐ ‐ ‐ 26.181 4,3 26.181 1,3


12.000 2,1 197.000 25,4 ‐ ‐ 209.000 10,6

Aisialdiko ekintzetan euskara bultzatzeko

24.000 4,2 ‐ ‐ ‐ ‐ 24.000 1,2

Besterik 6.000 1,0 ‐ ‐ ‐ ‐ 6.000 0,3

KIROL ETA AISI EREMURAKO PLANGINTZAK

41.999 7,3 197.000 25,4 26.181 4,3 265.180 13,5

% hor 15,8 74,3 9,9 100,0


78.129 13,5 205.325 26,4 91.602 15,0 375.056 19,1

% hor 20,8 54,7 24,4 100,0


76

36. Taula: Hiriburuen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [III azpi‐taula: corpusa, hedabideak eta kulturgintza]

HIRIBURUAK




‐ ‐ 17.500 2,3 ‐ ‐ 17.500 0,9

Toponimia lanak egin eta zabaltzeko

31.000 5,4 ‐ ‐ ‐ ‐ 31.000 1,6

Besterik ‐ ‐ 7.725 1,0 ‐ ‐ 7.725 0,4

EUSKARAREN CORPUSA ETA KALITATEA

31.000 5,4 25.225 3,2 ‐ ‐ 56.225 2,9

% hor 55,1 44,9 ‐ 100,0

Euskarazko idatzizko hedabideetarako

‐ ‐ ‐ ‐ 128.297 21,1 128.297 6,5


‐ ‐ ‐ ‐ 40.000 6,6 40.000 2,0

EUSKARAZKO HEDABIDEAK ‐ ‐ ‐ ‐ 168.297 27,6 168.297 8,6

% hor ‐ ‐ 100,0 100,0

Euskal liburuen itzulpenetarako 18.000 3,1 ‐ ‐ ‐ ‐ 18.000 0,9


18.000 3,1 ‐ ‐ ‐ ‐ 18.000 0,9

% hor 100,0 ‐ ‐ 100,0

Antzerkian euskara sustatzeko 15.000 2,6 ‐ ‐ ‐ ‐ 15.000 0,8

Zine munduan euskara sustatzeko 9.000 1,6 ‐ ‐ ‐ ‐ 9.000 0,5

Bertsolaritza sustatu eta hedatzeko

40.000 6,9 ‐ ‐ ‐ ‐ 40.000 2,0

Euskal kultura sendotu eta hedatzeko

12.279 2,1 ‐ ‐ ‐ ‐ 12.279 0,6

EUSKARAZKO KULTURGINTZA 76.279 13,2 ‐ ‐ ‐ ‐ 76.279 3,9

% hor 100,0 ‐ ‐ 100,0


125.279 21,7 25.225 3,2 168.297 27,6 318.801 16,2

% hor 39,3 7,9 52,8 00,0


77

37. Taula: Hiriburuen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [IV azpi‐taula: plangintza eta egitasmo orokorrak]

HIRIBURUAK




‐ ‐ 101.640 13,1 32.000 5,3 133.640 6,8


‐ ‐ ‐ ‐ 17.250 2,8 17.250 0,9

Hizkuntza sentsibilizaziorako komunikazio ekintza orokorretarako

‐ ‐ 64.000 8,2 13.600 2,2 77.600 4,0


‐ ‐ 165.640 21,3 62.850 10,3 228.490 11,6

% hor ‐ 72,5 27,5 100,0


‐ ‐ 165.640 21,3 62.850 10,3 228.490 11,6

% hor ‐ 72,5 27,5 100,0


78

4.5.‐ Udalak Bizkaiko 5000 biztanlez gorako 32 udalerriek (Bilbo sartu gabe) 6,6 milioi euroko diru‐

laguntzak eman zituzten 2012an, Gipuzkoako beste hainbestek 5,8 milioi eta Arabako biek 215

mila.

38. Taula: Udalen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, guztira (2012)

5.000 biztanlez gorako udalak

Arabako Udalak Bizkaiko Udalak Gipuzkoako

Udalak GUZTIRA


GUZTIRA 214.759 6.459.279 5.844.138 12.518.176

% hor 1,7 51,6 46,7 100,0


Udalen diru‐laguntzarik ohikoenak ondokoak dira:

• Euskara ikasleentzako diru‐laguntza orokorrak (udalen %83k eskaintzen dituzte era horretako diru‐laguntzak).

• Euskarazko hedabideetarako (udalen %68).

• Euskaltegi publikoetara bideratutako diru‐laguntzak (udalen % 67).

• Saltoki eta enpresen errotulazioa euskaratzeko laguntzak (udalen % 44).

• Mintzalaguna programa diruz laguntzeko (udalen %38).

• Euskara elkarteentzat (udalen % 32).

• Bertsolaritza sustatu eta zabaltzeko (udalen % 30).

• Ikastetxe eta gurasoek antolatutako eskolorduz kanpoko jardueretarako (udalen % 27).

• Euskara indartzea helburu duten ekimenetarako (udalen %24)

• Euskaraz garatutako haur eta gazteei zuzendutako jardueretarako (udalen % 21).

Udalen diru‐laguntzetako aurrekontuei erreparatuta, pisurik handienekoak ondokoak dira:

• Euskaltegi publikoetara bideratutako diru‐laguntzenak (aurrekontuaren % 52).

• Euskarazko hedabideei egindako transferentzienak (aurrekontuaren % 16).

• Euskara ikasleentzako diru‐laguntzenak (aurrekontuaren % 7).

79

39. Taula: Udalen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [I azpi‐taula:

ezagutza eta transmisioa]

Eskaintzen dituzten udalen kopurua UDALAK

Diru‐laguntzak

Hitzar‐menak

GUZTIRA % Aurrekontua

Euroak %

Ikastetxeetako hizkuntza normalkuntza planetarako

6 2 8 12,12 210.892 1,68

Ikastetxeek edo guraso elkarteek antolatutako eskola‐orduz kanpoko ekintzetarako

15 3 18 27,27 374.334 2,99

Ikastetxeetako euskal girotze, barnetegi edo ikastetxeen arteko trukerako

2 1 3 4,55 46.603 0,37

Hezkuntzarako euskarazko idatz‐materialak sortzeko

1 ‐ 1 1,52 400 0,00

Euskarazko ikasmateriala ekoizten duten argitaletxeen azpiegituretarako

‐ 1 1 1,52 11.830 0,09

Ikastetxeek euskararen alde antolatutako ekimen eta jaietarako

5 4 9 13,64 72.993 0,58

Besterik 9 4 13 19,70 130.696 1,04

HEZKUNTZA SISTEMAREN EUSKALDUNTZEA 33 50,00 847.749 6,77


54 1 55 83,33 905.201 7,23


5 ‐ 5 7,58 8.231 0,07

Unibertsitateek antolatutako udako ikastaroetarako

10 ‐ 10 15,15 4.754 0,04

Euskaltegi pribatuei euskara ikastaroengatik 4 6 10 15,15 114.985 0,92

Udalen edo udal erakundeen menpeko euskaltegi publikoei

43 1 44 66,67 6.485.672 51,81

Barnetegi egonaldietarako 5 ‐ 5 7,58 6.389 0,05

Mintzalaguna egitasmoa aurrera eramateko 10 15 25 37,88 238.189 1,90

Besterik 5 1 6 9,09 29.684 0,24


66 100,00 7.793.103 62,25

Haurtzaindegi edo haur eskoletan euskara bultzatzeko

1 ‐ 1 1,52 10.000 0,08

Gurasoei zuzendutako ikastaroetarako 3 ‐ 3 4,55 10.366 0,08

Familia barnetegietarako laguntzak 1 ‐ 1 1,52 2.700 0,02

Familia bidezko transmisio kanpainetarako 3 5 8 12,12 63.219 0,51

Besterik 1 ‐ 1 1,52 2.243 0,02

FAMILIA BIDEZKO TRANSMISIOA 12 18,18 88.528 0,71


8.729.379,7 69,7


Oharra: Berez udal euskaltegiak gutxiago dira; baina kasu batzuetan euskaltegia udal batek baino gehiagok kudeatzen duenez, diru-laguntza hori eskaintzen duten udalen kopurua altuagoa da.

80

40. Taula: Udalen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [II azpi‐taula: erabilera eremuak]


Diru‐laguntzak

Hitzar‐menak


Euroak %

Euskara klasetara doazen administrazio publikoko langileak ordezkatzeko

‐ ‐ ‐ 0,00 ‐ ‐

Administrazioko langileen euskalduntze‐alfabetatze ikastaroetarako

4 1 5 7,58 17.492 0,14

Besterik 1 2 3 4,55 17.109 0,14

HERRI ADMINISTRAZIOETAKO EUSKARA PLANAK

8 12,12 34.602 0,28

Informazio eta komunikazioaren teknologietan euskara sustatzeko

7 1 8 12,12 26.780 0,21


3 3 6 9,09 19.680 0,16

Besterik 2 0 2 3,03 765 0,01

TEKNOLOGIA BERRIAK 11 16,67 47.225 0,38


6 1 7 10,61 44.922 0,36

Alor sozioekonomikoan euskara sustatzeko egitasmoetarako

3 2 5 7,58 17.415 0,14

Saltoki eta enpresetako errotulazioa euskalduntzeko

29 ‐ 29 43,94 43.936 0,35

Besterik 2 1 3 4,55 2.105 0,02


36 54,55 108.378 0,87

Kirol eta aisialdi elkarteetan euskara bultzatzeko

7 4 11 16,67 109.535 0,88


7 7 14 21,21 304.049 2,43

Aisialdiko ekintzetan euskara bultzatzeko 5 3 8 12,12 90.849 0,73

Kirol alorrerako euskarazko ikasmaterialak eta produktuak ekoizteko

‐ 2 2 3,03 18.417 0,15

Kirol eta aisialdi elkarteetako langileen euskara ikastaroetarako

2 ‐ 2 3,03 1.575 0,01

Besterik 4 ‐ 4 6,06 9.406 0,08

KIROL ETA AISI EREMURAKO PLANGINTZAK 29 43,94 533.830 4,26


724.034,9 5,8


81

41. Taula: Udalen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [III azpi‐taula: corpusa, hedabideak eta kulturgintza]


Diru‐laguntzak

Hitzar‐menak


Euroak %


4 1 5 7,58 6.576 0,05

Ahozko ondarea gorde eta hedatzeko lanetarako

2 7 9 13,64 57.109 0,46

Besterik 1 1 2 3,03 5.000 0,04

EUSKARAREN CORPUSA ETA KALITATEA 15 22,73 68.684 0,55

Euskarazko idatzizko hedabideetarako 16 17 33 50,00 1.297.030 10,36


4 5 9 13,64 391.541 3,13

Euskarazko internet bidezko hedabideetarako

1 2 3 4,55 15.857 0,13

Euskarazko hedabideak sustatu eta sendotzeko laguntza orokorrak

3 3 6 9,09 179.330 1,43

Besterik ‐ 1 1 1,52 67.328 0,54

EUSKARAZKO HEDABIDEAK 45 68,18 1.951.086 15,59

Literatura eta euskal irakurzaletasuna sustatzeko

4 2 6 9,09 28.712 0,23

Besterik 1 1 1 2 3,03 50.940 0,41


8 12,12 79.652 0,64

Antzerkian euskara sustatzeko 1 2 3 4,55 10.530 0,08

Zine munduan euskara sustatzeko 3 ‐ 3 4,55 2.079 0,02

Bertsolaritza sustatu eta hedatzeko 13 7 20 30,30 130.965 1,05

Euskal kantagintza sustatzeko 1 1 2 3,03 3.975 0,03

Euskal kultura sendotu eta hedatzeko 7 3 10 15,15 141.458 1,13

Besterik 4 1 5 7,58 15.626 0,12

EUSKARAZKO KULTURGINTZA 29 43,94 304.633 2,43


2.404.055 19,2


82

42. Taula: Udalen euskara sustatzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak, eremuei jarraiki (2012) [IV azpi‐taula: plangintza eta egitasmo orokorrak]


Diru‐laguntzak

Hitzar‐menak


Euroak %

Toki‐entitateetan EBPN garatzeko 3 3 6 9,09 78.930 0,63

Udal eta mankomunitateek bultzatutako euskara egitasmoetarako

4 3 7 10,61 114.354 0,91

Besterik ‐ 1 1 1,52 16.330 0,13

TOKI ENTITATEEK KUDEATUTAKO EUSKARA EGITASMOETARAKO DIRU‐LAGUNTZAK

12 18,18 209.613 1,67


11 10 21 31,82 268.380 2,14


11 5 16 24,24 103.682 0,83

Hizkuntza sentsibilizaziorako komunikazio ekintza orokorretarako

2 1 3 4,55 24.650 0,20

Hizkuntza normalkuntzarako ikerketa eta proiektu orokorretarako

2 1 3 4,55 54.381 0,43


38 57,58 451.093 3,60


660.706 5,3


83

4.6.‐ Lurraldekako azterketa Argibideak

Azterketan kontuan hartutako erakunde guztiak kontuan hartuta (udalak, hiriburuak,

aldundiak eta Eusko Jaurlaritza), lurralde bakoitzean hizkuntza normalkuntzarako eremu

bakoitzerako zenbat diru‐laguntza dagoen jakin nahi izan dugu; horretarako €/biztanleko

ratioak erabili ditugu.

