Historia do mundo contemporáneo€¦ · Páxina 1 de 29 Dirección Xeral de Educación, Formación Profesional e Innovación Educativa Guía didáctica do alumnado de bacharelato

Páxina 1 de 29

Dirección Xeral de Educación, Formación Profesional e Innovación Educativa

Guía didáctica do alumnado de bacharelato semipresencial

Historia do mundo contemporáneo

Ensinanza Bacharelato a distancia semipresencial

Tipo de documento Guía do alumnado

Curso 1º

Materias Modalidade

Nome da materia Historia do mundo contemporáneo

Autor/a ou autores: Alfonso Rodríguez González

Páxina 2 de 29

Índice

1. Introdución........................................ .........................................................................6

A materia: liñas xerais ........................................................................................................................6 Libro de texto ......................................................................................................................................6 Contidos do curso...............................................................................................................................6

I. Transformacións de base no século XIX. ................................................................................................6 II. Tensións e conflitos na primeira metade do século XX..........................................................................6 III. O mundo actual......................................................................................................................................7

Distribución temporal das unidades....................................................................................................7 1ºTrimestre..................................................................................................................................................7 2º Trimestre.................................................................................................................................................7 3º Trimestre.................................................................................................................................................8

Metodoloxía de estudo .......................................................................................................................8 Lecturas recomendadas .....................................................................................................................9

2. Unidade 1 .......................................... .......................................................................10 Criterios de avaliación ......................................................................................................................10 Suxestións para o estudo .................................................................................................................10 Actividades de autoavaliación ..........................................................................................................10 Actividades de titoría ........................................................................................................................10


4. Unidade 3 .......................................... .......................................................................12 Criterios de avaliación ......................................................................................................................12 Actividades de autoavaliación ..........................................................................................................12 Actividades de titoría ........................................................................................................................12





Páxina 3 de 29


10. Unidade 9 .......................................... .......................................................................18

Criterios de avaliación ......................................................................................................................18 Actividades de autoavaliación ..........................................................................................................18 Actividades de titoría ........................................................................................................................18

11. Unidade 10 ......................................... ......................................................................19 Criterios de avaliación ......................................................................................................................19 Suxestións para o estudo .................................................................................................................19 Actividades de autoavaliación ..........................................................................................................19 Actividades de titoría ........................................................................................................................19


13. Unidade 12 ......................................... ......................................................................21

Criterios de avaliación ......................................................................................................................21 Actividades de autoavaliación ..........................................................................................................21 Actividades de titoría ........................................................................................................................21




17. Solucións ás actividades de autoavaliación........ ................................................25 Unidade 1 .........................................................................................................................................25 Unidade 2 .........................................................................................................................................25 Unidade 3 .........................................................................................................................................25 Unidade 4 .........................................................................................................................................26 Unidade 5 .........................................................................................................................................26 Unidade 6 .........................................................................................................................................27 Unidade 7 .........................................................................................................................................27 Unidade 8 .........................................................................................................................................27 Unidade 9 .........................................................................................................................................28

Páxina 4 de 29

Unidade 10 .......................................................................................................................................28 Unidade 11 .......................................................................................................................................29 Unidade 12 .......................................................................................................................................29 Unidade 13 .......................................................................................................................................29 Unidade 14 .......................................................................................................................................29 Unidade 15 .......................................................................................................................................29

Páxina 5 de 29

Páxina 6 de 29

1. Introdución A materia: liñas xerais

A finalidade do bacharelato é proporcionar aos alumnos unha educación e formación integral, intelectual e humana, así como os coñecementos e habilidades que lles permita desempeñar as súas funcións sociais e laborais con responsabilidade e competencia. Así mesmo, capacitaraos para acceder á formación profesional de grao superior e aos estudos universitarios.

Libro de texto

Historia do Mundo Contemporáneo, Ramón Villares e Eduardo Bahamonde, Editorial Santillana, Madrid, ISBN

Contidos do curso

A continuación especifícanse os contidos que se van traballar ao longo do curso:

I. Transformacións de base no século XIX.

1.O Antigo Réxime. Economía agraria e capitalismo comercial. A sociedade estamental e o ascenso da burguesía. Monarquía absoluta e parlamentarismo. A Ilustración. Pensa-mento político e económico.

2.A revolución industrial. Innovacións técnicas e progreso científico. A revolución agraria e a revolución dos transportes. O tránsito ao réxime demográfico moderno. A revo-lución industrial, a fábrica e a nova organización do traballo e a súa difusión: o modelo in-glés.

