LA INMIGRACION EXTRANJERA EN DURANGO · 2009-11-10 · ERREFERENTZIA BIBLIOGRAFIKOAK ETA DOKUMENTALAK 232 inmigrazioa 13/7/07 11:05 Página 9 / Taulen eta grafikoen aurkibidea GRAFIKOAK

ATZERRITARREN IMMIGRAZIOA DURANGONLA INMIGRACION EXTRANJERA EN DURANGO

Tokiko ImmigrazioPlanaren aurretiko diagnostikoa

Diagnóstico previo al PlanLocal de Inmigración

ATZ

ERR

ITA

RR

EN I

MM

IGR

AZ

IOA

DUR

ANG

ON

/ L

A I

NMIG

RA

CION

EX

TRA

NJER

A E

N D

URA

NGO

ETXEBIZITZA ETA GIZARTEGAIETAKO SAILA

Inmigrazio Zuzendaritza

DEPARTAMENTO DE VIVIENDAY ASUNTOS SOCIALESDirección de Inmigración

ATZERRITARREN IMMIGRAZIOA DURANGON

inmigrazioa 13/7/07 11:05 Página 2


Euskal Herriko Unibertsitateak egindako ikerketa.Soziologia Saila 2.

Lege gordailua: XXXXXXXXXXXDiseinua, maketazioa eta itzulpena: DI-DAInprenta: XXXXXX2007ko otsaila

ETXEBIZITZA ETA GIZARTEGAIETAKO SAILA

Inmigrazio Zuzendaritza

DEPARTAMENTO DE VIVIENDAY ASUNTOS SOCIALESDirección de Inmigración


ATZERRITARREN IMMIGRAZIOA DURANGON

Tokiko Immigrazio Planaren aurretiko diagnostikoa2007KO OTSAILA

Cristina Blanco Fernandez de ValderramaZuzendaritza eta ikerkuntzaPolitika Zientzietako eta Soziologiako doktorea. Soziologia Saila (2). EHU

Iker BarberoIkerkuntzaZuzenbidean lizentziatua

Saioa Bilbao UrquidiIkerkuntzaSoziologian lizentziatua

Maria Caballero BellidoIkerkuntzaZuzenbidean lizentziatua. Zuzenbide Konstituzionaleko, Administrazio Zuzenbideko eta Zuzenbidearen Filosofiako Saila. EHU

Inma RoizIkerkuntzaKazetaritzan eta Antropologian lizentziatua


/ aurkibidea

Taulak eta grafikoak 10

1. AZTERKETAREN AURKEZPENA 141.1. IMMIGRAZIOA: GORANZKO FENOMENOA 16

Nazioarteko joerak 16Immigrazioa Espainiako estatuan 18Immigrazioa Euskal Autonomia Erkidegoan 24-/ Immigrazio ereduetako aldaketak 24-/ Atzerritarren etorrerak 26-/ Atzerritarrak egoilarrak 27-/ Atzerritarren proportzioa 28-/ Finkatzeko lehentasunezko tokiak 28-/ Jatorria 30-/ Atzerritarren immigrazioa Durangon 31-/ Udalerriaren egoera demografikoa 31-/ Biztanleria atzerritarraren bilakaera 33

1.2. ALDERDI METODOLOGIKOA 36Azterketaren oinarriak 36-/ Gizarte planifikazioa prozesu gisa 37-/ Egoeraren diagnostikoa: elementuak eta prozesuak 39Helburuak 42Metodologia 44Erabilitako informazio iturriak: ezaugarriak eta prozesuak 44-/ Errolda 44-/ Bigarren mailako bestelako iturriak 47

Dokumentuak 47Elkarrizketak 50

Oinarrizko kontzeptuak 55


2. BIZTANLERIA ATZERRITARRA DURANGON 58Ezaugarri orokorrak 60

2.1. ZIFRA OROKORRAK 602.2. HERRITARTASUNA ETA SEXUA 60

-/ Herritartasun taldeak 60-/ Herritartasun herrialde nagusiak 61-/ Sexua eta herritartasunak 64

2.3. ADINA 66-/ Adina, bizitzako zikloa eta gizarte baliabideak 66-/ Adin eta herritartasun egiturak 68-/ Biztanleria piramideak 73

2.4. EGONALDIAREN IRAUPENA ETA IMMIGRAZIO MOTA 75-/ Biztanleen udal erroldako altaren data 75-/ Altaren data eta herritartasuna 78-/ Altaren data eta ikasketa maila 79

2.5. MUGIKORTASUN EREDUA 82-/ Bizitegien banaketa 86

2.6. BIZITEGIEN BANAKETA UDALERRIAN 86-/ Alderdi orokorrak 86-/ Bizitegien banaketa, herritartasun taldeen arabera 88

2.7. BARRUTIEN EZAUGARRIAK 92-/ 1. barrutia 92-/ 2. barrutia 94-/ 3. barrutia 96-/ 4. barrutia 98-/ 5. barrutia 100-/ Barrutien arteko antzekotasunak eta aldeak 102


3. ETORKIN ATZERRITARREN ESKOLATZEA 1043.1. ADIN TXIKIKO ATZERRITARREN ESKOLATZEARI BURUZKO DATUAK 106

-/ Ohar metodologikoak 106-/ Datu orokorrak 106-/ Publikoa/pribatua 107-/ Hezkuntza mailak 108-/ Hizkuntza ereduak 110

3.2. DURANGOKO ADIN TXIKIKO ETORKIN ATZERRITARREN ESKOLATZEARI BURUZKO OHARRAK 111-/ Alderdi objektiboak 111-/ Ulertzeko moduak eta jarrerak 112-/ Ikastegietako iritziak eta proposamenak 113

4. ATZERRITARREN IMMIGRAZIOA ETA OSASUN ARRETA 1164.1. SARRERA 1184.2. DATUAK 1184.3. DURANGOKO OSASUN ZERBITZUEI ETA IMMIGRAZIOARI BURUZKO OHARRAK 1194.4. PROPOSAMENAK 122

5. ESKU HARTZE SOZIALERAKO ESKUMEN ESPARRUA 1245.1. IMMIGRAZIO POLITIKA INGURUNE GISA 126

5.2. ESKUMEN ESPARRUA 134-/ Nazioarteko arauak 134-/ Europako eta Europar Batasuneko arauak 135-/ Estatuko arauak 139-/ Erkidegoko arauak 140-/ Tokiko arauak 142

/ índice


6. TOKIKO ADMINISTRAZIOA ATZERRITARREN IMMIGRAZIOAREN AURREAN. DURANGOKO KASUA 144

6.1 TOKIKO ADMINISTRAZIOAREN GARRANTZIA 146

6.2 DURANGOKO KASUA 150-/ Informazioa, komunikazioa eta erregistroak 152-/ Gizarte zerbitzuak eta adin txikikoak 154-/ Etxebizitza 157-/ Osasun politika 158-/ Hezkuntza eta kultura 159-/ Sustapen ekonomikoa eta enplegua 161-/ Hirigintza eta espazio publikoa 162-/ Partaidetza politikoa eta soziala 162-/ Herritarren segurtasuna 164

7. DURANGOKO ATZERRIKO IMMIGRAZIOAREN GAINEAN ANTOLATUTAKO TALDEAK 166

7.1. ALDERDI POLITIKOAK 1697.2. SINDIKATUAK 1787.3. ETORKINEI LAGUNTZEKO ELKARTEAK 1867.4. ETORKINEN ELKARTEAK 192

8. DURANGOKO ETORKINAK 198IRITZIAK 201-/ Migrazio esperientzia 201-/ Arazo larrienak 203-/ Integrazioari buruzko ideiak 206

9. ONDORIOAK ETA PROPOSAMENAK 2109.1. ONDORIOAK 2129.2. PLANTEATUTAKO PROPOSAMENAK 226

ERREFERENTZIA BIBLIOGRAFIKOAK ETA DOKUMENTALAK 232


/ Taulen eta grafikoen aurkibidea

GRAFIKOAK

1. GRAFIKOA. Munduko etorkinen stocka Kalkulua, milioi pertsonatan. Hainbat urte2. GRAFIKOA. Espainiako estatuko biztanle atzerritarren kopuruaren bilakaera (1970-2006). Atzerritarrak, milakotan3. GRAFIKOA. Espainiako estatuan bizi diren atzerritarren bolumenaren bilakaera, Europar Batasuneko edota EuroparBatasunaz kanpoko jatorriaren arabera. (1989 -2006)4. GRAFIKOA. Espainiako estatuko biztanle atzerritarren osaketa, herritartasun taldeen arabera. 1989 eta 20065. GRAFIKOA. Espainiako estatuko biztanle atzerritarren banaketa, autonomia erkidegoen arabera. 1989 eta 20066. GRAFIKOA. Euskal Autonomia Erkidegoko migrazioaren kopuruak. 1888-20047. GRAFIKOA. Euskal Autonomia Erkidegoko biztanleen osaketa, jaiotza tokiaren arabera. Hainbat urte8. GRAFIKOA. Biztanle atzerritarren etorrera Euskal Autonomia Erkidegora. 1989-20059. GRAFIKOA. Euskal Autonomia Erkidegoan bizi diren biztanle atzerritarrak. 1985-200610. GRAFIKOA. Euskal Autonomia Erkidegoko biztanle atzerritarrak, herritartasun kontinentearen arabera. 1996,2000, 2002, 2003 eta 2006.11. GRAFIKOA. Durangoko biztanleriaren bilakaera, herritartasun taldeen arabera12. GRAFIKOA. Durangoko biztanle atzerritarren urte arteko ehuneko gehikuntzaren bilakaera, ehunekotan13. GRAFIKOA. Durangon bizi diren biztanle atzerritarren proportzioaren bilakaera biztanleria osoaren gainean, ehunekotan14. GRAFIKOA. Atzerritarren proportzioa hainbat ingurune eta urtetan, ehunekotan15. GRAFIKOA. Durangoko biztanleria atzerritarraren bilakaera, herritartasun kontinenteen arabera. Hainbat urte(ehunekotan)16. GRAFIKOA. Hainbat geografia esparruko bost herritartasun nagusietako biztanle atzerritarren proportzioa. 200617. GRAFIKOA. Atzerritarren taldeetako emakumezkoen proportzioa, herritartasun taldeen arabera. Durango, 2006.18. GRAFIKOA. Atzerritarren hamar herritartasun nagusietako emakumezkoen proportzioa. Durango, 2006.19. GRAFIKOA. Durangon bizi diren estatuko eta atzerriko biztanleen adin egitura. 2006 (*)20. GRAFIKOA. Biztanle atzerritarren proportzioa, adin taldeen eta herritartasun talde nagusien arabera. Durango,2006 (ehunekotan).21. GRAFIKOA. Atzerritarren herritartasun talde nagusien adin egiturak. Durango, 2006.22. GRAFIKOA. Biztanleria piramidea. Estatuko biztanleria, Durango, 2006.23. GRAFIKOA. Biztanleria piramidea. Atzerriko biztanleria, Durango, 2006.24. GRAFIKOA. Biztanleria piramidea. Estatuko eta atzerriko biztanleria, Durango, 2006.25. GRAFIKOA. 2006ko urriaren 20an Durangon erroldatuta zegoen biztanleria atzerritarra, erroldatze dataren arabera


26. GRAFIKOA. 2006ko urriaren 20an Durangon erroldatuta zegoen biztanleria atzerritarraren egitura, erroldatzedataren arabera, herritartasun talde nagusietarako (ehunekotan)27. GRAFIKOA. Durangon bizi diren 16 urtetik gorako biztanle atzerritarren banaketa, hezkuntza mailaren arabera.ehunekotan, 200628. GRAFIKOA.Durangon bizi diren 16 urtetik gorako biztanle atzerritarren banaketa, hezkuntza mailaren eta errol-datze dataren arabera. 2006, %29. GRAFIKOA. Durangoko biztanleria atzerritarraren osaketa, jatorriaren arabera. 200630. GRAFIKOA. Durangoko biztanleria atzerritarraren osaketa, jatorriaren arabera, herritartasun talde nagusietarako.200631. GRAFIKOA. Biztanleriaren banaketa (biztanleria osoa eta atzerritarrak), Durangoko barrutietan. 200632. GRAFIKOA. Biztanleria atzerritarraren banaketa barrutietan, herritartasun taldeen arabera33. GRAFIKOA. Biztanleria atzerritarraren banaketa barrutietan, herritartasun talde nagusien arabera.34. GRAFIKOA. 1. barrutiko biztanleria atzerritarraren osaketa, herritartasun taldeen arabera. Durango, 2006.35. GRAFIKOA. 2. barrutiko biztanleria atzerritarraren osaketa, herritartasun taldeen arabera. Durango, 2006.36. GRAFIKOA. 3. barrutiko biztanleria atzerritarraren osaketa, herritartasun taldeen arabera. Durango, 2006.37. GRAFIKOA. 4. barrutiko biztanleria atzerritarraren osaketa, herritartasun taldeen arabera. Durango, 2006.38. GRAFIKOA. 5. barrutiko biztanleria atzerritarraren osaketa, herritartasun taldeen arabera. Durango, 2006.39. GRAFIKOA. Estatuko eta atzerriko ikasleen banaketa, ikastetxe motaren arabera

TAULAK

1. TAULA. Espainiako estatuan bizi diren atzerritarrak, herritartasun nagusien arabera. 1989 eta 2006. 2. TAULA. Espainiako estatuan bizi diren atzerritarrak, autonomia erkidegoen arabera. 1989 eta 20063. TAULA. Euskal Autonomia Erkidegoko biztanleria eta atzerritarren proportzioa. Hainbat urte4. TAULA. Euskal Autonomia Erkidegoan bizi diren atzerritarren banaketa Lurralde Historikoen arabera. 20065. TAULA. Biztanleria atzerritarra, Euskal Autonomia Erkidegoko lurraldeetako guztizko biztanleriaren gainean. 20066. TAULA. Biztanleriaren bilakaera Durangon7. TAULA. Durangoko biztanleria taldeen urte arteko ehuneko gehikuntza, 1998-2006 aldian8. TAULA. Durangoko biztanleen udal erroldako zifra orokorrak. 20069. TAULA. Durangon bizi diren atzerritarrak, herritartasun eta sexu taldeen arabera. 200610. TAULA. Durangoko biztanleria atzerritarraren herritartasunak, sexuaren arabera. Bolumena eta proportzioak. 200611. TAULA. Adin taldeak bizitzako aldien arabera, soziologiaren aldetik12. TAULA. Durangon bizi diren Estatuko nahiz atzerriko biztanleen adin oinarriaren gaineko mendekotasun harre-mana. 200613. TAULA. Durangoko biztanle atzerritarren osaketa, herritartasun eta adin taldeen arabera. 200614. TAULA. Atzerritar talde nagusien osaketa adin taldeen arabera, herritartasuna aintzat hartuta. Durango, 2006.15. TAULA. Durangon bizi den 16 urtetik gorako biztanleria atzerritarra, ikasketa mailaren eta erroldatze dataren ara-bera. 200616. TAULA. Durangon erroldatutako biztanle atzerritarren mugikortasun egoerak. 2006


17. TAULA. 1996ko urriaren 20az geroztik erroldatutako atzerritarren jatorria, herritartasun talde nagusien arabera.Durango, 2006.18. TAULA. Biztanleriaren banaketa (guztizkoa eta atzerritarrak) barrutien eta sekzioen arabera. Durango, 2006.19. TAULA. Biztanleria atzerritarraren banaketa barrutietan, herritartasun taldeen arabera Durango, 2006.20. TAULA. Biztanleria atzerritarraren banaketa, barrutien arabera. Durangoko herritartasun talde nagusiak, 200621. TAULA. Biztanleria atzerritarraren 1. barrutiko banaketa sektoreka; herritartasun nagusiak, Durango, 2006.22. TAULA. Biztanleria atzerritarraren 2. barrutiko banaketa sektoreka; herritartasun nagusiak, Durango, 2006.23. TAULA. Biztanleria atzerritarraren 3. barrutiko banaketa sektoreka; herritartasun nagusiak, Durango, 2006.24. TAULA. Biztanleria atzerritarraren 4. barrutiko banaketa sektoreka; herritartasun nagusiak, Durango, 2006.25. TAULA. Biztanleria atzerritarraren 5. barrutiko banaketa sektoreka; herritartasun nagusiak, Durango, 2006.26. TAULA. Durangoko heziketa zentroak, hezkuntza eskaintzaren arabera.27. TAULA. Durangoko ikasle atzerritarren proportzioa, ikastetxeen arabera.28. TAULA. Durangoko ikasle atzerritarren banaketa, hezkuntza mailen arabera. Sare Publikoa. 200629. TAULA. Durangoko ikasle atzerritarren banaketa, hezkuntza mailen arabera. Sare itundua30. TAULA. Estatuko eta atzerriko ikasleen matrikulazioen banaketa, hizkuntza ereduaren eta ikastetxe motaren arabera31. TAULA. Estatuko eta atzerriko ikasleen banaketa, hizkuntza ereduaren eta hezkuntza mailaren arabera32. TAULA. Durangoko osasun sare publikoaren eskaintza33. TAULA. Etorkin atzerritarren eskubideak eta askatasunak, egoera dokumentalaren arabera34. TAULA. Biztanle atzerritarrak gizarteratzeko arduraren banaketa35. TAULA. Etorkin atzerritarrak gizarteratzeko prozesuak parte hartzen duten udal eremuak

KOADROAK

1. KOADROA. Ekintza plana taxutzeko faseak2. KOADROA. Etorkinekiko esku hartze sozialeko planifikazio prozesuaren diagnostikoa3. KOADROA. Ikerketarako ikuspegi globala4. KOADROA. Egoeraren diagnostikoa: ikerketaren faseak5. KOADROA. Durangorako mugimenduak jatorri motaren arabera

/ Taulen eta grafikoen aurkibidea


inmigración 13/7/07 11:02 Página 236

=aurkibidea/ 01azterketaren aurkezpena

%/ 01.

1.1. IMMIGRAZIOA: GORANZKO FENOMENOA 16Nazioarteko joerak 16Immigrazioa Espainiako estatuan 18Immigrazioa Euskal Autonomia Erkidegoan 24-/ Immigrazio ereduetako aldaketak 24-/ Atzerritarren etorrerak 24-/ Atzerritar egoilarrak 26-/ Atzerritarren proportzioa 27-/ Finkatzeko lehentasunezko tokiak 28-/ Jatorria 28-/ Atzerritarren immigrazioa Durangon 30-/ Udalerriaren egoera demografikoa 31-/ Biztanleria atzerritarraren bilakaera 33

1.2. ALDERDI METODOLOGIKOA 36Azterketaren oinarriak 36-/ Gizarte planifikazioa prozesu gisa 37-/ Egoeraren diagnostikoa: elementuak eta prozesuak 39Helburuak 42Metodologia 44Erabilitako informazio iturriak: ezaugarriak eta prozesuak 44-/ Errolda 44-/ Bigarren mailako bestelako iturriak 47

Dokumentuak 47Elkarrizketak 50

Oinarrizko kontzeptuak 55


+ATZERRITARREN IMMIGRAZIOA DURANGONTokiko Immigrazio Planaren aurretiko diagnostikoa

%azterketaren aurkezpena


16

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

/ 01. azterketaren aurkezpena1.1. IMMIGRAZIOA: GORANZKO FENOMENOA (1)

Nazioarteko joerak

Giza migrazioak lehen mailako gizarte fenomenoa dira egungo munduan. Hainbat faktore dago historian aurrekaririk ez duengiza mugikortasun hau gerta dadin: munduko herrialdeen arteko garapen desberdintasun gero eta handiagoak; nazioartekoelkarrekiko mendetasun ekonomiko gero eta handiagoa; komunikazio eta garraio bideetako aurrerapenak; etorkinek helmugadiren herrialdeetan beren familiekin bizitzeko duten eskubidea onartzea; gero eta mundu mailako gatazka gehiago egotea,horrek errefuxiatuen eta iheslarien gero eta kopuru handiagoak sortzen baititu; eta abar.

/ 1. grafikoa. MUNDUKO ETORKINEN STOCKA KALKULUA, MILIOI PERTSONATAN. HAINBAT URTE

ITURRIAK: 1965, 1975, 1985: NBE / 1990: National Geographic / 1995: Martin eta Widgren (1996)

140

120

100

80

60

40

20

0

34,4

44,5

1965 1975

38,346,3

1985

47,957,6

1990

53,5

66,1

1995

57,5

67,5

Pertsonak,milioita

Garapen bidean diren herrialdeak Herrialde garatuak

(1) Atal honetan gaur egungo migrazioen ezaugarriak lantzen dira, Euskal Herrikoak, estatukoak eta nazioartekoak. C Blancoren obrakhartu dira oinarri (1993, 2000, 2001, 2002, a, b, c. )

(2) EUROSTAT (2000), ELGA (2000), OIM (2001), SOPEMI (2001), NBE (1998), besteak beste.

(3) Hainbat balioztapenen arabera, migrazio klandestinoa garapen txikieneko herrialdeetako immigrazio erregularraren erdia izatea posi-ble da, alegia, 300.000 etorkin irregular Espainiako estatuaren kasuan. Dokumentaziorik gabeko immigrazioa balioztatzeko modu hori nahiko


17

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

XX. mendearen azken hamarkadan aldaketak egon dira nazioarteko migrazio joeretan. Aldaketa horiek nazioarteko erakundeenegindako datu eta txostenetan adierazten dira (2)

Migrazio sareei dagokienez, oinarrizko hiru ezaugarri daude. Lehenik, jatorrizko herrialde nagusi bat edo bi egoten dira mende-baldeko herrialdeetarako immigrazioan, oro har, gertukoak (Zeelanda Berria, Australiaren kasuan; Mexiko, Estatu Batuen kasuan;Errusia, Finlandiaren kasuan; Albania, Italiaren kasuan; eta abar). Bigarren, aurreko hamarkadetako fluxu tradizionalek irautendute (magrebtarrak Frantziara; turkiarrak Alemaniara; irlandarrak, indiarrak eta pakistandarrak Britainia Handira, eta abar).Hirugarren, immigrazio fluxu berriak hazten dira etengabe (Txinatik, Kongoko Errepublika Demokratikotik eta HaititikFrantziara; Txinatik Australiara, Kanadara eta Estatu Batuetara; Poloniatik Alemaniara; Somaliatik Danimarkara; IraketikSuediara; besteak beste).

Mendebaldeko herrialdeek jasotzen duten migrazio motari dagokionez, nabarmen hazi da etorkin langileez bestelako etorkinenkopurua, alegia, aurreko hamarkadetan ohikoena zen etorkinak lan arrazoiengatik etortzea. Migrazio motaren aldaketa gehie-nak herrialde hartzaileek abian jarritako migrazio politiken ondorio zuzena dira. 1980ko hamarkadan, neurri nagusiak mugenkontrol zorrotzera bideratuta zeuden, immigrazioa eskulanaren barne beharrarekin bat administratzeko(3). Nolanahi ere, migra-zioen kausak aldatu gabe, ondorio zuzen gisa migrazio klandestinoa hazi egin zen.(3)

Mugak kontrolatzeko politiken ondoren, xede herrialdeetan nolabaiteko errotzea zuten etorkinak integratzeko politikak iritsiziren. Hezkuntzako, osasuneko, etxebizitzako, gizarte babeseko eta abarreko sektore politikak 1990eko hamarkadako berezkoestrategia berri honetan sartzen dira. Horrela, gora egin du familiak biltzeak eragindako migrazio fluxuak. Beren familiekin bizit-zeko eskubidea onartuta, fluxu asko xede herrialdean finkatutako etorkinen senide zuzenenek eragiten dituzte. Hain zuzen ere,familiak biltzeak mende amaierako migrazio korronte garrantzitsuenetako bat eragin du, immigrazio herrialdeek ezarritako inte-grazio politiken ondorio zuzen gisa. Hain zuzen, azken urteotan mendebaldeko herrialdeetara etorkinak modu legalean sartzekobide gutxietako bat.

Beste migrazio korronte gorakor bat asiloa eskatzen dutenak eta errefuxiatuak dira. Errefuxiatuei laguntzeko Nazio Batuen GoiMandatariaren zifren arabera, 1980an 5 milioi pertsona errefuxiatu zeuden. Hogei urte geroago, berriz, 2000 urtean, 25 milioipertsona inguru zegoen egoera horretan.

Hegoaldeko migraziorako barne sareak indartu egin dira (gutxien garatutako herrialdeen artean); hegoaldearen eta iparraldea-ren arteko fluxu tradizionalek irauten dute (gutxien garatutako herrialdeetatik Mendebaldera, aberatsagoa baita); migrazio eko-nomikoa gelditu egin da (langile atzerritarrak); eta bestelako migrazio moduak hedatu dira (familiak biltzeagatik, immigrazioklandestinoa eta errefuxiatuak). Hori guztia dela medio, azken urteotan bi joera berri sortu dira, mugen gaindiko giza desplaza-menduen irudi berria sortzen lagunduko dutenak etorkizunean: alegia, migrazioan emakumeek gero eta pisu gehiago dute etamigrazio kualifikatuek gora egin dute.

ongi doitzen da Espainiako estatuaren errealitatera; izan ere, 2000 urteko erregularizazio prozesuan 246.392 eskaera aurkeztu ziren, BarneMinisterioaren eta Lan eta Gizarte Gaien Ministerioaren datuen arabera.

(4) Europar Batasunaren kezka hori agerian geratu zen Kontseiluaren azken bileretan eta Kontseiluak hartutako ebazpenetan, askata-sunezko, segurtasunezko eta justiziazko espazioa sortzeari (Tampere, 1999), immigrazio klandestinoaren aurka egiteari eta gizakiekin trafikat-zeari zegokionez, nahiz kanpo mugak indartzeari zegokionez (Laeken, 2001 eta Sevilla, 2002, nagusiki).


18

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Migrazio fluxuetan emakumeek gero eta pisu handiagoa izateari dagokionez, pentsa daiteke familiak biltzeko politiken ondorioadela. Hala ere, datuek frogatzen dute gero eta emakume gehiagok migratzen dutela bakarrik, jatorrizko herrialdeko egoera eko-nomiko eta sozialaren alternatiba bilatzen duten langileak izaki. Herrialde askotan, emakume atzerritarren kopurua gizon atze-rritarren kopuruaren antzekoa da, eta beste hainbatetan, askoz gehiago dira. Kasu askotan, emakumeak bakarrik iristen dira,jatorrizko herrialdean familia utzita, eta xede herrialdean langile gisa finkatzen dira. Nabarmentzekoa da migrazio fluxuetanemakume gehiago egotea, hein handian, jatorrizko herrialdearen kulturaren araberakoa dela. Hartara, alde nabarmenak daudegeneroaren araberako etorkinen osaketan, jatorrizko herrialdearen arabera. Adibidez, Espainiako estatuan bizi diren etorkineidagokienez, emakumeak ugariagoak dira Latinoamerikako jakineko herrialdeetako etorkinen kasuan (Dominikar Errepublika,Brasil, Kolonbia, Kuba, Peru, eta abar), Ekialdeko Europako herrialdeetako etorkinen kasuan (Polonia, Errusia) edota Asiako hain-bat herrialderi dagokionez (Filipinak). Bestalde, oso emakume gutxi dago Magrebeko herrialdeetatik datozen etorkinen kasuan,gizonezkoekin alderatuta.

Migrazio kualifikatuak edo prestakuntza altuko migrazioak gora egiteari dagokionez, esan daiteke migrazioa jasotzen dutenherrialde askok sustatutako joera dela. Azken urteetan, nazioarteko migrazioei buruzko eztabaidak alboratu egin dira, fluxuakkontrolatzeko eta migrazio klandestinoaren aurka egiteko neurriz gaineko interesa zela eta, eta beste bi gai azaleratu dira:migrazioak mendebaldeko gizarteen gero eta zahartze handiagoan izan dezakeen rola (faktore demografikoa) eta prestakuntzahandiko migrazioa sustatzeko aukera, mendebaldearen garapen ekonomiko gero eta handiagoa mantentzeko eta sustatzeko(faktore ekonomikoa). Ildo horretan, ELGAko (Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Antolakundea) herrialde asko politikaaktiboak abian jartzen ari dira prestakuntza handiko eskulana egon dadin, batez ere informazioaren teknologia berrien espa-rruan. Sektore hori oso bizkor hazten ari da, eta bertako langileak ez dira asko sortzen diren lanpostuak betetzeko. Adibidez,Japoniako agintariek bisa urtebete eta hiru urte bitartean luzatzea onartu dute prestakuntza handiko langile atzerritarrenkasuan. Antzeko neurriak, hala nola jakineko ezaugarriak dituzten langile atzerritarrentzako kupo bereziak, onartzen ari diraEstatu Batuetan, Frantzian, Britainia Handian edo Alemanian, besteak beste. Ekimen berri horiek ondorio zuzenak dituztenazioarteko migrazio fluxuen osaketan.

Etorkinen artean emakumeen kopurua gero eta handiagoa izatea, eta migrazioa behar demografiko eta ekonomikoen erantzungisa ikustea, lehen adierazitako beste hainbat joerarekin bat, nazioarteko migrazio panorama berria osatzen ari diren faktoreakdira.

Immigrazioa Espainiako estatuan

Egungo nazioarteko desplazamenduen joerak definitu eta gero, baiezta daiteke Espainiako estatuan nazioarte mailan gertatzenden gauza bera gertatzen dela, mugikortasuna handitzeari eta migrazio fluxuen ezaugarriak aldatzeari dagokionez. Espainiakoestatuak izan duen garapen sozioekonomikoa, mendebaldeko demokrazia gisa finkatzea eta posizio geo-estrategikoa (EuroparBatasunaren Mediterraneoko muga da) dela medio, Espainiako estatua oso herrialde interesgarria bihurtu da nazioarteko migra-zio mugimenduen xede gisa, batez ere, 1980ko hamarkadaren erdialdeaz geroztik.

Jakina denez, Espainiako estatua atzerrira eskulana bidaltzen zuen herrialdea izatetik nazioarteko garrantziko immigrazioherrialde izatera pasa dela. Espainiako estatuan bizi diren atzerritarren azken hamarkadetako zifrek joera gorakor hori islatzendute, baina horrez gain, ikus daiteke hazkundea zer datatan hasi zen nabarmenagoa izaten eta zer erritmo izan duen azkenurteotan.


19

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ 2. grafikoa ESPAINIAKO ESTATUKO BIZTANLE ATZERRITARREN KOPURUAREN BILAKAERA (1970-2006).ATZERRITARRAK, MILAKOTAN

ITURRIAK: hainbat urtekari oinarri hartuta egin da; IEE, Lan eta Gizarte Segurantza Ministerioa (1991); DGM, Gizarte Gaien Ministerioa (1994);eta IMSERSO, Lan eta Gizarte Gaien Ministerioa (2000); Biztanleriaren errolda 2001 eta erroldak, Espainiako estatuko Estatistika Institutua.

1980ko hamarkadaren erdialdeaz geroztik, Espainiako estatua nazioarteko etorkinen hartzaile gisa finkatu da. Hain zuzen, 20urtetan bakarrik biztanle atzerritarren kopurua 15 aldiz handiagoa da: 1985 urtean 250.000 atzerritar inguru zegoen errolde-tan; 2006an, berriz, 3.884.573 atzerritar daude erroldatuta Espainiako estatuko udalerrietan. Urteko etorrerek gora egiteak, fin-kapenak egonkorrak izatearekin bat, ahalbidetu egin du Espainiako estatuan gero eta atzerritar gehiago egon daitezen (2. gra-fikoa).

Baina, azken urteotan, Espainiako estatuan bizi diren atzerritarren kopurua handitzeaz gain, aldaketa handiak egin dira biztan-le atzerritarren osaketa soziodemografikoan, nazioarteko migrazio joera berrien ondorioz. Hasieran etorkin gehienak EuroparBatasunetik etortzen ziren arren (erkidegoko immigrazioa), 1990eko hamarkadaren azken urteetan, aldaketa handiak gertatudira horren harira: Europar Batasuneko 800.000 etorkin dago; eta Europar Batasunaz kanpoko etorkinen kopuruak, berriz, haza-razi du Espainiako estatuko atzerritarren kopurua. Zehazki, 1996az geroztik, aurreko urteetan baino askoz hazkunde handiagoaegon da (3. grafikoa), gainera, kontuan hartzen badugu immigrazio klandestinoa (ia beti, Europar Batasunaz kanpokoa) ez delaazaltzen datu ofizialetan.

4.500.000

4.000.000

3.500.000

3.000.000

2.500.000

2.000.000

1.500.000

1.000.000

500.000

-


20

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

/ 3. grafikoa ESPAINIAKO ESTATUAN BIZI DIREN ATZERRITARREN BOLUMENAREN BILAKAERA, EUROPAR BATASUNEKO EDOTA EUROPAR BATASUNAZ KANPOKO JATORRIAREN ARABERA. (1989 -2006)

ITURRIA: Espainiako estatuko Estatistika Institutuaren eta EUROSTATen datuetan oinarrituta.

Urtetan, Espainiako estatuan finkatzen ziren atzerritar gehienak Britainia Handikoak, Frantziakoak, Alemaniakoak,Portugalgoak eta Italiakoak ziren. 1970eko hamarkadan, Latinoamerikako hainbat herrialdetako egoera politikoa zela medio,biztanleriaren zati handi batek migratu egin zuen. Erbesteratzeko aukeratzen zuten helmuga, kasu askotan, Espainiako estatuaizaten zen. Beste kasu batzuetan, kultura antzekoa izatea eta Espainiako estatua eta Latinoamerika artean harreman ekonomi-koak izatea zela eta, migrazio fluxu handiak sortu ziren. Hori da, nagusiki, argentinarren, txiletarren, venezuelarren eta uruguai-tarren kasua; alegia, 1970eko hamarkadan iritsi ziren eta nazioarteko lehen migrazio etapa bat sortu zuten.

Horiekin bat, Europar Batasuneko herrialdeetatik datozen atzerritarren osatzen zuten Espainiako estatuko atzerritarren multzoa1980ko hamarkadan. Egoera nabarmen aldatu zen urte gutxian, eta berehalako etorkizunerako joeran jadanik agerikoa denaldaketa gertatuko da: gutxiago garatutako herrialdeetako etorkinak etortzea, nagusiki (1. taula).

Europar Batasunekoak Europar Batasunaz kanpokoak


21

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ 1. taula. ESPAINIAKO ESTATUAN BIZI DIREN ATZERRITARRAK, HERRITARTASUN NAGUSIEN ARABERA.1989 ETA 2006.

1989 2006KOPURUA % KOPURUA %

EUROPAR BATASUNA 246.694 61,96 1.365.979 35,16ERRESUMA BATU 73.535 18,47 274.042 7,05ALEMANIA 44.228 11,11 150.157 3,87PORTUGAL 32.936 8,27 80.280 2,07FRANTZIA 27.737 6,97 89.719 2,31POLONIA 675 0,17 45.573 1,17ERRUMANIA 142 0,04 381.955 9,83GAINERAKOA 67.336 16,91 244.253 6,29EUROPAKO BESTE HERRIALDEAK 13.102 3,3 295.768 7,61SUITZA 8.221 2,06 15.276 0,39NORVEGIA 3.222 0,81 14.068 0,36GAINERAKOA 1.659 0,42 266.424 6,86

AMERIKA 83.397 20,95 1.376.4103 5,43AEB 18.192 4,57 21.949 0,57ARGENTINA 16.165 4,06 135.961 3,50VENEZUELA 9.029 2,27 47.354 1,22PERU 3.916 0,98 86.912 2,24DOMINIKAR ERREPUBLIKA 2.381 0,65 6.086 1,44KUBA 5.961 1,54 1.740 1,07EKUADOR 997 0,25 399.585 10,29KOLONBIA 4.111 1,03 238.582 6,14GAINERAKOA 22.645 5,69 348.241 8,96

ASIA 28.721 7,21 202.083 5,20FILIPINAK 6.379 1,6 17.732 0,46TXINA 4.173 1,05 98.097 2,53GAINERAKOA 18.169 4,56 86.254 2,22

AFRIKA 23.172 5,82 741.580 19,09MAROKO 14.471 3,63 535.009 13,77SENEGAL 1.754 0,44 33.299 0,86GAMBIA 1.726 0,43 16.817 0,43ALJERIA 675 0,17 43.842 1,13GAINERAKOA 4.546 1,14 112.613 2,90ATZERRIKO GAINERAKO HERRIALDEAK 3.166 0,82. 753 0,07GUZTIRA 398.147 100 3.884.573 100,00

ITURRIA: Espainiako estatuko Estatistika Institutua (erroldak).


22

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Espainiako estatuan bizi diren Europar Batasuneko pertsonen kopurua nabarmen gutxitu da era erlatiboan neurtuta: kopuruerrealak gora egin arren, atzerritarren guztizkoaren gaineko ehunekoak behera egin du, hau da, % 60tik % 25 baino gutxiagoizatera pasa da. Bestalde, beste herritartasun batzuetako biztanleriak asko egin du gora, bai bolumenari dagokionez eta bai aniz-tasunari dagokionez.

Amerikako etorkinei dagokionez, betidanik garatuago egon diren herrialdeetako (JUL edo Venezuela) etorkin gutxiago dago.Kontinente horretako migrazioaren erreleboa ez da txikitu garrantzian, beste herrialde batzuetako etorkinek hartu baitute, batezere Ekuadorrekoek eta Kolonbiakoek. Alegia, horien presentziak nabarmen egin du gora urte gutxitan.

/ 4. grafikoaESPAINIAKO ESTATUKO BIZTANLE ATZERRITARREN OSAKETA, HERRITARTASUN TALDEEN ARABERA. 1989 ETA 2006

ITURRIA: Espainiako estatuko Estatistika Institutua, erroldak.

Antzekoa gertatzen da Afrikako etorkinekin, batez ere Marokokoekin. Azken hamarkadetako Espainiako estaturako immigra-zioan hazkunde garrantzitsuena izan dute, baina Estatuan bada afrikar jatorriko beste etorkin ugari ere, hala nola aljeriarrak,senegaldarrak, nigeriarrak edo ganbiarrak.

Joera hau atzematen da: 1980ko hamarkadan herrialde garatuetako immigrazioa zegoen eta orain, berriz, gutxiago garatueta-koa.

Etorkinen jatorriarekin gertatzen den moduan, Espainiako estatuan bizileku gisa aukeratutako helmugan ere aldaketak egondira. Espainiako estatuan bizi diren autonomia erkidegoen araberako atzerritarrei buruzko datuek hala adierazten dute (2.taula). Datu horien arabera, joera bikoitza eta apur bat kontraesankorra atzematen da: batetik, hainbat erkidegotan kontzen-tratzea eta, bestetik, Estatu osoan barreiatzea.

2006

KA 6%

EUROPAR BATASUNA 62%GAINERAKOIALDEAK 3%

1%

ASIA 7%ATZERRIKO GAINERAKOHERRIALDEAK 1%

AFRIKA 6%

AMERIKA35%

ASIA 5%EUROPAR BATASUNA 22%

EUROPAKO GAINERAKOHERRIALDEAK 19%

ATZERRIKO GAINERAKOHERRIALDEAK 1%


23

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ 5. grafikoa ESPAINIAKO ESTATUKO BIZTANLE ATZERRITARREN BANAKETA, AUTONOMIA ERKIDEGOEN ARABERA. 1989 ETA 2006

ITURRIA: INEren datuen arabera egin da.

/ 2. taula. ESPAINIAKO ESTATUAN BIZI DIREN ATZERRITARRAK, AUTONOMIA ERKIDEGOEN ARABERA.1989 ETA 2006

1989 2006Kopurua % Kopurua %

Andaluzia 67.410 16,9 462.697 11,91Aragoi 3.761 0,9 98.867 2,55Asturias 4.089 1,0 29.656 0,76Balearrak 31.225 7,8 153.744 3,96Kanariak 48.046 12,1 225.692 5,81Kantabria 1.479 0,4 22.779 0,59Gaztela-mantxa 1.660 0,4 126.521 3,26Gaztela eta Leon 8.965 2,3 101.783 2,62Katalunia 63.533 16,0 866.814 22,31Valentziako erkidegoa 59.382 14,9 640.981 16,50Extremadura 2.009 0,5 26.578 0,68Galizia 13.936 3,5 71.796 1,85Madril 75.056 18,9 695.609 17,91Murtzia 3.131 0,8 181.773 4,68Nafarroa 1.638 0,4 54.412 1,40Euskadi 11.721 2,9 83.547 2,15Errioxa 530 0,1 34.500 0,89Ceuta 430 0,1 2.958 0,08Melilla 146 0,0 3.866 0,10

GUZTIRA 398.147 100,0 3.844.573 100,00

ITURRIA: INE

1989 2006

MADRIL19%

KATALUNIA 16%

ANDALUZIA 17%

KANARIARUHARTEAK

12%

MADRIL18%

KATALUNIA 22%

VALENTZIAKO ERKIDEGOA 17%

GAINERAKOAUTONOMIAK

25%

ANDALUZIA 12%

KANARIAR UHARTEAK 6%

VALENTZIAKOERKIDEGOA 15%

GAINERAKOAUTONOMIAK

21%


1980ko hamarkadaren amaieran, atzerritarrak bost autonomia erkidegoetan kontzentratzeko joera zegoen: Madrilen,Andaluzian, Katalunian, Valentziako Erkidegoan eta Kanarietan. 1989an Espainiako estatuan bizi ziren 100 etorkinetatik 80erkidego horietako batean bizi ziren. Beste batzuk ia ez zuten atzematen beren erkidegoan atzerritarrik zegoenik. Egoera apurbat aldatu da 17 urtean. Kataluniak 7 puntuan egin du gora eta Valentziak, bitan. Bestalde, atzerritarrak jaso dituzten beste lauautonomia erkidego hegemonikoek garrantzia galdu dute, eta bizilekuak aniztu egin dira. Hala ere, Madrilen eta Katalunian erre-gistratzen da atzerritarren immigrazio kopuru handiena. Hainbat erkidegotan hamar urte lehenago ez zen ia immigraziorik eza-gutzen, eta orain, aldiz, etorkinen kopuru eta ehuneko handiak dituzte, nahiz eta marjina txikien barruan, betiere. Dena den,Errioxa, Gaztela-Mantxa, Murtzia, Aragoi eta Nafarroan atzerritarren kopuruaren hazkundeko abiadurak joera aldaketa adieraz-ten dute, hots, atzerritarrak Espainiako estatu osoan barreiatu direla. Oraindik alde handiak daude kopuruen aldetik, baina hel-mugak anizteko joera eta Kataluniako eta Madrilgo kontzentrazioa kontuan hartzekoak dira Espainiako estatuko immigrazioa-ren egoera taxutzeko garaian datozen hamarkadetan.

Immigrazioa Euskal Autonomia Erkidegoan

Immigrazio ereduetan aldaketak

Euskal Autonomia Erkidegoan ere aldaketa handiak egon dira immigrazio ereduetan. Atzerritarren hartzaile handia ez den arren,agerikoa ematen du aipatu dugun Estatuan barreiatzeko joerak, zein nazioarteko mugikortasunak gora egiteak, EuskalAutonomia Erkidegoko atzerritarren kopuruak gora egiteko hipotesia azaltzen duela.

Euskal Autonomia Erkidegoan, duela askotik, etorkin asko jaso izan da. Pasa den mendean desplazamendu asko gertatu zen.Batetik, Euskal Autonomia Erkidegoko biztanle askok Erdialdeko Amerikara eta Hegoamerikara migratu zuten, aurreko mende-etan hasitako migrazio sareari jarraikiz. Sare hori aktibatu egiten da bi migrazio poloetako gizarte eta ekonomia balditzek flu-xuari laguntzen dioten bakoitzean. Hori izan zen, hain zuzen, Espainiako estatuko gerra zibilaren kasua. Bestetik, EuskalAutonomia Erkidegora gero eta biztanle gehiago hurbiltzen da inguruko probintzietatik (Errioxa, Nafarroa, Kantabria eta Burgos,nagusiki), industrializazio handia dela medio. Hartara, migrazio sare berria ireki da, eta zehar Estatuko gainerako tokietako biz-tanle askok erabiliko dituzte horiek. Horrela, 1910 urteaz geroztik, 1981 urtea arte, Euskal Autonomia Erkidegoko migrazioekmigrazio izaera nabarmena izan zuten, XX. mendeari dagozkion saldoetan adierazten den moduan (6. grafikoa).

1981a arte, migrazio saldoak positiboak izan dira (1901 eta 1910 arteko aldia salbu), eta 1950 eta 1970 urte bitartean egon zenEuskal Autonomia Erkidegoaren historian etorkin gehien jaso den aldia. Bilakaera ez da lineala izan, alegia, egiazko migrazio“eztanda” egon baita, eta modu berezian gertatu zen. Hots, 1970etik aurrera murriztu egin zen, hasi zen bezain modu drastiko-an. Baina etorkinen kopurua murrizteko joerak gora egiten jarraitu zuen 1986. urtera arte, eta lehen aldiz saldo negatiboak egonziren lehen aldiz urte askotan. Saldo negatibo horiek mantendu egin dira mende amaiera arte, eta, ondorioz, Euskal AutonomiaErkidegoak biztanleak galdu ditu guztira.

24

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


25

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ 6. grafikoaEUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOKO MIGRAZIOAREN KOPURUAK. 1888-2004

ITURRIA: Txosten honetarako egina, erroldak oinarri hartuta.

Migrazio saldoak aldatzea aldaketa handia izan da Euskal Autonomia Erkidegoetako azken urteotako migrazio irizpideetan,baina fluxuen osaketak ere aldaketa handiak ekarri ditu. Migrazio saldoa negatiboa izateak ez du esan nahi migraziorik ez dago-enik. Ikus ditzagun ezaugarriak.

Hemen jasotzen den immigrazioaren zati handiena, duela oso gutxira arte, Estatuko beste autonomia erkidegoetakoa zen, etaoso atzerritar gutxi finkatzen zen Euskal Autonomia Erkidegoan. Jaioterriaren araberako euskal biztanleriaren osaketak, hainbatune historikotan, gure immigrazioaren ezaugarrietan gertatu diren aldaketak adierazten ditu.

Azken urteetan, joerak aldatu egin dira. Espainiako estatuko etorkinen proportzioak behera egin du, eta etorkin atzerritarrenak,berriz, gora. Pentsa daiteke Euskal Autonomia Erkidegoan bizi diren atzerritarren proportzioa txikia dela bertako biztanleen guz-tizkoarekin alderatuta, baina ez dugu ahaztu behar azken urteotan hazteko joera egon dela bai modu kualitatiboan eta bai kua-litatiboan. eta bost urte lehenago, berriz, ehuneko horrek ez zuen % 0,6 gainditzen.(5)

(5) Kontuan hartu behar da jaioterria eta herritartasuna ez direla gauza bera. Oro har, atzerrian jaiotako biztanleen kopurua handia-goa da atzerritar gisa zenbatutako kopurua baino; izan ere, atzerrian jaiotako pertsona askok Espainiako estatuko herritartasuna lortu ahal izandute, eta, ondorioz, ez dira atzerritartzat jotzen. Bestalde, atzerrian jaiotako pertsonen artean zenbatzen dira, Espainiako estatutik kanpo jaio-ta ere, espainiarren seme-alaba direnak, eta horregatik espainiar herritartasuna dute. Hori dela eta, jaioterriari (atzerrian) dagozkion kopuruakhandiagoak dira herritartasunari (atzerritarra) dagozkionak baino. Bestalde, gero eta pertsona gehiagok, Espainiako estatuan jaioagatik ere, ezdute espainiar herritartasuna, atzerritarren seme-alabak izateagatik. Horien kopurua ez da handia izango, baina herritartasunaren eta jaiote-rriaren arteko harreman numerikoak enpirikoki aztertzea komeni da gaur egun Espainiako estatuaren kasuan.

300.000

250.000

200.000

150.000

100.000

50.000

0

-50.000

-100.000

188

8-0

7

189

8-0

0

190

1-10

1911

-20

192

1-3

0

193

1-4

0

194

1-5

0

195

1-6

0

196

1-7

0

197

1-8

1

198

2-8

6

198

7-9

0

199

4-9

5

199

6-0

0

20

01-

04


26

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

/ 7. grafikoa EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOKO BIZTANLEEN OSAKETA, JAIOTZA TOKIAREN ARABERA. HAINBAT URTE

ITURRIA: txosten honetarako egina, erroldak oinarri hartuta.

Atzerritarren etorrerak

Atzerritarren Euskal Autonomia Erkidegorako etorrerek hazkunde jarraitua izan dute duela gutxira arte, baina 2000 urtetikaurrera hazkundea esponentziala izan da (8. grafikoa).

/ 8. grafikoaBIZTANLE ATZERRITARREN ETORRERA EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGORA. 1989-2005

ITURRIA: Txosten honetarako egin da, INEren datuen arabera.

100,00

80,00

60,00

40,00

20,00

0,00

1920 1970 1996 2001 2005 2006Euskal Autonomia Erkidegoa 80,68 65,32 76,67 72,8 72,23 72,1

Beste autonomia erkidegoak 18,08 34,10 22,72 24,8 23,35 22,9

Atzerria 1,24 0,58 0,61 2,4 4,42 5,0

18.000

16,000

14,000

12,000

10,000

8,000

6,000

4,000

2,000

0

seriea1989

201

1990

277

1991

218

1992

276

1993

376

1994

500

1995

612

1996

491

1997

1,089

1998

1,462

1999

2,956

2000

6,310

2001

9,179

2002

9,453

2003

10,052

2004

13,808

2005

16,811

16,811


27

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Euskal Autonomia Erkidegorako atzerritarren etorreren kopuruak gora egin du modu absolutuan, baina ez hori bakarrik. Izan ere,autonomia erkidego hori Estatuko immigrazio atzerritarraren hartzaile zentro gisa finkatzeko joera atzeman da. EuskalAutonomia Erkidegoa bizileku gisa aukeratzen duten atzerritarren ehunekoa txikia den arren, azken urteotan atzerritarren eto-rrerak % 2 inguruan mantendu dira. Datu horrek garrantzi berezia du kontuan hartzen badugu aldaketa handiak gertatzen aridirela Estatuan finkatzeko leku lehenetsietan. Ildo horretan, atzerritarren finkapenak hainbat autonomia erkidegotan gehiagobarreiatu direla ikusten da, duela hogei urte nagusi zen kontzentraziorako joeraren aurka, aurreko atalean adierazi dugunmoduan.

Atzerritar egoiliarrak.

Euskal Autonomia Erkidegoko atzerritarren kopuruak gora egin duela ikusten da atzerritar egoiliarren datuei behatzendiegunean.

/ 9. grafikoaEUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOAN BIZI DIREN BIZTANLE ATZERRITARRAK. 1985-2006

ITURRIA: Txosten honetarako egin da, INEren datuen arabera.

1985 eta 2006 urte bitarteko 20 urteetan, Euskal Autonomia Erkidegoan bizi diren atzerritarren kopurua 14 bider handiagoaegin da (1985. urtean 6.000 pertsona inguru erregistratu ziren eta 2006an, berriz, 83.000tik gora).

Dena den, hazkunde hori bizkorragoa izan da azken 6 urteetan, zehazki, 2000 urtetik aurrera. Izan ere, urte horretan, Espainiakoestatuko lege berriek hala ahalbidetuta, erregularizazioak gertatu ziren, eta Ekuadorko biztanleekin uneko jazoerak ere gertatuziren 2001ean. Hartara, 2000 urtean 18.822 atzerritar zegoen erregistratuta Euskal Autonomia Erkidegoan (INEren arabera).

90.000

80,000

70,000

60,000

50,000

40,000

30,000

20,000

10,000

0


28

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Zifra hori lau bider handiagoa egin da sei urtetan (zehazki, 4,4 aldiz handiagoa), harik eta 2006an 83.547 etorkin erregistratuzen arte.

Atzerritarren proportzioa.

Biztanle atzerritarren kopurua modu absolutuan kontuan hartzeaz gain, aintzat hartu behar da horiek zer proportzio duten biz-tanleria osoan. Horren harira, atzerritarren presentziak ere gorakada handia ekarri du. Azken urteotako erroldetako datuen ara-bera, Euskal Autonomia Erkidegoko guztizko biztanleriaren gainean duen proportzioak gora egin du, 3. taulan ikus daitekeenmoduan. Hori nabarmenagoa izan da azken urteotan, alegia, Euskal Autonomia Erkidegoko atzerritarren proportzioa lehenbaino ia lau bider handiagoa baita: biztanleria osoaren % 0,6 izatetik % 3,92 izatera pasa da.

/ 3. taulaEUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOKO BIZTANLERIA ETA ATZERRITARREN PROPORTZIOA. HAINBAT URTE

Hortaz, baiezta dezakegu Euskal Autonomia Erkidegoko etorkin atzerritarrek kopuruak hazteko joera duela, eta ez du ematenjoera hori geldituko denik datozen urteetan.

Atzerritarrak finkatzeko toki nagusiak Euskal Autonomia Erkidegoaren baitan.

Immigrazioaren errealitatea azaltzeko orduan, kontuan hartu beharreko alderdi interesgarri bat kokapena da, hau da, zein toki-tan finkatzen diren nagusiki. Atzerritarrak Euskal Autonomia Erkidego osoan barreiatzen dira erkidegoa osatzen duten udalerriguztietan? Edota, bestalde, jakineko udalerri edo eskualdeetan kontzentratzen dira? Ondorengo datuek finkatzeko toki nagusiakadierazten dituzte, lurralde historikoka.

URTEAK BIZTANLERIA OSOA ATZERRITARRAK ATZERRITARREN EHUNEKOA GUZTIZKO BIZTANLERIAREN GAINEAN

1986 2.136.100 7.675 0,361991 2.109.009 9.412 0,461996 2.098.055 12.735 0,612001 2.082.587 31.168 1,52002 2.108.281 38.408 1,822003 2.112.204 49.231 2,332004 2.115.279 59.166 2,82005 2.124.846 72.894 3,432006 2.131.148 83.547 3,92

ITURRIA: INE eta erroldak.


