GÜVENLİ TIBBİ ATIK YÖNETİMİcygm.gov.tr/CYGM/Files/yayinlar/kitap/tibbiatikklavuz.pdf · 2010-03-19 · Mikrobiyolojik laboratuvar atıklarını, Kan, kan ürünleri ve bunlarla

T.C.ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI

ÇEVRE YÖNETİMİ GENELMÜDÜRLÜĞÜ

GÜVENLİ TIBBİ ATIKYÖNETİMİ

Bu kılavuz, tıbbi atık yönetimine dahil olan taraflara

teknik destek salamak amacıyla Çevre ve Orman

Bakanlıı, Çevre Yönetimi Genel Müdürlüü, Atık

Yönetimi Dairesi Bakanlıı tarafından hazırlanmıtır.

Mayıs 2008

© T.C. Çevre ve Orman Bakanlıı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüü Atık Yönetimi Dairesi Bakanlıı

Söütözü Cad. 14/E 06560 Ankara Telefon 0312 207 50 00 • Faks 0312 207 64 46

http://www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr

ÇNDEKLER

Tıbbi Atıklar 1

Tıbbi Atık Tanımı 3

Tıbbi Atıkların Salık Etkileri 4

Risk Altındaki Kiiler 5

Enfekte Atıklar ve Kesicilerin Tehlikeleri 6

Tıbbi Atık Miktarı 7

Tıbbi Atık Yönetiminde Uygulanacak

Genel Esaslar 9

Tıbbi Atık Üreticilerinin Yükümlülükleri 11

Belediyelerin Yükümlülükleri 20

Tıbbi Atıkların Gömülmesi 28

Kaynakça 31

EKLER Ek.1 Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmelii 32 Ek.2 Ünite çi Atık Yönetim Planı Formatı (Salık Kuruluları çin) 64 Ek.3 Ünite çi Atık Yönetim Planı Formatı (Belediyeler çin) 69

4

TIBB ATIKLAR

GR

alık hizmetlerinin, salık problemlerini azaltma ve insan salıına yönelik potansiyel riskleri yok etme amaçlarını gerçekletirmek

için tehlikeli atıklar yaratması kaçınılmazdır. Salık kurulularının faaliyetleri sırasında üretilen atıklar dier atıklardan daha fazla oranda yaralanma riski ve daha yüksek enfeksiyon riski taırlar. Atık nerede üretilirse üretilsin, atıklara muamele etmek için güvenli ve güvenilir yöntemler gereklidir. Tıbbi atıkların yetersiz ve uygunsuz muamelesi, ciddi halk salıı sonuçları yaratabilir ve çevre üzerine olumsuz etkiler yapabilir. Bu yüzden güvenli tıbbi atık yönetimi, çevre salıını korumanın önemli bir bileenidir.

Hem kısa dönem, hem de uzun dönemde, etkili tıbbi atık yönetim programlarını uygulayabilmek için multisektörel ibirlii ve her düzeyde etkileim gerekir. Politikalar global olarak düzenlenmeli ve yönetim uygulamaları yerel olarak yerine getirilmelidir. Ulusal politika ve yasal çatı kurulması, personelin eitimi ve halkın duyarlılıının artması tıbbi atık yönetiminin temel unsurlarıdır.

S

5

Çevre ve Orman Bakanlıı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüü

DKKAT!

TIBB ATIK

BU AMBLEM NEDR?

u amblem “uluslar arası biyotehlike amblemi” olup, bu amblemin kapsamında, toplanmasından taınmasına, geçici

depolanmasından bertarafına kadar dier atıklardan ayrı ilem görmesi gereken tehlikeli tıbbi atıklar yer almaktadır.

B

6


TIBB ATIK TANIMI

ıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmelii’ne göre tıbbi atık, salık kurulularından kaynaklanan enfeksiyöz atık, patolojik atık ve kesici-

delici atıkları ifade etmektedir.

Daha geni bir tanımlamayla “tıbbi atık” tanımı, Mikrobiyolojik laboratuvar atıklarını, Kan, kan ürünleri ve bunlarla bulamı nesneleri, Kullanılmı ameliyat giysilerini (kuma, önlük ve

eldiven ve benzeri), Diyaliz atıklarını (ekipmanlar), Karantina atıklarını, Bakteri ve virüs içeren hava filtrelerini, Enfekte deney hayvanı leleri, organ parçaları,

kanı ve bunlarla temas eden tüm nesneleri, Vücut parçaları, organik parçalar, plasenta, kesik

uzuvlar ve benzeri atıkları (insani patolojik atıklar),

Biyolojik deneylerde kullanılan kobay lelerini, Enjektör inelerini, ne içeren dier kesicileri, Bistürileri, Lam-lameli, Kırılmı dier cam ve benzeri nesneleri

kapsamaktadır. T.C. Çevre ve Orman Bakanlıı tarafından tıbbi

atıkların güvenli yönetimi amacıyla yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmelii (Tarih:22.07.2005, RG:25883)’nde salık kurulularından kaynaklanan

T

7


atıklar dört ana balık altında toplanmıtır. Bu sınıflandırma aaıda verilmektedir: I-EVSEL NTELKL ATIKLAR -Genel Atıklar -Ambalaj Atıkları II-TIBB ATIKLAR -Enfeksiyöz Atıklar -Patolojik Atıklar -Kesici-Delici Atıklar III-TEHLKEL ATIKLAR IV-RADYOAKTF ATIKLAR

TIBB ATIKLARIN SALIK ETKLER

ıbbi atıklara maruziyet hastalık veya yaralanmaya yol açabilir. Tıbbi atıkların tehlikesi aaıdaki özelliklerin bir veya daha

fazlasından kaynaklanabilir. Enfeksiyona neden olabilen patojenler içerir,

Kalıtsal yapı (DNA) üzerinde deiikliklere

neden olabilir, Toksik ya da tehlikeli kimyasal veya farmasötik

maddeleri içerir, Radyoaktiftir,

Kesicileri içerir.

T

8


Risk Altındaki Kiiler

ıbbi atıklara maruz kalan tüm bireyler potansiyel olarak risk altındadırlar.

Risk altındaki bu bireylere, tıbbi atık üreten salık kurulularının içinde veya dıında olup, hem bu atıkları taıyan, hem de dikkatsiz yönetim sonucu bu atıklara maruz kalanlar dahildir. Risk altındaki balıca gruplar aaıdadır:

Doktorlar, hemireler, yardımcı salık çalıanları

ve dier hastane personeli, Salık kurulularında veya evde tedavi ve bakım

alan hastalar, Salık kurulularının hasta ziyaretçileri, Çamaırhane, atık toplama ve taıma gibi salık

kurulularının destek birimlerinde çalıanlar, Atık bertaraf tesislerindeki içiler Atık boaltım sahalarında ayıklama yapan kiiler,

T

9


ENFEKTE ATIKLAR VE KESCLERN TEHLKELER

nfekte atıklar birçok patojen mikroorganizmalardan birini içerir. Enfekte atıklardaki patojenler birçok yolla insan

vücuduna girebilir:

• Derideki batma, yıpranma veya kesi yoluyla, • Mukoz membranlar yoluyla, • nhalasyonla, • Sindirimle. Tıbbi atıklar aracılııyla bulamanın HIV ve hepatit

B-C virüs enfeksiyonlarıyla özel ilikisi vardır. Bu virüsler genellikle kan ile kontamine olmu ırınga inelerinden yaralara bulatırılırlar.

Salık kurulularında antibiyotiklere ve kimyasal dezenfektanlara dirençli bakterilerin bulunması, kötü yönetilen tıbbi atıklarla yaratılan tehlikeleri daha da arttırmaktadır.

Patojenlerin youn olduu kültürler ve kontamine olmu kesiciler (özelikle hipodermik ineler) salıkla ilgili akut potansiyel tehlikeleri barındıran atık maddelerdir.

Kesiciler, patojenlerle kontamine olmularsa, sadece kesik ve batmalara yol açmazlar, aynı zamanda bu yaraların enfekte olmasına da neden olabilirler. Bu iki riskten (yaralanma ve hastalık bulaması) dolayı kesiciler

E

10


çok tehlikeli bir atık sınıfı olarak kabul edilirler. Batma ve kesiklerin yanında esas sorun bu temasla bulaan kan enfeksiyonlarıdır. Hipodermik ineler ise kesici atık kategorisinin önemli bir bölümünü olutururlar.

TIBB ATIK MKTARI

ürkiye’deki devlet ve özel hastanelerden kaynaklanan çöpün fiziksel kompozisyonunu belirlemek amacıyla Devlet statistik Enstitüsü

tarafından 1995 yılında “Hastane Çöp Kompozisyon Aratırması” yapılmıtır.

Devlet ve özel hastanelerden çıkan toplam katı atık miktarı, fiziksel kompozisyon daılımı açısından incelendiinde, devlet hastanelerinde yatak baı günlük 1,92 kg. tıbbi, 0,38 kg. evsel katı atık ve 0,09 kg geri kazanılabilir madde olmak üzere toplam 2,39 kg atık oluurken, özel hastanelerde 2,01 kg. tıbbi, 1,35 kg. evsel katı atık ve 0,98 kg. geri kazanılabilir madde olmak üzere toplam 4,34 kg atık olutuu belirlenmitir. Poliklinik baı günlük tıbbi katı atık miktarı ise devlet hastanelerinde 0,05 kg, özel hastanelerde 0,18 bulunmutur.

Bakanlıımız tarafından Ülkemizde hem toplam, hem

de il bazında oluan tıbbi atık miktarının belirlenmesi için Devlet statistik Enstitüsü ve Salık Bakanlıının da verileri kullanılarak bir çalıma yapılmıtır. Tıbbi atık miktarı belirlenirken yataklı tedavi kurumları ile yataksız tedavi kurumlarında oluan tıbbi atık miktarları ayrı ayrı hesaplanmıtır.

T

11


769

57

331

41

6

Salık Bakanlıı Üniversiteler Özel MSB Belediye

Hastanelerin Kurumlara Göre Daılımı

(Kaynak: Yataklı Tedavi Kurum ları s tatis tik Yıllıı, 2006)

ekil: Yataklı Tedavi Kurumlarının Kurululara Göre Daılımı

(Yataklı Tedavi Kurumları statistik Yıllıı, Salık Bakanlıı, 2006)

119328

31213

15427

6470 983

SalıkBakanlıı

Üniversite Özel MSB Belediye

Salık Kurulularının Yatak Kapasitelerine Göre Daılımı

Kaynak: Yataklı Tedavi Kurumları statistik Yıllıı, 2006

ekil:Hastanelerin Yatak Kapasitelerine Göre Daılımı

(Yataklı Tedavi Kurumları statistik Yıllıı, Salık Bakanlıı, 2006)

12


Salık Bakanlıı’nın 2005 yılı verilerine (Salık Bakanlıı, Yataklı Tedavi Kurumları statistik Yıllıı, 2005) göre Ülkemizdeki toplam hastane sayısı 1198, bu hastanelerdeki toplam fiili yatak sayısı ise 167519’dur. llere göre yatak doluluk oranları dikkate alınarak yapılan hesaplamalar sonucu yataklı tedavi kurumları ile ayakta tedavi hizmeti veren salık kurulularından günde 238,26 ton yılda ise 86968,3 ton. tıbbi atık olumaktadır.

Tablo 2007 yılında yataklı ve ayakta tedavi hizmeti veren salık kurulularında oluan tıbbi atık miktarı

Tıbbi Atık Miktarı Ton/gün

Tıbbi Atık Miktarı Ton/yıl

Yataklı Tedavi Kurumları

220,5 80465

Ayakta Tedavi Hizmetleri

29,7 10858

TOPLAM 250,2 91323

TIBB ATIK YÖNETMNDE UYGULANACAK

GENEL ESASLAR

ürkiye’de tıbbi atıkların güvenli yönetimiyle ilgili esaslar Çevre ve Orman Bakanlıı tarafından 22 Temmuz 2005 tarih ve 25883

sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmelii ile belirlenmitir (EK-1).

Yönetmelie göre genel olarak atıkların kaynaında ayrı toplanması ve geçici depolanması sorumluluu salık kurulularının, atıkların geçici atık depolarından

T

13


alınarak taınması, sterilizasyon ilemine tabi tutulması ve bertaraf edilmesi konularındaki sorumluluklar ise belediyelere aittir.

Tıbbi atıkların yönetimine ilikin ilkeler unlardır;

Tıbbi atıkların çevre ve insan salıına zarar verecek ekilde dorudan veya dolaylı olarak alıcı ortama verilmesi yasaktır.

Tıbbi, tehlikeli ve evsel atıkların oluumunun ve miktarının kaynaında en aza indirilmesi esastır.

Tıbbi atıkların, tehlikeli ve evsel atıklar ile karıtırılmaması esastır.

Tıbbi atıkların kaynaında dier atıklardan ayrı olarak toplanması, biriktirilmesi, taınması ve bertarafı esastır.

Tıbbi atıkların yarattıı çevresel kirlenme ve bozulmadan doan zararlardan dolayı tıbbi atık üreticileri, taıyıcıları ve bertarafçıları kusur artı olmaksızın sorumludurlar.

Tıbbi atıkların yönetiminden sorumlu kii, kurum/kurulular, bu atıkların çevre ve insan salıına olabilecek zararlı etkilerinin azaltılması için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler.

Tıbbi atık üreticileri atıklarının bertarafı için gerekli harcamaları karılamakla yükümlüdürler.

Tıbbi atık üreten salık kuruluları ile bu atıkların taınması ve bertarafından sorumlu belediyelerin/özel sektör firmalarının tıbbi atık yönetimiyle ilgili personelinin periyodik olarak eitimden ve salık kontrolünden geçirilmesi ve tıbbi atık yönetimi kapsamındaki faaliyetlerin bu personel tarafından yapılması esastır.

14


TIBB ATIK ÜRETCLERNN YÜKÜMLÜLÜKLER

ıbbi atık üreticileri, atıklarını minimize etmekle, ünite içi atık yönetim planı hazırlamakla, tıbbi atıkları kaynaında ayrı

toplamakla, atıkları ayrı taımakla ve geçici depolamakla yükümlüdürler. Salık kurulularının yükümlülüklerinin detayları ile Yönetmeliin uygulanmasında dikkate alacakları esaslar aaıda belirtilmektedir.

a) Atıkları kaynaında en aza indirecek sistemin

kurulması Atık yönetiminin en önemli ilkesi atıkların

kaynaında minimize edilmesi olup, salık kuruluları tıbbi, tehlikeli ve evsel atıkların oluumunu ve miktarını kaynaında en aza indirmekle, alacakları tedbirler ile gereksiz atık oluumunu önlemekle yükümlüdürler.

b) Ünite içi atık yönetim planının hazırlanması ve

uygulanması Salık kuruluları öncelikle, atıkların ayrı toplanması,

taınması, geçici depolanması ve bir kaza anında alınacak tedbirleri içeren ünite içi atık yönetim planını hazırlamak ve uygulamakla zorundadırlar.

Salık kurulularınca hazırlanacak atık yönetim

planlarının oluturulmasına teknik destek salamak ve bu atık yönetim planlarının standardizasyonunu salamak amacıyla Bakanlıımızca “Ünite çi Atık Yönetim Planı

T

15


Formatı” hazırlanmıtır (EK-2). Söz konusu plan formatına Çevre ve Orman Bakanlıının www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr internet adresinden de ulaılabilmektedir.

c) Atıkların kaynaında ayrı toplanması Salık kurulularında oluan atıklar tıbbi atıklar,

tehlikeli atıklar, evsel nitelikli atıklar ve ambalaj atıkları olarak sınıflandırılmalı ve birbirleri ile karımadan aaıda açıklandıı ekilde kaynaında ayrı olarak toplanmalıdır.

Evsel nitelikli atıklar: Evsel nitelikli atıklar siyah

renkli plastik torbalarda toplanırlar, sadece bu i için ayrılmı taıma araçları ile geçici atık deposuna veya konteynerine götürülür ve ayrı olarak geçici depolanırlar. Evsel nitelikli atıklar toplanmaları sırasında tıbbi atıklar ile karıtırılmazlar. Karıtırılmaları durumunda tıbbi atık olarak kabul edilirler.

Ambalaj Atıkları: Kâıt-karton, plastik ve metal

ambalaj atıkları, kontamine olmamaları artıyla mavi renkli plastik torbalarda toplanırlar. Serum ve ilaç ieleri gibi cam ambalaj atıkları ise yine kontamine olmamaları artıyla cam ambalaj kumbaralarında, kumbara olmaması

16


halinde ise dier ambalaj atıkları ile birlikte mavi renkli plastik torbalarda toplanırlar.

Tıbbi Atıklar : Tıbbi atıklar, bata doktor, hemire,

ebe, veteriner, di hekimi, laboratuvar teknik elemanı olmak üzere ilgili salık personeli tarafından oluumları sırasında kaynaında dier atıklar ile karıtırılmadan ayrı olarak biriktirilirler. Tıbbi atıkların toplanmasında kırmızı renkli özel plastik torbalar kullanılır.