3. Liberalismo, nacionalismo e romanticismo. A independencia das colonias america-nas. O nacemento de EE.UU. A Revolución Francesa: etapas. O Imperio napoleónico. O sistema da Restauración: o Congreso de Viena. As revolucións liberais: 1830 e 1848. O nacionalismo. As unificacións de Italia e de Alemaña. A Europa romántica.

4. Cambios e movementos sociais. Os problemas sociais da industrialización. As novas sociedades de clases. A orixe do movemento obreiro. Sindicalismo, socialismo e anar-quismo. A Primeira e a Segunda Internacional.

5. As grandes potencias europeas. A Inglaterra vitoriana. A Francia da III República e o II Imperio. A Alemaña de Bismarck. O Imperio Austrohúngaro e o Imperio Ruso. As rela-cións internacionais no último terzo do século XIX.

6.A dominación europea do mundo. A segunda revolución industrial e o gran capita-lismo. As formas de presenza europea: emigración, expedicións e colonialismo. A expan-sión colonial das potencias industriais. A repartición de África. As grandes potencias ex-traeuropeas: EE.UU. e Xapón.

II. Tensións e conflitos na primeira metade do século XX.

7. A Primeira Guerra Mundial e a organización da paz. O camiño cara á guerra. A polí-tica de alianzas. O estalido e o desenvolvemento do conflito. A Paz de París. O novo mapa de Europa. As consecuencias da guerra. A Sociedade de Nacións e as relacións internacio-nais no período de entreguerras.

8. A Revolución rusa. Antecedentes. A revolución de 1905. O desenvolvemento das re-

Páxina 7 de 29

volucións de 1917. As repercusións internacionais da Revolución rusa. A construción da URSS.

9. A economía no período de entreguerras. Os anos vinte. A crise de 1929. A Gran De-presión dos anos trinta e as súas consecuencias. As respostas á crise. O «New Deal».

10. As democracias e o ascenso dos totalitarismos. Avance e crise da democracia. A República de Weimar. Os totalitarismos: o fascismo e o nacionalsocialismo. Viraxes cara á guerra.

11. A Segunda Guerra Mundial e as súas consecuencias. Estalido e desenvolvemento e xeneralización do conflito. O deseño da nova orde mundial. A ONU.

III. O mundo actual.

12. A guerra fría e a política de bloques. A formación dos dous bloques. O movemento dos non-aliñados. A guerra fría. Conflitos, crises e coexistencia. A carreira de armamen-tos.

13. A descolonización. A rebelión de Asia. A independencia de África. Movementos revolucionarios en América Latina. A cuestión do Próximo Oriente. A creación do Estado de Israel. O mundo islámico.

14. O mundo comunista. A URSS. Do estancamento á perestroika. As «democracias populares» até a caída do «muro de Berlín». Situación actual da Europa do Leste. China: do maoísmo á actualidade.

15. O mundo capitalista. As democracias occidentais e o estado do benestar. Os EE.UU. e a nova orde mundial. Xapón e as novas potencias industriais do Sueste asiático. A construción de Europa. A Unión Europea. Iberoamérica no século XX. Relacións Norte Sur.

Distribución temporal das unidades

A continuación establécese a temporalización das unidades didácticas que compoñen

esta programación:

1ºTrimestre

1-O Antigo Réxime.

2-A revolución industrial.

3-Os EE.UU.

4-A industrialización.

5-As grandes potencias europeas.

6-A segunda revolución industrial.

2º Trimestre

7-A Primeira Guerra Mundial.

8-A Revolución rusa.

9-O período de entreguerras.

10-Os totalitarismos.

Páxina 8 de 29

11-A Segunda Guerra Mundial.

3º Trimestre

12-A guerra fría.

13-O mundo islámico.

14-O mundo comunista.

15-O mundo capitalista.

Metodoloxía de estudo

Os métodos pedagóxicos adaptaranse ás características dos alumnos, favorecerán a ca-

pacidade de aprender por se mesmos e para traballar en equipo promovendo a creatividade

e o dinamismo, e integrarán os recursos das tecnoloxías da información e das comunica-

cións na aprendizaxe.

A intervención educativa debe ter como obxectivo prioritario o posibilitar que os alum-

nos realicen aprendizaxes significativas por si sos, é dicir, que sexan capaces de aprender a

aprender. Por tanto, hai que prestar especial atención á adquisición de estratexias cogniti-

vas de planificación e regulación da propia actividade de aprendizaxe.

Aprender significativamente supón modificar os esquemas de coñecemento que o alumna-

do posúe.

A aprendizaxe significativa supón unha intensa actividade por parte do alumno.

Esta actividade consiste en establecer relacións ricas entre o novo coñecemento e os es-

quemas de coñecemento xa existentes. A interacción profesor alumno é o que facilita a

construción de coñecemento por parte do alumno.