29

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Ikus daitekeenez, Euskal Autonomia Erkidegoan bizi diren atzerritarren erdia baino gehiago Bizkaian bizi da, eta Araban, berriz,dago atzerritar gutxien. Baina atzerritarren bolumena ez da horien presentziaren adierazle bakarra. Halaber, garrantzitsua daezagutzea lurralde horietan dauden atzerritarren proportzioa ere; izan ere, Araban atzerritar gutxiago egonik ere, probintziahorretan dago atzerritarren proportzio handiena guztizko biztanleriaren gainean (5. taula)

Hartara, Bizkaian atzerritar gehiago egonik ere, bigarren postuan dago probintziako biztanleria osoaren gaineko ehunekoeidagozkienez, eta Araban, berriz, aurkakoa gertatzen da: atzerritar gutxiago badago ere, probintziako biztanleen guztizkoarengainean atzerritarren proportzio handiena dago.

/ 4. taula. EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOAN BIZI DIREN ATZERRITARREN BANAKETA LURRALDE HISTORIKOEN ARABERA. 2006LURRALDE HISTORIKOA 2006

KOPURUA %ARABA 16.324 19,5BIZKAIA 42.707 51,1GIPUZKOA 24.516 29,3

GUZTIRA 83.547 100

ITURRIA: INE, 2006ko urtarrilaren 1eko errolda

/ 5. taula. BIZTANLERIA ATZERRITARRA, EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOKO LURRALDEETAKO GUZTIZKO BIZTANLERIAREN GAINEAN. 2006

LURRALDE HISTORIKOA 2006ATZERRITARRAK BIZTANLERIA OSOA ATZERRITARREN EHUNEKOA

ARABA 16.324 301.326 5,4BIZKAIA 42.707 1.138.743 3,8GIPUZKOA 24.516 691.079 3,5EAE, GUZTIRA 83.547 2.131.148 3,9

ITURRIA: INE, 2006ko errolda


Atzerritarren jatorria.

Euskal Autonomia Erkidegoan bizi diren atzerritarren kopuruak gora egiteaz gain, atzerritar horien jatorria ere gure immigrazioa-ren beste bereizgarri bat da. Duela urte batzuk, atzerritar gehienak Europakoak ziren: EAEn bizi ziren atzerritarren erdiak bainogehiagok Europako herritartasuna zuen. Jatorri horrek gero eta garrantzi gutxiago du, eta, hain zuzen, latinoamerikarren pre-sentzia hari da gutxika hark utzitako tokia betetzen.

/ 10. grafikoaEUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOKO BIZTANLE ATZERRITARRAK, HERRITARTASUN KONTINENTEAREN ARABERA. 1996 2000,2002 2006

ITURRIA: Txosten honetarako egin da, EUSTATen, Gizarte Gaietarako Ministerioaren eta INEren datuen arabera

Europako etorkinak atzerritarren erdia baino gehiago izatetik garrantzia galdu dute, Amerikako eta Afrikako gero eta kolektibogehiago dagoelako. Aldaketa horiek oso nabarmenak izan dira azken urteotan.

30

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

1996 2000 2002 2003 2005 2006

Europa 6,614 8,620 12,010 14,181 19,571 23,567Amerika 3,397 5,381 17,147 23,546 36,010 41,025Afrika 2,008 3,493 7,114 8,993 13,381 14,529Asia 646 1,253 2,034 2,404 3,680 4,322Oceanía 68 60 100 102 120 97

45.000

40.000

35.000

30.000

25.000

20.000

15.000

10.000

5.000

0


31

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Atzerritarren immigrazioa Durangon

Azken urteotan, gero eta biztanle atzerritar gehiago Durangon, bai bolumenari dagokionez eta bai biztanleen guztizkoaren gai-neko proportzioari dagokionez.

Azken 9 urteetan, Durangoko biztanleria atzerritarraren kopurua 10 bider handiagoa bilakatu da. Alegia, 1998an, guztizko biz-tanleriaren % 0,5 baino ez ziren eta 2006ko urrian, berriz, % 5 inguru. Proportzio horrekin, Durangok Bizkaiko udalerri nagusienbatez besteko antzekoa du. Nabarmentzekoa da Bilboko biztanleen % 5,6 atzerritarrak zirela 2006ko urtarrilaren 1ean.

Udalerriaren egoera demografikoa

Nabarmentzekoa da, EAEko, Estatuko eta Europako joeran gertatzen den ez bezala, Durangoren kasuan beste herrialdeetakobiztanleen hazkundea ez dela gertatu demografia atzeraldiko egoeran gertatu. 1980ko hamarkadako krisialdia gainditu zene-tik, udalerria etengabe hazi da.

Hazkunde horretan, rol garrantzitsua duten hainbat faktore dago, hala nola: jaiotze tasaren gorakada; eskualdeko landa eremue-tatiko barne immigrazioa; zoruaren garestitze gero eta handiagotik iheska probintziako beste hirigune batzuetatik (Bilbo,Barakaldo, Getxo, eta abar) datozen etorkinak; eta etorkin atzerritarrak.

/ 6. taula. BIZTANLERIAREN BILAKAERA DURANGON

URTEA BIZTANLERIA OSOA ESTATUKO BIZTANLEAK BIZTANLE ATZERRITARRAKKOPURUA URTE ARTEKO KOPURUA URTE ARTEKO KOPURUA GUZTIZKOAREN INDIZE KOPURUA URTE ARTEKO

GAINEKO EHUNEKOA

1998 24.260 ... 24.141 ... 119 0,49 100 ...1999 24.515 255 24.390 249 125 0,51 105 62000 24.742 227 24.586 196 156 0,63 131 312001 25.082 340 24.892 306 190 0,76 160 342002 25.346 264 25.071 179 275 1,08 231 852003 25.735 389 25.288 217 447 1,74 376 1722004 26.131 396 25.526 238 605 2,32 508 1582005 26.511 380 25.692 166 819 3,09 688 2142006 27.513 1.002 26.164 472 1.349 4,90 1.134 530

ITURRIA: INEren datuen eta errolden arabera egin da.* Urteko datuak urtarrilaren 1ari dagozkio, 2006 urtearen kasuan salbu; hain zuzen ere, biztanleriari dagozkion urte horretako datuak urriaren20koak dira. Hortaz, 2005 eta 2006 urteetako datuen artean ez dira 12 hilabete igaro, aurreko kasuetan gertatzen den bezala, 22 baizik.


Horren harira, aditu anitzek duela denbora asko aipatu zuten etorkinek demografia gaztetzea ekartzeko efektua izango zutela,bai zuzenean (biztanle gazteak etortzeagatik) eta bai zeharka (biztanle horiek seme-alabak izateko dituzten aukerengatik, berenadinari eta ugalkortasun irizpideei behatuta).

Durangoren kasuan, biztanleen udal erroldak biztanle multzoek azken urteotan izan duten bilakaera adierazten du, herritarta-sunaren arabera.

/ 11. grafikoaDURANGOKO BIZTANLERIAREN BILAKAERA, HERRITARTASUN TALDEEN ARABERA

Iturria. INE eta biztanleen udal errolda. Durangoko Udala

1998 eta 2006 urteen artean, Durangon bizi ziren Estatuko biztanleen kopuruak gora egin du etengabe, eta joera berezikigarrantzitsua ez den arren, iraunkorra da.

32

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

28,00027,00026,00025,00024,00023,00022,000

28,00027,00026,00025,00024,00023,00022,000

Biztanleriaguztira

Estatukobiztanleria

140012001000800600400200

0

Atzerrikobiztanleria

119

1,349

26,164

27,513

24,260

24,141


33

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Bestalde, guztizko biztanleriaren urteko hazkundearen erritmoa Estatuko biztanleen hazkundearena baino askoz bizkorragoa da.Diferentzia eta aldaketa horien arrazoia, hein handi batean, atzerritarren etorrerak eragin du.

Biztanleria atzerritarraren bilakaera.

Durangon gero eta atzerritar gehiago bizi denez (1. taula; 1. grafikoa), udalerriko hazkunde demografikoa iraunkorra da.

Durangon bizi den atzerritar jatorriko biztanleria hazi egin da azken urteotan kopuruan, baina hazkundean ere gorakada han-diak egon dira. 2. taulan biztanle atzerritarren hazkunde abiadurako gorakadak adierazten dira. Adibidez, 2002 eta 2003 urte-etan, guztizko biztanlerian nahiz Estatuko biztanlerian hazkunde indize txikiak atzeman ziren, hots, % 1-% 1,5 ingurukoak, etabiztanleria atzerritarrak ia % 63 egin zuen gora.

/ 12. grafikoaDURANGOKO BIZTANLE ATZERRITARREN URTE ARTEKO EHUNEKO GEHIKUNTZAREN BILAKAERA, EHUNEKOTAN

ITURRIA: INEren eta Durangoko Udalaren (biztanleen udal errolda) datuen arabera egin da.

70,0060,0050,0040,0030,0020,0010,00

0

64,71

24,80 21,79

5,04

44,74

62,55

35,35 35,37

/ 7. taula. DURANGOKO BIZTANLERIA TALDEEN URTE ARTEKO EHUNEKO GEHIKUNTZA, 1998-2006 ALDIAN

URTEAK BIZTANLERIA OSOA ESTATUKO BIZTANLEAK BIZTANLE ATZERRITARRAK

1998-1999 1,05 1,03 5,041999-2000 0,93 0,80 24,802000-2001 1,37 1,24 21,792001-2002 1,05 0,72 44,742002-2003 1,53 0,87 62,552003-2004 1,54 0,94 35,352004-2005 1,45 0,65 35,372005-2006 3,78 1,84 64,71

ITURRIA: INEren eta Durangoko Udalaren (biztanleen udal errolda) datuen arabera egin da.* Urte arteko aldiek urte bateko hamabi hilak hartzen dituzte, azken aldiaren kasuan salbu (2005?2006). Izan ere, aldi horretan 22 hil barnehartzen dira, hots, 2005eko urtarriletik 2006ko urrira.


34

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Ikus daitekeenez, biztanleria horren hazkunde abiadurak aldatu egin dira azken 10 urteetan, alegia, urteko % 60tik gorako gora-kadak egon dira, baina baita % 35ekoak edota % 22koak ere. Nolanahi ere, eta hazkundearen erritmoa asko aldatzen den arren,biztanle atzerritarren urteko hazkundea egiazkoa da. Hazkunde horrek, erritmo handietan, eragiten du biztanle atzerritarren pro-portzioak balio handiak izan ditzan 5 urte inguruan: 2000an biztanle atzerritarren proportzioa % 0,6 zen (proportzio hori egiaz-ki baxua da une horretan EAEn zegoen %1arekin alderatuta), eta 2006ko urrian, berriz, % 5 inguru.

/ 13. grafikoaDURANGON BIZI DIREN BIZTANLE ATZERRITARREN PROPORTZIOAREN BILAKAERA BIZTANLERIA OSOA-REN GAINEAN, EHUNEKOTAN


Durangoko biztanle atzerritarren kopuruak gora egin duela nabarmenagoa da 2003 urtetik aurrera. Izan ere, urte horretanbiztanle multzo horren proportzioak agerian egin zuen gora, hots % 1etik % 1,7ra. Baina azken 22 hiletan, Durangoko biz-tanle atzerritarren proportzioa ia %2ra igo da. Hartara, Bizkaiko hiriburuarekiko aldea txikitu egin da biztanle atzerritarrenproportzioari dagokionez, eta nabarmen gainditzen da Euskal Autonomia Erkidegoko batez bestekoa.

/ 14. grafikoaATZERRITARREN PROPORTZIOA HAINBAT INGURUNE ETA URTETAN, EHUNEKOTAN


6,00

5,00

4,00

3,00

2,00

1,00

0,00

0,49 0,51 0,63 0,76 1,08 1,742,32

3,09

4,90

2,3

6,2

8,810,09,08,07,06,05,04,03,02,01,00,0

0,6

1,7

4,9

0,6

1,7

5,6

1,02,3

3,9

0,82,1

3,8

Bizkaia EAE EspainiaBilboDurango


35

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

OHARRA: datuak urte bakoitzeko urtarrilaren 1ari dagozkio, Durangoko 2006ko datuen kasuan salbu, urrikoak baitira.

14. grafikoan biztanle atzerritarren proportzioaren bilakaera adierazten da hainbat erreferentzia ingurunetan.

2000. urtean (urtarrilaren 1ean), Durangoko atzerritarren proportzioa nahiko txikia zen, baita Autonomia Erkidegoarekin alde-ratuta ere: bien bitartean, Estatuan biztanleen % 2,3 atzerritarrak ziren eta Euskal Autonomia Erkidegoan, berriz, horren erdiabaino gutxiago (% 1). Aldiz, Durangon, atzerritarren proportzioa % 0,6 zen.

Egoera asko aldatu da harrez gero, eta erreferentzia esparru guztietan aldatu da, nahiz eta une eta erritmo desberdinetan.Estatuan, hazkunde handietan 2000 eta 2002 urteen bitartean gertatu zen, hots, biztanle atzerritarren proportzioa hiru biderhanditu baitzen. Dena den, ehunekoen gorakadak ez du atzera egin, eta 2006ko urtarrilaren 1eko datuen arabera, Estatuan ia% 9ko atzerritarren proportzioa dago.

Euskal Autonomia Erkidegoko zifrak ezin dira haiekin alderatu. Uneoro, atzerritarren proportzioa Estatuko batez bestekoa bainotxikiagoa izan da. Horrez gain, ehunekoen hazkundea gutxika gertatu da. Bizkaiko zifrak autonomia erkidego osoko zifren antze-koak dira, hain handian, Bizkaiko biztanleriak Euskal Autonomia Erkidego osoaren gainean duen pisua dela medio. Nolanahi ere,Bilboko zifrak, hiriburua izaki, probintziako zifra orokorren desberdinak dira, eta nabarmen gainditzen da atzerritarren proport-zioa aztertu diren une guztietan. Hala ere, ez da Estatuko proportzioetara heltzen. Bestalde, Bilbon ere proportzioak gutxika han-ditu dira, eta 2 / 2,5 puntu egin dute gora hiru urtean behin.

Bilakaera horietan, Durangok proportzio txikia zuen 2000 urtean, edozein erreferentzia esparruk baino txikiagoa. 2006ko urrianberriz, Bizkaiko eta Euskal Autonomia Erkidegoko batez bestekoa erraz gainditzen du, eta azken horretatik % 0,5 baino apur batgehiagoan dago. Gainera, hazkunde hori ez da gutxika gertatu, baizik eta azken 3 urteotan nagusiki, lehen ere adierazi dugunmoduan.

Durangorako 2006ko erreferentziako aldia gainerako tokietarako baino 10 hilabete luzeagoa dela kontuan hartuta (urrira arte,urtarrilera arte ordez)(6), udalerriko biztanle atzerritarren hazkunde erritmoa aplikatuta, 2006ko urtarrileko proportzioa % 4,2ingurukoa da: Bilbo baino % 1,4 gutxiago, baina Euskal Autonomia Erkidegoa baino % 0,3 gehiago.

Durangoko biztanle atzerritarren proportzioa hazi egin da baina ez soilik kopurutan eta proportzioan, alegia, azken urteetan,atzerritarren jatorria ere aldatu egin da. Hain zuzen, Amerikako biztanleak nagusitu dira. Hala ere, 15. grafikoan Afrikako etor-kinen gorako joera nabarmena atzeman daiteke, kontuan hartzekoa dena, eta Europako etorkinak ere lehengo proportzioaberreskuratzen ari dira. Asiako oso etorkin gutxi da herrian, eta azken urteetan nabarmen egin du behera horien proportzioak.

Horrela, Durangon bizi diren 10 atzerritarretik, 4k baino gehiagok Amerikako herritartasunak dituzte. Hori Euskal AutonomiaErkidegoko ezaugarri orokorra izanik ere, egiazki, Durangon bizi diren latinoamerikarren proportzioa apur bat baxuagoa da auto-nomia erkidegoan baino, alegia, azken horretan proportzioa % 50 ingurukoa baita. Azken urteetako beheranzko joerak jarraituzgero, jotzen da horien presentzia erlatiboak are gehiago behera egingo duela.

(6) Aintzat hartu behar da txosten hau egin zen unean (2007ko urtarrila) INEk 2006ko urtarrilaren 1eko datuak soilik jakinarazi dituela,probintziaren arabera banatuta gehienez ere, eta ez daude eskuragarri udalerri mailako atzerritarren proportzioari buruzko datu ofizialik.Durango herriari eta 2006 urteari dagokionez, Durangoko Udalak eskuratutako erroldako informazioa dugu, eta urte horretako urriari dagokio.


/ 15. grafikoaDURANGOKO BIZTANLERIA ATZERRITARRAREN BILAKAERA, HERRITARTASUN KONTINENTEEN ARABERA.HAINBAT URTE (EHUNEKOTAN)


1.2. ALDERDI METODOLOGIKOAK

Nazioarteko migrazio joerak eta horiek gure gertuko ingurunean duten eragina gainetik ezagututa, egin dugun lana aurkezteageratzen zaigu soilik. Aurrekoak justifikatu egin behar du, hasiera batean behintzat, Tokiko Administrazioak etorkin atzerritarrengaiari ekin diezaion Durangon.

Jarraian aurkezten den atalean, egin dugun azterketa azalduko dugu, bai helburuei dagokionez, eta bai oinarri teoriko, meto-dologiko eta estrategikoei dagokienez.

Azterketaren oinarriak

Orain aurkezten dugun lana asmo handiagoko ikerketa estrategia globalagoaren zati da. Alegia, estrategia horren asmoa daadministrazio publikoaren esku hartze soziala finkatzea.

36

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

%

Amerika 53,85 56,32 60,63 61,63 56,36 49,82 43,07

Asia 7,69 5,79 5,82 61,30 56,36 49,82 43,07

Afrika 3,21 5,79 8,00 12,08 18,84 23,44 27,43

Europa 35,26 32,11 25,82 23,27 20,33 22,71 26,69

01

02

03

04

01

0203

04


37

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Gizarte planifikazioa prozesu gisa.

Edozein esku hartze sozial, txikia edo mugatua izan arren, martxan jartzean ohikoa da oinarrizko hiru une finkatzea: diseinua;egikaritzea eta kontrolatzea; eta balioztatzea.

Politika edo esku hartze publikoa diseinatzeko fasean barne hartzen da helburu espezifikoak nahiz horiek lortzeko baliabideakezartzea, bai eta ekintzak edo esku hartzeak bideratuko diren hartzaileen multzoak zehaztea ere. Bigarren fasearen oinarria daekintza finkatuak abian jartzea eta etengabe kontrolatzea, helburuak lortzeko garaian gerta litezkeen desbideratzeak zuzentzealdera. Azkenik, eta programa edo politikak funtzionatzen gutxieneko jakineko aldia daramanean, beharrezkoa da balioztapenglobala egitea, eraginkortasunaren diagnostikoa taxutze aldera.

Baina hainbat gizarte fenomeno berri eta / edo ezezagun gertatzen direnean, gure ustez berebizikoa da ezarpeneko prozesu tek-niko horren guztiaren aurretik aurretiko fasea edo aurre diseinua egotea, hau da: dagokion politikaren helburu orokorren gaine-an ikertzeko, hausnartzeko eta eztabaidatzeko beharrezko aldia. Etorkinak integratzeari dagokionez, hain zuzen ere, aurretikofase horretan jarriko dugu arreta gehien. Horretarako bi arrazoi nagusi dago: batetik, horren araberakoa delako integrazio poli-tikaren diseinua bera, bai eta abian jartzen den ingurunera egoki dadin ere, nahi ez diren akatsak edo ondorioak gerta daitezenaukerak minimizatze aldera. Bestetik, paradoxikoki, eta oso garrantzitsua den arren, fase hori ez dutelako kontuan hartzen poli-tika horiek taxutzen dituzten arduradunek, nahiz eta etorkinen integrazio prozesuari buruz ezjakintasun nabarmena dagoen.

Horrela, ekintza plana abian jartzean tradizionalki aintzat hartzen diren faseez gain, ikerketako aurretiko fasea ere erantsikodiogu. Aurretiko fase horri Egoeraren diagnostikoa deitzen diogu modu generikoan, eta lan hau horren zati da, hain zuzen.

/ 1. koadroaEKINTZA PLANA TAXUTZEKO FASEAK

PLANARENDISEINUA

EXEKUZIOA /KUDEAKETA

KONTROLA /EBALUAZIOA

EGOERARENDIAGNOSTIKOA

/01 /02 /03 /04


38

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Edozein planek, ezarritako helburuak lortzera bideratutako edozein ekintza antolatzen denez, aurretik hainbat baldintzaeskatzen ditu arrakastaz bete dadin ziurtatzeko. Besteak beste, helburu argiak ezartzeaz gain eta beharrezko baliabideakeskura izateaz gain, planaren jarduerak garatuko diren ingurunea hobezin ezagutu behar da. Hau da: diseinuaz eta plana egi-karitzeaz aurretiko egoeraren diagnostikoa taxutu behar da.

Edozein ekintza edo esku hartze abian jarri aurretiko egoeraren diagnostikoari buruz hitz egiten dugunean, ez dagokio soilik pla-neko objektu / subjektu izango den multzoari (kasu honetan, etorkin atzerritarrak); hain zuzen, multzo hori gizarte orokorrare-kin alderatu eta lotu behar da. Halaber, plana edo programa multzo horrekin gauzatuko duen eragileak unean duen jarduerareneta harremanaren diagnostikoa egin behar da eta / edo aurre egin behar zaion arazoarena (kasu honetan, udal esparruak etazerbitzuak).

/ 2. koadroaETORKINEKIKO ESKU HARTZE SOZIALEKO PLANIFIKAZIO PROZESUAREN DIAGNOSTIKOA

ERREFE-RENTZIAZKO

BIZTANLERIA:BIZTANLERIA

OROKORRA

Udalantolakuntza

Planareneragilea

Xede biztanleriaHelburua

Etorkinatzerritarrak:

TALDEAK, BANAKOETA TALDEKOBIZITZARENESPARRUAK

GIZARTEINTEGRAZIOA

PLANA /PROGRAMA


Egindako azterketak errealitatea ezagutzeko beharrari erantzuten dio, hots, bai errealitate soziala eta bai administratiboa,objektiboa eta subjektiboa ezagutu behar baita. Halaber, esku hartze sozial publikoko plana abian jartzeko beharrari ereerantzuten dio. Azterketa honetan egoeraren diagnostikoa egiten lagundu nahi da, eta horrek justifikatu egiten du.

Baina hitz egin dezagun diagnostikoaz: elementuak, faseak eta horiek orain dihardugun lehentasunezko helburuari egiten dio-ten ekarpena, hots, ekintza bideratzea.

Egoeraren diagnostikoa: elementuak eta prozesuak

Egoeraren diagnostikoa gizarte ikerketen multzoak osatzen dute. Horiek guztiek, berezko metodologiatik baina ikuspegi globa-lean txertatuta, informazio espezifikoa eskaintzen dute gizarte ekintzako planari oinarri sendoarekin aurre egiteko.

Informazioa emateko helburuak, kontuan hartu beharreko dimentsioak, informazioa eskuratu beharreko multzoak, lortutakoinformazioa biltzeko eta tratatzeko metodoak zein teknikak, orotarikoak dira. Ondorioz, gure proposamenak zati bateko ikerke-tak dira, eta desberdinak dira batzuk besteengandik (lortu beharreko informazioa, ikerketako metodoak eta teknikak, eta abar).

Proposamen horiek aurkeztu baino lehen, horiek oinarritzen diren ikuspegi globala eskainiko dugu, eta hori hurrengo orrialdekoirudian adierazten da. Eskema honetan ikerketak planifikatzeko orduan kontuan hartu behar diren oinarrizko hainbat alderdiadierazten dira:

/ informazioa lortu beharreko taldeak./ Multzo bakoitzak eskain dezakeen informazio mota./ Ikerketaren xede diren multzoetara nahiz eskatzen den informazio motaren beraren arabera egokitutako informazioabiltzeko metodoak./ Elementu bakoitzak azken helburuari egiten dion ekarpena.

Udalerriko immigrazioaren egoeraren diagnostikoa egiturazko ikuspegia nahiz jarreraren ikuspegia aintzat hartuta taxutu ahalizateko, administrazioaren jarduerak oinarritze aldera, lau multzo subjekturen informazioa eskuratu behar dugu. Lehen hiru tal-deak (etorkinak, bertakoak eta multzo antolatuak, administrazioko langileak barne) beharrezkoak dira gure ingurune zehatzekobizikidetza prozesuan zuzenean parte hartzen dutelako. Laugarren taldea (migrazioko adituak), berriz, beharrezkoa da ezagutzakualifikatua dutelako prozesu horren alderdi teorikoak eta metodologikoak ezagutzen dituztelako ildo global eta abstraktuene-tan, bai eta beste ingurune batzuetan gertatu denaren ezagutza espezializatua dutelako ere.

Talde horiek guztiek gure helburuetarako beharrezkoa den informazioa eskaintzen dute. Baina talde horietako batek, bizikidetzaprozesuei dagokienez, egoera bat bizi duenez, eta ikuspegi desberdinetako posizio eta ezagutzak dituztenez, horiek eskainitakoinformazioak izaera desberdina izango du nahitaez. Bestalde, talde bakoitzak eskain dezakeen informazio mota aintzat hartuta,informazio hori biltzeko eta tratatzeko metodoak (ikerketako metodologia) jakineko mota batekoak izango dira.

Etorkinak. Immigrazioaren egoerari buruzko diagnostikoa taxutu ahal izateko, lehenbizi, udalerrian bizi diren etorkin atzerrita-rren multzoa bera ezagutu behar da. Multzo horrek ekar dezakeen informazioak izaera bikoitza du: bata, objektiboa eta, bestea,subjektiboa. Era berean, udalerrian bizi diren atzerritarrei buruzko informazio iturriak bi motatakoak izan daitezke: zeharkakoa

39

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


40

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

eta zuzena. Zeharkakoak bigarren mailako informazio iturrietatik eskuratzen du informazioa (erroldak, administrazioko erregis-troak, eta abar) eta udal ingurunean bizi diren atzerritarren guztizkoari buruzko informazioa eskaintzen dute. Etorkin atzerrita-rren ezaugarri soziodemografiko oinarrizkoenei dagozkien datu objektiboak dira (bolumena, herritartasuna, bizitokia, adina,sexua, heziketa, eta abar). Informazio mota hori garrantzitsua da hedatu egin daitekeelako (modu legalean bizi diren etorkinguztien informazioa barne hartzen du). Hartara, hemen bizi diren atzerritarren ezaugarrien oinarrizko egoera dugu.

/ 3. koadroa. IKERKETAREN IKUSPEGI GLOBALA

ETORKINAK BERTAKOBIZTANLEAK

EGOERA OBJEKTIBOA(ERROLDAKO DATUAK,INKESTA, ETA ABAR)

PERTZEPZIO SUBJEKTIBOA(INKESTA)

PERTZEPZIO SUBJEKTIBOA(INKESTA)

GURE INGURUNEKO IKUSPEGIKUALIFIKATUA

Talde antolatuak Migrazioetakoadituak

Aldeztutako bizikidetzaereduak (izan behar dute)

Bizikidetza egoerarendiagnostikoa (egiazko arazoak

atzematea)Administrazioa

BESTE INGURUNE BATZUETAKOPERTZEPZIO KUALIFIKATUA

(BIBLIOGRAFÍAESPEZIALIZATUA, TXOSTENAK,

DATU BASEAK, IKERKETASAREAK, ETA ABAR)

Ikerketa gida Ikerketa gida


41

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Hala ere, atzerritarren gaineko ezagutzako urrats hori beharrezkoa izanik ere, ez da aski. Jotzen badugu bizikidetza tartean direnbanakoen eta multzoen eskubideak errespetatzea oinarri hartuta eraiki behar dela, onartu behar dugu biztanle atzerritarrenbalioztapenak, iritziak, itxaropenak, beharrak, eta abar ezagutu behar direla. Hau da, atzerritarren hautemate subjektiboa berenegoerari berari dagokionez, Euskal Autonomia Erkidegoko gizarteari dagokionez eta eurek aldezten edo nahigarritzat jotzen dituz-ten bizikidetza ereduei dagokienez. Informazio hori ez da agertzen bigarren mailako iturrietan, eta interesdunei berei galdetubehar zaie. Horretarako, hainbat ikerketa metodo erabil daiteke: inkestak, elkarrizketa sakonak eta taldeko eztabaidak, nagusiki.Hainbat saiakera egin dira etorkinen hautemate subjektibora hurbiltzeko, metodo kualitatiboen bitartez (elkarrizketak eta ezta-baida taldeak). Hala ere, ez da inkesta estandarizaturik egin Euskal Autonomia Erkidegoan bizi diren atzerritarrekin (are gutxia-go udalerri mailan) biztanleria horren lagin adierazgarriaren bidez atzerritarren multzo horren ezaugarriak zehaztea ahalbidet-zen duena eta horien hautemate subjektiboen nahiz bizi duten egoera objektiboaren artean harremanak ezartzea ahalbidetzenduena.

Horrela, etorkinengandik jasotako informazioak ezarritako helburuak ekartzen ditu:

/ Informazioa bera (zuzenean):* Immigrazio egoeraren deskribapena, bai ezaugarri objektiboei eta bai subjektiboei dagokienez.* Etorkinen hautemate subjektiboen eta ezaugarri objektiboen arteko harremanak deskribatzeari dagokionez (herritar-tasuna, jatorrizko kultura, adina, sexua, eta abar).

/ Euskal Autonomia Erkidegoko biztanleei buruz lortutako informazioari lotuta, kasu honetan, udalerri zehatzean bizidirenei dagokienez (zeharka):* Ikuspegiak alderatzea eta adostasunak, topikoak eta/edo liskarrak bi biztanleria mota horien artean.* Bizikidetza arazoen eta horien arrazoien diagnostikoa.

Bertako biztanleak. Etorkinen eta bertako biztanleen bizikidetzaren egoerari buruzko diagnostikoa egiteko, halaber, EuskalAutonomia Erkidegoko biztanleek orokorrean immigrazioari eta bizikidetza ereduei buruz egiten dituzten balioztapenak ezagu-tu behar dira, bai eta gizarte hartzaileak bere immigrazio egoerari buruz taxutzen duen diagnostikoa bera ere. Gure ikuspegi glo-balean, horri bertako biztanleen hautemate subjektiboa deitzen zaio.

Biztanle etorkinen kasuan bezalaxe, informazio hori zuzenean eskuratu behar da, eta informazioa biltzeko hainbat metodo era-bil daitezke (intentsiboa: elkarrizketak eta/edo eztabaida taldeak; eta/edo estentsiboa: inkesta estandarizatuak). Hurrengo ata-lean inkestaren metodoa lehenestea justifikatuko dugu.

Bertako biztanleengandik jasotako informazioak ezarritako helburuak ekartzen ditu:Informazioa bera (zuzenean): Euskal Autonomia Erkidegoko gizarteak bermatzen dituen bizikidetza ereduei eta xedeei buruzkoinformazioa, nahiz immigrazioari eta etorkinei buruzko hautemateak eta balioztapenak.Biztanle etorkinen hautematearekin lotuta (zeharka), azaldu bezala:Ikuspegiak alderatzea eta adostasunak, topikoak eta/edo liskarrak bi biztanleria mota horien artean.Bizikidetza arazoen eta horien arrazoien diagnostikoa.

Multzo antolatuak. Multzo antolatutzat jotzen dira gai honi zuzenean lotzen zaizkion erakunde, elkarte eta instituzioak: etorki-nen elkarteak, etorkinei laguntzeko gobernuz kanpoko erakundeak, sindikatuak eta alderdi politikoak, nagusiki. Multzo horiek


42

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

informazio pribilegiatua dute eta immigrazioaren, etorkinen eta kulturaren aldetik anitzak diren biztanlerien arteko bizikidetza-ren arazoei zuzenean loturiko eragile eta subjektuak izateagatik informatzaile kualifikatu gisa jarduten dute. Eragile horiek eskaindezaketen informazioa haiengandik eskuratu behar da zuzenean, eta erabat beharrezkoa da “kanpoko” ikertzaileek atzematenez dituzten jakineko beharrak eta arazoak ezagutzeko. Horrekin, bilaketari aurre egiteko eta hori orientatzeko ikuspegiakeskaintzen dira. Metodo egokiena elkarrizketa sakona da. Gidoia egokitu egin behar da bakoitzak Estatuko bertako biztanleeneta atzerritarren arteko bizikidetza prozesuan duen tokiaren arabera, bai eta horietako bakoitzak bizikidetzak arrakasta izandezan duen arduraren arabera. Inkesta estandarizatua ez da egokitzen ez tartean diren multzoen profilen arteko aldeetara ezeta bildu nahi den informazio motara ere, hots, azken hori intentsiboa eta kualitatiboa da, estentsiboa baino.

Informazio mota hori ekartzeak izaera bikoitza du:

/ Zuzeneko informazioa eskaintzen du ikuspegi kualifikatutik, tartean diren hainbat multzoren barnetik, batez ere zuze-nean atzematen diren beharrei eta integrazio politiken bidez konpondu behar diren arazo garrantzitsuenei dagokienez.

/ Gida gisa funtzionatzen du etorkinei eta Euskal Autonomia Erkidegoko biztanleei buruzko informazioaren bilaketazuzentzeko orduan. Izan ere, ikertzaileen “kanpo” begiradak agian ikusten ez dituen alderdi garrantzitsuak eta premiaz-koak nabarmendu egiten ditu.

Migrazioetako adituak. Jakina, kanpo esperientziak egotea dela medio, eta integrazioko eta bizikidetzako antzeko prozesuakezagutzean pilatutako jakintza dela eta, gure kasuan zuzenean aplikatzea posible ez izan arren, ikertzeko eta interpretatzekobaliozko esparruak eskain ditzakete. Horregatik, beste prozesuen, politiken, emaitzen, eta abarren inguruko informazioa biltzeaez da soilik komenigarria, beharrezkoa baizik. Hain zuzen, horiek:

/ administrazioaren ekintzak bideratzen dituzte./ gure inguruneko ikerketa prozesuak ere bideratzen dituzte.

Informazio hori eskuratzeko lehendik diren bibliografia, txostenak eta estatistika datuak kontsultatu behar dira modu sakoneaneta gai horretan adituak diren pertsonei ere zuzenean kontsulta egin behar zaie.

Aurreko oinarrien ondorioz, egin nahi den plan, programa edo ekintza zehatza diseinatu aurretiko fasea osatzen duten ikerketafaseen multzoa dago: egoeraren diagnostikoaren fasea. Fase hori hainbat etapa edo ikerketak osatzen dute. Horiek desberdinakdira analisiaren aldetik eta une independenteetan gauza daitezke. Ikerketa horiek hurrengo orrialdeko irudiak azaltzen dira. Hainzuzen, horiek dira gauzatu beharrekoak, era sakonean edo azalean, egoeraren diagnostikoa egiteko fasean.

Helburuak

Azterketa honen helburu nagusia Durangoko etorkin atzerritarren diagnostiko integrala taxutzea ekarriko duen ikerketa proze-sua hastea da, tokiko integrazio plana diseinatu aurretiko fase gisa. Hori guztia, lehen azaldutako ikuspegi globalarekin bat.

Helburu zehatza aipatu diagnostikoaren lehen faseei ekitea da, hurrengo orriko irudiaren bitartez diseinatutako eta eskema gisaaurkeztutako ikerketa planarekin bat. Zehazki, honako hau da:


43

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ (A) letrarekin adierazitako biztanleriaren egiturazko azterketa/ Eskumen esparruaren azterketa: (B.1) letrarekin adierazita/ Administrazioaren azterketa: (B.2) letrarekin adierazita/ Multzo antolatuen edo gizarte eragileen azterketa (C.1)/ Azterketa intentsibo kualitatiboa (C.2)

Helburu zuzena egoeraren diagnostikoa taxutzea da, honako alderdi hauek aintzat hartuta:

/ Administrazioak arreta eskainiko dion multzoa, hau da, etorkizuneko tokiko immigrazio planean hartuko diren neurriakzuzenduko zaizkien biztanleak: Durangoko udalerriaren baitan diren erreferentziako udalerrietan gaur egun bizi direnetorkin atzerritarrak./ Tokiko administrazioak lege eta arau ingurune orokorrean parte hartzeko aukerak. / Une honetara arte atzerritarren fenomenoaren aurrean administrazioak eman duen erantzuna, hori baita plana bult-zatzen eta gauzatzen duen eragilea, hots, Durangoko Udala./ Etorkin atzerritarrekin lotura berezia duten gizarte eragileen ikuspegia: egoeraren azterketa, atzematen diren beha-rrak, etorkizuneko Immigrazio Planerako proposamen zehatzak.

PLANARENDISEINUA

AZTERKETA KUALITATIBOA –GIZARTE ERAGILEAK

Azterketa kualitatibo sakona– taldeak

ESKUMEN ESPARRUAREN AZTERKETAAzterketa dokumentala

EGITURA ADMINISTRATIBOA:JARDUERAK ETA PROGRAMAK

Azterketa dokumentalaInformaziorako elkarrizketak

tartean diren esparruen arabera

Azterketa kualitatiboa – gizarte eragileakAzterketa kualitatibo sakona – taldeakAzterketa kualitatibo sakona – biztanleriaAzterketa kualitatiboa – administrazioko langileak

EGITURAZKO AZTERKETA:ETORKINAK ETA BERTAKOAK.BIGARREN MAILAKO ITURRIAK

GIZARTE ERREALITATEA ADMINISTRAZIOA

EGITURAZKO EGOERA

GIZARTE PERTZEPZIOSUBJEKTIBOA

EGITURAZKO EGOERA

GIZARTE PERTZEPZIOSUBJEKTIBOA

/ 4. koadroaEGOERAREN DIAGNOSTIKOA: IKERKETAREN FASEAK


44

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Lehen ere aipatu bezala, helburu zuzena da Tokiko Immigrazio Planaren diseinua oinarritzea eta zuzentzea, egoeraren diagnos-tikoa hainbat mailatan eginda.

Hortaz, lanak hainbat azterketa/diagnostiko barne hartzen ditu:

/ Durangoko etorkin atzerritarren egoera, horien eskolaratzea eta osasun erakundeekin modu partikularrean dutenharremana barne.

/ Durangoko Udalaren esku hartze soziala gertatuko den eskumen esparrua.

/ Gaur egun, hainbat udal esparru eta zerbitzutatik herrian bizi diren atzerritarrei eskaintzen zaien tratamendua, bai etaurritasunak, hutsuneak edo aipatu udal esparru edo zerbitzuetan lan egiten dutenek eskain ditzaketen jarduera ildoberriak. Halaber, ikastetxe publiko eta pribatuetan ekin da, bai eta osasun erakundeetan ere, biztanleen arazoak eta /edo behar espezifikoak atzemate aldera.

/ Multzo antolatuen ikuspegia (etorkinen elkarteak, laguntzeko erakundeak, sindikatuak eta alderdi politikoak), hirudimentsiotan egituratutako galdetegiaren arabera: migrazioaren inguruko alderdi orokorrak, etorkinen elkarteen jardue-rak eta/edo harremanak eta Tokiko Immigrazio Planerako oharrak eta proposamenak.

/ Udalerriko etorkin atzerritarren motei buruzko galdeketa, elkarrizketa sakonak oinarri hartuta eta etorkinen hainbatmultzoren bizikidetza eta bizimodua aztertzeko. Helburua aztertzea da soilik, 20 elkarrizketa sakon baino ez bazaizkieegingo aurretik hainbat irizpideren eta aldagairen arabera aukeratutako jakineko etorkin motei, eta horiek dagokion atalmetodologikoan azalduko dira.

Azterketa bakoitzerako metodologia mota bat erabili behar da, horietako bakoitzak eskuratu eta maneiatu nahi duen informa-zioaren izaera kontuan hartuta

Erabilitako informazio iturriak: ezaugarriak eta prozesuak.

Biztanleen Udal Errolda.

Etorkin atzerritarrek Durangon duten errealitatea ezagutzeko maila kuantitatiboan eta espazioaren banaketari dagokionez,jotzen dugu bereziki garrantzitsua dela Biztanleen Udal Erroldako datuak erabiltzea, bai eta edozein hurbilketa edo tratamen-durako aurretiko urrats gisa ere.

Hartara, erroldako datuak eskatu dizkiogu dagokion udal esparruari, Durangon bizi diren eta erroldatuta dauden etorkin atzerri-tarren ezaugarrietara hurbiltzeko. Honako hau eskatu zen:

Datu base eguneratua (identifikazio pertsonaleko datuak kenduta, nahitaezkoa delako): Durangon erroldatutako biz-tanle atzerritar guztiak, erroldako fitxak jasotzen dituen aldagai guztiak barne hartuta (sexua, adina, heziketa maila,jaiotza tokia, herritartasuna, eta abar).


45

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ 1. ERREFERENTZIA ESPARRUKO ATZERRITA-RREN DIAGNOSTIKOA (GUZTIZKOA ETAUDALERRI BAKOITZEKO ZEHATZA)

/ Erroldaren azterketa eguneratua (2004ko maiatza)/ Biztanle atzerritarren eskolaratze datuen azterketa

DATUEN ANALISI KUANTITATIBOA/ESTATISTIKOA(BIGARREN MAILAKOITURRIAK)

/ 2. ERREFERENTZIA ESPARRU BIKOITZEKO EKINTZA ADMINISTRATIBOAREN KOKAPENA:/ ESPAINIAKO IMMIGRAZIO POLITIKA/ ADMINISTRAZIO PUBLIKOEN ESKUME-NEN BANAKETA

/ Espainiako immigrazio politikaren aurkezpena/ Espainiako immigrazio politikan tokiko administrazioeiesleitzen zaizkien eskumenak/ Udal administrazioaren eskumenen mugak Espainiakoadministrazio publikoaren esparruan, etorkin atzerritarreiloturiko alorretan.

AZTERKETA DOKUMEN-TALA/ POLITIKOA/ JURIDIKOA/ ADMINISTRATIBOA(BIGARREN MAILAKOITURRIAK)

/ 3. GAUR EGUN UDALETAKO ETAPARTZUERGOKO HAINBAT ESPARRU ETAZERBITZUK ETORKINEI EMATEN DIENTRATAMENDUAREN DIAGNOSTIKOA, ETAHAUR ATZERRITARREN ESKOLARATZEEGOERA:/ EGOERA ERREALA/ ETORKIZUNERAKO HOBEKUNTZAK ETA

BEHARRAK

/ Egiten ari diren programak, jarduerak, eta abar ezagut-zea, zuzenean edo zeharka etorkinei lotzen zaizkienak, etamultzo horiei loturiko edozein datu mota biltzea ezagutzea/ Beren lana gauzatzean atzerritarren errealitatearekintopo egiten duten tokiko administrazioko langileek dituz-ten esperientzia, iritzia eta ikuspegia ezagutzea. / Ikasle atzerritarrak dituzten ikastetxe publiko eta priba-tuetako langile eta/edo arduradunek dituzten esperientzia,iritzi eta ikuspegiak ezagutzea.

TOKIKO ADMINISTRA-ZIOKO LANGILEEI ELKA-RRIZKETAK

(LEHEN MAILAKO ITU-RRIAK)

/ 4. MULTZO ANTOLATUEN DIAGNOSTIKOA:IKUSPEGIAK, EKINTZAK ETA PROPOSA-MENAK.

/ Multzoek planteatzen dituzten immigrazioari buruzkoikuspegiak ezagutzea: ildo orokorrak/ Esparruko lana edo jarduerak gauzatzeko modua ezagutzea/ Etorkizuneko Tokiko Immigrazio Planaren aurrean dutenjarrera eta proposamenak ezagutzea

ETORKINEN ELKARTEETAKO,GOBERNUZ KANPOKO ERA-KUNDEETAKO, ALDERDIPOLITIKOETAKO ETA SINDI-KATUETAKO ORDEZKARIEIELKARRIZKETAK

(LEHEN MAILAKO ITURRIAK)

/ 5. ETORKIN MOTA DESBERDINEN ESPE-RIENTZIAREN ETA IKUSPEGIEN AURRETI-KO AZTERKETA

/ Hainbat etorkinen informazioa jasotzea beren bizitzakohainbat alderdiri, esperientziari, balioztapenei eta bertako-ekiko nahiz beste atzerritarrekiko bizikidetzarako proposa-menei buruz.

ELKARRIZKETA SAKONAKETORKIN MOTEN ORDEZKARIEI. (LEHEN MAILAKOORDEZKARIAK)

Metodología

HELBURUA JARDUERA METODOLOGIA


46

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Eskainitako informazioa 2006ko urriaren 20an datu basean ziren erroldatutako biztanle atzerritarren datuek osatzen dute, etahonako aldagai hauek daude jasota:

* Erroldako alta mota* Erroldako alta data* Sexua* Adina* Jaiotza tokia (herrialdea, probintzia eta udalerria)* Titulazioa (erroldatzeko unean duena)* Herritartasun herrialdea* Bizitokia (barrutia eta sekzioa)* Erroldatu aurretiko jatorria (probintzia eta udalerria, Estatua izatekotan; eta herrialdea, atzerria izatekotan).

Erroldaren 2006ko urriaren 20ko azterketak atzerriko herritartasuna duten zein atzerrian jaio diren eta une horretan erroldatu-ta ziren biztanleak barne hartzen ditu.

Kontuan hartu behar dira azterketaren xede den multzoari loturiko hainbat alderdi garrantzitsu.

/ Ezin da biztanleria erreal osoa islatu, batez ere erregistroetako datuak oinarritzat ditugulako eta biztanle atzerritarrenzati bat ez dagoelako erregistratuta. Hala ere, erroldako datuek beste edozein erregistrotako datuk baino informaziogehiago gordetzen dute, erroldan erregistratzeko eskakizunek ez dutelako zerikusirik modu legalean bizitzearekin, hainzuzen, bizitzeko egoitza bat baino ez baita behar. Bestalde, Euskal Autonomia Erkidegoan erroldatzean errenta eta osa-suneko oinarrizko zerbitzuak eskura daitezke, bai eta Espainiako estatuko egungo atzerritar legeak ahalbidetzen ditueneskubide unibertsalak ere (adin txikikoen hezkuntza, larrialdiko osasun arreta eta haurdun diren emakumeen arreta).Hori dela medio, errolda informazio iturri paregabea da biztanle atzerritarren kopuruaren eta horien oinarrizko ezauga-rrien gainean.

/ Bestalde, Espainiako estatuko herritartasuna eskuratu duten etorkinek multzo berezia eta desberdina osatzen duteatzerriko herritartasuna duten etorkinekin alderatuta. Izan ere, horien legezko egoera bestelakoa da eta herrialdean luza-roan egon baitira bizitzen, hots, herritartasuna eskuratzeko nahikoa. Ezaugarri horiek direla eta, multzo hori gainerakoetorkinen desberdina da, integrazioa eta egungo beharrak ere, ziurrenik, gainerako etorkinen oso bestelakoak izango bai-tira. Hala ere, interesgarria izango litzateke horien azterketa zehatza egitea, batez ere etorkin zahar horiek izan dituztenintegrazio prozesuei buruzko informazioa eskaintzeko gaitasun berezia baitute.

/ Praktika ohiko baina oker bat nabarmendu nahi dugu: herritartasuna erregimen juridikoarekin identifikatzea, batezere Europar Batasunaz kanpoko herritarrei dagokienez. Maiz, batez ere administrazio publikora bideratutako azterkete-tan, immigrazioari buruzko azterketa mugatu egiten da Europar Batasunaz kanpoko herritartasunetara, jotzen delakogizarte ekintza immigrazio ahulagora bideratu behar dela, hartara, Europar Batasunaz kanpoko herritartasunak erre-gimen orokorrarekin nahasten dira, eta gauza biak, berriz, immigrazio bereziki ahularekin, eta hori akats larria da.Hainbat kasutan, Europar Batasunaz kanpoko herritarrak Espainiako estatuan Europar Batasuneko erregimenaren peanegoten dira; hortaz, biztanleak herritartasunaren arabera aztergaitzat jotzea ez da horien erregimen juridikoaren arabe-ra aztertzearen gauza bera.


47

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ Ildo berean, nabarmentzekoa da munduko herrialde garatuenetako batzuk (Estatu Batuak, Kanada, Japonia, eta abar)Europar Batasunetik kanpo daudela, eta herrialde horietako herritarrei gutxiago garatutako herrialdeetako herritarrenarreta bera eskaintzen zaie. Azkenik, Europar Batasuneko herritarra izateak ez du nahitaez ekartzen abantaila sozioeko-nomikoa izatea, eta, era berean, Europar Batasunetik kanpoko herritarra izateak ez ditu nahitaez ekartzen gizarte baz-terkeria edo bazterkeria arriskua.

Bigarren mailako bestelako iturriak.

Erroldako datu baseaz gain, azterketa osatzeko erabilgarriak izan diren bestelako datuak ere izan ditugu.

Eskolatutako biztanleak, ikastetxe publikoen eta probatuen, hizkuntza ereduen, ikaskuntza mailaren eta Estatuko nahiz atze-rriko jatorriaren arabera. Udalerriko hezkuntza zentroek eskainitako datuak. Paper formatua.

Dokumentuak

Immigrazioaren alorrean tokiko ekintzaren helmena, mugak eta gaitasunak ezartzen dituen eskumen esparrua zehazteari dago-kion txosteneko laugarren kapituluan honako dokumentazio hau aztertu da:

Integrazio planak

/ 1993-2000 (2001-2004) aldiko Sail Arteko Immigrazio Plana/ Madrilgo Autonomia Erkidegoko 2001-2003 Eskualdeko Immigrazio Plana/ Andaluziako 2001-2004 Immigrazioko 1. Plan Integrala/ Almeriako Diputazioko 2000-2003 Immigrazioko 1. Plana/ Aragoiko 2002-2004 Immigrazioko 1. Plan Integrala/ Oskako Immigrazioko Plan Integrala/ Biztanle etorkinen gizarte integraziorako Nafarroako Gobernuaren 1. Plana / Etorkinen gizarte integraziorako Murtziako 2002-2004 Plana/ Immigrazioari arreta eskaintzeko Balear Uharteetako 2001-2004 Plan Integrala/ Etorkinentzako Valentzia Hiriko 1. Plana/ Etorkinen gizarte integraziorako plana - IMSERSO/ Immigrazioko Plan Globala - GRECO/ Murtziako Etorkinen Gizarte Integraziorako 2002-2004 Plana/ Gizarteratzeko Madrilgo Autonomia Erkidegoko 2006-2008 3. eskualde plana/ Immigrazioko Errioxako 2004-2007 plan integrala/ Andaluziako Immigraziorako 2. plan integrala/ Immigraziorako 2003-2005 Euskal Autonomia Erkidegoko 1. plana/ Immigraziorako 2002-2004 Kanariar Uharteetako Plana/ Gizarte integrazioko 2002-2005 Gaztela-Mantxako 2. eskualde plana/ Immigrazioko Gaztela eta Leongo Plan Integrala


48

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

/ Aragoiko Immigrazioko Plan Integrala/ Kataluniako Immigrazioko sail arteko 2005-2008 3. plana/ Balear Uharteetako Immigrazioaren arretarako 2. plana, 2005-2008/ Gizarteratzeko Plana, 2005-2007/ Galiziako Immigrazio Plana/ Nafarroako Etorkinak Gizarteratzeko Plana/ Valentziako etorkinak gizarteratzeko plan integrala

Oinarrizko lege testuak

/ Espainiako Konstituzioa, 1978./ 3/79 Lego Organikoa, Euskal Autonomia Erkidegoaren autonomia estatutua onartzen duena/ Apirilaren 2ko 7/85 legea, Tokiko Erregimenaren Oinarriak arautzen dituena/ Urtarrilaren 11ko 4/2000 Lege Organikoa, Espainian bizi diren atzerritarren eskubide eta askatasunei eta gizarte inte-grazioari buruzkoa. Abenduaren 22ko 8/2000 Lege Organikoak, irailaren 29ko 11/2003 Lege Organikoak eta azaroa-ren 20ko 14/2003 Lege Organikoak aldatzen dute./ Abenduaren 30eko 2393/2004 Errege Dekretua, urtarrilaren 11ko 4/2000 Lege Organikoaren (Espainian bizi direnatzerritarren eskubide eta askatasunei eta gizarte integrazioari buruzkoa) arautegia onartzen duena, irailaren 8ko1019/2006 Errege Dekretuak emandako idazpenean./ Ekainaren 25eko 155/2002 Dekretua, immigrazioaren esparruko jarduerak gauzatzeko laguntzak arautzen dituena./ Abuztuaren 30eko 200/2002 Dekretua, Euskal Autonomia Erkidegoko etorkinen Gizarte Partaidetzarako etaIntegraziorako Foroa sortzen duena./ 1/1992 Lege Organikoa, herritarren segurtasuna babesten duena.