Euskararen ezagutzara bideratutako diru‐laguntzak

Herri erakundeek euskararen ezagutza eta transmisiorako dituzten diru‐laguntzen batez

bestekoa 21,30 €/biztanleko izanik, 17,37 € euskalduntze‐alfabetatze eremuari dagozkionak

dira. Eusko Jaurlaritzaren ekarpenagatik (HABEren bidez) eta, berriro ere azpimarratu behar

dugu, udal euskaltegiak dauden herrietan, herri horietako udalek euskaltegiaren gastuak

finantzatzeko egindako diru‐ekarpenarengatik da batez ere ratio hori nahikoa altua.

Hezkuntza sistemaren euskalduntzera, Eusko Jaurlaritzak 3,24 € bideratzen ditu biztanleko

diru‐laguntza eta hitzarmenetan.

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

Hezkuntza sist.eusk. Irakaskuntzan sustatzea Euskalduntze‐alfabetatzea Familia transmisioa

3,2

0,6

13,9

3,2

0,5

18,9

0,2

3,2

0,7

16,5

0,1

21. Irudia: Herri administrazioak euskararen ezagutza eta transmisiorako emandako diru‐laguntzen biztanleko ratioak,lurraldeari jarraiki (2012)

Araba

Bizkaia

Gipuzkoa


84

43. Taula: Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea, irakaskuntzan erabilera sustatzea, herritarren euskalduntze‐

alfabetatzea eta familia bidezko transmisiorako diru‐laguntzen aurrekontuak biztanleko, lurraldeari jarraiki (2012)

Lurraldea Erakundea

Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea

Irakaskuntzan erabilera sustatzea

Herritarren

euskalduntze‐alfabetatzea

Familia bidezko

transmisioa

Euskararen ezagutza

eta transmisioa GUZTIRA


Araba

Udalak ‐ ‐ 6,72 ‐ 6,72

Vitoria‐Gasteizko Udala ‐ 0,77 0,78 ‐ 1,55

Arabako FA ‐ ‐ 0,19 ‐ 0,19

Eusko Jaurlaritza 3,24 ‐ 12,52 ‐ 15,75

Guztira 3,24 0,58 13,89 ‐ 17,71

Bizkaia

Udalak ‐ 0,49 7,54 0,02 8,05

Bilboko Udala ‐ 0,52 0,03 0,53 1,08

Bizkaiko FA ‐ ‐ ‐ ‐ ‐


Guztira 3,24 0,45 18,91 0,17 22,76

Gipuzkoa

Udalak ‐ 1,11 5,22 0,17 6,5

Donostiako Udala ‐ 0,08 1,46 ‐ 1,54

Gipuzkoako FA ‐ ‐ ‐ ‐ ‐


Guztira 3,24 0,74 16,45 0,11 20,53

GUZTIRA

Udalak ‐ 0,72 6,61 0,08 7,41

Hiriburuak ‐ 0,49 0,61 0,24 1,34

Foru Aldundiak ‐ ‐ 0,03 ‐ 0,03


GUZTIRA 3,24 0,56 17,37 0,12 21,3


85

Alor publikoan zein pribatuan euskararen erabilera sustatzeko programa sektorialetarako diru‐laguntzak

Alor honetako azpi‐eremu guztiak bilduta kalkulatutako batez bestekoa, 3,25 €/biztanleko da.

Teknologia berrietan euskararen erabilera sustatzea eta alor sozioekonomikoan euskara

sustatu eta euskara planak garatzea helburu duten diru‐laguntza lerroek dute ekonomikoki

garrantzirik gehien; teknologia berrien eremuari dagokionez, kopururik garrantzitsuenak

Bizkaia eta Gipuzkoako foru aldundienak eta Eusko Jaurlaritzarenak dira. Alor

sozioekonomikoan berriz, Eusko Jaurlaritzarena da nagusi, alde handiz.

Kirolean eta aisialdian euskararen erabilera indartzeko diru‐laguntzen atalari 0,40 euro

eskaintzen zaizkie batez beste biztanleko, eta ratio horren gainetik ageri dira Gipuzkoako

udalak eta Bilboko Udala.

Herri administrazioetako euskara planak diruz‐laguntzeko biztanleko 0,24 € erabiltzen dira, eta

ratio horren gainetik Donostiako Udala ageri da.

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

Administrazioa Teknologia berriak Lan‐mundua Kirola eta aisia

0,29

0,69

0,38

0,130,19

1,46

0,75

0,350,31

1,35

2,58

0,62

22. Irudia: Herri administrazioak euskararen erabilera planetarako emandako diru‐laguntzen biztanleko ratioak, lurraldeari jarraiki (2012)

Araba

Bizkaia

Gipuzkoa


86

44. Taula: Herri‐administrazioa, teknologia berriak , alor sozioekonomikoa, publizitatea eta lantegiak eta kirol eta aisia eremuetako erabilera planetarako diru‐laguntzen aurrekontuak biztanleko, lurraldeari jarraiki (2012)

Lurraldea Erakundea

Herri‐admi‐nistrazioe‐tako euskara

planak

Teknologia berriak

Alor sozio‐ekonomikoa, eta lantegie‐tako euskara planak (p


Euskararen erabilera sustatzeko programeta‐

rako GUZTIRA € biztanleko € biztanleko € biztanleko € biztanleko

Araba

Udalak ............................... ‐ ‐ ‐ ‐ ‐

Vitoria‐Gasteizko Udala .... 0,13 ‐ 0,02 0,17 0,32

Arabako FA ....................... ‐ 0,03 0,00 ‐ 0,03

Eusko Jaurlaritza ............... 0,19 0,67 0,37 1,23

Guztira 0,29 0,69 0,38 0,13 1,50

Bizkaia

Udalak ............................... ‐ 0,01 0,06 0,30 0,37

Bilboko Udala .................... ‐ 0,02 ‐ 0,56 0,58

Bizkaiko FA ........................ ‐ 0,78 0,24 ‐ 1,02


Guztira 0,19 1,46 0,75 0,35 2,75

Gipuzkoa

Udalak ............................... 0,07 0,08 0,15 0,71 1,01

Donostiako Udala ............. 0,27 0,08 ‐ 0,14 0,49

Gipuzkoako FA .................. ‐ 0,61 0,32 0,12 1,05


Guztira 0,31 1,35 2,58 0,62 4,85

GUZTIRA

Udalak ............................. 0,03 0,04 0,09 0,45 0,61

Hiriburuak ........................ 0,10 0,03 0,01 0,34 0,48

Foru Aldundiak ................. ‐ 0,61 0,23 0,04 0,88

Eusko Jaurlaritza .............. 0,19 0,67 1,01 1,86

GUZTIRA 0,24 1,31 1,29 0,40 3,25 Iturria: Siadeco, 2013.

Oharra: publizitatearen eremuan ez dago diru‐laguntzarik

87


Herri administrazioak hedabideetan euskararen erabilera sustatzeko diru‐laguntzen batez

besteko datua 3,80€/biztanleko da. Euskararen corpuserako eta kalitatea sustatzeko

hitzarmenena 1,41, kulturgintzarako 0,65 eta liburugintzarako 0,63; guztiak bilduta arlo

honetarako urtean 6,48 euro ipintzen dira biztanleko batez beste diru‐laguntzatan.

Gipuzkoako diru‐laguntzatan dago alderik gehien, non batez besteko ratio hori nabarmen

altuagoa den, 10,03 €/biztanleko hain zuzen ere.

Eremuen artean gehien nabarmentzen dena berriz, euskarazko hedabideena da, erakunde

publikoek guztiek eman baitituzte diru‐laguntza altuagoak Gipuzkoako lurraldean; ondorioz

Gipuzkoan herritar bakoitzeko 6,90 euroko diru‐laguntzak daude euskarazko hedabideentzat,

Bizkaian 2,51 euro eta Araban 1,62.

0

1

2

3

4

5

6

7

Euskararen corpusa Hedabideak Liburugintza Kulturgintza

0,96

1,62

0,28

0,941,28

2,51

0,730,53

1,81

6,90

0,62 0,70

23. Irudia: Herri administrazioak euskararen corpuserako, hedabideetarako eta kulturgintzarako emandako diru‐laguntzenbiztanleko ratioak, lurraldeari jarraiki (2012)

Araba

Bizkaia

Gipuzkoa


88

45. Taula: Euskararen corpuserako, hedabideetarako, liburugintzarako eta kulturgintzarako diru‐laguntzen

aurrekontuak biztanleko, lurraldeari jarraiki (2012)

Lurraldea Erakundea



Euskarazko liburugintza, literatura eta irakurzaletas

una


Euskaren corpusa,

hedabide eta kulturgintza‐rako GUZTIRA

€ biztanleko € biztanleko € biztanleko € biztanleko

Araba

Udalak .............................. ‐ 0,58 ‐ ‐ 0,58

Vitoria‐Gasteizko Udala .... 0,13 ‐ 0,07 0,31 0,51

Arabako FA ....................... 0,17 ‐ ‐ 0,28 0,45

Eusko Jaurlaritza ............... 0,69 1,57 0,22 0,42 2,91

Guztira 0,96 1,62 0,28 0,94 3,81

Bizkaia

Udalak .............................. 0,01 0,47 0,05 0,16 0,69

Bilboko Udala ................... 0,07 ‐ ‐ ‐ 0,07

Bizkaiko FA ....................... 0,56 0,26 0,48 0,02 1,32


Guztira 1,28 2,51 0,73 0,53 5,05

Gipuzkoa

Udalak .............................. 0,14 3,50 0,09 0,42 4,15

Donostiako Udala ............. ‐ 0,90 ‐ ‐ 0,90

Gipuzkoako FA .................. 1,03 1,16 0,33 0,01 2,53


Guztira 1,81 6,90 0,62 0,70 10,03

GUZTIRA

Udalak ............................ 0,06 1,66 0,07 0,26 2,05

Hiriburuak ........................ 0,07 0,22 0,02 0,10 0,41

Foru Aldundiak ................ 0,66 0,51 0,36 0,05 1,58

Eusko Jaurlaritza ............. 0,69 2,32 0,22 0,42 3,66

GUZTIRA 1,41 3,80 0,63 0,65 6,48


89

Toki entitateentzako diru‐laguntzak eta bestelako euskara egitasmo orokorretarako hitzarmenak

Erakunde guztiek arlo honetarako dituzten diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontua, 4,08

€/biztanleko da urtean; horietatik 2,03 udal eta mankomunitateei zuzendutako diru‐laguntza

orokorretarako eta 2,05 bestelako diru‐laguntza eta hitzarmen orokorretarako.

Aurrez pentsa daitekeen bezala, Eusko Jaurlaritzari eta foru aldundiei lotutako diru‐laguntza

eta hitzarmenen aurrekontuek dute pisurik gehien arlo honetan eta bereziki Bizkaiko Foru

Aldundienek. Datu zehatzak, hurrengo taula eta grafikoetan aurki daitezke.