Os obxectivos de etapa do bacharelato reflicten a preocupación polo tratamento das en-

sinanzas transversais. Así, en enunciados como:

- Analizar e valorar criticamente as realidades do mundo contemporáneo e os an-

tecedentes e factores que inflúen nel.

- Participar de forma solidaria no desenvolvemento e mellora da súa contorno

social.

- Consolidar unha madurez persoal, social e moral que lles permita actuar de

forma responsable e autónoma.

Apréciase a relación coa educación en valores, é dicir coa educación moral, cívica e pa-

ra a paz, ambiental, do consumidor, etc. Estes obxectivos deben implicar á totalidade das

materias.

Páxina 9 de 29

Lecturas recomendadas

– H. G. Koenigsberger, Historia de Europa. El mundo moderno, 1500-1789, Crítica. Barcelona, 1991.

– José Ocaiz Braña, Historia sencilla del pensamiento político, RIAP. Madrid, 1987. – Pierre León, Historia económica y social del mundo, tomo 3, Encuentro, Madrid, 1984.

– Miguel Artola, Enciclopedia de historia de España, Alianza, Madrid, 1988, – Eberhard Schimit, Introducción a la historia de la Revolución francesa, Cátedra, Madrid, 1980,

– Valerio Castronovo, La revolución industrial, Oikos-Tau, Barcelona, 1989, – Javier Paredes Alonso, La España liberal del siglo XIX, Anaya, Madrid, 1989, – Ana Clara Guerrero Latorre, Historia económica y social moderna y contemporánea de España, UNED, Madrid, 1993,

– E, J, Hobsbawm, Naciones y nacionalismos desde 1780, Crítica, Barcelona, 1991, – M, D, Vaquero Casares, M, Mata, El siglo XIX, Imago, Santillana, Madrid, 1986, – David K, Fieldhouse, Imperios coloniales desde el siglo XVIII, Siglo XXI, Madrid, 1984,

– Pierre Renouvin, La primera guerra mundial, Oikos-Tau, Barcelona, 1983, – René Rémond, Introducción a la historia de nuestro tiempo, El siglo XX, Vinces Vi-ves, Barcelona, 1980,

– José Morilla Ortiz, La crisis económica de 1929, Pirámide, Madrid, 1984, – Martín Malia, Comprender la Revolución rusa, Rialp, Madrid, 1990, – Stanley G, Payne, El fascismo, Alianza, Madrid, 1982, – Giuseppe Mammarella, Historia de Europa contemporánea 1945-1990, Ariel, Barce-lona, 1990,

– Jean Luis Miége, Expansión europea y descolonización, De 1870 a nuestros días, Labor, Barcelona, 1975,

– Mateo Madridejos, Colonialismo y neocolonialismo, Salvat, Barcelona, 1975, – José U, Martínez Carreras, La independencia de África, Cuadernos Historia 16, Ma-drid, 1985,

Páxina 10 de 29

2. Unidade 1 Criterios de avaliación

� Definir o concepto de Antigo Réxime.

� Recoñecer a organización das sociedades preindustriais.

� Identificar os distintos estamentos da sociedade do Antigo Réxime.

� Recoñecer a forma máis común do Antigo Réxime: a monarquía absoluta.

� Definir a Ilustración (correntes e pensamento) e o Despotismo Ilustrado.

� Identificar os diferentes tipos de pensamento da Ilustración.

Suxestións para o estudo

� Desenvolver TIB.

� Recoñecer as claves da unidade ao principio de cada tema.

� Ler os documentos número 26 ao 30 (páxinas 35 a 37 do libro de texto).

Actividades de autoavaliación

� Como definiría o Antigo Réxime?

� Como define o texto a nobreza? E o Terceiro Estado?

� Que é o Despotismo Ilustrado?

� Cre que as desamortizacións reduciron o poder do clero católico?

� Que é o Racionalismo ilustrado? Por que se coñece a época da Ilustración como o Sé-culo das Luces?

� Pódese deducir do documento 18 o carácter ilustrado de Jovellanos? Por que?

� Por que o mercantilismo lle concedía tanta importancia ás actividades comerciais dunha nación?

� Que principios fundamentais da economía capitalista estableceu Adam Smith n’A ri-queza das nacións?

Actividades de titoría

� Iniciar o alumnado nas técnicas de comentario de textos, gráficos e mapas.

� Proporcionarlle un vocabulario básico de consulta de termos relacionados co tema.

� Responder as dúbidas xurdidas no estudo do mesmo.

Páxina 11 de 29


� Identificar as transformacións agrarias e os seus cambios principais.

� Definir o termo Revolución industrial.

� Analizar a primacía de Gran Bretaña nesta época.