Web baliabideen gida

/ Gironako txostena: 50 proposamen immigrazioaren inguruan www.lafactoriaweb.com/articulos/varios18.htm

/ Ciudadanía europea e inmigración, CIDOB d ‘Afers Internacionals aldizkaria, 53/2001 zenbakia, Bartzelona.http://www.cidob.org/Castellano/Publicaciones/Afers/53.html

/ CARLA BONINO COVAS, JORGE ARAGÓN MEDINA eta FERNANDO ROCHA SÁNCHEZ: Los planes de las ComunidadesAutónomas para la integración social de las personas inmigrantes, Sindikatu Informaziorako Koadernoak, 1 de Mayo Fundazioa,Langile Batzordeen Migrazioetako Idazkaritza Konfederalarekin lankidetzan, 2003. http://www.ccoo.es/pdfs/CIS50.pdf

/ “Etorkinak integratzeko plan estrategikoari buruz hausnartzeko jardunaldien” baitako Immigrazioari eta Etxebizitzariburuzko mintegiaren laburpena, San Lorenzo del Escorial, 2005eko ekainaren 7a eta 8a, Lan eta Gizarte GaietakoMinisterioa. http://www.ccoo.cat/immigracio/documentacio/VIVIENDA.pdf


49

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ “Etorkinak integratzeko plan estrategikoari buruz hausnartzeko jardunaldien” baitako Immigrazioari eta Harrerariburuzko mintegiaren laburpena, San Lorenzo del Escorial, 2005eko ekainaren 7a eta 8a, Lan eta Gizarte GaietakoMinisterioa. http://www.ccoo.cat/immigracio/documentacio/ACOGIDA.pdf

/ “Etorkinak integratzeko plan estrategikoari buruz hausnartzeko jardunaldien” baitako Immigrazioari eta GizarteZerbitzuei buruzko mintegiaren laburpena, San Lorenzo del Escorial, 2005eko ekainaren 7a eta 8a, Lan eta GizarteGaietako Ministerioa. Hemen eskuragarri: http://www.ccoo.cat/immigracio/documentacio/SERVICIOS%20SOCIA-LES.pdf

/ “Etorkinak integratzeko plan estrategikoari buruz hausnartzeko jardunaldien” baitako Immigrazioari eta Partaidetzariburuzko mintegiaren laburpena, San Lorenzo del Escorial, 2005eko ekainaren 7a eta 8a, Lan eta Gizarte GaietakoMinisterioa. Hemen eskuragarri: http://www.ccoo.cat/immigracio/documentacio/PARTICIPACION.pdf

/ “Etorkinak integratzeko plan estrategikoari buruz hausnartzeko jardunaldien” baitako Immigrazioari eta Hezkuntzariburuzko mintegiaren laburpena, San Lorenzo del Escorial, 2005eko ekainaren 7a eta 8a, Lan eta Gizarte GaietakoMinisterioa. Hemen eskuragarri: http://www.ccoo.cat/immigracio/documentacio/EDUCACION.pdf

/ “Etorkinak integratzeko plan estrategikoari buruz hausnartzeko jardunaldien” baitako Immigrazioari eta Enpleguariburuzko mintegiaren laburpena, San Lorenzo del Escorial, 2005eko ekainaren 7a eta 8a, Lan eta Gizarte GaietakoMinisterioa. Hemen eskuragarri: http://www.ccoo.cat/immigracio/documentacio/EMPLEO.pdf

/ “Etorkinak integratzeko plan estrategikoari buruz hausnartzeko jardunaldien” baitako Immigrazioari eta Hezkuntzariburuzko mintegiaren laburpena, San Lorenzo del Escorial, 2005eko ekainaren 7a eta 8a, Lan eta Gizarte GaietakoMinisterioa. Hemen eskuragarri: http://www.ccoo.cat/immigracio/documentacio/SENSIBILIZACION.pdf

/ JAN NIESSEN eta YONGMI SCHIBEL: Manual sobre la integración para responsables de la formulación de políticas y pro-fesionales, Migration Policy Group (MPG), Europako Batzordea – Justizia, Askatasun eta Segurtasuneko ZuzendaritzaNagusia, 2004. Hemen eskuragarri: http://europa.eu.int/spain/publicaciones/integracion_inmigrantes

/ COM (2004) 508: Migrazioari eta integrazioari buruzko urteko lehen txostena. Hemen eskuragarri:http://www.cidob.org/castellano/programas/programamigracions/recursos/documentacio-comunitaria/bdd-comunita-ria.cfm


50

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Elkarrizketak

Metodologian adierazi denez, azterketa honetako informazioaren zati handi bat lehen mailan jaso da, informazio elkarrizketarenmetodoa erabiliz, baita elkarrizketa sakonaren metodoa erabiliz ere.

Elkarrizketak egiteko prozedura orokorra honako hau izan da:

/ Ezarritako helburuen arabera elkarrizketa litezkeen erakundeen, esparruen, multzoen eta/edo pertsonei buruzkoaurretiko informazioa biltzea./ Elkarrizketatu behar diren pertsonak aukeratzea eta eskakizun formala egitea Durangoko Udaleko immigrazio teknika-ri Veronica Redondok, beharrezko lankidetza eskuratze aldera. Elkarrizketetarako gidoiak aldez aurretik izan behar dira./ Telefonoz harremanetan jartzea aurretiko informazioa eskatzeko (datuak, txostenak, planak, programak, eta abar) etaelkarrizketarako hitzordua finkatzeko. / Elkarrizketak egitea, graba daitezen eskatuz./ Txostena egitea elkarrizketa bakoitzerako, elkarrizketako puntu garrantzitsuenak jasoz.

Elkarrizketak azaroa eta 2006ko urtarrila bitartean egin ziren, eta gidoi espezifikoa egon zen elkarrizketa mota bakoitzerako.Gidoia eranskinetan azaltzen da.

Guztira 60 elkarrizketa egin ziren eta 65 pertsonak parte hartu dute. 40 elkarrizketa informatiboak izan dira, eta beste 20, berriz,sakonak, etorkin motaren arabera. Jarraian, azterketa esparruen arabera egindako elkarrizketa aurkezten dira.

/ Udal esparru eta zerbitzuetako arduradunei eta/edo langileei elkarrizketak (11)/ Ikastetxeetako arduradunei eta/edo ordezkariei elkarrizketak (8)/ Udalerriko osasun erakundeetako arduradunei eta/edo ordezkariei elkarrizketak (3)/ Alderdi politikoetako ordezkariei elkarrizketak (7)/ Sindikatuetako ordezkariei elkarrizketak (5)/ Etorkinen elkarteetako ordezkariei elkarrizketak (3)/ Etorkinei laguntzeko elkarteetako ordezkariei elkarrizketak (3)/ Etorkin atzerritarrei elkarrizketa sakonak (19)

Elkarrizketa informatiboetarako taldeak, elkarteak eta pertsonak aukeratzeko Partzuergoko immigrazioko teknikariak aurkeztu-tako informazioa eta proposamenak hartu dira oinarritzat.

A) Udal esparru eta zerbitzuetako arduradunei edo langileei elkarrizketak.

Tokiko Administrazioak atzerritarren immigrazioaren fenomenoarekin duen harremanaren izaera modu globalean zehazte alde-ra, eta multzo horretako gero eta pertsona gehiago iristean agerian geratu diren udal zerbitzuetako urritasunak edo beharrakzehazteko, hainbat elkarrizketa egin zaizkio udal zerbitzuen arduradunei.

Elkarrizketatu beharreko pertsonak alorraren arabera aukeratzean, saihestu nahi izan da arreta gehiegi jartzea laguntzari, etafenomenoa modu globalean tratatzearen aldeko apustua egin da. Horretarako, hainbat udal esparru lotu behar dira. Horiek,


51

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

nahita edo nahigabe, berriro diseinatu behar dituzte lehendik diren zerbitzuak eta zerbitzu berriak abian jarri behar dituzte etor-kinen eskakizun eta behar berriei erantzungo bazaie.

Beharrezko formulazio berri horrek hainbat arlori (hirigintzari, gizarte zerbitzuei, turismoari, hezkuntzari) eragiten diotelaulertzen den arren eta azterketaren aurretiko diagnostiko izaera ikusita, tradizionalki irekiago egon diren alorretara bideratudira ahaleginak, hots, errealitate plural eta aldakor berrietara egokitzea eskatzen dieten ingurunearekiko harreman elkarrera-gilea onartzen duten alorretara.

Guztira, 12 pertsona elkarrizketatu dira 11 elkarrizketatan. Honako hauek dira:

GIZARTE EKINTZA ETA IMMIGRAZIOAMaria Villar, Gizarte Ekintza eta Immigrazio Saileko zuzendariaVeronica Redondo, Immigrazioko teknikaria

OINARRIZKO GIZARTE ZERBITZUAKEsther Elejabarrieta, gizarte langilea

BEHARGINTZAMarian Fernandez, enpleguko teknikaria

BERRITZEGUNEJoseba Ibarra, Bigarren Hezkuntzako aholkularia eta kultura arteko hezkuntzaren koordinatzailea

KULTURA, GAZTERIA, HEZKUNTZA ETA KIROLAKLaura Vallejo Labrador, kultura, gazteria, hezkuntza eta kirol teknikaria

EKONOMIAJose Manuel Rodriguez, Erakunde autonomoetako kontu-hartzailea eta gerentea

HELDUENTZAKO HEZKUNTZAItziar Markotegi, Ikasketaburua

INFORMAZIOA ETA ERREGISTROASorkunde Artetxe, Udal erroldako eta erregistroko laguntzailea

HERRITARREN SEGURTASUNABenjamin Arriolabengoa, Udal poliziako ofizial burua

DROGA MENDETASUNEI AURREA HARTZEKO ESPARRUAAmaia Sarrionandia, Droga mendetasunei aurrea hartzeko esparruko teknikaria

EQUIPO DE INTERVENCIÓN SOCIO-EDUCATIVA - EISELeire Hernandez, EISEko koordinatzailea


52

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

B) Ikastetxeetako arduradunei eta/edo ordezkariei elkarrizketak (8)

CPEIPS SAGRADO CORAZÓN HLBHIP Ana Arangüen, ikastetxeko zuzendaria

CPEIPS KURUTZIAGA IKASTOLA HLBHIP Mikel, ikasketaburua

IES FRAY DE ZUMARRAGA-DURANGO HLBHIP Roberto Sariurarte, Hizkuntza laguntzako irakaslea

CEP LANDAKO LHI Xanti, ikasketaburua

CEP ZABALARRA LHI Javi, ikastetxeko zuzendaria

CPEIPS SAN ANTONIO-STA. RITA HLBHIP Marta Martinez, irakaslea eta ikastetxeko hizkuntza laguntzaren arduraduna

CPES SAN JOSÉ-MARISTAK BHIP Julen Elgeta, ikastetxeko zuzendaria eta irakaslea

CPEIPS SAN JOSÉ-JESUITAK HLBHIP Esther Mendia, Hizkuntza laguntzako irakaslea

C) Udalerriko osasun administrazioko arduradunei eta/edo ordezkariei elkarrizketak (3)

LANDAKO OSASUN ZENTROACarmen López Palacios, emaginaMaria Jose Blanco, emaginaJosé Luís Balenciaga, mediku zuzendariaFernando Urbano, medikua

BURU OSASUNEKO DURANGOKO ZENTROAMercedes García, psikiatra eta zentroaren arduraduna


53

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Alderdi politikoetako ordezkariei elkarrizketak (7)

Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)Juan José Ziarrusta, Durangoko alkatea

Mugarra BilguneaAritz Alberdi

Alderdi Popularra (PP)Juan José Gastañazatorre

Eusko Alkartasuna (EA)Juanito Agirre

Partido Socialista de Euskadi (PSE-PSOE)Jose Antonio Delgado:

Ezker Batua-Izquierda Unida (EB-IU)Sabino Bilbao

AralarDani Maeztu, abokatua

Sindikatuetako ordezkariei elkarrizketak (5)

Langile Abertzaleen Batzordeak (LAB)Marieli Urriolabeitia

Eusko Langieleen Elkartea (ELA)Nerea Urrestarazu

Comisiones Obreras (CC.OO.)José Petite

Euskal Herriko Nekazarien Elkartea (EHNE)Unai Aranguren

Unión General de Trabajadores (UGT)Jorge Regueiro


54

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Etorkinen elkarteei elkarrizketak (3)

Cáritas TabiraMari Carmen Otxoa

Sartu DurangoLoli Figuero, Directora

JAEDCovadonga Noval, idazkaria

Etorkinei laguntzeko elkarteen ordezkariei elkarrizketak (3)

Etorkinen gizarte sustapenerako eta kulturarako Argoni Vasco ElkarteaSally Osie

ChoraNourdin

M´lomp kultura elkarteaHyacinthe Manga

Elkarrizketa sakonak etorkin atzerritarrei (20)

Kasu honetan ez da elkarrizketatutako pertsonen nortasuna adierazten, hain zuzen, izaera honetako elkarrizketak emateakematen dien anonimatua babesteko. Hala ere, dagokion eranskinean, pertsona horien profila eskaintzen dugu, egin duguntipologiaren araberako oinarrizko aldagai eta baldintzen arabera. Etorkin mota horiek aukeratzeko arrazoiak dagokion atale-an azaltzen dira.


55

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Oinarrizko kontzeptuak

Immigrazio atzerritarrari buruzko mota honetako azterketetan maiz gertatzen diren akatsak saiheste aldera, azterketa hauosatzen duten oinarrizko kontzeptuak argitu nahi ditugu, gai honetako arau zientifiko soziodemografikoekin bat.

Etorkina. Demografiaren ikuspegitik, migratzaileak dira bizitoki bat beste batengatik uzten duten pertsona guztiak, jaiotzazbestelako toki batean bizitza berriz antolatzeko arrazoia edozein izanik ere. Kategoria demografiko horrek mugimendu geogra-fikoa ekartzen du, hots, bizitokia aldatzea. Mugimendu bat migraziotzat jo dadin gutxieneko muga udalerria dela jotzen da,Espainiar Estatuko lurralde eta administrazio antolamenduaren kasuan. Etorkinak gizarte hartzailearen ikuspegitik ikustendiren migratzaileak dira, hots, kanpotik datozenak.

Atzerritarra. Herritartasunari dagokion kontzeptua da. Atzerritarrak dira jakineko herrialde batean egonik herrialde horretakoherritartasuna ez duten pertsonak.

Aurrekoa ikusita, agerikoa da etorkinak atzerritarrak izan daitezkeela, edo ez, eta atzerritar bat etorkina izan daitekeela, edo ez.Ikus ditzagun gerta litezkeen hainbat egoera:

Espainiako estatuko herritartasuna duen eta Espainiako estatuko beste udalerri batera bizitzera doan pertsona migratzailea da(migratzailea abiapuntuan eta immigranteak helmugan), baina ez atzerritarra.

Espainiako estatuko udalerri batean jaio den eta hor bizi den pertsona bat, guraso atzerritarrak izateagatik Espainiako estatukoherritartasuna ez duena, atzerritarra da baina ez etorkina. Hainbat adituk “bigarren belaunaldi” (edo hirugarren, eta abar) deit-zen diete pertsona horiei.

Espainiakoestatutik kanpo jaio diren eta, arbasoak direla medio, espainiar herritartasuna duten pertsonak, Espainiako estatukoudalerri batera bizitzera doazenak atzerritik, atzerritik datozen baina atzerritarrak ez diren etorkina izango dira.

Atzerrian jaio den eta atzerriko herritartasuna duen Espainiako estatura iritsitako pertsona, gero herritartasuna eskuratu duena,atzerritar jatorriko etorkina da baina ez da atzerritarra.

Egiazta dezakegunez, askotariko kasuak daude; guztiak egoera desberdinak dira eta termino bera erabiltzen da. Halaber, errea-litate antzekoen kasuak direnean ere, oso egoera desberdin gisa katalogatzen dira. Une bakoitzean maneiatzen eta erabiltzenden irizpidearen araberakoa da. Irizpide ugari dago: herritartasuna, jatorria, mugimendua, sozializazioa, kultura, identitatea, etaabar.

Lan honetarako, izaera nagusiki demografikoa duenez, honako kontzeptu eta definizio hauek hartuko ditugu kontuan:

Atzerriko immigrazioa. Atzerriko immigraziotzat joko da espainiarraz bestelako herritartasuna duten eta Euskal AutonomiaErkidegoko udalerrietan bizitokia finkatuta duten pertsonen multzoa. Bizitokia finkatuta izatea erroldatzea bezala ulertuko da,zenbatzeko gutxieneko eskakizun gisa.


Gure informazio iturria biztanleen udal errolda da, eta hor erregistratzen dira udalerriko biztanleak eta, besteak beste, horienherritartasuna jasota dago.

Nolanahi ere, erroldan hainbat muga dago etorkin atzerritarraren kontzeptuari dagokionez, hain zuzen, honako pertsona haueketorkin atzerritarren multzotik kanpo uzten baitira:

Atzerritar jatorria izanik ere (herritartasunari begiratuta) espainiar herritartasuna eskuratu dutenak. Alegia, espainiar gisa erre-gistratzen dira (herritartasuna eskuratu duten etorkinak dira).

Atzerrian jaiota ere, beti espainiar herritartasuna izan dutenak (atzerrian jaiotako espainiarrak).

Espainiako estatuan jaiotzeagatik espainiar herritartasuna eskuratzen dutenak, atzerritarren seme-alabak izanik ere (espainiarherritartasuna eskuratutako bigarren belaunaldiak).

Herritartasun bikoitza dutenak, bat espainiarra izaki; izan ere, erregistro ofizialetan espainiar gisa zenbatzen dira.

Hartara, lan honetan uneoro aipatzen diren pertsona atzerritarrak honako hauek dira:

------ / Erroldatutako pertsona atzerritarrak.Pertsona horiek, bizitokiari dagokion egoera administratiboa edo legala edozein izanik ere, biztanleen udal erroldan erregistratuta daude eta ez dute espainiar herritartasuna.

56

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


57

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


=aurkibidea/ 02biztanleria atzerritarra durangon

Ezaugarri orokorrak 60

2.1. ZIFRA OROKORRAK 602.2. HERRITARTASUNA ETA SEXUA 60

-/ Herritartasun taldeak 60-/ Herritartasun herrialde nagusiak 61-/ Sexua eta herritartasunak 64

2.3. ADINA 66-/ Adina, bizitzako zikloa eta gizarte baliabideak 66-/ Adin eta herritartasun egiturak 68-/ Biztanleria piramideak 73

2.4. EGONALDIAREN IRAUPENA ETA IMMIGRAZIO MOTA 75-/ Biztanleen udal erroldako altaren data 75-/ Altaren data eta herritartasuna 78-/ Altaren data eta ikasketa maila 79

2.5. MUGIKORTASUN EREDUA 82-/ Bizitegien banaketa 86

2.6. BIZITEGIEN BANAKETA UDALERRIAN 86-/ Alderdi orokorrak 86-/ Bizitegien banaketa, herritartasun taldeen arabera 86

2.7. BARRUTIEN EZAUGARRIAK 92-/ 1. barrutia 92-/ 2. barrutia 94-/ 3. barrutia 96-/ 4. barrutia 98-/ 5. barrutia 100-/ Barrutien arteko antzekotasunak eta aldeak 102

%/ 02.



%biztanleria atzerritarradurangon


60

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

02/ Biztanleria atzerritarra durangonEZAUGARRI OROKORRAK

2.1.- Biztanleen udal erroldako zifra orokorrak 2006ko urriaren 20an

2.2. Herritartasuna eta sexua

2.2.1. Herritartasun taldeak.

Durangon diren herritartasun taldeen artean, iberoamerikarrak nagusi dira, eransten den taulan egiazta daitekeenez, hainzuzen, biztanle atzerritarren % 42,77 baitira. Latinoamerikako biztanleak ere nagusi dira inguruko udalerrietako atzerritarrenartean; izan ere, Bizkaiko kasuen gehienetan biztanle atzerritarren guztizkoaren % 50 ez dute gainditzen. Presentzia hori han-diagoa da inguruko ingurune administratiboetakoa baino. Hala ere, nabarmentzekoa da talde horren pisu erlatiboaren heren batgaldu duela gero eta ugariagoak diren bestelako herritartasun taldeen, hala nola afrikar herritartasunen, aurrean.

Afrikako etorkinen taldea (% 27,43) gehien hazten ari den taldea da, batez ere Afrikako gainerako herrialdeei dagokienez (%16,53). Jatorrizko kontinenteen arabera, Durangon, Afrika nagusitu egin da Europaren aurrean (% 26,39), hori baita atzerrita-rren jatorrizko kontinenteetan bigarrena. Hala ere, herritartasun taldeei dagokienez (kontuan hartu behar da Errumaniak, berri-ki Europar Batasunera bildutako herrialdeak, presentzia handia ekarri duela), gaur egun % 23,72 du eta 8 puntutik gorako dife-rentzia dago Afrikako gainerako herrialdeen multzoarekin, hots, hori hirugarren herritartasun taldea da presentzia garrantziaridagokionez.

Magrebeko herrialdeek 10 pertsonako 1 hartzen dute, eta Txina eta Europako gainerako herrialdeen multzoetako 36 eta 37pertsona dago, hurrenez hurren, alegia % 3tik behera. Asiako guztizko biztanleria % 3koa da gutxi gorabehera, nahiz eta, txi-natar taldearen bilakaera dela medio, azken bi urteetan gorako joera izan duen.

2006-10-20

BIZTANLEAK, GUZTIRA 27.513BIZTANLE ATZERRITARRAK 1.349ATZERRITARREN EHUNEKOA, GUZTIZKO BIZTANLERIAREN GAINEAN 4,9EMAKUME ATZERRITARREN EHUNEKOA, GUZTIZKO ATZERRITARREN GAINEAN 47,3EUROPAR BATASUNAZ KANPOKO BIZTANLE ATZERRITARRAK 1.029EUROPAR BATASUNEKO BIZTANLE ATZERRITARRAK (27) 320EUROPAR BATASUNAZ KANPOKOEN EHUNEKOA, GUZTIZKO BIZTANLERIAREN GAINEAN 76,27EUROPAR BATASUNAZ KANPOKOEN EHUNEKOA, GUZTIZKO BIZTANLERIAREN GAINEAN 3,74


Durangoko atzerritarren taldearen osaketaren eta beste erreferentzia inguruneetako taldearen osaketaren arteko diferentzia16. grafikoan ikus daiteke.

2.2.2. Herritartasun herrialde nagusiak.

Herritartasun herrialde zehatzei behatuta, Durangok inguruko eremuen antza du.

Gaur egun Durangon 60 atzerritar bizi dira. Bost herritartasun nagusiek udalerriko atzerritarren erdia biltzen dute.Herritartasunen eta horien osaketen sakabanaketa horretan ere Durango bat dator inguruok eremuekin. Espainian eta EuskalAutonomia Erkidegoan, berriz, bost herritartasun nagusiek ez dute hartzen biztanle atzerritarren % 50. Durangok eta, hein han-diagoan, Bizkaiak ehuneko hori gainditu egiten dute.

Bolivia eta Errumania bakarrik identifikatzen dira jakineko kontzentrazio maila duten herritartasun gisa: Udalerriko lau biztanleetorkinetik batek bi herritartasun horietako bat du. Horiek guztizkoaren % 13 inguru hartzen dute, eta gainerako herritartasu-nei gailentzen zaizkie, azken horiek sakabanatuago baitaude. Ekuador, Maroko, Kolonbia eta Brasil datoz ondoren, % 5etik gora-ko presentzia mailarekin. Beste datu bat ere bat dator inguruko administrazio esparruarekin: beste esparru orokorretan, herritar-tasun nagusia ez da ia guztizko biztanleriaren % 4ra iristen.

61

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ 9. taula. DURANGON BIZI DIREN ATZERRITARRAK, HERRITARTASUN ETA SEXU TALDEEN ARABERA. 2006

HERRITARTASUN EMAKUMEAK GIZONAK GUZTIRA GUZTIRA% EMAKUMEAK % TALDEAK

EUROPAR BATASUNA (27) 142 178 320 23,72 44,38EUROPAKO BESTE HERRIALDEA 13 23 36 2,67 36,11EUROPA, GUZTIRA 155 201 356 26,39 43,54MAGREB 51 96 147 10,90 34,69AFRIKAKO BESTE HERRIALDEAK 58 165 223 16,53 26,01AFRIKA, GUZTIRA 109 261 370 27,43 29,46ESTATU BATUAK ETA KANADA 2 2 4 0,30 0,00IBEROAMERIKA 353 224 577 42,77 61,18AMERIKA, GUZTIRA 355 226 581 43,07 61,10TXINA 18 19 37 2,74 48,65ASIAKO BESTE HERRIALDEAK 1 4 5 0,37 20,00ASIA, GUZTIRA 19 23 42 3,11 45,24OZEANIA 0 0 0 0,0 0,0OZEANIA, GUZTIRA 0 0 0 0,0 0,0

GUZTIRA 638 711 1.349 100,00 47,29

ITURRIA: Durangoko Udala. Biztanleen udal errolda, 2006ko urriaren 20an.


62

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

/ 10. taula. DURANGOKO BIZTANLERIA ATZERRITARRAREN HERRITARTASUNAK, SEXUAREN ARABERA. BOLUMENAETA PROPORTZIOAK. 2006

KOPURUA HERRITARTASUNA EMAKUMEAK GIZONAK GUZTIZKO OROKORRA % % EMAKUMEAK

1 BOLIVIA 105 82 187 13,86 56,12 ERRUMANIA 85 91 176 13,05 48,33 EKUADOR 52 60 112 8,30 46,44 MAROKO 33 73 106 7,86 31,15 KOLONBIA 62 35 97 7,19 63,96 BRASIL 71 5 86 6,38 82,67 NIGERIA 16 50 66 4,89 24,28 PORTUGAL 16 48 64 4,74 25,09 SENEGAL 17 22 39 2,89 43,610 GHANA 5 33 38 2,82 13,211 TXINA 18 19 37 2,74 48,612 MALI 3 34 37 2,74 8,113 ALJERIA 15 17 32 2,37 46,914 ARGENTINA 16 9 25 1,85 64,015 URUGUAI 13 7 20 1,48 65,016 ERRESUMA BATUA 7 12 19 1,41 36,817 EKUATORE GINEA 11 5 16 1,19 68,818 KUBA 9 5 14 1,04 64,319 ITALIA 6 6 12 0,89 50,020 GUINEA 2 10 12 0,89 16,721 FRANTZIA 8 3 11 0,82 72,722 BOSNIA-HERZEGOVINA 5 5 10 0,74 50,023 VENEZUELA 7 2 9 0,67 77,824 MAURITANIA 3 6 9 0,67 33,325 ERRUSIA 4 4 8 0,59 50,026 MÉXICO 3 5 8 0,59 37,527 UKRAINA 3 5 8 0,59 37,528 POLONIA 6 1 7 0,52 85,729 ALEMANIA 4 3 7 0,52 57,130 GUINEA-BISSAU 2 5 7 0,52 28,631 PERU 3 3 6 0,44 50,032 TXEKIAR ERREPUBLIKA 2 4 6 0,44 33,333 MOLDAVIA 1 5 6 0,44 16,734 PARAGUAI 5 5 0,37 100,035 IRLANDA 2 3 5 0,37 40,036 TXILE 3 1 4 0,30 75,037 AMERIKAKO ESTATU BATUAK 2 2 4 0,30 50,038 BELGIKA 2 1 3 0,22 66,739 BULGARIA 3 3 0,22 0,040 PAKISTAN 3 3 0,22 0,041 NIKARAGUA 2 2 0,15 100,042 HERBEHEREAK 2 2 0,15 100,043 DANIMARKA 1 1 2 0,15 50,044 SIERRA LEONA 1 1 2 0,15 50,045 KROAZIA 2 2 0,15 0,046 CABO VERDE 1 1 0,07 100,047 EL SALVADOR 1 1 0,07 100,048 FILIPINAK 1 1 0,07 100,049 HUNGARIA 1 1 0,07 100,050 DOMINIKAR ERREPUBLIKA 1 1 0,07 100,051 ALBANIA 1 1 0,07 0,052 BENIN 1 1 0,07 0,053 ESLOVAKIA 1 1 0,07 0,054 GAMBIA 1 1 0,07 0,055 GEORGIA 1 1 0,07 0,056 LIBERIA 1 1 0,07 0,057 LITUANIA 1 1 0,07 0,058 NIGER 1 1 0,07 0,059 NORVEGIA 1 1 0,07 0,060 TOGO 1 1 0,07 0,0

GUZTIZKO OROKORRA 638 711 1349 100,0 47,3

ITURRIA: Durangoko Udala. Biztanleen udal errolda, 2006ko urriaren 20an.


63

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Durangoko latinoamerikar jatorriak honako hauek dira: Bolivia (% 13,9), Ekuador (% 8,3) eta Kolonbia (% 7,2). Lau herritarta-sun latinoamerikar horien artean Durangoko atzerritarren ia % 30 hartzen dute. Herritartasun horien nagusi izan arren, behe-ranzko joera atzematen da, beste jatorri multzo batzuk ekarpen handiagoak egin dituztelako; izan ere, duela lau urte atzerrita-rren guztizkoaren ia erdia hartzen zuten.

Europar jatorri gehienak Europar Batasuneko 27 herrialdeen taldean berriki sartu den herrialde batekoak dira, hots, Errumaniakoak(% 13,05). Presentzia hirukoiztu du Europar Batasuneko beste oinarri nagusietako bat izan zenak: Portugalek (% 4,74).

Afrikaren kasuan, presentzia nagusia Nigeria da (% 4,89), eta, hein txikiagoan, berriki azaldutako Senegal, Ghana eta Mali, % 3baino ehuneko apur bat txikiagoekin guztiak ere.

/ 16. grafikoaHAINBAT GEOGRAFIA ESPARRUKO BOST HERRITARTASUN NAGUSIETAKO BIZTANLE ATZERRITARREN PROPORTZIOA. 2006

ITURRIA: INE eta Durangoko Udala. Erroldak.

Bolivia herritartasun nagusia izatea udalerriaren berezitasuna da, ingurune orokorragoekin alderatuta, betiere: Espainiako esta-tuan, atzerritarren herritartasun herrialde nagusia Maroko da. Horrek agerian uzten du Espainiako estatuaren eta Afrikar konti-nentearen iparraldearen artean dagoen harreman estua. Bestalde, Euskal Autonomia Erkidegoan Latinoamerikari lotutako atze-rritarrak ditu, aurretiko harreman historiaren ondorioz. Dena den, jatorrizko herrialde nagusia Kolonbia da, Bizkaiaren kasuanbezalaxe. Bolivia ez da jatorrizko herrialdea bi esparru geografiko orokorren kasuan: ez Espainiako estatuan eta ez EuskalAutonomia Erkidegoan. Halakotzat azaltzen da Bizkaian, eta bigarren postua du immigrazioan kopuruei dagokienez, bainaDurangon duen garrantzia, lehen adierazi bezala, handiagoa da.

16. grafikoan jatorriaren araberako osaketako desberdintasunak adierazten dira (etorkinen herritartasunaren arabera). Boliviarjatorria duen biztanleria Durangon finkatzen da, Marokoarra, berriz, lehentasunez Espainiako estatuko beste toki batzuetan, eta

50,00

40,00

30,00

20,00

10,00

0,00

Kolonbia7,2

Maroko7,9

Bolivia13,9

Ekuador8,3

Errumania13,05

Maroko6,8

Ekuador8,6

Kolonbia15,5

Errumania9,5

Bolivia11,9

Errumania7,4

Portugal7,5

Kolonbia13,0

Maroko8,9

Ekuador9,0

Kolonbia6,1

Erresuma Batua7,1

Maroko6,8

Errumania7,4

Ekuador9,0

Bizkaia EAE EspainiaDurango


64

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

kolonbiarra, Euskal Autonomia Erkidegoko beste hainbat esparrutan. Ordena alde batera utzita, ageriko kointzidentzia aurkitzendugu; izan ere, bi herrialde nagusi horiek, Ekuador eta Errumaniarekin batera (horiek ere badaude Euskal Autonomia Erkidegokoeta Estatuko inguruneetan), Durango udalerriko bost herritartasun nagusietako lau hartzen dituzte. Hau da, jatorrizko herrialdenagusiek kointzidentzia maila handia dute esparru desberdinetan: udalerriaren gertuko esparruetako hiru herrialde nagusiakDurangoko atzerritarren jatorrizko 5 herrialde nagusietako bat dira.

2.2.3. Sexua eta herritartasunak

Durangoko 100 atzerritarretik, 47,3 bakarrik dira emakumeak. Etorkin atzerritarren emakumeen presentzia txikiagoa desberdin-tasuna da udalerriaren kasuan; izan ere, immigrazioa jasotzen duten mendebaldeko ia herrialde guztietan joera aurkakoa da,emakumezkoen presentzia apur bat handiagoa izaten baita.

Hala ere, eta jakina denez, etorkinen talde guztiek ez dute izaten emakumezko biztanleen maila bera (ikus 9. taula eta 17. grafikoa).

Hain zuzen ere, historian zehar herritartasunetan / herritartasun taldeetan sexuen araberako osaketan atzeman diren diferent-ziek azaltzen dute Durangoko udalerrian joera aldatzea. Nagusi den sexuaren joeraren zeinua aldatzeko oinarria da azken urtee-tan atzeman den bilakaeraren arabera, historikoki emakume etorkinen presentzia handiagoa izan duten herrialdeek pisu erlatiboagaldu dutela, hala nola herrialde iberoamerikarrek afrika herrialdeen aurrean. Hain zuzen, azken horien presentziak nabarmengora egin du azken urteetan udalerrian (edota mantendu egiten dira, aldaketekin, esaterako, europarren kasuan). Gainera, kasuhorietako guztietako ezaugarria da gizonezkoek presentzia handiagoa dutela, nahiz eta desberdintasunak dauden taldeen arabe-ra eta talde bakoitzeko herrialdeen arabera: Afrikaren guztizkoan emakumezkoak ez dira % 30era iristen. Europaren kasuan,berriz, emakumezkoak % 43,54 ira (Errumanian eta Portugalen ere emakumezkoen presentzia handiagoa dago, nahiz eta gradudesberdinarekin: % 48 lehenaren kasuan, eta % 25 Portugalen kasuan). Asiarren taldeak % 45,2ko proportzioa du: 18 gizon eta19 emakume asiar. Ia berdintasuna duten arren, bost pertsona asiarretako emakume bakarrak ez du txinatar jatorria.

/ 17. grafikoaATZERRITARREN TALDEETAKO EMAKUMEZKOEN PROPORTZIOA, HERRITARTASUN TALDEEN ARABERA.DURANGO, 2006.

ITURRIA: Durangoko Udala. Errolda, 2006ko urriaren 20an.

EUROPAR BATASUNA (27)EUROPAKO GAINERAKO HERRIALDEAK

EUROPAKO GUZTIZKOAMAGREB

AFRIKAKO GAINERAKO HERRIALDEAK AFRIKAKO GUZTIZKOA

AEB ETA KANADAIBEROAMERIKA

AMERIKAKO GUZTIZKOATXINA

ASIAKO GAINERAKO HERRIALDEAKASIAKO GUZTIZKOA

GUZTIZKO OROKORRA

44,436,1

43,534,7

26,029,5

50,061,261,1

48,620,0

45,247,3


Lehen ere aurreratu dugun moduan, beste hartze inguruneetan gertatzen den moduan, Latinoamerikako biztanleriak dira ema-kumeen presentzia handiena dutenak. Herritartasun horietako 10 pertsonako 6 emakumeak dira Durangoren kasuan eta, gaine-ra, emakumeen presentziaren oinarri nagusia eta ia bakarra dira; izan ere, Durangoko udalerriko 15 herritartasun nagusienkasuan, Latinoamerikako herrialdeak dira (Ekuadorren kasuan izan ezik) emakumezkoen presentzia handiagoa duten bakarrak.Gainerako hamarretan, maila desberdinean bada ere, gizonezkoak nagusitzen dira. Afrikako taldeetan dago emakumezkoen pre-sentzia txikiena: guztira ez dira % 30era heltzen. Hala ere, agregazio geografiko handien barruan, desberdintasunak daude herri-tartasun zehatzen arabera ere. Afrikar herritartasunen kasuan, Saharaz hegoaldeko emakumezkoek taldearen % 26 bakarrikhartzen dute eta, aldiz, Magrebeko herritartasunak dituzten emakumezkoek, beren taldearen % 34,6 hartzen dute.

Herritartasun zehatzei dagokienez, eta hamar nagusiak soilik kontuan hartuta, diferentzia handiak daudela ikusten da herritar-tasun taldeek duten emakumezkoen proportzioan.

/ 18. grafikoaATZERRITARREN HAMAR HERRITARTASUN NAGUSIETAKO EMAKUMEZKOEN PROPORTZIOA. DURANGO, 2006.

ITURRIA: Durangoko Udalak eskuratutako datuen oinarrian egin da. Errolda, 2006ko urriaren 20an.

Latinoamerikar emakumezkoen taldearen baitan ere desberdintasun nabarmenak daude: Brasilgo emakumeak beren taldearen% 80tik gora dira, kolonbiarrak eta boliviarrak % 63,9 eta % 56,1 inguru dira, hurrenez hurren, eta ekuadortarren kasuan, berriz,% 48,3 baino ez dira emakumeak.

Atzerritar biztanlerien emakumezkoen proportzioa etorkinen taldeen arteko diferentziak erakusten dituzten adierazle nagusie-tako bat da, eta taldea homogeneo bihurtzea zailtzen du, bai eta soziologia kategoria bakarrean biltzea ere. Biztanleriaren bai-tako emakumeen presentzia mailari dagokionez joera bat duten (noranzko batean edo bestean) taldeen pisu erlatiboaren bila-kaerak zehazten du Durangon atzemandako emakumeen presentzia mailaren joera aldaketa.

65

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

BRASIL

COLOMBIA

BOLIVIA

ERRUMANIA

EKUADOR

SENEGAL

MAROKO

PORTUGAL

NIGERIA

GHANA

82,6

63,9

56,1

48,346,4

43,6

31,1

25,0

24,213,2

EMAKUMEAK

%


66

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

2.3. Adina

Biztanleen adin egiturak aztertzeak gizarte garrantzi handia du, adinari lotzen baitzaizkio bizitza esperientziak eta gizarte beha-rrak. Biztanleenganako jakineko aurreikuspen maila eta gizarte arreta duen Estatuetako administrazio publikoek kontuan hartubehar dituzte egitura horiek, orotariko politika publikoak diseinatzeko eta abian jartzeko.

Biztanle etorkinen kasuan, sarritan aipatu da etorkinek gizarte zaharkituak gaztetzeko gaitasun handia dutela, bai eta atzeranz-ko joera demografikoak aldatzeko ere, txosten honetako lehen atalean adierazi den moduan. Etorkinen funtzionaltasun demo-grafiko hori eraginkorra da, batez ere, etorreren eta ezarpenen lehen etapetan, eta funtzionaltasuna apalagoa da belaunaldie-tan aurrera egiten den heinean. Durangoko immigrazioa nahiko berria denez, atzerritar biztanleen adin egiturak aztertzeak etabertako biztanleekin alderatzeak aipatu funtzionaltasun bikoitza du: biztanle talde horiek ekarritako gizarte aurreikuspenetako litezkeen beharrak agerian uztea eta udalerriko biztanleak gaztetze-ko eragile gisa duten gaitasuna kontuan hartzea.

2.3.1. Adina, bizitzako zikloa eta gizarte baliabideak

Biztanleriaren adin egitura, bai Estatuko biztanleei eta bai biztanle atzerritarrei dagokienez, ezagutzea garrantzitsua da gizar-tearen eta ekonomiaren aldetik garrantzi handia duten gaiak lotzen zaizkiolako: hezkuntza, lan bizitza, erretreta, adin ugalkorra,eta abar. Gai horietako askok gizarte planifikazioa eskatzen dute azpiegituren aldetik (eskolak, haurtzaindegiak, hirugarren adi-nekoen egoitzak, adin txikikoen egoitzak, eta abar), jardueren aldetik (hezkuntza, osasun arreta, eta abar) eta zuzeneko baliabi-de ekonomikoen aldetik (errentak eta oinarrizko lan sariak).

Pertsonek adinaren arabera izaten dituzten beharren desberdintasunen aurrean, hobe da adin egiturak bizitzako oinarrizko eta-pen arabera aurkeztea (5. taula), alderaketa helburuak dituzten adin piramide tradizionalak erabiltzeaz gain.

/ 11. taula. SOZIOLOGIAREN ALDETIK ESANGURATSUAK DIREN BIZITZAKO ALDIEN ARABERAKO ADIN TALDEAKETA HORIEN INTERESA ADMINISTRAZIO PUBLIKORAKO

ADIN TALDEAK DESKRIBAPENA INTERESA ADMINISTRAZIO PUBLIKORAKO

0 ETA 5 URTE BITARTE ESKOLA AURREKO ADINA HAURTZAINDEGIAK, PEDIATRIA ARRETA, ETA ABAR

6 ETA 16 URTE BITARTE EDAD ESCOLARIZACIÓN CENTROS EDUCATIVOS, EDUCACIÓN ESPECIAL, OBLIGATORIA PREPARACIÓN PROFESORADO...

17 ETA 24 URTE BITARTE PRESTAKUNTZA PROFESIONALA LANBIDE HEZIKETA; ENPLEGUAETA LAN MUNDUAN SARTZEA

25 ETA 44 URTE BITARTE INDEPENDENTZIA, FAMILIA ETXEBIZITZA; ENPLEGUA; LAGUNTZA EKONOMIKOA (SEME-ALABAK) (OINARRIZKO ERRENTA)


67

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Jarraian Durangon bizi diren atzerritarren eta Estatuko biztanleen adin egiturak aurkezten ditugu. Kontuan hartu behar da egiturahoriek adin talde bakoitzaren biztanleria proportzio gisa aurkezten direla guztizko biztanleriaren gainean, eta agerian geratzen dire-la bolumen errealak, biztanleria atzerritarren kopurua askoz ere txikiagoa delako Estatuko biztanleen kopurua baino.

Jakina, bi egiturak oso desberdinak dira. Alegia, immigrazioa berezko prozesua da jakineko gazte taldeetan eta heldutasunarenhasieran diren pertsonen taldeetan, batez ere, lekuz aldatzeko arrazoiak nagusiki ekonomikoak direnean.

/ 19. grafikoaDURANGON BIZI DIREN ESTATUKO ETA ATZERRIKO BIZTANLEEN ADIN EGITURA. 2006


45 ETA 64 URTE BITARTEHELDUTASUNA; INTERES GUTXIKO ALDIA; LAGUNTZA, GIZARTE LAN JARDUERA OSOA BAZTERKERIAKO KASUETAN (OINARRIZKO ERRENTA)

65 ETA 74 URTE BITARTEZAHARTZAROA; BOTIKA (SENDAGAIAK);JARDUERA EKONOMIKORIK HIRUGARREN ADINEKOENTZAKO ZENTROAK; EZOSASUNA (GERIATRIA), ETXEZ ETXEKO LAGUNTZA, ETA ABAR

75 URTE ETA GEHIAGO ZAHARTZEA; AHULTASUN ETA GIZARTE ETA OSASUN ARRETA INDARTZEADEPENDENTZIA HANDIKO BIZTANLERIA

70,060,050,040,030,020,010,00

0 eta 5 bitarte

Estatuko biztanleria Atzerriko biztanleria

3,16,7

6 eta 16 bitarte 17 eta 24 bitarte 25 eta 44 bitarte 45 eta 64 bitarte 65 eta gehiago

9,39,716,8

8,1

60,5

33,1

9,3

25,8

0,9

16,6


68

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Espero zitekeen moduan, diferentzia handiak daude Estatuko biztanleen eta biztanle atzerritarren adin egituren artean.Estatuko biztanleen egitura heterogeneoagoa da talde desberdinen inguruan eta presentzia handiagoa dute adin handiagokotaldeek. Biztanle atzerritarrek, berriz, kurba nabarmena dute tarteko adin taldeetan, hots, adin txikiko haur gutxiago dago etaoso biztanle adintsu gutxi.

Biztanle atzerritar gehienak lanean aritzeko eta haurrak izateko adinean daude: % 60k baino gehiagok 26 eta 45 urte bitarte-an du eta Estatuko biztanleen artean adin talde horrek ehunekotan duen adierazgarritasuna (% 33) ia bikoiztu egiten du.Biztanle talde horrek osasun eta gizarte behar gutxi izaten ditu orokorrean, biztanle guztietatik independentzia sozioekonomikomaila handiena dutena direlako.

Mendeko taldeak urriak dira eta guztizko biztanleriaren gaineko proportzioa oso baxua da etorkinen kasuan, Estatuko biztanle-ekin alderatuta.

Estatuko biztanleen kasuan, adinaren arabera sozioekonomiaren aldetik independenteak diren helduen kopurua (16 eta 65urte bitartekoak), proportzioan, txikiagoa da atzerritarren kasuan baino, hau da, adinaren arabera mendekoak diren pertsonabakoitzeko (16 urtetik beherakoak eta 65 urtetik gorakoak) 2 heldu dago Estatuko biztanleen kasuan, eta atzerritarren kasuanberriz, 6 pertsona independentetik gora dago (zuzenean edo zeharka) mendeko pertsonez arduratzeko. Hau da, biztanle atze-rritarren artean biztanleria aktiboko baliabide gehiago dago biztanleria inaktiboari arreta emateko. Ratio horrek, atzerritarrenhaur biztanleria eskasarekin eta biztanleria zahar ia nuluarekin bat, adierazten du atzerritarrak baldintza hobeetan daudelabiztanleria inaktiboari arreta emateko. Horrez gain, Estatuko biztanleek baino gutxiago behar dituzte adinari loturiko jakine-ko gizarte baliabideak (eskolak, haurtzaindegiak, zaharren egoitzak, osasun gastua, eta abar). Hain zuzen ere, biztanle atzerri-tarrek beste modu bateko gizarte baliabideak erabiltzeko arrazoia, hein handi batean, gizarte bazterkeria pairatzen dutela da,eta ez da jarduera edo independentzia ekonomikoa izateko aukera errealen araberakoa.

2.3.2. Adin eta herritartasun egiturak

Etorkin atzerritarren taldeen arteko diferentziak ez dira soilik emakumezkoen presentziari dagozkionak. Adin egiturak ere alda-tu egiten dira herritartasunaren arabera, batez ere, hainbat faktoreren, hots, udalerrian bizitzen daramaten denboraren edomigratzeko arrazoiaren, arabera. Faktore horiek desberdin eragiten diete taldeei herritartasunaren arabera; izan ere, migraziomugimendu batzuk zaharragoak dira (Europar Batasunekoak edota Latinoamerikako hainbat herrialdetakoak, esaterako

/ 12. taula. DURANGON BIZI DIREN ESTATUKO NAHIZ ATZERRIKO BIZTANLEEN ADIN OINARRIAREN GAINEKO MEN-DETASUN HARREMANA. 2006

ESTATUKO BIZTANLEAK BIZTANLE ATZERRITARRAKBIZTANLE INAKTIBOAK16 URTETIK BEHERAKOAK ETA 65 URTETIK GORAKOAK (A) 8.629 180BIZTANLERIA AKTIBOA16 ETA 65 URTE BITARTEKOA (B) 17.535 1.169A / B 2,03 6,5


69

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Venezuelakoak edo Argentinakoak) eta beste batzuk berriagoak, hala nola migrazio berriko Latinoamerikako herrialdeetakoak(Kolonbia, Ekuador edo Peru) eta Saharaz hegoaldeko Afrikakoak.

Antzinatasunak ere eragina du, denbora gehien daramaten taldeek seme-alabak izateko (herritartasuna ez dutenak, hartara,atzerritar gisa zenbatzen direnak) eta zahartzeko astia izan baitute, eta egitura heterogeneoagoak eta banatuagoak dituzteadin taldeen inguruan. Zalantzarik gabe, talde berrienen ezaugarri nagusia da adin ertaineko (25 eta 40 urte bitartean) biztan-leria handia dutela, hain zuzen ere, adin horietan hartzen baita migratzeko erabakia, lan eta ekonomia arrazoiak direla medio,adin jarduera osokoak dira eta.

Migratzeko arrazoia ere faktore garrantzitsua da eta adinen egiturari eragiten dio. Izan ere, migrazio ekonomikoek lanerako adine-an diren gazteak mugiarazten ditu, eta beste arrazoi batzuek berriz, adin talde desberdinak erakartzen dituzte. Horrela, lankideenmugimenduak biztanleria gazteari lotzen zaizkio, eta hirugarren adineko migrazioak berriz, adin talde horretako biztanleei.

Egiazko itzuleraren proiektuak, sexuen araberako osaketak, eta beste hainbat faktorek ere adin egiturari eragiten diote etorki-nen taldeetan.

Hartara, jatorri taldeei (herritartasun taldeen bitartez adierazten dira) migratzeko faktore desberdinak lotzen zaizkie, eta horiekmodu aktiboak jarduten dute adin egituren gainean. Durangon ere aniztasun hori agerikoa da (7. taula eta 12. grafikoa).

7. taulan herritartasun talde handien arabera xehekatuta azaltzen dira 5. taulan ezartzen diren adin taldeen bolumenak etaproportzioak (dena den, talde altuena 65 urtetik gorakoen taldeari erantsi zaio, adin horretako biztanle atzerritar gutxi ego-tea dela medio). 12. grafikoan taldeen egiturak aurkezten dira, eta herritartasun taldeen arteko desberdintasunak argiagoatzeman daitezke.

/ 20. grafikoaBIZTANLE ATZERRITARREN PROPORTZIOA, ADIN TALDEEN ETA HERRITARTASUN TALDE NAGUSIEN ARABERA. DURANGO, 2006 (EHUNEKOTAN).


80,0

70,0

60,0

50,0

40,0

30,0

20,0

10,0

0,0

57,8

EUROPARBATASUNA (27)

0 eta 5bitarte

EUROPAKO GAINERAKOHERRIALDEAK

MAGREB

47,2

59,9

AFRIKAKO GAINERAKOHERRIALDEAK

74,4

IBEROAMERIKA

57,0

TXINA

64,9

6 eta 16bitarte

17 eta 24bitarte

25 eta 44bitarte

45 eta 64bitarte

65 eta gehiagobitarte


70

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

/ 13. taula. DURANGOKO BIZTANLE ATZERRITARREN OSAKETA, HERRITARTASUN ETA ADIN TALDEEN ARABERA. 2006

HERRITARTASUN ADIN TALDEAKTALDEAK

0 A 5 6 A 16 17 A 24 25 A 44 45 A 64 65 Y MÁS GUZTIRAKOP. % KOP. % KOP. % KOP. % KOP. % KOP. % KOP. %

EUROPAR BAT. 27 KOP. 10 23,8 30 23,8 56 24,7 185 22,7 34 27,0 5 41,7 320 23,7% 3,1 9,4 17,5 57,8 10,6 1,6 100,0

GUZ. EUROPA KOP. 1 2,4 4 3,2 6 2,6 17 2,1 8 6,3 0,0 36 2,7% 2,8 11,1 16,7 47,2 22,2 0,0 100,0

GUZ. EUROPA KOP. 11 26,2 34 27,0 62 27,3 202 24,8 42 33,3 5 41,7 356 26,4% 3,1 9,6 17,4 56,7 11,8 1,4 100,0

MAGREB KOP. 11 26,2 17 13,5 12 5,3 88 10,8 17 13,5 2 16,7 147 10,9% 7,5 11,6 8,2 59,9 11,6 1,4 100,0

GUZ. AFRIKA KOP. 4 9,5 14 11,1 28 12,3 166 20,3 11 8,7 0,0 223 16,5% 1,8 6,3 12,6 74,4 4,9 0,0 100,0

GUZ. AFRIKA KOP. 15 35,7 31 24,6 40 17,6 254 31,1 28 22,2 2 16,7 370 27,4% 4,1 8,4 10,8 68,6 7,6 0,5 100,0

EAB/ KANADA KOP. 0 0,0 0 0,0 0 0,0 2 0,2 2 1,6 0,0 4 0,3% 0,0 0,0 0,0 50,0 50,0 0,0 100

IBERO AMERIKA KOP. 14 33,3 60 47,6 121 53,3 329 40,3 49 38,9 4 33,3 577 42,8% 2,4 10,4 21,0 57,0 8,5 0,7 100

GUZ. AMERIKA KOP. 14 33,3 60 47,6 121 53,3 331 40,6 51 40,5 4 33,3 581 43,1% 2,4 10,3 20,8 57,0 8,8 0,7 100,0

TXINA KOP. 2 4,8 1 0,8 4 1,8 24 2,9 5 4,0 1 8,3 37 2,7% 5,4 2,7 10,8 64,9 13,5 2,7 100

GUZ. ASIA KOP. 0 0,0 0 0,0 0 0,0 5 0,6 0 0,0 0 0,0 5 0,4% 0,0 0,0 0,0 100,0 0,0 0,0 100

GUZ. ASIA KOP. 2 4,8 1 0,8 4 1,8 29 3,6 5 4,0 1 8,3 42 3,1% 4,8 2,4 9,5 69,0 11,9 2,4 100,0

OCEANIA KOP. 0,0 0,0 0,0 0 0,0 0,0 0,0 0 0,0% 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

GUZ. OCEANIA KOP. 0 0,0 0 0,0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,0% 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0

GUZTIRA KOP. 42 100 126 100 227 100 816 100 126 100 12 100 1349 100% 3,1 9,3 16,8 60,5 9,3 0,9 100,0



Herritartasun guztien kasuan, kopuruaren aldetik adin garrantzitsuenak 25 eta 44 urte bitartekoak dira, eta horien ondoren gai-nerako adin taldeak daude distantzia handira. Hain zuzen ere, Europar Batasunaz kanpoko herrialdeen kasuan izan ezik, adinhoriek talde bakoitzaren % 50 gainditzen dute, eta bertako biztanleek kasuan, berriz, talde horrek biztanleria osoaren % 35baino ez du hartzen.

Datu orokor eta komun hori oinarritzat hartuta (ehunekoetan aldeak dauden arren; Europar Batasunaz kanpoko biztanleenkasuan, % 47,2, eta Saharaz hegoaldeko herrialdeetako biztanleen kasuan, berriz, % 74,4), desberdintasun nagusiak aurkeztendira, 3 tipologia nagusitan:

/ Oso biztanleria homogeneoak adin gazte eta heldu gazteen inguruan, esate baterako, Saharaz hegoaldeko herrialde-etako afrikar etorkinen eta Iberoamerikako etorkinen kasuan. Azken bi horien eta Europar Batasuneko etorkinen kasuan,17 eta 24 urte bitarteko adin taldea nagusi da.