0

0,5

1

1,5

2

2,5

Sustapen plangintza orokorrak‐ Toki entitateeta mankomunitateetara


1,76

0,71

2,14

2,44

1,99 2,02

24. Irudia: Herri administrazioak euskararen sustapen plangintza eta egitasmo orokorretarako emandako diru‐laguntzen biztanleko ratioak,

lurraldeari jarraiki (2012)

Araba

Bizkaia

Gipuzkoa


90

46. Taula: Euskararen sustapen, ikerketa eta komunikazio ekintza orokorretarako diru‐laguntzen aurrekontuak biztanleko, lurraldeari jarraiki (2012)

Lurraldea Erakundea

Tokiko entitateek kudeatutako euskara

egitasmoetarako diru‐laguntzak (EBPN‐ESEP)


Euskaren sustapen plangintza eta egitasmo

orokorretarako GUZTIRA

€ biztanleko € biztanleko € biztanleko

Araba

Udalak ‐ 0,21 0,21

Vitoria‐Gasteizko Udala ‐ ‐ ‐

Arabako FA 1,20 0,23 1,43

Eusko Jaurlaritza 0,56 0,46 1,02

Guztira 1,76 0,71 2,47

Bizkaia

Udalak 0,11 0,15 0,26

Bilboko Udala 0,00 0,47 0,47

Bizkaiko FA 1,54 1,50 3,04


Guztira 2,14 2,44 4,58

Gipuzkoa

Udalak 0,29 0,75 1,04

Donostiako Udala ‐ 0,34 0,34

Gipuzkoako FA 0,59 0,59 1,18


Guztira 1,99 2,02 4,01

GUZTIRA

Udalak 0,18 0,38 0,56

Hiriburuak ‐ 0,29 0,29

Foru Aldundiak 1,18 1,01 2,19


GUZTIRA 2,03 2,05 4,08


91

Hizkuntza normalkuntzarako egiturak eta giza baliabideak

5.1.‐ Herri‐administrazioen euskara zerbitzuetako pertsonala

Zenbat lagun erakunde‐mota bakoitzean

Hiru lurraldeetako 5000 biztanlez gorako udalerrietako 66 udaletan, euskara zerbitzu zein

ataletan sortutako enplegua 171 lagun ingurukoa da; lanaldi osoa ez duten langileen kasuan,

kopuruak erregularizatu egin dira lanaldi osoko enplegu kopurua kalkulatzeko; ondorioz,

udaletako langileen kopurua, kopuru hori baino altuagoa ere bada. Udalen menpekoak diren

euskara arloko erakunde autonomoetako langileak ere sartuak daude zenbateko horretan.

Hiru hiriburuetako euskara zerbitzuetako zuzeneko pertsonala 43 lagun ingurukoa da;

aldundietan lan egiten dutenak 55, eta azkenik Jaurlaritzako sail eta erakunde autonomo

ezberdinetan, 447 lagun.

Euskarari loturiko Jaurlaritzaren pertsonala 447 izanik, 10 lagunetatik ia 6, Hezkuntza Sailaren

barruan kokatu behar dira, zehazki 250 lagun. Ulibarri programako langileak 96, IRALE

irakastegietakoak 83, Euskal Girotze Barnetegietako monitoreak 20, Berritzeguneetako HNTak

19, Lakuako Euskara Zerbitzuan 12, Hezkuntza Ordezkaritzetako euskara ataletan 9, Hezkuntza

Ordezkaritzetako normalkuntza teknikariak 7 eta bestelako ataletan 4 langile.

5

Udalak171%23,9

Hiriburuak43%6,0

Foru Aldundiak55%7,7

Eusko Jaurlaritza

447%62,5

25. Irudia: Herri‐administrazioetako euskara ataletan lan egiten duten pertsonen kopurua eta banaketa (%), erakunde‐motari

jarraiki (2012)


92

47. Taula: Eusko Jaurlaritzaren sail eta menpeko erakunde autonomoetako pertsonala (2012)

Erakunde‐mota

Saila edo erakundea Pertsona kopurua

Kop. %

Eusko Jaurlaritza

Ekonomia eta Ogasun Saila ........................................................... 1,33 0,30

Herrizaingo Saila ........................................................................... 1,33 0,30

Enplegu eta Gizarte Gaietako Saila ............................................... 1,00 0,22

Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza Saila .. 1,66 0,37

Justizia eta Herri Administrazio Saila ............................................ 1,33 0,30

Osasun eta Kontsumo Saila ........................................................... 4,33 0,97

Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio Saila ......................................... 1,66 0,37

Lehendakaritza .............................................................................. 2,00 0,45

Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saila .................................. 250,00 55,92

Kultura Saila .................................................................................. 43,00 9,62

Industria, Berrikuntza, Merkataritza eta Turismo Saila ................ 1,33 0,30

GUZTIRA 308,97 69,11

Erakunde autonomoak

HAEE/IVAP ..................................................................................... 64,80 14,49

HABE ............................................................................................. 64,00 14,31

Ertzaintza ...................................................................................... 8,00 1,79

EUSTAT .......................................................................................... 1,00 0,22

LEHIAREN EUSKAL AGINTARITZA .................................................. ‐ ‐

LANBIDE ........................................................................................ ‐ ‐

EMAKUNDE ................................................................................... 0,33 0,07

OSALAN ......................................................................................... ‐ ‐

KONTSUMOBIDE ‐ KONTSUMOKO EUSKAL INSTITUTOA .............. ‐ ‐

GUZTIRA 138,13 30,89

GUZTIRA 447,10 100,00


Zenbat lagun lurralde bakoitzean

Udal, hiriburu eta aldundiko langileak batuta, 29 langile inguru daude Arabako euskara

ataletan (zuzenean administrazioek egindako kontratazioetako pertsonala).

Bizkaiko kasuan, Arabarako kalkulatutako datuaren parekoa, 104 izango litzateke, udaletan 67

langile, Bilboko udalean 11 inguru eta Bizkaiko Foru Aldundian 27.

Gipuzkoako erakundeetakoak 136 inguru izango lirateke, udaletan 100, Donostiako Udalean 20

eta Gipuzkoako Foru Aldundian 15.

93

Biztanle bakoitzeko ratioak kalkulatuta, Araban eta Bizkaian, batez beste, euskara teknikari edo

euskara arloko langile bakoitzeko 11 mila herritar daude; Gipuzkoan berriz, 5 mila.

Hiriburuen kasuan, euskara atalen kudeaketarako pertsonal finkoa kontratatzerakoan irizpide

oso ezberdinak erabili dira; Bilboko Udalak 11 langile ditu eta Donostiakoak berriz 20.

48. Taula: Udal, hiriburu eta Foru Aldundietako euskara ataletako pertsonala, lurraldeari jarraiki (2012)

Lurraldea Erakundea Pertsona kopurua Biztanle

kopurua langileko Kop. %

Araba

Udalak 3,85 1,43 7.431,69

Vitoria‐Gasteizko Udala 12,00 4,47 20.185,25

Arabako FA 13,00 4,84 24.812,08

Guztira 28,85 10,74 11.180,49

Bizkaia

Udalak 66,57 24,77 10.360,49

Bilboko Udala 10,66 3,97 32.985,83

Bizkaiko FA 27,00 10,05 42.905,15

Guztira 104,23 38,79 11.114,26

Gipuzkoa

Udalak 100,62 37,45 4.571,70

Donostiako Udala 20,00 7,44 9.320,45

Gipuzkoako FA 15,00 5,58 47.473,13

Guztira 135,62 50,47 5.250,68

GUZTIRA

Udalak 171,04 63,65 6.889,11

Hiriburuak 42,66 15,88 18.290,23

Foru Aldundiak 55,00 20,47 39.874,42

GUZTIRA 268,70 100,00 8.161,86


5.2.‐ Euskara ataletako lanpostuak Udal eta hiriburuetan, euskara ataletako 3 langiletik 1 baino gehiago (%37), euskara teknikari,

hizkuntza normalizatzaile edota dinamizatzaile lanak egiten dituztenak dira (80 lagun inguru).

45 bat itzultzailek egiten du lan toki horietan (%21), arlo buruak dira 32 (% 15) eta

administrariak edo administrari laguntzaileak beste 32 inguru (% 15). Bestelako lanpostuak 25

bat dira (hizkuntza trebatzaileak, teknikari itzultzaileak eta abar).

94

Foru aldundietan, itzultzaile lanpostuak dira ugarienak, 23 langile (lanpostu guztien % 42).

Administrarien lanpostuak 12 (% 22), euskara teknikarienak 8 (% 15), arlo buruak 7 (% 13) eta

bestelakoak 5 lagun (% 8).

0,4

3,0

3,6

4,6

5,2

9,6

15,2

21,2

37,2

0 20 40 60

Kultur teknikariak

Teknikari itzultzaileak

Hizkuntza trebatzaileak

Besterik

Administrari laguntzaileak

Administrariak

Euskara arloko buruak

Itzultzaile, zuzentzaile eta interpreteak

Euskara teknikari, hizkuntza normalizatzaile etadinamizatzaile

26. Irudia: Udal eta hiriburuetako euskara ataletako lanpostuen banaketa (%) (2012)


95

Eusko Jaurlaritzaren kasuan, Hezkuntza Saileko pertsonala lanpostu‐motaren arabera

sailkatzerik ez da izan. Gainerako sail eta erakunde autonomoetan lan egiten dutenen artean,

93 euskara teknikariak dira, 37 itzultzaileak, 26 administrariak, 15 administrari laguntzaileak,

13 euskara arloko buruak eta bestelakoen artean sailkatutakoak, guztira, 11 lagun inguru.

1,8

1,8

5,5

12,7

14,6

21,8

41,8

0 20 40 60


Kultur teknikariak



Besterik


Euskara teknikari, hizkuntza normalizatzaile etadinamizatzaile

Administrariak


27. Irudia: Foru Aldundietako euskara ataletako lanpostuen banaketa (%) (2012)


96

5.3.‐ Euskara ataletako langileen kontratazio‐egoera

Udal eta hiriburuetako euskara ataletako 10 langiletik 6 (% 59) funtzionarioak dira, 126

enplegatu. Laboral finkoak % 14, bitarteko funtzionarioak % 12, aldi baterako langileak % 11

eta bestelako egoeran daudenak % 4.

Aldundietan, funtzionario direnen portzentajea altuagoa da (% 84), bitarteko funtzionarioak

dira % 11 eta aldi baterako langileak % 5.

Jaurlaritzan, Hezkuntza Saileko langileen daturik ezin izan da eskuratu. Gainerakoen artean,

102 funtzionarioak, 86 bitarteko funtzionarioak, 17 laboral finkoak, 3 aldi baterako langileak

eta azken bat, bestelako egoeran.

1,0

1,3

2,9

3,4

5,8

8,2

20,8

56,6

0 20 40 60


Kultur teknikariak


Besterik



Administrariak


Euskara teknikari, hizkuntza normalizatzaile…

Besterik ‐ HUISeko pertsonala

28. Irudia: Eusko Jaurlaritzaren eta menpeko erakunde autonomoen euskara ataletako lanpostuen banaketa (%) (2012)


97

1,4

2,9

11,2

12,0

13,9

58,8

0 20 40 60 80 100

Ez dakit / Erantzunik ez

Besterik

Aldi baterako langileak

Bitarteko funtzionarioa

Laboral finkoak

Funtzionarioak

29. Irudia: Udal eta hiriburuetako euskara ataletako langileenkontratu‐motak (%) (2012)


5,5

10,9

83,6

0 20 40 60 80 100



Funtzionarioak

30. Irudia: Foru Aldundietako euskara ataletako langileen kontratu‐motak (%) (2012)


98

5.4.‐ Euskara ataletako langileen lan‐kategoria edo kidegoa

Udal eta hiriburuetako langileen % 60 B taldekoa edo erdi mailako kidegokoa da; % 18 C

taldekoa, % 13 Akoa edo goi mailako kidegokoa; Dkoak, % 11 eta gainerako %7 bestelako

egoeran.

Aldundietan aldiz, A taldekoak edo goi mailako kidegokoak dira erdiak baino gehiago (% 53);

erdi mailako kidegokoak % 24, Ckoak % 22 eta Dkoak % 2.

Jaurlaritzaren kasuan, Hezkuntza Sailekoen sailkapenik ez dugu. Gainerakoen artean, 109

langile inguru A taldekoak, 48 Bkoak, 32 Dkoak eta 18 Ckoak.