� Recoñecer o termo “first comers”.

� Analizar a situación dos espazos non europeos nesta etapa histórica: EEUU e o Xapón.

� Coñecer o proceso de transición cara a un sistema demográfico moderno.


� Elaborar esquemas ou guións.

� Aplicar a metodoloxía EPL2R (explorar, preguntar, ler, repasar, recitar).


� Concepto de Revolución Industrial.

� Que fenómenos históricos favoreceron a revolución Meiji?

� Explique o significado dos seguintes conceptos: taylorismo, fordismo, trust e holding.


� Traballar co alumnado nas técnicas de comentario de textos, e realización e comentario de gráficos e mapas.


� Responder as dúbidas xurdidas do estudo do mesmo.

Páxina 12 de 29


� Definir o concepto de Revolución.

� Analizar a Revolución americana: a Declaración de Virxinia.

� Identificar e analizar as causas da Revolución Francesa

� Interpretar o novo mapa europeo das revolucións e da restauración.

� Coñecer os principios básicos do liberalismo político

� Definir o Romanticismo.

� Analizar a diversidade do nacionalismo.


� Que se entende por Revolución?

� Cales eran as Trece Colonias?

� Que características definen a Europa da Restauración?

� Baixo que supostos se organizou a política internacional europea tras o Congreso de Viena?

� Que principios definen o liberalismo político?

� Existe algunha relación entre romanticismo e nacionalismo?

� A que corrente do nacionalismo corresponden os documentos 27 e 28 do libro de tex-to?





Páxina 13 de 29


� Describir os cambios sociais que transforman os estamentos en clases.

� Analizar as características das clases traballadoras.

� Coñecer as doutrinas sociais e as formas de pensamento da época.

� Recoñecer as primeiras accións colectivas en defensa dos traballadores: sindicatos e partidos obreiros.

� Analizar a evolución educativa e cultural desta época.


� Como definiría o concepto de clase social?

� Que é o proletariado?

� Que é, segundo Marx, a ditadura do proletariado?





Páxina 14 de 29

6. Unidade 5

Criterios de avaliación

� Analizar a nova política internacional da Europa da segunda metade do século XIX.

� Identificar e describir os imperios autoritarios.

� Recoñecer as características dos réximes liberais.

� Interpretar as causas da Terceira República francesa.


� Por que foi necesario establecer sistemas de alianzas a fins do século XIX?

� Que trazos compartían os tres grandes imperios da Europa Central e Oriental do século XIX?

� Que facilitou en EEUU a evolución cara a unha política de carácter democrático?

� Lea e observe o documento 20 do libro de texto. Como cre que o affaire Dreyfus reper-cutiu na opinión pública?

� Que trazos marcaron o tránsito do liberalismo á democracia?





Páxina 15 de 29


� Analizar as fases da expansión europea na segunda metade do século XIX e primeiros anos do século XX.

� Recoñecer as zonas de expansión territorial.

� Describir a organización dos imperios coloniais.





� En que se diferencia o colonialismo do século XVI do imperialismo do XIX?

� Que función cumpriu o ferrocarril transiberiano na expansión rusa?

� Por que se estableceu en 1876 un control dual francobritánico en Exipto?

� Que diferenzas hai entre protectorado, asimilación e asociación?





Páxina 16 de 29


� Describir o proceso de tránsito da Realpolitik á Weltpolitik.

� Analizar as causas do estoupido da Primeira Guerra Mundial e as súas fases.

� Describir o contido dos Tratados de Paz.


� Desenvolver TIB.

� Recoñecer as claves da unidade ao principio de cada tema.

� Ler os documentos número 26 ao 30 (páxinas 35 a 37 do libro de texto).


� Que significan os termos Realpolitik e Weltpolitik?

� Que causou o comezo da Gran Guerra?

� Que tratados de paz se asinaron cos países vencidos?





Páxina 17 de 29


� Analizar os trazos e feitos fundamentais da Revolución rusa: 1905/1917.

� Describir o proceso de construción da Unión Soviética.

� Interpretar a época da NEP.

� Describir os trazos fundamentais da política desenvolvida por Stalin.


� Por que se desencadeou a revolución rusa en 1905?

� Que foi a Revolución de Outubro?

� Que supuxo o Tratado de Brest-Litovsk?

� Que foi o Comunismo de Guerra?

� Que foi a NEP?

� En que consistiu a práctica do terror?





Páxina 18 de 29


� Coñecer os efectos da Primeira Guerra Mundial.

� Analizar os límites da expansión económica da década de 1920.

� Recoñecer os efectos do proteccionismo.

� Analizar o Crac de 1929.

� Interpretar as respostas á crise.