Bu torbaların teknik özellikleri aaıda verilmektedir; torbalar yırtılmaya, delinmeye, patlamaya ve

taımaya dayanıklı olmalıdır, orijinal orta younluklu polietilen hammaddeden

üretilmelidir, sızdırmaz, çift taban dikili ve körüksüz

olmalıdır, torbaların çift kat kalınlıı 100 mikron olmalıdır, torbaların kaldırma kapasitesi ise en az 10

kilogram olmalıdır,

17


torbaların her iki yüzünde görülebilecek büyüklükte “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DKKAT TIBB ATIK” ibaresi bulunmalıdır.

18


Tıbbi atık torbaları ¾ oranında dolduklarında yenisi ile deitirilmelidir.

Tıbbi atıkların bir alt grubu olan kesici ve delici

atıklar ise dier tıbbi atıklardan ayrı olarak özel plastik veya lamine kartondan yapılmı kutular içinde toplanmalıdır.

Kesici-delici atık kaplarının teknik özellikleri aaıda

verilmektedir;

kaplar delinmeye, yırtılmaya, kırılmaya ve patlamaya dayanıklı olmalıdır,

su geçirmemeli ve sızdırmaz olmalıdır, açılma ve karıtırmaya imkan salamayacak ekilde dizayn edilmelidir,

kapların üzerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DKKAT! KESC ve DELC TIBB ATIK” ibaresi bulunmalıdır.

19


Kaplar, en fazla ¾ oranında doldurulmalı, aızları kapatılmalı ve kırmızı plastik torbalara konulmalıdır.

Tehlikeli Atıklar : Salık kurulularında oluan genotoksik atıklar, farmasötik atıklar, aır metal içeren atıklar, kimyasal atıklar ve basınçlı kaplar dier atıklardan ayrı olarak toplanmalı ve Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliine göre bertaraf edilmelidir. Ünitelerde oluan röntgen banyo suları ise Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmelii hükümleri dorultusunda geri kazanılmalı veya bertaraf edilmelidir.

d) Atıkların Ünite çinde Taınması Ünite içinde tıbbi ve evsel nitelikli atıklar ayrı ayrı

taınmalıdır. Bu araçlar turuncu renkli olmalı, üzerlerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “Dikkat! Tıbbi Atık” ibaresi bulunmalıdır.

20


Tıbbi atıklar ile evsel nitelikli atıklar aynı araca yüklenmemeli ve taınmamalıdır.

e) Atıkların Geçici Depolanması Salık kurulularında toplanan atıklar, belediye

tarafından alınıncaya kadar geçici atık deposu veya konteynerler içinde geçici olarak depolanmalıdır. Atıklar bu depolarda veya konteynerlerde en fazla 48 saat bekletilebilir. Geçici atık deposu içindeki sıcaklıın 4 C nin altında olması durumunda bekleme süresi bir haftaya kadar uzayabilecektir. Salık kuruluunun geçici depolama için geçici atık deposu mu, yoksa konteyner mi kullanacaı konusu ise öncelikle salık kuruluunun yatak kapasitesine balıdır.

21


En az 20 yatak kapasitesine sahip salık kuruluları geçici atık deposu ina etmek zorundadırlar. 20’den az yataa sahip salık kuruluları geçici atık deposu olarak konteyner kullanmak zorundadırlar.

Geçici atık deposunun teknik özellikleri aaıda

verilmektedir; Geçici atık deposu, tıbbi atıklar ve evsel atıklar

için olmak üzere iki bölmeli ina edilmelidir, Geçici atık deposu en az iki günlük atıı

alabilecek kapasitede olmalıdır, Tıbbi atıkların konulduu bölmenin kapısı

turuncu renge boyanmalı, üzerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DKKAT TIBB ATIK” ibaresi bulunmalıdır,

Deponun tabanı ve duvarları salam, geçirimsiz, mikroorganizma ve kir tutmayan, temizlenmesi ve dezenfeksiyonu kolay bir malzeme ile kaplanmalıdır,

Depolarda yeterli bir aydınlatma ve pasif havalandırma sistemi bulunmalıdır,

Depo kapıları dıarıya doru açılmalı veya sürmeli yapılmalıdır,

Geçici atık deposu, atık taıma araçlarının kolaylıkla ulaabilecei ve yanaabilecei yerlerde ve ekilde ina edilmelidir,

Geçici atık deposu, hastane giri ve çıkıı ve otopark gibi youn insan ve hasta trafiinin olduu yerler ile gıda depolama, hazırlama ve satı yerlerinin yakınlarına ina edilememelidir,

22


Tıbbi atıkların konulduu bölmenin temizlii ve dezenfeksiyonu kuru olarak yapılmalı, bölme atıkların boaltılmasını müteakiben temizlenmeli, dezenfekte edilmeli ve gerekirse ilaçlanmalıdır.

20’den az yataa sahip salık kuruluları geçici atık deposu olarak konteyner kullanmak zorundadırlar.

Konteynerlerin teknik özellikleri aaıda verilmektedir;

Konteynerler en az iki günlük alabilecek kapasitede ve sayıda olmalıdır,

Konteynerlein dı yüzeyleri turuncu renge boyanmalı, üzerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DKKAT TIBB ATIK” ibaresi bulunmalıdır.

Konteynerlerin iç yüzeyleri yükleme-boatma sırasında torbaların hasarlanmasına veya delinmesine yol açabilecek keskin kenarlar ve dik köeler içermemelidir,

Konteynerlerin kapakları kullanımları dıında daima kapalı ve kilitli tutulmalıdır,

Konteynerler, atıkların boaltılmasını müteakiben her gün veya herhangi bir kazadan hemen sonra temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.

Konteynerler, dorudan güne almayan; hastane giri-çıkıı, otopark ve kaldırım gibi youn insan ve hasta trafiinin olduu yerler ile gıda depolama, hazırlama ve satı yerlerinden uzaa yerletirilmelidir,

23


20’den az yataa sahip üniteler, istedikleri takdirde

konteyner yerine geçici atık deposu da ina edebilmektedirler.

Düük miktarda tıbbi atık üreten ve Yönetmelik EK-

1-c’de belirtilen salık kuruluları ise tıbbi atıklarını en yakında bulunan geçici atık deposuna veya konteynerine götürmekle ya da ilgili belediyenin tıbbi atık toplama aracına teslim etmekle yükümlüdürler.

f) Maliyetlerin karılanması Salık kuruluları tıbbi atıkların toplanması,

taınması ve bertarafı için gereken harcamaları bertaraf eden kurum/kurulua demekle yükümlüdürler. Bununla ilgili ücret, daha önceden olduu gibi l Mahalli Çevre Kurulları tarafından belirlenmektedir.

24


BELEDYELERN YÜKÜMLÜLÜKLER

elediyeler tıbbi atık yönetim planı hazırlamakla, tıbbi atıkları taımakla ve bu atıkları zarsız hale getirmekle veya bertaraf

etmekle yükümlüdürler. Belediyelerin yükümlülüklerinin detayları ile Yönetmeliin uygulanmasında dikkate alacakları esaslar aaıda belirtilmektedir.

a)Tıbbi atık yönetim planının hazırlanması ve uygulanması

Büyükehirlerde büyükehir belediyeleri, büyükehir belediyesi olmayan yerlerde ise belediyeler öncelikle sınırları içinde oluan tıbbi atıkların yönetimi ile ilgili esasları kapsayan bir atık yönetim planı hazırlamakla yükümlüdürler.

Belediyelerce hazırlanacak atık yönetim planlarının

oluturulmasına teknik destek salamak ve bu atık yönetim planlarının standardizasyonunu salamak amacıyla Bakanlıımızca “Tıbbi Atık Yönetim Planı Formatı” hazırlanmıtır (EK-3 ). Söz konusu plan formatına Çevre ve Orman Bakanlıı’nın www.atikyonetimi.cevreorman.gov.tr internet adresinden ulaılabilmektedir.

b)Tıbbi atıkların taınması

Tıbbi atıkların geçici atık depoları ve konteynerler ile küçük kaynaklardan alınarak bertaraf tesisine taınmasından büyükehirlerde büyükehir belediyeleri,

B

25


dier yerlerde ise belediyeler ile yetkilerini devrettii kii ve kurulular sorumludur.

Tıbbi atıkların taınmasının özel olarak dizayn ve

imal edilmi araçlarla yapılması gerekmektedir.

Bu araçların teknik özellikleri aaıda verilmektedir.

Atıkların yüklendii kısım tamamen kapalı olmalıdır,

Sıkıtırma mekanizmasının bulunmamalıdır, oför mahalli ile atık yükleme kısmı arasında

boluk bulunmalıdır, Atık yükleme kısmının kaza halinde zarar

görmemesi için salam yapılmadır, Atık yükleme kısmının iç yüzeyi paslanmaz,

kolaylıkla temizlenebilen ve dezenfekte edilebilen bir yapıda olmalıdır,

Atık yükleme kısmı, dik köeler içermemeli, kesien yüzeylerin yumuak dönülerle birbirine birlemelidir,

Sa, sol ve arka yüzeylerinde görülebilecek uygun büyüklükte ve siyah renkli “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile siyah harfler ile yazılmı “DKKAT! TIBB ATIK” ibaresi bulunmalıdır,

Dı yüzeyi turuncu renge boyanmalıdır.

26


27


Tıbbi atık taıma araçları için ilgili valilikten taıma

lisansı alınması gerekmektedir.

c) Tıbbi atıkların bertaraf edilmesi

Gerek 5216 sayılı Büyükehir Belediyesi Kanunu, gerekse de Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmelii gereince tıbbi atıkların bertaraf edilmesi ile ilgili yükümlülükler büyükehirlerde büyükehir belediyelerine, büyükehir belediyesi olmayan yerlerde ise belediyelere verilmitir. Söz konusu hizmetler dorudan belediyeler tarafından verilebildii gibi, gerek hizmet alımı, gerek uzun süreli ihaleler, gerekse de yap-ilet modeliyle belediyelerin gözetiminde özel sektör tarafından da yapılabilmektedir.

Tıbbi atıklar düzenli depolanarak veya yakılarak bertaraf edilmekte veya sterilizasyon ilemine tabi tutularak zararsız hale getirilmektedir.

28


Tıbbi atıkların depolanması: Tıbbi atıklar; taban geçirimsizlii salanmı özel bir bertaraf alanında düzenli depolanarak bertaraf edilebilirler. Bu amaçla öncelikle depo tabanının, mineral sızdırmazlık tabakası (kil) ve plastik geçirimsizlik tabakası kullanılarak sızıntı suyunun yeraltı suyuna karımasını önleyecek ekilde geçirimsiz hale getirilmesi gerekmektedir. Bu tabanı oluturulurken geçirimlilik katsayısı (permeabilitesi) k1x10-9 m/sn. ve kalınlıı en az 5 metre olan kil’e edeer geçirimlilik salanması zorunludur. Atık deposunda oluan sızıntı sularının uzaklatırılması için de, geçirimsiz tabaka üzerine, nihai geçirimlilik katsayısı k=1.10-4 m/s' den küçük olmayan bir drenaj sistemi döenmelidir.

Geçirimsiz zemin üzerinde tıbbi atıklar sıkıtırılmadan doldurulmalı, dolgu ilemleri sırasında günlük olarak atıkların üstü önce kireç, sonra da en az 30 cm. toprak ile örtülmelidir. Depo tesisi dolduktan sonra ise, deponun üstü yine mineral sızdırmazlık tabakası (kil) ve plastik geçirimsizlik tabakası kullanılarak depo gövdesine yüzeysel su girmeyecek ekilde sızdırmaz hale getirilmelidir. Depo üst yüzeyine nihai eimi %5’ten küçük olmayacak ekilde eim verilmeli ve kalınlıı en az 1 metre olan tarım topraı serilerek yeillendirilmelidir. Kurulacak tıbbi atık düzenli depolama tesisleri için Çevre ve Orman Bakanlıından ön lisans ve lisans alınması gerekmektedir.

29


Tıbbi atıkların yakılması: Yakma, tıbbi atıkların bertarafında en güvenli yöntem olmakla birlikte, yeterli teknik kapasiteye sahip ve ileri teknoloji ürünü yakma tesislerinin kurulması ve baca gazı emisyonlarının gerektii gibi arıtılarak kontrol altında tutulabilmesi için bu tesislerin kurulmasında Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmelii’nde belirtilen kriterlere uyma zorunluluu getirilmitir. Kurulacak tıbbi atık yakma tesisleri için Çevre ve Orman Bakanlıından ön lisans ve lisans alınması gerekmektedir.

Yakma, tıbbi atıkların bertarafında en güvenli

yöntem olmakla birlikte, yatırım ve iletme maliyetlerinin yükseklii ve ileri teknoloji gerektirmesi

30


nedeniyle kurulması ve iletilmesi oldukça zor bir bertaraf yöntemidir.

Tıbbi atıkların sterilizasyonu: Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmelii ile tıbbi atıkların bertarafı konusunda gelimi ülkelerde uygunan alternatif bertaraf teknolojilerinin Ülkemizde de uygulanmasının önü açılmıtır. Buna göre enfeksiyöz atıklar ile kesici-delici atıklar, sterilizasyon ilemine tabi tutularak zararsız hale getirilebilmekte ve risksiz hale gelen bu atıklar, evsel atık depolama alanlarında depolanarak bertaraf edilebilmektedir.

Yönetmelikte, sterilizasyon tesislerinin kurulması ve iletilmesi oldukça sıkı kurallara balanmıtır. Buna göre sterilizasyon sistemlerinin, mekanik güvenlik (yüksek kabin içi basınç, sıcaklıa dayanıklılık ve benzeri) ve sterilizasyon performansı açısından uluslar arası kabul edilmi standartlara (ISO, CE ve benzeri) uygun olduu belgelendirilmesi gerekmektedir. Ayrıca sterilizasyon tesislerinde bir geçici atık deposunun bulunması, sistemin

31


atık parçalama mekanizmasına sahip olması, ilem sırasında ve sonrasında hava ve su ortamında hiçbir kontaminasyon ve toksisite olmaması, miktar, basınç, sıcaklık ve atıın ileme maruz kalma süresi olmak üzere bütün ilem elektronik olarak kayıt altına alınması ve sterilizasyon ilemine tabi tutulan enfeksiyöz atıkların zararsız hale getirilip getirilmediinin kimyasal ve biyolojik indikatörler kullanılarak test edilmesi gerekmektedir.

32


Bu çerçevede, Çevre ve Orman Bakanlıınca 31.03.2006 tarihinde 2006/7 sayılı Genelge yayımlanmı ve evsel katı atıklar ile tıbbi atıkların bertarafının bir bütünlük içinde ele alınması, evsel katı atık depolama sahaları ile ilgili olarak yapılacak çalımalarda tıbbi atıkların bertarafının da bir bileen olarak deerlendirmeye alınması gerekmektedir.

TIBB ATIKLARIN KREÇLE GÖMÜLMES

ıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliine uygun bertaraf tesisleri iletmeye alınıncaya kadar, tıbbi atıkların çevre ve insan salıına zarar

vermeden ve risk yatmadan bertaraflarının aaıda belirtilen esaslara göre yapılması gerekmektedir. 1) Tıbbi atılar evsel atık depolama sahası yakınında, ancak bu atıklardan ayrı olarak izole edilmi bir sahada açılacak çukurlarda kireçle muamele edilerek gömülecektir. 2) Tıbbi atıkların gömülecei alan karstik bölgelerden, içme, kullanma ve sulama suyu temin edilen yer altı ve yer üstü su kaynaklarından, takın riskinin yüksel olduu sahalardan, toprak kayması, çı ve erozyon tehlikesi bulunan sahalardan uzak olacaktır. 3) Öncelikle günlük olarak oluan tıbbi atıın tamamını alabilecek kapasitede bir çukur açılacaktır. Aynı ilem dier günler için tekrarlanacaktır.

T

33


Çukurlar açılırken üstteki bitkisel toprak tabakası sıyrılıp alınmalı ve daha sonra üst örtü tabakası üzerinde uygulanacak yeillendirme ilerinde kullanılmak üzere saklanmalıdır. 4) Açılan çukurun tabanı, yer altı suyunun en yüksek seviyesinden en az be (5) metre yükseklikte olacaktır. 5) Açılan çukurun tabanı 30 cm. kalınlıında sıkıtırılmı kil ile kaplanacaktır. 6) Kil tabakasının üstüne 10 cm kalınlıında sönmemi kireç konulacaktır. 7) Tıbbi atıklar bekletilmeden hızla gömülecektir. 8) Açılan çukurda günlük depolama ilemi nihai olarak tamamlandıktan sonra, atıkların üstü 20 cm sönmemi kireç ile kaplanacaktır. Depolanan tıbbi atıın üst seviyesi ile yüzey asındaki toprak kalınlıı en az 1 m olacaktır. 9) Torbaların parçalanmaması amacıyla çukur tamamen dolmadan ve kapatılmadan i makineları ile sıkıtırma yapılmayacaktır. 10) Depolama ilemi nihai olarak tamamlandıktan sonra yamur sularının depo gövdesini kısa sürede terk etmesi için dolgu üstüne eim verilecektir. 11) Yaı sularının depoya girmesini önlemek için, saha kenarlarına drenaj kanalları açılacaktır.