/ Biztanleria heterogeneoak, adin nagusiaren alde biak orekatuta. Magrebtarren eta Ekialdeko Europako herrialdeeta-ko biztanleen kasu orokorra da, nahiz eta orekek aurkako norabideetarantz egiten duten. Bi kasuetan adin taldegarrantzitsuak dituzte 16 urtetik beherakoen kasuan (6 urtetik beherakoen % 7,5, magrebtarren kasuan) eta 45 eta 65urte bitartekoen kasuan. Dena den, Ekialdeko Europako etorkinen biztanleria zaharragoa den magrebtarrena baino.Muturreko adin taldeak urrienak dira bi kasuetan. Halaber, Txinaren joera eta magrebtarrena nahiko antzekoa da, nahizeta Txinako biztanleria zaharragoa den.

/ Zahartzeko joera handiagoa duten biztanleak. Kasu horietan, kopurutan garrantzi handiena duen bigarren taldea 45eta 64 urte bitartekoena da, europarren kasuan gertatzen den moduan. Hala ere, Durango ez da nabarmentzen biztan-leria zaharkitua izateagatik, alegia, aurkakoa gertatzen da. Hain zuzen ere, 64 urtetik gorako biztanle atzerritarren ehu-nekoa ez da % 1era iristen, eta txinatarren herritartasun taldeak bakarrik du % 2tik gorako proportzioa.

/ Kasu horietan gertatu ohi den moduan, haurren, nerabeen eta gazteen biztanleria oso eskasa izaten da, etaDurangoren kasuan biztanle atzerritarren % 3 da. Atentzioa ematen du jatorri magrebtarreko 6 urtetik beherako hau-rren proportzio altuak, gainerako jatorrizko herrialde nagusietakoa baino askoz ere altuagoa baita. Hori ez da ohikoa pre-sentzia denbora txikia duten biztanleria atzerritarren kasuan (hori da, hain zuzen ere, Saharaz hegoaldeko herrialdeeta-ko biztanleek kasua, 6 urtetik beherako haurren proportzioa ia nulua baita).

Baina diferentziak herritartasun talde handien barnean ere atzeman daitezke (8. taula, 13. grafikoa). Hartara, latinoamerikarrenadin taldeen egituretan alde esanguratsuak daude. Alde horiek direla medio, zalantzan jartzen dira herritartasun eremuen edokontinenteen araberako agregazio handiak, oso alderaketa orokorrak ezartzeko salbu edota herritartasun zehatz bat azterketaunitate gisa erabiltzea teknikoki ezinezkoa izatea salbu.

71

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


72

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

/ 21. grafikoaATZERRITARREN HERRITARTASUN TALDE NAGUSIEN ADIN EGITURAK. DURANGO, 2006.


Errumania eta Portugal dira 65 urtetik gorako biztanleak dituzten bi herrialde bakarrak 10 herrialde esanguratsuenetatik.Kolonbiak 45 eta 64 urte bitarteko ehuneko altuena du. Kolonbiarren eta ekuadortarren adin egitura antzekoa dute, bainaKolonbiaren kasuan zaharkitze zantzu arinak daude.

/ 14. taulaATZERRITAR TALDE NAGUSIEN OSAKETA ADIN TALDEEN ARABERA, HERRITARTASUNA AINTZAT HARTUTA. DURANGO, 2006.

HERRITASUN % KOPURUANAGUSIAK 0 - 5 6 - 16 17 - 24 25 - 44 45 - 64 65 +BOLIVIA 1,6 4,3 31,0 55,1 8,0 0,0 187ERRUMANIA 2,8 14,8 17,6 55,7 8,5 0,6 176EKUADOR 2,7 15,2 17,9 59,8 4,5 0,0 112MAROCO 7,5 14,2 10,4 57,5 10,4 0,0 106KOLOMBIA 2,1 16,5 14,4 54,6 12,4 0,0 97BRASIL 4,7 9,3 19,8 59,3 7,0 0,0 86NIGERIA 0,0 0,0 15,2 83,3 1,5 0,0 66PORTUGAL 4,7 3,1 20,3 59,4 10,9 1,6 64SENEGAL 5,1 17,9 7,7 61,5 7,7 0,0 39GHANA 2,6 5,3 7,9 78,9 5,3 0,0 38

90,0

80,0

70,0

60,0

50,0

40,0

30,0

20,0

10,0

0,0

55,1

BOLIVIA ERRUMANIA EkUADOR MAROKO COLOMBIA BRASIL NIGERIA PORTUGAL SENEGAL GHANA

55,7 59,8 57,5 54,659,3

83,3

59,4 61,5

78,9

0 eta 5bitarte

6 eta 16bitarte

17 eta 24bitarte

25 eta 44bitarte

45 eta 64bitarte

65 eta gehiagobitarte


Saharaz hegoalde bi herrialderen (Nigeria eta Ghana) kasuan, hamar pertsonatik 8k 25 eta 44 urte bitartean du. Ehuneko horiekaztertutako gainerako taldeenak baino askoz ere altuagoak dira. Durangon bizi diren nigeriarren kasuan, gainera, nabarmentze-koa da guztiak daudela lanerako adinean. Hau da, ez dago 18 urtetik beherakorik eta 64 urtetik gorakorik.

Bestalde, Portugal eta Brasil biztanle nerabe eta gazte gehien duten taldeak dira (Portugalek du 17 eta 24 urte bitarteko biztan-leen presentzia handiena), nahiz eta Senegal eta Kolonbia 6 eta 16 urte bitartekoetan gailentzen diren.

Lehen ere adierazi den moduan, Marokoar jatorriko taldeak du aurre eskolako adinean diren haurren presentzia handiena duenaaztertutako talde guztietan, hots, 6 urtetik beherako haurrak % 7,5 baitira.

Guztira, adin egituretan aniztasun handia dago eta hori ez da ikusten soilik ehunekoetan, alegia, baita eredu orokorretan ere.Horrek atzerritarren immigrazioaren aniztasuna adierazten du, migrazio eredu bakarrera mugatzen zaila dena.

2.3.3. Biztanleria piramideak

Adinari dagokion atala amaitzeko, Estatuko eta atzerriko biztanleen adin piramideak aurkezten ditugu, bai eta atzerritarrek uda-lerriko biztanleria osoari egiten dioten ekarpen erreala ere

/ 22. grafikoaBIZTANLERIA PIRAMIDEA. ESTATUKO BIZTANLERIA, DURANGO, 2006.

73

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Emakumeak Gizonak


/ 23. grafikoaBIZTANLERIA PIRAMIDEA. ATZERRIKO BIZTANLERIA, DURANGO, 2006.

/ 24. grafikoaBIZTANLERIA PIRAMIDEA. ESTATUKO ETA ATZERRIKO BIZTANLERIA, DURANGO, 2006.


74

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

-200 -150 -100 -50 0 50 100 150

Emakumeak Gizonak

Emakumeatzerritarrak

Estatukoemakumeak

Gizonatzerritarrak

Estatukogizonak


Adin piramideek ahalbidetu egiten dute biztanleriaren zahartze maila ezagutzea, bai eta sexuaren araberako simetria edo asi-metria ezagutzea ere. Estatuko biztanleek kasuan, egiazta daiteke biztanleria zaharkituago dagoela, eta 65 urteko biztanleenbolumen handiagoa dagoela Estatuko emakumeen eta gizonen artean biztanle atzerritarretan baino.

Ez du atzeranzko oinarririk adin tarteak nabarmen zabaldu diren haurren kasuan, hots, horiek lehen adin tarte horietan diren biz-tanle atzerritarren antzeko parametroak dituzte. Asimetria agerikoa da gizonen kasuan 55 urte arte, orekatu egiten da 65 urtearte eta hortik aurrera emakumeak ugariago dira.

Biztanle atzerritarren kasuan, piramidea ez dator demografiaren garapen naturalarekin bat, alegia, biztanleriaren talde zehatzbatean ia ez dago zaharrik. Gehienak aktiboak izan daitezkeen biztanle helduak dira, eta horrek agerian uzten ditu etorrerenarrazoi ekonomikoak. Sexuaren araberako asimetriak daude hainbat etapatan, eta, guztira, gizonezkoak nagusitzen dira arinki.Nolanahi ere, atzerritarren ekarpen demografikoak berak 24. grafikoak ikus daitezke: apur bat egiten dute gora 20 eta 40 urtebitarteko taldeetan eta gutxiago haurren eta nerabeen kasuan. Ez dute biztanle zaharrik ekartzen. Hori dela medio, Durangodagoen etapan, udalerriko biztanleak gaztetzen ari dira, eta biztanle gazte eta aktiboen geruza indartzen ari da, bai eta, hein txi-kiagoan, haurrena ere.

Jaiotzen eskutik sortzen den gaztetzea are nabarmenagoa izango da datozen urteetan. (7)

Hala ere, eta gaztetzeko joera argia egonik ere, bi gai hartu behar dira kontuan prozesu honen egiazko helmena kalkulatzekoorduan: biztanle ekarpenen proportzio mugatua eta, batez ere, epe luzeko prozesuaren iraungarritasuna. Etorkinen etorrerakdenboran luzatzen badira bakarrik izan ditzakete efektu iraungarriak biztanleria hartzailea gaztetzeko orduan. Bestela, etorre-rak aldi mugatuan gertatzen badira, gaztetzeko efektuak belaunaldi batean desagertzen dira, biztanle gazteen zuzeneko finka-pena eteten baita eta etorkinen ugalkortasun irizpideak bertako biztanleen irizpideetara egokitzen baitira. Hartara, migratzai-leen bigarren belaunaldien eta bertako jatorria duten belaunaldi bereko pertsonen artean ez da ia alderik egoten.

2.4. Egonaldiaren iraupena eta immigrazio mota2.4.1. Biztanleen udal erroldako altaren data

2006ko urriaren 20an Durangon erroldatuta zeuden biztanleek Durangon bizitzen daramaten denbora ezar daiteke erroldakoalta dataren aldagaia kontuan hartuta. Alta data eta udalerrian bizitzen daramaten denboraren (edo migrazioaren antzinata-suna) arteko baliokidetza ez da erabatekoa, agian ez direlako erroldatzen udalerrira iritsi orduko, baizik eta jakineko aldi bat iga-rotzean. Halaber, agian ez dira inoiz erroldatzen, eta kasu horiek erroldan oinarritutako azterketatik kanpo geratzen dira. Denaden, erreserba eta mugaketak egonik ere, erroldako altaren data erabiliko dugu Durangoko immigrazioak udalerrian bizitzendaraman denbora kalkulatzeko, egin daitezkeen ikerketa zehatzagoen zain.

75

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

(7) Indarrean den legediaren arabera, guraso atzerritarrak dituzten eta Espainiako estatuan jaio diren haurrek espainiar herritartasunaeskura dezakete jaio eta bi urteko epean. Jakineko kasuetan, lehenago ere bai. Kasu horietan, eta herritartasun bikoitzen kasuan, pertsonakerroldetan ez dira atzerritar gisa erregistratzen.


76

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Biztanleen udal erroldan gaur egun azaltzen diren erroldatze data zaharrena 1996ko maiatzaren 1ekoa dela kontuan hartuta(data horretan jaso zen bost urteko errolda informazioa, lehen indarrean zen sistemaren arabera), informazioa aurkeztuko duguezarritako taldeak egoitza urte osoei dagozkien moduan (erroldatze data egoitza denborarekin bat datorren kasuetan, betiere).Hartara, honako talde hauek taxutu dira:

/ 1996ko urriaren 20an erroldatuta zeuden pertsonak. Pertsona horiek 10 urtetik gora daramaten udale-rrian bizitzen.

/ 1996ko urriaren 20a eta 1997ko urriaren 19a bitartean erroldatutako pertsonak. 9 eta 10 bitarteanegon dira udalerrian bizitzen.




/ 2000ko urriaren 20a eta 2001eko urriaren 19a bitartean erroldatutako pertsonak. 5 eta 6 bitarteanegon dira udalerrian bizitzen.

/ 2001eko urriaren 20a eta 2002ko urriaren 19a bitartean erroldatutako pertsonak. 4 eta 5 bitarteanegon dira udalerrian bizitzen.



/ 2004ko urriaren 20a eta 2005eko urriaren 19a bitartean erroldatutako pertsonak. 1 eta 2 bitarteanegon dira udalerrian bizitzen.

/ 2005eko urriaren 20a eta 2006ko urriaren 19a bitartean erroldatutako pertsonak. Urtebete baino gut-xiago egon dira udalerrian bizitzen.

Taldeak zehaztutakoan, talde bakoitzari dagokion pertsona atzerritarren bolumena 16. grafikoan aurkezten da.


77

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ 25. grafikoa2006KO URRIAREN 20AN DURANGON ERROLDATUTA ZEGOEN BIZTANLERIA ATZERRITARRA, ERROLDATZE DATAREN ARABERA.


Horrela, egiazta daiteke Durangoko immigrazio atzerritarra egiazki fenomeno berria dela, etorkin zaharrek espainiar herritarta-suna eskuratu ez badute behintzat, eta hori ez da ohikoa bolumen handietan gertatzea.

Gaur egun Durangon erroldatuta dauden atzerritarren % 41,4k urtebete baino gutxiago darama udalerrian bizitzen.Atzerritarren % 80k, berriz, 3 urte baino gutxiago darama udalerrian bizitzen. Hortaz, biztanle asko duela gutxi iritsi dira.Durango udalerrian herrialde askotako biztanle berrien bolumen handia jaso da, batez ere Latinoamerikakoak, eta gainera, age-riko goranzko joera dago.

Biz +10 Biz 9-10

700

600

500

400

300

200

100

033

Biz 8-9 Biz 7-8 Biz 6-7 Biz 5-6 Biz 4-5 Biz 3-4 Biz 2-3 Biz 1-2 Biz 1

3 4 3 9 3387 94

172

355

559


2.4.2. Altaren data eta herritartasuna

/ 26. grafikoa2006KO URRIAREN 20AN DURANGON ERROLDATUTA ZEGOEN BIZTANLERIA ATZERRITARRAREN EGITURA,ERROLDATZE DATAREN ARABERA, HERRITARTASUN TALDE NAGUSIETARAKO (EHUNEKOTAN)


Grafikoan ikus daiteke etorkin guztien egoitza denborako antzeko ereduak dituztela, erroldan erregistratu ziren unetik zen-batzen hasita. Izan ere, Durango udalerrian immigrazioaren fenomenoa oso berria da.

Orokorrean, herritartasun talde guztietan (iparamerikarren kasuan izan ezik) homogeneotasun nabarmena dago, etorkinen %70 baino gehiago azken 2 edo 3 urteetan iritsi baitira. Kasu guztietan, kopurutan gehiago dira azken urtean erroldatutako etor-kinak.

Europar Batasuneko biztanleen taldearen ereduaren arabera, erroldan jarraitzen dute aintzat hartutako erroldatze uneetan.Zalantzarik gabe, Durangoko etorkinen talde zaharrena da. Duela 10 urte, talde hegemonikoa eta ia bakarra zen, eta duela 6 urtehori aldatu egin zen iberoamerikarren taldearen nagusitu baitzen. Dena den, Europako migrazio fluxuen garaian joera iraunko-rra izaki, bigarren postua du etorkinen kopuruetan.

Oro har, era irmo eta etengabean iristen dira, eta hori irizpide berria da.

78

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

EUROPAR BATASUNA (27)50,045,040,035,030,025,020,015,010,05,00,0

AFRIKAKO GAINERAKO HERRIALDEAK IBEROAMERIKAMAGREB

R-1

R-1-

2

R+10

R-2-

3

R-4-

5R-

5-6

R-7

-8R-

8-9

R-9

-10

R-3-

4

R-6-

7

R-1

R-1-

2

R+10

R-2-

3

R-4-

5R-

5-6

R-7

-8R-

8-9

R-9

-10

R-3-

4

R-6-

7

R-1

R-1-

2

R+10

R-2-

3

R-4-

5R-

5-6

R-7

-8R-

8-9

R-9

-10

R-3-

4

R-6-

7

R-1

R-1-

2

R+10

R-2-

3

R-4-

5R-

5-6

R-7

-8R-

8-9

R-9

-10

R-3-

4

R-6-

7


79

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Afrikako beste herrialdetako pertsonen bilakaera ere gorakoa da denborak aurrera egin ahala, baina hazkundea handiagoa izanda azken urtean: % 46,6 erroldatu dira azken urtean. Denboran bost urte baino gehiago atzera egiten badugu, erroldatzeen bila-kaeran irregulartasunak daude. Hain zuzen ere, hainbat urtetan ez da ia erroldatzerik egon, Europar Batasunekoek eta IparAmerikakoak izan ezik.

2.4.3. Altaren data eta ikasketa maila

Etorkin atzerritarren hezkuntza maila jakineko arretarekin maneiatu beharreko aldagaia da. Eta ez soilik hezkuntza sistemenbateragarritasun eta baliokidetza kontuengatik, alegia, hainbatetan oso desberdinak izaten baitira eta oso zaila izaten baitagure eskemetan eta epigrafeetan txertatzea. Dagokion administrazioko leihatilara erroldatzera hurbiltzen diren etorkin atze-rritarren hizkuntza eta ulermen arazoak direla medio, arazoak gertatzen dira etorkinen hezkuntza mailak zuzen erregistratze-ko orduan. Halaber, udalerrian bizitzen daramaten denborak eta erroldatzeko prozedurak ere aldatu egin dezakete pertsonaatzerritarren hezkuntza mailaren irudi orokorra. Kontua da hezkuntza maila aldatu egin daitekeela (handiagoa bihurtu) den-borak aurrera egiten duenean. Duela gutxi arte (2003a arte), sistematikoki berrizta ezin zitekeen erroldatze sistemarekin, erra-za zen erroldatu eta gero etorkinek izan zitzaketen hezkuntza mailako aldaketak ez erregistratzea, beste udalerri batean errol-datzen baziren izan ezik. Gaur egun, atzerritarrek errolda bi urtean behin berritzera derrigortuta daude. Hartara, teorian, berenhezkuntza maila eguneratu egiten dute.

Hala eta guztiz ere, aldagai horren inguruan kontu handia izan behar da, hainbat arrazoi direla eta:

/ ikasketei loturiko informazio iturri bakarra interesduna bera da, eta ez da inolako titulu edo egiaztagiririk eskatzen;

/ komunikatzeko zailtasunak egoten dira;

/ titulazio eta hezkuntza mailako desberdintasunek zaildu egiten dute gure eskemetan txertatzea;

/ erregistroetan urritasunak atzeman ditugu hezkuntza mailari dagokionez (adibidez, hainbat heldu “haur hezkuntza”edo “adin txikiko” gisa erregistratuta dago, eta beste batzuen kasuan, berriz, ez dago inongo daturik).

Hartara, jotzen dugu etorkin atzerritarren hezkuntza maila kontu handiz tratatzeko gaia dela, hots, modu orokorrean eta denbo-ran aurrerako bilakaeran. Horregatik, biztanle atzerritarren hezkuntza egoera udalerrian bizitzen daramaten denborari lotutadeskribatuko dugu, deskubritzeko ea immigrazioa denboran aldatu den aldagai horri dagokionez.

Gure hezkuntza sistemaren arabera, derrigorrezko hezkuntza 6 eta 16 urte bitartekoa denez, 16 urte baino gehiago dituzten etaDurangon bizi diren 1.181 pertsonaren hezkuntza maila bakarrik hartuko dugu aintzat, aurreko etapetan haurrak direlako edotaeskolaratze prozesuan direlako.


80

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Bereziki garrantzitsua ez izan arren, komeni da nabarmentzea 16 urte baino gehiago izanik ere “haur hezkuntza” edo “ezin daklasifikatu, adin txikikoa” kategorietan erregistratuta azaltzen diren pertsonak. Horiek agerian uzten dute kontu handia izanbehar dela “Ikasketak” aldagaia interpretatzeko orduan. Bi kasu bakarrik daude.

/ 27. grafikoa DURANGON BIZI DIREN 16 URTETIK GORAKO BIZTANLE ATZERRITARREN BANAKETA, HEZKUNTZA MAILAREN ARABERA. %, 2006


BIGARRENMAILAKOAK 27%

PROFESIONALAK 6%

ANALFABETOAK0,3%

IKASKETARIK GABEAK(IRAKURTZEN ETA IDAZTEN DAKITE)

0,7%UNIBERTSITATEMAILAKOAK 12%

LEHEN MAILAKOAK54%

/ 15. taula. DURANGON BIZI DEN 16 URTETIK GORAKO BIZTANLERIA ATZERRITARRA, IKASKETA MAILAREN ETA ERROLDATZE DATAREN ARABERA. 2006

ERROLDATZE DATA HEZKUNTZA MAILA GUZTIRA1 2 3 4 5 6 NC

1996KO URRIA 0 0 14 8 6 5 0 331996KO AZAROA – 1998KO URRIA 0 0 4 0 2 1 0 71998KO AZAROA – 2000KO URRIA 0 0 5 6 0 1 0 122000KO AZAROA – 2002KO URRIA 0 0 34 48 7 12 0 1012002KO AZAROA – 2004KO URRIA 3 4 87 77 18 37 2 2282004KO AZAROA – 2006KO URRIA 1 4 494 179 37 85 0 800

GUZTIZKO OROKORRA 4 8 638 318 70 141 2 1.181% 0,3 0,7 54,0 26,9 5,9 11,9 0,2 100,0

ITURRIA: Durangoko Udala. Errolda, 2006ko urriaren 20an. 1: Analfabetoak / 2: Ikasketak amaitu ez dituztenak. Irakurtzen eta idazten daki-te. / 3: Lehen hezkuntza eginda dutenak / 4: Bigarren hezkuntza eginda dutenak / 5: Batxilergoa eginda dutenak, profesionalak / 6:Unibertsitate ikasketak dituztenak / EDD: Ez dago daturik


81

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Etorkinen hezkuntza egiturari erroldatze dataren arabera behatzen badiogu, denborak atzerritarrengan ildo horretan sortudituen aldaketak ikusiko ditugu.

Nabarmentzekoa da lehen hezkuntzako ikasketak dituzten berriki erroldatutako etorkinen taldea (% 60tik gora), eta gainerakohezkuntza mailen kasuan, berriz, ehuneko txikiagoak daude.

/ 28. grafikoaDURANGON BIZI DIREN 16 URTETIK GORAKO BIZTANLE ATZERRITARREN BANAKETA, HEZKUNTZA MAILAREN ETA ERROLDATZE DATAREN ARABERA. 2006, %

ITURRIA: Durangoko Udalak eskuratutako datuen oinarrian egin da. Errolda, 2006ko ekainaren 1ean.

Ikasketa talde batzuen garrantziko aldaketak argi ikus daitezke aztertutako data taldearen arabera. Ez dago denboran irau-ten duen joerarik, baina ematen du jakineko bilakaera dagoela hezkuntza maila batera bideratuta (azken urteetan lehen hez-kuntzak gorakada handia izan du eta bigarren mailakoak, berriz, bereziki behera egin du).

Hain zuzen, biztanleria zaharrenetik berrienera, jarrera aldakorrak daude erroldatze datari eta ikasketa mailei dagozkien talde-etan: Unibertsitate ikasketak dituzten pertsonen ehunekoak gora edo behera egiten du argi zehaztutako joerarik gabe, gainaazken urtean atzerakada izan du, harik eta % 10era iritsi arte (bigarren ehuneko txikiena da ikasketa talde horretako denboraserierako).

Adierazgarria da ikasketa profesionalak dituzten taldeen pisuak behera egin duela azken 10 urteotan. Aldiz, bigarren mailakoikasketak dituzten pertsonen taldeak, bilakaera oso aldakorra izanagatik ere, duela 10 urte baino gehiago erroldatutako pertso-nen maila antzekoa du.

Laburbilduz, hezkuntza mailako desberdintasun esanguratsuak eta aldakorrak daude. Dena den, ematen du udalerrian finkatzendiren etorkinen hezkuntza maila txikiagoa izateko joera arina dagoela.

1996ko urria

100%

80%

60%

40%

20%

0%

IKASKETARIK GABEAK(IRAKURTZEN ETA IDAZTEN DAKITE)

ANALFABETOAK BIGARRENMAILAKOAK

PROFESIONALAK UNIBERTSITATEMAILAKOAK

LEHENMAILAKOAK

EZ DUTEERANTZUN

15,2

18,2

42,4

24,2

14,3

57,1

28,6

8,3

41,7

50,0

11,9

6,9

33,7

47,5

10,64,6

61,8

22,4

1996ko azaroaeta 1998ko urria

bitartean


bitartean


bitartean

16,2

7,9

38,2

33,8


bitartean


bitartean


2.5. Mugikortasun eredua

Mugikortasun eredua Durangora iritsitako etorkinek jarraitzen dioten migrazio irizpidea da, hau da: zuzenean jatorrizkoherrialdetik iristen diren edota, alderantziz, aurretiko migrazio mugimenduetatik datozen. Azken horien kasuan, interesgarriada jakitea zein den aurreko tokia, Estatuaren baitan, jakiteko etorkinek jakineko udalerri batean ezartzeko joera dute edota,alderantziz, doitzeko mugimenduak dituzten edota nomadak ala sedentarioak diren.

Hala ere, informazio eskuragarriak ez ditu hartzen erroldatutako atzerritar guztiak. Izan ere, prozedura zaharraren arabera errol-datutako pertsonen kasuan, aurretik bizi ziren tokiaren informazioa jasotzen zen, baldin eta beste tokirik bazegoen. 2006kourrian 33 kasu zeuden horrela erroldatuta.

Horrez gain, berriki erroldatutako beste 34 kasutan ere ez dira ageri jatorriari dagozkion datuak. Hots, mugikortasun eredutik 67kasu horiek kendutakoan, 1996ko urriaz geroztik erroldatutako 1.282 kasuak bakarrik ezagutzen ditugu, eta ez guztira dauden1.349 kasuak.

Honako egoera hauek deskribatuko ditugu (1. irudia):

/ Durangon jaiotako pertsonak, ondorioz, bizitokia aldatu ez dutenak (A egoera)/ Euskal Autonomia Erkidegoko beste udalerri batetik datozen pertsonak (B fluxua)/ Estatuko beste udalerri batetik datozen pertsonak (C fluxua)/ Zuzenean atzerritik datozen pertsonak (D fluxuak)

/ 5. koadroaDURANGORAKO MUGIMENDUAK JATORRI MOTAREN ARABERA

Fluxu horiek adierazten dute Durango zuzeneko helmuga den edota beste migrazio mugimendu batzuen bitartez zeharka iristenden udalerria den. Horretarako guztirako, hainbat muga kontuan hartu behar dira. Kasu askotan, fluxuak ez dira islatzen, espai-niar herritartasuna eskuratu duten edo herritartasun bikoitza duten pertsonei baitagozkie.

82

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

PLANARENDISEINUA

EXEKUZIOA /KUDEAKETA

KONTROLA /EBALUAZIOA

EGOERARENDIAGNOSTIKOA

/01 /02 /03 /04


83

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Beste behin, kontu handia izan behar dugu ondorioak ateratzeko orduan, hainbat arrazoi direla eta. Batetik, udaletako erregistro-etan pertsonak egiazki atzerritik datozela egiaztatzeko agiriak (sarrera data azaltzen den pasaportea, bisa, eta abar) eskatzeaaukerakoa izaten dela. Estatuko beste udalerri batetik datozenean jatorria adierazi egiten da, baina ez dira horren zorrotzak iza-ten zuzenean atzerritik datozenean. Beste arrazoi garrantzitsu bat da erroldako informazioa beti ez dela zehatza eta zorrotza. Horidela eta, hutsuneak eta zehaztasun falta nabarmenak egoten dira, eta horrela zaila da hainbat egoera interpretatzea.

Horrekin guztiarekin, azterketa honek etorkin taldeen mugikortasun eredu orokorren irudia eskain dezake, nahiz eta lausoa izan,bai eta Durangorena ere, atzerriko etorkinek aukeratzen duten helmuga gisa edota Estatuan aurretik egonaldia egin eta gerofinkatzeko toki gisa.

Alten lehen aldia 1996ko maiatzaren 1ari dagokio. Data horretan egin zen bost urteko azken errolda (sistema zaharraren ara-bera). Data horren aurretiko erroldatzeen kasuetarako, ez da ageri jatorririk edo erroldatze data errealik. Kasu guztietan jatorriz-ko tokia hutsik azaltzen da, baina 1996ko maiatzaren 1eko erroldatze egoeren kasuan 33 baino ez dira, jatorria hutsik zuten 67kasuetatik.

Hortaz, 34 pertsonaren jatorria hutsik azaltzen da, hots, ez dago jatorrizko herrialdeari edo udalerriari dagokion daturik.

Laburbilduz, egoera honako hau da:

/ 16. taulaDURANGON ERROLDATUTAKO BIZTANLE ATZERRITARREN MUGIKORTASUN EGOERAK. 2006

KASUAK DESKRIBAPENA KOPURUA% % INFORMAZIOA DUTENKASUEN GAINEKO EHUNEKOA

-- 1996KO MAIATZAREN 1EAN ERROLDATUTA ZEUDEN ETA JATORRIARI BURUZKOINFORMAZIORIK EZ DUTEN PERTSONAK 33 2,4 ---

-- JATORRIARI BURUZKO INFORMAZIORIK EZ DUTEN PERTSONAK 34 2,5 ---

A DURANGON JAIOTAKO PERTSONAK,MUGIMENDU EZAGUNIK EZ DUTENAK 2 0,1 0,2

B EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOKO BESTEUDALERRI BATETIK DATOZEN PERTSONAK 400 29,7 31,2

C ESTATUKO BESTE UDALERRIETATIKDATOZEN PERTSONAK 206 15,3 16,1

D ZUZENEAN ATZERRITIKDATOZEN PERTSONAK 674 50,0 52,6

GUZTIRA 1.349 100 100


/ 29. grafikoaDURANGOKO BIZTANLERIA ATZERRITARRAREN OSAKETA, JATORRIAREN ARABERA. 2006


Aztertutako datuen arabera, nabarmendu behar da atzerritarretako 2 bakarrik jaio direla Durangon. Horrek adierazten du uda-lerriko immigrazioa oso berria dela edo erregistroan akatsak daudela. Hala ere, denborak aurrera egin ahala, bi egoera gertatu-ko dira ziurrenik:

/ Espainiako estatuaren herritartasunek gora egitea. Hartara, egiazki etorkinak diren pertsonak erregistroetatik desager-tu egingo dira atzerritar gisa. Atzerritik datozen etorkinak izango dira, baina ez atzerritarrak.

/ Guraso atzerritarrak izateagatik jatorrizko herritartasuna mantentzen duten baina Estatuan jaiotako pertsonen kopu-ruak gora egingo du. Kasu horretan, atzerritarrak dira baina ez etorkinak.

Beste gai interesgarri bat da Durango helmugatzat duten barne mugimenduen intentsitatea egiaztatzea, egiazki, udalerria ezbaita lehen helmuga biztanle atzerritar gehienen kasuan. Durangora, funtsean, bi modutan iriste da:

/ Atzerritik, ziurrenik jatorrizko herrialdetik bertatik. Durangon bizi diren atzerritarren erdiaren kasua da hori, eta infor-mazioa dagoen atzerritarren % 52,6rena.

/ Euskal Autonomia Erkidegoko beste udalerri batetik, batez ere, Bizkaiko beste udalerrietatik. Hori da Durangon bizidiren biztanle atzerritarren % 29,7ren kasua, eta jatorriari buruzko informazioa duten biztanleen % 31,2rena.

84

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

3%2%

50%

15%

30%

Zuzenean atzerritik etorritako pertsonak50%

Euskal Autonomia Erkidegoko beste udalerrietako pertsonak30%

Estatuko beste udalerrietako pertsonak15%

Durangon jaiotako pertsonak, mugimendu ezagunik gabe3%

1/05/1996an erroldatuta zeuden pertsonak,jatorriari buruzko informaziorik gabe

2%

Jatorriari buruzko informaziorik gabeko personak0%


85

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Euskal Autonomia Erkidegoko beste udalerrietako jatorriak, gehienetan, Bizkaikoak dira. Jatorrizko 51 udalerri dago erregistra-tuta Euskal Autonomia Erkidegoan. Horietako 14 bakarrik daude Bizkaian. 373 kasutan, jatorria Bizkaiko beste udalerri bat iza-ten da, eta Durangon jaiotako 2 kasu ere badaude. Honako hauek dira jatorri nagusiak:

/ Bilbo (78) / Iurreta (73)/ Abadiño (50)/ Ondarroa (19), Berriz (18), Gernika(?), Lumo (16)

Bestalde, Estatuko beste udalerrietako jatorriak ere oso anitzak dira. 206 pertsona Euskal Autonomia Erkidegoaz kanpokoEstatuko beste udalerrietatik datozela erregistratuta dago, eta jatorri ugari dituzte. Udalerri gehienetatik pertsona bat edo biiristen dira. Hain zuzen, jatorrizko udalerri nagusiak Madril (33 pertsona), Bartzelona eta Roquetas (11 pertsona) dira. Horiekdira mugimendu jendetsuenak. Gainerakoetan, 84 udalerri gehiago dago, jatorrizko 87 udalerriak osatu arte. Horiek guztiak10 pertsonaren baino gutxiagoren jatorria dira, eta 5 pertsona baino gutxiagorena, horietako 80 udalerriren kasuan. Udalerrigehienen kasuan, pertsona bat edo bi dira etorkinak, eta eremuak askotarikoak dira: Madril, Katalunia, Mallorka, eta abar.

Datu horiek lanerako eta bizitzeko toki egokia bilatzean gertatzen den mugikortasun handia erakusten dute. Bilaketa horrekjarraitu egiten du Estatura iritsi eta gero ere. Jatorrien aniztasuna estrategia pertsonalak eta familia estrategiak osatzeko bila-keten adierazlea da, talde estrategiak osatzeko bilaketena baino.

Bestalde, herritartasun talde guztiek ez dute mugikortasun eredu bera. 2006ko urriaren 20aren ondorengo erroldatze kasuakbakarrik kontuan hartuta eta biztanleria herritartasun talde handien arabera taldekatuta, ondorioztatzen den informazioa 17.taulan erakusten da.

/ 17. taula. 1996KO URRIAREN 20AZ GEROZTIK ERROLDATUTAKO ATZERRITARREN JATORRIA, HERRITARTASUN TALDE NAGUSIEN ARABERA. DURANGO, 2006.

EB27 MAGREB AFRIKAKO LATINOAMERIKA BESTE BESTE HERRIALDEAK ATZERRITARRAKHERRIALDEAK

KOP % KOP % KOP % KOP % KOP %JAIOAK, SEDENTARIOAK 0 0 0 0,0 1 0,4 1 0,2 0 0,0EUSKAL AUTONOMIA ERKIDEGOKO 69 21,6 59 40,1 86 38,6 154 26,7 32 39,0BESTE UDALERRIAKESTATUKO BESTE UDALERRIAK 25 7,8 24 16,3 61 27,4 82 14,2 14 17,1ATZERRIKO JATORRIA 191 59,7 56 38,1 68 30,5 328 56,8 31 37,8INFORMAZIORIK EZ 35 10,9 8 5,4 7 3,1 12 2,1 5 6,1GUZTIRA 320 100,0 147 100,0 223 100,0 577 100,0 82 100,0


86

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

/ 30. grafikoaDURANGOKO BIZTANLERIA ATZERRITARRAREN OSAKETA, JATORRIAREN ARABERA, HERRITARTASUN TALDE NAGUSIETARAKO. 2006

Talde bakoitzaren ezaugarri gisa, esan dezakegu Europar Batasuneko taldeek eskaintzen dutela informazio gutxien (gainera,horiek dira ugarienak 1996ko urriaren 20az aurretiko erroldatzeen artean). Horrez gain, horiek dira zuzenean atzerritik datozenherritar taldeak (% 59,7); horien atzerrik, latinoamerikarrak daude (% 56,8), atzerriko udalerrietako aurretiko egonaldiekin.

Nabarmentzekoa da Saharaz hegoaldeko herrialdeetako 4 etorkinetik 1 lehen Euskal Autonomia Erkidegoaz kanpoko Estatukobeste udalerri batean bizi zela. Saharaz hegoaldeko herrialdeetako etorkinek (% 27,4 / % 38,6) eta, hein txikiagoan, magreb-tarrek (% 16 / % 40,1) Estatuko / Euskal Autonomia Erkidegoko beste udalerrietan aurretiko ibilbide luzeagoa izaten dute, gai-nerako atzerritarrekin alderatuta. Magrebtarrek eta Afrikako beste herrialdeetako etorkinek jatorri hurbilagoen proportzio han-diagoa dute, eta bat datoz datu hauekin. Aldiz, Durangon bizi diren latinoamerikarren erdia baino gehiago, lehen atzerriko besteudalerri batean bizi zen.

Ondorio orokor gisa, nabarmentzekoa da Durangon bizi diren atzerritarren erdia zuzenean atzerritik datorrela, % 45 barnealde-tik datorrela (batez ere Bizkaitik, % 27,65), batik bat Bilbotik, Euskal Autonomia Erkidegoko udalerriei dagokienez (EAEko gai-nerako udalerrietatik % 2 baino ez). Halaber, etorkinen %15 Durangora Estatuko beste udalerri batean bizi eta gero joaten dira;udalerri horiek nahiko hurbilekoak eta migrazio handikoak izaten dira, hala nola Madril.

2.6. Bizitegien banaketa udalerrian.

Alderdi orokorrak

Durangon bizi diren atzerritarren bizitokien banaketa biztanleria orokorraren antzekoa da, baldin eta barrutien araberako bana-keta hartzen badugu kontuan soilik. Hori are gehiago betetzen da 3, 5 eta 2 barrutietan, biztanleria osoaren eta atzerritarrenarteko ehuneko antzekoenak baitaude.

100%

80%

60%

40%

20%

0%

EUSKAL AUTONOMIAERKIDEGOKO BESTE

UDALERRIAK

ATZERRIKO JATORRIA INFORMAZIORIKGABE

ESTATUKO BESTE UDALERRIAK

10,9

59,7

21,6

7,8

2,8

25,0

61,1

5,4

40,1

16,3

EUROPARBATASUNA(27)

EUROPAKOGAINERAKOHERRIALDEAK

MAGREB AFRIKAKOGAINERAKOHERRIALDEAK

IBEROAMERIKA TXINA%

11,1

38,1

AEB ETAKANADA

ASIAKOGAINERAKOHERRIALDEAK

3,1

38,6

30,5

27,4

50,0

25,0

25,0

2,1

26,7

56,8

14,2

5,4

54,1

18,9

21,6

60,0

20,0

20,0


87

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Durangoko udalerriko 5 barrutietako lehenean eta laugarrenean, berriz, desberdintasun gehiago dago. Kasu horietan, 10 pun-tutik gorako diferentzia erlatiboa dago biztanleria osoa eta atzerritarrak alderatuta. 1. barrutian daude desberdintasun handie-nak ildo horretan. Izan ere, biztanleen % 8,3 atzerritarrak izaki, udalerriko atzerritarren proportzioa ia bikoiztu egiten du.Biztanle atzerritarren % 24 barruti horretan erroldatuta dago, eta biztanleria osoaren % 14. 4. barrutian antzekoa gertatzen da,baina alderantziz: atzerritarren % 30,24 eta biztanleria osoaren % 41.

Ondoko taulan eta grafikoan xehetasun gehiagorekin azaltzen dira zifrak eta Durangoko biztanleria osoaren eta atzerritarrenbanaketa.

/ 31. grafikoaBIZTANLERIAREN BANAKETA (BIZTANLERIA OSOA ETA ATZERRITARRAK), DURANGOKO BARRUTIETAN. 2006


GUZTIZKOBIZTANLERIA%

BIZTANLEATZERRITARRAK%

BARRUTIA 521%

BARRUTIA 114%

BARRUTIA 212%

BARRUTIA 441%

BARRUTIA 312%

BA

RRUTIA5

BA

RRUT

IA4

BARRUTIA3

BARRUTIA

BARRUTIA124%

18%

31%

12%

15%

/ 18. taula.BIZTANLERIAREN BANAKETA (GUZTIZKOA ETA ATZERRITARRAK) BARRUTIEN ETA SEKZIOEN ARABERA. DURANGO, 2006.

BARRUTIA EMAKUMEAK GIZONAK BIZTANLERIA OSOA ATZERRITARRAK % ATZERRITA% BIZTANLE

KOP % KOP %1 1.988 1.930 3.918 14,24 325 24,09 8,302 1.645 1.565 3.210 11,67 203 15,05 6,323 1.624 1.547 3.171 11,53 166 12,31 5,234 5.825 5.555 11.380 41,36 408 30,24 3,595 2.988 2.846 5.834 21,20 247 18,31 4,23GUZTIRA 14.070 13.443 27.513 100,00 1349 100,00 4,90


88

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Bizitegien banaketa, herritartasun taldeen arabera

Atzerritar taldeen herritartasunaren araberako barrutien banaketan, desberdintasun nabarmenak daudela ikus dezakegu.Ondorengo taulan eta grafikoan desberdintasun horiek azaltzen dira.

3. barrutian atzerritarren kontzentrazio txikiena dago. Atentzioa ematen du herritartasun talde guztien kasuan ehuneko baxue-nak dituela, Marokoar biztanleen kasuan salbu, horien % 20 udalerriko eremu horretan bizi baitira. Beste taldeei dagokionez,berriz, eremu horretan biztanleen % 10 baino gutxiago bizi dira (Europar Batasuneko etorkinen kasuan izan ezik, horien % 15hor bizi baita).Beste ezaugarri bat da ez dagoela biztanle txinatarrik.

Immigrazio gehien jasotzen duen barrutia, paradoxikoki, atzerritarren proportzio txikiena duena da. Horren arrazoia da 4. barru-tia dela orokorrean biztanle gehien duena, hain zuzen, 12.000 pertsona bizi baitira hor. Udalerriko etorkinen % 30 barruti horre-tan bizi dira. Europako beste herrialdeetako etorkinen kasuan izan ezik (horietako gehienak 1. barrutian ezartzen dira), lauga-rren barrutia herritartasun talde gehienen helmuga nagusia da. Nabarmentzekoa da Saharaz hegoaldeko herrialdeetako etorki-nen % 40 barruti horretan ezartzen direla. Halaber, asiar gehien bizi diren auzoa da.

/ 19. taula. BIZTANLERIA ATZERRITARRAREN BANAKETA BARRUTIETAN, HERRITARTASUN TALDEEN ARABERADURANGO, 2006.

HERRITARTASUN TALDEA BARRUTIAK GUZTIZKO OROKORRA1 2 3 4 5

EUROPAR 27 KOP 74 40 48 81 77 320BATASUNA % 23,13 12,50 15,00 25,31 24,06 100,00EUROPAKO KOP 13 5 1 9 8 36GAINERAKOA % 36,11 13,89 2,78 25,00 22,22 100,00MAGREB N 26 12 29 45 35 147

% 17,69 8,16 19,73 30,61 23,81 100,00AFRIKA KOP 44 24 24 91 40 223GAINERAKOA % 19,73 10,76 10,76 40,81 17,94 100,00EBA / KANADA KOP 1 1 1 1 4

% 25,00 0,00 25,00 25,00 25,00 100,00IBEROAMERIKA KOP 157 110 63 165 82 577

% 27,21 19,06 10,92 28,60 14,21 100,00TXINA KOP 9 11 13 4 37

% 24,32 29,73 0,00 35,14 10,81 100,00ASIA KOP 1 1 3 5GAINERAKOA % 20,00 20,00 0,00 60,00 0,00 100,00

GUZTIZKO KOP 325 203 166 408 247 1349OROKORRA % 24,09 15,05 12,31 30,24 18,31 100,00


89

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ 32. grafikoaBIZTANLERIA ATZERRITARRAREN BANAKETA BARRUTIETAN, HERRITARTASUN TALDEEN ARABERA


Halaber, nabarmentzekoa da latinoamerikarren taldeak 4. eta 2. barrutietan bizi direla gainerako taldeak baino hein handiago-an, eta Europar Batasuneko herritartasunak dituzten etorkinen laurdena, berriz, 4., 5. eta 1. barrutietan banatzen direla, % 15,berriz, 3. barrutian eta % 12,5, bigarrenean.

1. barrutia nagusi da Europako gainerako herrialdeetako etorkinen helmuga gisa (% 36,11). Bestalde, Afrikako beste herrialde-etako etorkinen % 40tik gora 4. barrutian bizi da.

Atzerritarren taldeak herritartasun nagusien arabera aintzat hartzen baditugu, bizitegien kokapeneko desberdintasunak moduzehatzagoan ikusiko ditugu.

/ 20. taula. BIZTANLERIA ATZERRITARRAREN BANAKETA, BARRUTIEN ARABERA.DURANGOKO HERRITARTASUN TALDE NAGUSIAK, 2006

HERRITARTASUNAK GUZTIRA BARRUTIA 1 BARRUTIA 2 BARRUTIA 3 BARRUTIA 4 BARRUTIA 5KOP % KOP % KOP % KOP % KOP %

BOLIVIA 187 54 28,9 57 30,5 29 15,5 37 19,8 10 5,3ERRUMANIA 176 46 26,1 20 11,4 30 17,0 34 19,3 46 26,1EKUADOR 112 54 48,2 9 8,0 4 3,6 26 23,2 19 17,0MAROCO 106 18 17,0 10 9,4 22 20,8 32 30,2 24 22,6KOLOMBIA 97 25 25,8 15 15,5 5 5,2 45 46,4 7 7,2BRASIL 86 10 11,6 14 16,3 16 18,6 27 31,4 19 22,1NIGERIA 66 11 16,7 8 12,1 8 12,1 27 40,9 12 18,2PORTUGAL 64 14 21,9 7 10,9 12 18,8 18 28,1 13 20,3SENEGAL 39 9 23,1 0,0 3 7,7 22 56,4 5 12,8GHANA 38 4 10,5 3 7,9 9 23,7 16 42,1 6 15,8

GUZTIRA 378 80 21,2 60 15,9 28 7,4 124 32,8 86 22,8

100%90%80%70%60%50%40%30%20%10%0%

EUROPARBATASUNA(27)

EUROPAKOGAINERAKOHERRIALDEAK

MAGREB AFRIKAKOGAINERAKOHERRIALDEAK

IBEROAMERIKA TXINA

BARRUTIA 1 BARRUTIA 2 BARRUTIA 3 BARRUTIA 4 BARRUTIA 5

24,06

25,31

15,00

12,50

23,13

13,89

22,22

25,002,78

36,118,16

23,81

30,61

19,73

17,69

14,21

28,60

10,92

19,06

27,21

10,76

10,76

17,94

40,81

19,73

10,81

35,14

29,73

24,32


90

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

/ 33. grafikoa. BIZTANLERIA ATZERRITARRAREN BANAKETA BARRUTIETAN, HERRITARTASUN TALDE NAGUSIEN ARABERA.


Ikus dezakegu bizitegietan finkatzeko irizpide desberdinak daudela biztanle atzerritarren kasuan. Irizpide horien artean ekuador-tarrena esanguratsua da, hain zuzen ere, horien kontzentrazio handia dago 1. barrutian: ekuadortarren ia erdia barruti horretanbizi da. Aldiz, beste talde batzuen kasuan barruti horretan % 30etik beherako kontzentrazioa egiten da, adibidez, boliviarrenkasuan.

Esanguratsua da boliviarren % 0 2. barrutian bizi dela, eta gainerako taldeek, berriz, ez dutela % 15etik gorako kontzentrazio-rik barruti horretan.

Halaber, desberdintasun handiak daude herritartasun taldeen artean, baita eremu handi berekoak direnen kasuan ere, esatebaterako, latinoamerikarren kasuan. Brasildarrak eta boliviarrak modu homogeneoagoan banatuta dauden bitartean, kolonbia-rrak eta ekuadortarrak 4. eta 1. barrutietan kontzentratuago daude, hurrenez hurren, biztanleriaren ia % 50 bi barruti horietankontzentratuta dute.

BARRUTIA 1

BARRUTIA 2

BARRUTIA 3

BARRUTIA 4

BARRUTIA 5

100%90%80%70%60%50%40%30%20%10%0%

KOLONBIA ERRUMANIA EKUADOR MAROKO KOLONBIA

5,3

19,8

15,5

28,9

26,1

19,3

17,0

26,1

17,0

23,2

3,6

48,2

7,2

46,4

25,8

5,220,8

22,6

30,2

17,0


91

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Afrikako herritartasunen taldea (batez ere, Afrikako beste herrialdeei dagozkienak) nagusiki 4. barrutian finkatzen dira, eta dife-rentziak daude talde hori osatzen duten herritartasunen artean: Senegalek % 56; Senegal eta Ghanak % 41 eta % 42; edotaMarokok % 30.

Ondorioz, pentsa daiteke ez dela komeni jatorrizko eremu handiak erabiltzea Durangon bizi diren etorkin taldeen ezaugarriakzehaztu nahi ditugunean, eta, hain zuzen, ikertzaile eta adituek asko erabiltzen dute joera hori. Finkatzeko irizpideak elemen-tu garrantzitsua dira gizarte berria osatzen duten taldeen ezaugarriak zehazteko orduan, eta eragin nabarmena dute gizartehartzailean integratzeko eta horretako kideekin harremanak izateko garaian.

BARRUTIA 1

BARRUTIA 2

BARRUTIA 3

BARRUTIA 4

BARRUTIA 5

100%90%80%70%60%50%40%30%20%10%0%

KOLONBIA ERRUMANIA EKUADOR MAROKO KOLONBIA

5,3

19,8

15,5

28,9

26,1

19,3

17,0

26,1

17,0

23,2

3,6

48,2

7,2

46,4

25,8

5,220,8

22,6

30,2

17,0


92

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

/ BARRUTIA 1BIZTANLERIA OSOA 3.918BIZTANLE ATZERRITARRAK 325EMAKUME ATZERRITARREN EHUNEKOA, GUZTIZKO ATZERRITARREN GAINEAN 44,6%BIZTANLE ATZERRITARREN EHUNEKOA, BIZTANLERIA OSOAREN GAINEAN 8,3%EUROPAR BATASUNAZ KANPOKO BIZTANLE ATZERRITARRAK 251EUROPAR BATASUNAZ KANPOKO BIZTANLE ATZERRITARREN EHUNEKOA 6,4

HERRITARTASUN TALDEEN ARABERAKO OSAKETA KOPURUA %

EUROPAR BATASUNA (27) 74 22,77EUROPAKO BESTE HERRIALDEAK 13 4,00MAGREB 26 8,00AFRIKAKO BESTE HERRIALDEAK 44 13,54AEB ETA KANADA 1 0,31LATINOAMERIKA 157 48,31TXINA 9 2,77ASIAKO BESTE HERRIALDEAK 1 0,31OCEANÍA 0 0,0

HERRITARTASUN KOPURUA BARRUTIKO ATZERRITARREN HERRIALDE NAGUSIAK GUZTIZKOAREN GAINEKO EHUNEKOA

BOLIBIA 54 16,6EKUADOR 54 16,6ERRUMANIA 46 14,2KOLOMBIA 25 7,7MAROKO 18 5,5


2%

AFRIKAKO GAINERAKOHERRIALDEAK 12%

TXINA 5%MAGREB 6%

IBEROAMERIKA 55%

Barrutia 2

EUROPAR BATASUNA(27) 27%

2.7. Barrutien ezaugarriak

Jarraian, taulen eta grafikoen bitartez laburki deskribatuko ditugu Durangoko udalerriaren hiri espazioa osatzen duten bostbarrutiak, immigrazioari dagokionez eta biztanleen udal erroldan jasota dagoen informazioaren arabera.

/ 34. grafikoa. 1. BARRUTIKO BIZTANLERIA ATZERRITARRAREN OSAKETA, HERRITARTASUN TALDEEN ARABERA.DURANGO, 2006.


93

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ Tabla 21. BIZTANLERIA ATZERRITARRAREN 1. BARRUTIKO BANAKETA SEKTOREKA; HERRITARTASUN NAGUSIAK,DURANGO, 2006.

BARRUTIA-SEKZIOAHERRITARTASUNA BARRUTIA 1 GUZTIRA 1

S1 S2 S3 S4BOLIVIA KOP 28 23,0 4 3,9 9 16,7 13 28,3 54

% 51,9 7,4 16,7 24,1 100,0ERRUMANIA KOP 29 23,8 9 8,7 8 14,8 0,0 46

% 63,0 19,6 17,4 0,0 100,0EKUADOR KOP 18 14,8 19 18,4 8 14,8 9 19,6 54

% 33,3 35,2 14,8 16,7 100,0MAROCO KOP 1 0,8 6 5,8 8 14,8 3 6,5 18

% 5,6 33,3 44,4 16,7 100,0KOLOMBIA KOP 5 4,1 8 7,8 4 7,4 8 17,4 25

% 20,0 32,0 16,0 32,0 100,0BRASIL KOP 6 4,9 1 1,0 0,0 3 6,5 10

% 60,0 10,0 0,0 30,0 100,0NIGERIA KOP 0 0,0 11 10,7 0 0,0 0 0,0 11

% 0,0 100,0 0,0 0,0 100,0PORTUGAL KOP 1 0,8 6 5,8 1 1,9 6 13,0 14

% 7,1 42,9 7,1 42,9 100,0SENEGAL KOP 0 0,0 7 6,8 2 3,7 0 0,0 9

% 0,0 77,8 22,2 0,0 100,0GHANA KOP 2 1,6 2 1,9 0,0 0,0 4

% 50,0 50,0 0,0 0,0 100,0BESTE HERRIAK KOP 32 26,2 30 29,1 14 25,9 4 8,7 80

% 40 37,5 18 5 100GUZTIZKO KOP 122 100,0 103 100,0 54 100,0 46 100,0 325OROKORRA % 37,5 31,7 16,6 14,2 100,0


94

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

/ BARRUTIA 2BIZTANLERIA OSOA 3.210BIZTANLE ATZERRITARRAK 203EMAKUME ATZERRITARREN EHUNEKOA, GUZTIZKO ATZERRITARREN GAINEAN 50,7%BIZTANLE ATZERRITARREN EHUNEKOA, BIZTANLERIA OSOAREN GAINEAN 6,3%EUROPAR BATASUNAZ KANPOKO BIZTANLE ATZERRITARRAK 163EUROPAR BATASUNAZ KANPOKO BIZTANLE ATZERRITARREN EHUNEKOA BIZTANLERIA OSOAREN GAINEAN 5,1%


EUROPAR BATASUNA (27) 40 19,7EUROPAKO BESTE HERRIALDEAK 5 2,5MAGREB 12 5,9AFRIKAKO BESTE HERRIALDEAK 24 11,8AEB ETA KANADA 0 0,0LATINOAMERIKA 110 54,2TXINA 11 5,4ASIAKO BESTE HERRIALDEAK 1 0,5OZEANIA 0 0,0

HERRITARTASUN HERRIALDE NAGUSIAK KOPURUA BARRUTIKO ATZERRITARREN GUZTIZKOAREN GAINEKO EHUNEKOA

BOLIVIA 57 28,1ERRUMANIA 20 9,9KOLOMBIA 15 7,4BRASIL 14 6,9TXINA 11 5,4


2%


TXINA 5%MAGREB 6%

IBEROAMERIKA 55%

Barrutia 2




/ 22. taula. BIZTANLERIA ATZERRITARRAREN 2. BARRUTIKO BANAKETA SEKTOREKA; HERRITARTASUN NAGUSIAK,DURANGO, 2006.