� Coñecer as melloras producidas na época nas condicións de vida e no estatus social da muller.

� Analizar o desenvolvemento dos medios de comunicación de masas na época.


� De que formas trastornou a guerra as economías nacionais?

� Cales foron as causas da desorde monetaria da década 1920-29?

� Interprete o gráfico da páxina 211 do libro de texto: grupos socias que predominan en EEUU.

� Que foi o Crac de 1929?

� Que se entende por New Deal?

� As mulleres de principios do século XX, tiñan dereitos políticos?





Páxina 19 de 29


� Describir a crise das democracias occidentais nestas décadas do século XX.

� Analizar os trazos fundamentais das democracias occidentais na época (1920-1939).

� Desenvolver as diferentes interpretacións do fascismo e do nazismo.


Utilizar o libro de texto como guía didáctica.


� Que significa o termo fascismo?

� Cáles son as características principais dos réximes fascistas?

� Que tres tipos de interpretacións se teñen dado para explicar a aparición dos fascismos?


� Traballar co alumnado nas técnicas de comentario de textos, e realización e comentario de gráficos e mapas (ver páxinas 246 e 247 do libro de texto).



Páxina 20 de 29


� Analizar a crise da seguridade colectiva nos anos previos á Segunda Guerra Mundial.

� Describir o pacto xermanosoviético.

� Interpretar o ascenso do militarismo xaponés.

� Recoñecer as fases do conflito.

� Analizar as consecuencias da guerra.





� Que resolucións se aprobaron no Pacto de Locarno?

� Como influíu a Guerra Civil Española na política europea?

� Analice o mapa da páxina 255 do libro de texto. A que países lles afectou o expansio-nismo alemán?





Páxina 21 de 29


� Identificar o concepto de “Guerra Fría”.

� Describir as fases da Guerra Fría.

� Analizar a consolidación dos bloques.

� Recoñecer o concepto de Non aliñación.

� Identificar a causas da coexistencia pacífica e da nova Guerra Fría.


� Que se entende por Guerra Fría?

� Que foi a Conferencia de Bandung?

� Que supuxo para a Unión Soviética o ascenso de Gorbachov ao poder?





Páxina 22 de 29


� Analizar e interpretar as ideoloxías de liberación nacional.

� Interpretar os trazos fundamentais da situación do mundo na posguerra e do bipolaris-mo.

� Analizar o fenómeno da descolonización en Asia e en África.

� Coñecer o porqué da creación do Estado de Israel.





� Que tipos de ideoloxías foron a base dos movementos de liberalización nacional?

� Cales eran os dous grandes partidos indios antes da partición e da independencia?

� Como foi o proceso que levou á creación do Estado de Israel?





Páxina 23 de 29


� Analizar os trazos fundamentais do mundo comunista.

� Describir a imaxe da URSS.

� Interpretar o fenómeno da Desestalinización na URSS.

� Analizar os feitos fundamentais da etapa de Gorbachov e da Perestroika.

� Describir os trazos fundamentais da China de Mao.



� Aplicar a metodoloxía do EPL2R (explorar, preguntar, ler, repasar, recitar).


� Cando se produciu a conquista do poder polos comunistas nos países da Europa orien-tal?

� Como se chamou a política reformista iniciada por Gorbachov?

� Que foi a Revolución Cultural en China?





Páxina 24 de 29


� Identificar as características fundamentais do Plan Marshall.

� Analizar o milagre económico xaponés e a do xigante EEUU.

� Analizar as causas da crise dos 70 e a recuperación dos 80.

� Describir as fases da política de posguerra.

� Interpretar a evolución política dos EEUU nesta época.

� Recoñecer o proceso da Unión Europea, desde a creación da CEE á Europa de Maas-tricht.


- Utilizar as TIB.

- Utilizar o libro de texto como guía didáctica.


� Cales foron os compoñentes do desenvolvemento económico xaponés?

� Cal foi a principal causa do estoupido da crise de 1973?

� Como influíu a revolución cubana no resto do continente?

� Cando se aprobou a Acta Única Europea?

� Cando se fundou a Unión Europea?





Páxina 25 de 29

17. Solucións ás actividades de autoavaliación Unidade 1

– Foi cuñado polos revolucionarios franceses para definir dunha forma negativa a na-tureza da sociedade anterior á Revolución Francesa e á revolución industrial.

– Nobreza: era unha minoría social que obedecía a unha serie de regras fixas, gober-nábase de acordo con determinados usos invariables e impoñía ideas comúns a todos os seus membros. Terceiro estado: todo home que non fose nobre ou sacerdote for-maba parte do terceiro estado.