34


12) Alanda hiçbir ekilde geri kazanım amacıyla ayıklama yapılmayacaktır. 13) Sahaya insan ve hayvanların giri-çıkıları önlenecektir. Bu amaçla sahanın etrafı tel çit ile çevrilecek, çitin üzerine “Dikkat ! Tıbbi Atık Depolama Sahası” yazılı uyarı levhaları asılacaktır.

Yukarıda açıklanan çukurun ematik bir kesiti aaıda verilmektedir.

35


ekil: Tıbbi Atıkların Kireçle Gömülmesi Kesiti

Üst örtü tabakası

(toprak)

Kireç Tabakası

Kireç Tabakası

Depo Tabanı Kil Tabaka

Yer altı Suyu

Drenaj Kanalı

Tıbbi Atık

10 cm

20 cm

1 m

En az 5 m

Tıbbi Atık

30 cm

36


KAYNAKLAR

1) Safe Management of Wastes From Health-Care Activities, 1999,WHO.

2) Non-Incineration Medical Waste Treatment Technologies. 2001, Health care Without Harm.

3) Technical Guidelines on the Environmentally Sound Management of Biomedical and Healtcare Wastes (Y1; Y3), 2003, Secretariat of the Basel Convention.

4) Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmelii 5) Çevre ve Orman Bakanlıı Verileri.

37Çevre ve Orman Bakanlıı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüü

Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmelii

BRNC BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç Madde 1- Bu Yönetmeliin amacı, tıbbi atıkların üretiminden

bertarafına kadar; a) Çevreye ve insan salıına zarar verecek ekilde dorudan veya

dolaylı bir biçimde alıcı ortama verilmesinin önlenmesine, b) Çevreye ve insan salıına zarar vermeden kaynaında ayrı

olarak toplanması, ünite içinde taınması, geçici depolanması, taınması ve bertaraf edilmesine,

yönelik prensip, politika ve programlar ile hukuki, idari ve teknik esasların belirlenerek uygulanmasına ilikin usul ve esasları düzenlemektir.

Kapsam Madde 2- Bu Yönetmelik, EK-1’de belirtilen salık kurulularının

faaliyetleri sonucu oluan ve EK-2’de detaylı olarak belirtilen atıklar ile bu atıkların üretildikleri yerlerde ayrı toplanması, geçici depolanması, taınması ve bertaraf edilmesine ilikin esasları kapsamaktadır.

Dayanak Madde 3- Bu Yönetmelik, 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre

Kanununun 1, 3, 8, 11 ve 12 nci maddeleri ile 1/5/2003 tarihli ve 4856 sayılı Çevre ve Orman Bakanlıı Tekilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 1, 2 ve 9 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıtır.

Tanımlar Madde 4- Bu Yönetmelikte geçen; Bakanlık: Çevre ve Orman Bakanlıını, Kanun: 2872 sayılı Çevre Kanununu, Katı Atıkların Kontrolü Yönetmelii: 14/3/1991 tarihli ve 20814

sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelii, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmelii: 14/3/2005 tarihli ve

25755 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelii, Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmelii: 30/7/2004

tarihli ve 25538 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelii, Ünite: EK-1’de yer alan ve faaliyetleri sonucu EK-2’de belirtilen

atıkları üreten kii, kurum ve kuruluları,

38


Evsel Nitelikli Atık: Ünitelerden kaynaklanan, EK-2’de A grubu altında yer alan bata mutfak, bahçe ve idari birimlerden kaynaklanan atıklar olmak üzere kontamine olmamı atıkları,

Ambalaj Atıı: Ünitelerden kaynaklanan, EK-2’de B grubu altında yer alan kontamine olmamı, tekrar kullanılabilir, geri dönütürülebilir ve geri kazanılabilir plastik, metal, cam ve kaıt-karton ambalajların atıklarını,

Tıbbi Atık: Ünitelerden kaynaklanan, EK-2’de C, D ve E grupları altında yer alan enfeksiyöz, patolojik ve kesici-delici atıkları,

Tehlikeli Atık: Ünitelerden kaynaklanan, EK-2’de F grubu altında yer alan genotoksik, farmasötik ve kimyasal atıklar ile aır metal içeren atıkları ve basınçlı kapları,

Enfeksiyöz Atık: Enfeksiyon yapıcı etkenleri taıdıı bilinen veya taıması muhtemel bata kan ve kan ürünleri olmak üzere her türlü vücut sıvıları ile insan dokuları, organları, anatomik parçalar, otopsi materyali, plasenta, fetus ve dier patolojik materyali; bu tür materyal ile bulamı eldiven, örtü, çaraf, bandaj, flaster, tamponlar, eküvyon ve benzeri atıkları; hemodiyaliz ünitesi ve karantina altındaki hastaların vücut çıkartılarını; bakteri ve virüs tutucu hava filtrelerini; enfeksiyöz ajanların laboratuvar kültürlerini ve kültür stoklarını; aratırma amacı ile kullanılan enfekte deney hayvanlarının leleri ile enfekte hayvanlara ve çıkartılarına temas etmi her türlü malzemeyi, veterinerlik hizmetlerinden kaynaklanan atıkları,

Patolojik Atık: Cerrahi giriim, otopsi veya anatomi çalıması sonucu ortaya çıkan dokuları, organları, vücut parçalarını, insan fetusunu ve hayvan cesetlerini,

Kesici-Delici Atık: ırınga, enjektör ve dier tüm deri altı giriim ineleri, lanset, bisturi, bıçak, serum seti inesi, cerrahi sütur ineleri, biyopsi ineleri, intraket, kırık cam, ampul, lam-lamel, kırılmı cam tüp ve petri kapları gibi batma, delme, sıyrık ve yaralanmalara neden olabilecek atıkları,

Farmasötik Atık: Kullanma süresi dolmu veya artık kullanılmayan, ambalajı bozulmu, dökülmü ve kontamine olmu ilaçlar, aılar, serumlar ve dier farmasötik ürünler ve bunların artıklarını ihtiva eden kullanılmı eldivenler, hortumlar, ieler ve kutuları,

Genotoksik Atık: Hücre DNA’sı üzerinde mutasyon yapıcı, kanserojen veya insan veya hayvanda düüe neden olabilen türden farmasötik ve kimyasal maddeleri, kanser tedavisinde kullanılan sitotoksik (antineoplastik) ürünleri ve radyoaktif materyali ihtiva eden atıklar ile bu tür ajanlarla tedavi gören hastaların idrar ve dıkı gibi vücut çıkartılarını,

Kimyasal Atık: Ünitelerde tedavi, tanı veya deneysel aratırmalar gibi tıbbi alanlarda kullanılan ve insan ve çevre salıı için çeitli etkilerle zararlı olabilen kimyasal maddelerin gaz, katı veya sıvı atıklarını,

Aır Metal çeren Atıklar: Ünitelerde tedavi, tanı veya deneysel aratırmalar gibi tıbbi alanlarda kullanılan termometre, tansiyon ölçme aleti

39


ve radyasyondan korunma amaçlı paneller gibi alet ve ekipmanların içinde veya bünyesinde bulunan cıva, kadmiyum, kurun içeren atıkları,

Basınçlı Kaplar: Ünitelerde tedavi, tanı veya deneysel aratırmalar gibi tıbbi alanlarda kullanılan gazları içinde bulunduran silindirleri, kartuları ve kutuları,

Kontaminasyon: Bir enfeksiyöz etkenin herhangi bir eyaya, yüzeye veya kiiye bulamasını,

Geçici Depolama: Atıkların bertaraf alanına taınmasından önce ünite içinde ina edilen birimlerde veya konteynerlerde 48 saati geçmemek üzere geçici süre ile bekletilmesini,

Nihai Bertaraf: Tıbbi atıkların çevreye ve insan salıına zarar vermeyecek ekilde ilgili mevzuatlarda öngörülen her türlü önlemin alındıı tesislerde yakılması veya düzenli depolanması suretiyle yok edilmesini veya zararsız hale getirilmesini,

Düzenli Depolama Tesisi: Tıbbi atıkların düzenli depolama yoluyla bertaraf edildii tesisleri, Yakma Tesisi: Ortaya çıkan yanma ısısını yeniden kazanabilen veya kazanamayan ve atıkların termal arıtımına adanmı olan her türlü sabit veya seyyar teknik birim veya ekipmanı (atıkların oksitlenme yoluyla yakılmasının yanısıra piroliz, gaz haline getirme veya plazma ilemleri gibi dier termal arıtma ilemleri dahil),

Tıbbi Atık Torbası veya Kabı: Tıbbi atıkların toplanması ve biriktirilmesi amacıyla kullanılan, teknik özellikleri 13 üncü maddede belirtilen, kırmızı renkli, güvenli kapatılabilir, plastik biriktirme kabını,

Otoklav Torbası: Tıbbi atıkların basınçlı buhar ile sterilizasyon ilemine tabi tutulması durumunda, tıbbi atıkların toplanması ve biriktirilmesi amacıyla kullanılan ve teknik özellikleri 13 üncü maddede belirtilen, kırmızı renkli, güvenli kapatılabilir, plastik biriktirme kabını,

Kesici-Delici Atık Kabı: Kesici ve delici atıkların toplanması ve biriktirilmesi amacıyla kullanılan, teknik özellikleri 13 üncü maddede belirtilen biriktirme kabını,

Uluslararası Biyotehlike Amblemi: Tıbbi atık torbaları veya kapları ile kesici-delici atık kapları, bunların taınmasında kullanılan konteyner ve araçlar ile geçici depolama birimlerinin üzerlerinde bulundurulması gereken ve bir örnei EK-3’de verilen amblemi,

Tıbbi Atıklar Sorumlusu: EK-1’de belirtilen ünitelerin bahekimlerini, bahekimin bulunmadıı yerlerde mesul müdürü,

Ünite çi Taıma: Atıkların üretildii yerlerden uygun taıma araçları ile alınarak geçici depolama birimlerine götürülmesi ilemini,

Taıma: Atıkların geçici depolama birimlerinden uygun taıma araçları ile alınarak bertaraf alanına götürülmesi ilemini,

40


Konteyner: Paslanmaz metal, plastik veya benzeri malzemeden yapılmı, tekerlekli, kapaklı, kapakları kilitlenir, en az 0.8 m3 hacminde geçici depolama birimini,

Sterilizasyon: Bakteri sporları dahil her türlü mikrobiyal yaamın fiziksel, kimyasal, mekanik metotlar veya radyasyon (irradiation) yoluyla tamamen yok edilmesini veya bu mikroorganizmaların seviyesinin % 99,9999 oranında azaltılmasını,

Sterilizasyon Yükü: Sterilizatörde e zamanlı olarak sterilize edilecek veya edilmi atıı,

Maruz Bırakılma Süresi: Sterilizatörde belirli sıcaklık, basınç ve nem salandıktan sonra, bu koullarda atıın ilem gördüü süreyi,

Biyolojik ndikatör: Sterilizasyon etkinliinin aratırılmasında, kaıt erit (strip) veya benzeri bir taıyıcı mekanizmaya inoküle edilmi standart/bilinen bir mikroorganizmayı,

Kimyasal ndikatör: Sterilizasyon etkinliinin aratırılmasında kaıt bant veya benzeri bir taıyıcıya emdirilmi, yüksek ısı ile renk deitiren kimyasal maddeyi,

Yerleme Alanı: mar planı sınırı içindeki yerleik ve iskân edilmi alanların tümünü,

Ön Lisans: Bu Yönetmelik gereince, tıbbi atık bertaraf tesisi ile

sterilizasyon tesisi kurmak isteyen gerçek ve tüzel kiilerin Bakanlıktan

almaları gereken, kuracakları tesisle ilgili her türlü plan, proje, rapor, teknik

veri, açıklamalar ve dier dokümanlara ilikin tesisin projelendirilmesine

ilikin izni,

Lisans: Bu Yönetmelik gereince tıbbi atık taıyan belediye veya firmaların valilikten; tıbbi atık bertaraf tesisi ile sterilizasyon tesisi kurmak ve iletmek isteyenlerin ise Bakanlıktan alacakları ve konu ile ilgili yeterli uzman ve teknolojik imkânlara sahip olduunu gösterir belgeyi,

ifade eder.

KNC BÖLÜM Genel lkeler, Görev, Yetki ve Yükümlülükler

Genel ilkeler Madde 5- Tıbbi atıkların yönetimine ilikin ilkeler unlardır; a) Tıbbi atıkların çevre ve insan salıına zarar verecek ekilde

dorudan veya dolaylı olarak alıcı ortama verilmesi yasaktır. b) Tıbbi, tehlikeli ve evsel atıkların oluumunun ve miktarının

kaynaında en aza indirilmesi esastır. c) Tıbbi atıkların, tehlikeli ve evsel atıklar ile karıtırılmaması

esastır. d) Tıbbi atıkların kaynaında dier atıklardan ayrı olarak

toplanması, biriktirilmesi, taınması ve bertarafı esastır.

41


e) Tıbbi atıkların yarattıı çevresel kirlenme ve bozulmadan doan zararlardan dolayı tıbbi atık üreticileri, taıyıcıları ve bertarafçıları kusur artı olmaksızın sorumludurlar.

f) Tıbbi atıkların yönetiminden sorumlu kii, kurum/kurulular, bu atıkların çevre ve insan salıına olabilecek zararlı etkilerinin azaltılması için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdürler.

g) Tıbbi atık üreticileri atıklarının bertarafı için gerekli harcamaları karılamakla yükümlüdürler.

h) Tıbbi atık üreten salık kuruluları ile bu atıkların taınması ve bertarafından sorumlu belediyelerin/özel sektör firmalarının tıbbi atık yönetimiyle ilgili personelinin periyodik olarak eitimden ve salık kontrolünden geçirilmesi ve tıbbi atık yönetimi kapsamındaki faaliyetlerin bu personel tarafından yapılması esastır.

Bakanlıın görev ve yetkileri Madde 6- Bakanlık; a) Tıbbi atıkların çevreyle uyumlu bir ekilde yönetimine ilikin

program ve politikaları saptamak, bu Yönetmeliin uygulanmasına yönelik ibirlii ve koordinasyonu salamak ve gerekli idari tedbirleri almakla,

b) Tıbbi atıkların oluumundan bertarafına kadar yönetimlerini kapsayan bütün faaliyetlerin kontrolünü ve periyodik denetimlerini yapmakla,

c) Tıbbi atıkların çevreyle uyumlu yönetimine ilikin en yeni sistem ve teknolojilerin uygulanmasında ulusal ve uluslar arası koordinasyonu salamakla,

d) Tıbbi atık bertaraf tesisleri ile sterilizasyon tesislerine ön lisans ve lisans vermekle,

yükümlüdür. Mülki amirlerin görev ve yetkileri Madde 7- Mahallin en büyük mülki amiri; a) Tıbbi atıkların oluumundan bertarafına kadar yönetimlerini

kapsayan bütün faaliyetlerin kontrolünü ve periyodik denetimini yapmak, ilgili mevzuata aykırılık halinde gerekli yaptırımın uygulanmasını salamakla,

b) l sınırları içinde oluan, toplanan ve bertaraf edilen tıbbi atıkların miktarı ile ilgili bilgileri salık kurulularından ve belediyelerden temin etmek, deerlendirmek ve yıl sonunda rapor halinde Bakanlıa göndermekle,

c) Tıbbi atık taıma araçlarına taıma lisansı vermekle ve faaliyetlerini denetlemekle, lisans verilen araç, belediye ve firmalarla ilgili bilgileri yıl sonunda Bakanlıa göndermekle,

d) Tıbbi atıkların toplanması, taınması ve bertarafında uygulanacak ücreti mahalli çevre kurulu aracılııyla belirlemekle,