S1 S2 S3BOLIVIA KOP 27 30,7 25 34,2 5 11,9 57

% 47,4 43,9 8,8 100,0ERRUMANIA KOP 3 3,4 3 4,1 14 3,3 20

% 15,0 15,0 70,0 100,0EKUADOR KOP 1 1,1 8 11,0 0 0,0 9

% 11,1 88,9 0,0 100,0MAROCO KOP 5 5,7 0 0,0 5 11,9 10

% 50,0 0,0 50,0 100,0KOLOMBIA KOP 9 10,2 5 6,8 1 2,4 15

% 60,0 33,3 6,7 100,0BRASIL KOP 10 11,4 3 4,1 1 2,4 14

% 71,4 21,4 7,1 100,0NIGERIA KOP 8 9,1 0 0,0 0 0,0 8

% 100,0 0,0 0,0 100,0PORTUGAL KOP 4 4,5 2 2,7 1 2,4 7

% 57,1 28,6 14,3 100,0SENEGAL KOP 0 0,0 0 0,0 0 0,0 0

% 0,0 0,0 0,0 0,0GHANA KOP 0 0,03 4,1 0 0,0 3

% 0,0 100,0 0,0 100,0BESTE HERRIAK KOP 21 23,9 24 32,9 15 35,7 60

% 35,0 40,0 25,0 100,0

GUZTIZKO KOP 88 100,0 73 100,0 42 100,0 203OROKORRA % 43,3 36,0 20,7 100,0

95

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


/ BARRUTIA 3BIZTANLERIA OSOA 3.171BIZTANLE ATZERRITARRAK 166EMAKUME ATZERRITARREN EHUNEKOA, GUZTIZKO ATZERRITARREN GAINEAN 53%BIZTANLE ATZERRITARREN EHUNEKOA, BIZTANLERIA OSOAREN GAINEAN 5,2%EUROPAR BATASUNAZ KANPOKO BIZTANLE ATZERRITARRAK 118EUROPAR BATASUNAZ KANPOKO BIZTANLE ATZERRITARREN EHUNEKOA 3,7%BIZTANLERIA OSOAREN GAINEAN

HERRITARTASUN TALDEEN ARABERAKO OSAKETA

KOPURUA %EUROPAR BATASUNA (27) 48 28,9EUROPAKO BESTE HERRIALDEAK 1 0,6MAGREB 29 17,5AFRIKAKO BESTE HERRIALDEAK 24 14,5AEB ETA KANADA 1 0,6LATINOAMERIKA 63 38,0TXINA 0 0,0ASIAKO BESTE HERRIALDEAK 0 0,0OZEANIA 0 0,0


ERRUMANIA 30 18,1BOLIVIA 29 17,5MAROCO 22 13,3BRASIL 16 9,6PORTUGAL 12 7,2

EBA ETA KANADA 1%MAGREB 17%

IBEROAMERIKA 38%

Barrutia 3




1%


96

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA




S1 S2 S3BOLIVIA KOP 12 21,8 4 9,1 13 19,4 29

% 41,4 13,8 45 100ERRUMANIA KOP 6 10,9 14 31,8 10 14,9 30

% 20,0 46,7 33 100EKUADOR KOP 0 0,0 0 0,0 4 6,0 4

% 0,0 0 100 100MAROCO KOP 3 5,45 2 4,5 17 25,4 22

% 13,6 9,09 77 100KOLOMBIA KOP 0 0,0 5 11,4 0 0,0 5

% 0,0 100 0 100BRASIL KOP 9 16,4 2 4,5 5 7,5 16

% 56,3 12,5 31 100NIGERIA KOP 0 0,0 3 6,8 5 7,5 8

% 0,0 37,5 63 100PORTUGAL KOP 7 12,7 2 4,5 3 4,5 12

% 58,3 16,7 25 100SENEGAL KOP 0 0,0 3 6,8 0 0,0 3

% 0,0 100 0 100GHANA KOP 0 0,0 5 11,4 4 6,0 9

% 0,0 55,6 44 100BESTE HERRIAK KOP 18 32,7 4 9,1 6 9,0 28

% 64,3 14,3 21 100GUZTIZKO KOP 55 100,0 44 100,0 67 100,0 166OROKORRA % 33,1 26,5 40,4 100

97

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


/ BARRUTIA 4BIZTANLERIA OSOA 11.380BIZTANLE ATZERRITARRAK 408EMAKUME ATZERRITARREN EHUNEKOA, GUZTIZKO ATZERRITARREN GAINEAN 48,3%BIZTANLE ATZERRITARREN EHUNEKOA, BIZTANLERIA OSOAREN GAINEAN 3,6%EUROPAR BATASUNAZ KANPOKO BIZTANLE ATZERRITARRAK 327EUROPAR BATASUNAZ KANPOKO BIZTANLE ATZERRITARREN EHUNEKOA 2,9%BIZTANLERIA OSOAREN GAINEAN




KOLOMBIA 45 11,0BOLIVIA 37 9,1ERRUMANIA 34 8,3MAROCO 32 7,8BRASIL 27 6,6


2%


TXINA 3% ASIAGAINERAKO

HERRIALDEAK 1%

MAGREB 11%

IBEROAMERIKA 41%

Barrutia 4

EUROPARBATASUNA (27) 27%


98

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA



BARRUTIA-SEKZIOAHERRITARTASUNA BARRUTIA 4 GUZTIRA4

S1 S2 S3 S4 S5 S6

BOLIVIA N 1 2,4 16 18,0 11 13,9 1 1,1 7 9,0 1 3,3 37% 2,7 43,2 29,7 2,7 18,9 2,7 100,0

ERRUMANIA N 0 0,0 10 11,2 2 2,5 5 5,5 11 14,1 6 20,0 34% 0,0 29,4 5,9 14,7 32,4 17,6 100,0

EKUADOR N 4 9,8 9 10,1 0 0,0 9 9,9 4 5,1 0 0,0 26% 15,4 34,6 0,0 34,6 15,4 0,0 100,0

MAROCO N 0 0,0 4 4,5 17 21,5 8 8,8 2 2,6 1 3,3 32% 0,0 12,5 53,1 25,0 6,3 3,1 100,0

KOLOMBIA N 1 2,4 13 14,6 10 12,7 6 6,6 14 17,9 1 3,3 45% 2,2 28,9 22,2 13,3 31,1 2,2 100,0

BRASIL N 4 9,8 3 3,4 1 1,3 12 13,2 4 5,1 3 10,0 27% 14,8 11,1 3,7 44,4 14,8 11,1 100,0

NIGERIA N 4 9,8 1 1,1 9 11,4 3 3,3 5 6,4 5 16,7 27% 14,8 3,7 33,3 11,1 18,5 18,5 100,0

PORTUGAL N 3 7,3 3 3,4 4 5,1 7 7,7 1 1,3 0 0,0 18% 16,7 16,7 22,2 38,9 5,6 0,0 100,0

SENEGAL N 11 26,8 5 5,6 1 1,3 4 4,4 1 1,3 0 0,0 22% 50,0 22,7 4,5 18,2 4,5 0,0 100,0

GHANA N 2 4,9 4 4,5 9 11,4 1 1,1 0 0,0 0 0,0 16% 12,5 25,0 56,3 6,3 0,0 0,0 100,0

BESTE HERRIAK N 11 26,8 21 23,6 15 19,0 35 38,5 29 37,2 13 43,3 124% 8,9 16,9 12,1 28,2 23,4 10,5 100,0

GUZTIZKO N 41 100,0 89 100,0 79 100,0 91 100,0 78 100,0 30 100,0 408OROKORRA % 10,0 21,8 19,4 22,3 19,1 7,4 100,0

99

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


/ BARRUTIA 5BIZTANLERIA OSOA 5.834BIZTANLE ATZERRITARRAK 247EMAKUME ATZERRITARREN EHUNEKOA, GUZTIZKO ATZERRITARREN GAINEAN 42,5%BIZTANLE ATZERRITARREN EHUNEKOA, BIZTANLERIA OSOAREN GAINEAN 4,2%EUROPAR BATASUNAZ KANPOKO BIZTANLE ATZERRITARRAK 170EUROPAR BATASUNAZ KANPOKO BIZTANLE ATZERRITARREN EHUNEKOA 2,9%

HERRITARTASUN TALDEEN ARABERAKOOSAKETA KOPURUA %



ERRUMANIA 46 18,6MAROCO 24 9,7BRASIL 19 7,7EKUADOR 19 7,7PORTUGAL 13 5,3


3%


TXINA 2%MAGREB 14%

IBEROAMERIKA 34%

Barrutia 5

EUROPARBATASUNA (27)

31%


100

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA




S1 S2 S3 S4

BOLIVIA KOPURUA 0 0,0 2 1,3 1 6,3 7 18,9 10% 0,0 20,0 10,0 70,0 100,0

ERRUMANIA KOPURUA 12 33,3 33 20,9 0 0,0 1 2,7 46% 26,1 71,7 0,0 2,2 100,0

EKUADOR KOPURUA 6 16,7 10 6,3 0 0,0 3 8,1 19% 31,6 52,6 0,0 15,8 100,0

MAROCO KOPURUA 0 0,0 24 15,2 0 0,0 0 0,0 24% 0,0 100,0 0,0 0,0 100,0

KOLOMBIA KOPURUA 0 0,0 4 2,5 0 0,0 3 8,1 7% 0,0 57,1 0,0 42,9 100,0

BRASIL KOPURUA 9 25,0 4 2,5 0 0,0 6 16,2 19% 47,4 21,1 0,0 31,6 100,0

NIGERIA KOPURUA 0 0,0 12 7,6 0 0,0 0 0,0 12% 0,0 100,0 0,0 0,0 100,0

PORTUGAL KOPURUA 3 8,3 9 5,7 0 0,0 1 2,7 13% 23,1 69,2 0,0 7,7 100,0

SENEGAL KOPURUA 0 0,0 5 3,2 0 0,0 0 0,0 5% 0,0 100,0 0,0 0,0 100,0

GHANA KOPURUA 0 0,0 6 3,8 0 0,0 0 0,0 6% 0,0 100,0 0,0 0,0 100,0

BESTEHERRIAK KOPURUA 6 16,7 49 31,0 15 93,8 16 43,2 86% 7,0 57,0 17,4 18,6 100,0

GUZTIZKO KOPURUA 36 100,0 158 100,0 16 100,0 37 100,0 247OROKORRA % 14,6 64,0 6,5 15,0 100,0

101

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


102

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Barrutien arteko antzekotasunak eta aldeak

Udalerrian bizi diren atzerritarren bolumenak alderaketak egiteko zatiketen kopuru txikia ezartzea ahalbidetzen du. Bestalde,Durango udalerria antolatuta dagoen bost barrutietatik, bitan bakarrik daude ezaugarriak zehaztea ahalbidetzen duen etorkinatzerritarren kopurua, aztertu beharreko aldagaien multzoak edo kategoriak handiak ez direnean, betiere.

Horrela, ondoriozta dezakegu ildo horretan ez dagoela alde handirik barrutien osaketan atzerritarren kopuruari dagokionez.Agian, 3. barrutiaren egoera apur bat desberdintzen da. Atzerritarren kopuru txikia, agian, maneiatzen diren zifra proportziona-lek eragiten dute.

/ 3. eta 5. barrutietan atzerritarren proportzio antzekoa dago (% 5 inguru), baita biztanleria bolumenetan ere, Estatukonahiz atzerriko etorkinen kopurua antzekoa izaki.

/ Bost barrutietan emakume atzerritarren proportzio antzekoa dago, nahiz eta 3. eta 2. barrutietako proportzioa apurbat handiagoa den. atzerritar guztien % 53 emakumeak dira hirugarrenean eta % 50,7, bigarrenean. Laugarren, leheneta bosgarren barrutietan, berriz, emakumeak % 48,3, % 44,6 eta % 42,5 dira, hurrenez hurren.

/ Herritartasun taldeen araberako osaketa nahiko antzekoa da lehen eta bigarren barrutietan. Nolanahi ere, bi barrutie-tan latinoamerikarren proportzioa barruti bakoitzaren % 0 inguru da, eta gainerako barrutietako proportzioa 10 pun-tuan edo gehiagoan gainditzen dute. Lehen barrutian ere, nabarmentzekoa da Europako beste herrialdeetako etorkinenherena baino gehiago (% 36) bizi dela.

/ Hirugarren eta bosgarren barrutietan antzekotasun ugari dago. Izan ere, bi barrutietan Europar Batasuneko etorkinenproportzioa antzekoa da, eta barruti horietan jende gutxiago bizi bada ere, Europar Batasuneko biztanleek pisu gehiagodute gainerako barrutietan baino (% 30 inguru). Barruti guztietan talde jendetsuena iberoamerikarrena da. Hala ere,herritartasun talde bakoitzaren barrutien araberako banaketa adieraziko dugu: Europar Batasuna (27), laugarren, bos-garren eta lehen barrutietan; Europako beste herrialdeak, lehen eta laugarren barrutietan; Magreb eta Afrikako besteherrialdeak, laugarren barrutian; Iberoamerika, laugarrenean eta lehenean; eta Txina, berriz, laugarren eta bigarrenbarrutietan.

/ Barrutietan nagusitzen diren herrialdeak ere antzekoak dira. Bi talde handienak, hots, Bolivia eta Errumania, pisu han-dienekoak dira barruti guztietan bosgarrenean izan ezik. Hain zuzen ere, bosgarren barrutian magrebtar gehiago dagoboliviarrak baino. Lehen barrutian, berriz, 54 boliviar eta ekuadortar dago, eta Errumania hirugarren postura eramatendute (46 pertsona).

/ Hirugarren postutik aurrera, eta lehen aipatutako salbuespena kontuan hartuta, bost barrutiak desberdintzen dira.

/ Biztanle atzerritarren jatorrizko herrialde nagusien barrutien araberako xehetasunak 3.2 puntuan azaltzen dira.Barrutien ezaugarriak


103

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ Guztira, Durangon oraindik biztanle atzerritar gutxi daude eta ez dira oso esanguratsuak ehunekoen aldetik; izan ere,lehen barrutian bakarrik gainditzen da guztizko biztanleriaren % 8. Halaber, etorkinen kontzentrazio berezirik ere ezdago. Dena den, ehunekoen arabera, iberoamerikarrek bigarren barrutian dute pisu gehien, bosgarrenean, EuroparBatasuneko etorkinek, hirugarrenean, magrebtarrek, eta laugarrenean Afrikako beste herrialdeetako etorkinek. Kontuhandia izan behar da, barrutien tamaina dela medio, egiazko ondorio esanguratsuak ateratzeko orduan.


=aurkibidea/ 03etorkizun atzerritarren eskolaratzea

3.1. ADIN TXIKIKO ATZERRITARREN ESKOLATZEARI BURUZKO DATUAK 106-/ Ohar metodologikoak 106-/ Datu orokorrak 106-/ Publikoa/pribatua 107-/ Hezkuntza mailak 108-/ Hizkuntza ereduak 110

3.2. DURANGOKO ADIN TXIKIKO ETORKIN ATZERRITARREN ESKOLATZEARI BURUZKO OHARRAK 111-/ Alderdi objektiboak 111-/ Ulertzeko moduak eta jarrerak 112-/ Ikastegietako iritziak eta proposamenak 113 %/ 03.


%+ATZERRITARREN IMMIGRAZIOA DURANGONTokiko Immigrazio Planaren aurretiko diagnostikoa

etorkizun atzerritarren eskolaratzea


03/ etorkizun atzerritarren eskolaratzea

Hezkuntza da biztanleen integrazioa eta gizarte sustapena bermatzeko bide nagusietako bat. 14/2003 LegeOrganikoaren arabera (9.1. artikulua), 18 urtetik beherako biztanle atzerritar guztiek, beren administrazio egoera edo-zein izanik ere, hezkuntza jasotzeko eskubidea dute Estatuko biztanleen baldintza beretan. Eskubide horrek oinarrizkohezkuntza, doakoa eta derrigorrezkoa, jasotzea barne hartzen du, bai eta dagokion titulazioa eskuratzea eta beken etadiru laguntzen sistema publikora sarbidea izatea ere.

3.1. ADIN TXIKIKO ATZERRITARREN ESKOLARATZEARI BURUZKO DATUAK

Ohar metodologikoak

Azterketa hau egiteko erabili diren datuak Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko BizkaikoLurralde Ordezkaritzak eskuratu ditu, Durangoko Udaleko immigrazio teknikariak 2006ko azaroaren 28an hala eskatuta.

Hezkuntza Sailak eskainitako datuen arabera, Durangon zortzi ikastetxek eskaintzen diete derrigorrezko hezkuntza ikasleatzerritarrei. Kontuan hartzekoa da zifra horrek ez diela eragiten mankomunitatearen mendeko Lanbide HastapenekoZentroan matrikulatutako pertsonei ez eta Helduentzako Ikaskuntza Iraunkorreko Zentroan matrikulatutakoei ere. Horiekaurreragoko orrialdeetan aztertuko dira.

Bestalde, nabarmendu nahi dugu ikastetxeetako arduradunekiko kontaktu zuzenaren fasean agerian gelditu dela hutsu-neak daudela Hezkuntza Sailak eskainitako eta ikastetxe bakoitzak emandako datuen artean, nahiz eta larriegiak ez izan.Izan ere, ikasle atzerritarrei dagozkien datuak batzuetan berandu sartzen dira datu ofizialetan eta elkarrizketen datuetan.

Datu orokorrak

Durangon ikaskuntza arautuko 9 ikastetxe dago, eta udalerriko 0 eta 18 urte bitarteko pertsonen hezkuntza beharreierantzuten diete. Nabarmentzekoa da San Jose-Maristak ikastetxean Lanbide Hastapenean matrikulatutako ikasle atzerri-tarren inguruko datuak barne hartzen direla (DBH bukatu ez dutenei zuzentzen zaie).

Egiaztatu ahal izan dugun moduan, ikastetxe guztietan ez daude ikasle atzerritarrak. 9 ikastetxeetatik (BizkaikoHezkuntzako Lurralde Ordezkaritzak 2006 / 2007 ikasturterako eskuratutako datuen arabera, betiere) 8 ikastetxetanespainiarraz bestelako herritartasunak daude, hau da, ikastetxeen % 88,8k erantzuten diote eskolaratze adinean direnetorkin atzerritarren hezkuntza eskaerari. Guztira, Durangoko ikastetxeetan, 2006 / 2007 ikasturtean 211 ikasle atze-rritar eskolaratu da une honetara arte.

Aurreikus daiteke zifra hori apur bat handitzea ikasturteak aurrera egin ahala, kontuan hartuta beste herrialdeetakopertsonak epez kanpo matrikulatzea ohikoa dela, batez ere abenduan eta urtarrilean, Latinoamerikako ikasturte hasie-rarekin bat.

106

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


Datu horiek interpretatzeko orduan, kontuan hartu behar da, oro har, eskola adinean diren pertsonen gurasoek hainbatfaktore kontuan hartzen dituztela hezkuntza eskaintza zabalaren artean aukeratzeko garaian, hala nola ikastetxea bizito-kitik hurbil egotea, publikoa edo pribatua izatea, erlijiosoa edo laikoa izatea edo eskaintzen den hizkuntza eredua.

Publikoa/pribatua

Titulartasun publiko edo pribatua, nahiz eskaintzen den hizkuntza eredua, berebiziko elementuak dira ikastetxea auke-ratzeko orduan. Ildo horretan, Espainiako estatuko herriaren defendatzailearen azken txostenak salatzen du ikasle atze-rritarren “banaketa irregularra” dagoela estatuan, ikastetxe publikoetan ikastetxe pribatu eta itunduetako matrikulen iabikoitza baitago. Jarraian adierazten ditugun zifrak harrigarriak dira, etorkin atzerritarren sare publikoko eta pribatukoikastetxeetan egindako matrikulen arteko oreka ezohikoa adierazten baitute. Horren harira, adierazgarria da Durangokoikastetxe gehienak sare pribatuari edo itunduari dagozkiola.

Jarraian aurkezten ditugun zifretan ez dago diferentzia handirik ikastetxe publikoetan edo pribatuetan erregistratutakoatzerritarren proportzioan, nahiz eta zentroetako kontzentrazioa desberdina den. Sare publikoko ikastetxeetako ikasleen% 5,7 inguru atzerritarrak dira, hau da, ikastetxe publikoetan eskolaratutako 100 ikasletik 6 atzerritarrak dira, eta ikas-tetxe pribatuen edo itunduen kasuan berriz, proportzioa % 3,2koa da. Kopuru absolutuei dagokienez, zifrak antzekoakdira. Sare publikoan 105 ikasleren eskaerari erantzuten zaio eta sare pribatuan berriz, 106 ikasle atzerritarrenari.

Ikastetxeen araberako atzerritarren proportzioari dagokionez, ikasle atzerritarren proportzioa ikastetxeen arabera desber-dina da. Kopuru absolutuetan nahiz ehunekotan, ikasle atzerritar gehien duten ikastetxeak CPEIS San Antonio-Sta. Rita(% 7) eta Landako (% 7,4) dira.

Ikasle etorkin atzerritarren ehunekoa Estatuko ikasleekin alderatzen badugu matrikulazioei dagokionez, bi hezkuntzaeskaintzetan ikusten da (egindako mota honetako gainerako azterketetan gertatu den bezala) ikasle atzerritar gehiagodagoela sare publikoan matrikulatuta (% 49), Estatuko ikasleak baino (% 35). Hala ere, alde hori txikiagoa da aurrekoazterketetan atzemandakoa baino.

107

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ 26. taula. DURANGOKO HEZIKETA ZENTROAK, HEZKUNTZA ESKAINTZAREN ARABERA.

IZENA MOTA HH LHD BH BATX LH, EM/GMLH IKKURUTZIAGA IKASTOLA PRIBSAGRADO CORAZÓN PRIBSAN ANTONIO-STA. RITA PRIBSAN JOSÉ-JESUITAK PRIBSAN JOSÉ-MARISTAK PRIBFRAY JUAN DE ZUMARRAGA PUBLANDAKO PUBZABALARRA PUB

ITURRIA: Durangoko Udalak eskuratutako datuak.


108

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

/ 39. grafikoaESTATUKO ETA ATZERRIKO IKASLEEN BANAKETA, IKASTETXE MOTAREN ARABERA


Hezkuntza mailak

Hezkuntza tarteen arabera, taulek adierazten dute haur hezkuntzak eta lehen hezkuntzak (0 eta 11 urte bitartean)hartzen dituztela ikasle atzerritar gehienak (% 66). Ehuneko hori apur bat aldatzen da sare publikoaren eta pribatua-ren artean, baina ez gehiegi. Sare publikoan % 71, eta pribatuan, berriz, % 60. DBHn matrikulatutako ikasleak % 23dira, eta gainerako % 10 Batxilergoari, LHri eta LHIKi dagokio (San Jose-Maristak ikastetxean integratuta).

/ 27. taula. DURANGOKO IKASLE ATZERRITARREN PROPORTZIOA, IKASTETXEEN ARABERA.

IKASTETXEAK ESTATUKOAK ATZERRITARRAK GUZTIRA ATZERRITARREN EHUNEKOA, IKASTETXEAREN ARABERA

KURUTZIAGA IKASTOLA 737 9 746 1,2SAGRADO CORAZÓN 400 19 419 4,5SAN ANTONIO-STA. RITA 515 39 554 7,0SAN JOSÉ-JESUITAK 1.207 25 1.232 2,0SAN JOSÉ-MARISTAK 391 14 405 3,4ZENTRO PRIBATUAK GUZTIRA 3.250 106 3.356 3,2FRAY JUAN ZUMARRAGA 775 30 805 3,7LANDAKO 887 71 958 7,4ZABALARRA 87 4 91 4,4ZENTRO PUBLIKOAK GUZTIRA 1.749 105 1.854 5,7

GUZTIRA 4.999 211 5.210 4,0

ITURRIA: Durangoko Udalak eskuratutako datuen arabera egina. Datu horiek Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Sailarenak dira (Bizkaikoordezkaritza).* Datu horiek ez dituzte barne hartzen ikasle atzerritarrik ez duten ikastetxerik. Hortaz, Estatuko ikasleen guztizko zifrek ez dituzten barnehartzen espainiar herritartasuneko ikasle guztiak.

PRIBATUA35,0%

PUBLIKOA65,0%

Estatuko ikasleak Atzerriko ikasleak

PRIBATUA50,2%

PUBLIKOA49,7%


109

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Sare publikoan, ikasle atzerritarren % 19 haur hezkuntzan matrikulatuta dago, % 52 lehen hezkuntzan dago, % 26,DBHn eta % 3, Batxilergoan. Sare pribatuan zifrak ez dira oso desberdinak: % 14 haur hezkuntzan matrikulatuta dago,% 46 lehen hezkuntzan dago, % 22 DBHn dago eta, sare publikoan ez bezala, Batxilergoa, LH eta LHIK egiten ikaslegehiago dago, hain zuzen ere, ikasle atzerritarren % 18 maila horietan daude.

Ikasle atzerritarren proportzioari dagokionez, bi sareetan lehen hezkuntzan dago ikasle atzerritarren presentzia handienamatrikulazioen guztizko kopuruarekin alderatuta. Hartara, eskuratutako datuekin bat, sare publikoan, lehen hezkuntzako100 ikasle bakoitzeko 8 etorkinak dira eta sare pribatuan, berriz, 100 ikasletik 4. Halaber, esanguratsua da ikasle atzerri-tarrak egotea sare publikoko haur hezkuntzan eta DBHn. Haur hezkuntzan, 100 ikasletik 4 atzerritarrak dira eta DBHn,berriz, 100 ikasletik 7.

/ 29. taula. DURANGOKO IKASLE ATZERRITARREN BANAKETA, HEZKUNTZA MAILEN ARABERA. SARE ITUNDUA

HEZKUNTZA SARE ITUNDUAMAILA ESTATUKOAK ATZERRITARRAK GUZTIRA

GUZTIRA % GUZTIRA % GUZTIRA %HH 1.046 98,6 15 1,4 1.061 31,6

LH 1.005 95,4 49 4,6 1.054 31,4

DBH 661 96,6 23 3,4 684 20,4

BATX 280 97,9 6 2,1 286 8,5

LH; EM ETA GM 258 97,4 7 2,6 265 7,9

LHIK 0 0,0 6 100,0 6 0,2

GUZTIRA 3.250 96,8 106 3,2 3.356 100


/ 28. taula. DURANGOKO IKASLE ATZERRITARREN BANAKETA, HEZKUNTZA MAILEN ARABERA. SARE PUBLIKOA.2006

HEZKUNTZA SARE PUBLIKOAMAILA ESTATUKOAK ATZERRITARRAK GUZTIRA

GUZTIRA % GUZTIRA % GUZTIRA %HH 399 95,2 20 4,8 419 22,6

LH 575 91,3 55 8,7 630 34,0

DBH 335 92,5 27 7,5 362 19,5

BATX 365 99,2 3 0,8 368 19,8

LH; EM ETA GM 75 100 0 0,0 0 0,0

GUZTIRA 1.749 94,3 105 5,7 1.854 100



Hizkuntza ereduak

Ikasle atzerritarren gurasoek ikastetxea aukeratzeko garaian kontuan hartzen duten faktore garrantzitsu bat hizkuntzaeredua da. Durangoren kasuan, lau ikastetxek B eta D hizkuntza ereduak eskaintzen dituzte, eta horietako bik A ereduaere eskaintzen dute Batxilergoan. Sagrado Corazon ikastetxeak A eta B ereduak eskaintzen ditu, eta Zabalarra etaKurutziaga ikastetxeek berriz, ikaskuntza osorik euskaraz eskaintzen dute. San Jose-Maristak ikastetxea da hiru hizkuntzaereduak eskaintzen dituen bakarra.

Datu horiek ikusita, ikasle atzerritar gehienak (% 68) B ereduan matrikulatuta daude. Horren atzetik D eredua dago (%22,7). Gainerakoa (% 9,5), A ereduan matrikulatuta dago. Datu horiek Estatuko ikasleen datuekin alderatzen baditugu,aldeak daude; izan ere, Estatuko ikasle gehienak D ereduan matrikulatuta daude (% 61,7).

110

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

/ 30. taula. ESTATUKO ETA ATZERRIKO IKASLEEN MATRIKULAZIOEN BANAKETA, HIZKUNTZA EREDUAREN ETAIKASTETXE MOTAREN ARABERA

ATZERRITARRAK ESTATUKOAK GUZTIRAA B D GUZ A B D GUZ A B D GUZ% % % % % % % % % % % %9,5 67,8 22,7 100 2,4 32,5 63,3 100 2,7 33,9 61,7 100


/ 31. taula. ESTATUKO ETA ATZERRIKO IKASLEEN BANAKETA, HIZKUNTZA EREDUAREN ETA HEZKUNTZA MAILAREN ARABERA

IKASLE ATZERRITARRAKA EREDU A/B EREDUA D EREDUAGUZ. % GUZ. % GUZ. %

HH - 0,0 19 54,3 16 45,7

LH - 0,0 78 75,0 26 25,0

DBH - 0,0 44 88,0 6 12,0

BATX 7 77,8 2 22,2 - 0,0

LH; EM ETA GM 7 100,0 - 0,0 - 0,0

LHIK 6 100,0 - 0,0 - 0,0

GUZTIRA 20 9,5 143 67,8 48 22,7



Hezkuntza mailaren arabera, haur hezkuntzako, lehen hezkuntzako eta DBHko ikasleak B eta D ereduetan matrikulatutadaude, nahiz eta B eredua nagusitzen den. Bestalde, A ereduak erantzuten dio Batxilergoko, LHko eta LHIKeko ikaslegehienen hezkuntza eskaerari.

3.2. ADIN TXIKIKO ATZERRITARRAK DURANGON ESKOLARATZEARIBURUZKO AIPAMENAK

Lehen ere aipatu dugun moduan, eta Eusko Jaurlaritzaren Lurralde Ordezkaritzak immigrazioko teknikariaren bitartezeskainitako datuekin bat, Durangoko zortzi ikastetxetan daude ikasle atzerritarrak.

Elkarrizketak egin aurretik, Durangoko udala, immigrazioko teknikariaren bitartez, aukeratutako ikastetxeekin harremane-tan jarri zen, eta azterketaren intereserako lankidetza eskatu zien.

Elkarrizketen bitartez hainbat funtsezko alderdi identifikatu nahi izan dira (akademikoak zein ez), adin txikiko etorkinakinguruko ikastetxeetan eskolaratzeari dagozkionak. Halaber, talde horrek izan litezkeen arazoen eta jarreren adierazga-rri diren jazoera zehatzak atzeman nahi dira. Era berean, proposamenak eta oharrak egin dira, etorkizuneko gizarte eskuhartzean eta planifikazioan kontuan har daitezen.

Hala ere, eremuko ikastetxeetan duela oso gutxitik daude ikasle etorkin atzerritarrak eta, hainbat kasutan, horien kopu-rua oso txikia da. Hori dela medio, ohartarazi behar dugu jarraian nabarmentzen diren gaietako asko prospekzio lana dire-la behaketa lana baino.

Alderdi objektiboak

Akademikoak

Jasotako adierazpenen arabera, haur etorkinak iristean, Durangoko ikastetxeek honako erronka akademiko hauek izatendituzte:

/ hizkuntzak ez ezagutzea (gaztelania eta euskara)/ curriculumen arteko distantzia/ berandu eskolaratzea

Lehen puntuari dagokionez, elkarrizketak egin diren ikastetxe gehienetan nabarmentzen da ikastetxe gehienetan era-biltzen diren hizkuntzak (euskara eta gaztelania) ikasteko zailtasuna. Ikasle batzuk jatorrian gaztelania hitz egin arren,B ereduan eskolaratzean euskara ikasi behar dute, eta hizkuntza hori ezezaguna da beraientzat.

Zailtasun hori are nabarmenagoa da lehen eta bigarren hezkuntzan. Ez da gauza bera gertatzen haur hezkuntzan, adi-bidez, Zabalarra ikastetxean. Izan ere, haurrak txikiak direnean gainerako ikasleen moduan ikasten baitute hizkuntza.Kasu batzuetan, adierazi dute iritsi berri diren ikasle atzerritarrak zaharragoak direnean zailtasunak ere handiagoakizaten direla.

111

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


112

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Egoera hori ikusita, ikastetxeetan hainbat ekimen garatu da, esate baterako, hizkuntza laguntzako eskolak. Kasu asko-tan, laguntzeko irakasle horiek administrazioak izendatutakoak dira. Hala ere, aipatzen dute laguntza ez dela aski. Fray deZumarraga ikastetxearen kasuan, hezkuntzazko esku hartze espezifikoko taldeak sortu dituzte ikasteko zailtasunak dituz-tenentzat, hots, bai bertako ikasleentzat eta bai ikasle atzerritarrentzat. Talde horietako bat curriculumeko hezkuntzazkoesku hartzeari dagokio, eta beste bai hizkuntzari. Horiek ikasle atzerritarrei bideratuta daude.

Hizkuntza zailtasunei beste faktore bat erantsi behar zaie: curriculumen arteko distantzia. Kasu askotan, ikasleen hez-kuntza maila txikiagoa izaten da bertako ikasleena baino. Ikasle horiei beren adinari dagokion ikasturtea egokitzen zaie,eta orain arteko esperientzia ikusita, agian ikasturtea errepikatu egin behar izaten dute.

Bestalde, matrikulazio berantak ere gertatzen dira. Ikasle atzerritar gehien jasotzen duten ikastetxeek behintzat (SanJosé Jesuitas, Landako eta Kurutziaga ikastola) hala adierazten dute.

Ez akademikoak

Ikastetxe gehienak ez dira mugatzen hezkuntzazko beharrak estaltzera soilik. Eskolaz kanpoko jardueren eskaintza eskolakomunitate osoak parte har dezan pentsatuta dago, eta ikastetxeek jotzen dute hori bereziki garrantzitsua dela haur etor-kinentzat, integrazioa errazteko, hizkuntza ikasteko prozesua bizkortzeko, eta abar. Nabarmentzekoa da Landakon sortuden taldea. Talde hori bertako gurasoek eta etorkinek osatzen dute eta guztiek batera lantegiak, jarduerak eta kulturaartekotasun jardunaldiak, hitzaldiak, aldizkariak, eta abar egiten dituzte. Oso talde dinamikoa da.

Eskolako jantokiaren zerbitzuari dagokionez, momentuz ez da arazorik egon. Kasu batzuetan aipatu izan da haur atzerri-tarren desberdintasun gastronomikoak aurkitzen dituztela, baina denborarekin ohitu egiten dira.

Ordutegiei dagokienez, ez da egon guraso atzerritarrekiko bateraezintasun arazorik.

Guraso etorkinen eta bertako gurasoan jarrera antzekoa da, beren seme?alaben hezkuntzazko alderdietako lankidetzaridagokionez. Ikastetxeetako gobernu organoetan modu aktiboetan parte hartzen ez duten arren (bertako gurasoenmoduan), oro har, garrantzi handia ematen diote garrantziari. Hala ere, desberdintasun txikiak egoten dira etorkinen jato-rriaren arabera.

Ulertzeko moduak eta jarrerak

Orokorrean, haur etorkinen eta bertako haurren arteko harremanak ona dira, eta ez da talde bazterturik atzeman, ez etaherritartasunaren arabera taldekatutako harremanik ere. Ikusi da ikasle atzerritar asko elkarrekin ibiltzen direla, bainahorretarako arrazoia da elkarrekin denbora asko ematen dutela hizkuntza laguntzako eskoletan eta antzekoetan; horrekasko batzen ditu, eta lotura afektibo handiagoa sortzen. Ikastetxeetako batean, Sagrado Corazonen, alegia, atzeman daLatinoamerikako neskek elkarrekin ibiltzeko joera dutela. Ikastetxe horretan elkarrizketa egin zaien pertsonen arabera,neska horiek beren adineko neskak baino garatuago daude, eta bestelako kezkak eta ohiturak dituzte.

Orokorrean, bertako ikasleen gurasoek jarrera positiboa dute haur etorkinen eskolaratzearen aurrean, nahiz eta kasurenbatean (Sagrado Corazon) hainbat aipamen egin diren etorkinek ikasturteen maila jaitsarazten dutela esanez; halaber,aipatu izan da ikasle horiek jaso ditzaketen diru laguntza batzuk bertakoek ezin dituztela eskuratu. Ildo horretan, eta ikas-


113

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

tetxe horretan bertan, atzeman dute ikasle atzerritarren gurasoek uste dutela etorkinak izateagatik orotariko diru lagunt-zak jasotzeko eskubidea dutela, eta bertako ikasleen guraso batzuk hori ez dute gustuko izan.

Etorkinen gurasoen aldetik ez da diferentzia handirik atzeman. Kasu batzuetan aipatu da joera dutela ikasle etorkinenbeste gurasoekin elkartzeko joera dutela gainerako gurasoekin baino, baina, orokorrean, ez da diferentzia handirik atze-man.

Irakasleek, oro har, ilusio handiz hartzen dute errealitate berri hau, nahiz eta ardura gehiago eskatzen dien. Aipatu duteuste dutela ez daudela prestatuta errealitate horri aurre egiteko, jarduteko orduan askotan ezagutzak falta zaizkielako,ziurgabetasuna sentitzen dutelako eta fenomenoa ez dutelako ezagutzen. Elkarrizketa egin zaien pertsona batzuen hitze-tan: “erreta daude. Etorkinak ikasgeletan sartzen dituzte kontuan hartu gabe pertsona nolakoa den. Administraziorako,guztia kopuruak dira”. Fray de Zumarraga ikastetxearen kasuan, laguntza irakaslea da ikasle atzerritarrak jasotzeko ardu-raduna, eta uste du “besteentzat ardura itzela” dela. Hala ere, Kurutziaga ikastetxean aipatu dutenez, ikastolen elkartea-rekin batera immigrazioari buruzko mintegia sustatzen ari direla. Hain zuzen ere, horrek bi urte darama abian. Hileanbehin edo bi hilean behin Euskal Herriko ikastola guztiak elkartzen dira eta taldean lan egiten dute eskola materiala ikas-le horiei egokitzeko. Halaber, barne prestakuntza ere gauzatu nahi da ikastetxe osoan, ikasleak sentsibilizatzeko eta moti-batzeko.

Ikastetxeen iritziak eta proposamenak

Etorkizuneko esku hartzeetan eta planifikazioan egoera hobe dadin eta orain diren arazo batzuk konpon daitezen, ikas-tetxeek honako proposamen hauek egin dituzte:

Hizkuntza laguntza

Ikastetxe batzuetan badagoen arren, azpimarratzen da hizkuntza laguntzako irakasleen kopurua handitu egin behar dela,bai eta hizkuntzako nahiz ikasteko arazoak dituzten ikasleen tutoretzak eta segimendua ere. Horren harira, aipatu da uda-lak esku hartu behar duela etorkin atzerritarren hizkuntza laguntzako eskolak antolatzen, nahiz bertako biztanleekinharremanak izan ditzaten bestelako jarduerak antolatzen ere.

Prestakuntza

Ikastetxe askotan irakasleen immigraziori buruzko prestakuntza ikastetxeetan bertan kudeatzen ari den arren, hainbatikastetxek eskatu dute prestakuntza ikastaroak administrazioak eskain ditzan.

Material egokia

Ikasle etorkin atzerritarren beharretarako material egokia eskatzen dute. Ikastetxe askotan gai horren inguruan haus-nartzen hasi diren arren, eta ikasle horien beharren araberako materiala taxutzen hasi diren arren, jotzen dute denboraasko eta tresna egokiak behar direla material egokia lortuko bada.


Argitasuna

Uste dute jarraibide argiak zehaztu behar direla ikasle atzerritar etorkinak iristen direnean jokatzeko.

Curriculuma egokitzea

Curriculuma eskolak jarraitu ezin dituzten (hizkuntza arazoengatik edo maila diferentziarengatik) ikasle atzerritarren ara-bera egokitzeko beharra azpimarratu da. Halaber, jotzen da ikasle horien jatorrizko herrialdeetako curriculuma eta mailaezagutzea komeni dela.

Erabakiak hartzeko autonomia handiagoa

Ikastetxeetatik beharrezkotzat jotzen da autonomia gehiagorekin jokatu ahal izatea, ikasle atzerritar berriei gela esleitze-ko orduan. Aipatu dute administrazioak ez dituela kontuan hartzen ikasleen ezaugarriak eta beharrak, dagokion ikastur-tean sartzen dutela edozein ikastetxetan eta ikastetxeek egin beharko luketela segimendua. Hartara, ikusitakoaren ara-bera, egokitzat jotzen duten ikasturtean sartuko lituzkete, hezkuntza arrakastatsua izan dadin.

Aipatzekoa da, oro har, ez dagoela ikasle atzerritar asko eta, fenomeno berria izaki, ikastetxe askotan ez da ohar edo pro-posamen zehatzik egin.

114

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


115

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


=aurkibidea/ 04atzerritarren immigrazioa eta osasun laguntza

4.1. SARRERA 1184.2. DATUAK 1184.3. DURANGOKO OSASUN ZERBITZUEI ETA IMMIGRAZIOARI

BURUZKO OHARRAK 1194.4. PROPOSAMENAK 122

%/ 04.



%atzerritarren immigrazioa eta osasun laguntza


118

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

04/ atzerritarren immigrazioa eta osasunlaguntzaSarrera4/2000 LOn 7/1985 LOrekiko izan zen aurrerapen nagusienetako bat 12. artikuluan osasun laguntzarako eskubidea onartzeaizan zen, betiere espainiarren baldintza berak izanik. Izan ere, artikulu hori ez da aldatu atzerritarren legeriaren ondorengo erre-formetan.

Hala, onartuta gelditzen da osasun laguntzarako eskubidea honako hauentzat, administrazio-egoera edozein delarik ere:Atzerritar guztiek urgentzietako osasun laguntza publikoa jasotzeko eskubidea dute. Haurdun dauden emakumeek osasun laguntza publikoa jasotzeko eskubidea dute haurdunaldian, erditzean eta erditu ondoren. Etorkin atzerritar adingabe guztiek osasun laguntza jasotzeko eskubidea onartuta dute.

Egoera horietako batean ere ez dauden atzerritarrentzat ezarri da osasun laguntzarako eskubidea, baina horretarako baldintzabakarra dago: erroldatuta egon behar dute atzerritarrek.

Euskal Autonomia Erkidegoan osasun-estaldura handitu egin da erroldatuta izateko eskakizunetik harago. Horrela, bada,egoitza baimenik edo lanik ez duten atzerritarrek, baldin eta baliabide ekonomikorik ez badute eta ohiko helbiderik ez baduteeta Euskal Autonomia Erkidegoan erroldatuta ez badaude, urgentzietan, haurdunaldian, erditzean eta erditu ostean laguntzaizateko eskubidea ez ezik (Laguntzarako Behin-behineko Agiriaren bidez) (8), laguntza iraunkorra eta prestazio farmazeutiko-ak izateko eskubidea ere izango dute. Hala, etorkin atzerritar horiei emango zaien laguntza-estaldura ez da GizarteSegurantzan kotizatzen dutenen bezain handia izango eta ez da baldintza beretan emango.

Datuak Berriki jakinarazi diren datuen arabera, “hirurogei mila atzerritarrek baino gehiagok onartuta dute osasun laguntzarako eskubi-dea Euskal Autonomia Erkidegoan. Horietatik 9.800 haurrak dira, 46.500 pertsona helduak eta 3.100 “paperik ez dutenak” dira.Hots, Euskal Autonomia Erkidegoko biztanleria guztiaren % 2 dira; orotara bi milioi eta berrehun mila biztanle ditu EuskalAutonomia Erkidegoak”.(9)

Osakidetzak, Euskal Autonomia Erkidegoan osasun laguntza kudeatzen duen erakundeak, hiru osasun eremutan egituratzen duautonomia erkidegoko lurraldea (Araba, Bizkaia eta Gipuzkoa) oinarrizko laguntza eta beharrezko laguntza espezializatua anto-latu ahal izateko. Barneko Osasun Eskualdean, Bizkaiko osasun eremua osatzen duten lau eremuetako batean hain zuzen, 66udalerri daude, eta horien artean Durango nabarmentzen da migrazioa hartu duten tokien artean; izan ere, eskualdean errolda-tuta dauden atzerritarren % 9 bertan biltzen da, eta ondoren Gernika-Lumon eta Basaurin % 8 hurrenez hurren. Gainerako uda-lerriei dagokienez, arlo bakoitzean portzentaje txikiak daude. (10)

(8) Dokumentu honek hiru hileko indarraldia du, baina luzatu egin daiteke harik eta eskatzaileak errolda EAEko udalerri batean egin arteedo behin betiko baja izan arte. Immigrazioaren I. Euskal Plana egiten ari da gaur egun, eta araudia aldatzea aurreikusita dago bertan, TISenaldiberekotasuna luzatzeko eta osasun prestazioek normaltasunez jarraituko dutela ziurtatzeko.

(9) Deia egunkaria, 2006-11-1


119

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Ondoko eskema honen arabera dago egituratuta osasun zerbitzuen eskaintza Durangon:

Durangon azken urteotan hazkunde nabarmena izan da atzerritarren kopuruan eta proportzioan, eta halaxe islatu da adminis-trazioan laguntza emateko arlo guzti-guztietan; laguntza horretan osasun laguntzak egon behar du ezinbestean. Udalerriko osa-sun zerbitzu batzuetako arduradunekin eta bertan lan egiten duen pertsonalarekin eginiko elkarrizketatik bildu da osasunlaguntza egituratzeko balio izan duen informazioa. (11) Elkarrizketen bidez, etorkin atzerritarren osasun beharrei eta lehentasu-nei eta osasun sistema publikoan etorkin atzerritarrei laguntza emateari buruzko ezaugarriak identifikatzeko ahaleginak egindira. Halaber, proposamenak eta oharbideak bildu dira, etorkin atzerritarrekin geroari begira jarduteko eta plangintza egitekokontuan hartu beharrekoak.

DURANGOKO ATZERRITARREN IMMIGRAZIOARI ETA OSASUN ZERBITZUEI BURUZKO IRUZKINA

Osasun sistema publikoan kultur ezberdinetako nahikoa etorkin sartzea erronka handia da gizarte laguntzako baliabideak anto-latzeko. Osasunaren aldetik, etorkin atzerritarren baldintzak ez dira egokiak, estatuan duten administrazio egoeragatik, gizarte-ekonomiaren aldetik duten egoeragatik eta osasun sisteman sartzea baldintzatzen duten bestelakoengandik hala nola osasunazeta gaixotasunez duten irudipen ezberdinak, genero desberdintasunak edo hizkuntza. Beraz, ez dira osasun arazoak soilik, etaezin landu daitezke beste aldagai eta faktore batzuetatik aparte; izan ere, aldagai eta faktore horiek desberdintasunak ematendituzte eta, beraz, horien konponbidea ere bai.

Osasun laguntzan lanean diharduen pertsonalak atzerritarren kultura desberdinari egin behar izan diote aurre, eta halaxe age-rrarazten dute sarritan kexen bidez, gehienbat atzerritarrek osasun zerbitzuak modu disfuntzionalean erabiltzen dituztelako.

(10) Euskal Autonomia Erkidegoko immigrazioa Osasun Zerbitzuetako Eskualdeen arabera (1999-2005), Ikuspegi, 2006ko azaroa

(11) Metodologiari buruzko atalean, elkarrizketetan parte hartu dutenen zerrenda gehitu da; horren laburpen bat eta gidoia diagnostikoa-ri buruzko txostenarekin batera doan eranskinean kontsulta daitezke.

/ 32. taula. DURANGOKO OSASUN SARE PUBLIKOAREN ESKAINTZA

OINARRIZKO LAGUNTZA OSASUNLAGUNTZA ESPEZIALIZATUA MENTALA

IURRETAKO KONTSULTATEGIADURANGOKO ANBULATORIOALANDAKOKO OSASUN ETXEABURU OSASUNEKO DURANGOKO ZENTROA

Iturria. Geuk eginikoa


Kexa ugari izaten dira etorkinei dagokienez: askotan huts egiten dutela medikuaren hitzorduetan, beti desorduetan iristen dire-la, baietz esaten diotela guztiari baina gero nahi dutena egiten dutela, emakumeek ez dutela uzten gizonezko medikuek azterditzaten edo gizonezkoek ez dutela nahi emakumeek trata ditzaten, bisita gehiegi, etab. Erabiltzaileen profila aldatzeak osasunarloko profesionalengan pizten dituen kezken adierazgarri dira horiek guztiak, baina haiek diotenez, etorkinak pixkanaka iritsidira gurera.

Norbanakoak ematen dituen azalpenetatik harago, elkar ulertzeko zailtasunak daude, kultur kodeekin zerikusi handiagoa dute-nak, baina okertu egiten dituzte medikuaren eta bezeroaren arteko harremanak eta eragina dute osasun laguntzan. Oztopoakgainditzea eta bestea onartzea zailtasunak konpontzeko modurik egokienak direla irizten diote. Haiek adierazten dutenez,Osakidetzak ez du informazioa emateaz edo zabaltzeaz aparteko beste jarduerarik abiarazi.

Testuinguru horretan, udalerriko beste arlo eta profesionalekin koordinatzeko eta komunikatzeko bideak irekitzea, hala nolagizarte zerbitzuekin gizarte langilearen edo gizarte hezitzailearen bitartez, elkarrekin hobeto ulertzeko baliagarria izan daitekeeta, azken batean, zerbitzua hobetzeko.

Elkarrizketaturiko osasuneko pertsonalaren artean aipaturiko kezka nagusienetako bat Osasuneko Banako Txartelarekin dagolotuta. Osasuneko Banako Txartela herritarrentzako egiaztagiria da osasun laguntza jaso ahal izateko; izan ere, beharrezkoa etanahikoa da osasun zerbitzuak eta prestazioak jasotzeko, baina berau eskatzeko ezinbestekoa da Euskal Autonomia Erkidegokoudalerriren batean erroldatuta egotea. Antza denez kopuruak behera egin badu ere, OBT hori ez duten pertsona asko etortzendira oraindik osasun etxeetara osasun laguntza eske. Etorkin atzerritar askok erroldatze-prozesuan zailtasunak dituela-eta, betiez dira egoten osasun txartela eskatzeko moduan, eta ez horrenbeste osasun sistemaren eta horren funtzionamenduaren gaine-ko informaziorik ezak eraginda.

Elkarrizketaturiko pertsona guztiak bat datoz esatean txartelik ez izateak ez duela esan nahi pertsona batek ezin duela jaso osa-sun zerbitzurik, zeren eta urgentziazko zerbitzua bermatuta baitago pertsonaren administrazio-egoera edozein delarik, bainalaguntzaren kalitate txikiagoa dakar egoera horrek, honako hauek ezin direlako bete: mediku bat esleitzea, biderapen edo orien-tazio egokiak edo osasun sistemak finantzaturiko errezeta bat egitea, etab.

Elkarrizketa batean ere ez da aipatu laguntzarako behin-behineko agiria. Erroldatu gabeko atzerritarrak berdintasun baldintze-tan osasun sisteman sartuz gero, laguntzaren inguruan aipaturiko zailtasun asko saihestuko lirateke. “Nortasuna” edo egoeraegiaztatzen duten bestelako elementuak egon ezean, udalaren oinarrizko gizarte zerbitzuak edota Foru Aldundiko gizarte zer-bitzuek emandako ziurtagiriaren edo zinpeko adierazpenaren bidez egiazta daiteke baliabide ekonomikorik ez izatea. (12)

Nahiz eta udalerrian oraindik ere etorkinik gehienak Amerika Latinokoak diren, badira gaztelaniaz hitz egiten ez duten nahi-koa atzerritar, eta horientzat hizkuntza oztopo bihurtu da kalitatezko osasun laguntza jasotze aldera. Osasuneko profesionala-ren eta pazientearen arteko komunikazio erraza eta eraginkorra funtsezkoa da medikuntzan, diagnostikoak zerikusi handiaduelako hitzarekin eta hitzezko adierazpenarekin. Sarri-sarri senitartekoak (seme-alabak, senarra Magrebeko emakumeenkasuan), lagunak edo erkideak dira itzulpen lanak egiten dituztenak inkomunikazioa gainditzeko, baina berehalako itzulpenikez izatea, isilekotasuna urratzea, etab. direla-eta ez da gomendagarria itzulpenetara jotzea. Beharbada kontsultako denbora

120

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

(12) Osanet – Euskal Osasun Zerbitzuaren Ataria http://www.osanet.euskadi.net


121

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

luzatzea posibilitate ona izan daiteke kasu horietan komunikazio arazoak konpontzeko, baina ez itzulpen zerbitzu bat ezartzea;elkarrizketatu diren profesionalek ez dute bideragarritzat jotzen zerbitzu hori. Alde batetik, haien ustez ez da soilik zerbitzumedikoen zailtasuna; edozein zerbitzu publikok komunikazio oztopo bertsuei egin behar die aurre, eta bestetik “horrek bainolehentasun handiagoa duten bestelako beharrak” daudela azpimarratzen dute.