– Baseábase na difusión de ideas ilustradas e racionais, pero levábase á práctica de forma despótica, segundo o principio de “todo para o pobo, pero sen o pobo”.

– Si, xa que os bens e terras amortizadas da Igrexa ata o momento non podían ser ob-xecto de compra ou venda, agora si.

– Unha crítica severa dos dogmas establecidos pola relixión e cun distanciamento das prácticas relixiosas. Pois é a luz da razón a que se proxecta sobre as sombras da Te-rra ou, como expresou Kant, “é a fase histórica na que o ser humano alcanza, ao atreverse a pensar, a súa maioría de idade e a autonomía da razón”.

– Si, xa que fomenta a difusión de novidades científicas e filosóficas e a creación de fábricas e escolas onde plasmar esas teorías.

– Porque entendía que se a riqueza dun país residía na cantidade de metais preciosos atesourados dentro das súas fronteiras, para acumulalo era necesario fomentar as ex-portacións e reducir as importacións.

– Liberdade nas relacións comerciais, organización do traballo de forma especializada e complementaria, defensa da propiedade privada...

Unidade 2

– Gran aceleración económica, acompañada dunha gran transformación da organiza-ción da produción e da estrutura da sociedade.

– Houbo un proceso de industrialización en Xapón, que combinou a permanencia das tradicións coa incorporación de influencias e tecnoloxía occidentais.

– Fordismo= desenvolvemento da fabricación industrial en cadeas de montaxe ideado por Henry Ford. – Taylorismo= xestión científica dunha empresa, consistente na aplicación de procedementos mecánicos aos procesos de fabricación, o illamento do traballador e a imposición dun salario proporcional ao traballo.-Trust= unión de em-presas distintas baixo unha mesma dirección central coa finalidade de exercer un control das ventas e a comercialización dos produtos. -Holding= unha compañía que controla as actividades doutras mediante a propiedade de todas ou dunha parte signi-ficativa das súas accións; implica prácticas monopolistas de control do mercado.

Unidade 3

– Revolución é o cambio ou transformación radical e profunda respecto ao pasado in-mediato. Pódese producir en varios ámbitos ao mesmo tempo, tales como económi-

Páxina 26 de 29

cos, culturais, relixiosos, políticos, sociais, militares, etc. Os cambios revoluciona-rios han de percibirse como súbitos e violentos, como unha ruptura da orde estable-cida ou unha descontinuidade evidente co estado anterior das cousas, que afecte de forma decisiva ás estruturas.

– Xeorxia, Carolina do norte e do sur, Virxinia, Maryland, Delaware, Nova Jersey, Pensilvania, Nova York, Connecticut, Rhode Island, Massachusetts e Novo Hamps-hire. Diversos incidentes, como o Motín do Té de Boston (1773), fomentaron a toma de conciencia das colonias sobre a necesidade da independencia.

– A volta das antigas monarquías, a supresión das constitucións liberais e a imposición de réximes políticos autoritarios.

– Baixo o principio do lexitimismo, a capacidade de intervención e o sistema de alian-zas.

– A defensa da igualdade xurídica de todos os cidadáns ante a lei, da liberdade indivi-dual, a lexitimidade do poder político que está baseada na vontade xeral e a división de poderes.

– Si, xa que unha das principais achegas do romanticismo foi a difusión de valores e actitudes que se agruparon baixo a ideoloxía do nacionalismo.

– O primeiro a un nacionalismo voluntarista ou liberal, baseado na vontade do indivi-duo. O segundo ao nacionalismo orgánico, que se establece a través do concepto de pobo.

Unidade 4

– Os individuos pertencentes a unha clase defínense pola súa posición económica co-mún, pero tamén por outros factores como: a cultura, etc. O conxunto das clases so-ciais e as súas relacións, forman un sistema que é típico das sociedades industriais modernas. Neste tipo de sociedade recoñécese unha maior mobilidade social que noutros sistemas. É dicir, todos os individuos teñen a posibilidade de escalar ou as-cender na súa posición social polo seu mérito ou outro factor. A consecuencia é a ruptura coas organizacións en estamentos, onde cada persoa está situada segundo a tradición nun estrato específico, normalmente para toda a vida.

– A variedade de traballadores industriais ou de servizos, que teñen como denomina-dor común a condición de seren asalariados.

– Un dos puntos fundamentais da doutrina marxista. Cando o proletariado acceda ao poder suprimirá a propiedade privada e substituiraa pola propiedade colectiva en to-dos os sectores económicos. Marx postula a necesidade dunha revolución na cal o proletariado se estableza como clase dominante, para disolverse paulatinamente co-mo tal, na transición cara a unha sociedade sen clases. A ditadura do proletariado se-ría a etapa inmediatamente posterior á toma do poder por parte da clase obreira, na que se crea un Estado obreiro, o cal, como todo estado, sería unha ditadura dunha clase sobre outra (neste caso, das clases traballadoras sobre a burguesía).