0,2

0,7

3,8

19,3

22,8

53,2

0 20 40 60 80 100

Besterik


Laboral finkoak


Funtzionarioak

Ez dakit / Erantzunik ez ‐ (HUIS)

31. Irudia: Eusko Jaurlaritzaren eta menpeko erakunde autonomoen euskara ataletako langileen kontratu‐motak (%) (2012)


99

0 10 20 30 40 50 60

Besterik

Ed/Ee

D taldea, administrarilaguntzaileen kidegoa

A taldea, goi mailako kidegoa

C taldea, administrarien kidegoa

B taldea, erdi mailako kidegoa

32. Irudia: Udal eta hiriburuetako euskara ataletako langileen lan‐kategoriak (%)

(2012)


1,8

21,8

23,6

52,7

0 10 20 30 40 50 60

D taldea, administrari laguntzaileenkidegoa




33. Irudia: Foru Aldundietako euskara ataletako langileen lan‐kategoriak (%) (2012)


100

0,2

0,2

4,0

7,2

10,8

24,3

53,2

0 10 20 30 40 50 60

Besterik

E taldea, subalternoak


D taldea, administrari laguntzaileenkidegoa



Ed/Ee ‐ HUIS

34. Irudia: Eusko Jaurlaritzaren eta menpeko erakunde autonomoen euskara ataletako langileen lan‐kategoriak (%) (2012)


101

Udalerri‐tipologien araberako azterketa

6.1.‐ Udalerri‐tipologien definizioa Aurrekontuen batez bestekoen eta €/biztanleko ratioen araberako analisiaz haratago,

udalerriak aldagai ezberdinen arabera multzokatzeko ahalegin bat egin da jarraian eta nolabait

udalerri‐multzoen tipologia bat eraiki. 5000 biztanlez gorako 66 udalerrietako udalekin egin da

ariketa hori.

Udalerri‐multzoak, euskararen sustapenerako ipinitako diru‐baliabideei jarraiki (€/biztanleko):

• A multzoa Euskara‐aurrekontu baxukoak [biztanleko 25 € baino gutxiago]

‐ 24 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan).

‐ Erkidegoko biztanleriaren % 53.

‐ Batez beste, urtean 17 euro euskararako.

• B multzoa Euskara‐aurrekontu ertainekoak [biztanleko 25‐40 € artean]




• C multzoa Euskara‐aurrekontu altukoak [biztanleko 40 € baino gehiago]




6

102

49. Taula: Udalerrien sailkapena, euskararako aurrekontu‐maila altua, ertaina edo baxuaren arabera (€/biztanleko) (2012)

Udalen euskararako aurrekontu‐

maila (€/biztanleko)

Batez besteko

aurrekontua (€/

biztanleko)

Udalerri kopurua

Biztanleria

Udalerri‐multzoa

Kop. %

Baxua [< 25 €/biztanleko]

17,41 24 624.997 53,04

Amorebieta‐Etxano, Azkoitia, Balmaseda, Barakaldo, Eibar, Erandio, Ermua, Errenteria, Getxo, Gorliz, Gueñes, Irun, Laudio, Lazkao, Leioa, Lekeitio, Mutriku, Ondarroa, Ordizia, Ortuella, Portugalete, Santurtzi, Sestao, Zalla

Ertaina [25 eta 40 € artean/ biztanleko]

32,28 25 381.501 32,38

Abadiño, Abanto‐Zierbena, Amurrio, Andoain, Arrigorriaga, Azpeitia, Basauri, Beasain, Bergara, Bermeo, Deba, Durango, Galdakao, Hernani, Hondarribia, Lasarte‐Oria, Mungia, Oiartzun, Pasaia, Sopelana, Tolosa, Trapagaran, Usurbil, Villabona, Zumaia

Altua [>40 €/biztanleko]

52,62 17 171.816 14,58

Aretxabaleta, Arrasate, Berango, Derio, Elgoibar, Elorrio, Etxebarri, Gernika‐Lumo, Legazpi, Lezo, Muskiz, Oñati, Orio, Urnieta, Urretxu, Zarautz, Zumarraga

GUZTIRA 32,12 66 1.178.314 100,00


Udalerri‐multzoak, euskara aurrekontuek udal aurrekontu osoarekiko duten pisu erlatiboari jarraiki (%):

• A multzoa Baxua [euskararen ehunekoa, % 2,00 baino gutxiago]



‐ Euskararen batez besteko pisu erlatiboa: % 1,48

• B multzoa Ertaina [euskararen ehunekoa, % 2,00‐2,99 artean]




103

• C multzoa Altua [euskararen ehunekoa, % 3,00 edo gehiago]




50. Taula: Udalerrien sailkapena, euskara aurrekontuek aurrekontu likidatu osoarekiko duten pisu

erlatiboari jarraiki (%) (2012)

Udalen euskara aurrekontuaren pisu‐erlatiboa‐

ren maila

Batez besteko pisua (%)

Udalerri kopurua

Biztanleria Udalerri‐multzoa

Kop. %

Baxua (euskara % < 2% )

1,48 23 604.191 51,28

Amorebieta‐Etxano, Azkoitia, Balmaseda, Barakaldo, Erandio, Ermua, Errenteria, Getxo, Gorliz, Gueñes, Hondarribia, Irun, Laudio, Lazkao, Leioa, Lekeitio, Mutriku, Ondarroa, Ortuella, Portugalete, Santurtzi, Sestao, Zalla

Ertaina (euskara % ‐ %2,00‐%2,99 artean)

2,49 21 301.283 25,57

Abanto‐Zierbena, Amurrio, Andoain, Basauri, Beasain, Bermeo, Deba, Durango, Eibar, Mungia, Muskiz, Oiartzun, Ordizia, Orio, Pasaia, Sopelana, Tolosa, Trapagaran, Usurbil, Zumaia

Altua (euskara %3 edo gehiago)

4,07 22 272.840 23,16

Aretxabaleta, Arrasate, Arrigorriaga, Azpeitia, Berango, Bergara, Derio, Elgoibar, Elorrio, Etxebarria, Galdakao, Gernika‐Lumo, Hernani, Lasarte‐Oria, Legazpi, Lezo, Oñati, Urnieta, Urretxu, Villabona, Zarautz, Zumarraga

GUZTIRA 2,66 66 1.178.314 100,00


104

Udalerri‐multzoak, udalak kudeatutako aurrekontu osoari jarraiki (€/biztanleko):

• A multzoa Udal‐aurrekontu baxukoak [biztanleko 1.100 € baino gutxiago]



‐ Batez beste, urtean 1.011 euroko udal aurrekontua.

• B multzoa Udal‐aurrekontu ertainekoak [biztanleko 1.100‐1.300 € artean]




• C multzoa Udal‐aurrekontu altukoak [biztanleko 1.300 € baino gehiago]




51. Taula: Udalerrien sailkapena, udalen aurrekontu likidatu osoaren arabera (€/biztanleko) (2012)

Udalen guztirako aurrekontu likidatuaren

maila

Batez besteko

aurrekontu likidatua

(€/biztanleko)

Udalerri kopurua

Biztanleria

Udalerri‐multzoa

Kop. %

Baxua [< 1.100 €/biztanleko]

1.011,64 23 509.721 43,26

Amurrio, Arrigorriaga, Balmaseda, Barakaldo, Beasain, Bermeo, Durango, Eibar, Elgoibar, Etxebarri, Galdakao, Gernika‐Lumo, Getxo, Hernani, Irun, Legazpi, Lekeitio, Mutriku, Ortuella, Sopelana, Urretxu, Villabona, Zalla

Ertaina [1.100‐1.300 € artean/biztanleko]

1.178,37 21 337.005 28,60

Abanto‐Zierbena, Amorebieta‐Etxano, Azkoitia, Azpeitia, Berango, Bergara, Deba. Errenteria, Lasarte‐Oria, Laudio, Lazkao, Lezo, Mungia, Ondarroa, Santurtzi, Sestao, Tolosa, Urnieta, Zarautz, Zumaia

Altua [>1.300 €/biztanleko]

1.459,27 22 331.588 28,14

Abadiño, Andoain, Aretxabaleta, Arrasate, Basauri, Derio, Elorrio, Erandio, Ermua, Gorliz, Gueñes, Hondarribia, Leioa, Muskiz, Oiartzun, Oñati, Orio, Pasaia, Portugalete, Trapagaran, Usurbil, Zumarraga

GUZTIRA 1.213,90 66 1.178.314 100,00


105

Udalerri‐multzoak, euskara aurrekontuek 2010‐2012 aldian izandako bilakaerari jarraiki:

• A multzoa Jaitsiera handikoak [jaitsiera % 15 baino handiagoa]



‐ Batez besteko jaitsiera: % 24

• B multzoa Jaitsiera apalekoak [jaitsiera % 15 eta % 0,1 artean]



‐ Batez besteko jaitsiera: % 8

• C multzoa Igoera apalekoak [igoera % 0,1 eta % 15 artean]



‐ Batez besteko igoera: % 6

• D multzoa igoera handikoak [igoera % 15 baino handiagoa]



‐ Batez besteko igoera: % 47

106

52. Taula: Udalerrien sailkapena, euskara aurrekontuek 2010etik 2012ra izandako bilakaerari jarraiki (igoera‐jaitsieraren %) (2012)

Udalen euskara aurrekontuen igoera‐jaitsiera

maila (%), 2010etik 2012ra

Batez besteko igoera (%)

Udalerri kopurua

Biztanleria

Udalerri‐multzoa

Kop. %

Jaitsiera handikoak (igoera < ‐%15,00)

‐24,20 16 231.051 19,61

Abadiño, Aretxabaleta, Bergara, Elgoibar, Errenteria, Gorliz, Hondarribia, Irun, Legazpi, Lekeitio, Mutriku. Oiartzun, Ordizia, Ortuella, Sopelana, Villabona

Jaitsiera apalekoak (igoera ‐% 0,1 eta ‐ %15,00 artean)

‐ 7,55 19 286.640 24,33

Amorebieta‐Etxano, Amurrio, Andoain, Arrasate, Azpeitia, Balmaseda, Bermeo, Eibar, Elorrio, Galdakao, Gernika‐Lumo, Gueñes, Hernani, Leioa, Lezo, Mungia, Urnieta, Usurbil, Zumaia

Igoera apalekoak (igoera + %0,1 eta +%15,00 artean)

6,42 18 401.005 34,03

Azkoitia, Basauri, Berango, Deba, Derio, Durango, Erandio, Getxo, Lasarte‐Oria, Laudio, Muskiz, Oñati, Pasaia,Santurtzi, Sestao, Tolosa, Zalla, Zarautz

Igoera handikoak (igoera > %15,00)

46,74 13 259.618 22,03

Abanto‐Zierbena, Arrigorriaga, Barakaldo, Beasain, Ermua, Etxeberria, Lazkao, Ondarroa, Orio, Portugalete, Trapagaran, Urretxu, Zumarraga

GUZTIRA 2,92 66 1.178.314 100,00


Udalerri‐multzoak, euskara aurrekontuen normalizazio eremukako banaketari jarraiki (%):

• A multzoa Lehentasuna euskararen ezagutzak [euskararen ezagutzari lotutako eremuen aurrekontuaren pisua, batez bestekoaren gainetik dutenak, hots, %33,83 baino gehiago]

‐ 30 udalerri (ikus zerrenda hurrengo koadroan, zerrenda ez baztertzaileak).

‐ Erkidegoko biztanleriaren % 58

‐ Batez beste euskararen ezagutzari eskainitakoa: % 49

• B multzoa Lehentasuna euskararen erabilerak [euskararen erabilera sustatzeko plangintzetako aurrekontuaren pisua, batez bestekoaren gainetik dutenak, hots, %24,83 baino gehiago]



‐ Batez beste euskararen erabilerari eskainitakoa: % 37

107

• C multzoa Lehentasuna hedabideek eta kulturgintzak [hedabide eta kulturgintzarako euskara aurrekontuak duen pisua, udalen batez bestekoaren gainetik dutenak, hots, %17,70 baino gehiago]



‐ Batez beste hedabideei eta kulturgintzari eskainitakoa: % 26

53. Taula: Normalizazio eremu nagusienetako euskara aurrekontuek duten pisuaren araberako udalerri‐multzoak

(2012)

Normalizazio eremu nagusienetara bideratutako euskara aurrekontuaren %

Batez bestekoa

(%)

Udalerri kopurua


Kop. %

Lehentasuna euskararen ezagutza eta transmisioak [Udalek euskararen ezagutza eta transmisioaren eremuetara bideratutako aurrekontuaren %, batez bestekoaren gainetik] (>%33,83)

49,46 30 688.111 58,40

Abadiño, Amorebieta‐Etxano, Arrigorriaga, Balmaseda, Barakaldo, Basauri, Bergara, Derio, Durango, Elorrio, Erandio, Etxebarria, Galdakao, Gernika‐Lumo, Getxo, Gorliz, Gueñes, Hondarribia, Laudio, Muskiz, Portugalete, Santurtzi, Sestao, Sopelana, Tolosa, Trapagaran, Zalla

Lehentasuna euskararen erabilerak [Udalek euskararen erabilera sustatzeko eremuetara bideratutako aurrekontuaren %, batez bestekoaren gainetik] (>%24,83)

36,6 32 523.877 44,46

Abadiño, Abanto‐Zierbena, Amurrio, Aretxabaleta, Arrasate, Azkoitia, Azpeitia, Berango, Bermeo, Deba, Eibar, Elgoibar, Elorrio, Ermua, Etxebarri, Gernika‐Lumo, Getxo, Hernani, Irun, Lasarte‐Oria, Legazpi, Lezo, Mungia, Oiartzun, Ordizia, Orio, Pasaia, Urnieta, Zalla, Zarautz, Zumarraga

Lehentasuna hedabideek eta kulturgintzak [Udalek euskararen corpusera, hedabideetara eta kulturgintzara bideratutako aurrekontuaren %, batez bestekoaren gainetik] (>%17,70)

25,8 35 443.372 37,63

Abanto‐Zierbena, Amurrio, Andoain, Aretxabaleta, Arrasate, Balmaseda, Beasain, Bergara, Bermeo, Durango, Eibar, Elgoiba, Erandio, Gueñes, Hondarribia, Lazkao, Lekeitio, Mungia, Mutriku, Oiartzun, Ondarroa, Oñati, Ordizia, Orio, Ortuella, Sestao, Tolosa, Urnieta, Urretxu, Usurbil, Villabona, Zalla, Zarautz, Zumaia, Zumarraga


108

Udalerri‐multzoak, euskara egitasmoetarako Eusko Jaurlaritza eta aldundietatik lortutako diru‐laguntzen zenbatekoari jarraiki (€/biztanleko):

• A multzoa Diru‐laguntza bidezko sarrera‐maila baxukoak [biztanleko 2 € baino gutxiago]



‐ Diru‐laguntzen batez bestekoa: 1,16 €/biztanleko.