Izaten diren patologiei dagokienez, ez da hemengo herritarren aparteko osasun arazorik antzeman, salbu eta migrazio-proze-suarekin lotura handiagoa dutenen kasuan. Ildo horretan, etorkinek egiten dituzten lan-motak aipatzen dira (etxeko lanak, bes-teen laguntza behar duten pertsonak zaintzea, eraikuntzako lanak, etab.), ahalegin fisiko handiak, behin eta berriz jarrera berakeskatzen dituztenak (horren ondorioz, gorputz mindua dute). Halaber, “migrazio-dolua” aipatzen da (banaturiko familiak, loturaafektiborik eza, familiak etorkinarengandik gehiegi espero izatea, etab.), eta horren ondorioz, agerikoak dira depresio, egokitze-ko arazo, eta abarren inguruko zenbait sintoma.

Hala, nahiz eta problema desberdinen profilaz ezin hitz egin daitekeen, badira koadro mediko zehatzak, gehienetan lanaren edodeserrotzearen inguruko inguruabarrekin lotuta egoten direnak. Oso adierazgarria da osasun mentaleko programetan sartzekomodua oinarrizko laguntzako zerbitzuetatik bideratzea izatea, “pazienteek eurek eskatuta”.

Udalerrian egun etorkin atzerritar gutxi bizi denez gero eta jatorri askotakoak direnez gero, kasu batean ere ez da aipatzen plan-teaturiko arazoak ikuspegi espezifiko batetik lantzeko programak abiarazteko beharra. Arazo horiek hemengo herritarrekin tra-tatzeko erabiltzen diren tresna berak erabiltzen dira atzerritar etorkinekin.

Aparteko azterketa egin behar da emakume etorkinei buruz. Gero eta gehiago dira bakarrik datozenak, are gehiago: haienherrialdean senarra eta seme-alabak uzten dituzte. Emakumeen egoera gizonezkoena baino okerragoa da, haien behar estrate-gikoak eta praktikoak eta senarrenak oso desberdinak baitira.

Osasun sistemari dagokionez, elkarrizketaturiko pertsonek ohartarazi dutenez, oro har, emakumeek komunikatzeko zailtasunhandiagoak dituzte, baita sistemaren barruan moldatzeko ere. Azken batean, jatorrizko herrialdearen arabera da guztia, zereneta desberdintasunak antzematen baitituzte emakumeen artean haien jatorrizko herrialdearen arabera. Afrikako iparraldekoemakumeak senarrek lagunduta joaten dira, eta senarrekiko mendekotasun-maila handiagoa dute.

Obstetrizia eta ginekologia zerbitzuetako ohiko erabiltzaileak izanik, ez dute gainerako herritarren bestelako eskaririk plante-atzen, familia plangintzari dagokionez izan ezik. Emakume horiek, ordea, badute ezaugarri komun bat: gehiago dakite haurdu-naldiaren, erditzearen eta edoskitze-aroaren gainean. Hemengo emakumeek, aldiz, prestakuntza txikia dute, medikalizatuagobaitaude. Kulturaren aldetik, badakite zer egin behar duten, elkarrizketaturiko emaginetako batek dioenez.

Hala eta guztiz ere, familia plangintzaren arloak arazo gehiago dakartza. Emakumeek desberdintasun handiak dituzte jatorrizkoherrialdearen edo erlijioaren arabera, baina oro har antisorgailuen gainean ezer gutxi dakite gehientsuek. Halaber, hainbat arra-zoi dago nahi ez diren haurdunaldiak prebenitzeko lagunek inplikazio arduratsua izatea lortzeko, negoziazio ahalmen txikiagoaizan dezaten: hezkuntza maila txikia, banako autonomia txikiagoa eta gizonezkoarekiko mendekotasuneko erlazioa. Horrenondorioz, haurdunaldia eteteko zerbitzuak gainezka daude, haiek diotenez, eta informazioa emateko neurriak, agerikoa denez,ez dira nahikoak familia plangintzaren inguruko kultur trabak gainditzeko.


Proposamenak

/ Trebakuntzarako eta kulturen arteko bitartekotzarako jarduera gehiago abiaraztea./ Koordinazio eta komunikazio ildoak zabaltzea udalerriko beste arlo eta profesionalen batzuekin; gizarte zerbitzuekinadibidez./ Kontsultarako denbora gehiago ematea, hizkuntza ezberdinak dakartzan zailtasunei eta kultur kode ezberdinak gain-ditzeko./ Familia plangintzarako trebakuntzako neurriak eta informazioko neurriak abiaraztea.

122

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


123

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


=aurkibidea/ 05esku-hartze sozialerako eskumenen esparrua

5.1. IMMIGRAZIO POLITIKA INGURUNE GISA 126

5.2. ESKUMEN ESPARRUA 134-/ Nazioarteko arauak 134-/ Europako eta Europar Batasuneko arauak 135-/ Estatuko arauak 139-/ Erkidegoko arauak 140-/ Tokiko arauak 142

%/ 05.



%esku-hartze sozialerako eskumenenesparrua


126

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

05/ esku-hartze sozialerako eskumenenesparrua

Eskumenen mugaketari buruzko atal honetan, Durangoko etorkin atzerritarren gaineko azterlanaren barruan, hiru helburu lortunahi dira:

/ Tokiko administrazioari dagozkion eskumenak ezagutzea herritar atzerritarrak gizarteratzeko ekintzetan;/ Udalaren arloak eta zerbitzuak immigrazioaren inguruan gaur egun egiten ari diren jarduketen berri izatea;/ Udal administrazioko langileak diren eta beren lana betetzean atzerritarren errealitatearekin topo egiten dutenpertsonen esperientziaren, iritzien eta irudipenen berri izatea.

Horretarako, egoera bakoitzari egokituriko metodologia lortu da. Honako hauetan datza metodologia:

/ Araudiaren azterketa dokumentala, hain zuzen ere tokiko administrazioak immigrazioaren arloan bereganatu behardituen eskumen-sorta objektiboki mugatu ahal izateko./ Arloek emandako materialen azterketa dokumentala; material horiek immigrazioaren inguruko udal jarduketa osatzenduten programei eta ekintzei buruzko panorama objektiboa ematen dute./ Etorkinak gizarteratzearen arloan eragin nabarmenena duten udal arloetako ordezkariei elkarrizketak erabiliz azterke-ta bat egitea.

Hiru helburu horietako emaitzak modu argian eta ordenatuan azaltzeko, gainetik azaltzeko baino ez bada ere, azken urteotanmigrazioak modu orokorrean kudeatzeko ahaleginak izan diren testuingurua finkatu beharra dago, eta ondoren prozesuan partehartzen duten esku-hartze eremu bakoitzean jarriko dugu arreta (nazioartekoa, estatukoa, autonomikoa eta tokikoa).

5.1. IMMIGRAZIO POLITIKA INGURUNE GISA (13)

80eko hamarkadaren erdialdeaz gero, Espainiako estaturako immigrazioa apurka-apurka finkatuz joan da; hala, 15 urtean baka-rrik ia lau aldiz handitu da atzerritarren kopurua: 1985. urtean 250.000 atzerritar zeuden zentsuan eta 1999. urtean, berriz,800.000 baino gehiago. Urteko etorkinen kopurua gora egitearen eta asentamenduan egonkortasuna handitzearen ondorioz,nabarmen egin du gora Espainiako estatuko lurraldean dauden atzerritarren kopuruak. Etorkinen etengabeko etorrerak (geroeta gehiago dira) eta horiek posible egiten duten kausak direla-eta, gizarte prozesu egonkortzat jo behar dugu atzerritarrenimmigrazioa, eta halakotzat jo behar du herri administrazioak, baita herritarrek eurek ere.

Estatuak fenomeno berri horren (atzerritarren joerei, bolumenei eta jatorriari dagokienez behinik behin berria da) inguruan izan-dako jardunak norabide aldaketa handia izan zuen 1985. urtean Espainiako estatuko atzerritarren eskubideei eta askatasuna-

(13) C. Blancores argitalpenean oinarritua: (2001), “La integración de los inmigrantes. Fundamentos para abordar una política global deintervención”, Migraciones, 10: 207-248 eta C. Blanco (2002), “La gestión de los flujos migratorios. Algunas cuestiones previas en torno al casoespañol”, Mediterráneo Económico, 1: 225-246.


127

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

ri buruzko uztailaren 1eko 7/85 Lege Organikoa promulgatu zenean. Ordura arte ez zegoen immigrazioa erregulatzeko araudiorokorrik, baizik eta immigrazioaren hainbat alderdi arautzen zituen lerrun ezberdineko xedapen-sorta bat. Lehenbiziko lege oro-kor horren ondotik 1986an emandako araudiak etorri ziren, bai legearen edukia garatzeko, bai Europako Batasuneko herritarreneta Europako Batasunetik kanpoko herritarren arteko legezko bereizketa ezartzeko (maiatzaren 26ko 1119/1986 ErregeDekretua eta maiatzaren 26ko 1099/1986 Errege Dekretua).

1985eko Atzerritarren Legea izenekoa eta hura garatzeko lehen arautegiak, beraz, immigrazioaren gainean Espainiako estatu-ko politikak eginiko lehen pausoa dira. Harrezkero, hainbat aldaketa, izan da atzerritarren arloko legerian, eta azkena orain delaurtebete eskas izan da: 4/2000 Legearen erreforma polemikoa, abenduaren 22ko 8/2000 Lege Organikoaren bidez egina. (14)

Hala eta guztiz ere, immigrazioaren gaineko politika, zentzu zabalean, marko juridikotik baino askoz urrutirago dago, zeren etamarko juridikoak atzerritarrak Espainiako estatuko lurraldean sartzeko, egoteko eta irteteko baldintza espezifikoak arautu bes-terik ez baititu egiten. Immigrazioaren politikak ez du soilik fluxuak eta egonaldiak kontrolatu behar; atzerritarrek xedeko herrial-deetan duten bizimodua eta bertako herritarrekiko bizikidetza bideratu behar ditu eta arreta jarri behar die nahi ez diren nazioar-teko migrazio mugimendu masiboak izan daitezkeen kausei. Lehenengo kasuan, integrazio politikaz hitz egiten da, etorkinenbizitza-baldintzak eta bertako herritarrekiko bizikidetza errazteko bideratua; bigarren kasuan, berriz, nazioarteko lankidetza poli-tikaz ariko ginateke, hain zuzen nahitaezko emigrazioaren kausak arintzeko etorkinen jatorrizko herrialdeetan.

Horrela, bada, immigrazioaren politikak jarduteko hiru arlo izan beharko lituzke, horien artean erlazio estua dagoela kontuan izanik:

/ Fluxuen eta egonaldien antolamendua eta kontrola egitea (Kontrolerako politika).

/ Etorkinen egoitza-baldintzak eta hemengo herritarrekiko harremanak (Gizarteratzerako politika).

/ Etorkinak izan daitezkeen herritarren emigrazioak gertatzen diren herrialdeei laguntzea (Nazioarteko LankidetzarakoPolitika).

(14) Erkidego-araubidea” deritzona ezarri duen 1099/1986 Errege Dekretua bi aldiz aldatu da: 1992an (Europako Batasuneko herritarrakEspainiako estatuan askatasunez ibil daitezkeela ezarri da) eta 1995ean (ibiltzeko eta bizitzeko askatasuna finkatzen duen indarreko araudia,baita herritar horien eskubide politikoak ere).

7/1985 Lege Organikoaren betearazpenaren arautegia onetsi duen 1119/1986 Errege Dekretua 1996an indargabetu zen arautegi berria onet-sitakoan (otsailaren 155/1996 Errege Dekretua).

7/1985 Lege Organikoa bera 2000. urtean indargabetu zen, noiz-eta Espainiako estatuko atzerritarren eskubideei eta askatasunari eta horiengizarteratzeari buruzko lege berria onetsi zenean (urtarrilaren 11ko 4/2000 Lege Organikoa). Azken hori, bide laburra izan badu ere, hainbat aldi-tan aldatu da: urtarrilaren 11ko 4/2000 Lege Organikoa, Espainiako estatuko atzerritarren eskubideei eta askatasunari eta horien gizarteratze-ari buruzkoa; otsailaren 22ko 8/2000 Lege Organikoa, Espainiako estatuko atzerritarren eskubideei eta askatasunari eta horien gizarteratzeariburuzko legearen erreformari buruzkoa; irailaren 29ko 11/2003 Lege Organikoa, herritarren segurtasunaren, etxeko indarkeriaren eta atzerrita-rrak gizarteratzearen arloko neurri zehatzei buruzkoa; eta azaroaren 20ko 14/2003 Lege Organikoa, abenduaren 22ko 8/2000 Lege Organikoakaldarazi duen Espainiako estatuko atzerritarren eskubideei eta askatasunari eta horien gizarteratzeari buruzko lege organikoaren erreformariburuzkoa; Tokiko Araubidean Oinarriak arautzen dituen apirilaren 2ko 7/1985 Legea; Herri Administrazioetarako Araubide Juridikoaren etaAdministrazio Prozedura Erkidearen azaroaren 26ko 30/1992 Legea eta lehia desleialari buruzko urtarrilaren 10eko 3/1991 Legea.

Atzerritarren marko juridikoa asiloari eta babesari buruzko legeriarekin osatu da, baita nazioarteko hitzarmen eta itun sare trinko batekin ere(Barne Ministerioaren web gunean kontsulta daitezke).


Ildo horretan, Espainiako estatuak, hasieran, modu orokorrean eta koordinatuan egin zion aurre soilik aipaturiko lehen arloari;izan ere, premiazkotzat jotzen den legea aldarrikatu zen 1985ean. Baina 5 urte itxaron behar izan ziren artean immigrazio poli-tikaren –zentzu zabalean ulertua- oinarrien sorburua ezagutzeko. 1990. urtean gobernuaren (sozialista) jakinarazpen bat aur-keztu zitzaion Diputatuen Kongresuari, Espainiako estatuko atzerritarren egoera. Atzerritarren politikaren oinarrizko ildoak ize-nekoa. Jakinarazpen hori ez legezko proposamen gisa onetsi zen 1991ko apirilaren 9an, eta hura izan zen Espainiako immigra-zioaren politika –zentzu zabalean ulertua- zuzentzeko filosofiari buruzko lehen adierazpen instituzionala. Adierazpena idatzizutenen aburuz, oinarrizko hiru alderdi konbinatuko zituen programa bat izan behar zuen politika hark: immigrazio eta integra-zio politika, mugak sendotzea eta garapen bidean dauden herrialdeei laguntzea. Jarduteko proposatzen diren neurriak ondokoepigrafeetan bildu dira, berez nahikoa adierazgarriak: sarreren kontrola, bisak eta mugen kontrola; ezkutuko lanaren kontrakoborroka; gizartea sustatzeko eta gizarteratzeko politika; poliziaren jarduera indartzea; administrazioaren koordinazio eta zentra-lizazio handiagoa; asilo eta babes prozeduren erreforma; atzerritarren gaineko politika Europaren ikuspegitik; eta azkenik,Espainiako estatuko garapenerako lankidetza indartzea.

Immigrazio politika hau garatzeko lehen jarduketa zehatzak epigrafeetan premiazkotzat eta lehentasunezkotzat aurreratzenziren alderdiei buruzkoak dira: fluxuak kontrolatzea eta mugak indartzea. Espainiako estatuan bizi diren etorkinak “gizarteratze-ko” neurriek zenbait urte itxaron beharko zuten. Horiek baino lehen, beharrezkoa zela ematen zuen etorkinak kontrolatzea, ezbakarrik mugako postuetan polizi baliabide gehiago jarrita, baizik eta ezkutuko etorkinen larrialdietarako neurriak bideratuz ere;izan ere, etorkin horien existentzia ordurako nabaria zen. Aipaturiko neurriak, beren beregi, 1985/86an hasitako erregulariza-zio prozesuak dira, kanpoko ereduen irudira (bitxia bada ere, aipaturiko adierazpen instituzionala idatzi baino lehenago).Etorkinen egoera lege aldetik saneatzea zen helburua. Horrelako immigrazio-prozesu horiek elkarren segidan izan dira azkenurteotan. Espainiako estatuko mugak ixteak, hortaz, ez dirudi nahi den helburua lortu duenik: legez kontrakotzat jotzen denimmigrazioa geldiaraztea.

Elkarren ondotik izan diren erregularizazio prozesu horien ondoan, beste mekanismo bat bideratu da, eta horietako asko ezber-dinak izanik, ezkutuko etorkin asko erregularizatzeko balio izan du. Legeak ezarritako etorkinen kupoez edo fluxuetako urtekoetorkinen kopuruaren sistemaz ari gara; lehenengoa 1993an abiarazi zen. Kupoen politika immigrazio-fluxuak antolatzeko eki-menak hartzeko ezarri zen, betiere etorkin atzerritarren fluxuak Espainiako estatuko ekonomiako esku-lanaren beharretara etagizarteak etorkinak “bereganatzeko duen gaitasunera” egokituz.

Fluxuak kontrolatzeko bideraturiko horiek neurri guztiak garatzen ziren bitartean, etorkinak gizarteratzeko politikak ez zuenoinarririk. 1994. urtera arte administrazio zentralak ez zuen bere gain hartu ildo horretan jarduteko erronka. Hala, urte berekoabenduaren 2an Ministroen Kontseiluak Etorkinak gizarteratzeko plana onetsi zuen, eta horren xedea gizarteratzeko politikaaktiboaren markoa finkatzea zen. 1985. urtea Espainiako estatuko immigrazioari buruzko legeria orokorra eta espezifikoa ezart-zeko data gogoangarria izan zen. 1994. urtea, berriz, etorkinak gizarteratzeko politikaren urterik garrantzitsuena izan zen.Harrezkero, hainbat neurri hartu dira ildo horretan, baina gehienbat gizarte politikako arduradunei mekanismoak, tresnak etaantolakuntza emateko bideratu dira, politika zehatza kabiarazteko baino gehiago, baita “gizarteratzea” kontzeptua berari oina-rri argia emateko ere; azken hori are kezkagarriagoa da.

Planean bertan aipatzen da orain artean immigrazioaren politikan gutxien landu diren bi alderdietan aurrera egin beharra: “flu-xuak mugatzearekin eta kontrolatzearekin lotutako gaiak albo batera utzi barik etorkinak gizarteratzearekin eta garapenalaguntzearekin zerikusia duten alderdiak azpimarratuko dituen politika bideratzea”. Honako hauei buruzkoak dira alderdi horiek:

128

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


129

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

justifikaziorik gabeko edozein eratako diskriminazioa desagerraraztea, balio demokratikoetan eta jarrera toleranteetan oinarri-turiko bizikidetza sustatzea, etorkinei egonkortasuna eskaintzea, esplotazioa errotik desagerraraztea eta arrazismoaren etaxenofobiaren kontrako borroka, gehienbat.

Helburu horiek lortu ahal izateko, hainbat arlotako 26 neurri zehatz bideratu dira guztira: hezkuntza, kultura, legea, lana, biziki-detza eta herritarren partaidetza. Horiez guztiez gain, bestelako jarduketak lantzen ditu planak: “planaren aplikazioa eraginkor-tasunez ziurtatzeko eta bermatzeko” balioko duten bi tresna sortzea eta parte hartzen duten herri administrazio guztiak koordi-natzea.

Lehen puntuari dagokionez, Etorkinak Gizarteratzeko Foro bat eta Immigrazioaren Behatoki Iraunkor bat sortzera aurreikus-ten da. Etorkinak Gizarteratzeko Foro bat sortu zen apirilaren 7ko 490/1995 Errege Dekretuaren bidez. Haren xedea partehartzeko eta elkarrizketak egiteko bidea ematea zen, baita etorkinek gizarteratzeko eskatzen duten irtenbideak eta alterna-tibak bilatzeko eginkizunean gizarte osoa inplikatzea ere. Foroaren izaera kontuan izanik, Lan eta Gizarte GaietarakoMinisterioaren menpe zegoen eta 30 kidek osatuta zegoen (10 herri administrazio eta 20 sindikatu eta enpresa erakunde,etorkinen elkarteak eta gobernuz kanpoko erakunde.) (15)

Bestalde, Immigrazioaren Behatoki Iraunkorra beharrezko informazioa biltzeko eta lantzeko ardura duen egitura da, eta informa-zio horri esker, benetako egoera uneoro ezagutzeko modua izango da eta, hala, immigrazioak Espainiako estatuko gizarteandituen ondorioei eta eboluzioari buruzko diagnostiko bat egiteko modua egongo da. Immigrazioaren Behatoki Iraunkorrarenhiru helburu orokorrak ezagutzea, ebaluatzea eta diagnostikoa egitea eta eztabaidatzea eta gogoeta egitea dira.

Herri administrazioetako koordinazioari dagokionez, 1993an administrazioaren egituran eginiko erreforma justifikatzen du tes-tuak, eta erreforma horren arabera, Gizarte Gaietarako Ministerioari transferitu zitzaizkion Lan Ministerioak immigrazioarenarloan bere gain harturiko eskumenak. Hala, uztailaren 13ko 1173/93 Errege Dekretuak Gizarte Gaietarako Ministerioarenmenpeko Migrazioen Zuzendaritza Nagusia sortzeko bidea eman zuen. Bestalde, nahiz eta gobernu zentralak etorkinak gizarte-ratzeko politika bideratzeko eta emateko eskubidea beretzat gordetzen duen, planean azpimarratzen da ezen beharrezkoa delaadministrazioen arteko eta administrazioen eta GOBERNUZ KANPOKO ERAKUNDEen eta etorkinen elkarteen arteko lankidetzasendoa.

Alderdi Popularra gobernuaz jabetu ondoren, egoera nabarmen aldatu zen: Estatuaren administrazioaren eskumenen antola-kuntza berriz egituratu zen etorkinen eta atzerritarren arloan, “atzerritarren bi lege” promulgatu ziren eta Immigrazioari buruz-ko Plan Orokorra egin zen, Greco deritzona; . hori guztia 2000 urtean. Aldaketarik sakonena Barne Ministerioak arlo horretanbere gain hartzen duen zentralitatea da; izan ere, aurreko gobernuan Gizarte Gaietarako Ministerioari egokitu zitzaion. Aldaketaez da soilik titularitate kontua, baizik eta migrazioari buruzko beste ikuspegi erabat desberdina, non gizarte gaiak garrantziagaltzen duen kontrolaren mesederako. Eskumenak bereganatzeko modu berriari dagokionez, Barne Ministerioak izan zuen berre-gituratzea aipa daiteke; egitura berriak sortu eta halaxe gauzatu zen legezko hainbat arauditan.

Maiatzaren 12ko 683/2000 Errege Dekretuak Atzerritar eta Etorkinentzako Gobernu Ordezkaritza sortu zuen, zuzenean BarneMinisterioaren mendekoa zena, “Espainian gero eta etorkin gehiago izateari aurre egiteko beharrezkoak diren baliabideak ema-teko eta egitura organikoa ezartzeko Estatuaren administrazio zentralari”; izan ere, immigrazioaren trataera gobernuaren pro-

(15) 4/2000 Lege Organikoa indarrean sartuta, organo hori “Immigraziorako eztabaidarako gunea” izango da eta garrantzi handiagoa bere-ganatuko du; hala, immigraziorekin lotutako gai guztietan izango ditu eskumenak, eta ez bakarrik gizarteratzearekin zerikusia duten arloetan.Lege hori 8/200 Lege Organikoarekin aldatzea atzera pausoa izan da, zeren organoa Barne Ministerioari atxiki baitzaio atzerritar eta immigra-ziorako gobernu ordezkaritzaren bidez; hala, gizarteratzeko duen eginkizunak balioa galtzen du.


130

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

grama politikoaren lehentasunezko helburua da (16). Maiatzaren 19ko 807/2000 Errege Dekretuak Atzerritar etaEtorkinentzako Zuzendaritza Nagusia sortu zuen, atzerritarren eta etorkinen arloan gobernuaren ordezkaritzari laguntza emate-ko erakunde gisa, “ordezkaritzaren eraginkortasuna bermatze aldera” (17). Uztailaren 28ko 1449/2000 Errege DekretuakBarne Ministerioaren egitura organikoaren aldaketa zehatza ekarri zuen, Barne Ministerioko organikoei eraginkortasun handia-goa emateko.

Immigrazioaren eta atzerritarren gaineko gaiak behin betiko zentralizatu ziren Ministerio horretan horretarako sortu ziren era-kundeen bitartez. Atzerritar eta Etorkinentzako Gobernu Ordezkaritza eginkizun hauek zituen, besteak beste: AtzerritarrenMinisterioarteko Batzordeko burua izatea, Immigrazioaren Behatoki Iraunkorra zuzentzea eta Etorkinak Gizarteratzeko Foroazuzentzea eta koordinatzea (18). Bestalde, Atzerritarren eta Etorkinen Zuzendaritza Nagusiak, zuzenean AtzerritarrentzakoOrdezkaritzaren mende zegoenak, aurrekoaren eskumeneko gaiak prestatzen eta antolatzen zituen, eta horretarako bi zuzenda-ritzaorde zituen: Immigrazioaren Zuzendaritzaorde Nagusia eta Asiloko Zuzendaritzaorde Nagusia. (19)

Berregituraketa hori eginda, Atzerritar eta Etorkinentzako Gobernu Ordezkaritzaren eskuetan gelditzen da gobernuaren immi-grazioaren gaineko politika egitea, zuzenean Barne Ministerioarekin batera. Hala, Etorkinak Gizarteratzeko Foroa ordezkaritzahorren mende gelditzen da eta Immigrazioaren Behatoki Iraunkorra politika hori gauzatzeko oinarrizko tresna bihurtzen da.

Atzerritar eta Etorkinentzako Gobernu ordezkariak, bere eskumenak garatuz, immigrazioaren arloko jarduketa-plan bat aur-keztu zuen 2000. urtean 5 urterako (2000. urtetik 2004. urtera): Espainiako atzerritarrak eta etorkinak arautzeko eta koor-dinatzeko programa orokorra, “Greco plana” deritzona. Greko Planak immigraziorako politika berriaren ildoak zehazten ditu;honelaxe adieraz daitezke ildo horiek:

/ Immigrazioaren diseinu orokorra eta koordinatua, Europako Batasunaren baitan nahi den gertaera den aldetik,/ Gure herrialdearen hazkunderako laguntza handia ematen duten eta Espainiako estatuan bizi diren atzerritarrak etahaien familiak gizarteratzea,/ Migrazio-fluxuak erregulatzea Espainiako estatuko gizartearen bizikidetza bermatu ahal izateko,/ Iheslariak eta beren herrialdeetatik alde egin duten pertsonak babesteko sistemari eustea.

Programaren oinarrizko lau ildo horiek 23 ekintzatan garatzen dira, eta ekintza horiek, aldi berean, 72 neurri zehatzetan daudeegituratuta(20). Hala, Espainiako estatuak, egun, immigrazioaren gaineko politika zehaztua du, Espainiako estatuan etorkinegoiliarrak gizarteratzeko politikari datxekiona.

2004. urtean, PSOEk martxoaren 14ko hauteskunde orokorrak irabazi ondoren, egoera nabarmen aldatu zen. Hala ere, gobernuberriaren immigrazioaren gaineko politikaren oinarri diren lau ildoak hauexek dira oraindik ere: legez kontrako immigrazioarenkontrako borroka, etorkinak Espainiako estatuan gizarteratzea, fluxuak kudeatzea eta kontrolatzea eta etorkinak ematen dituz-ten herrialdeekiko lankidetza. Immigrazio eta Emigraziorako Estatu Idazkaritza bat sortzeak eta Lan eta Gizarte Gaietarako

(16) Uztailaren 28ko 1449/2000 Errege Dekretua, Barne Ministerioaren oinarrizko egitura organikoari buruzkoa.

(17) Aurreko araudi berean.

(18) 1449/2000 Errege Dekretuaren 6. artikulua.

(19) 1449/2000 Errege Dekretuaren 7. artikulua.


131

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Ministerioaren mende jartzeak, ordea, aldaketa handia ekarri zuten gobernuak immigrazioa kudeatzeko duen ikuspegian.Idazkaritza horren itzalpean, etorkinak gizarteratzeko politika eta fluxuen kudeaketa bildu ziren, eta ordura arte IMSERSOkbetetzen zituen hainbat eginkizun bereganatu zituen eta mugen kontrola Barne Ministerioaren eskuetan utzi zuen.

2004ko ekainean, egoera irregularrean zeuden etorkin atzerritar asko zegoenez gero, gobernuak atzerritarren arloko premiazkoneurrien plan bat abiarazi zuen, estatuko atzerritarren bulego eta unitate nagusiak lanez gainezka jartzen zituzten administra-zio prozedurak bizkortzeko.

Urte bereko abenduan, gobernuak Atzerritarren Arautegia (21) onetsi zuen, Espainiako estatuko atzerritarren eskubideei eta aska-tasunari eta horien gizarteratzeari buruzko 4/2000 Lege Organikoa garatzen duena. Hona hemen arautegi horren ardatzak:

/ Espainiako estatuan enpleguaren aldetik duten egoera baloratzeko eskakizuna berritzea –espainiarrik ez dagoen lan-postuen katalogo bat egitea-

/ Atzerritarrak ekartzeko prozesua bizkortzea -zenbait sektorerentzako lanpostuak bilatzeko bisak, non enpresa txikiaketa ertainak eta banako enplegatzaileak nagusitzen diren-

/Lan-erroitzea sortzea (immigrazioaren kasu nagusiaren kontrako bultzada), baita Espainian bizitzeko beste kasu berribatzuk ere: nazioarteko babesagatik, arrazoi humanitarioengatik edo agintari judizialekin edo polizialekin batera lan egi-teagatik. (2005eko abuztuan sartu zen indarrean).

2005eko otsailean eta maiatzean, egoera irregularrean zeuden milaka etorkin zirela-eta salbuespenezko neurri gisa etaArautegiaren ohiko araubidea aplikatu baino lehen, gobernuak normalizazio prozesua ezarri behar zuen, zertarako-etaEspainian zeuden langile atzerritarrak legez kontratatzeko modua izateko.

2005eko apirilean, Etorkinak hartzea eta gizarteratzea bultzatzeko fondoaren sorrera iragarri zuen Espainiako estatukogobernuak, etorkinak hartzeko eta gizarteratzeko programetan eta hezkuntza errefortzuetan autonomiei eta udalei laguntzekobideratuta zegoena, baita politika eta gero eta zerbitzu publiko anitzago eta kultur gehiago dituen gizarte batera egokitzeko ere.120 milioi euro ditu ezarrita (182 milioi 2006. urtean) lankidetzarako marko horrek, eta jarduteko 10 ardatz zehazten ditu:Harrera, Hezkuntza, Gizarte Zerbitzuak, Lana, Etxebizitza, Osasuna, Partaidetza, Tratu-berdintasuna, Generoa etaSentsibilizazioa. Azken horiek zeharkakoak dira, non autonomia erkidegoek zuzenean edo udalek garatu beharreko jarduketanbiltzen diren. Arreta berezia behar dute aipaturiko azken horiek, zeren eta toki-mailan gertatzen baitira gizarteratze-prozesuak.Hori dela-eta, fondoaren % 50 udalentzat izango dira.

2005eko uztailean, INEMek Betetzeko zailak diren lanpostuen lehen katalogoa argitaratu zuen, eta hiru hilean behin egin daharrezkero, erkidegoetako enpleguko zerbitzu publikoek emandako informazioaren arabera, betiere aurretik Immigrazioko HiruAlderdiko Batzorde Nazionalari kontsulta eginda. Katalogoari esker, langile atzerritarrak bizitzeko eta lan egiteko baimena tra-mita dezakete enplegatzaileek baldin eta langileek bete behar dituzten lanpostuak katalogoan dauden lanpostuen arteanbadaude.

(20) Neurri guztiak Programaren IV. Atalean daude zehaztuta: edukia eta hura abiarazteko ardura duen erakundea (ikusi BarneMinisterioaren web gunea).


132

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

2005eko abuztuan, lan-erroitzea jarri zen indarrean, hain zuzen Espainiako estatuan bi urtez jarraian egon izana eta gutxienezurtebetean (22) lan-erlazioa eduki izana egiaztatzen duten atzerritarrei aplikatu beharreko arautegiak ezarria (45.2. art.tik 46.2b art.ra).

2006ko urrian, eta FAAII-k tokiko erakundeekin batera lan egiteko irekitako bidea sakonduz, gobernuak udalerri, udalerrienmankomunitate eta eskualdeentzako dirulaguntzak ezarri zituen etorkinak gizarteratzeko programak berritzaileak garatzeko(6.381.370 euro).Dirulaguntza horiek eskuratzeko baldintzetan agertzen denez, udalerriek, udalerrien mankomunitateek etaeskualdeek gutxienez 5.000 biztanlekoak izan behar dute eta gutxienez Europako Batasunekoak ez diren atzerritar egoiliarrek% 6 izan behar dute nahitaez.

Azkenik, gobernu sozialistak legealdi honetan eginiko ibilbidea 2007ko otsailaren 17an amaitu da; izan ere, egun horretanHerritarren eta Gizarteratzearen Plan Estrategikoa 2007-2010 onetsi du. Espainiako estatuarentzat zein etorkinentzat daplana, eta politika publikoen bidez gizarte kohesioa indartzeko dago bideratuta; politika horien oinarriak eskubideen eta bete-beharren berdintasuna, aukera-berdintasuna, etorkinak Espainiako gizartekoak izatea sentitzea eta aniztasuna errespetatzeadira.

Gobernuak 2004an abiarazitako immigrazioaren politika integralaren lau zutabeetako bat lortzeko lagungarria da plan estrate-giko hori, legez kontrako immigrazioaren kontrako borrokarekin, legezko immigrazioa lan-merkatuaren beharretara egokitzeare-kin eta jatorrizko herrialdeak garatzeko lankidetzarekin batera. Plan estrategikoa egiteko parte-hartze handia izan dute autono-mia erkidegoek, udalek, gizarte eragileek, etorkinen elkarteek eta gobernuz kanpoko erakundeek.

Autonomia erkidegoek, bestalde, eskumenak bereganatu dituzte eta planak egin dituzte immigrazioari beren lurraldean aurreegin ahala. 80eko hamarkadatik gaur egunera arte etorkin atzerritar gehien jaso dituzten autonomia erkidego nagusiakAndaluzia, Madril eta Katalunia izan direla kontuan izanik, administrazio autonomiko eta tokiko administrazio horiek izan diraberen gizarte zerbitzuen baitan etorkinak gizarteratzeko politikak sortu dituzten lehenak.

Gure hurreko eremuari dagokionez, Euskal Autonomia Erkidegoak ildo horretan egin duen urrats handia aipatu behar da. 2001.urtean, etorkinak osotasunean eta orokorrean gizarteratzeko lana sustatzeko ekintza espezifikoak bultzatzen dituzten egituraberriak eta garrantzitsuak sortu dira.

2001. urtean egin ziren hauteskunde autonomikoen ondoren, Immigrazioaren Zuzendaritza sortu zen Eusko JaurlaritzarenEtxebizitza eta Gizarte Gaietarako Sailaren baitan, eta horren helburu nagusienen artean, euskal udalerrietan etorkinak hartze-ko oinarrizko sarea sortzea izan zen. Sare horren bitartez, etorkinak gizarteratzeko prozesua lortu ahal izango da. Bestalde,Immigrazioaren Euskal Plana sortu da, immigrazioaren arloko estrategia propioa zehaztuko duena eta datozen urteetan (23)

abiaraziko diren ekintza eta neurri motak proposatuko dituena.

Ildo horretan, gaur arte oinarrizko bi ekimen legegile garatu dira: ekainaren 25eko 155/2002 Dekretua, immigrazioaren eremu-ko jarduerak egiteko dirulaguntzak arautzen dituena, eta abuztuaren 30eko 200/2002 Dekretua, Euskal Autonomia Erkidegokoherritarrak gizarteratzeko eta gizartean parte hartzeko foroa sortu duena.

(21) Abenduaren 30eko 2393/2004 ERREGE DEKRETUA, Espainiako atzerritarren eskubide eta askatasunari eta horien gizarteratzeariburuzko urtarrilaren 11ko 4/2000 Lege Organikoaren Arautegia onetsi duena.

(22) Nolanahi ere, atzerritarrek ez dute aurrekari penalik izan behar Espainian eta jatorrizko herrialdean edo lehenago bizi ziren herrialdeanEspainiako antolamendu juridikoan dauden delituak badira; gainera, Espainian sartzea galarazita ez izatea edo Schengen Eremuko estatuetakolurraldeetan sartzeko modua izatea dira beste baldintzak.


133

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Udal mailako etorkin atzerritarrak hartzeko sarea eratzeko estrategiaren barruan kokatzen da dekretua, eta horretarako, erakun-de publiko eta pribatuentzako dirulaguntzen deialdia egiten du, immigrazioaren arloko teknikariak kontratatzeko eta immigra-zioaren tokiko planak egiteko edota aplikatzeko gastu materialak eta laguntzak emateko.

Sarean eremuan, udal mailan etorkinak hartzeko, bideratzeko eta bitartekoak izateko lanean diharduten profesionalak trebatze-ko programa bat dago 2002az gero, bai gizarte zerbitzuetan (gizarte langileak, hezitzaileak, gizarte bitartekariak) bai beste arlobatzuetan (udaltzainak, enpleguko teknikariak, herritarrentzako arreta zerbitzuko pertsonala…), immigrazioaren arloko araudiaplikagarriak, immigrazioa ukitzen duten alderdiak eta egoerak eta arlo horretan esku hartzeko duten ereduak ezagutu ditzaten.

Bestalde, foroa 32 lagunekin dago osatuta, eta gogoeta egiteko eta koordinazioa gauzatzeko xedea du gizarte eragileen, gizar-te elkarteen, elkarte humanitarioen, sindikatuen, enpresarien, erakundeen eta herri administrazioen artean. Hala, etorkinennahiak eta eskariak biltzeko beharrezko bideak eta etorkinak gizarteratzeko proposamenak ahalbidetuko dira, etorkinak gizarte-ratzeko eta administrazioak immigrazioaren arloan egiten dituen jarduketak planifikatzeko kontsulta, informazioa eta aholkula-ritza izateko modua izango baita.

Zuzendaritzaren jarduketak ez dira hor amaitzen; izan ere, Eusko Jaurlaritzaren Etxebizitza eta Gizarte Gaietarako Sailak, EuskalAutonomia Erkidegoko hiru lurralde historikoetako Abokatuen Kidegoen laguntzaz, CAE-HELDUko etorkin atzerritarrei laguntzajuridiko eta soziala emateko zerbitzua sortzea bultzatu zuen 2002. urtean, etorkinen egoera juridikoa lantzeko, diagnostikoa egi-teko eta biderapena emateko. Funtsean, lan egiteko eta bizitzeko baimenen espedienteak tramitatzeko lana zen, gizarteratzeprozesu baten ondorioz, betiere Immigrazioaren Euskal Planak nahi duen udal mailako etorkin atzerritarrak hartzeko sare publi-koaren baitan.

2003. urtean, Immigrazioaren Euskal Behatokia sortu zen Euskal Herriko Unibertsitatearen Soziologia I eta Soziologia II Sailarenlaguntzaz. Berriki egin dute etorkin atzerritarren jokabideari buruzko inkesta bat, eta gainera, ikasle etorkin atzerritarrak hezte-ko plan integrala idatzi da. 2004ko apirilean, berriz, BILTZEN sortu zen (kulturen arteko hezkuntza eta bitartekotzaren arloko eki-men komunitarioak koordinatzeko zentroa), eta horren xedea zerbitzu publikoei eta pribatuei aholkua ematea da haien laneankulturen arteko hezkuntzaren eta bitartekotzaren arloan. Immigrazioaren Lehen Euskal Planaren (2003-2005) indarraldiarenondotik, II. Plana 2006-2009 egiten ari da, eta kontsultan jarri ondoren, laster onetsiko dela aurreikusten da.

Jarduteko testuinguru horretan garatzen dira tokiko euskal administrazioak bere gain hartzen ari diren ekimenak; izan ere, eki-men horren baitan dago Durangoko Immigrazioko Tokiko Plana abiarazteko proiektu hau.

(23) Nahiz eta orain artean atzerritarren eskubideen arloko plangintza espezifikorik ez dagoen, hauxe da Euskal Herri erakundeen jarduketapublikoaren oinarri garrantzitsua: azken urteetan politika aktiboa izatea pobreziaren eta gizarte bazterketaren kontra. Araudiari dagokionez,egoki planifikatuta dago eta baliabide handiak ditu politika horrek, eta honako hauetan bildua da: Gizarte Zerbitzuei buruzko 5/1996 Legea,gizarte bazterkeriaren kontrako 12/1998 Legea, eta Gizarte Eskubideen Kartari buruzko 10/2000 Legea. Bazterkeriaren kontrako borrokarengaineko politika horren funtsezko xedea pertsona guztiak gizarteratzea da, gizakien duintasuna onartzeko eta bermatzeko abiapuntua izanik.Horren ondorioz, araudi eta politikarako oinarria da berriki onetsi den Immigrazioaren I. Euskal Plana 2003-2005 egiteko.


134

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

5.2. ESKUMEN ESPARRUA

Nazioarteko arauak

Puntu honetara iritsita, hauxe zehaztu beharra dago: Espainiak immigrazioaren arloan duen politika ez dela aparteko politika,modu autonomoan finkatua. Ezin ahantzi daiteke nazioarteko araudia dela gero eta gehiago baldintzatzen dituena politikahorren diseinua eta betearazpena, EBren barruko araudia zein EBtik kanpoko araudia.

1978ko Espainiako Konstituzioak berak honako hau dakar 13. artikuluan: Atzerritarrek askatasun publikoa izango duteEspainian, titulu honek bermatzen duena itunetan eta legean ezarritakoaren arabera”. (24)

Ildo beretik, hauxe ezarri du Espainiako Konstituzioaren 10.2. artikuluak: “Giza eskubideen adierazpen unibertsalarekin eta arlohorretan Espainiak berretsi dituen nazioarteko itunekin eta akordioekin bat etorriz interpretatuko dira Konstituzioak onartzendituen oinarrizko eskubideak eta askatasuna”. (25)

Azkenik, testu konstituzionalaren 96. artikuluak inplizituki onartzen du Espainiak sinaturiko eta behar bezala argitaraturikonazioarteko itunak nagusitzen zaizkiela barne zuzenbidekoei (26) bi arauen artean kontraesanik gertatzen bada.

Hori guztia dela-eta, manuzkoa da azaltzea nazioarteko zein konpromiso lotzen dituen herri botereak etorkinen gaineko politi-kak diseinatzean eta betearaztean; izan ere, politika horiek etorkinak harrerako gizarteetan modu normalizatuan integratzekogaitasuna baldintzatuko dute.

/ 1948ko abenduaren 10eko Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsala, Nazio Batuen Erakundeko 183. Batzar Nagusiakerabakia eta aldarrikatua; adierazpen horren artikuluetan, gizaki guztien duintasunean eta eskubideetan berdintasunaeta askatasuna izatea aldarrikatzen du, arraza, kolorea, sexua, erlijioa edo beste edozein ezaugarri bereizi gabe: askata-sunez ibiltzeko eskubidea eta edozein herrialdetan bizitzeko eskubidea, edozein herrialdetatik irteteko eskubidea, etab.

/ Nazioarteko Langileen Erakundeak langile etorkinei buruz eginiko 97. konbenioa (berrikusita dago), 1949koa (27) etalana dela-eta emigratzen duten langileei aplika dakiekeena. Konbenio horrek migrazioak izaten diren baldintzen buruz-ko hainbat xedapen dakar eta langile etorkinen tratu-berdintasuna bermatzen du. Beren herrialdeetan legez daudenetorkinei tratu-berdintasunaren printzipioa aplikatu beharra ezarri die konbenioa berretsi duten estatuei, nazionalitatea,arraza, erlijioa edo sexu dela-eta diskriminatuak izan barik.

(24) Urtarrilaren 11ko 4/2000 Lege Organikoa, Espainiako atzerritarren eskubideei eta askatasunari buruzkoa; lege hori abenduaren 22ko8/2000 Lege Organikoaren eta uztailaren 20ko 864/2001 Errege Dekretuaren bidez aldatu zen (abenduaren 22ko 8/2000 Lege Organikoarenbidez aldatu zen Espainiako atzerritarren eskubideei eta askatasunari eta horien gizarteratzeari buruzko urtarrilaren 11ko 4/2000 LegeaOrganikoaren betearazpen arautegia onetsi du azken dekretu horrek).

(25) “Auzitegi Konstituzionalak hasierako ebazpenetatik ulertu du ezen 10.2. artikuluak behartu egiten gaituztela honako hauek kontuanhartzera: gizakiaren eskubideen adierazpen unibertsalaren xedapenak eta arlo horretako nazioarteko gainerako erabakiak ez ezik, xedapenakaplikatzeko ardura duten nazioarteko organo jurisdikzionalen jurisprudentzia ere”. Barrere, M.A., Campos, A., Ezquiaga, F.J. e Igartua, J.: Leccionesde Teoría del Derecho, Tirant lo Blanc, Valentzia, 1998.


135

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ 1966ko abenduaren 1966ko (28) Eskubide Zibil eta Politikoen Nazioarteko Ituna: ituna sinatu duen estatu batekolurraldean dauden giza banako guztiei bermatzen die itunak eskubideak errespetatzea, inolako bereizketarik egin gabe,jatorrizko nazioa barne dela. Diskriminaziorik ezari, beharturiko lanari eta sindikatuetan elkartzeko eskubideari buruzkoxedapenak dakartza.

/ 1966ko abenduaren 1966ko (29) Eskubide Ekonomiko, Sozial eta Kulturalen Nazioarteko Ituna, honako hauen gaine-ko xedapenak dakartzana: diskriminaziorik eza, lan egiteko eskubidea; sindikatuetan elkartzeko eskubidea; greba eskubi-dea; nahikoa bizitza-maila izateko eskubidea; familia, osasuna, lan berdinerako baldintzak, gizarte laguntza, etxebizitza,kultura eta lana izateko eskubidea.

/ 1975eko (30) langile etorkinei buruz Nazioarteko Langileen Erakundeak eginiko 143. Konbenioa (xedapen gehiga-rriak), lanean ari diren langile etorkin guztien oinarrizko giza eskubideak errespetatzeko eta ezkutuko migrazioak etaetorkinen legez kontrako enplegua desagerrarazteko betebehar orokorra ezartzen duena. Gainera, etorkinen tratu-ber-dintasuna sustatzera behartzen ditu konbenioa berresten duten estatuak enplegu eta lanari, gizarte segurantzari, esku-bide sindikal eta kulturalei eta banako eta taldeko askatasunari dagokienez.

/ 1985. urteko abenduaren 13ko 40/144 ebazpena, Nazio Batuen Batzar Nagusiarena, bizi diren herrialdekoak ez direnpertsonen eskubideei buruzko adierazpena eman zuena.

/ 1990ko (31) abenduaren 18ko 45/158 ebazpena, Nazio Batuen Batzar Nagusiarena, langile etorkin guztien etahaien senitartekoen eskubideak babesteari buruzko nazioarteko konbentzioa onetsi duena (indarrean dago ko uztailaren2003etik gaur egunera arte).

/ 1992ko abenduaren 18ko 47/135 ebazpena, Nazio batuen Batzar Nagusiarena, nazio, etnia, erlijio eta hizkuntzarenaldetik gutxiengoa diren pertsonen eskubideei buruzko adierazpena onetsi duena.

Europako eta EBko araudia

/ 1950eko (32) azaroaren 4ko giza eskubideak eta oinarrizko askatasuna babesteko Europako Konbenioak lan egitekoeskubidearekin edo eskubide sindikalarekin zuzenean lotutako zenbait eskubide xedatu ditu (2, 3, 11 eta . artikuluak);izan ere, Giza Eskubideen Europako Auzitegiaren, (33) nahitaezko jurisdikzioa ezarri du.

(26) Bertan jasotzen diren xedapenak tratatuetan bertan adierazten den moduan ezeztatu, aldatu edo eten ahal izango dira, nazioartekozuzenbideko arau orokorrei men eginda”

(27) Espainiako estatuak 1967ko martxoaren 21ean berretsia..

(28) Espainiako estatuak 1977ko apirilaren 13an berretsia..

(29) Espainiako estatuak 1997ko apirilaren 13an berretsia.

(30) Espainiako estatuak ez du berretsi.

(31) Espainiako estatuak ez du berretsi.


136

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

/ 1961eko (34) urrian sinaturiko Europako Gizarte Kartak, besteak beste, langile etorkinak ez diskriminatzeko eta babes-teko eskubidea arautzen du.

/ Langileen Oinarrizko Eskubideen Europako Karta, 1989an sinatua, EBren oinarrizko balioen laburpena da, EBTren 6.artikuluko 2. atalean eta 7 eta 29. artikuluetan aipatzen diren balioei dagokiena hain zuzen, hots, askatasun, segurtasuneta justizia eremua sortzea.Bertan ezartzen dira askatasunez ibiltzeko eskubidea; lana, enplegua eta soldata izatekoeskubidea; bizitzeko eta lan egiteko baldintzak hobetzea; gizarte babesa, elkarteetan biltzeko askatasuna, etab.

Nahiz eta EBko estatuek immigrazioaren gaineko hainbat alderdik haien subiranotasunaren zati handi bat galarazteko posibili-tatearen aurrean erreparoak dituzten, Europako Batasuna protagonismoa bereganatuz joan da eta gaur egun EBk immigrazio-rako bere politika duela esan daiteke.

Europako Ekonomi Batasuna eratzeko 1957ko martxoko Itunaren oinarrizko printzipioetako bat pertsonak askatasunez ibiltzeabazegoen ere, printzipio hori ez zen benetan gauzatu 1985ean Schengen Akordioa sinatu zen arte. Akordio horren bidez, etaEBko egituretatik kanpora, herrialde talde batek –Frantzia, Alemania eta Beneluxeko herrialdeek- barne mugetako kontrolakkentzea erabaki zuen, baina kanpoko mugen kontrola indartu eta zenbait neurri komun ezarri zuen bisen, asiloaren eta lankidet-za polizialaren eta judizialaren arloan. (35)

Pertsonak askatasunez ibiltzeko printzipioa beren beregi ezartzeak eztabaida piztu zuen: Europako Batasunak mugarik gabekoEuropako eremuan behar bezala funtzionatzeko, ezinbesteko politika osagarriak bideratu behar zituen. 1993an sinatu zenMaastricht-eko Itunari esker, justizia eta barne gaietan gobernuen arteko lankidetza Europako eraikuntzaren zutabeetako batbihurtu zen; gai horien artean, kanpoko mugen kontrola, immigrazioa eta asiloa nabarmentzen dira.

Geroago, 1997ko Amsterdameko Itunak aldaketa handiak ezarri zituen arlo horietan, eta “Schengen-en ondarea”(36) izenekoasartu zuen Europako Batasunaren politikan, hots, estatu guztien (Erresuma Batuan eta Irlandan izan ezik) baterako politika kan-poko mugen kontrolari dagokionez. Beste pauso bat izan zen pertsonak askatasunez ibiltzeko eskubidea finkatzeko bidean.

1999ko urrian, Europako Kontseiluan Tamperen (Finlandia) eginiko bilkuran, Europako Batasuneko 15 herrialdeetako agintariekimmigrazioari buruzko politika komunitarioaren oinarriak finkatu zituzten eta Amsterdamen harturiko erabakiak jarduteko agin-te zehatz bihurtzeko zenbait biderapen eman zuten. Politika komunitarioa garatzeko ildoek berebiziko eragina izan zuten kan-poko mugak indartzeko, hirugarren herrialdeetako nazionalak “zuzen” tratatzeko eta asiloa eskatzen dutenentzako estatutu uni-formea sortzeko. 2001eko irailaren 11ko gertaerek goitik behera aldatu zituzten Europako immigrazioaren politikaren lehenta-sunak; izan ere, harrezkero segurtasuna izan da agendaren ardatz nagusia.

(32) Espainiako estatuak 1979. urteko irailaren 26an berretsia eta Estrasburgoko Protokoloak aldatua 1994. urteko maiatzaren 11n.

(33) Konbenio horrek, banako eskarien aurrean, Giza Eskubideen Europako Auzitegiaren nahitaezko jurisdikzioa ezarri du, baita estatuekberen lurraldean dauden pertsonei konbenioan onartutako eskubideei dagokienez eginiko urraketen aurrean babesa eskatzeko posibilitatea ere.Giza Eskubideen Europako Auzitegiaren Jurisprudentziak etorkin atzerritarren eskubideen babesaren markorik zabalena garatu du nazioartekozuzenbidean. Gainera, Europako Batasunaren Itunaren 6.2. artikuluan ezarri denez, Europako Batasunak oinarrizko eskubideak errespetatukoditu zuzenbide komunitarioko printzipio orokor gisa, giza eskubideak eta oinarrizko askatasuna babesteko Europako Konbenioan bermatzen direnmoduan.

(34) Espainiako estatuak 1980ko apirilaren 29an berretsia.