42


e) Lisans verilen tıbbi atık bertaraf tesisleri ile sterilizasyon tesislerinin faaliyetlerini izlemek, denetlemek, ilgili mevzuata aykırılık halinde gerekli yaptırımın uygulanmasını salamakla,

görevli ve yetkilidir. Tıbbi atık üreticilerinin yükümlülükleri Madde 8- Tıbbi atık üreticileri; a) Atıkları kaynaında en aza indirecek sistemi kurmakla, b) Atıkların ayrı toplanması, taınması ve geçici depolanması ile

bir kaza anında alınacak tedbirleri içeren ünite içi atık yönetim planını hazırlamak ve uygulamakla,

c) Tıbbi, tehlikeli ve evsel nitelikli atıklar ile ambalaj atıklarını birbirleri ile karımadan kaynaında ayrı olarak toplamakla,

d) Tıbbi atıklar ile kesici-delici atıkları toplarken teknik özellikleri bu Yönetmelikte belirtilen torbaları ve kapları kullanmakla,

e) Ayrı toplanan tıbbi ve evsel nitelikli atıkları sadece bu i için tahsis edilmi araçlar ile ayrı ayrı taımakla,

f) Atıkları geçici depolamak amacıyla geçici atık deposu ina etmek veya konteyner bulundurmakla, yataksız ünite olması durumunda ise atıklarını en yakındaki geçici atık deposuna/konteynerine götürmek veya bu atıkları toplama aracına vermekle,

g) Tıbbi atıkların yönetimiyle görevli personelini periyodik olarak eitmekle/eitimini salamakla,

h) Tıbbi atıkların yönetimiyle görevli personelinin özel giysilerini salamakla,

i) Tıbbi atıkların toplanması, taınması ve bertarafı için gereken harcamaları atık bertarafçısına ödemekle,

j) Oluan tıbbi atık miktarı ile ilgili bilgileri düzenli olarak kayıt altına almak, yıl sonu itibari ile valilie göndermek, bu bilgileri en az üç yıl süre ile muhafaza etmek ve talep edilmesi halinde Bakanlıın incelemesine açık tutmakla,

yükümlüdürler. Belediyelerin yükümlülükleri Madde 9- Belediyeler; a) Tıbbi atıkların geçici atık depolarından veya konteynerlerinden

alınarak toplanması, taınması, sterilizasyon ilemine tabi tutulması ve bertarafı ile ilgili detayları içeren Tıbbi Atık Yönetim Planı’nı hazırlamak, uygulamak ve halkın bilgilenmesini salamakla,

b) Tıbbi atıkları geçici atık depolarından alarak bertaraf sahasına taımak/taıttırmakla,

c) Tıbbi atık bertaraf/sterilizasyon tesislerini kurmak/kurdurmak, iletmek/ilettirmekle,

d) Kuracakları tıbbi atık bertaraf tesisleri ile sterilizasyon tesisleri için ön lisans/lisans almakla,

43


e) Tıbbi atık taıma araçları için taıma lisansı almakla, f) Geçici atık depolarına yapı ruhsatı vermekle, g) Tıbbi atıkların yönetimiyle görevli personelini periyodik olarak

eitmekle/eitimini salamakla, h) Tıbbi atıkların yönetimiyle görevli personelin özel giysilerini

salamakla, i) Salık kurulularından toplanan, taınan ve bertaraf edilen tıbbi

atık miktarlarını kayıt altına almak, bu bilgileri yıl sonu itibari ile valilie göndermek ve talep edilmesi halinde Bakanlıın incelemesine açık tutmakla,

yükümlüdürler.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Atıkların Ünite çinde Ayrılması, Toplanması ve Taınması

Ünite içi atık yönetim planı Madde 10- Üniteler, EK-2’de belirtilen atıkların kaynaında ayrı

toplanması ve biriktirilmesi, atıkların toplanması ve taınmasında kullanılacak ekipman ve araçlar, atık miktarları, toplama sıklıı, geçici depolama sistemleri, toplama ekipmanlarının temizlii ve dezenfeksiyonu, kaza anında alınacak önlemler ve yapılacak ilemler, bu atıkların yönetiminden sorumlu personel ve eitimleri bata olmak üzere detaylı bilgileri içeren Ünite çi Atık Yönetim Planı’nı hazırlamak ve uygulamak zorundadır.

Evsel nitelikli atıklar Madde 11- EK-2’de A grubu altında yer alan evsel nitelikli

atıklar, tıbbi, tehlikeli ve ambalaj atıklarından ayrı olarak siyah renkli plastik torbalarda toplanırlar. Ayrı toplanan evsel nitelikli atıklar, ünite içinde sadece bu i için ayrılmı taıma araçları ile taınarak geçici atık deposuna veya konteynerine götürülür ve ayrı olarak geçici depolanırlar. Evsel nitelikli atıklar toplanmaları sırasında tıbbi atıklar ile karıtırılmazlar. Karıtırılmaları durumunda tıbbi atık olarak kabul edilirler.

Toplanan evsel nitelikli atıkların, Katı Atıkların Kontrolü Yönetmelii hükümleri dorultusunda taınmaları ve bertaraf edilmeleri salanır.

Ambalaj atıkları Madde 12- EK-2’de B grubu altında yer alan kaıt, karton, plastik

ve metal ambalaj atıkları, kontamine olmamaları artıyla dier atıklardan ayrı olarak mavi renkli plastik torbalarda toplanırlar. Serum ve ilaç ieleri gibi cam ambalaj atıkları ise yine kontamine olmamaları artıyla cam ambalaj kumbaralarında, kumbara olmaması halinde ise dier ambalaj atıkları ile birlikte mavi renkli plastik torbalarda toplanırlar. Kullanılmı serum ieleri ayrı toplanmadan önce, uçlarındaki lastik, hortum, ine gibi hasta ile temas eden kontamine olmu materyallerden ayrılır. Kontamine

44


materyaller dier tıbbi atıklar ile birlikte 13 üncü maddede belirtilen esaslara göre toplanır.

Toplanan ambalaj atıklarının, Ambalaj ve Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmelii hükümleri dorultusunda geri kazanılmaları salanır.

Tıbbi atıklar Madde 13- EK-2’de C, D ve E grupları altında yer alan tıbbi

atıklar, bata doktor, hemire, ebe, veteriner, di hekimi, laboratuvar teknik elemanı olmak üzere ilgili salık personeli tarafından oluumları sırasında kaynaında dier atıklar ile karıtırılmadan ayrı olarak biriktirilir. Toplama ekipmanı, atıın niteliine uygun ve atıın olutuu kaynaa en yakın noktada bulunur. Tıbbi atıklar hiçbir suretle evsel atıklar, ambalaj atıkları ve tehlikeli atıklar ile karıtırılmaz.

Tıbbi atıkların toplanmasında; yırtılmaya, delinmeye, patlamaya ve taımaya dayanıklı; orijinal orta younluklu polietilen hammaddeden sızdırmaz, çift taban dikili ve körüksüz olarak üretilen, çift kat kalınlıı 100 mikron olan, en az 10 kilogram kaldırma kapasiteli, üzerinde görülebilecek büyüklükte ve her iki yüzünde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DKKAT TIBB ATIK” ibaresini taıyan kırmızı renkli plastik torbalar kullanılır. Torbalar en fazla ¾ oranında doldurulur, aızları sıkıca balanır ve gerekli görüldüü hallerde her bir torba yine aynı özelliklere sahip dier bir torbaya konularak kesin sızdırmazlık salanır. Bu torbalar hiçbir ekilde geri kazanılmaz ve tekrar kullanılmaz. Tıbbi atık torbalarının içerii hiçbir suretle sıkıtırılmaz, torbasından çıkarılmaz, boaltılmaz ve baka bir kaba aktarılmaz.

Tıbbi atıkların basınçlı buhar ile sterilizasyon ilemine tabi tutulması durumunda atıklar otoklav torbaları ile otoklavlanabilir kesici-delici tıbbi atık kaplarına konulurlar. Otoklav torbalarının yukarıda belirtilen teknik özelliklerin yanı sıra 1400C’a kadar nemli-basınçlı ısıya dayanıklı ve buhar geçirgenliine haiz olması zorunludur.

Sıvı tıbbi atıklar da uygun emici maddeler ile younlatırılarak yukarıda belirtilen torbalara konulur.

Kesici ve delici özellii olan atıklar dier tıbbi atıklardan ayrı olarak delinmeye, yırtılmaya, kırılmaya ve patlamaya dayanıklı, su geçirmez ve sızdırmaz, açılması ve karıtırılması mümkün olmayan, üzerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DKKAT! KESC ve DELC TIBB ATIK” ibaresi taıyan plastik veya aynı özelliklere sahip lamine kartondan yapılmı kutu veya konteynerler içinde toplanır. Bu biriktirme kapları, en fazla ¾ oranında doldurulur, aızları kapatılır ve kırmızı plastik torbalara konur. Kesici-delici atık kapları dolduktan sonra kesinlikle sıkıtırılmaz, açılmaz, boaltılmaz ve geri kazanılmaz.

Tıbbi atık torbaları ve kesici-delici atık kapları ¾ oranında dolduklarında derhal yenileri ile deitirilirler. Yeni torba ve kapların

45


kullanıma hazır olarak atıın kaynaında veya en yakınında bulundurulması salanır.

Tehlikeli atıklar Madde 14- EK-2’de F grubu altında yer alan genotoksik atıklar,

farmasötik atıklar, aır metal içeren atıklar, kimyasal atıklar ve basınçlı kaplar dier atıklardan ayrı olarak toplanırlar. Bu atıkların bertarafı Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliine göre yapılır.

Bu grupta yer alan kimyasal atıklar, toksik, korozif (pH<2 ve pH>12), yanıcı ve reaktif (su ile reaksiyon verebilen, oklara hassas) özelliklerden en az birine sahip olmaları durumunda tehlikeli atık olarak kabul edilirler. Bu özelliklerden hiçbirine sahip olmayan tehlikesiz kimyasal atıklardan katı olanlar evsel atıklar ile birlikte toplanırlar, sıvı olanlar ise kanalizasyon sistemi ile uzaklatırılırlar.

Ünitelerde oluan röntgen banyo suları, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmelii hükümleri dorultusunda geri kazanılır veya bertaraf edilir.

Tehlikeli atıklar kesinlikle kanalizasyon sistemine boaltılmaz, dorudan havaya verilmez, düük sıcaklıklarda yakılmaz, evsel atıklarla karıtırılmaz ve depolanarak bertaraf edilmez.

Radyoaktif atıklar Madde 15- Radyoaktif atıklar hakkında bu Yönetmelik hükümleri

uygulanmaz. Bu atıkların bertarafı Türkiye Atom Enerjisi Kurumu mevzuatı dorultusunda yapılır.

Tıbbi atıkların ünite içinde taınması Madde 16- Tıbbi atık torbaları ünite içinde bu i için eitilmi

personel tarafından, tekerlekli, kapaklı, paslanmaz metal, plastik veya benzeri malzemeden yapılmı, yükleme-boaltma esnasında torbaların hasarlanmasına veya delinmesine yol açabilecek keskin kenarları olmayan, yüklenmesi, boaltılması, temizlenmesi ve dezenfeksiyonu kolay ve sadece bu i için ayrılmı araçlar ile toplanır ve taınırlar. Tıbbi atıkların ünite içinde taınmasında kullanılan araçlar turuncu renkli olacak, üzerlerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “Dikkat! Tıbbi Atık” ibaresi bulunacaktır.

Tıbbi atık torbaları aızları sıkıca balanmı olarak ve sıkıtırılmadan atık taıma araçlarına yüklenir, toplama ve taıma ilemi sırasında el veya vücut ile temastan kaçınılır. Atık torbaları asla elde taınmazlar. Taıma ilemi sırasında atık bacaları ve yürüyen eritler kullanılmaz.

Tıbbi atıklar ile evsel nitelikli atıklar aynı araca yüklenmez ve taınmazlar. Atık taıma araçları her gün düzenli olarak temizlenir ve dezenfekte edilirler. Araçların içinde herhangi bir torbanın patlaması veya dökülmesi durumunda atıklar güvenli olarak boaltılır ve taıma aracı ivedilikle dezenfekte edilir.

46


Tıbbi atıkların ünite içinde taınması ile görevlendirilen personelin, taıma sırasında 26 ncı maddede belirtilen ekilde özel nitelikli turuncu renkli elbise giymesi ve bunun ilgili ünite tarafından karılanması zorunludur.

Ünite içinde uygulanan toplama programı ve atık taıma araçlarının izleyecei güzergah, hastaların tedavi olduu yerler ile dier temiz alanlardan, insan ve hasta trafiinin youn olduu bölgelerden mümkün olduunca uzak olacak ekilde belirlenir.

Küçük miktarlarda üretilen tıbbi atıkların toplanması Madde 17- EK-1 c’de belirtilen ünitelerde oluan tıbbi atıklar,

dier atıklardan ayrı olarak 13 üncü maddede özellikleri belirtilen tıbbi atık torbaları ve kesici-delici atık kapları ile toplanırlar ve 22 nci maddede açıklandıı ekilde geçici depolanırlar.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Atıkların Geçici Depolanması

Geçici depolama Madde 18- EK-1’de yer alan ve en az 20 yatak kapasitesine sahip

üniteler geçici atık deposu ina etmekle, daha az yataa sahip üniteler ise aynı ilevi görecek konteyner bulundurmakla yükümlüdürler.

Atıklar, bertaraf sahasına taınmadan önce 48 saatten fazla olmamak üzere bu depolarda veya konteynerlerde bekletilebilir. Bekleme süresi, geçici atık deposu içindeki sıcaklıın 4 °C nin altında olması kouluyla bir haftaya kadar uzatılabilir.

Geçici atık deposu Madde 19- Geçici atık deposunun özellikleri unlardır: a) Geçici atık deposu iki bölmeli kapalı bir mekan olarak ina

edilir. Birinci bölmede tıbbi atıklar, ikinci bölmede ise evsel nitelikli atıklar depolanır.

b) Geçici atık deposunun hacmi en az iki günlük atıı alabilecek boyutlarda olur.

c) Deponun tabanı ve duvarları salam, geçirimsiz, mikroorganizma ve kir tutmayan, temizlenmesi ve dezenfeksiyonu kolay bir malzeme ile kaplanır.

d) Depolarda yeterli bir aydınlatma ve pasif havalandırma sistemi bulunur ve sıcak bölgelerde depo özel olarak soutulur.

e) Depo kapıları dıarıya doru açılır veya sürmeli yapılır. Kapılar daima temiz ve boyanmı durumda olur. Tıbbi atıkların konulduu bölmenin kapısı turuncu renge boyanır, üzerinde görülebilecek ekilde ve siyah renkli “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile siyah harfler ile yazılmı “Dikkat! Tıbbi Atık” ibaresi bulunur.

f) Depo kapıları kullanımları dıında daima kapalı ve kilitli tutulur, yetkili olmayan kiilerin girmelerine izin verilmez. Depo ve kapıları, içeriye herhangi bir hayvan girmeyecek ekilde ina edilir.

47


g) Geçici atık depolarının içi ve kapıları görevli personelin rahatlıkla çalıabilecei, atıkların kolaylıkla boaltılabilecei, depolanabilecei ve yüklenebilecei boyutlarda ina edilir.

h) Geçici atık deposu, atık taıma araçlarının kolaylıkla ulaabilecei ve yanaabilecei yerlerde ve ekilde ina edilir.

i) Geçici atık deposu, hastane giri ve çıkıı ve otopark gibi youn insan ve hasta trafiinin olduu yerler ile gıda depolama, hazırlama ve satı yerlerinin yakınlarına ina edilemez.

j) Tıbbi atıkların konulduu bölmenin temizlii ve dezenfeksiyonu kuru olarak yapılır. Bölme atıkların boaltılmasını müteakiben temizlenir, dezenfekte edilir ve gerekirse ilaçlanır. Tıbbi atık içeren bir torbanın yırtılması veya boalması sonucu dökülen atıklar uygun ekipman ile toplandıktan, sıvı atıklar ise uygun emici malzeme ile younlatırıldıktan sonra tekrar kırmızı renkli plastik torbalara konulur ve kullanılan ekipman ile birlikte bölme derhal dezenfekte edilir.

k) Evsel nitelikli atıkların konulduu bölmede kanalizasyona balı ızgaralı bir drenaj sistemi ve bölmenin kolaylıkla temizlenebilmesi için basınçlı bir su musluu bulunur. Bölme atıkların boaltılmasını müteakiben temizlenir, gerekirse dezenfekte edilir ve ilaçlanır.

l) Temizlik ekipmanı, koruyucu giysiler, atık torbaları ve konteynerler geçici atık depolarına yakın yerlerde depolanırlar.