• B multzoa Diru‐laguntza bidezko sarrera‐maila ertainekoak [biztanleko 2 eta 3,49 € artean]


‐ Erkidegoko biztanleriaren %28.


• C multzoa Diru‐laguntza bidezko sarrera‐maila altukoak [biztanleko 3,5 € edo gehiago]




109

54. Taula: Udalerrien sailkapena, euskara egitasmoetarako Aldundi eta Eusko Jaurlaritzatik jasotako diru‐laguntza bidezko sarreren zenbatekoari jarraiki (€/biztanleko) (2012)

Udalek Aldundi eta Eusko Jaurlaritzatik

jasotako diru‐laguntzen araberako

sailkapena (€/biztanleko)

Euskararako diru‐laguntzen

batez bestekoa

(€/biztanleko)

Udalerri kopurua


Kop. %

Diru‐laguntza bidezko sarrera‐maila baxukoak [< 2 €/biztanleko]

1,16 27 619.113 52,54

Amorebieta‐Etxano, Azkoitia, Barakaldo, Derio, Durango, Eibar, Erandio, Ermua, Errenteria, Galdakao, Hernani, Irun, Laudio, Lazkao, Lekeitio, Mutriku, Ondarroa, Oñati, Portugalete, Santurtzi, Sestao, Tolosa, Trapagaran, Urnieta, Usurbil, Villabona, Zalla

Diru‐laguntza bidezko sarrera‐maila ertainekoak [2 eta 3,49 artean €/biztanleko]

2,71 17 333.082 28,27

Abadiño, Amurrio, Arrasate, Arrigorriaga, Azpeitia, Basauri, Bergara, Gernika‐Lumo, Getxo, Gorliz, Gueñes, Hondarribia, Lasarte‐Oria, Leioa, Oiartzun, Pasaia, Zumarraga

Diru‐laguntza bidezko sarrera‐maila altukoak [>=3,50 €/biztanleko]

4,93 22 226.119 19,19

Abanto‐Zierbena, Andoain, Aretxabaleta, Balmaseda, Beasain, Berango, Bermeo, Deba, Elgoibar, Elorrio, Etxebarri, Legazpi, Lezo, Mungia, Muskiz, Ordizia, Orio, Ortuella, Sopelana, Urretxu, Zarautz, Zumaia

GUZTIRA 2,82 66 1.178.314 100,00


Udalerri‐multzoak, biztanleriari jarraiki:

• A multzoa [5000‐9999 biztanle artean]



‐ Batez besteko biztanleria: 7.103

• B multzoa [10000‐19999 biztanle artean]




• C multzoa [20000 biztanle edo gehiago]




110

55. Taula: Udalerrien sailkapena, biztanleriari jarraiki (2012)

Udalerrien tamaina

Batez besteko

biztanleria

Udalerri kopurua


Kop. %

5.000‐9.999 biztanle artean

7.103 26 184.672 15,67

Abadiño, Abanto‐Zierbena, Aretxabaleta, Balmaseda, Berango, Deba, Derio, Elorrio, Gorliz, Gueñes, Lazkao, Legazpi, Lekeitio, Lezo, Muskiz, Mutriku, Ondarroa, Ordizia, Orio, Ortuella, Urnieta, Urretxu, Usurbil, Villabona, Zalla, Zumaia


14.490 25 362.250 30,74

Amorebieta‐Etxano, Amurrio, Andoain, Arrigorriaga, Azkoitia, Beasain, Bergara, Bermeo, Elgoibar, Ermua, Etxebarri, Gernika‐Lumo, Hernani, Hondarribia, Lasarte‐Oria. Laudio, Mungia, Oiartzun, Oñati, Pasaia, Sopelana, Tolosa, Trapagaran, Zumarraga

20.000 biztanle edo gehiago

42.093 15 631.392 53,58

Arrasate, Barakaldo, Basauri, Durango, Eibar, Erandio, Errenteria, Galdakao, Getxo, Irun, Leioa, Portugalete, Santurtzi, Sestao, Zarautz

GUZTIRA 17.853 66 1.178.314 100,00


Udalerri‐multzoak, herritar euskaldunen ehunekoari jarraiki:

• A multzoa Oso erdaldunak [euskaldunak % 25 baino gutxiago]



‐ Euskaldunen batez bestekoa: % 22

• B multzoa Nahiko erdaldunak [euskaldunak % 25‐49 artean]




• C multzoa Nahiko euskaldunak [euskaldunak % 50‐69 artean]




111

• D multzoa Oso euskaldunak [euskaldunak % 70 edo gehiago]




56. Taula: Udalerrien sailkapena, herritar euskaldunen ehunekoaren arabera (2011)

Udalerrien tamaina

Herritar euskaldunen batez besteko

%

Udalerri kopurua


Kop. %

Euskaldunak < %25

22,15 13 350.898 29,78

Abanto‐Zierbana, Balmaseda, Barakaldo, Basauri, Erandio, Gueñes, Muskiz, Ortuella, Portugalete, Santzurtzi, Sestao, Trapagaran, Zalla

Euskaldunak %25‐50 artean

35,57 18 411.363 34,91

Amurrio, Arrigorriaga, Berango, Derio, Ermua, Errenteria, Etxebarri, Galdakao, Getxo, Gorliz, Irun, Lasate‐Oria, Laudio, Leioa, Pasaia, Sopelana, Zumarraga

Euskaldunak %50‐70 artean

59,02 23 287.332 24,39

Abadiño, Amorebieta‐Etxano, Andoain, Aretxabaleta, Arrasate, Beasain, Bergara, Eibar, Elgoibar, Elorrio, Gernika‐Lumo, Hernani, Hondarribia, Lazkao, Legazpi, Lezo, Mungia, Ordizia, Tolosa, Urnieta, Urretxu, Usurbil, Villabona

Euskaldunak > % 70

76,03 12 128.721 10,92 Azkoitia, Azpeitia, Bermeo, Deba, Lekeitio, Mutriku, Oiartzun, Ondarroa, Oñati, Orio, Zarautz, Zumaia

GUZTIRA 48,46 66 1.178.314 100,00


112

6.2.‐ Euskara aurrekontuak, udalerrien tipologiari jarraiki Euskara arloan udalek egindako ahalegin ekonomikori jarraiki (€/biztanleko) eraikitako

udalerrien tipologia, aurreko atalean zehaztutako gainerako udalerrien tipologiekin gurutzatu

dugu; helburua, euskararako udalek egindako ahalegin ekonomikoa eta beste aldagaien artean

inolako loturarik dagoen aztertzea izan da.

Udalerrien tamainari jarraiki:

• Zenbat eta tamaina txikiagoko udalerria izan, orduan eta altuagoa da euskararako udal aurrekontua (€/biztanleko). Euskararako ahalegin ekonomiko altuko udalerriak (biztanle bakoitzeko 40 € baino gehiago) guztira 17 izanik, horietatik 10, 5 mila eta 10 mila biztanle arteko udalerriak dira.

• 20000 biztanlez gorako udalerriak 15 dira guztira eta euskara aurrekontu baxukoen multzoan kokatzen dira horietatik 10.

• Biztanleria aldetik ertainak diren herrietatik gehienek euskara aurrekontu ertainak dituzte, 25etik 16k.

57. Taula: Udalerri kopurua, udalen euskararako aurrekontu‐maila eta udalerrien tamainari jarraiki (2012)

Udalerrien tamaina

Udalen euskararako aurrekontu‐maila (€/biztanleko)

GUZTIRA Baxua Ertaina Altua

[< 25 €/biztanleko] [25 eta 40 € artean

/biztanleko] [>40 €/biztanleko]

Udalerri kop.

% bertik.

% horiz.

Udalerri kop.

% bertik.

% horiz.

Udalerri kop.

% bertik.

% horiz.

Udalerri kop.

% bertik.

% horiz.


10 41,67 38,46 6 24,00 23,08 10 58,82 38,46 26 39,39 100,00


4 16,67 16,00 16 64,00 64,00 5 29,41 20,00 25 37,88 100,00

20.000 biztanle edo gehiago

10 41,67 66,67 3 12,00 20,00 2 11,76 13,33 15 22,73 100,00

GUZTIRA 24 100,00 36,36 25 100,00 37,88 17 100,00 25,76 66 100,00 100,00


113

Udalerrien ingurune soziolinguistikoari jarraiki:

• Euskara aurrekontu baxuko 24 udalerrietatik 16, oso erdaldunak (9 udalerri) edo nahiko erdaldunak dira (7 udalerri).

• Euskara aurrekontu ertaineko 25 udalerrietatik 17, nahiko erdaldunak (7 udalerri) edo nahiko euskaldunak dira (10 udalerri).

• Euskara aurrekontu altuko 17 udalerrietatik 9, nahiko euskaldunak dira.

58. Taula: Udalerri kopurua, udalen euskararako aurrekontu‐maila eta herritar euskaldunen ehunekoari jarraiki (2012)

Herritar euskaldunen

%





Udalerri kop.

% bertik.

% horiz.

Udalerri kop.

% bertik.

% horiz.

Udalerri kop.

% bertik.

% horiz.

Udalerri kop.

% bertik.

% horiz.

Euskaldunak <%25

9 37,50 69,23 3 12,00 23,08 1 5,88 7,69 13 19,70 100,00

Euskaldunak %25‐%49 artean

7 29,17 38,89 7 28,00 38,89 4 23,53 22,22 18 27,27 100,00

Euskaldunak %50‐%60 artean

4 16,67 17,39 10 40,00 43,48 9 52,94 39,13 23 34,85 100,00

Euskaldunak >%70

4 16,67 33,33 5 20,00 41,67 3 17,65 25,00 12 18,18 100,00

GUZTIRA 24 100,00 36,36 25 100,00 37,88 17 100,00 25,76 66 100,00 100,00


114

Udalen aurrekontu‐mailari jarraiki:

• Euskara aurrekontuen eta udalen aurrekontu orokorren arteko erlazioa ez da hain zuzena, baina apalagoak diren lotura batzuk aurki daitezke:

‐ Euskara aurrekontu altuko (>40 €/biztanleko) 17 udalerrietatik 8tan, udal aurrekontu altuak dituzte, 1.300 € biztanleko baino altuagoak.

‐ Udal aurrekontu baxua duten 23tatik 18k, euskara aurrekontu baxua (9 herri) edo ertaina dute (beste 9).

59. Taula: Udalerri kopurua, udalen euskararako aurrekontu‐maila eta udalen guztirako aurrekontu likidatuaren mailari

jarraiki (2012)

Udalen guztirako aurrekontu

likidatuaren maila





Udalerri kop.

% bertik. % horiz. Udalerri kop.



% bertik. % horiz.