(35) 1990. urteko azaroaren 27an, Italia, Espainiako estatua eta Portugal sartu ziren 1991. urteko ekainaren 25ean, Grezia 1992ko azaroa-ren 6an, Austria 1995eko apirilaren 28an eta Danimarka, Finlandia eta Suedia 1996ko ekainaren 19an.


137

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Ez da ahaztu behar ildo horiek nahitaez aplikatu beharreko marko komuna direla: ez bakarrik Europako Batasuneko estatuek–orain 27 estatu-, baizik politika horrek ukitzen dituen eskumenak dituzten erregio eta tokiko agintariek ere bete beharrekoa.

Harrezkero, immigrazioa hainbat forotan aztertzen da etengabe. Gaur egun, legeak egiteko proposamen eta ekintza politikougari dago, Europako agendari itxura ematen diotenak hain zuzen:

/ Familia batzea: Europako Batasuneko barne ministroek akordio politikoa hartu dute legezko etorkinen familia batzekoarauen harmonizazioaren Zuzentarauri buruz; akordio hori EBk legezko immigrazioaren arloan erabakitako lehen tresnajuridikoa da (Kontseiluak 2003ko irailaren 22an emandako 2003/86/CE Zuzentaraua, familia batzeko eskubideariburuzkoa).

/ Bisa: Europako Batasunak herrialde berriak berrikusi eta sartu ditu Europako eremuan sartzeko bisa eskatzen zaienenmultzoan (Adibidez: Ekuador). 2005eko ekainaren 2ko Kontseiluaren 851/2005 Arautegia (EK), kanpoko mugak zehar-katzeko bisa behar duten herritarren hirugarren herrialdeen zerrenda ezarri duen 539/2001 Arautegia (EK) aldatuduena; gainera, bisa izatetik salbuetsita dauden herritarren hirugarren herrialdeen zerrenda ere ezarri du elkarrekikota-sun-mekanismoari dagokionez.

/ Legez kontrako etorkinak: 2003ko azaroan legezko kontrako etorkinak aberriratzeko plan bat onetsi zen, EBko herrial-deen arteko ekintza koordinatuak aurreikusten dituena. Plan horretan aurreikusten da ezen irizpideak bateratu behardirela zein aberriratu daitezkeen finkatzeko, eta atzerritarrak botatzeko edo itzultzeko eragiketen gastuen banaketaezartzen du, hala nola txarter hegalaldien kostuak eta aberriratzeko baterako eragiketak partekatzea. Hala, 2003ko aza-roaren 25eko 2003/110/CE Zuzentaraua dugu, etorkinak hegazkinez aberriratzeko edo urruntzeko trantsizio-kasuetanlaguntza emateari buruzkoa.

/ Etorkinak gizarteratzeko politika: EBko Kontseiluak onetsi egin du EBko legez bizi diren hirugarren herrialdeetako herri-tarrak gizarteratzeko Europako politika bat garatzeari buruzko proiektua. Parlamentuak, bestalde, “gizalegezko herrita-rrak” kontzeptua finkatu beharra azpimarratu du, herritarrek eskubideak osorik erabili ahal izateko, bereziki Europako etaudaletako hauteskundeetan botoa emateko eskubidea (COM (2000) 757amaiera).

/ Mugak kudeatzeko agentzia: Europako Batasunak, 2004ko urrian, Europako Agentzia bat sortzeko KontseiluarenArautegia onetsi zuen, EBko kanpoko mugetako lankidetza kudeatzeko (lehorreko eta itsasoko mugak eta nazioartekoaireportuak): Frontex. Agentziak laguntza ematen die EBko estatuko kideei zaintzari eta mugen kontrolari buruzkoEuropako legeria abiarazteko, baita hirugarren herrialdeko herritarrak aberriratzeari buruz ere. 2004ko urriaren 26koKontseiluaren (EK) 2007/2004 Arautegia, Europako Batasuneko estatuen kanpoko mugetan lankidetza mugatzekoEuropako Agentzia sortu duena.

/ Immigrazioari buruzko informazio sarea: Batzordeak erabaki proposamen bat hartu zuen 2003ko amaieran, eta horrenxedea informazio eta koordinazio sare segurua ezartzea da, Interneten bidez eskura daitekeena, EBko estatuetako migra-zio-fluxuak kudeatzeko zerbitzuko arduradunentzat. Behin betiko onetsi zuen Kontseiluak 2005eko martxoaren 16anhartutako erabakiaren bidez.

(36) Honako hauek batuta: Schengen Akordioak (1985), Aplikazio Hitzarmena (1990) eta kanpoko mugen bidegurutzea eta iraupen laburre-ko bisa duten pertsonak Europako Batasunean sartzea arautzen duten ondoko konpromisoak eta erabakiak.


/ Denbora luzean estatuen bizi diren hirugarren herrialdeetako herritarrak. 2003ko azaroan, 2003/109/CE Zuzentarauaonetsi zen, gizarte eta ekonomia eremurik gehienetan eskubide eta tratu berdintasuna bermatzen diena EuropakoBatasunean legezko egoeran gutxienez bost urtean bizi izan diren hirugarren herrialdeetako herritarrei. Halaber, lan egi-teko, ikasteko edo bestelakoak egiteko beste estatu batera jotzeko eskubidea ere bermatzen die, baina posibilitate horiizateko zenbait baldintza bete behar dira.

/ Hirugarren herrialdeei laguntzea: EBko Kontseiluak, 2004ko hasieran, hirugarren herrialdeei laguntza finantzarioko etateknikoko programa bat ezarri zituen migrazioaren eta asiloaren eremuetan (AENEAS), migrazio-fluxuen gaineko alder-di guztiak eraginkorrago kudeatzeko eta, bereziki, hirugarren herrialdeek etorkinak berriz hartzeko akordioak egitekojarrera bultzatzeko eta akordio horien ondorioei aurre egiten laguntzeko.

/ Pertsonen salerosketako biktimei laguntzea: 2004ko hasieran, zuzentarau bat onetsi zuen Parlamentuak, gizakien sale-rosketako biktimak izan diren herrialdeei edo hirugarren herrialdeetako herritarrei egoitza baimena emateari buruzkoa,edo legez kontrako immigrazioa erratzeko ekintzaren bat izan duten eta agintari eskudunei laguntzen dieten herritarreieman beharrekoa. Baimen horri esker, lan merkatuan sartu daitezke edo ikasketak egin ditzakete. 2004ko apirilaren 29ko2004/81/CE Zuzentaraua, gizakien salerosketako biktimak izan diren herrialdeei edo hirugarren herrialdeetako herrita-rrei egoitza baimena emateari buruzkoa, edo legez kontrako immigrazioa erratzeko ekintzaren bat izan duten eta agin-tari eskudunei laguntzen dieten herritarrei eman beharrekoa.

/ Garraiolariek datuak jakinarazi beharra. 2004ko abuztuan, 2004ko apirilaren 29ko 2004/82/CE Zuzentaraua onetsizuen Kontseiluak, garraiolariek garraiaturiko pertsonen datuak jakinarazi beharrari buruzkoa. Mugako kontrolak hobetze-ko eta legez kontrako immigrazioaren kontra borrokatzeko egin beharreko jarduketak arautzen ditu zuzentarau horrek;hartara, garraiolariek aldez aurretik jakinarazi behar diete pertsonei buruzko informazioa agintari eskudunei: EBko estatubatean sartzeko gaituriko mugara garraiatu beharreko pertsonei buruzko informazioa eman behar diete.

/ Asilo eta babeserako politika komuna: 2004ko maiatzean, EBko justizia eta barne ministroek akordio bat lortu zutenKontseiluaren Zuzentarau Proposamenaren gainekoa, Europako Batasunean iheslari estatutua emateko eta kentzekoprozedurari buruzko arauen gainekoa. 2003ko urtarrilaren 27ko 2003/9/CE Zuzentaraua, EBko estatuetan asiloeskatzaileak hartzeko gutxieneko arauak onesten dituena. 2004ko apirilaren 29ko Kontseiluaren 2004/83/CEZuzentaraua, hirugarren herrialdeko herritarrak edo aberrigabeak iheslaritzat edo nazioarteko bestelako babes motabehar duten pertsonatzat onartzeko eta horien estatutua emateko betekizunen eta emandako babesaren gainekogutxieneko arauak ezartzen dituena.

/ Immigrazio ekonomikoa. Zuzentarau proposamen bat egin zen baina ez zuen aurrera egin, “hirugarren herrialdeetakoherritarrak inorentzako lana egiteko eta beren konturako ekonomi jarduerak egiteko EBko herrialde batean sartzeko etabizitzeko baldintzei” buruzkoa (COM(2001) 386; ondoren, 2005ean, Liburu Berdea aurkeztu zuen Kontseiluak, zeinenhelburua hirugarren herrialdeetako etorkin ekonomikoak onartzeko prozedurei buruzko eztabaidari ekitea baitzen.

Ordura arte aurreratu dena kontuan izanik, Tampereko aurreikuspenen eta lortu diren emaitzen arteko desoreken ondorioz, ezdago immigrazioaren gaineko politikaren alderdi guztiak oso-osorik arautuko dituen atal juridikorik, eta bereziki ez dago EBnsartzeko baldintzak arautzen dituen Europako arau bakarra.

138

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


139

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Estatuko arauak

Nazioarteko erakunde horiez gain, Europako Batasunean, funtsean, immigrazioaren gaineko politiken egungo garapena ulertze-ko oinarrizko gakoa Espainiako estatuako administrazioaren maila desberdinen artean eskumenen banaketa ezagutzea da.

1978ko Konstituzioak zuzenbide estatu soziala eta demokratikoa eratu du (EKren 1.1 C E art.), eta aldi berean, formalkionartzen die herritarrei eta herritarrak biltzeko taldeei berdintasun soziala, erreala eta benetakoa, era guztietako diskrimina-zioak gainditzea eta haien garapen pertsonala eta soziala osorik garatzea galaraziko duten eragozpen guztiak desagerraraz-tea (EKren 9.2. art.).

149.1.2. artikuluak ezartzen du immigrazioaren arloko eskumenen banaketa aztertzeko abiapuntua; izan ere, estatuak naziona-litatearen, atzerritarren eta asilo eskubidearen arloko eskumen esklusiboa duela ezarri da.

Aurreko orrialdeetan adierazi dugunez, eskumen hori Espainiako estatuko atzerritarren eskubideei eta askatasunari eta horiengizarteratzeari buruzko urtarrilaren 11ko 4/2000 egungo legearen garapenean gauzatzen da; Lege hori honako hauen bidezaldatu da: otsailaren 22ko 8/2000 Lege Organikoa, Espainiako estatuko atzerritarren eskubideei eta askatasunari eta horiengizarteratzeari buruzko urtarrilaren 11ko 4/2000 Lege Organikoa aldatu duena; irailaren 29ko 14/2003 Lege Organikoa, herri-tarren segurtasunaren, etxeko indarkeriaren eta atzerritarren gizarteratzearen arloko neurri zehatzei buruzkoa, azaroaren 20ko14/2003 Lege Organikoak erreformatua eta abenduaren 22ko 8/2000 Lege Organikoak aldatua; Tokiko AraubidearenOinarriak arautzen dituen apirilaren 2ko 7/1985 Legea; Herri Administrazioen Araubide Juridikoaren eta AdministrazioProzedura Erkideari buruzko arazoaren 26ko 30/1992 Legea; eta lehia desleialari buruzko urtarrilaren 10eko 3/1991 Legea.Izan ere, legearen zioetan azalduta dagoenez, bat dator “Espainiak hartutako konpromisoekin, zehazkiago Europako Batasunekoestatuetako eta gobernuetako buruek 1999ko urriaren 16an eta 17an Tamperen askatasun, segurtasun eta justizi eremua sort-zeari buruz emandako ondorioekin”. Gobernu berriak, 2005ean, abenduaren 30eko 2393/2004 E.D.k onetsitako AtzerritarrenLegearen garapenari buruzko arautegi berria onetsi zuen.

Atzerritarren legean onartzen denez, Konstituzioaren I. Tituluan onartzen diren eskubideak eta askatasuna izango dituztenazioarteko itunetan, lege horretan eta eskubide horiek guztiak erabiltzea arautzen duten legeetan ezarritakoaren arabera.Erregularizazio horren ondorioek, etorkin atzerritarren eskubideei ez ezik -atzerritarren administrazioan oinarrituriko atribuzioeneskumena ezarrita (37) etorkinak toki mailan gizarteratzeko prozesua errazteko ahalmenari ere eragiten diote, eta aldi berean,udalek beren eremuetan etorkinei ematen dizkieten zerbitzuen finantzazioa zailtzen dute.

Eskumenen ikuspuntutik, estatuak eskumen nagusiak bereganatzen ditu atzerritarren arloan (EKren 149.1. artikulua) (38)

migrazio-fluxuak kudeatzea eta mugak kontrolatzea etorkin irregularren sarrera galarazteko; administrazio zentralak berenherrialdeetara itzultzen dituzten edo aberriratzen ditu etorkin horiek.

Estatuak, gobernuak urtero 1993az gero onesten duen langile-kontingentearen bitartez, Espainiako estatuko lurraldean urterosartzen diren etorkin erregularren kopurua finkatzen du, baita banaketa geografikoa eta zein sektore ekonomikotan jardungoduten ere.


140

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Halaber, etorkin ekonomikoak bizitzeko eta lan egiteko baimenak emateko eskumen esklusiboa du, baita baimen horiek berritze-ko baimena emateko edo ukatzeko ere; izan ere, baimen iraunkorrak edo aldi baterakoak izan daitezke, eta Barne Ministerioari, Laneta Gizarte Gaietarako Ministerioari eta Kanpo Gaietarako Ministerioari dagokie horien kudeaketa koordinatua. (39)

Bestalde, Konstituzioaren beraren 148. artikuluan ezarri denez (1.3, 1.17, 1.20, 1.21. atalak), hainbat eskumen gordetzen zaiz-kie autonomia erkidegoei: etxebizitza, kultura, gizarte laguntza eta osasuna. Gainera, artikulu bereko 2. atalean antzeko esku-menak ematen dizkie autonomia erkidegoei herritarren ongizatearen beste eremu batzuetan (hezkuntza, lana, etxebizitza,etab.).

8/2000 eta 11/2203 Lege Organikoen bidez berritu den 4/2000 Lege Organikoa izan arte, autonomia erkidegoek ez zuteneskurik hartzen eremu horietan. Soilik Etorkinak Gizarteratzeko Foroak (1995) formalki ahalbidetzen zuen administrazio guztiekaholkuak emanez parte hartzea, hain zuzen etorkinekin lan egiten duten elkarteekin eta GOBERNUZ KANPOKO ERAKUNDEekinbatera.

Foroa (40), ere onartzen den lege horretatik aurrera, aurrerapen nabarmena gertatu zen autonomia erkidegoetan immigrazioa-ren arloan soilik estatuari dagozkion eskumenen eremuan: Immigraziorako Politikaren Gorengo Kontseilua (41). sortu zen.Kontseilu hori etorkinak gizarteratzearen eta laneratzearen arloan koordinazio-organoa izateaz gain, hari entzun behar zaio lan-gileen urteko kontingentea onetsi baino lehen.

Baina baimenen eta fluxuen sistema kontrolatzeko estatuak dituen eskumen esklusiboei dagokienez autonomia erkidegoekduten eraginik handiena bi eskumen autonomiko espezifikotan gertatzen da: lan ikuskaritza eta polizia autonomikoa.

Erkidegoko arauak

Azken finean, autonomia erkidegoek etorkinak gizarteratzearen arloan duten benetako eskumena etorkinak gizarteratzea da.Gizarteratze hori osasunaren, hezkuntzaren eta gizarte segurantzaren sistema publikoan gauzatzen da, non autonomia erkide-goek garatzen eta betearazten duten oinarrizko legeria onesten baitu estatuak.

Abenduaren 18ko 3/79 Lege Organikoaren bidez onetsi zen Euskal Autonomia Erkidegoaren Autonomia Estatuaren I. Tituluan,“Autonomia Erkidegoaren eskumenak” izenburupean, arlo desberdinen eskumen-banaketa dakarten hainbat artikulu agertzen

(37) Espainiako estatuan bizitzeko baimena duten pertsonek espainiarren eskubide eta askatasun berak dituzte (politikan parte hartzekoeskubidea izan ezik). Paperik ez duten pertsonei ukatu egiten zaizkie gizarte eskubide eta askatasun publikorik gehienak, osasun laguntza, gizar-te zerbitzuak eta nahitaezko hezkuntza izan ezik.

(38) Testu konstituzionalak Estatuaren eskumen esklusibo gisa ezarri ditu nazionalitateari, immigrazioari, atzerriei eta asilo eskubideari buruz-ko gai guztiak.

(39) Horietatik, Barne Ministerioak eginkizun handia betetzen du, eta halaxe frogatzen da Atzerritar eta Immigraziorako GobernuarenOrdezkaritza Barne Ministerioaren menpe dagoela ikusita.

(40) 70.1. artikulua: “Etorkinak Gizarteratzeko Foroa etorkinak gizarteratzearen arloko kontsulta, informazioa eta aholkuak emateko organoada; organo hori hiru aldek osatzen dute, modu orekatuan: herri administrazioetako, etorkinen elkarteetako eta laguntza emateko gizarte elkarte-etako ordezkariek, horien arten langileen sindikatuak eta immigrazioaren eremuan interesa eta ezarpena duten enpresa erakundeak”.


141

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

dira. Zehazkiago, hainbat eskumen dakar 10. artikuluak, eta horien artean honako hauek nabarmentzen dira immigrazioarenarloan duten eraginagatik: gizarte laguntza -10.12. artikulua-, elkarteen mugimendua –10.13. artikulua-, kultura –10.17. artiku-lua-, etxebizitza –10.31. artikulua-, garapen komunitarioa, emakumeen, haurren, gazteen eta adinekoen politika –10.39. artiku-lua-, hezkuntza –16. artikulua-, polizia autonomoa –17. artikulua- eta osasuna –18. artikulua-.

Autonomia Estatuaren 9.2.d artikuluan xedatu denez, Euskal Autonomia Erkidegoak “neurriak hartuko ditu baldintzak sustatze-ko eta eragozpenak desagerrarazteko, gizarteratzen diren banakoen eta taldeen askatasuna eta berdintasuna eraginkorrak etabenetakoak izan daitezen”. Manu horrek autonomia erkidegoaren esku uzten du gure lurraldeko etorkinak benetan gizarteratzeabermatuko duten beharrezko baldintzak sustatzea; hala, espainiarren baldintza beretan erabiliko dira legeak onartzen ditueneskubideak eta askatasuna.

Hezkuntzaren arloa azpimarratzen duen eskumenen gaineko tituluak -Euskal Autonomia Erkidegoaren Autonomia Estatutuaren16. artikulua- hezkuntzaren erregulazioa eta administrazioa eratxiki dizkio haren zabalkuntza, maila, gradu, modalitate etaespezialitate guztietan, horiek garatzen dituzten Lege Organikoari eta Konstituzioaren 27. artikuluari kalterik egin barik.

Autonomia Estatuarekin bat etorriz, 18. artikuluak eskumena ematen dio autonomia erkidegoari honako hauek antolatzeko etaadministratzeko haren lurraldean: osasun eta gizarte segurantzarekin lotutako zerbitzu guztiak, erakundeek eta fundazioek osa-sunaren eta gizarte segurantzaren arloan babesa ematea, legeria garatzea eta estatuak barne osasunaren arloan duen oinarriz-ko legeria betearaztea.

Euskal Autonomia Erkidegoak bere autonomia estatutua onetsi ondoren eskuratu zuen osasunaren gaineko eskumenen titulari-tatea. Hori dela bide, ekainaren 26ko 8/1997 Legeak Euskadiko osasun antolamendua arautzen du.

Autonomia Estatutuaren 10.31. artikuluak lurraldea, itsasbazterra, hirigintza eta etxebizitza antolatzeko eskumen esklusiboaematen dio Euskal Autonomia Erkidegoari.

Autonomia Estatutuaren 10.12. artikuluak eskumen esklusiboak ematen dizkio Euskal Autonomia Erkidegoari gizarte laguntza-ren arloan. Horren ondorioz, Gizarte Zerbitzuei buruzko urriaren 18ko 5/1996 Legea promulgatu zen. Legearen xedea gizartezerbitzuen sistema arautzea zen gure erkidegoaren eremuan, jarduteko eremu horretan Eusko Jaurlaritzari, foru aldundiei etaudalei dagozkien erantzukizunak zehaztuz. Aipaturiko legea 155/2001 Dekretuaren bidez garatu da ondoren; izan ere, dekre-tuaren helburua da euskal herri administrazioei legean ezarritako eskumenen eremuan eta gizarte zerbitzuen arloan dagozkieneginkizunak finkatzea.

Laneko legeriaren betearazpenaren arloan autonomia erkidegoak dituen eskumenak onartzen ditu Estatutuaren 12.2. artiku-luak, baita horiek betearazteko Estatuaren zerbitzuak antolatzeko, zuzentzeko eta babesteko ahalmena ere. Gainera, lan bal-dintzak garapen mailari eta aurrerapen sozialari egokituko zaizkio ahal dela, betiere langileen gaitasuna eta trebakuntza inte-grala sustatuz.

(41) “Estatuko, autonomietako eta tokiko administrazioek ez dute soilik Gorengo Kontseiluan parte hartzen duten herri administrazioetakoordezkarien eskumenen arloan immigrazioarekin lotutako gaiei buruzko informazioan eta datuetan aholkuak ematen eta trukatzen, baizik etaetorkinak gizarteratzearen eta laneratzearen arloko oinarriak eta irizpideak koordinatzen eta finkatzen ere”.


Tokiko arauak

Tokiko administrazioen eskumen espezifikoei dagokienez, herritarrentzako oinarrizko arreta emateko ardura dute tokiko admi-nistrazioek. Udalaren eremu horretan, Tokiko Araubidearen Oinarriak arautzen dituen apirilaren 2ko 7/1985 Legeak klausulaorokor bat ezarri du, hain zuzen ahalmena emateko udalerriei “era guztietako jarduerak sustatu eta herritarren beharrak etanahiak asetzeko lagungarriak izango diren eta behar diren zerbitzu publikoak eman ditzaten” (TAOLren 25.1. art.), betiere beharhoriek “haien interesen kudeaketari” eta “eskumenen eremuari” badagozkie.

Eskumenei dagokienez, TAOLren 25. art.tik 28. art.ra arte ezarritako arloetan jardun beharko da estatuaren eta autonomia erki-degoen legeriaren arabera, eta horien artean bereziki atzerritarren eskubideen, askatasunaren eta gizarteratzearen eremuaneragiten dutenak nabarmendu behar dira:

/ Herri tokietako segurtasuna;/ Etxebizitzen sustapena eta kudeaketa;/ Hornidurak, hiltegiak, feriak, merkatuak eta kontsumitzaileen eskubideen defentsa;/ Herri osasungarritasuna babestea;/ Osasunaren oinarrizko laguntzaren kudeaketan parte hartzea;/ Hilerriak eta ehorzketa-zerbitzuak;/ Kultur ekintzak/ Irakaskuntzaren programazioan eta nahitaezko eskolatzea betetzen dela zaintzeko parte hartzea.

Zehazkiago, lege horren 25.2.k eta 26.1.c artikuluetan zehazten dira gizarte zerbitzuen arloko eskumenak. Arau horren arabera,eta etorkinei dagokienez, gizarteratzeko tokiko programen diseinua eta garapena justifikatzen dira deszentralizazio printzipioa-ren arabera, betiere erkidegoetako eta estatuko gizarte politikekin koordinatuz.

Hala, zehazturiko artikuluetan ezarri denez, beste herri administrazioei datxezkienetatik aparte, beste jarduera osagarri batzukedo eskuordeturiko jarduerak egin ditzakete udalerriek, eta zehazkiago, hezkuntzari, kulturari, emakumea sustatzeari, etxebi-zitzari, osasunari eta ingurumena babesteari buruzkoak” (TAOLren 28. art.)

142

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


143

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


=aurkibidea/ 06tokiko administrazioa atzerriaren immigrazioaren aurrean. durangoko kasua

6.1 TOKIKO ADMINISTRAZIOAREN GARRANTZIA 146

6.2 DURANGOKO KASUA 150

-/ Informazioa, komunikazioa eta erregistroak 152-/ Gizarte zerbitzuak eta adin txikikoak 154-/ Etxebizitza 157-/ Osasun politika 158-/ Hezkuntza eta kultura 159-/ Sustapen ekonomikoa eta enplegua 161-/ Hirigintza eta espazio publikoa 162-/ Partaidetza politikoa eta soziala 162-/ Herritarren segurtasuna 164 %/ 06.



%tokiko administrazioaatzerriaren immigrazioaren aurrean.durangoko kasua


146

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

06/ tokiko administrazioa atzerriaren immigrazioaren aurrean. durangoko kasua6.1. TOKIKO ADMINISTRAZIOAREN GARRANTZIA

Tokiko administrazioek migrazioaren fenomenoa kudeatzeko betetzen duten eginkizuna funtsezkoa da. Migrazioaren eskumenaizan zein ez, erabiltzaileek legez eskubidea izan zein ez, tokiko administrazioek lurraldean bizi diren pertsona guztiei zerbitzuaemateko joera dute, hots, udalerrietako herritar guztiek aurrera egiteko behar dituzten zerbitzuak ematen dituzte.

Gutxiengo etniak eta etorkinak gizarteratzeko erronkari egin behar diote aurre tokiko administrazioek, eta horretarako, ondokohiru ardatzen(42) inguruko neurriak bideratu behar dituzte:

/ Desberdinak diren pertsonez jabearaztea eta horiek ulertzea: Sentsibilizazioa;/ Zerbitzu eta merkatuetara iritsi berri diren pertsonak gizarteratzeko jarduerak: zerbitzuak unibertsalak izatea;/ Berdintasunerako politikak eta etnien arteko harremanak izatea bermatuko duten formula eta tresna espezifikoakezartzea: Zerbitzuak berriz definitzea.

Gizarte tirabirak murrizteko, elkar hobeto ezagutzeko eta askotariko gizartera bultzatzeko lagungarriak diren hezkuntza eta jolasprogramak eta jarduerak dira lehen lan-ildoaren oinarriak.

Bigarren lan-ildoan, berriz, honako hauek lortzeko jarduerak egituratzen dira: lan-merkatura iritsi berri diren pertsonak gizar-teratzea; etxebizitza eskuratzea; hezkuntza eta osasun sisteman eta beste zerbitzu batzuetan integratzea, betiere haien norta-sunari eutsiz. Lan-ildo honek arazo bat du: urriak diren eta askotan defizit handia duten zenbait baliabide berdintasunean esku-ratzeko modua bermatzea (etxebizitza, dirulaguntzak, etab.).

Hirugarren ardatza gutxiengo etniak eta etorkinak informatzeko, defendatzeko eta GOBERNUZ KANPOKO ERAKUNDEakbultzatzeko zerbitzu espezifikoak, diskriminaziorik ezaren kontrol eta jarraipen zerbitzuak, etab. dira.

Herritarren estatus juridikoa, oro har, ez da kontuan hartzen pertsonen oinarrizko zenbait eskubide ematea bere gain hartzenduten udalen jardueretan. Egoera juridikoa aintzat hartzea ezinbestekoa denean, beste bide batzuetara jo behar da udalaren jar-duketan hala nola gobernuz kanpoko erakundeei laguntzea.

Immigrazioak eta jatorri desberdineko pertsonak udalerrira iristeak eragin zuzena edo zeharkakoa du udal zerbitzu guztietan,baina bereziki oinarrizko integrazioari dagozkionetan: hezkuntza, gizarte zerbitzuak, osasuna eta etxebizitza. Gizarte ongizate-ko zerbitzu horiek, gehienbat, beste administrazio batzuen erantzukizuna dira, baina udalak dira prestazio horien lehen mailarairisteko modua bermatzen eta errazten dutenak.

(42) Dokumentu hau oinarritzat hartuz eginiko sailkapena: Municipio y Diversidad. Estrategias, políticas y Servicios Municipales para la inte-gración de personas inmigrantes no comunitarias, CRID, Bartzelona, 2001


147

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Espainiako estatuko atzerritarren eskubideei eta askatasunari eta horien gizarteratzeari buruzko urtarrilaren 11ko 4/2000 LegeOrganikoa aldatu duen azaroaren 23ko 14/2003 Lege Organikoak tokiko administrazioan duen eragina ere kontuan izan beharda. Urtarrilaren 11ko Lege Organikoa abenduaren 22kok 8/2000 Lege Organikoaren eta irailaren 29ko 11/2003 LegeOrganikoaren bidez aldatu zen.

Horrenbeste aldiz aldatu den 4/2000 Lege Organikoa onestean, lau administrazio-egoera ezarri ziren: egoitza baimenik gabe-ko atzerritarrak; egoitza baimenik gabe baina erroldatuta dauden atzerritarrak; egoitza baimena dutenak; eta egoitza baimenaeta erroldatuta daudenak-, eta haien eskubide-multzoak esleitu zitzaizkien: gizarte mailakoak (hezkuntza, osasuna, gizarte zer-bitzuak), ordezkariak aukeratzeko eta politikan parte hartzeko eskubideak eta hainbat askatasun: bilerak egiteko, manifesta-zioak egiteko eta elkarteetan biltzeko. Horiek guztiak baliatzeko, atzerritarrek administrazio-egoera jakin batean egon beharzuten.

Lege horrek eginkizun hutsala baina aldi berean etorkizun handikoa eman zien udalei, zenbait eskubide eta askatasun errolda-ren bidez arautzen baititu. Hala, erroldaren mende jartzen ziren zenbait eskubide, kasu askotan eskubide-emaile bihurtzenbaitzen errolda: osasun sisteman sartzea espainiarren berdintasun baldintzetan, etxebizitzaren arloko laguntzen sistema publi-koan sartzea eta doako laguntza juridikoa, besteak beste. Errolda beharrezkoa zen ere Espainiako estatuko lurraldean bi urtezjarraian bizi izana egiaztatzen duten atzerritarrak aldi baterako egoitza eskubidea izateko, hots, 29.3. artikuluaren “erregula-zio iraunkorra” delakoa.

Hilabete batzuk geroago, 4/2000 LO aldarazi zuen 8/2000 LOk amaiera eman zion irudikeria edo ameskeria horri; izan ere,erroldak ematen zituen zenbait eskubide murriztu ziren: etxebizitza, doako laguntza juridikoa eta erregulazio iraunkorra esku-ratzea, baina osasun eskubideari eutsi zitzaion. Eskubide hori baizik ez dute gaur egun egoitza eskubiderik ez duten atzerrita-rrek, hots, erroldaren bidez eskura dezaketen bakarra.

Erreformaren bidez, migrazioari buruzko legeria Tokiko Araubidearen Oinarriei buruzko Legearen 18.2. artikuluan xedatu dena-rekin bateratu zen; izan ere, Lege horretan ezarri denez, atzerritarrek Udal Erroldan izena ematea ez da izango Espainian legezbizi direla frogatzeko ziurtagiria, eta gainera, ez die emango indarreko legeriak ematen ez dien beste eskubiderik, bereziki esku-bideen eta askatasunaren arloan. Azken batean, erroldak babesten dituen bitarteko administrazio-egoerak (43) saihesten ditu.

Erreformaren ondorioz, soilik Espainiako estatuan bizitzeko baimena dutenek dauzkate (politikan parte hartzeko eskubidea izanezik) espainiarren eskubide berberak, eta udalei dagokie atzerritarrek izan ditzaketen zerbitzuetako prestazioak eskuratzendituztela bermatzeko lana burutzea. Paperik ez duten pertsonei, aldiz, gizarte eskubide eta askatasun publikorik gehienak ukat-zen zaizkie, salbu eta osasun laguntza, gizarte zerbitzuak eta nahitaezko hezkuntza.

(43) Alarcón Mohedano, Ignacio “Competencias de las Administraciones Locales en Materia de Extranjería e Inmigración” Jardunaldiak haue-tan aurkezturiko konferentzia: “Etorkinak gizarteratzeko udal estrategiak”, Roquetas de Marreko Udalak antolatua (Almeria), 2001eko azaroaren8an eta 9an.


148

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Udalek zuzenean hartzen dute parte eskubide eta askatasun horiek erabiltzeko, eta gainera hainbat administrazio-tramitetanhartzen dute parte, atzerritarrek Espainiako estatuan duten egoera juridikoa ukitu edo baldintzatu dezaketen tramiteetan hainzuzen.

ADMINISTRAZIO EGOERA

ATZERRITARRAK: EGOITZA BAIMENIK BARIK ETAERROLDATU BARIK

ATZERRITARRAK: EGOITZA BAIMENIK BARIK ETA ERROLDATUTA.

ATZERRITARRAK: EGOITZA BAI-MENAREKIN ETA ERROLDATUBARIK ETA ERROLDATUA

ATZERRITARRAK: EGOITZA BAI-MENAREKIN ETA ERROLDATUTA

ITURRIA: Geuk eginikoa

ESKUBIDEAK ETA ASKATASUNA

/ URGENTZIAZKO OSASUN LAGUNTZA./ DOAKO LAGUNTZA JURIDIKOA ETA INTERPRETEA ESPAINIAKO ESTATUANBADAUDE, ZENBAIT PROZEDURATARA MUGATUTA./ HEZKUNTZA ESKUBIDEA, NAHITAEZKO IRAKASKUNTZA IZAN EZIK./ OINARRIZKO GIZARTE ZERBITZUAK.

/ OSASUN LAGUNTZA OSOA

/ OSASUN LAGUNTZA OSOA/ DOAKO LAGUNTZA JURIDIKO OSOA ETA INTERPRETEA./ LAGUNTZEN SISTEMA PUBLIKOAZ JABETZEA ETXEBIZITZAREN ARLOAN./ BILTZEKO, MANIFESTAZIOA EGITEKO ETA ELKARTZEKO ASKATASUNA.EGOITZA-ADMINISTRAZIO EGOERAN ERE BAI./ HEZKUNTZA IZATEKO ETA IKASTETXEAK SORTZEKO ETA KUDEATZEKOESKUBIDEA, / OINARRIZKO GIZARTE ZERBITZUAK ETA ZERBITZU ESPEZIFIKOAK./ IBILTZEKO ASKATASUNA/ UDAL HAUTESKUNDEETAN BOTOA EMATEKO ESKUBIDE POLITIKOA./ GIZARTE SEGURANTZAREN PRESTAZIOAK ETA ZERBITZUAK.

/ TOKIKO ARAUBIDEKO OINARRIEN LEGERIAREKIN BAT ETORRIZ PARTAIDETZA PUBLIKOA IZATEKO ESKUBIDEA ETA ENTZUNAK IZATEKOESKUBIDEA APLIKATU BEHARREKO ARAUTEGIEN ARABERA.

/ Tabla 33. ETORKIN ATZERRITARREN ESKUBIDEAK ETA ASKATASUNAK, EGOERA DOKUMENTALAREN ARABERA


149

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ 34. taula. BIZTANLE ATZERRITARRAK GIZARTERATZEKO ARDURAREN BANAKETA

ESKUBIDEA EDO ESTATUKO ADMINISTRAZIO TOKIKOASKATASUNA ADMINISTRAZIOA AUTONOMIKOA ADMINISTRAZIOA

ITURRIA: Municipio y Diversidad. Estrategias, políticas y Servicios Municipales para la integración de personas inmigrantes no comunita-rias, CRID, Bartzelona, 2001

ATZERRITARREK UDAL HAUTES-KUNDEETAN BOTOA EMATEA

ATZERRITARREK ADMINISTRA-ZIOETAN PARTE HARTZEA UDALMAILAN

ELKARTZEKO ASKATASUNA

IBILTZEKO ASKATASUNA

DOAKO LAGUNTZA JURIDIKORAKOESKUBIDEA

ATZERRITARREN ENPRESA-EKIMENA

OSASUN LAGUNTZA ETA OSASU-NERAKO ESKUBIDEA

HEZKUNTZA

GIZARTE ZERBITZUAK

ETXEBIZITZA

ERROLDA

SARTZEKO, EGOTEKO, BIZITZEKOETA LAN EGITEKO BAIMENAK


150

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Udalek, formalki, funtsezko eginkizuna betetzen dute legearen azken xedea gauzatu ahal izateko: etorkinak erregularizatzea etagizarteratzea; izan ere, eginkizun hori bete du historian. Tokiko lankidetzarako politikak garatzeko hartu diren azken neurriek,Etorkinak Hartzeko eta Gizarteratzeko Laguntzarako Fondoak eta tokiko erakundeentzako dirulaguntzek, antza denez,garrantzitsuena konpontzen dute:

“Herritar guztiak jabearazteko eta kohesioa lortzeko programak ahalbidetzeko eta erantzu-kizun horiek modu eraginkorrean kudeatzeko behar diren diru-baliabideak ematea udaleiekarpen gehigarri gisa “.

6.2. DURANGOKO KASUA

XX. mendean, industrializazio-prozesuekin lotutako migrazio-mugimendu handien helmuga izan zen Durango. Laurogeiko kri-sialdiaren ondorioz, demografiak geldialdia izan zuen, baina krisialdi hori igarota, biztanleriaren hazkunderako joera izan da.Izan ere, hazkunde horretan gero eta presentzia nabarmenagoa dute etorkin atzerritarrek Durangaldean, eta eginkizun handiabetetzen dute.

Hori kontuan izanik, eta Eusko Jaurlaritzak (Immigrazioko Zuzendaritzak) etorkinak gizarteratzeko udal politika orokorrak hartze-ko eman duen bultzadarekin batera, Durangoko Udalak migrazioaren gaia egungo gobernu taldearen lehentasunen artean koka-tu du; izan ere, 2006ko martxoaz gero immigrazio teknikari baten laguntza du, Veronica Redondo. Horren eginkizun nagusieneta-ko bat Immigrazioaren Tokiko Plana egitea eta betearaztea da: azterlan hau plan horren atarikoa da.

Ez dugu ahaztu behar Durango udalerrian bizi diren etorkinen % 50 inguru azken bi urtean iritsi dela. Beraz, gertaera berriadenez gero, eta arloetako arduradunekin izandako elkarrizketatik ondorioztatu denez, ia ez da garatu etorkinentzat beren bere-gi ezarritako ekintzarik. Hala eta guztiz ere, gero eta gehiago dira etorkinentzako ekintzak eta plangintzak kontuan hartzendituzten eta mahai gainean jartzen ari diren ekimenak.

Ekintzen kudeaketaren arrakasta bermatzeko, udalaren jarduera bideratzeko arloen laguntza ere gehitu beharko zaie arlo horre-tan udal politikaren garapena bultzatzeko immigrazioko teknikaria jartzen ari den konpromisoari eta borondateari; izan ere, arlohorien ahalmena barik desitxuratuta geratuko litzateke udalaren politika. Immigrazioa errealitate ukaezina da, baina tokikokudeaketa arlo guztiak ez daude horretaz jabetuta, udalaren politikak ere etorkinen parte-hartzea eta gizarteratzea lortzekobideratu behar izateaz. Haien ustez, etorkinak gizarteratzea Gizarte Ongizate Arloaren eskumen esklusiboa da, baina ez da hala.Hain zuzen ere errezelo gehien dituzten sektoreak mugiaraztea izango da immigrazioko teknikariak bere kudeaketan izangodituen erronkarik nagusienetako bat.

(44) Horretarako bultzada handia eman dute Eusko Jaurlaritzak ekainaren 25eko Dirulaguntzei buruzko 155/2002 Dekretuak (EHAA,128 zk., 2002. urteko uztailaren 22koa) eta irailaren 2ko 200/2003 Dekretuan (EHAA, 185 zk., 2003. urteko irailaren 23koa) emandako diru-laguntzek, hain zuzen ere irabazteko asmorik gabeko erakunde pribatuek edo tokiko erakundeek kudeaturiko programetarako dirulaguntzek.Ildo berean, 2006ko azaroaren 6ko Agindua nabarmentzen da, etorkinak gizarteratzeko eta hartzeko programak eta jarduerak garatzeko toki-ko erakundeentzako dirulaguntzei buruzkoa. Horien xedea da Lan eta Gizarte Gaietarako Ministerioak atzerritarrak hartzeko eta gizarteratze-ko emandako laguntzarako fondoa banatzea Euskal Autonomia Erkidegoko tokiko erakundeen artean, baita Lan eta Gizarte GaietarakoMinisterioak atzerritarrak gizarteratzearen aldeko programa berritzaileetarako 2005az gero deitzen dituen udalerri eta udalerrien mankomu-nitateentzako dirulaguntzak ere. Horien ondorioz, atzerritarren behar praktikoak eta estrategiak finkatzean kontuan hartuko diren ekintzenkopuruak gora egingo duela aurreikus daiteke.


Aurreko orrietan agerrarazi denez, udal administrazioa, neurri handi batean, beste maila administratibo batzuen mende daudebere gizarte politikaren zati handi bat burutu ahal izateko. Aitzitik, eskubideen eta askatasunaren eremuan eragin berezia duteneskumenak daude- TAOLren 25, 26, 27 eta 28. artikuluak-, baita Espainiako estatuan bizi diren atzerritarren egoera juridikoaukitu edo baldintzatu dezaketen administrazio tramiteak ere: horien garapena soilik tokiko korporazioen mende dago.

Udalaren antolakuntza ez da batere egokia eskumenak aztertzeko, zeren eta eremuak eta arloak, sarri-sarri, gehiago daudeoreka politikoen mende egokitasun irizpideei erantzuna emateko baino. Are zailtasun handiagoak daude, Durangoren kasuanmoduan, zerbitzu batzuk mankomunitatearen (45) eskuetan daudenean eta lurralde testuinguru zabalago baten ematen dire-nean. Hori dela-eta, ahalik eta ezagutzarik sistematizatuenera iritsi ahal izateko, zerbitzuak egitura alternatibotik lantzea auke-ratu dugu, eta horren ardatza esku hartzeko orokorragoak diren arloak izan dira: arlo horiek migrazioaren gaineko garapenera-ko politiken barruan kokatu behar dira, ondoren azalduko den eskemarekin bat etorriz. (46)

151

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

(45) Durango Durangoko Merinaldeko Mankomunitatearen barruan dago, Abadiño, Atxondo, Elorrio, Iurreta, Izurtza, Mañaria etaZaldibarrekin batera, hiriko hondakin solidoak biltzeko eta tratatzeko; gizarte zerbitzuak ezartzeko, antolatzeko eta kudeatzeko; kultura eta kiro-leko instalazioak eta jarduerak sustatzeko eta kudeatzeko; lan-trebakuntzarako jarduerak eta instalazioak sustatzeko eta kudeatzeko beste herriadministrazio batzuekin eta euskara zerbitzuarekin batera.

(46) Eskumen horien azterlanean, bi ikuspegi izan dira esku artean, alde batetik TAOLren 25, 26, 27 eta 28. artikuluek eta bestetik abendua-ren 22ko 8/2000 LOrekin arauturiko atzerritarren eskubideek eta askatasunak baldintzatuta. Azkenik, irtenbide mistoa aukeratu da, bi ikuspe-giak konbinatzen dituena eta 35. taulako eskeman gauzatzen dena.

/ 35. taula. ETORKIN ATZERRITARRAK GIZARTERATZEKO PROZESUAK PARTE HARTZEN DUTEN UDAL EREMUAK

ESTRATEGIAK ARLOAKDURANGOKO UDALA DURANGO MERINALDEAREN MANKOMUNITATEA

INFORMAZIOA, KOMU-NIKAZIOA ETA ERRE-GISTROAK

INFORMAZIOA ETA ERREGISTROA

GIZARTE ZERBITZUAK GIZARTE EKINTZA ETA IMMIGRAZIOA

OINARRIZKO GIZARTE ZERBITZUAKEISE /DROGA-MENDEKOTASUNEN PREBENTZIOA

ETXEBIZITZA - -

OSASUN POLITIKA - -

HEZKUNTZA ETA KULTURA

KULTURA, GAZTERIA, HEZKUNTZAETA KIROLAK / HII EDO EPA

-

DINAMIZAZIO EKONO-MIKOA ETA ENPLEGUA

- BEHARGINTZA

HIRIGINTZA ETA HERRIGUNEAK

- -

PARTAIDETZA POLITI-KOA ETA SOZIALA

- ERAKUNDE AUTONOMOAK

HERRITARREN SEGURTASUNA

UDALTZAINGOA -

ITURRIA: Geuk eginikoa


152

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Informazioa, komunikazioa eta erregistroak

Atzerritarrak gizarteratzeko prozesuaren funtsezko lagungarria da informazio, komunikazio eta erregistroen gaineko politika,gizarte, kultura eta etniaren aldetik anitza den eremuan elkarrekin bizitzea errazten duen politika.

Herritarren eta udalaren arteko informazio eta komunikazio iraunkorra eta argia funtsezkoak dira askotariko errealitate berriaezagutzeko eta ulertzeko. Errolda, berriz, udal zerbitzuetan sartzeko bidea da eta, beraz, udalerrian bizi diren pertsonek gizartebizitzan parte hartzeko, beren eskubide eta betebeharrak dituztela.

8/2000 Legean beren beregi dago ezarrita -6.3. artikulua- udal guztiek udalerrian bizi diren atzerritar guztiak inskribatu behardituztela, haien egoera juridikoa aipatu barik, hots, egoitza baimena duten ala ez kontuan izan barik. (47)

Tokiko Araubidearen Oinarrien Legearen 15. artikuluaren arabera, atzerritarrak erroldan inskribatzea inguruabar faktiko hutsa-ren mende dago, hots, udalerrian bizitzea, betiere bizitze horren baldintzei betekizunik jarri barik eta bizitze hori frogatzeko agi-ririk eskatu barik. (48)

Praktikan, nahikoa da jabetza-eskritura edo errentamendu-kontratua aurkeztea edo herrian bizi dela egiaztatzeko beste edozeinfrogagiri aurkeztea –etxebizitzako zerbitzuetako kontratuak hala nola ura, gasa, argindarra, telefonoa- erroldan inskribatzeko,hala egiteko eskatzen duten pertsonen kasuan.

Baldin eta etxebizitza hartzea legeztatzen duen titulurik ez badago, udal kudeatzaileak beste bide batzuetatik egiaztatu behar-ko du (Udaltzaingoaren txostena, zerbitzuaren beraren ikuskapena, etab.) eskatzailea etxebizitzan benetan bizi dela eta, halabada, erroldan inskribatuko du.

Baldin eta, askotan gertatzen den moduan, izena emateko eskatzen den etxebizitzan beste pertsona batzuk erroldatuta daude-la agerrarazita badago, etxebizitzan erroldatuta dagoen pertsonarik zaharraren idatzizko baimena eskatuko da.

Gainera, abenduaren 20ko 2612/96 Errege Dekretuaren 73. artikuluaren arabera, udalak bere arioz inskribatu behar ditu errol-dan udalerrian bizi direla egiaztatuta duten pertsonak, pertsona guztiak erroldatuta egoteak udal zerbitzuen plangintza, progra-mazioa eta finantzazioa errazten dituen uste sendoa izanik. (49)

Lehenago esan dugun moduan, 8/2000 LOren erreformak funtsezko edukirik gabe utzi du errolda zenbait eskubide izateko eska-kizun lez, osasun laguntza izan ezik; izan ere osasun laguntza izateko, funtsezko betekizuna da erroldatuta egotea Espainiakoestatuko herritarren berdintasun baldintzetan izateko.

(47) TALOren 16.2. artikuluan, nahitaezkoa da honako datu hauek ematea: izen-abizenak, sexuak, ohiko helbidea, nazionalitatea, jaiotze dataeta tokia, NAN zenbakia edo, atzerritarrak badira, haren ordezko agiria, eskola-ziurtagiria edo ziurtagiri akademikoa eta hauteskunde-zentsua egi-teko behar diren datu guztiak. Enumerazio hori numerus clausus da, hots, kendu egiten da Espainiako estatuko atzerritarrek Espainiako estatuanizateko maiztasuna frogatu beharra.

(48) Aipaturiko araudi horrek erantzuna ematen die etxebizitzarik edo alokairuko etxebizitzarik ez duten atzerritarren arazoei, hots, hiruga-rren baten etxean alokairuan edo kanpamentuetan edo txaboletan bizi diren atzerritarrei”.VVAA, La nueva regulación de la Inmigración enEspaña, Tirant lo Blanch, Valentzia, 2000.

(49) Udal guztiek beren arioz adieraziko dute udalerrian bizi ohi diren eta altan izena emanda ez duten pertsonak herritar gisa inskribatzea.Horrelako alta emateko, espediente bat izapidetu beharko da, eta eskatzaileari entzunaldia emango zaio bertan. Baldin eta eskatzaileak berenberegi onartzen badu ofiziozko alta, idatzizko adierazpen automatikoki ekarriko du ordura arte izena emanda egon den erroldan baja ematea.Osterantzean, ofiziozko alta Erroldatze Kontseiluaren aldeko txostenarekin egin izango da soilik.


153

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

2003ko abenduan indarrean sartu zen azken erreformak kalte handia egiten dio erroldak etorkin atzerritarrak gizarteratzekobetetzen duen eginkizunari, zeren eta baimena ematen baitio poliziari “udal erroldan dauden atzerritarren datuak eskuratzeko”(7. Xedapen Gehigarria). Barne Ministerioak errolda aldian-aldian kontsultatzeko posibilitate hori eragozpen handia izan daite-keela ulertzen da administrazio egoera irregularrean dauden pertsonek erroldan izena eman dezaten. Horren ondorioz, ezingolukete oinarrizko gizarte zerbitzuak erabili hala nola osasuna edo hezkuntza, edo familia batzeko eskatzea edo lan egiteko etabizitzeko baimena lortzea. Hala, bazterketan egoteko arriskua areagotuko litzateke, horixe baita etorkinen ezaugarri nagusia:bazterketan egotea. Ustez legezko immigrazioaren aldekoak diren neurri horiek “beste irregulartasun bat sortzeko tresna juridi-ko administratibo garrantzitsua bihurtzeko arriskua dute”(50). Aurreikuspen hori araudietan garatuta ez dagoenez, udalak gauregun soilik kasu batean eman behar du nahitaez edozein herritarri -etorkina izan zein ez- buruzko erroldako isilpeko informazioa:delituren batekin lotutako arrazoiak tarteko direnean. (51)

Halaber, Tokiko Araubidearen Oinarriak arautzen dituen Legea aldatzen duen erreforma horren aurreikuspenak aplikatzeko, biurterik behin eman behar da izena atzerritarren erroldan eta, izen-emate horiek iraungi egingo dira eguneratu ezik. EuropakoBatasunetik kanpoko etorkinek, modu iraunkorrean bizitzeko baimena badute eta behin-behineko baimen bat badute ere, bihilabeteko epea dute datuak berritzeko herriko errolda iraungi eta ezabatu baino lehen, zeren legea 2003ko abenduaren 21eansartu baitzen indarrean. Ukaezina da trabak daudela erroldan izena emanda jarraitzeko.

Azkenik gogorarazi behar da ezen, murrizpenak izan badira ere, errolda funtsezko tresna dela oinarrizko eskubideak izateko hala nolaosasuna, gizarte laguntza, hezkuntza eta abenduaren 22ko 8/2000 Lege Organikoan ezarritako gizarte errotzea (52) arautzea.

Arlo honetako informaziorik eta ezagutzarik ez izateak ondorio larriak dakartza etorkinarentzat; izan ere, gizarte bazterkerianizateko arriskua handitu egin da. Tokiko administrazioak esku hartu behar du eta errolda egiteko prozesua erraztu eta errolda-ren inguruko erreparoak eta mesfidantzak uxatuko dituzten tresnak eta baliabideak garatu behar ditu.

Gardentasun politikak izatea gomendatzen da, herritar guztiek jakin dezaten zein diren zerbitzu publikoetan sartzeko baldintzak.Horretarako:

/ Etorkinen hizkuntza-aniztasuna izan behar da kontuan materialak egiterakoan, eta erregistro eta sarrerako formula-zioak programetara egokitu behar dira betiere./ Funtzionarioak hizkuntzak erabiltzeko eta askotariko kulturak tratatzeko gaitzea./ Mezuak eta dibulgazioaren formatua etorkinen bideetarako egokituriko dibulgazio-materialak argitaratzea./Beste alfabeto batzuk erabiltzea ahalbidetuko duten programa informatikoak ematea;/Etab.

(50) Aguelo Navarro, Pascual; “Comentarios de urgencia acerca del anteproyecto de modificación de la ley orgánica 4/2000, de 11 de enero,sobre derechos y libertades de los extranjeros en España y su integración social, modificada por Ley Orgánica 8/2000, de 22 de diciembre”.http://www.reicaz.es

(51) Erreforma horren kontra agertu ziren Espainiako estatuko udal asko, eta manuzko organo judizialaren eskaerarik egon ezik, legea betea-raziko ez zutela adierazi zuten. Joseph Mir Bagók, Pompeu Fabrako zuzenbide administratiboko irakasleak, gai horren gaineko diktamen juridikoaeman zuen Bartzelonako Diputazioak eskatuta. Bertan adierazi zuenez, poliziak “erroldaturiko atzerritarren bereizi gabeko datu-eskaera” eginahal izatearen kontra zegoen. Kasuz kasu egin behar du eta eskaeraren xedea justifikatu behar du. Osterantzean, udalak eta poliziak DatuenBabesari buruzko Legearen 44. artikuluan ezarritako arauak hautsi ditzakete eta “zigor edo diziplina neurriak jaso”.

(52) Gobernuak, azken normalizazio-prozesuan, 2004ko abuztuaren 7a baino lehen erroldatuta egotea egiaztatzen duten bestelako ziurtagi-riak erabiltzeko atea ireki zuen (Espainiako estatutik botatzeko aginduak,…), gizarte taldeek eginiko presio handien ondorioz; izan ere, taldehoriek salatzen zutenez, atzerritar askok ez zituen betetzen eskakizunak beldur zirelako garai batean poliziak datuak haien kontra erabiliko otezituen.