Geçici atık depolarına ruhsat alınması Madde 20- 18 inci madde uyarınca geçici atık deposu kurmakla

yükümlü olan ünitelere yapı ruhsatı vermeye; a) Belediye ve mücavir alan sınırları içinde kalan ve büyükehir

belediyesi olan yerlerde büyükehir belediye bakanlıı, dier yerlerde belediye bakanlıkları,

b) Belediye ve mücavir alan sınırları dıında kalan yerlerde valilikler,

yetkilidir. Konteynerlerin geçici atık deposu olarak kullanılması Madde 21- EK-1’de belirtilen ve 20’den az yataa sahip üniteler,

geçici atık deposu olarak konteyner kullanmak zorundadırlar. Bu amaçla kullanılacak konteynerlerin aaıdaki teknik özelliklere haiz olması zorunludur:

a) Konteynerler ünitenin en az iki günlük tıbbi atıını alabilecek boyutta ve sayıda olur.

b) Konteynerler, kullanıldıkları ünitenin bulunduu parsel sınırları içinde; dorudan güne almayan; hastane giri-çıkıı, otopark ve kaldırım gibi youn insan ve hasta trafiinin olduu yerler ile gıda depolama, hazırlama ve satı yerlerinden uzaa yerletirilirler.

c) Konteynerlerin iç yüzeyleri yükleme-boatma sırasında torbaların hasarlanmasına veya delinmesine yol açabilecek keskin kenarlar

48


ve dik köeler içermez. Kesien yüzeyler yumuak dönülerle birbirine birleir.

c) Konteynerlerin kapakları kullanımları dıında daima kapalı ve kilitli tutulur, yetkili olmayan kiilerin açmasına izin verilmez. Kapaklar, konteynerin içine herhangi bir hayvan girmeyecek ekilde dizayn ve ina edilir.

d) Konteynerlerin dı yüzeyleri turuncu renge boyanır, üzerlerinde görülebilecek uygun büyüklükte ve siyah renkli “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile siyah harfler ile yazılmı “Dikkat! Tıbbi Atık” ibaresi bulunur.

e) Konteynerler daima temiz ve boyanmı durumda olur. f) Konteynerler, atıkların boaltılmasını müteakiben her gün veya

herhangi bir kazadan hemen sonra temizlenir ve dezenfekte edilir. EK-1’de belirtilen ve 20’den az yataa sahip üniteler, istedikleri

takdirde geçici atık deposu da ina edebilirler. Küçük miktarlarda üretilen tıbbi atıkların geçici depolanması Madde 22- EK-1 c’de belirtilen ünitelerde oluan ve tıbbi atık

torbaları ile kesici-delici atık kapları ile toplanan tıbbi atıklar, teknik özellikleri 16 ncı maddede belirtilen taıma araçları ile en yakında bulunan geçici atık deposuna veya konteynerine götürülür. Böyle bir imkanın olmaması halinde üretilen tıbbi atıkların ilgili belediyenin tıbbi atık toplama ve taıma aracı tarafından alınması salanır. Bu durumda tıbbi atıklar güvenli bir ekilde muhafaza edilir ve gerekirse ikinci bir tıbbi atık torbasının içine konulur. Atıklar, tıbbi atık toplama aracı gelmeden önce kesinlikle dıarıya bırakılmaz, evsel atıklar ile karıtırılmaz ve evsel atıkların toplandıı konteynerlere konulmaz.

Bu salık kuruluları, ilgili mercilerden çalıma izni almadan önce, atıklarının geçici depolanması konusunda en yakında bulunan geçici atık deposu veya konteynerin ait olduu salık kuruluu ya da atıklarının toplanması konusunda ilgi belediye ile anlama yapmak ve bu anlamayı valilie ibraz etmekle yükümlüdür.

Atık bertarafında mali yükümlülük Madde 23- Tıbbi atık üreticileri, ürettikleri atıkların toplanması,

taınması ve bertarafı için gereken harcamaları, bertaraf eden kurum ve kurulua ödemekle yükümlüdürler. Bu Yönetmelikteki teknik kriterlere uygun olmak artıyla, toplama, taıma ve bertaraf harcamalarına esas olacak tıbbi atık bertaraf ücreti, her yıl tıbbi atık üreticileri ve bertaraf edecek kurum ve kuruluların görüleri de alınarak il mahalli çevre kurulu tarafından tespit ve ilan edilerek Bakanlıa bildirilir. Ücretin ödenmemesi tıbbi atıkların bertarafı için bir engel oluturmaz. Tıbbi atık bertaraf ücretinin ödenmemesi durumunda, bu bedel 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tıbbi atık üreticilerinden tahsil edilir.

49


BENC BÖLÜM Tıbbi Atıkların Bertaraf Alanına Taınması

Ünitelerin sorumluluu Madde 24- EK-1’de belirtilen üniteler, tıbbi atıkların bertaraf

sahasına güvenli bir ekilde taınmasının salanması amacıyla, tıbbi atıkları bu Yönetmelikte belirtilen teknik kriterlere haiz torba ve kaplar içinde, belirtilen usul ve esaslara uygun ekilde biriktirmek ve ambalajlamak zorundadırlar.

Geçici atık deposu veya konteynerler içinde, bata görevli personel olmak üzere çevre ve insan salıı ile taımayı olumsuz etkileyecek ekilde azı balanmamı, yırtılmı, patlamı, dökülmü tıbbi atık torbaları ve kapları ile tıbbi atık torbası haricinde baka bir torba ile tıbbi atık atıldıının veya tıbbi atıkların konteynerlere dorudan boaltıldıının tespit edilmesi halinde, tespit edilen olumsuzluk giderilene kadar hiçbir suretle tıbbi atıklar toplanmaz ve taınmazlar.

Tıbbi atıkların taınması Madde 25- Tıbbi atıkların geçici atık depoları ve konteynerler ile

EK-1 c’de belirtilen dier ünitelerden alınarak bertaraf tesisine taınmasından büyükehirlerde büyükehir belediyeleri, dier yerlerde ise belediyeler ile yetkilerini devrettii kii ve kurulular sorumludur.

Bu kurum ve kurulular, tıbbi atıkların taınması ile görevli personeli periyodik olarak eitmek, salık kontrolünden geçirmek ve dier koruyucu tedbirleri almakla yükümlüdürler.

Personelin özel giysileri Madde 26- Tıbbi atıkları taımakla görevlendirilen temizlik

personeli çalıma sırasında eldiven, koruyucu gözlük, maske kullanır; çizme ve özel koruyucu turuncu renkli elbise giyer. Taıma ileminde kullanılan özel giysi ve ekipmanlar ayrı bir yerde muhafaza edilir. Bunların temizlenmesi belediyece veya belediyenin görevlendirecei kuruluça yapılır.

Tıbbi atıkların taınmasına ilikin kurallar Madde 27- Tıbbi atıkların; a) Emniyetli bir ekilde, etrafa yayılmadan ve sızıntı suları

akıtılmadan nihai bertaraf sahasına getirilmesi, b) Taınması sırasında transfer istasyonlarının kullanılmaması, c) Taıma araçlarının günde en az bir kere temizlenmesi ve

dezenfekte edilmesi, d) Konulduu kırmızı torbaların patlaması veya baka bir nedenle

etrafa yayılması durumlarında derhal temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi, e) Toplanması ve taınması için kullanılan araçların baka ilerde kullanılmaması, zorunludur. Tıbbi atık torbaları dorudan tıbbi atık taıma aracına

yüklenebilecei gibi, tekerlekli/kapaklı plastik veya metal konteynerler

50


içinde de atık taıma aracına yüklenebilirler. Taımanın bu ekilde yapılması durumunda konteynerler de günde en az bir kez temizlenir ve dezenfekte edilir.

Tıbbi atık taıma araçlarının teknik özellikleri Madde 28- Tıbbi atıkların toplanması ve taınması için kullanılan

araçlarda; a) Atıkların yüklendii kısmın tamamen kapalı yapılması, b) Sıkıtırma mekanizmasının bulunmaması, c) oför mahalli ile atık yükleme kısmı arasında boluk bulunması, d) Atık yükleme kısmının kaza halinde zarar görmemesi için

salam yapılması, e) Atık yükleme kısmının iç yüzeyinin paslanmaz, kolaylıkla

temizlenebilen ve dezenfekte edilebilen düzgün yüzeyli olması, f) Dik köeler içermemesi, kesien yüzeylerin yumuak dönülerle

birbirine birlemesi, g) Sa, sol ve arka yüzeylerinde görülebilecek uygun büyüklükte

ve siyah renkli “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile siyah harfler ile yazılmı “DKKAT! TIBB ATIK” ibaresinin bulunması,

h) Dı yüzeyinin turuncu renge boyanması, gerekir. Tıbbi atık taıma araçlarına lisans alınması Madde 29- Tıbbi atık taıma araçları için tıbbi atık taıma lisansı

alınması zorunludur. Bu amaçla EK-4’de belirtilen esaslara göre ilgili valilie bavuruda bulunulur. Lisans, bavuruda bulunan aracın/araçların ait olduu kurum/kurulua ve gerekli teknik donanıma haiz araca/araçlara verilir. Bu lisans devredilemez. Lisans üç yıl süre ile geçerlidir ve bu sürenin sonunda yenilenmesi gerekir. Lisans alan, ancak belirlenen standartlara uymayan firmaların lisansları valilikçe iptal edilir.

Tıbbi atık alındı belgesi/makbuzu Madde 30- Tıbbi atıkların ünitelerden alınması sırasında; atıkların

ünite tarafından taıyıcıya verildiinin, taıyıcı tarafından teslim alındıının ve taıyıcı tarafından da bertaraf tesisine verildiinin belgelenmesi amacıyla ünite ile taıyıcı/bertaraf eden kurum/kurulu arasında tıbbi atık alındı belgesi/makbuzu düzenlenir. Bu belge/makbuz üzerinde atıı üreten ünitenin ismi, adresi, sorumlu kiinin ismi ve irtibat telefonu, tarih, atıın miktarı, taıyıcı kurum/kuruluun ismi, oförün ismi, aracın plakası, lisans numarası ve bertaraf tesisi ile ilgili bilgiler bulunur.

Yukarıdaki bilgileri içeren tıbbi atık alındı belgesi/makbuzu üç nüsha olarak hazırlanır; bir nüshası atık üreticisi salık kuruluunda, ikinci nüshası taıma ilemi yapan kurum/kuruluta, üçüncü nüshası ise bertaraf

51


tesisi iletmecisi kurum/kuruluta kalır ve ilgili görevliler tarafından imzalanır.

nceleme ve denetim sırasında bu belgenin ilgili tüm taraflarca denetim elemanlarına gösterilmesi zorunludur. Tıbbi atıkların taınması sırasında kullanılan bu belge en az bir yıl süre ile muhafaza edilir ve talep edilmesi durumunda yetkili otoritelerin incelemesine açık tutulur.

ALTINCI BÖLÜM Tıbbi Atıkların Bertaraf Edilmesi

Belediyelerin sorumluluu Madde 31- Tıbbi atıkların sterilizasyon ilemine tabi tutularak

zararsız hale getirilmesi, yakılması veya depolanması suretiyle bertaraf edilmesi ile bu ilemlerin belgelendirilmesinden büyükehirlerde büyükehir belediyeleri, büyükehir belediyesi olmayan yerlerde ise belediyeler veya yetkilerini devrettii kii ve kurulular müteselsilen sorumludur.

Tıbbi atık bertaraf tesisi iletmecisi kii, kurum ve kurulular, tıbbi atıkların bertarafı ile görevli personeli periyodik olarak eitmek, salık kontrolünden geçirmek ve dier koruyucu tedbirleri almakla yükümlüdürler.

Tıbbi atık yönetim planı Madde 32- Büyükehirlerde büyükehir belediyeleri, büyükehir

belediyesi olmayan yerlerde ise belediyeler; tıbbi atık oluumuna neden olan salık kuruluları ile bunların tıbbi atık miktarları ve geçici depolama sistemleri, tıbbi atıkların toplanması ve taınmasında kullanılacak ekipman ve araçlar, toplama rotaları, araç temizleme ve dezenfeksiyon, kaza anında alınacak önlemler ve yapılacak ilemler, sorumlular, eitim ve tıbbi atıkların bertarafında uyguladıkları sistemler bata olmak üzere detaylı bilgileri içeren Tıbbi Atık Yönetim Planı’nı hazırlamak ve uygulamak zorundadır. Büyükehirlerde bu plan ilçe ve ilk kademe belediyelerinin görüleri alınmak suretiyle büyükehir belediyesi tarafından hazırlanır ve uygulanır.

Belediyeler, her bir salık kuruluundan toplanan ve bertaraf edilen tıbbi atık miktarını kayıt altına alırlar ve yıl sonu itibari ile valilie bildirirler.

Tıbbi atıkların yakılması Madde 33- Tıbbi atıklar yakılarak bertaraf edilebilir. Yakma

sistemleri büyükehirlerde büyükehir belediyeleri, büyükehir belediyesi olmayan yerlerde ise belediyeler veya yetkilerini devrettii kii ve kurulular tarafından kurulur ve iletilir. Evsel nitelikli atıkların yakılması için kullanılan yakma tesisleri tıbbi atıkların yakılması için kullanılmaz. Üniteler tarafından münferit yakma tesisleri kurulamaz ve iletilemez.

Tıbbi atıkların yakılması sırasında uyulacak esaslar Madde 34- Tıbbi atıkların yakılarak bertaraf edilmesinde,

Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmelii’nin yakma ile ilgili maddelerinde belirtilen esaslara uyulur.

52


Yakma ilemine tabi tutulacak tıbbi atıklar içinde; bata kırılmı termometreler, kullanılmı piller/bataryalar gibi yüksek düzeyde civa ve kadmiyum içeren atıklar olmak üzere, gümü tuzları içeren radyolojik atıklar, aır metaller içeren ampuller ve basınçlı kaplar bulunmaz. Yakma ilemine tabi tutulacak tıbbi atıklar içinde büyük miktarlarda genotoksik atık mevcutsa, sıcaklıın en az 1100 ºC olması zorunludur.

Tıbbi atıklar, Bakanlıın gerekli gördüü durumlarda ve izni dahilinde, çevreye zarar verilmemesi, gereken tedbirlerin alınması, baca gazı emisyonlarında Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmelii hükümlerinin salanması ve sürekli olmamak artıyla çimento fabrikalarında da yakılabilir.

Yakma tesislerine yer seçimi izni verilmesi Madde 35- Büyükehir belediyeleri ve belediyeler, onaylı imar

planları esas alınarak yakma tesisi kurmak üzere seçtikleri yer için mevcut mevzuat çerçevesinde mahalli çevre kurulu kararı ve Bakanlıın uygun görüü ile, mahallin en büyük mülki idare amirinden izin alırlar.

Yakma tesislerinin: a) Karstik bölgelerde; takın riskinin yüksek olduu bölgelerde;

heyelan, çı ve erozyon bölgelerinde kurulmasına ve iletilmesine izin verilmez.

b) Yer seçiminde, deprem kuakları ve tektonik koruma bölgeleri ile dier zemin hareketleri, hakim rüzgar yönü dikkate alınır.

c) En yakın yerleme alanına uzaklıı 1000 metreden az olamaz. Tıbbi atıkların düzenli depolanması Madde 36- Tıbbi atıklar;

a) Tehlikeli atık depolama alanlarının özel bir bölümünde, tehlikeli atıklardan ayrı olarak,

b) Evsel atıkların bertaraf alanlarının bu Yönetmelie uygun olarak yapılmı özel bir bölümünde, evsel atıklardan ayrı olarak,

c) Sadece tıbbı atıklar için yapılmı özel bir bertaraf alanında,

düzenli depolanarak bertaraf edilirler.

Düzenli depolama tesislerine yer seçimi izni verilmesi Madde 37- Büyükehir belediyeleri ve belediyeler, onaylı imar

planları esas alınarak düzenli depolama tesisi kurmak üzere seçtikleri yer için mevcut mevzuat çerçevesinde mahalli çevre kurulu kararı ve Bakanlıın uygun görüü ile mahallin en büyük mülki idare amirinden izin alırlar.

Düzenli depolama tesislerinin;

53


a) Karstik bölgelerde; içme, kullanma ve sulama suyu temin edilen yer altı ve yer üstü suları koruma bölgelerinde; takın riskinin yüksek olduu bölgelerde; heyelan, çı ve erozyon bölgelerinde kurulmasına ve iletilmesine izin verilmez.

b) Yer seçiminde, seçilecek yerin jeolojik, hidrojeolojik, jeoteknik özellikleri, yer altı su seviyesi ve yer altı suyu akı yönleri, mevcut ve planlanan meskun bölge ile dier yapılamalar, deprem kuakları ve tektonik koruma bölgeleri ile dier zemin hareketleri, hakim rüzgar yönü, trafik durumu dikkate alınır.

c) En yakın yerleme alanına uzaklıı 1000 metreden az olamaz. Ancak, düzenli depolama tesislerinin çevresinde tepe, yıın ve aaçlandırma gibi engeller varsa il mahalli çevre kurulunun kararı ve gerektiinde Bakanlıın uygun görüü ile bu mesafeden daha az olan yerlerde de ilgili belediye ve mahallin en büyük mülki amirliince depolama tesisi kurulmasına müsaade edilebilir.

Düzenli depolama tesislerinde depo tabanı tekili ve sızıntı suyunun toplanması

Madde 38- Tıbbi atık depolama tesislerinin depo tabanı tekili ve sızıntı suyunun toplanmasında, Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmelii’nin ilgili maddelerinde belirtilen esaslara uyulur.

Düzenli depolama tesislerine dolgu yapılması Madde 39- Depolama tesislerinde tıbbi atıklar sıkıtırılmaz; depo,

atıklar sıkıtırılmadan doldurulur. Dolgu ilemleri sırasında günlük olarak atıkların üstü önce kireç, sonra da en az 30 cm. toprak ile örtülür.