Baxua (<1.1.00 euro/biztanleko)

9 37,50 39,13 9 36,00 39,13 5 29,41 21,74 23 34,85 100,00

Ertaina (1.100‐1.300 euro artean / biztanleko)

9 37,50 42,86 8 32,00 38,10 4 23,53 19,05 21 31,82 100,00

Altua (>1.300 euro/biztanleko)

6 25,00 27,27 8 32,00 36,36 8 47,06 36,36 22 33,33 100,00

GUZTIRA 24 100,00 36,36 25 100,00 37,88 17 100,00 25,76 66 100,00 100,00


115

2010etik 2012ra euskara aurrekontuak izandako igoerari jarraiki:

Ezin orokortu daiteke, azken bi urtetan igoerarik handiena izan duten udalek gaur egun

euskara aurrekontu altua dutenik edo jaitsierarik handiena izan dutenek euskara

aurrekontu baxua dutenik:

• Euskara aurrekontu baxuko 24 udaletatik 7, 2010etik 2012ra jaitsiera handia izan duten udalerrien multzoan daude, baina beste 7, igoera apalekoen artean daude.

• Euskara aurrekontu ertaineko 25 herriak hartuta, azken bi urteetan jaitsiera apala izan dutenen multzoan dago herririk gehien (9 herri hain zuzen ere).

Hala ere, euskara aurrekontu altuko 17 udaletatik 9, euskara aurrekontuak igo dituztenen multzoetan kokatzen dira, 5 igoera apalekoak eta 4 igoera handikoak.

60. Taula: Udalerri kopurua, udalen euskararako aurrekontu‐maila eta 2010etik 2012ra izandako bilakaerari jarraiki (2012)

Udalen euskara aurrekontuen igoera‐jaitsiera

maila (%), 2010etik 2012ra





Udalerri kop.




% bertik. % horiz.

Jaitsiera handikoak (< ‐%15,00)

7 29,17 43,75 6 24,00 37,50 3 17,65 18,75 16 24,24 100,00

Jaitsiera apalekoak ( ‐% 0,1 eta ‐ %15,00 artean)

5 20,83 26,32 9 36,00 47,37 5 29,41 26,32 19 28,79 100,00

Igoera apalekoak (+ %0,1 eta +%15,00 artean)

7 29,17 38,89 6 24,00 33,33 5 29,41 27,78 18 27,27 100,00

Igoera handikoak (> %15,00)

5 20,83 38,46 4 16,00 30,77 4 23,53 30,77 13 19,70 100,00

GUZTIRA 24 100,00 36,36 25 100,00 37,88 17 100,00 25,76 66 100,00 100,00


116

Hizkuntza normalizazioko eremu nagusiek aurrekontua duten pisuari jarraiki:

• 66 udalerrietatik 24 dira euskara aurrekontu baxukoen multzoan sailkatu ditugunak eta horietatik erdiek baino gehiagok, 15ek hain zuzen ere, euskararen ezagutza indartzeko eremuetara, batez bestekoa baino baliabide gehiago bideratzen duten (euskalduntze‐alfabetatze eremura bereziki).

• Euskara aurrekontu altua duten 17tatik 13k aldiz, euskararen erabilera sustatzeko plangintza sektorialetara batez beste diru gehiago destinatzen dute (udaletako erabilera planak, kirola eta aisian euskararen erabilera zabaltzeko ekimenak eta abar).

Hirugarrenik, euskara aurrekontu ertaina dutela kontsideratutako 25etik 14tan, •nagusiki euskarazko hedabideetara eta kulturgintzarako erabilitako aurrekontuaren pisua, batez bestekoa baino altuagoa da.

61. Taula: Udalerri kopurua, udalen euskararako aurrekontu‐maila eta normalizazio eremu nagusienetako aurrekontuek duten pisuari jarraiki (2012)

Normalizazio eremu nagusienetara

bideratutako euskara aurrekontuaren %





Udalerri kop.

% bertik. (24rekiko)

% horiz. Udalerri kop.

% bertik. (25ekiko)


% bertik. (17rekiko)


% bertik. (66re‐kiko)

% horiz.

Lehentasuna euskararen ezagutza eta transmisioak [Udalek euskararen ezagutza eta transmisioaren eremuetara bideratutako aurrekontuaren %, batez bestekoaren gainetik] (>%33,83)

15 62,50 50,00 10 40,00 33,33 5 29,41 16,67 30 45,45 100,00

Lehentasuna euskararen erabilerak [Udalek euskararen erabilera sustatzeko eremuetara bideratutako aurrekontuaren %, batez bestekoaren gainetik] (>%24,83)

8 33,33 25,00 11 44,00 34,38 13 76,47 40,63 32 48,48 100,00

Lehentasuna hedabideek eta kulturgintzak [Udalek euskararen corpusera, hedabideetara eta kulturgintzara bideratutako aurrekontuaren %, batez bestekoaren gainetik] (>%17,70)

12 50,00 34,29 14 56,00 40,00 9 52,94 25,71 35 53,03 100,00

GUZTIRA ‐ erreferentzia

24 36,36 25 37,88 17 25,76 66 100,00


117

Eusko Jaurlaritza eta aldundietatik lortutako diru‐laguntzei jarraiki:

• Euro biztanleko ratioa erabilita, eta orokortu ezin badaiteke ere, euskara aurrekontu baxua duten udalerrietatik gehienak (24tatik 17, % 71), euskararako Jaurlaritza eta aldundietatik diru‐laguntza txikiak lortzen dituztenen multzoan daude.

• Beste muturrean, euskara aurrekontu altuko udaletatik gehienak berriz (17tik 11k, % 65), diru‐laguntzarik gehien jasotzen duten udalerri‐multzoan kokatzen dira.

• Erdibidean, euskara aurrekontu ertainekoak eta diru‐laguntza bidezko sarrera ertainak dituztenak daude; diru‐laguntza ertaineko 17 udalerrietatik 10 dira euskara aurrekontu ertaina dutenak (% 59).

62. Taula: Udalerri kopurua, udalen euskararako aurrekontu‐maila eta euskara egitasmoetarako Aldundi eta Eusko

Jaurlaritzatik jasotako diru‐laguntzen zenbatekoari jarraiki (2012)

Udalek Aldundi eta Eusko Jaurlaritzatik

jasotako diru‐laguntzen araberako sailkapena

(€/biztanleko)





Udalerri kop.




% bertik. % horiz.

Diru‐laguntza bidezko sarrera‐maila baxukoak [< 2 €/biztanleko]

17 70,83 62,96 7 28,00 25,93 3 17,65 11,11 27 40,91 100,00

Diru‐laguntza bidezko sarrera‐maila ertainekoak [2 eta 3,49 artean €/biztanleko]

4 16,67 23,53 10 40,00 58,82 3 17,65 17,65 17 25,76 100,00

Diru‐laguntza bidezko sarrera‐maila altukoak [>=3,50 €/biztanleko]

3 12,50 13,64 8 32,00 36,36 11 64,71 50,00 22 33,33 100,00

GUZTIRA 24 100,00 36,36 25 100,00 37,88 17 100,00 25,76 66 100,00 100,00


118

Emaitza azpimarragarrienak

Ikerlanaren irismena eta garrantzia 5.000 biztanletik gora dituzten Euskal Autonomia Erkidegoko udalerri guztien datuak biltzen

ditu azterlan honek, hiru hiriburuak barne, guztira 69 udalerritakoak; ehuneko ehunean,

udalerri guzti horietako udalen datuak eskuratu dira. Udal horiek Erkidegoko biztanleriaren

%89 ordezkatzen dute, Araban 3 bakarrik dira 5000 biztanlez gorakoak, Bizkaian 33 eta

Gipuzkoan beste 33.

Udalez gain, hiru lurraldeetako foru aldundien eta Eusko Jaurlaritzaren euskara aurrekontuak

ere aztertu dira; Jaurlaritzako datu‐bilketa gainera, sail eta bere menpeko erakunde autonomo

guztietara zabaldu da, orotara 20 informazio‐unitate ezberdin. Erakunde guztiak batuta, 92

entitate eta sail ezberdinekin lan egin da euskara aurrekontuen estatistika hau osatzeko.

Herri‐administrazioen euskara aurrekontuen azken estatistika hau, 2012koa izanik, garrantzia

handiko ikerlana da, bizi dugun finantza krisi eta atzeraldi ekonomikoaren erdian kokatzen

baita. 2002tik aurrera, bi urtez behin egiten du Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak ikerlan

hau eta, besteak beste,erakundeen aurrekontu orokorrek gora egiten dutenean eta, behera

egiten dutenean ere, euskara aurrekontuek zer nolako bilakaera izan duten ezagutzeko balio

du.

Azterlan honek erakusten du beraz, 2012an erkidegoko herri‐administrazioek euskarari zenbat

diru‐baliabide eskaini dioten, aurrekontu horiek nola finantzatzen diren, hizkuntza

normalkuntzan eragin beharreko eremu bakoitzak dirutan zenbateko pisua duen, erakunde

bakoitzak zein diru‐laguntza lerro dituen eta euskararen sustapen lanetan administrazio

publikoan zenbat jendek lan egiten duen.

7

119

Euskararen magnitude ekonomikoak 2012

Aurrekontu kontsolidatua

Udalerri, lurralde eta herrialde mailako herri‐erakunde guztiak barne, 2012an euskararen

sustapenerako erabilitako aurrekontu bateratu edo kontsolidatua 146.250.143 € da.

Jaurlaritzak ipintzen ditu euskararako 3 eurotatik ia 2 (%64) eta 93 milioi eurokoa da bere

2012ko euskara aurrekontua. Hiru foru aldundien artean, beste 17,5 milioi euro (%12), hiru

hiriburuetako udalek 7,2 milioi (%5) eta hiru lurralde historikoetako 66 udalek guztira

ipinitako beste 28,4 milioirekin (%19), osatzen da 146 milioi euroko aurrekontu

kontsolidatua. Aurrekontu “kontsolidatua”, erakunde arteko diru‐transferentziak bikoiztu

gabe kalkulatutakoa da, alegia aldundietatik eta Jaurlaritzatik udaletara egin diren diru‐

ekarpenak behin bakarrik kontabilizatuz kalkulatua. Horrela, 66 udalek (hiriburuak kanpo)

2012an guztira likidatutako euskara gastua, jasotako laguntzak barne, 31,5 milioikoa da eta

hiriburuetakoa 7,6 milioikoa.

Biztanle bakoitzeko euskara aurrekontua Herri‐administrazio guztien artean, biztanle bakoitzeko urtean 68 euro destinatzen dira

hizkuntza normalizaziora (aurrekontu likidatuekin kalkulatutako ratioa). Jaurlaritzatik

kudeatutako euskara aurrekontuen biztanleko ratioa 42 eurokoa da. Foru aldundiak 5 eta 9

euro artean kokatzen dira, Arabakoak 5, Gipuzkoakoak 8 eta Bizkaikoak 9. Udaletan,

Gipuzkoako udalerrietan eskaintzen zaio euskarari biztanle bakoitzeko dirurik gehien (34

euro), Arabako bietan 25 euro eta Bizkaikoetan 22 euro. Bizkaikoekin alderatuta,

Gipuzkoako udalek, batez beste, biztanle bakoitzeko % 54 gehiago ipintzen dute

euskararentzat. Hiriburuen kasuan, euro biztanleko ratioa 6 euro da Bilboko Udalarena, 13

euro Vitoria‐Gasteizko Udalarena eta 14 euro Donostiakoarena.

Lurralde historiko bereko erakundeak bilduta, aldundi, hiriburu eta udal, Araban urtean 17

euroko gastua egiten da biztanleko, Bizkaian 24 eurokoa eta Gipuzkoan 33 eurokoa.

Arabatik Bizkaira % 40ko igoera dago eta, beste horrenbeste igotzen da berriz, Bizkaitik

Gipuzkoara ere.

120

Euskarara bideratutako gastuaren pisu erlatiboa 5000 biztanlez gorako udaletan, % 2,27ko pisu erlatiboa du euskarak udal aurrekontu

osoarekiko (Bizkaikoetan % 1,90, Arabakoetan % 2,13 eta Gipuzkoakoetan % 2,81);

Jaurlaritzan % 0,91koa, hiriburuetan %0,73koa eta foru aldundietan %0,64koa.

Udal eta hiriburuen finantziazio‐iturriak Batez beste udal eta hiriburuek euskararen sustapenerako ipintzen dituzten 10 eurotatik ia

9, udalen funts propioekin finantzatutakoak dira. Eusko Jaurlaritza eta foru aldundien diru‐

laguntzekin, udal eta hiriburuen euskara aurrekontuaren % 9 inguru finantzatzen da.