–

Unidade 5

– Para solucionar as tensións nas rexións europeas e nos territorios coloniais das gran-des potencias.

– Estaban gobernados por monarcas de carácter autoritario; o exército tiña moito peso e a diversidade étnica e cultural era moi elevada.

– A tradición ideolóxica anglosaxona e o non ter que se enfrontar á destrución dunha sociedade de Antigo Réxime.

Páxina 27 de 29

– Fomentou un debate público e unha forte corrente antisemita, alentada pola dereita, así como un debate sobre a unidade do exército, a lealdade á patria, etc.

– A progresiva ampliación do dereito de voto, a aparición dos primeiros partidos polí-ticos de masas.

Unidade 6

– O colonialismo é a influencia ou a dominación dun país por outro máis poderoso dunha forma violenta, a través dunha invasión militar, ou sutil, sen que interveña a forza. Esta dominación pode ser política, militar, informativa, cultural, económica ou étnica. No século XV, a expansión europea deu lugar a colonias similares ás ro-manas, gregas, etc. en continentes como América, Asia, Oceanía, prolongándose nos séculos XVI, XVII e XVIII. Pero no uso estrito do termo, o colonialismo a gran es-cala comezou cara ao século XIX, cando Europa iniciou un proceso de expansión económica e colonización económica (denominado expansión capitalista) en case todo o mundo.

O imperialismo pódese entender como o dominio que exercen as nacións máis pode-rosas sobre outras máis débiles. Pero xeralmente denomínase imperialismo o proceso de expansión económica que tivo lugar en Europa a mediados do século XIX, sobre todo a partir de 1870, e que foi coñecido como imperialismo librecambista. Durante este período, moitos países europeos, especialmente Gran Bretaña, estendéronse, primeiro de forma non oficial e máis tarde anexionando territorios e formando colo-nias en África, Asia e o Pacífico. Esta expansión foi consecuencia da procura fóra de Europa de mercados e materias primas para a revolución industrial e deuse ata o co-mezo da Primeira Guerra Mundial, en 1914 e os seus vestixios permaneceron ata a descolonización, nos anos 60.

– Un factor fundamental no proceso de colonización, porque integrou toda Siberia central e oriental na Rusia europea.

– Porque era un lugar estratéxico de paso cara á India a través do Canal de Suez (1876).

– No primeiro as autoridades políticas locais aceptaban manter un goberno baixo a tu-tela dunha potencia estranxeira. No segundo, a anexión da colonia e a súa integra-ción na administración metropolitana como parte da mesma era completa. E a aso-ciación da colonia á metrópole permitía establecer un goberno indirecto.

Unidade 7

– O primeiro fai referencia a política exterior a través dun sistema de alianzas. O se-gundo refírese a unha política mundial de repartición de colonias e áreas de influen-cia.

– Dous feitos desencadearon a guerra: o ultimato de Austria a Serbia e a mobilización xeral decretada por Rusia en defensa de Serbia. Todo iso despois do asasinato do ar-quiduque Francisco Fernando en Saraxevo.

– O de Versalles, Saint-Germain, Trianón, Neuilly e Sèvres.

Unidade 8

– O 22 de xaneiro de 1905 (9 de xaneiro do calendario xuliano), día coñecido como “Domingo Sanguento”, houbo unha marcha pacífica de protesta en San Petersburgo. O obxectivo da marcha era entregar ao tsar unha petición de melloras laborais, e formábana familias traballadoras enteiras. Ía encabezada por un sacerdote, e non respondía a ningunha consigna política: era fundamentalmente obreira e campesiña.

Páxina 28 de 29

Foi salvaxemente esmagada por soldados de infantería e tropas cosacas, apostados fronte ao Palacio de Inverno, e cobrouse un gran número de vítimas. A sanguenta represión provocou unha onda de protestas en toda Rusia.

– A revolución bolchevique que se pronunciou a prol da insurrección armada. – A retirada de Rusia da guerra mundial proposta por Lenin. – A nacionalización da industria e a prematura socialización do campo, e o incremento da centralización política.

– A Nova Política Económica, que desenvolveu un sistema mixto en que converxían elementos capitalistas e socialistas.

– No desprazamento das elites políticas e na eliminación física dos adversarios, así como os grandes desprazamentos de poboación e reclusión en campos de interna-mento.

Unidade 9

– Maior control dos prezos e da asignación dos recursos por parte dos gobernos, maior peso da industria pesada e perturbación do sistema financeiro.