Düzenli depolama tesisi üst örtüsünün tekili Madde 40- Depo tesisine dolgu ilemi tamamlandıktan sonra,

deponun üstü kapatılarak depo gövdesine yüzeysel su girmeyecek ekilde sızdırmaz hale getirilir. Bu amaçla;

a) Atık üstündeki ilk örtü tabakası homojen ve kohezyonsuz zeminden tekil edilir ve tabaka kalınlıı 0.5 metre den az olamaz,

b) Sızdırmazlık temini için mineral sızdırmazlık tabakası (kil) ile plastik geçirimsizlik tabakası birlikte kullanılır. Bu malzemelerle eit düzeyde geçirimsizlii salayacak dier malzemeler de bu amaçla kullanılabilir. Bu tabanın geçirimlilik katsayısı (permeabilitesi) k1x10-9 m/s' den büyük olamaz. Mineral sızdırmazlık tabakası ile kullanılacak dier yapay geçirimsizlik malzemelerinin yeterli teknik kriterlere ve özelliklere haiz olduunun ulusal ve uluslar arası standartlara (CE, ISO; DIN,TSE ve benzeri) göre uygun olduunun ön lisans sürecinde Bakanlıa belgelenmesi zorunludur.

c) Depo gövdesinden gaz çıkıı söz konusu ise gaz dren sistemleri yerletirilir.

d) Depo üst yüzeyinin nihai eimi %5’den büyük olmalıdır.

54


e) Sızdırmaz tabaka üzerine serilen tarım topraının kalınlıı 1 metreden az olamaz.

Düzenli depolama tesislerinin iletilmesi ve kontrolü Madde 41- Tıbbi atık düzenli depolama tesisi iletmecisi kii,

kurum ve kurulular, her depolama tesisi için bir iletme planı hazırlamak ve bir görevli bulundurmak zorundadır. Bu görevliler depo yerine getirilen tıbbi atıkların kontrolünden ve depo yerinin iletilmesinden sorumludurlar. Bakanlık bu kii veya kurululardan gerektiinde depolama yerinin iletilmesi ve kontrolüne ilikin bilgileri isteyebilir. Tıbbi atık düzenli depolama tesisi için hazırlanacak iletme planında aaıdaki hususlar yer alır;

a) Tesiste iletme planının uygulanmasından sorumlu personelin adı, soyadı, görevi, unvanı,

b) Tesisin kapasitesi, c) Atıklara uygulanacak ilemler ve bertaraf metotları, d) Atık taıyan araçların park edilecei, boaltılacaı,

temizlenecei ve dezenfekte edilecei sahalar ile ilgili bilgiler, e) Acil durum planları, ilgili sorumlu personel, f) Tesisin çalıma saatleri. Tıbbi atık düzenli depolama tesisinde çalıanların baret ve tabanı

takviyeli ayakkabı giymesi ve depolama tesisi çıkıında, kirlenen araç tekerleklerinin yolları kirletmemesi için tekerlekleri temizleyecek ve yıkayacak tedbirler alınması zorunludur.

Tıbbi atık düzenli depolama tesisinde sızıntı suyu miktarı ve özellikleri tesisi iletenler tarafından, tesis çalıırken her ay, kapandıktan sonra altı ayda bir izleme kuyularından ölçülür ve sonuçları Bakanlıa bildirilir. Ölçüm ilemleri depo yeri kapatıldıktan sonra yirmi yıl süre ile devam eder. Kayıtlar muhafaza edilir.

Atık kabul prosedürü Madde 42 — Düzenli depolama tesisine tıbbi atıkların kabulü

sırasında aaıdaki esaslara uyulacaktır: a) Tesise tıbbi atıklar dıında atık kabul edilmeyecektir. b) Depolama sahası giriinde öncelikle atıkların taıma ile ilgili

dokümanları kontrol edilecek, taıma lisansı olmayan araçlar ile tıbbi atık alındı belgesi/makbuzu bulunmayan taıyıcıların atıkları tesise kabul edilmeyecektir.

c) Gerekli evraklarının bulunduu tespit edilen atıkların görsel incelemesi yapılarak alındı belgesi/makbuzundaki bilgiler ile uyumu kontrol edilecektir.

d) Kabulü uygun görülen tıbbi atıklar tartılacak; atıın miktarı, üretim yeri, getirili tarihi ve araç plakası gibi bilgilerin kaydedildikten ve tıbbi atık alındı belgesi/makbuzu imzalanarak alındıktan sonra araç

55


depolama sahasına gönderilecek, bu bilgiler ve belgeler en az üç yıl süre ile muhafaza edilecektir.

Düzenli depolama tesislerinin kapatılması Madde 43 - Tıbbi atık düzenli depolama tesisi iletmecisi kii,

kurum ve kurulular, tesisin kapatılmasından en az yüz seksen gün önce; a) Tesisinin kapatılması ile ilgili fizibilite etüdünü, b) Atıkların, sızıntı sularının yamur sularına ve yer altı sularına

ve/veya atmosfere olası karıımını kontrol eden ölçüm izleme sistemine ilikin planını,

c) Tesiste yer alan ünitelerin her birinin ne ekilde kapanacaı ile ilgili planını,

d) Tesisin aktif olduu süre boyunca saha içinde bulunan atıkların envanterini,

e) Tesiste kalan atıkların, analiz, taıma ve bertaraflarına ilikin tüm metotların ve kapatmada kullanılacak yöntemlerin ayrıntılı tanımı ve uygulanabilir planlarını,

f) Araç ve malzemenin temizlenmesi, topraktan alınan numuneler ve test metotlarına ilikin raporları,

g) Atıklarla kirlenmi malzemelerin bertaraflarına yönelik planları, Bakanlıa sunar. Tıbbi atık düzenli depolama tesisi iletmecisi kii, kurum ve

kurulular, Bakanlıktan kapatma planı onayı almadan ve kapatma sonrası gereken çevre koruma ilemlerini gerçekletireceine dair taahhütname vermeden tesisi kapatamaz. Kapatma ileminden sonra bertaraf edenin sorumluluu devam eder, ölçüm izlemeye ilikin raporlarını yirmi yıl süreyle her yıl sonunda Bakanlıa iletir.

Yerleme yasaı Madde 44- Tıbbi atık yakma tesisleri ile düzenli depolama

tesisleri imar planlarına ilenerek yerleim bölgesi olmaması salanır. Depolama tesislerinin bulunduu alanlar depo hizmet süresini doldurduktan sonra yirmi yıl süre ile denetlenir ve en az elli yıl süre ile iskana açılamaz.

Bertaraf tesislerine ön lisans ve lisans alınması Madde 45- Tıbbi atık yakma ve düzenli depolama tesisi kurmak

ve iletmek isteyen kii, kurum ve kurulular Bakanlıktan ön lisans ve lisans almak zorundadır. Bu tesisler için uygulanacak ön lisans ve lisans ilemlerinde Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmelii’nde belirtilen esaslara uyulur.

Enfeksiyöz atıkların sterilizasyonu Madde 46- Enfeksiyöz atıklar ile kesici-delici atıklar,

sterilizasyon ilemine tabi tutularak zararsız hale getirilebilirler. Zararsız hale getirilen atıklar, evsel atık depolama alanlarında depolanarak bertaraf edilebilirler. Sterilizasyon sistemleri büyükehirlerde büyükehir belediyeleri, büyükehir belediyesi olmayan yerlerde ise belediyeler veya

56


bunların yetkilerini devrettii kii ve kurulular tarafından kurulur ve iletilir. Üniteler tarafından münferit sterilizasyon tesisleri kurulamaz ve iletilemez.

Sterilizasyon sistemlerinin, bata mekanik güvenlik (yüksek kabin içi basınç, sıcaklıa dayanıklılık ve benzeri) ve sterilizasyon performansı açısından uluslar arası kabul edilmi standartlara (ISO, CE ve benzeri) uygun olduu belgelendirilir.

Sterilizasyon tesislerinde atıkların ileme tabi tutulmadan önce, çevre ve insan salıına zarar vermeden güvenli bir ekilde geçici olarak depolanabilecei, +4 °C’de soutulan bir depo yeri bulunur. Bu deponun, 19 uncu maddenin birinci fıkrasının (b), (c), (d), (e), (f), (g), (h) ve (j) bentlerinde belirtilen artları taıması zorunludur.

Sterilizasyon ilemine tabi tutulacak atıklar içinde patolojik atıklar ile bata uçucu ve yarı uçucu organik maddeler ve civa olmak üzere kimyasal maddeler, genotoksik/sitotoksik ajanlar, radyolojik atıklar ve basınçlı kaplar bulunmaz.

Sterilizasyon tesislerinde atık parçalama (shredding) mekanizmasının bulunması zorunludur. Parçalama ünitesi sterilizasyon bölümünün sonunda veya önünde yer alır. Atık parçalama ünitesinin sterilizasyon ünitesinden önce kullanılması durumunda, ilem sonunda bu ünite de sterilizasyon ilemine tabi tutulur.

Sterilizasyon ilemi sırasında ve sonrasında hava ve su ortamında hiçbir kontaminasyon ve toksisite olmayacak ekilde tedbir alınır, atık su ve hava arıtılarak/sterilize edilerek alıcı ortama verilir. Bata miktar, basınç, sıcaklık ve atıın ileme maruz kalma süresi olmak üzere bütün ilem elektronik olarak kayıt altına alınır ve talep edildii durumda bütün bilgiler Bakanlıa gönderilir.

Belediyelerce veya yetkilerini devrettii kurulular tarafından yapılan sterilizasyon ilemi ile zararsız hale getirilen atıklar, evsel atık depolama alanlarında depolanarak bertaraf edilebilirler.

Sterilizasyon ileminin geçerlilii Madde 47- Sterilizasyon ilemine tabi tutulan enfeksiyöz atıkların

zararsız hale getirilip getirilmedii kimyasal ve biyolojik indikatörler kullanılarak test edilir.

Kimyasal indikatörler; enfeksiyöz atıın otoklav sterilizasyonunda kullanılır. Sterilizasyon tamamlandıında, atık ile birlikte otoklava konulmu kimyasal indikatör taıyıcısında renk deiiklii saptanmalıdır.

Biyolojik indikatörler olarak; nemli yüksek sıcaklıklara hastalık yapıcı mikroorganizmalardan daha dayanıklı, insanda hastalık yapıcı etkisi olmayan, sporlu bakteriler Bacillus stearothermophilus veya Bacillus

subtilis var. niger standart kökenleri kullanılır. Sterilizasyon etkinlik testleri için kullanılacak standart kökenler, Bacillus stearothermophilus ATCC12980 veya NCTC10007 ya da Bacillus subtilis var. niger

57


ATCC9372 olmalıdır. Sterilizasyon ileminden çıkan atıkta potansiyel enfeksiyöz tüm mikroorganizmaların yok edildiini saptamak için, atıkla beraber ileme konan biyolojik indikatörün canlı kalıp kalmadıını inceleme yönteminden yararlanılır. Sterilizasyon ileminin geçerli kabul edilmesi için Bacillus stearothermophilus veya Bacillus subtilis bakteri sporlarında minimum 4 log10 - 6 log10 azalma salanması zorunludur. Bunun kontrolü için belli sayıda Bacillus stearothermophilus veya Bacillus subtilis sporları inoküle edilmi test stripleri veya benzeri uygun taıyıcı, sıcaa dayanıklı ve buhar geçirgenlii olan bir kap içinde atıın ortasına yerletirilir ve sistem normal artlarda çalıtırılır. lemin sonunda atıın içinden test mikroorganizmaları alınır; biyolojik indikatörün üreticisi tarafından kılavuzda tarif edilmi olan besiyerine ekim yapılır. Bu esnada ileme konmamı en az bir biyolojik indikatör stripi de pozitif kontrol olarak paralel kültüre alınır ve Bacillus subtilis için 30°C'de, Bacillus stearothermophilus için 55°C'de olmak üzere 48 saat süreyle inkübasyona bırakılır. Süre sonunda sterilizasyondan çıkan biyolojik indikatörde mikrobiyal üreme olup olmadıı kontrol edilir ve sonuçları veri kayıt sistemine ilave edilir.

Biyolojik indikatörler kullanılarak uygulanan sterilizasyon geçerlilik testleri, o gün sterilize edilen atık ile birlikte sterilizatöre konulan biyolojik indikatörlerin incelenmesi suretiyle haftalık olarak yapılır. Sterilizasyondan çıkan sterilize edilmi ve evsel atık karakterizasyonu kazanmı atıklar, atık bertaraf sahasında depolanmadan önce sterilizasyon tesisinin bulunduu sahanın uygun bir yerinde çevreye zarar vermeyecek ekilde kapalı konteynerler içinde biyolojik indikatör testleri sonuçlanıncaya kadar muhafaza edilir ve bekletilir. Test sonucu olumlu ise atık depolanmak üzere depolama sahasına gönderilir. Test sonucu olumsuz ise sistem kontrol edilir ve sterilizasyon ilemi tekrarlanır.

Ayrıca, akredite olmu bir laboratuvar tarafından altı ayda bir yapılacak testler ile, belediyeler veya yetkilerini devrettii kurulularca yapılan sterilizasyon ileminin geçerlilii kontrol edilir. Analiz için gerekli numune, ilgili standart prosedürlere göre, analizi yapacak laboratuvar tarafından valiliin gözetiminde alınır ve analiz sonuçları Bakanlıa gönderilir. Analizler ile ilgili masraflar, tesis iletmecisi tarafından karılanır.

Sterilizasyon ileminin geçerliliinin belgelenmesi Madde 48- Sterilizasyon ileminin baarılı bir ekilde

tamamlandıının gösterilmesi amacıyla, her sterilizasyon yükünün verileri kayıt ve muhafaza edilir. Bu verilerin en az üç yıl süre ile muhafaza edilmesi ve talep edildiinde yetkili otoritelerin incelemesine açık tutulması zorunludur. Bu veriler aaıdakileri ihtiva eder;

a) Sterilizatörün cinsi, seri numarası, b) Uygulanan sterilizasyon türü,


ATCC9372 olmalıdır. Sterilizasyon ileminden çıkan atıkta potansiyel enfeksiyöz tüm mikroorganizmaların yok edildiini saptamak için, atıkla beraber ileme konan biyolojik indikatörün canlı kalıp kalmadıını inceleme yönteminden yararlanılır. Sterilizasyon ileminin geçerli kabul edilmesi için Bacillus stearothermophilus veya Bacillus subtilis bakteri sporlarında minimum 4 log10 - 6 log10 azalma salanması zorunludur. Bunun kontrolü için belli sayıda Bacillus stearothermophilus veya Bacillus subtilis sporları inoküle edilmi test stripleri veya benzeri uygun taıyıcı, sıcaa dayanıklı ve buhar geçirgenlii olan bir kap içinde atıın ortasına yerletirilir ve sistem normal artlarda çalıtırılır. lemin sonunda atıın içinden test mikroorganizmaları alınır; biyolojik indikatörün üreticisi tarafından kılavuzda tarif edilmi olan besiyerine ekim yapılır. Bu esnada ileme konmamı en az bir biyolojik indikatör stripi de pozitif kontrol olarak paralel kültüre alınır ve Bacillus subtilis için 30°C'de, Bacillus stearothermophilus için 55°C'de olmak üzere 48 saat süreyle inkübasyona bırakılır. Süre sonunda sterilizasyondan çıkan biyolojik indikatörde mikrobiyal üreme olup olmadıı kontrol edilir ve sonuçları veri kayıt sistemine ilave edilir.

Biyolojik indikatörler kullanılarak uygulanan sterilizasyon geçerlilik testleri, o gün sterilize edilen atık ile birlikte sterilizatöre konulan biyolojik indikatörlerin incelenmesi suretiyle haftalık olarak yapılır. Sterilizasyondan çıkan sterilize edilmi ve evsel atık karakterizasyonu kazanmı atıklar, atık bertaraf sahasında depolanmadan önce sterilizasyon tesisinin bulunduu sahanın uygun bir yerinde çevreye zarar vermeyecek ekilde kapalı konteynerler içinde biyolojik indikatör testleri sonuçlanıncaya kadar muhafaza edilir ve bekletilir. Test sonucu olumlu ise atık depolanmak üzere depolama sahasına gönderilir. Test sonucu olumsuz ise sistem kontrol edilir ve sterilizasyon ilemi tekrarlanır.

Ayrıca, akredite olmu bir laboratuvar tarafından altı ayda bir yapılacak testler ile, belediyeler veya yetkilerini devrettii kurulularca yapılan sterilizasyon ileminin geçerlilii kontrol edilir. Analiz için gerekli numune, ilgili standart prosedürlere göre, analizi yapacak laboratuvar tarafından valiliin gözetiminde alınır ve analiz sonuçları Bakanlıa gönderilir. Analizler ile ilgili masraflar, tesis iletmecisi tarafından karılanır.