Bizkaiko udaletan, foru aldundi bidezko finantzaketa‐maila altuagoa da, % 7,8koa, udaletan

batez bestekoa % 5,0 denean. Gipuzkoakoetan aldiz, Jaurlaritzako finantziazioaren pisua,

batez bestekoa baino altuagoa da (% 4,5) , 66 udalerrien batez bestekoa % 3,4 baita.

Euskara gastuen izaera ekonomikoa Erakunde publikoen euskara ataletan lan egiten duten funtzionario eta langile kontratatuen

soldata eta gizarte segurantzako gastuetarako (I. kapitulu ekonomikoa), 45,9 milioi euro

behar dira urtean, euskara aurrekontu osoaren % 31. 76 milioi inguruko transferentzia

arruntak egiten dira urtean (% 51) euskararen arloan eta ondasun eta zerbitzuetako gastu

arruntetarako 26 milioi pasatxo (% 18).

Euskara aurrekontuen kapitulukako banaketa, erakundeen aurrekontu osoaren

kapitulukako banaketarekin alderatzen badugu, euskarakoetan pisu erlatibo altuagoko

kapituluak dira laugarrena (transferentzia arruntak) eta lehena (langileria gastuak).

Baxuagokoak berriz, bigarrena (ondasun eta zerbitzuetako gastu arruntak) eta bereziki

gainerako guztiak, finantza gastuak (III. kap.), inbertsio errealak (VI. kap.), kapital

transferentziak (VII. kap.) eta VIII eta IX. kapituluak (finantza aktiboak eta pasiboak).

Edonola ere, euskara aurrekontuetan garrantzitsuenak diren kapitulu ekonomiko horien

pisua asko aldatzen da erakunde‐mota batetik bestera. Esaterako, udaletan zerbitzu

kontratazioei lotutako bigarren kapituluak % 34 ordezkatzen du eta aldundietan % 14

bakarrik.

121

Diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontuak Euskara biziberritzeko jarduera, proiektu eta egitasmoetarako 2012an guztira emandako

diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontua 77 milioi eurokoa da (transferentzia arruntak

eta kapital transferentziak barne). Horietatik bi heren, 52,2 milioi alegia, Jaurlaritza

bertako sail ezberdinek emandakoak dira. Hiru aldundietako diru‐laguntza eta

hitzarmenen kopuru ekonomikoa, 10,3 milioi da, erkidegoko diru‐laguntza guztiekiko % 13.

Aldeak badira aldundi batetik bestera, Bizkaikoak diru‐laguntzetara bideratutako

aurrekontua 8,1 euro biztanleko da, Gipuzkoakoak 4,4 eta Arabakoak 0,9 baino ez.

Bizkaiko 33 udalen diru‐laguntzetako aurrekontua 6,5 milioi eurokoa da eta Gipuzkoako

beste hainbeste udalena 5,8 milioikoa. Biztanle bakoitzeko, 9,4 euro ipintzen dituzte

Bizkaiko udalek urtean eta 12,7 Gipuzkoakoek. Arabako bi udalen diru‐laguntzetako

aurrekontua, 215 mila euro ingurukoa da, 7,5 euro biztanleko. Bi milioi eskas da hiru

hiriburuetako diru‐laguntzen aurrekontua, 578 mila euro Vitoria‐Gasteizkoarena, 609 mila

Donostiakorena eta 776 mila Bilbokoarena.

Euskara aurrekontuen bilakaera

Orokorrean Azken 6 urteetako bilakaerari erreparatuta, euskara aurrekontuek 2006tik 2008ra

izandako goranzko joera, irauli egin zen 2008tik 2010era eta bereziki 2010etik 2012ra:

• Lehen epealdian, 2006tik 2008ra, orotara EAEko euskara aurrekontu kontsolidatuak %13ko igoera izan zuen eta Jaurlaritzatik hasi eta udaletara, erakunde guztietan gehitu ziren euskararako baliabideak.

• Bigarrenean (2008tik 2010era), udal eta hiriburuek goranzko joerari eutsi zioten, ez ordea foru aldundiek eta Jaurlaritzak. Banaka hartuta, jokaera ez da homogeneoa: Arabako FAn, pisua galdu du, eta irabazi aldiz Gipuzkoako FAn, eta batik bat Bizkaiko FAn. Hiriburuei dagokionez, euskarak pisua galdu du Bilbon, baina irabazi du Donostian eta Vitoria‐Gasteizen.

122

• Hirugarrenean berriz (2010etik 2012ra), erakunde‐mota guztietan egin dute euskara aurrekontuek behera, jaitsierarik nabarmenenak, hiriburuetakoak (%15) eta Jaurlaritzarenak (% 13) izanik. Oro har, EAE euskara aurrekontu kontsolidatuaren jaitsiera, %10ekoa izan da, 162 milioitik 147ra.

Udal eta hiriburuetan 66 udalerrietako udaletan, euskara aurrekontu likidatuak batez beste, asko igo ziren

2006tik 2008ra eta ordutik aurrera, beheranzko joera erakusten dute; hala ere, jaitsiera

moteldu egin da 2010etik 2012ra.

Udal aurrekontuek gora egin dutenean, euskarakoen igoera altuagoa izan da eta,

aurrekontu orokorrek behera egin dutenean, euskarakoen jaitsiera apalagoa izan da.

2010etik 2012ra, euskararen pisu erlatiboari dagokion indizeak gora egin du nabarmen

%1,9tik 2,3ra.

Gipuzkoako eta Arabakoak azken bi urteetan murriztu egin badira ere, Bizkaikoetan igoera

bat gertatu da epealdi horretan (%6koa).

Hiriburuetan, aurrekontu orokorren bilakaera eta euskara aurrekontuen bilakaeraren

artean parekotasun handiagoa dago, bai gora egin dutenean eta baita behera egin

dutenean ere. Salbuespena Bilboko Udala da, jaitsiera gertatu denean euskara

aurrekontuena bortitzagoa izan baita.

Foru aldundietan Euskara aurrekontuek 2006tik 2008ra ikaragarrizko igoera izan eta gero (% 25ekoa), 2008tik

aurrera murriztuz joan dira, % 9ko jaitsiera 2008tik 2010era eta % 3ko jaitsiera 2010etik

2012ra. Azken bi urteak erreparatuta hala ere, aldundi batetik bestera alde handiak daude,

Arabakoak % 28ko murrizketa izan baitu, Gipuzkoakoak %12koa eta aldiz Bizkaikoak % 8ko

igoera.

123

Eusko Jaurlaritza Udaletan gertatutakoaren kontrako joera erakusten dute Jaurlaritzako datuek; aurrekontu

orokorrek gora egin dutenean (2006tik 2008ra), euskarakoen igoera apalagoa izan da edo

euskarakoak jaitsi egin dira (2008tik 2010era); eta aurrekontu orokorrek behera egin

dutenean (2010etik 2012ra), euskarakoek jaitsiera are eta handiagoa izan dute. Horrela,

2010‐2012 epealdian, Jaurlaritzako aurrekontuaren jaitsiera % 1ekoa izanik,

euskarakoarena % 13koa izan da. Euskara aurrekontuaren pisu erlatiboa, % 1etik 0,9ra jaitsi

da.

Finantzaketa‐mailaren bilakaera Euskara aurrekontuen azken lau ikerketetako emaitzen arabera, herri‐administrazio

ezberdinek euskararako ipinitako diru‐baliabideetan, udalek gero eta pisu handiagoa

dute, 2006an %16ko pisua izatetik 2012an %20koa izatera pasa dira; hiriburuen pisu

erlatiboa mantendu egin da %5aren inguruan eta foru aldundienak zertxobait gora egin du

%10etik %12ra.

EAE mailako euskara aurrekontu kontsolidatuan Jaurlaritzak duen pisuak eta

finantziazioaren ehunekoak aldiz, 6 urteko epealdi horretan, 5 puntu behera egin du,

%69tik 64ra.

Jarduera eremuak

Euskararen diru‐baliabide publikoak, zein jarduera eremutara destinatzen diren aztertzen

da jarraian; diru‐laguntzez gain, bestelako gastu mota guztiak ere kontuan hartuta

kalkulatutako aurrekontuak dira, pertsonal gastuak, bigarren kapitulutik administrazioak

egindako zerbitzu kontratazioak eta abar.

124

Euskararen ezagutza eta transmisioa

Euskalduntze‐alfabetatzea:

Administrazio bertako langileen euskalduntze eta alfabetatzeari dagozkion gastuak

sartu gabe (7 milioi euro inguru), herritarren euskalduntze‐alfabetatze alorrean Eusko

Jaurlaritzak 29,7 milioi euro ipintzen ditu, udal eta hiriburuek 9,7 milioi inguru eta

aldundiek 81 mila euro. Udalen euskalduntze‐alfabetatze alorreko aurrekontuaren

zatirik handiena, udal euskaltegien finantziaziorako udalek egindako diru‐ekarpenari

dagokio. Alor honetan EAEko herri administrazioek guztira inbertitutako 4 eurotatik 3,

Eusko Jaurlaritzatik kudeatzen dira, HABEren bitartez. Jaurlaritzak euskalduntze‐

alfabetatze alorrera bideratutako aurrekontu honetan kontuan hartu dira HABEren

bidez herritarren euskalduntze‐alfabetatzeari eskainitako 29,7 milioiak, baina ez HABEk

berak, administrazioko langileak euskalduntzeko gastatutako 7 milioiak, horiek “herri

administrazioetan euskararen erabilera sustatzeko plangintzak” eremuari inputatu

baitzaizkio.

Hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea:

Eremu honetan Jaurlaritzak Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailaren bidez

ipinitako 30 milioi euroak ageri dira.

Irakaskuntzan erabilera sustatzeko ekimenak:

Eremu honetan ageri dira udal eta hiriburuek, eskola munduan euskararen erabilera

sustatzeko bideratutako ekimenen aurrekontua, hiru milioi euro ingurukoa.

Familia bidezko transmisioa:

Aurrekontu oso baxua du eremu honek aurrekoen aldean; entitate guztien artean

milioi bat, 758 mila euro 66 udalen artean (% 74) eta 264 mila euro hiru hiriburuen

artean (%26).

125

Alor publiko zein pribatuan euskararen erabilera sustatzeko programa sektorialak

Herri‐administrazioetan euskararen erabilera sustatzeko plangintzak:

21,7 milioi erabiltzen dira urtean administrazioa euskalduntzeko; 14 milioi euro

inguru ipintzen ditu Jaurlaritzak (% 64), 3,4 milioi aldundiek (%16) eta 4,3 milioi udal

eta hiriburuek (% 20).

Kirol eta aisi eremuan euskararen erabilera sustatzeko plangintzak:

5,4 milioiko aurrekontua dute urtean eta ia guztiz (% 98) udal eta hiriburuen euskara

aurrekontu likidatuetatik kudeatutako gastuak dira; hala ere, kontuan izan behar da

Jaurlaritza eta aldundietatik udalek jasotako diru‐laguntzen zati bat, eremu honetako

plangintzen gastuak finantzatzeko erabiltzen dela.

Alor sozioekonomikoa, publizitatea eta lantegietako euskara planak:

Guztira 3,8 milioi dagozkio eremu honi 2012ko datuen arabera; Jaurlaritzaren alor

honetako aurrekontua 2,3 milioikoa da (% 60) eta 1,5 milioikoa berriz, udal, hiriburu

eta aldundiena.

Teknologia berriak:

Denera, 3,3 milioi euro gastatzen dira urtean teknologia berrietan euskararen

erabilera sustatzeko; Jaurlaritzak 1,8 milioi ipintzen ditu (% 55) eta aldundiek 1,4

milioi inguru (% 55).


Hedabideak

Hedabideei inputatutako euskara aurrekontutik ia guztia, diru‐laguntzei lotutakoa da;

urtean 8,8 milioi euro inguruko aurrekontua du administrazio publikoak; horietatik

5,2 milioi (%60) Jaurlaritzak ipintzen ditu, udal eta hiriburuek 2,5 milioi (% 27) eta

foru aldundiek 1,1 milioi (%13).

Kulturgintza

Kultur ekimenaren bidez euskara zabaltzeko ahalegin ekonomikoa, guztira 4,3 milioi

eurokoa da urtean; horretara bideratutako 4 eurotik ia 3 (% 73), udal eta hiriburuek

kudeatzen dituzte, foru aldundiek % 6 eta gainerako % 21a Eusko Jaurlaritzak.