– A crise do patrón ouro e a ausencia dun sistema monetario internacional. – Predominaba a clase media (confort e consumo). – O Crack do 29, tamén coñecido como a Crise do 1929 ou o Gran Crack, foi a máis devastadora caída do mercado de valores na historia da bolsa en Estados Unidos. Con el iniciouse un longo período de depresión económica que empeza no denomi-nado Outubro negro de 1929, froito dunha especulación galopante en EEUU.

– Unha resposta á crise, cun conxunto de medidas económicas que entraron en vigor EEUU co ascenso á presidencia de Roosevelt, e que supoñían grandes inversións públicas que favorecían a creación de emprego.

– Poucos, xa que o proceso de igualación de dereitos estivo salpicado de protestas e de conflitos. Por exemplo, en España as mulleres non conseguiron o dereito ao voto ata a Segunda República (1931).

Unidade 10

– É un termo controvertido, aínda que baixo a súa denominación englóbanse move-mentos políticos antiliberais. O fascismo é unha ideoloxía e un movemento político que xurdiu na Europa de entreguerras (1918-1939).

O termo provén do italiano fascio (feixe?). O proxecto político do fascismo é instau-rar un corporativismo estatal totalitario e unha economía dirixista. A súa base inte-lectual expón unha submisión da razón á vontade e á acción, un nacionalismo forte-mente identitario con compoñentes vitimistas, un compoñente social interclasista, e unha negación a situarse no espectro político (esquerdas ou dereitas), o que non im-pide que habitualmente a historiografía e a ciencia política sitúen o fascismo na ex-trema dereita.

– Ideoloxía de carácter globalizador, submisión do individuo ao Estado, existencia dun partido único, eliminación da oposición, monopolio dos mass media, control centra-lizado da economía e modificación dos valores nacionais.

– A necesidade do gran capital de recorrer á ditadura política, un modo de acceder á modernización e a contradición de coexistencias dicotómicas.

Páxina 29 de 29

Unidade 11

– Manter o statu quo territorial establecido polo Tratado de Versalles. – Mostrou a debilidade das democracias europeas coa súa política de pacificación e non intervención.

– A Austria, os Sudetes, Renania e Bohemia-Moravia.

Unidade 12

– Designa as relacións internacionais entre 1945 e 1989. Trátase dunha situación de tensión continua que emerxe con forza e que enfrontou os EEUU e a URSS, para despois estenderse a todo o planeta.

– Reuníronse 23 países asiáticos e 6 africanos, case todos acabados de independizar e supuxo o xurdimento dunha plataforma de influencia política para contribuír á igualdade entre os pobos e a sosteren as loitas de liberación nacional.

– O punto de inflexión decisivo no curso da Guerra Fría, ademais das reformas inter-nas na URSS.

Unidade 13

– A defensa dos valores autóctonos, a difusión do comunismo, a influencia das ideo-loxías de carácter tradicional e o papel das elites locais.

– O Partido do Congreso (de Gandhi e Nehru) e a Liga Musulmá (Jinnah). – A ONU en 1947 propuxo a partición de Palestina en dous estados, mentres que a ci-dade de Xerusalén sería un espazo internacional.

Unidade 14

– Os países europeos ocupados pola URSS tras a Segunda Guerra Mundial quedaron baixo a influencia soviética e instaurouse neles réximes de carácter comunista.

– A Perestroika. – Foi unha campaña de masas na República Popular China organizada polo líder do Partido Comunista Mao Zedong a partir de 1966, e dirixida contra altos cargos do partido e intelectuais aos que Mao e os seus seguidores acusaron de traizoar os ide-ais revolucionarios.

Segundo a interpretación máis habitual, a Revolución Cultural foi unha loita polo poder na que a aspiración de Mao por recuperar a súa autoridade viuse apoiada polas ambicións doutros membros do partido. Interprétase tamén como a intensificación da vía chinesa cara ao socialismo, diferente da soviética e axustada á realidade cam-pesiña do país.

Unidade 15

– O crecemento demográfico, a moderación salarial, a disciplina e a xerarquía, os avances no sector científico técnico, o aforro, a reforma do sector agrícola, o xigan-tismo, o sector exterior e a axuda estadounidense.

– O incremento do prezo do cru (petróleo). – Foi considerada como unha alternativa popular para vencer lo subdesenvolvemento económico.

– No ano 1987, e ensanchou os obxectivos da CEE. – O 7 de febreiro de 1992 en Maastricht.

Documents

Historia do mundo contemporáneo€¦ · Páxina 1 de 29 Dirección Xeral de Educación, Formación Profesional e Innovación Educativa Guía didáctica do alumnado de bacharelato