Sterilizasyon ileminin geçerliliinin belgelenmesi Madde 48- Sterilizasyon ileminin baarılı bir ekilde

tamamlandıının gösterilmesi amacıyla, her sterilizasyon yükünün verileri kayıt ve muhafaza edilir. Bu verilerin en az üç yıl süre ile muhafaza edilmesi ve talep edildiinde yetkili otoritelerin incelemesine açık tutulması zorunludur. Bu veriler aaıdakileri ihtiva eder;

a) Sterilizatörün cinsi, seri numarası, b) Uygulanan sterilizasyon türü,

58


c) Her sterilizasyon devri için sterilizasyon esnasında gerçek zamanlı (real time) olarak kaydedilmi sıcaklık, basınç, uygulama süresi gibi parametrik izleme deerleri,

d) Yüklenen atık miktarı, e) Haftalık olarak yapılan biyolojik indikatör testlerinin

karılatırmalı sonuçları, f) Cihazın periyodik bakım-onarım sözlemesi çerçevesinde üretici

veya daıtıcı firma tarafından yapılmı son altı aya ait ayar kontrollerine dair belge.

Sterilizasyon tesislerine ön lisans verilmesi Madde 49- Tıbbi atık sterilizasyon tesisi kurmak isteyen gerçek ve

tüzel kiiler, kuracakları tesisle ilgili her türlü plan, proje, rapor, teknik veri, açıklamalar ve dier dokümanlarla birlikte Bakanlıa bavurur.

Bu bavurularda; a) Çevresel etki deerlendirmesi olumlu belgesi veya çevresel etki

deerlendirmesi gerekli deildir kararının, b) Tesisin kanun, yönetmelik ve dier hukuki ve teknik

düzenlemelerde istenen artları yerine getirebileceini gösterir fizibilite raporunun,

c) Planlanan tesise ait uygulama ölçeinde her türlü mühendislik proje ve raporlarının,

d) EK-5’de belirtilen bilgi ve belgelerin, bulunması zorunludur. Bakanlık projeleri inceler, uygun gördüü takdirde ön lisans verir.

Ancak, ön lisans projeye verildiinden, ön lisans ile faaliyete balanamaz ve hiçbir ekilde atık kabulü yapılamaz.

Sterilizasyon tesislerine lisans verilmesi Madde 50- Sterilizasyon tesisi kurmak, iletmek ve kontrolünü

yapmak isteyen gerçek ve tüzel kiiler Bakanlıktan lisans almak zorundadır. Sterilizasyon tesislerine lisans verilmesi aamasında EK-6’da verilen bilgi ve belgeler talep edilir. Sterilizasyon tesisinde, birden fazla ünitenin olması halinde, farklı birimler için ayrı ayrı lisans alınır. Birbirini tamamlayan ve benzer teknoloji kullanan kompleks tesis üniteleri, lisans alma açısından tek ünite sayılır.

Sterilizasyon tesisi iletmecisi Bakanlıa lisans bavurusu yaptıında iletme esnasında bu Yönetmelik esaslarına uygun olarak çalıtıını belgelemek amacıyla Bakanlıkça belirlenecek bir süre için tesise geçici çalıma izni verilir. Tesis bu izin süresince Bakanlıın denetimi altında faaliyet gösterir. Bu izin bir yılı geçmeyecek ekilde uygulanır. Tesisin geçici çalıma izni süresince ön lisansta belirtilen iletme artlarını salayamaması durumunda, durum düzeltilinceye kadar tesisin faaliyeti durdurulur.

59


Ön lisans verilen tesisin, projesi ve artnamesine uygun olarak yapıldıının Bakanlık koordinasyonunda oluturulacak komisyonca yerinde tespit edilmesi, iletme planının deerlendirilip uygunluunun tespit edilmesi ve geçici çalıma izni süresinde tesisin iletme koullarını salayabildiine karar verilmesi halinde Bakanlıkça tesise iletme lisansı verilir. Bu lisans üç yıl süre ile geçerlidir, gerekli durumlarda uzatılabilir veya artlı verilir. Lisans devredilecek ise Bakanlıa bavurulur ve idari izinler yenilenir.

Geçici çalıma izni veya iletme lisansı almı olan sterilizasyon tesisleri iletmecileri tesisin iletme koulları, tesisle ilgili ölçümler ve mevzuata uygun çalıtıına ilikin bilgi ve belgeleri içeren raporları Bakanlıın belirleyecei periyotlarda Bakanlıa sunmakla yükümlüdür.

Lisans iptali Madde 51- Bakanlıkça yapılan denetimlerde, tesisin lisansa uygun

olarak çalıtırılmadıının, mevzuatta istenen artların salanmadıının, tesisle ilgili ölçümlerin düzenli olarak yapılmadıının veya kaydedilmediinin tespit edilmesi halinde, iletmeciye, tespit edilen aksaklıkların düzeltilmesi için aksaklıın önemine ve kaynaına göre bir ay ile bir yıl arasında süre verilir. Bu süre sonunda yapılan kontrollerde aksaklıın devam ettii tespit edilirse tesisin faaliyeti geçici olarak durdurulur. Faaliyeti geçici süre ile durdurulan tesisin süre sonunda yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde lisansı iptal edilir. Lisansı iptal edilen tesis lisans alabilmek için 50 nci maddeye göre yeniden Bakanlıa bavurur. Lisans süreci tamamlanana kadar tesis çalımaz.

Eitim Madde 52- Tıbbi atıkların ünite içinde toplanması, taınması,

geçici atık deposuna taınması ile geçici atık deposu veya konteynerlerin iletilmesinden sorumlu ünite personeli ile bu atıkların geçici atık depolarından alınarak bertaraf sahasına taınmasından sorumlu belediye personeli, bu ilerin hizmet alımı yoluyla yapılması durumunda ise özel temizlik ve taıma firmalarının ve personellerinin, tıbbi atıkların toplanması, taınması, geçici depolanması ve bertaraf sahasına taınması aamalarında uyulacak kurallar ve dikkat edilmesi gereken hususlar, bu atıkların yarattıı salık riskleri ve neden olabilecekleri yaralanma ve hastalıklar ile bir kaza veya yaralanma anında alınacak tedbirleri içeren bir eitim programına periyodik olarak tabi tutulması ve bu eitimin alındıının belgelenmesi zorunludur. Toplama ve taıma ilemlerinin hizmet alımı yoluyla yapılması durumlarında, çalıacak personelin bu eitimi alması ve bunun belgelenmesi gerektii ilgili ihale artnamelerinde belirtilir.

Eitim ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir. Denetleme

60


Madde 53- Bu Yönetmelik kapsamına giren bütün faaliyetlerin, bu Yönetmelik ve dier çevre mevzuatına uygun olarak yapılıp yapılmadıını denetleme yetkisi Bakanlıa aittir.

Düzenleme yetkisi Madde 54- Bakanlık bu Yönetmeliin uygulanmasını salamak

üzere her türlü alt düzenlemeyi yapmaya yetkilidir. Yönetmelie aykırılık hali Madde 55- Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı hareket edenler

hakkında 2872 sayılı Çevre Kanununun 15 ve 16 ncı maddelerinde belirtilen merciler tarafından gerekli ilemler yapılır ve aynı Kanunun 20, 21, 22 ve 24 üncü maddelerinde belirtilen cezalar verilir.

Yürürlükten kaldırılan mevzuat Madde 56- 20/5/1993 tarihli ve 21586 sayılı Resmi Gazete’de

yayımlanan Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmelii yürürlükten kaldırılmıtır. Geçici Madde 1- Bu Yönetmeliin yayımı tarihinde belediyeler

tarafından iletilmekte olan mevcut tıbbi atık yakma tesisleri, iletmeye alındıkları tarihte geçerli olan iletme artlarına göre faaliyetlerini sürdürürler. Ancak bu tesisler, en geç be yıl içinde 34 üncü maddede belirtilen artları salayacak ekilde gerekli tedbirleri alırlar.

Geçici Madde 2- Üniteler, 10 uncu maddede öngörülen Ünite çi Atık Yönetim Planı’nı, bu Yönetmeliin yayımı tarihini takip eden altı ay içinde hazırlamak ve uygulamaya geçirmek zorundadır.

Geçici Madde 3- Büyükehirlerde büyükehir belediyeleri, büyükehir belediyesi olmayan yerlerde ise belediyeler, 32 nci maddede belirtilen Tıbbi Atık Yönetim Planı’nı, bu Yönetmeliin yayımı tarihini takip eden altı ay içinde hazırlamak, uygulamaya geçirmek ve bu planın bir örneini valilie göndermek zorundadırlar.

Geçici Madde 4- Bu Yönetmeliin yayımı tarihinde geçici atık deposu olarak konteyner kullanmakta olan en az 20 yataklı üniteler, bu Yönetmeliin yayımı tarihini takip eden bir yıl içinde 18 inci madde hükmü gereince geçici atık depolarını ina etmekle yükümlüdürler.

Geçici Madde 5- 20’den az yataa sahip olan üniteler, bu Yönetmeliin yayımı tarihini takip eden altı ay içinde 21 inci madde hükmü gereince geçici atık deposu olarak konteyner sistemlerini veya istedikleri takdirde geçici atık depolarını kurmak zorundadırlar.

Geçici Madde 6- Tıbbi atık taıma araçları için, bu Yönetmeliin yayımı tarihini takip eden altı ay içinde tıbbi atık taıma lisansı alınması zorunludur.

Yürürlük Madde 57- Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüe girer. Yürütme

Madde 58- Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre ve Orman Bakanı yürütür.

61


EK-1

FAALYETLER SONUCU ATIK OLUUMUNA NEDEN OLAN SALIK KURULULARI

a) Büyük Miktarda Atık Üreten Salık Kuruluları 1) Üniversite hastaneleri ve klinikleri, 2) Genel maksatlı hastaneler ve klinikleri, 3) Doum hastaneleri ve klinikleri, 4) Askeri hastaneler ve klinikleri. b) Orta Miktarda Atık Üreten Salık Kuruluları

1) Salık merkezleri, tıp merkezleri, dispanserler, 2) Ayakta tedavi merkezleri, 3) Morglar ve otopsi merkezleri, 4) Hayvanlar üzerinde aratırma ve deneyler yapan kurulular, 5) Bakımevleri ve huzurevleri, 6) Tıbbi ve biyomedikal laboratuarlar, 7) Hayvan hastaneleri, 8) Kan bankaları ve transfüzyon merkezleri, 9) Acil yardım ve ilk yardım merkezleri, 10) Diyaliz merkezleri, 11) Rehabilitasyon merkezleri, 12) Biyoteknoloji laboratuvarları ve enstitüleri, 13) Tıbbi aratırma merkezleri.

c) Küçük Miktarda Atık Üreten Salık Kuruluları 1) Salık hizmeti verilen dier üniteler (doktor muayenehaneleri, di ve aız salıı muayenehaneleri ve benzerleri), 2) Veteriner muayenehaneleri, 3) Akapunktur merkezleri, 4) Fizik tedavi merkezleri, 5) Evde yapılan tedavi ve hemire hizmetleri, 6) Güzellik, kulak delme ve dövme merkezleri, 7) Eczaneler, 8) Ambulans hizmetleri, 9) Hayvanat bahçeleri.

62

Çev

re v

e O

rman

Bak

anlıı

Ç

evre

Yön

etim

i G

enel

Müd

ürlüü

SA

LIK

KU

RU

LUL

AR

IND

AN

KA

YN

AK

LA

NA

N A

TIK

LA

RIN

SIN

IFL

AN

DIR

ILM

ASI

EV

SEL

NT

ELK

L

AT

IKL

AR

(20

03*

ve 1

5 01

*)

TIB

B A

TIK

LA

R

(18

01*

ve 1

8 02

*)

TE

HLK

EL

AT

IKL

AR

R

AD

YO

AK

TF

AT

IKL

AR

A:

Gen

el A

tıkl

ar

20 0

3 01

*

B:A

mba

laj

Atı

klar

ı

15 0

1 01

*,15

01

02*

15

01 0

4*,1

5 01

05*

, 15

01

06*,

15 0

1 07

*,

C:

Enf

eksi

yöz

Atı

kla

r

18 0

1 03

* ve

18

02 0

2*

D:

Pat

oloj

ik A

tıkl

ar

18 0

1 02

*

E:

Kes

ici D

elic

i Atı

kla

r

18 0

1 01

* ve

18

02 0

1*

F:

Teh

likel

i Atı

kla

r

18 0

1 06

*, 1

8 01

08*

,

18 0

1 10

*, 1

8 02

05*

,

18 0

2 07

*

G:

Rad

yoak

tif

Atı

kla

r

Sa

lıkl

ı in

sanl

arın

bu

lund

u u

kısı

mla

r,

hast

a ol

may

anla

rın

mua

yene

ed

ildii

bö

lüm

ler,

ilk

yar

dım

al

anla

rı,

idar

i bi

rim

ler,

te

miz

lik

hizm

etle

ri,

mut

fakl

ar,

amba

r ve

at

ölye

lerd

en

gele

n at

ıkla

r:

B,

C,

D,

E,

F v

e G

gr

upla

rınd

a an

ılan

lar

hari

ç,

tıbb

i m

erke

zler

den

kayn

akla

nan

tüm

at

ıkla

r.

Tüm

id

ari

biri

mle

r,

mut

fak,

am

bar,

at

ölye

v.

s de

n ka

ynak

lana

n te

krar

kul

lanı

labi

lir,

geri

ka

zanı

labi

lir a

tıkl

ar:

- kaı

t

- ka

rton

- m

ukav

va

- pl

asti

k

- ca

m

- m

etal

v.b

.

Enf

eksi

yöz

ajan

ları

n ya

yılı

mın

ı ön

lem

ek

için

taı

nmas

ı ve

im

hası

öz

el

uygu

lam

a ge

rekt

iren

at

ıkla

r:

Ba

lıca

kay

nakl

arı;

I.

Mik

robi

yolo

jik

labo

ratu

var

atık

ları

- K

ültü

r ve

sto

klar

- n

feks

iyöz

vüc

ut s

ıvıl

arı

- S

erol

ojik

atı

klar

- D

ier

ko

ntam

ine

labo

ratu

var

atık

ları

(l

am-l

amel

, pip

et, p

etri

v.b

)

II.

Kan

ka

n ür

ünle

ri

ve

bunl

arla

kon

tam

ine

olm

u n

esne

ler

III.

K

ulla

nılm

ı

amel

iyat

gi

ysil

eri

(kum

a, ö

nlük

ve

eldi

ven

v.b)

IV.

Diy

aliz

atı

klar

ı (a

tık

su

ve e

kipm

anla

r)

V.

Kar

anti

na a

tıkl

arı

VI.

B

akte

ri v

e vi

rüs

içer

en

hava

fil

trel

eri,

VII

. E

nfek

te d

eney

hay

vanı

lel

eri,

orga

n pa

rçal

arı,

kanı

ve

bunl

arla

te

mas

ede

n tü

m n

esne

ler

Ana

tom

ik a

tık

doku

lar,

org

an v

e vü

cut

parç

alar

ı il

e am

eliy

at,

otop

si v

.b.

tıbb

i m

üdah

ale

esna

sınd

a or

taya

çı

kan

vücu

t sı

vıla

rı:

A

mel

iyat

hane

ler,

m

org,

ot

opsi

, ad

li t

ıp g

ibi

yerl

erde

n ka

ynak

lana

n vü

cut

parç

alar

ı, or

gani

k pa

rçal

ar,

plas

enta

, ke

sik

uzuv

lar

v.b

(ins

ani

pato

loji

k at

ıkla

r)

B

iyol

ojik

de

neyl

erde

ku

llan

ılan

kob

ay l

e le

ri

Bat

ma,

del

me

sıyr

ık v

e ya

rala

nmal

ara

nede

n ol

abil

ecek

atı

klar

:

en

jekt

ör

ine

si,

i

ne i

çere

n die

r ke

sici

ler

bi

stür

i

la

m-l

amel

ca

m p

astö

r pi

peti

kı

rılm

ı d

ier

ca

m v

.b

Fiz

ikse

l vey

a ki

mya

sal

özel

likl

erin

den

dola

yı y

a da

ya

sal n

eden

ler

dola

yısı

ile

özel

i

lem

e ta

bi o

laca

k at

ıkla

r

- T

ehli

keli

ki

mya

sall

ar

- S

itot

oksi

k ve

si

tost

atik

ilaç

lar

- A

mal

gam

atı

klar

ı

- G

enot

oksi

k ve

si

toto

ksik

atı

klar

- F

arm

asöt

ik a

tıkl

ar

- Aı

r m

etal

içer

en

atık

lar

- B

asın

çlı k

apla

r

Tür

kiye

Ato

m E

nerj

isi

Kur

umu

mev

zuat

ı hük

ümle

rine

gör

e to

plan

ıp u

zakl

a tır

ılır

.

Ek-

2

63


EK-3

ULUSLAR ARASI BYOTEHLKE AMBLEM

TIBB ATIK KAPLARI, TAIMA ARAÇLARI, GEÇC DEPOLAMA BRMLER VE DER LGL MALZEME VE ARAÇTA

BULUNMASI GEREKEN AMBLEM ÖRNE

DKKAT!