126

Euskararen corpusa eta kalitatea:

Jaurlaritzak 1,7 milioi (% 45) eta foru aldundiek beste 1,5 milioi (%40); horiek dira

diru‐ekarpen nagusienak. Hiriburu eta udal guztien artean 567 mila euro inguru (%

15).

Liburugintza, literatura eta irakurzaletasuna:

Aurrekontu osoa 1,7 milioikoa izanik, foru aldundiek dute eremu honetan pisurik

gehien, 800 mila euro (% 46); Jaurlaritzatik 533 mila (% 31), udal eta hiriburuek 400

mila inguru (% 23).

Euskararen sustapen, ikerketa eta komunikazio ekintza orokorrak Aurreko eremu espezifiko edota sektorialetan kokatu ezin izan diren egitasmo, programa,

diru‐laguntza eta hitzarmenen zenbatekoa, 10,5 milioikoa da guztira; hauexek diru‐partida

nabarmenenak: Udal eta mankomunitateetara zuzenduta, euskara biziberritzeko plangintza

orokorretarako (EBPN‐ESEP eta bestelakoak) diru‐laguntza lerroak (foru aldundiek 2,6 milioi

inguru eta Jaurlaritzak 1,7 milioi eskas). Herri‐administrazioko erakundeek, entitate eta

elkarte ezberdinekin euskararen sustapenerako dituzten hitzarmen eta diru‐laguntza lerro

orokorrak; guztira 4,8 milioi, horietatik 2,2 foru aldundienak, 1,7 Jaurlaritzarenak eta 900

mila euro inguru udal eta hiriburuenak.

Funtzionamendu gastu orokor ez sektorialak Jarduera‐eremu edo normalizazio‐sektore jakin bati bakarrik (hezkuntzari edo

euskalduntze‐alfabetatzeari eta abar) inputatu ezin zaizkion euskara zerbitzu, euskara

zuzendaritza eta euskara atalen funtzionamendu gastu arruntak finantzatzeko, urtean 12,7

milioi euro inguru erabiltzen dira (pertsonal gastuak eta bigarren kapitulu ekonomikoko

gastu arruntak gehienak); Udal eta hiriburuetan kokatzen da gastu horren erdia baino

gehiago, 6,7 milioi (% 52); foru aldundien funtzionamendu gastu arrunten zenbatekoa, 3,2

milioi da urtean (%25) eta Jaurlaritzarena 2,9 milioi (% 23). Azpimarratu ordea,

Jaurlaritzaren kasuan Hezkuntza Saileko euskara ataletako pertsonalaren gastuak ez

daudela aurrekontu horretan sartuak ezta HABEkoak ere.

Euskararen sustapenari lotutako gastu arrunt eta finkoen batez besteko datuak

nabarmenki altuagoak dira Gipuzkoako erakundeetan, bai udaletan, bai hiriburuan eta

baita bertako foru aldundian ere. Erkidego mailako batez besteko orokorra 4,47

€/biztanleko izanik, Gipuzkoan 6,81 eurokoa da datu hori, Bizkaian 3,98 eta Araban 1,09.

Bizkaia erdibidean geratzen da beraz, eta Araba, Gipuzkoarekiko beste muturrean.

127

Diru‐laguntza eta hitzarmenak

Eusko Jaurlaritza Administrazio publikoaren euskararako diru‐laguntza eta hitzarmenek, guztira 77 milioi

euroko aurrekontua dute urtean eta bi heren (%68) Jaurlaritzak kudeatzen ditu (52.236.331

€). Eremuei jarraiki, Jaurlaritzaren diru‐laguntza lerro nagusienak ondokoak dira: euskalduntze‐

alfabetatzea (29,8 milioi €, % 57); hezkuntza‐sistemaren euskalduntzea (7,1 milioi €, % 14);

euskarazko hedabideak (5,1 milioi €, % 10); lan‐mundua (2,2 milioi €, % 4); toki entitateetan

EBPN‐ESEP garatzeko laguntzak (1,7 milioi €, % 3); teknologia berrietarako (1,5 milioi €, % 3),

euskararen corpusa eta kalitatea indartzeko hitzarmenak (1,5 milioi €, % 3); kulturgintzarako

laguntzak (924 mila €, % 2); liburugintza, literatura eta irakurzaletasunerako (491 mila €, % 1);

administrazioa euskalduntzeko diru‐laguntza eta hitzarmenak (419 mila €, % 1); bestelako diru‐

laguntza eta hitzarmenak (guztira 1,6 milioi €, % 3).

Orotara Jaurlaritzaren diru‐laguntza eta hitzarmenen aurrekontuetan 2010etik 2012ra

gertatutako jaitsiera % 19,5ekoa izan da , 64,9 milioitik 52,2ra.

Lurraldekako azterketa Herri erakundeek (Eusko Jaurlaritza barne) euskararen ezagutza eta transmisiorako dituzten

diru‐laguntzen batez bestekoa 21,30 €/biztanleko izanik, 17,37 € euskalduntze‐alfabetatze

eremuari dagozkionak dira. Eusko Jaurlaritzaren ekarpenagatik (HABEren bidez) eta, berriro

ere azpimarratu behar dugu, udal euskaltegiak dauden herrietan, herri horietako udalek

euskaltegiaren gastuak finantzatzeko egindako diru‐ekarpenarengatik da batez ere ratio hori

nahikoa altua.

Hezkuntza sistemaren euskalduntzera, Eusko Jaurlaritzak 3,24 € bideratzen ditu biztanleko

diru‐laguntza eta hitzarmenetan.

Euskararen erabilera sustatzeko programa sektorialetara zuzendutako diru‐laguntzen artean

(administrazioa, teknologia berriak, lan mundua eta kirola zein aisialdia), teknologia berrietan

euskararen erabilera sustatzea eta alor sozioekonomikoan euskara sustatu eta euskara planak

garatzea helburu duten diru‐laguntza lerroek dute ekonomikoki garrantzirik gehien; teknologia

berrien eremuari dagokionez, kopururik garrantzitsuenak Bizkaia eta Gipuzkoako foru

128

aldundienak eta Eusko Jaurlaritzarenak dira. Alor sozioekonomikoan berriz, Eusko

Jaurlaritzarena da nagusi, alde handiz.

Hedabideetan euskararen erabilera sustatzeko diru‐laguntzen batez besteko datua

3,80€/biztanleko da. Euskararen corpuserako eta kalitatea sustatzeko hitzarmenena 1,41,

kulturgintzarako 0,65 eta liburugintzarako 0,63; guztiak bilduta arlo honetarako urtean 6,48

euro ipintzen dira biztanleko batez beste. Gipuzkoako eragileei zuzendutako diru‐laguntzatan

dago alderik gehien, non batez besteko ratio hori nabarmen altuagoa den, 10,03 €/biztanleko

hain zuzen ere. Gipuzkoan herritar bakoitzeko 6,90 euroko diru‐laguntzak daude euskarazko

hedabideentzat, Bizkaian 2,51 eta Araban 1,62.

Toki entitateentzako diru‐laguntza eta bestelako euskara egitasmo orokorretarako

hitzarmenen zenbatekoa, 4,08 €/biztanleko da urtean; horietatik 2,03 udal eta

mankomunitateei zuzendutako diru‐laguntza orokorretarako eta 2,05 bestelako diru‐laguntza

eta hitzarmen orokorretarako. Eusko Jaurlaritzari eta foru aldundiei lotutako diru‐laguntza eta

hitzarmenen aurrekontuek dute pisurik gehien arlo honetan.

Giza baliabideak Hiru lurraldeetako 5000 biztanlez gorako udalerrietako 66 udaletan, euskara zerbitzu zein

ataletan sortutako enplegua 171 lagun ingurukoa da; hiru hiriburuetako euskara ataletakoak

43, aldundietan lan egiten dutenak 55, eta azkenik Jaurlaritzako sail eta erakunde autonomo

ezberdinetan, 447 lagun. Guztira, beraz, hiru administrazio‐mailetan enplegatua dagoen

euskara arloko pertsonala, 715 lagun inguruko da.

Euskarari loturiko Jaurlaritzaren pertsonala 447 izanik, 10 lagunetatik ia 6, Hezkuntza Sailaren

barruan kokatu behar dira, zehazki 250 lagun inguru.

Udal, hiriburu eta aldundietako langileria kontuan hartuta, batez beste, langile bakoitzeko

11 mila herritar daude Araban eta Bizkaian; Gipuzkoan berriz, 5 mila.

129

Udalerri‐tipologiaren araberako azterketaren emaitzak

Euskara aurrekontu baxuko udalerriak (<25 €/biztanleko) Erkidegoko biztanleriaren erdia baino gehiago (% 53), euskara aurrekontu baxuko

udalerrietan bizi da; biztanleko, urtean 25 euroz azpiko euskara aurrekontua duten 24 udalerri

dira, gehienak udalerri nahiko handiak, asko Bizkaikoak eta egoera soziolinguistikoari jarraiki,

herritar euskaldunen portzentaje baxukoak. 20 mila biztanlez gorako 15 udalerrietatik 10,

euskara aurrekontu baxuko udalerrien multzoan kokatzen dira. Bestalde, euskara aurrekontu

baxuko 24 herrietatik 9, oso erdaldunak dira (euskaldunak %25aren azpitik) eta beste 7,0.

nahiko erdaldunak (euskaldunak % 25‐49 artean).

Euskara aurrekontu baxuko udalen erdia baino gehiagotan (24tik 15etan), euskararen ezagutza

indartzeko eremuetarako egindako ahalegin ekonomikoa (datu erlatibotan), udalek batez

beste egindakoaren gainetik kokatzen da, euskalduntze‐alfabetatze eremurako ipinitako

diruaren eraginez batik bat.

Gehienak, 24tik 17 hain zuzen ere, Jaurlaritza eta aldundietatik euskararako diru‐laguntza

txikiak lortzen dituzten udalen multzoan kokatzen dira. 17 udal horiek urtean Jaurlaritza eta

aldunditik lortutako diru‐laguntzak, 2 euroren azpitik kokatzen dira biztanleko eta batez

bestekoa, 2,82 €/biztanleko da.

Euskara aurrekontu ertaineko udalerriak (25 eta 40 € artean, biztanleko) 25 udalerri dira guztira eta erkidegoko biztanleriaren ia herena bizi da bertan (% 32).

Biztanleria aldetik, erdi tamainako udalerriak dira horietatik gehienak, 10 mila eta 20 mila

biztanle artekoak; zehazki, 25etik 16 udalerri. Ingurune soziolinguistikoari erreparatuta, 10

udalerri nahiko euskaldunak dira (euskararen ezagutza % 50‐70 artean) eta beste 7 nahiko

erdaldunak (euskararen ezagutza % 25‐50 artean). Eremukako euskara aurrekontuei jarraiki,

hedabide eta kulturgintzarako, ehunekotan batez bestekoa baino diru gehiago ipintzen dute.

130

Euskara aurrekontu altuko udalerriak (>40 €/biztanleko) 5000 biztanlez gorako udalerrien artean, 17 dira urtean euskararako biztanleko 40 euro baino

gehiago ipintzen dituzten udalak; EAEko biztanleriaren % 15 ordezkatzen dute udal horiek. 11

Gipuzkoakoak dira eta 6 Bizkaikoak. Erdia baino gehiago (10 udalerri) tamainaz, txikienak dira

(5 eta 10 mila biztanle artean) eta ingurune nahiko euskaldunetan kokatutakoak 9 (% 53).

Euskararen erabilera sustatzeko plangintza sektorialek garrantzia handiagoa dute

(administrazioa, teknologia berriak, lan mundua eta kirola eta aisia); euskara aurrekontu altua

duten 17 udal horietatik 13k, euskararen erabilera bultzatzeko programetara, batez beste,

diru gehiago bideratzen dute (euskara aurrekontu osoarekiko pisu erlatiboari erreparatuta).

Azkenik azpimarratu, euskararentzat diru gehien ipintzen duten udalek, Jaurlaritza eta

aldundietatik ere diru gehien jasotzen dutela; multzo honetako 17tik 11 baitira, urtean batez

beste, biztanleko 3,5 eurotik gorako diru‐sarrerak lortzen dituztenak.

Documents

Euskararen aurrekontu eta baliabide publikoen estatistika ... · 62,2 0 10 20 30 40 50 60 70 80 2006 2008 2010 2012 3. Irudia: EAE mailako euskararen aurrekontu likidatuan erakunde