TIBB ATIK

64


EK-4

TIBB ATIKLARIN TAINMASI AMACIYLA

VALLKLERE YAPILACAK LSANS BAVURULARINDA STENECEK

BLG VE BELGELER

a) Araç lisansı için valiliklere yapılacak bavurularda aaıdaki bilgi ve belgeler bulundurulacaktır.

1) Aracın ait olduu kurum/kuruluun adı, adresi ve telefon

numarası, 2) Aracın tipi, 3) Plaka numarası ve asi numarası, 4) Araç sahibinin adı, i adresi ve telefon numarası, 5) Taınacak atıkların fiziksel ve kimyasal özellii, kaza anında

insan ve çevre salıına olabilecek olumsuz etkilerin en aza indirilmesi için alınacak tedbirler,

6) Olabilecek kazalara karı ilk müdahale ve ilk yardımda kullanılacak malzemeler,

7) Her bir aracın bu Yönetmeliin 28 inci maddesinde belirtilen teknik özelliklere sahip olduunu gösteren teknik rapor

8) Her bir araç için Türk Standartları Enstitüsü tarafından 22/10/1976 tarihli ve 15742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tehlikeli Maddelerin Karayollarında Taınması Hakkında Yönetmelik çerçevesinde atıın bulunduu tehlike grubuna göre aracın sahip olması gereken donanımlara ve özelliklerine sahip olduunu gösterir Uygunluk Belgesi.

b) Aracın balı olduu kurum/kuruluun lisanslandırılması için

valiliklere yapılacak bavurularda aaıdaki bilgi ve belgeler bulundurulacaktır.

1) Kurum/kuruluun adı, adresi, telefon numarası,

2) Sahibinin / sahiplerinin adı, adresi, telefon numarası,

3) Araç sayısı,

4) Lisans alacak araçların plakaları,

5) Yetkilendirilmi kurum/kurululardan alınan tehlikeli madde taıyan araç sürücüleri için verilen sürücü eitim sertifikası,

6) Taınacak atıkların, Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Taınması Hakkında Yönetmelie göre tehlikeli grup numarası.

65


EK-5

STERLZASYON TESSLERNE ÖN LSANS ALINMASI ÇN YAPILACAK BAVURULARDA BULUNMASI GEREKL

BLG VE DOKÜMANLAR a) BAVURU DLEKÇES b) TESS HAKKINDA GENEL BLGLER 1) Tesisin Adı : 2) Adresi (Mah., Cad, Sok, Numara, lçe, l) : 3) Telefonu : 4) Faksı : 5) Elektronik posta adresi : 6)yeri Vergi Kimlik No : 7) Tesis sahibinin / ortaklarının

Adı, Soyadı : Adresi (Mah, Cad, Sok, Numara, lçe, l) :

Telefonu : Faksı : Elektronik posta adresi : 8) Tesis iletmecisinin

Adı, Soyadı : Adresi (Mah, Cad, Sok, Numara, lçe, l) :

Telefonu : Faksı : Elektronik posta adresi : 9) Bavuru raporunu hazırlayan kii/kuruluun

Adı, Soyadı (veya unvanı) : Adresi (Mah, Cad, Sok, Numara, lçe, l) :

Telefonu : Faksı : Elektronik posta adresi : 10) Dier Bilgiler Tesisin iletmeye açılma muhtemel tarihi : Tesiste çalıacak personelin sayısı ve görevleri : Tesisin çalıma saatleri (günlük, aylık, yıllık) :

Ekipman listesi : Sosyal tesisler (yemekhane, yatakhane, soyunma odası, tuvalet, lavabo, banyo-du, revir ve benzeri) :

c) FAALYETE LKN BLGLER

66


1) Kurulması istenen tesisin insan, hayvan, toprak, bitki, su, hava, iklim, bitki örtüsü ve kültür yapısına temel etkileri verilecektir. 2) Tesisin Yüzölçümü Kapalı alan : ............................ m², Açık alan : ............................ m², Toplam : .............................m². 3) Tesisin Kapasitesi Kurulu Kapasite : ............................kg/saat, kg/gün, ton/yıl, Fiili Kapasite : ............................kg/saat, kg/gün, ton/yıl. 4) Sterilizatörün, mekanik güvenlik (yüksek kabin içi basınç, sıcaklıa dayanıklılık ve benzeri.) ve sterilizasyon performansı açısından uluslar arası kabul edilmi standartlara (ISO, CE ve benzeri) uygunluu. 5) Proses akım eması ve teknolojisi. Tıbbi atıın kabulünden balayarak, her bir ünitede uygulanacak ilemlerin ayrıntılı açıklaması, gerekli ema, formül ve ekiller. 6) Sterilizasyon verimi. 7) Tıbbi atıın temin edilecei yerler 8) Tesiste kullanılacak kimyasal maddelerin isimleri, miktarı (ton/yıl) ve depolama ekilleri 9) Tıbbi atıın ileme alınmadan önce bekletilecei konteynerlerin/depoların özellikleri 10) Sterilizasyon ileminden çıkacak tıbbi atıkların bileimi ve nasıl bertaraf edilecekleri. d) ÇEVRESEL TEDBRLER (16/12/2003 tarihli ve 25318 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Çevresel Etki Deerlendirmesi Yönetmelii’ne tabi olmayan tesisler bu bilgileri temin edecektir.) 1) Su Kirlilii; Tesiste kullanım suyu ve proses suyunun nereden temin edilecei ve su tüketim miktarı Kuyu suyu, ebeke suyu, Dier. Proses suyunda bulunabilecek kirleticiler ve alınacak önlemler, Kullanım suyu ve proses suyunun dearj yerleri, Yamur suyunun toplanmasına ilikin alınan önlemler. 2) Hava Kirlilii; Tesiste kullanılacak yakıt türleri ve miktarları,

67


Tesiste hava kirliliine neden olabilecek ünitelerin isimleri, kapasiteleri ve her bir ünitenin baca sayısı, Toz kaynakları ve alınacak önlemler. 3) Gürültü Kirlilii; Gürültü kaynakları, Alınacak önlemler. 4) Toprak Kirlilii; Toprak kirliliini önlemek amacıyla alınacak tedbirler. 5) Koku Kirlilii; Koku kirliliini önlemek amacıyla alınacak tedbirler. 6) Tesiste Alınan Güvenlik Önlemleri; Yangın, çi Güvenlii, lk yardım, Dier. Bavuru Sahibi Tarih, sim, mza Not: Müracaat dosyasında bulunan tüm evraklar imzalı ve kaeli olacaktır.

68


EK-6

STERLZASYON TESSLERNE LSANS VERLMESNDE STENECEK

BLG VE BELGELER a) Ön Lisans Belgesi, b) Tesisin, projesi ve artnamesine uygun olarak yapıldıını gösterir rapor, c) Tıbbi atıın temin edildii salık kuruluları, bunların adresleri, telefon ve faks numaraları ve sorumlu kiiler, d) Emisyon zin Belgesi, Dearj zin Belgesi, e) Tesise tıbbi atık getiren araçların taıma lisansı belgelerinin örnekleri, f) Tesisten kaynaklanan proses atıklarının türleri, nitelikleri (tehlikeli, tehlikesiz, inert), miktarları ve bu atıkların ne ekilde bertaraf edildikleri, g) Dier Belgeler; 1) GSM Ruhsatı, 2) Vergi Dairesi ve Numarası, 3) yeri Açma ve Çalıma Ruhsatı, 4) Ticaret Sicil Gazetesi Örnei, 5) mza Sirküleri, 6) Kapasite Raporu, 7) Sanayi Sicil Belgesi, 8) letme Belgesi (Çalıma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıından alınmı).

Bavuru Sahibi Tarih, sim, mza Not: Müracaat dosyasında bulunan tüm evraklar imzalı ve kaeli olacaktır.

69


TIBB ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMEL ÜNTE Ç ATIK YÖNETM PLANI

FORMATI I-GENEL BLGLER I.1. ÜNTENN ADI : I.2. ADRES : I.3. TELEFON NUMARASI : I.4. FAKS NUMARASI : II-DAR BLGLER II.1. ÜNTENN BALI OLDUU KURUM: II.2. ÜNTENN TÜRÜ : II.3 YATAK SAYISI : II.4. TIBB ATIKLAR SORUMLUSU :

II.5. TIBB ATIKLAR SORUMLUSUNUN RTBAT TELEFONLARI :

III-ATIK YÖNETM III.1. ATIK MNMZASYONU

III.1.a) Evsel atıkların oluumunun ve miktarının azaltılması amacı ile yapılacak çalımalar III.1.b) Ambalaj atıkların oluumunun ve miktarının azaltılması amacı ile yapılacak çalımalar

70


III.1.c) Tıbbi atıkların oluumunun ve miktarının azaltılması amacı ile yapılan çalımalar III.1.d) Tehlikeli atıkların oluumunun ve miktarının azaltılması amacı ile yapılan çalımalar

III.2. ATIKLARIN KAYNAINDA AYRI TOPLANMASI VE BRKTRLMES

III.2.a) Evsel nitelikli atıkların kaynaında ayrı toplanması, bu amaçla kullanılacak toplama ekipmanları ve özellikleri III.2.b) Ambalaj atıklarının kaynaında ayrı toplanması, bu amaçla kullanılacak toplama ekipmanları ve özellikleri III.2.c) Tıbbi atıkların (kesici-delici atıklar dahil) kaynaında ayrı toplanması, bu amaçla kullanılacak toplama ekipmanları ve özellikleri III.2.d) Tehlikeli atıkların kaynaında ayrı toplanması, bu amaçla kullanılacak toplama ekipmanları ve özellikleri

III.3. ATIKLARIN TAINMASI, TAIMADA KULLANILACAK EKPMAN VE ARAÇLAR

III.3.a) Evsel atıkların taınması, taıma amacıyla kullanılacak araçlar III.3.b) Ambalaj atıklarının taınması, taıma amacıyla kullanılacak araçlar III.3.c) Tıbbi atıkların taınması, taıma amacıyla kullanılacak araçlar

71


III.3.d) Tehlikeli atıkların taınması, taıma amacıyla kullanılacak araçlar

III.4. ATIK TOPLAMA VE BRKTRME

EKPMANLARININ BULUNDUU YERLER, TOPLAMA PROGRAMI VE TAIMA GÜZERGÂHI

III.4.a) Evsel nitelikli atık biriktirme kaplarının bulunduu yerler, toplanma saati ve atık taıma araçlarının izleyecei güzergah III.4.b) Ambalaj atıı biriktirme kaplarının bulunduu yerler, toplanma saati ve atık taıma araçlarının izleyecei güzergah III.4.c) Tıbbi atık biriktirme kaplarının bulunduu yerler, toplanma saati ve atık taıma araçlarının izleyecei güzergah III.4.d) Tehlikeli atık biriktirme kaplarının bulunduu yerler, toplanma saati ve atık taıma araçlarının izleyecei güzergah

III.5. GEÇC DEPOLAMA SSTEMLER

III.5.a) Evsel atık geçici atık deposunun yeri ve özellikleri (20 yatak ve üstü üniteler için) III.5.b) Tıbbi atık geçici atık deposunun yeri ve özellikleri (20 yatak ve üstü üniteler için) III.5.c) Evsel atık geçici depolama konteynerinin bulunduu yerler ve konteynerlerin özellikleri (20 yatak ve altı üniteler için)

72


III.5.d) Tıbbi atık geçici depolama konteynerinin bulunduu yerler ve konteynerlerin özellikleri (20 yatak ve altı üniteler için) III.5.e) Tıbbi atıkların geçici depolama amacıyla götürülecei en yakın geçici depolama yeri (yataksız üniteler ile Yönetmelik EK-1 C’de belirtilen üniteler için)

III.6. TOPLAMA EKPMANLARININ TEMZL

VE DEZENFEKSYONU

III.6.a) Tıbbi atık taıma araçları ile geçici atık depolarının veya konteynerlerinin temizlii ve dezenfeksiyonu amacıyla yapılacak ilemler III.6.b) Dezenfeksiyon amacı ile kullanılacak dezenfektanlar

III.7. KAZA ANINDA ALINACAK ÖNLEMLER

VE YAPILACAK LEMLER III.7.a) Tıbbi atıkların toplanması, ünite içi taınması ve geçici depolanması sırasında oluabilecek yaralanmalarda alınacak önlemler ve yapılacak ilemler III.8.b) Tıbbi atıkların toplanması, ünite içi taınması ve geçici depolanması sırasında oluabilecek dökülme ve yayılmalarda alınacak önlemler ve yapılacak ilemler III.8.c) Tıbbi atıkların toplanması, ünite içi taınması ve geçici depolanması sırasında oluabilecek yaralanmalar, dökülme-yayılma ve

73


dier kazaların bildirilmesi, kayıt altına alınması ve raporlanması

III.8. SORUMLU PERSONEL

III.8.a) Evsel nitelikli atıklar ile ambalaj atıklarının toplanması ve taınmasından sorumlu personel ve görev tanımları III.8.b) Tıbbi atıkların toplanması ve taınmasından sorumlu personel, görev tanımları ve çalıma sırasında kullanılacak özel kıyafetler III.8.c) Geçici atık deposunun/geçici atık depolama konteynerlerinin iletilmesinden sorumlu personel ve görev tanımları

III.9. KAYIT TUTMA VE RAPORLAMA

III.9.a) Oluan tıbbi atık miktarının belirlenmesi ve kayıt altına alınması III.9.b) Kayıt altına alma ve raporlamadan sorumlu personel

74


TIBB ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMEL BELEDYE TIBB ATIK YÖNETM PLANI

FORMATI I- GENEL BLGLER

I.1.BELEDYENN ADI :

I.2.ADRES :

I.3.TELEFON NUMARASI:

I.4.FAKS NUMARASI : I.5.TIBB ATIKLARIN YÖNETMNDEN

SORUMLU K VE RTBAT TELEFONLARI :

II-TIBB ATIK YÖNETM II.1.TIBB ATIK KAYNAKLARI

Belediye sınırları içinde bulunan salık kurulularının isimleri, adresleri, telefon numaraları, yatak sayıları, geçici depolama sistemleri ve tıbbi atık miktarları

75


II.2.TIBB ATIKLARIN TAINMASI

II.2.a) Tıbbi atıkların toplanması ve taınmasında kullanılacak ekipmanlar ve araçlar ile plaka numaraları, kapasiteleri ve lisans numaraları II.2.b) Tıbbi atık toplama programı, salık kurulularının atıklarının alınacaı günler ve saatler ile tıbbi atık taıma araçlarının izleyecei güzergah II.2.c) Tıbbi atıkların toplanması ve taınması ile görevli personelin isimleri ve görev tanımları ile çalıma sırasında giyecekleri özel kıyafetin tanımı

II.3.TIBB ATIKLARIN BERTARAFI II.3.a)Tıbbi atık bertaraf tesisinin bulunduu yer II.3.b)Bertaraf amacıyla uygulanacak yöntemler, bertaraf prosesinin ana hatları, bertaraf tesisi için alınan lisansın tarihi ve numarası II.3.c)Tıbbi atık bertaraf tesisinde görevli personelin isimleri ve görev tanımları II.3.d)Tıbbi atıkların dıında kalan evsel nitelikli atıklar ile tehlikeli atıkların toplanması, taınması ve bertarafı ile ilgili olarak yapılacak çalımalar ve alınacak tedbirler II.3.e)Acil durumlarda alınacak önlemler ve yapılacak ilemler

76


II.4.TAIMA EKPMANLARININ TEMZL VE DEZENFEKSYONU

II.4.a) Tıbbi atık taıma araçları ile dier ekipmanların temizlii ve dezenfeksiyonu amacı ile yapılacak ilemler II.4.b) Dezenfeksiyon amacı ile kullanılacak dezenfektanlar

II.5.KAZA ANINDA ALINACAK ÖNLEMLER VE YAPILACAK LEMLER

II.5.a)Tıbbi atıkların taınması ve bertarafı sırasında oluabilecek yaralanmalarda alınacak önlemler ve yapılacak ilemler II.5.b)Tıbbi atıkların taınması ve bertarafı sırasında oluabilecek dökülme-yayılma ve dier kazalarda alınacak önlemler ve yapılacak ilemler II.5.c)Tıbbi atıkların taınması ve bertarafı sırasında oluabilecek yaralanma, dökülme-yayılma ve dier kazaların bildirilmesi, kayıt altına alınması ve raporlanması

II.6.KAYIT TUTMA VE RAPORLAMA Toplanan, taınan ve bertaraf edilen tıbbi atık miktarının kayıt altına alınması ve raporlanması için yapılacak çalımalar ile bu ilemlerden sorumlu personel

Documents

GÜVENLİ TIBBİ ATIK YÖNETİMİcygm.gov.tr/CYGM/Files/yayinlar/kitap/tibbiatikklavuz.pdf · 2010-03-19 · Mikrobiyolojik laboratuvar atıklarını, Kan, kan ürünleri ve bunlarla