Honako gogoeta hauek izan dira erroldaren arduradunari eginiko elkarrizketan:

Azken bolada honetan, zehazkiago azken erregularizazio prozesua egin zen ezkero, errolda egitera datozen etorkinen fluxuahanditu dela antzeman da. Administrazioarekin harremanetan hartzeko beldurra gainditu dutela ematen du; izan ere, lehen “bel-dur ziren eta polizia ez naizela gogorarazi behar nien; orain badakite lehen pausoa erroldan izan ematea dela eta ez dio arduraarauzko dokumentaziorik ez izateak”.

Udalerrian errentan bizi diren pertsonek ezin dute erroldan izenik eman, errentariak ez dielako manuzko baimenik ematen. Udallez, ezin duela ezer egin dio, baina kalteturiko pertsonak bultzatu dituzte idazkiak egitera, hain zuzen ere politikariei sortzen ariden arazoaren berri emateko eta irtenbideak emateko eskatzeko.

Jarrera ona erakutsi badute ere, beste irudipen bat dago erroldarako datuak biltzeko ardura duten pertsonen artean: etorkinakzorrotzegi agertzen dira udalak ematen dien arretari dagokionez, eta “egoera deserosoak eta bortitzak gertatzen dira udalekolangileekin, besteek baino eskubide gehiago dituztela uste dutelako atzerritarrek”.

Sailera iristen diren informazio-eskabideak, herritarrekin harremanik zuzenena duen erakundea denez, aurretiazko iragazi barikiristen dira; erakundeek eginiko jarduera osora heltzen da –tokikoak zein estatukoak- eta pertsonalak erantzuna emateko gaita-suna ez da nahikoa: “gizarte segurantzara edo beste erakunde batzuetara doazenean ezin diet esan behar duten guztia, ez daki-dalako”. Zailtasun horren aurrean, atzerritarrak udalerrira iristean informazio eta biderapen toki bat ezartzea egokia den ala ezaztertu beharko litzateke.

Horren ezean, 2006. urteko martxoan Veronica Redondo immigrazio teknikariaren lanpostua sortu zenetik, erroldara iristendiren kasu asko harengana bideratu dira zuzenean. Horri esker, udaleko bulegoetara iristen diren eskari-motaz jabetu dira herriadministrazioak; hala, etorkizunean immigrazio teknikariak zein eskari hartuko dituen eta oinarrizko gizarte zerbitzuetara zuze-nean zein bideratuko diren jakin ahal izango dugu. Zeharkako tratamenduaren aurretiko “leihatila bakar” hori genero-berdinta-sunaren politiken bereziko bi aldetako ikuspegiaren ereduari lotzen zaio; eredu hori oso eraginkorra izan da taldearen praktikaketa estrategiak bateratzeko eginkizunean.

Harritzekoa da hain zuzen ere udalerrian denbora gehien daramatenak izatea informazio eskabide gehien egiten dituztenak.Etorri berri direnak hain galduta daude ez dakite nora jo. Informazio-bideak hobetu beharra dago, etorkinen arloan tradiziozkoinformazioak duen opakotasuna gainditu ahal izateko.

Gizarte zerbitzuak eta adin txikikoak

Etorkinen ezaugarriak, bertara iristeko baldintza bereziak eta lege marko zorrotza direla-eta, gizarte zerbitzuak arlorikgarrantzitsueneko bat dira bazterketa prozesu bizkorrak ekiditeko eta gizarte sustapena bultzatzeko.

Espainiako Konstituzioaren 40, 41, 42, 49 eta 50. artikuluetan, besteak beste, gizarte zerbitzuak (53) izateko eskubidea bermat-zen da. Atzerritarren Legeak, berriz, etorkinen egoera juridikoaren (egoiliarra edo egoiliarra ez dena) arabera ziurtatzen du gizar-te zerbitzuak ematea. Hala, hauxe ezarri da 14.1. artikuluan: “Espainian bizi diren atzerritarrek gizarte zerbitzu eta prestazio

154

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


155

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

oinarrizkoak, orokorrak eta espezifikoak jasotzeko eskubideak izango dituzte, espainiarren baldintza beretan” (54), eta legezkoegoeran ez dauden pertsonentzat gordetzen dira oinarrizko gizarte zerbitzuak eta prestazioak.

Oinarrizko zerbitzuak definitzea ez da kontu baketsua, baina hainbat adituk uste du honako hauek bildu beharko lituzkeela zer-bitzuak: etxez etxeko laguntza, egonaldi mugatuko egoitzako zerbitzuak, larrialdietako egoitzako harrera-zerbitzua, bazterketandauden pertsonentzako aldi baterako egoitzakoa eta haur eta nerabeentzat irekitako zentroak.

Tokiko Araubidearen Oinarriei buruzko Legearen arabera -26 1.c artikulua-, udalek berez edo elkartuta gizarte zerbitzuak emanbehar dituzte nahitaez 20.000 biztanletik gorako udalerriak direnean, eta beste administrazio batzuekin jarduera osagarriakbete ditzakete eremu horretan.

Gai honen inguruan aipamen berezia merezi dute Atzerritarren Legearen 38.3 c) eta 57.2 d) artikuluetan ezarritako aginduek.Lehenbizikoak egoitza eskubideak automatikoki berritzeko kasuak eta lan egiteko baimenak arautzen ditu, eta baimena preskri-bitu egingo da “atzerritarrak gizarteratzeko edo laneratzeko gizarte dirulaguntza bat jasotzen duenean baimenak indarreaniraun bitartean”. Administrazioek kasu horietan duten erantzukizuna oso handia, kasu askotan haien laguntzari esker jarraituahal izango dutelako etorkinek Espainiako estatuan. Hori dela-eta, dirulaguntza horiek arreta edo interes bereziarekin tratatubeharko dira, betiere hainbat inguruabarri arreta jarrita, hala nola famili beharrak, osasun fisikoa eta mentala, etab.

Bestalde, 57.2 d) artikuluak hauxe ezarri du Espainiako estatuko lurraldetik kanporatzeko zigorra jartzeko kausen artean: “ezin-tasun iraunkorragatiko prestazioen onuradunak direnak eta langabeziagatiko prestazioren bat jasotzen dutenak edo gizarte-ratzeko edo laneratzeko gizarte dirulaguntzaren onuradunak direnak”.

Laneko arlo hori bereziki gomendatzen da zeharkakotasun-parametroak aplikatzeko, eta udaleko beste zerbitzuekiko lankidetzaeta integrazioa sustatzen da, bereziki hezkuntza, osasun, herritarren segurtasun, ekonomi sustapen, etxebizitza, eta abarren zer-bitzuekin.

Durangoko Udalaren oinarrizko gizarte zerbitzua Durangoko Merinaldearen Mankomunitatekoa da; hamar udalerrik osatzendute mankomunitatea (Abadiño, Atxondo, Durango, Elorrio, Garai, Iurreta, Izurtza, Mañaria, Otxandio eta Zaldibar). Gizarte lan-gileen talde batek dihardu oinarrizko gizarte zerbitzuan, eta udalerrietako hainbat unitatek ematen dute zerbitzua. Halaber,oinarrizko gizarte zerbitzuaren menpe dago gizarte hezitzaileek osaturiko gizarte-hezkuntzako esku-hartzerako taldea.

Bestalde, Durangoko Udalak gizarte ekintzarako saila sortu berri du (2006), eta mankomunitatearekin koordinatuta, berri-kuntza handia izan da. Lan egiteko gune berriak hainbat arlo biltzen ditu, betidanik aparte lan egin izan dutenak: immigra-zioa, adinekoak, ezinduak eta garapenerako lankidetza; izan ere, sail horrek komunikazio eta koordinaziorako bideak ezartze-ko erakunde egokiena da.

(53) Konstituzioaren artikulu horiek aurrerapen sozialerako eta ekonomikorako baldintza egokiak sortzeari, herritar guztientzako gizarte segu-rantzaren erregimenari eusteari, langileen eskubide ekonomikoak eta sozialak babesteari, arreta berezia behar duten pertsonen eskubideak ber-matzeari, eta abarri buruzkoak dira.

(54) Gizarte zerbitzu eta prestazio esatean zer ulertu behar den eztabaida gai den arren, Europako Gizarte Gutunaren 14. artikuluakontsultatutakoan, halakotzat hartu beharko lirateke “erkidegoko norbanako eta talde guztien ongizateari eta garapenari eta ingururaegokitzen laguntzen dioten guztiak.


Honako hauen inguruan finkatzen dira immigrazioaren arloan abiarazten ari diren lan-ildoak:

/ Etorkinei informazioa eta biderapena ematea;/ Sentsibilizazioa;/ Interkulturalitatea;

Honako lan-ildo hauek aztertzen ari dira 2007. urterako:

/ Etxebizitza: arlo hau lantzeko posibilitatea aztertuko da, eta horretarako, etxebizitza eskuratzeko modua erraztukoduen programa abiaraziko da./ Elkarteentzako laguntza teknikoa;/ Etorkinak hartzea: Baliabideen Gida;/ Tokiko Planari hasiera ematea.

Programen eta zerbitzuen arduradunekin izandako elkarrizketetatik ondoriozta daitekeenez, irudipen interesgarriak daude etor-kin atzerritarrak herrira etortzeak haiei eskaini zaizkien zerbitzuen eta prestazioen arloan agerian utzi dituen hutsuneei edobeharrei buruz.

Oinarrizko gizarte zerbitzuek agerian utzi dute etorkinen kopuruak etengabe gora egiten duela, baina hala ere, ez dute etorki-nentzako programa espezifikorik, oinarrizko zerbitzuen filosofiaren beraren kontrakoa baita. Koordinazioa da biderik onena, sis-teman sartzeko atea eta, beraz, gainerako udal arloentzako lehen informazioa eta biderapena.

Arlo honek udal arloen arteko koordinazioaz egiten duen balorazio epela ez dator bat beste arlo batzuek egiten duten baloraziobaikorragoarekin. Ez da harritzekoa hala izatea, zeren beharrezko zeharkakotasun-ikuspegia ez baitute arlo gehienek beregana-tu. Arazoarekin kontaktu handiagoa dutenez gero, esperientzia handiagoa dute koordinaziorik ezaren ondorioen aurrean, etagizarte ekintzaren lana izaten da (dagozkien gaietan sentsibilizatuagoa daudelako, hala nola emakumea, ezintasuna, immigra-zioa…) ekimenak koordinatuta egiteko neurriak bultzatzea.

Beste arloetan benetan inplika daitezen lortzeko, garrantzitsua da garatu beharreko jarduerei buruzko informazioa ematekoneurriak hartzea, elkarguneak sustatzea eta, batez ere, lan koordinatuak dakartzan abantailez jabearaztea, ez bakarrik zerbitzua-ren azken hartzailearentzat, baizik eta erakundearentzat eta bertan lan egiten duten banakoentzat ere.

Bestalde, denborarik eza, lan handiegia eta konpondu beharreko arazo handiak eta anitzagoak direla-eta, zailagoa da neurriakplanteatzea erantzuna egokitzeko(55) bideraturiko arloan.

Ikuspegi profesionaletik, esku hartzeko zailtasunak daude, zeren eta, arazorik larrienez gain, hots, etxebizitza, behin-behinekota-sun ekonomikoa, hizkuntza ez jakitea, etab., migrazio-prozesuarekin lotutako beste arazo batzuk baitaude: depresioak, egokitza-penik eza, etab.

Gizarte zerbitzuen aldetik dagoen hutsune nagusienetako bat gizarte eta komunitateko esku-hartzerik eza da, eta horretarako,gizarte langileen presentzia areagotu behar da kalean, baita erabiltzailea dagoen gizartea eta famili sistema kontuan hartzenez dituzten banako esku-hartzeko eskemak gainditzea ere.

156

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

(55) Mesfidantza agertzen duten planteamendu horiek gorabehera, esperientziak argi erakusten du langile horien malgutasuna; izan ere,eskaririk hedatuena lan falta zela ikusita, bitartekotza lanak bete zituzten aldi batez. “Etxez etxeko laguntza-motaren” bat egiteko beren buruaeskaintzen zuten emakumeen zerrenda bat hartu eta orduko eskarietarako bideratzen zituzten, baina utzi egin zitzaion metodo horri arazoaksortu zirelako.


Arlo horretan lehentasunezkoa da udalerriko herritarren eta atzerritarren arteko ahalik eta bizikidetzarik onena eta integrazio-rik handiena bultzatzea. Atzerritar gutxi dagoenez, une egokia da horretarako.

Herritarrak jabearaztearen aldeko apustu garbia egiten dute: “Udalerriko herritarrak errealitate berrirako prestatzea” hez-kuntzaren bidez. Ildo horretan, funtsezkoa dela irizten diote atzerritarrak gizarteratzea kultura arteko aniztasunaren ikuspe-gitik lantzea, batez ere hezkuntzako eremuetan. Hala, hainbat ekimen aipatzen dituzte hala nola Landakoko herri ikastetxe-ko Ikasleen Gurasoen Elkartearekin batera lan egitea, bazterketan izateko arriskuan dauden taldeentzako programetarakodirulaguntzen programaren bidez, edo kulturen jaia. Jai horretan, “hemengo jende askok mundu berri bat aurkitu zuen: hain-bat atzerritar, beren guneekin, beren antolaketarekin, beren kulturarekin…”.

Atzerritarren artean, haurrak dira kontuan izan beharreko gizarte sektoreetako bat. Immigrazioak, printzipioz, ez dakar arrisku-faktorerik adingabearentzat, baina migrazio prozedurarekin lotutako bestelako faktoreak aldi berean izateak ondorio txarra ekardiezaieke: landu gabeko doluak, familia hautsiak, emozio hutsuneak, etab. Adingabe askori hiperaktibitatearen diagnostikoa egi-ten zaio baina diagnostiko okerra da: kalte emozionalak dituzte, aktibitate handiagoa izatean islatzen direnak. Edo are okerra-goa dena: adingabe askok erantzukizun handia bereganatzen dute gurasoen interprete lanak egitean, eginkizun hori bere gainhartzen ez duen erakunde formalik ez dagoela-eta.

Halakoetan, mankomunitateari atxikirik dagoen Gizarte-hezkuntzan Esku Hartzeko Taldea da bazterketan bizi diren edo babesikgabe egoteko arriskuan dauden adingabeei eta haien familiei laguntza emateko ardura duena. Proportzioan ez du etorkin asko-rekin lan egin (bi dira gaur egun), eta pediatrekin eta hezitzaileekin koordinaziorik ez dagoelako izan daiteke; ez dute ulertzenzerbitzu horien eginkizuna eta baliagarritasuna.

Izan ere, biderapen edo orientazio gehienak gizarte langileen eskutik datozkie. Ezjakintasun hori gainditu ahal izateko, ikas-tetxeetara hurbiltzeko kanpaina bat egin dute, baina emaitza desberdinak izan dira. Gizarte-hezkuntzan Esku HartzekoTaldeak ahaleginak egiten ditu honako hauek lortzeko: udalerriko hezkuntza komunitatean “haurren behatzaile naturalak”,anomalien aurrean erreakzionatzeko nahikoa sentsibilitatea eta haurrak erakunde egokira bideratzea.

Programaren(56) erabilerari buruzko datuen urte-arteko azterketatik ondoriozta daitekeenez, jatorrizko herrialdeen aniztasu-naren gorako joera dago eta, beraz, erabiltzaileen kultura bereizitasunek ere gorako joera dute. Esku-hartze ona izan dadin, kon-tuan izan behar dira aipaturiko azken horiek, eta horretarako, arrakastarako estrategia izango da jatorrizko komunitatearekinedota pertsonekin lan egitea.

Funtsezkotzat jotzen dute udalerrira etorri berri direnak hezkuntzaren eremuan sartzeko planak edo programak egitea, hemen-go herritarrekiko beharrezko esku-hartzea ahaztu barik, zehazkiago irakasleekin, “kultur aniztasuneko gelaren aberastasun kul-turala edo alderdi onak” aintzat hartzen ikas dezaten.

Etxebizitza

Atzerritarren Legeak soilik Espainiako estatuan bizitzeko baimena duten atzerritarrei ematen die etxebizitzarako laguntza izate-ko eskubidea, eta kanpoan uzten ditu erroldatuta egon arren egoera irregularrean daudenak.

157

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

(56) 2006. urtean, 16 etorkinek –adingabekoek eta helduek- erabili zuten gizarte-hezkuntzako zerbitzua hainbat arrazoirengatik. Gehienak-11- Amerika Latinokoak ziren; 3 Saharaz beherako herrialdeetakoak eta 2 Europako ekialdekoak.


Babesik gabeko egoera hori gainditzeko, Tokiko Araubidearen Oinarrien Legearen 25.2 k) artikulua gelditzen da, lehen azaldudugunez. Lege horrek egoitza eta etxebizitzarako laguntzak ematea ahalbidetzen du udalak “gizarte zerbitzuak eta gizarte ber-gizarteratzeko zerbitzuak” emateko duen eskumena oinarritzat hartuz. Neurri horrek zaildu egiten du etorkinak bide normaliza-tuetatik gizarteratzeko prozesua, eta haien egoera pixka bat hobetzeko laguntzak eskatzera behartuta daude baina, praktikan,etxebizitza izateko dirulaguntzak jasotzeko gizarte zerbitzuari egiten zaizkion eskariak igoarazten ditu.

Nolanahi ere, tokiko korporazioek etxebizitzaren arloan dituzten eskumenak, Tokiko Araubidearen Oinarrien Legearen arabera,“etxebizitzak sustatzeko eta kudeatzeko” dira -25.2 a) artikulua–, estatuaren legeriaren eta autonomia erkidegoaren arabera,baita beste herri administrazio batzuek arlo horretan egin dituzten jardueren jarduera osagarriak egiteko ere –28. artikulua.

Horren ondorioz, zenbait eskumen mugatuk –tokiko korporazioak hain zuzen– honako hauen kontrola bereganatzen dute: etxe-bizitzen osasun kontrola, barrera arkitektonikoak kentzearen arloko araudia hirigintzako udal planoetan sartzea, bizigarritasu-neko gutxieneko baldintzak kontrolatzea eta etxebizitza sustatzeko neurriak. Horien artean, hauexek nabarmentzen dira: urba-nizaturiko lurraren herri sustapena egoitza-erabileretarako; etxebizitzen sustapen publikoa; urbanizatzeko, eraikitzeko eta etxe-bizitza eskuratzeko eta erabiltzeko dirulaguntzak; eta etxebizitzen birgaikuntza eta egokitzapen bereziak”.(57)

Osasun politika

Osasun eta elikaduraren gaineko ohiturak zuzenean daude lotuta immigrazioak dakarren kultur aniztasunarekin. Osasun etahigienearen ohitura desberdinak direla-eta (zenbait elikagai jateko debekua –zerri okela musulmanen kulturan- edo gure kultu-rakoak ez diren prozedurak erabiliz hildako animalien okela kontsumitzeko manua), arrisku-faktoreak dakartzate osasun publiko-rako, eta horregatik indartu beharko lirateke oinarrizko osasun-ildoak (txertoak, haurren dietetika...) eta araudiak eta osasunpublikorako arazoak dakartzaten balizko faktoreak kontrolatu beharko lirateke.

Etorkinak gure herrian finkatu direnez gero eta udalerriko biztanlekoak direnez gero, beharrezkoa da tokiko korporazioek fakto-re horiek kontuan hartzea, kontrolak eta baliabideak erronka berrietara egokitzeko.

Udalerriek eskumenak dituzte horniduren, hiltegien, ferien, merkatuen eta kontsumitzaileen defentsaren arloan (TAOLren25.2.9 art.), baita herri osasungarritasuna (TAOLren 25.2.h art.) eta ingurumena (TAOLren 25.2.f art.) babesteko ere, eta nahi-taezkoa da udalerri guztietan “elikagaiak eta edariak” kontrolatzea (TAOLren 26.1.0 art.) eta merkatua egotea 5.000 biztanle-tik gorako udalerrietan (TAOLren 26.1.b art.). Osagarri gisa, osasun jarduerak eta ingurumena babesteko jarduerak egin daitez-ke (TAOLren 28. art.).

Eskumenen koadro hori, beste jarduketen artean, honako hauetarako da: osasun eta kontsumo kontrola dagoen merkatuetanjaki “exotikoen” erregularizazioa ahalbidetzeko, hiltegi publikoetan hilketa “berezia” bideratzeko eta eraikinetan, etxebizitzetaneta pertsonak elkarrekin bizitzeko tokietan osasun kontrola indartzeko.

158

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

(57) Municipio y Diversidad. Estrategias, políticas y Servicios Municipales para la integración de personas inmigrantes no comunitarias, CRID,Bartzelona, 2001

(58) 2000an hiru pertsonekin hasi zen taldea, eta 2006ko azaroaren azkenean 95 ikasle etorkin zituen matrikulatuta, eta guztira 600 ikaslezeuden. Nazionalitateen arabera, Marokokoak (33) eta Errumaniakoak (20) dira nagusi.


Hezkuntza eta kultura

Hezkuntza da biztanleen integrazioa eta gizarte sustapena bermatzeko bide nagusietako bat. 8/2000 Lege Organikoaren ara-bera -9 1..artikulua-, 18 urtetik beherako atzerritar guztiek dute hezkuntza eskubidea Espainiako estatuko herritarren baldintzaberetan, haien administrazio-egoera edozein delarik ere. Eskubide horretan, oinarrizko, doako eta nahitaezko irakaskuntzazjabetzeko eskubidea, titulu akademikoa eskuratzeko eskubidea eta beken eta dirulaguntzen sistema publikoan sartzeko eskubi-dea sartzen dira.

Udalek eginkizun garrantzitsua bete dezakete etorkinen hezkuntzari dagokionez. Honako hauek dira tokiko erakundeen eskume-nen eremua eta erantzukizuna hezkuntzaren arloaren ardatza:

/ Herri ikastetxeak sortzea, eraikitzea eta mantentzea ahalbidetzea hezkuntza administrazioarekiko lankidetzaren bidez;administrazio hori autonomia erkidegoen barruan dago (TAOLren 25.2. art.);/ Atzerritarren matrikulazioa sustatzea, erabat gizarteratu daitezen eta nahitaezko eskolatzea bete dezaten (TAOLren25.2. art.);/ Nahitaezko eskolatzea betetzen dutela egiaztatzea, gizarte zerbitzuen eta udaltzaingoaren bitartez (TAOL ren25.2. art./ Hezkuntza arloko jarduketak; / Helduen hezkuntza;/ Herri ikastetxeetako kudeaketa organoen bidez -eskola kontseiluak- , nahikoa hezkuntzarako eta udalerriko atzerrita-rren baldintza bereziei eta hutsuneei egokituriko hezkuntzarako baldintzak ziurtatzea (TAOLren 25.2 n art.), atzerritarrenhizkuntzei, kulturei, ohiturei eta balioei dagokienez, baita eskola porrota prebenitzeko baldintza bermatzea ere (8/2000LOren 9.4. art.)./ Eskolako jantokia eta garraioa./ Haurrak eskolatzeko laguntzarako (ekonomikoa eta soziala), bigarren hezkuntzako mailetan jarraitzeko eta atzerrita-rrak hezkuntzan integratzeko neurri osagarriak sustatzea (TAOLren 25. 1 eta 28. art.)./ Ikastetxeetako jarduera osagarrietan eta eskolaz kanpoko jardueretan laguntzea, bizikidetzarako hezkuntza ematekojardueren bitartez.

Durango udalerriaren barruko hezkuntza eremuan egiten diren jarduerak ikastetxeekin, helduen hezkuntza iraunkorrekoikastetxeekin eta bestelako hezkuntza zerbitzuekin bideratzen dira. Adingabe atzerritarrak eskolatzea ikasteko atal oso bateman ondoren, pertsona helduen hezkuntza eskaria betetzen duen ikastetxea izango da gure azterketaren ardatza.

Durangaldeko Helduen Hezkuntza Iraunkorreko ikastetxea Durangon bertan dago, eta bertara joaten dira Espainiako estatuko-ak ez diren beste nazionalitate askotako pertsona asko (58); izan ere, hezkuntza prozesuan hartzen dute parte, hizkuntza (gaz-telania edo euskara) ikasteko edo alfabetatzeko edo arauzko irakaskuntzaren eta arautu gabeko irakaskuntzaren titulua esku-ratzeko.

Lan-merkatuak behartuta, ez dira sarritan eskolara joaten, matrikulaturiko pertsonen kopurua handia bada ere. Matrikulazioaegitea ahalik eta errazena izan dadin, eta etorkinen mugikortasuna kontuan izanik, matrikula egiteko epea urte osoan dagozabalik.

159

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


Pertsona horiek gehienak hizkuntza ikasteko ikastaroetan daude matrikulatuta. Gehientsuenen helburua hizkuntzarekin berenburua defendatzea, hitz egin ahal izatea eta aditzera ematea da. Maila hori lortutakoan, lan egitera joaten dira eta ez diraitzultzen. Adierazpen-mailaren arabera banatzen dira ikasgeletan eta, beraz, ez dute harremanik bertako herritarrekin.

Ikasleek aurrera egin ahala, arauzko irakaskuntzan sartzen ditu ikastetxeak, baina haien lehentasuna lana da, eta lana eta ikas-ketak bateratzeko zailtasunak direla-eta, ikasteari uzten diote. Hala ere, zenbait kasutan euskaraz ikasteko interesa izan dute etaeuskarazko moduluak egin dituzte.

Helduen Hezkuntza Iraunkorraren etorkizuna, ezinbestean, etorkinen esku dago, zeren eta etorkinak baitira hemengo herrita-rren matrikulazioen kopuruaren jaitsiera nabarmena konpentsatzen dutenak.

HHIk etorkinak gizarteratzeko foroan hartzen du parte eta koordinazio maila eta fluxu ona du udal arloekin.

Eskola-orduak luzatzea da epe laburrean duten helburua. Pertsona askok ezin du ikasgeletara joan 19:30etik 21:30era; izan ere,horixe da gaur egun dagoen ordutegi berria eta ikasle etorkinen hiru taldeek ordu berak dituzte. “Irakasleen arazoa da eta ikas-tetxean bertan aurkitu behar dugu irtenbidea”.

Halaber, harrera-protokolo bat lantzen ari dira ezertxo ere jakin barik ikasturtean iristen diren pertsonen kasuak kudeatzenlaguntzeko harik eta egon dagoen talderen batean sartu arte; are gehiago, erkide batekin lagunduta etortzen dira etorkinak, ber-tan esaten dena ulertu ahal izateko.

Kulturaren arloan, hainbat udal elkartek jasotzen dituzte jarduerak egiteko laguntzak, eta horien artean etorkinen elkarteakdaude. Kultur aniztasuna edo aukera-berdintasuna dira proiektuetan puntuazioa emateko irizpide batzuk.

Bestalde, herri erabilerako kulturarekin lotutako zenbait gune daude, eta gune horiek erabiltzea herritarren gizarteratze-maila-ren gaineko test ona da. Gizonekin alderatuta, askoz emakume gutxiagok erabiltzen dituzten oraindik ere tradizioan gizonezko-enak izan diren arloetan; hala, emakumeekin gertatzen den moduan, ia ez da etorkinik ikusten polikiroldegietan, kultura areto-etan (liburutegia, museoa, antzerkia, etab.), euskaltegian edo musika kontserbatorioan. Oso etorkin gutxik hartzen du partehorrelakoetan, eta zerbitzu horietako erabileren kopurua ez dator bat udalerriak dituen atzerritarren kopuruarekin.

Ildo horretan, gai honen gaineko gogoeta egiten ari da, herritar edo bezero horiek eskaintzen diren zerbitzuak erabiltzera era-kartzeko posibilitateak aztertzeko. Adibidez, kirolaren arloan ikusi ahal izan denez, etorkinek beren lehiaketak antolatzeko joeradute (Adibidez: etorkinen arteko futbol ligak) egon dauden taldeetan integratu beharrean. Herri guneak erabiltzeak sor ditzake-en uneko gatazketatik harago, banaketa horiek ekiditeko lana egiteko modua planteatzen ari dira. Planteamendu espezifikoakalde batera utzi eta zeharkakotasunaren aldeko politika agertzen dira jarraitu beharreko urrats egoki lez.

Halaber, eta parte-hartze txikia izateko arrazoia informaziorik eza izan daitekeenez, instalazioak, programak eta egon daudenlaguntzez jabetzeko eskakizunak ezagutarazteko lan handiagoa egitea proposatzen da. “Garrantzitsua da jarduera hori eta bestebatzuk egin ditzaketela jakin dezaten”.

160

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


Sustapen ekonomikoa eta enplegua

Gizarteratzearen oinarrietako bat da enplegua. Tokiko korporazioek eginkizun nagusia bereganatzen dute enpresek enpleguasor dezaten eta langabetuek laneratzeko duten gaitasuna hobetu dezaten.

Halaber, gizartearen dibertsifikazioak eta konplexutasun handiagoak ekonomi jarduerak eta lanbide berriak garatzea dakar, etatokiko administrazioak, ekonomi jarduerak esleitzeko arduraduna den aldetik, onartu egin behar ditu horiek (TAOLren 25.2.9.art.), baina aldi berean bere araudia egokitu behar du atzerritarrek ekonomi jarduerak erabiltzean diskriminazioa eta murrizpe-nak izan ez ditzaten.

Enpleguaren eremuan, gure azterketaren ardatza Behargintza izango da, hots, enplegurako zentroa, enpleguaren arloko infor-mazioa, motibazioa eta biderapena ematen diena herritarrei. Behargintzak bitartekotza lanak eta autoenplegua bultzatzekolanak egiten ditu, eta horretarako trebakuntza-eskaintza handia du.

Behargintza eskualdeko garapenerako agentzia da, Durangoko mankomunitatearen menpekoa eta eskualdeko udalen etaBizkaiko Foru Aldundiaren diru publikoarekin finantzatua.

Durangaldeko eskualderako garapenaren agentzia bat da, eta hiru lan-arloren bitartez bultzatu nahi dira ekonomi jarduera etaenpresa jarduera:

/ Enpresen sorrera bultzatzea; / Enpresa txikiak eta ertainak bultzatzea;/ Pertsonak bideratzea, laneratzea eta trebatzea, gehienbat langabetuak direnak;

Behargintza pertsonak gizarteratzeko eta laneratzeko bideratuta dago, eta bertan egiten den lanaren izaerak berak zenbait arlo-tako informazioa biltzera behartuta dago, hala nola lana eskatzen duten pertsonen nazionalitatea eta lege aldetik duten egoe-ra. Horiek guztiak ezagutzea funtsezkoa da esku hartzeko prozesua diseinatzeko, biderapena emateko eta haien egoerara ondo-en egokitzen diren zerbitzuak eskaintzeko, baina datu horiek inola ere ez dira erabiliko gainera etorkinen esplotaziorako. Isilekotasuna, errespetua eta sentsibilitatea dira esku hartzearen oinarriak.

Ezin esan daiteke etorkinentzako programa espezifikorik egiten denik, baina, jakina, programaren balizko erabiltzaileen profilaezagutzea funtsezkoa da programen eragina aurretik ezagutzeko eta eskaintza eskariari egokitzen saiatzeko.

Etorkinekin esku hartzeko zailtasunik handienetako bat erabiltzaileak lege aldetik duen egoerak dakartzan mugak izaten dira.Lan baimenik ez duela-eta kontrataziorik egiteko modurik ez dagoenez, erabiltzailea sistematikoki baztertuko da balizko kontra-tuetatik eta praktikaldiei buruzko trebakuntza-prozesuetatik. Aipaturiko kasu horietan, biderapen zerbitzuak eskaini edo bestezerbitzu batzuetara bideratu baino ez dute egiten.

Antzeman ahal izan dutenez, ahoz aho transmititzen den iritzia da etorkinen artean funtzionatzen duen metodoa, informazioatransmititzeko metodo informal lez.

161

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


Koordinazioaren eremuan, gainerako udal arloei eta erakundeei dagokienez, balorazio negatiboa da. Erakundeen arteko gutxie-neko koordinazioa egon ezik, erabiltzaileak ezin jaso dezake kalitatezko laguntzarik. Ildo horretan, etorkinak gizarteratzeko foro-an parte hartzen dutela baliatuz, etorkinentzako baliabideen gida edo mapa bat eta biderapen-kanal bat egiten dihardute. Ez daleihatila bakarra; helburua koordinaziorik ezak erabiltzaileari ondorio txarrik ez eragitea ere bada. Koordinazio arazo horien atze-an, sarri-sarri, beste erakundeen funtzionamenduaren eta erakunde horiek ematen dituzten zerbitzuen berri ez izatea dago.

Azkenik, zerbitzuko pertsonalak oro har etorkinek bizi duten errealitate zehatzaren berri ez dakitenez gero, zailagoa da esku hartzea.

Hirigintza eta espazio publikoa

EBkoak ez diren herrialdeetako etorkinak iritsita eta finkatuta, agerian gelditzen da herri guneak kudeatzeko eta egoera txarre-an dauden auzuneak berritzeko prozesuak eguneratu beharra dagoela.

“EBtik kanpoko herrialdeetako etorkinak pilatzeak ondorio handiak ditu hirietako zenbait auzuneren edo barrutiren egoeran.Etorkinek etxebizitza merkea eskaintzen den auzuneetan (eta, beraz, egoera txarrean dauden auzuneetan) eta egoera irregu-larrean dauden pertsonak finkatzeko egokiagoak diren inguruetan kokatzeko joera dute. Horren ondorioz, etorkinak hiri ingu-ruetako auzuneetan edo udalerrietako erdialde historikoetan pilatzen dira; izan ere, auzune horietara etorkinak metaka etorriziren orain dela zenbait hamarkada, zeinetan, hirigintzaren aldetik egoera txarrean izateaz gain, pixkanakako zahartze-proze-suak gertatu baitira: hezkuntza-maila txikiak, gizarte deserrotzeak… gizartearen gaitzespena eta ikuspegi bakarra izateadakarte kasu askotan”(59).

Auzune horietako eremuan esku hartzea funtsezkoa da tokiko administrazioak aniztasuna kudeatzeko duen estrategiarako(25.2 d artikulua); izan ere, bertakoek herri guneei dagokienez dituzten balioekin batera etorkinek dituzten balioak ere ezarribeharko ditu.

Partaidetza politikoa eta soziala

8/2000 LOren 6.2. artikuluan xedatu denez, udalerrian erroldatuta dauden atzerritar egoiliarrek tokiko araubidearen oina-rrien legerian kontzeptu horregatik ezarri diren eskubide guztiak dituzte, eta entzunaldia izan dezakete haiek ukitzen dituz-ten gaietan, aplikatu beharreko arautegietan xedatu denaren bat etorriz. Manu horretan aipatzen diren eskubideak tokikoaraubidearen oinarrien legearen 18. artikuluan agertzen dira; izan ere, herritarren parte-hartzea herritarren eskubidea delaezarri da.

Udal kudeaketan parte hartu ahal izateko, udal zerbitzu publikoak erabiltzeko, udal eskumenak gauzatzeko, herri galdeketaeskatzeko, prestazioa eskatzeko eta, hala denean, zerbitzu publikoak ezartzeko eskubidea biltzen du artikulu horrek.

Herritarrek udal bizitzan eta politikan parte hartzeko organo, prozedura eta erakunde nagusiak, botoa emateaz gain, tokikoaraubidearen legerian ezarrita daudenak (69-72 artikuluak) dira:

162

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

(59) Municipio y Diversidad. Estrategias, políticas y Servicios Municipales para la integración de personas inmigrantes no comunitarias, CRID,Bartzelona, 2001


163

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

(60) Espainiako Udalerri eta Probintzien Federazioko Herritarren partaidetzarako batzordeak “arautegi tipoa” onetsi zuen, udalek partai-detzarako beren arautegiak emateko oinarrizko biderapen-ildoak ezartzen dituena.

/ Herritarren interes sektorialak edo orokorrak defendatzeko elkarteak, elkartzeko eskubidea erabiltzeko eratuak -TAOLren 72. artikulua-. / Kudeaketa zabaltzeko lurralde organoak (TAOLren 24. artikulua) herritarren parte-hartzea errazteko espezifikokisortu diren erakundeak dira. Udalek ahalmena dute udal erabakiak hartzeko prozesuan parte hartzeko eginkizungarrantzitsuak emateko organo horiei. Kontseilu, foro edo parte hartzeko organo sektorial gisa eratu daitezke./ Ekimena izateko eskubidea; horren bidez, udalaren eskumeneko jarduketa edo jarduera jakin bat egitea proposatukodiote herritarrek udalari. Edozein pertsonak edo pertsona taldek egin ditzake jarduera horiek./ Edozein pertsonak edo herritarren taldek har dezake parte osoko bilkuretan proposamenak aurkeztuz, baina udalarautegiek garatuko dituzte ordezkaritza-betekizunak./ Herri galdeketa -71. artikulua-.

Herritarrek parte hartzen duten mekanismoak ezartzeko tokiko erakundeek duten autonomia-marjina oso zabala da eta, azkenbatean, udalaren borondate politikoaren mende gelditzen baita herritarren parte-hartzea garatzea, funtzionamendua zehaz-ten duten arautegien bitartez. (60)

8/2000 LOren 69. artikulua dela bide, herri botereek, atzerritarrei udalerriko jardueretan eta zerbitzuetan espainiarren bal-dintza beretan parte hartzeko posibilitateaz gain, “etorkinen elkarteen mugimendua indartzea” bultzatu beharko dute eta, bes-teak beste, irabazteko asmorik ez duten eta atzerritarren gizarteratzea errazten duten gobernuz kanpoko erakundeak lagundubehar dituzte.

Atzerritarren elkarteentzat edo atzerritarrak udalerriak gizarteratzea sustatzen duten GOBERNUZ KANPOKOERAKUNDEentzat, TAOLk xedatu duenez, tokiko korporazioek elkarte edo erakunde horien garapena bultzatu behar dute, etagainera haien jarduerei buruzko informaziorik zabalena eman behar zaie“, baliabide publikoen erabilera eta dirulaguntzakemateaz gain (haien posibilitateen arabera).

Durangon hainbat elkarte sortu dira atzerritarrak finkatuz joan diren heinean. Nahiz eta ofizialki hiru elkarte dauden (ikusi taldeantolatuen atala), elkarteak eratzea komeni den ala ez aztertzen ari diren pertsonen zenbait talde informal daude. Etorkinenelkarte horietako batzuek parte-hartze handia dute kultur ekintzen programazioan kultura arloarekin batera, San Fauste jaietanedo inauterietan adibidez.

Elkarte horiek gehien egiten duten eskarietako bat erabilera pribatiboko lokalak edo instalazioak dira. Udalak une jakin batzue-tan erabiltzeko aukera ematen die, edo instalazioak (kultur etxea, merkatu plaza) erabiltzeko posibilitatea ematen die ingurukogainerako elkarteen eta taldeen baldintza beretan. Eskaintza urria dela onartu arren, herritar guztientzako eskaintza partekatuada, udaleko arloak aldatzea planteatzen ez duena.

Udalak onartu egiten du ez duela judizio-balioko elementurik elkarteen beharrei erantzun egokia ematen ari zaiela baloratzeko;bestalde, immigrazioak elkarteetan duten laguntza amaituko ote den beldurra adierazten dute. Etorkinen elkarteek baliabideguztiak bereganatzeko arriskua dagoela uste dute, eta banaketatik kanpo gera daitezke elkarteen mugimenduetakoak ez direnedo horrekin lotura ez duten banako etorkinak. Horretarako, kultura bizitza bideratzeko bide alternatibak planteatu behar dira,baina ez du zertan izan elkarteen ardatza, edo bestela etorkinen elkarteak sustatu behar dira.


Herritarren segurtasuna

Espainian bizitzeko baimena duten atzerritarrek espainiarren eskubide eta betebehar berak dituzte ordena eta segurtasun publi-koari dagokionez eta, beraz, estatuko segurtasun talde eta indarren babes bera merezi dute, baita tratu eta errespetu bera erepoliziaren jarduketaren aurrean.

Horretarako, praktikan, gehiegikeriak gertatzen dira oraindik ere, batez ere atzerritarrak identifikatzeko eskatzen denean etapolizietxera eraman nahi direnean. Honako muga hauek ezarri ditu legeak:

Herritarren segurtasunaren babesari buruzko 1/1992 LOrekin bat etorriz, estatuko segurtasun indarrak eta taldeak legitimatu-ta daude atzerritarrak eta espainiarrak identifikatzeko eskatzeko noiz-eta delitu edo faltaren bat egin duten pertsonak direneanedo errudunak aurkitu nahi direnean epailearen esku jartzeko, baina ez da bidezkoa inor atxilotzea AZLren 493 eta 495. artiku-luekin bat etorriz.

Hala, poliziak atzerritarra Espainian egoera irregularrean dagoenaren zantzuak dituenean soilik dago legitimatuta atzerritarraidentifikatzeko eskatzeko -administrazioko arau-haustea, 8 2000/LOren 53 a) artikulua-.

1/1992 LOn xedatu denaren arabera, poliziako funtzionarioak hurbilen dagoen polizietxera joan daitezke herritarrekin bestelaezin identifika daitezkeen herritarrak identifikatzeko, hain zuzen diligentzia hori egite aldera, betiere delitua edo falta ekiditekoedo administrazio-zehapena zigortzeko beharrezkoa bada.

Auzitegi Konstituzionalak adierazi du poliziak ezin duela pertsona bat polizietxera eraman soilik bere burua identifikatzeari ukoegin izanagatik; izan ere, uko egite hori legezkoa da, hots, ez da delitu edo falta bat saihesteko edo administrazio-zehapen batzigortzeko.

Tokiko korporazioak udaltzaingoaren arduradunak dira, eta horien eginkizunen artean honako hauek daude: herri guneak zain-du beharra, deliturik ez izateko prebentzioa eta jarduna, administrazio poliziaren lana betetzea, etab.

Durangoko Udaltzaingoak ez du bere diligentzietan erregistratzen atzerritarrak izatea ala ez; hori jakitea ez da garrantzitsua, ezbaita adierazgarria arauzko manuak aplikatzeko. Jakina, pertsonaren filiazio datuak biltzen dira, baina identifikatzeko helburusoilarekin. Izan ere, informazio horren tratamenduari dagokionez, prentsa-oharretan ez dute aipatzen inplikaturiko pertsonennazionalitatea, informazioa modu desegokian ez erabiltzeko. Haien lana hobetzeko joerak antzematen laguntzeko barne azter-lanak egitea planteatu dira, baina inoiz ez jendaurrean erakusteko.

Talde horrekin tratu handirik ez dagoela dio. Gehienbat jaia ulertzeko beste modu batek (zaratatsuagoa) eragindako unekoesku-hartzeak izan dira; Udaltzaingoak esku hartu duen gehienetan bitartekotza lanak egiten izan da, zeren eta udaltzainen-gana jotzen baitute atzerritarrek informazio eske eta udaltzainek beste udal zerbitzu batzuetara bideratzen dituzte.

Laneratzearekin lotutako ideia bati esker, etorkin batzuk besteak baino ageriago izatearen gaineko ideiari esker, udaltzaingoeketorkin batzuk beste batzuk baino nabarmenago ikusten dituzte. Europako ekialdeko pertsonak ugari dago eskekoen artean; oso

164

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


nabarmen gelditzen dira hori. Afrikarrak, aldiz, ez dira hain nabarmenak. Era berean, kalez kaleko salmentan diharduten etorki-nen kopuruak igoera nabarmena izan du; gehienbat Amerika Latinokoak eta Saharaz beherako herrialdeetakoak dira.

Oro har, pozik daude koordinazioarekin, batez ere oinarrizko gizarte zerbitzuekin; izan ere, beste arlo batzuetan kasuak elkarre-kin kudeatzearen ondorioz (emakumeen kontrako indarkeria, oinezkoak), ibilbide luzea dute komunean.

165

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


=aurkibidea/ 07durangoko atzerriko immigrazioaren gainean antolatutako taldeak

7.1. ALDERDI POLITIKOAK 1697.2. SINDIKATUAK 1787.3. ETORKINEI LAGUNTZEKO ELKARTEAK 1867.4. ETORKINEN ELKARTEAK 192

%/ 07.



%durangoko atzerriko immigrazioaren gainean antolatutakotaldeak


168

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

07/ durangoko atzerriko immigrazioaren gainean antolatutako taldeak

Durangoko udalerriko immigrazioari buruzko informazioa modu orokorrean jasotzen duen diagnostikoa egiteko, ezinbestekoa daharen gainean antolatutako taldeetara hurbiltzea. Kontzeptu horrek hainbat jitetako hamaika erakunde hartzen ditu aintzat.Ikerketa honetarako, beraz, talde politikoak, sindikatuak, etorkinei laguntza emateko taldeak eta etorkinen elkarteak hartu dirakontuan, horien guztien iritziak eta proposamenak garrantzi bizikoak baitira etorkizuneko politika publikoak diseinatzeko.

Gaur egun, Euskal Autonomia Erkidegoko immigrazioaren inguruko partaidetza maila, oraindik ere, baxua da Estatuko gainera-ko erkidegoekin edo Europako beste eskualde batzuekin alderatuta. Aitzitik, immigranteen elkarteak ugaldu ahala eta partai-detzarako baliabideak eta prozesuak sortu ahala, gizartearen parte-hartzea indartzen ari da, eta ordezkaritzako demokraziarenbidez hautatutako erakundeetarako eta gobernuetarako jardunbide osagarri eta lagungarria bilakatzen ari da.

1990eko hamarkadaren erdialdetik, nabarmen ugaldu dira immigrazioaren inguruko erakundeak –bai laguntza-emaileak(gobernuz kanpoko erakundeak eta immigranteei laguntzeko erakundeak) bai jite etnikoetakoak–; eta horrek egiaztatu egitenditu immigranteak gizarte hartzaileetan finkatzen eta integratzen ari direla dioten teoriak.(61)

Elkartzeko eskubidea, gaur egun indarrean dagoen legediaren arabera, Estatuan egoteko eta geratzeko baimena duten atzerri-tarrek duten partaidetzarako baliabide gutxi horietako bat da, sindikatu-afiliaziorekin, elkartzeko eskubidearekin eta tokiko par-taidetza zuzeneko zenbait eskubiderekin batera. Horrexegatik, etorkin taldeetatik sortzen diren planteamenduak bideratzekotresna bilakatu dira elkarteak.

1995 eta 1997 urteen bitartean, “Harresiak Apurtuz” etorkinei laguntzeko Euskadiko gobernuz kanpoko erakundeen koordina-kundea sortu zen. Erakunde horretan, etorkinei lotutako elkarte mugimendua biltzen eta koordinatzen da. Herri administrazioenaurreko salaketa ekintzez arduratzen da, eta immigrazioaren fenomenoari buruzko prestakuntza bere gain hartzen du.

Bestalde, erkidego mailako erakundeei dagokienez, batetik, Immigrazio Zuzendaritza dago, Eusko Jaurlaritzako Etxebizitza etaGizarte Gaietako Sailaren barruan. Eta zuzendaritza horrek sustatuta, Immigrazioari buruzko Lehen Euskal Plana garatu da etaBigarren Plana prestatzen ari da. Era berean, 2003tik etorkinak gizarteratzeko eta bertan parte hartzeko Foroa dago, EuskoJaurlaritzako Immigrazio Zuzendaritzari aholkularitza eta laguntza eskaintzeko. Foro horren bitartez, Euskadiko AutonomiaErkidegoko eragile instituzionalen eta sozialen arteko elkarrizketa eta partaidetza sustatzen da. Gainera, etorkinen hainbat era-kunde Foroaren bilkuran nahiz bertako batzordeetan parte hartzen ari dira. Azkenik, 2003an, Eusko Jaurlaritzaren Etxebizitzaeta Gizarte Gaietako Saileko Immigrazio Zuzendaritzaren eta Euskal Herriko Unibertsitatearen artean lankidetzarako hitzarmen

(61) Esate baterako, Douglas Massey-ren gizarte sareen teoriaren arabera, migratzaileak leku jakin batean geratzeko erabakia erkidegoangizarte sare jakinak sortzeari zor zaio. Era berean, erakundeen teoriak agerian uzten du erakunde boluntarioek eta instituzio pribatuek herritarmigratzaileei laguntzeko gauzatzen duten jarduerak zer-nolako eragina duen fluxu migratzaile hauen iraunkortasunean. Kate eta sareen dinami-kak berak herritarren joan-etorriak bultzatzen jarraitzen du, helmugako tokiko lan-abantailak nabarmen murriztu arren. Horrek aditzera ematen


169

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

bat sinatu zen, Immigrazioaren Euskal Behatokia eratzeko. Ikerketarako baliabide horren bitartez, erkidegoko migrazio-fluxueneragina ezagutu, aztertu eta baloratu nahi da, eta maila horretako ikerketak egiteaz gain, immigrazioaren arloan jarduten dutenadministrazioek, profesionalek eta gainerako gizarte-eragileek ematen dituzten erantzunak hobetzeko prestakuntza ikastaroakantolatu nahi dira.

Durangoko udalerrian antolatuta dauden taldeei dagokienez, sentikortasun politiko eta sindikal guztiak ordezkatzen dituztenalderdi politiko eta sindikatuen sorta zabala dago. Era berean, elkarteak ere ugariak dira, eta hainbat arlo jorratzen dituzte: kul-tura, kirola, gastronomia eta laguntza, eta, horrek bizitasun handia ematen dio udalerriari. Laguntza sozialeko, karitateko edoizaera humanitarioko talde horien eta bestelako talde batzuen inguruan “gizarteratzeko foroa” sortu da, udalerrian daudenbeharrizanak aztertzeko eta horiei konponbidea emateko. Etorkinen elkarteei berei dagokienez, badakigu gaur egun halako hirutalde daudela. Kopuru hori txikia da oraindik, baina ez da harritzekoa; izan ere, batetik, oraintxe ari dira immigranteak Durangonfinkatzen –lehen fasean gaude, beraz– eta, bestetik, litekeena da epe laburrean oraindik antolatu gabeko immigrante taldeeninteresak ordezkatzeko beste elkarte batzuk sortzea.

7.1. Alderdi politikoak

Alderdi politikoak herritarrek erakunde publikoetan eta erabaki publikoak hartzeko organo nagusietan duten adierazpide ideo-logikoa eta politikoa dira. Haiek arduratzen dira gizartea gobernatzeaz edo oposiziotik gobernua kontrolatzeaz. Lan horren frui-tu, politika publikoak sortzen dira. Horien bidez udalerrian jazotzen diren gertaera sozialei erantzun zehatzak eman ahal zaizkio.

Ikerketa hau gauzatzeko, zazpi elkarrizketa egin dira Durangoko alderdi politikoetako hautetsiekin (PNV, PP, PSOE-PSE, EA, EB,Aralar eta Mugarra Bilgunea). Elkarrizketa horien bidez, Durangon ordezkaritza duen alderdi politiko bakoitzak gai jakin batzuengainean zer iritzi duten jaso nahi izan da. Hona hemen gaiok:

Migrazioen alderdi nagusien gainean talde politiko bakoitzak zer jarrera duen eta bizikidetzarako zer eredu ezarri duen.Migrazioen arloan zer ekintza proposatzen duenIntegraziorako Udal Planaren gainean zer iritzi eta proposamen dituen.

Jarraian, elkarrizketatuek gai horien gainean azaldutako iritziak adieraziko ditugu laburbilduta.

duenez, jatorrizko eta helburuko lekuen arteko lotura ez da ekonomikoa soilik; lotura hori soziala da zehazki, laguntza-sareak ezinbestekoak bai-tira migrazio hori gertatzeko. Teoria hauen gainean gehiago sakontzeko, ikus Blanco, C. (2000) Las migraciones contemporáneas. Madril: AlianzaEditorial.


Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)1. MIGRAZIOEI BURUZKO ALDERDI OROKORRAK1.1. ATZERRIKO ETORKIN OLDEAREN AURREAN ALDERDIAK DUEN JARRERA:

/ Migrazioak globalizazioaren eta gaizki banatutako aberastasunaren ondorio direla uste du. Hori dela medio, jende askok berenherritik atera behar izan du bizimodu hobeagoaren bila. Horren harira, euskal herritarren tradizio emigrantea ekarri du gogora.Etorkinak jasotzen dituzten gizarteentzat onura dira bai kulturalki bai esku-lanari dagokionez./ Bere iritziz, migrazio-prozesuak modu globalean arautu behar dira; hartara, migrazioa egiteko baldintzak eta helburuko gizar-teetan immigranteak finkatzeko prozesuak hobetu egingo dira./ Mugak, jarri behar izanez gero, ez lirateke etorkinen jatorriaren edo kulturalen arabera ezarri behar. Bere iritziz, “mundu guz-tiak eduki beharko luke munduan parte hartzeko eta bizitzeko eskubidea”/ Atzerritarrei buruzko legea irizpide legalista-murriztaileen bidez eginda dagoela sumatzen du, eta, Legeak, horien ordez, iriz-pide humanitarioak eta munduko aberastasuna banatzeko moduak aintzat hartu beharko lituzkeela uste du.

1.2. BIZIKIDETZA-EREDUAK:

/ EAJk zehaztutako bizikidetza ereduak elkar aintzat hartzea du oinarri, eta, horretan, kulturen ekarpenak –bakarkakoak nahiztaldekoak– garrantzi bizikoak dira. Nolanahi ere, bizikidetzari begira, talde etniko itxiak ez sortzea aholkatzen dute./ Alde guztiek integrazioaren prozesuan hartzen duten paperari dagokionez, etorkinek beren bizimodua, lan egiteko modua edokultura erakutsi beharko lukete. Bertako gizarteak, berriz, immigranteak ezagutzeko interesa eduki beharko luke.

2. MIGRAZIOEN ARLOAN ALDERDI POLITIKOAK DITUEN EKIMENAK:

/ Legegintzaldiaren hasieran immigrazioaren fenomenoa adierazgarria ez zenez, ez zen arlo horretarako neurri zehatzik hartu./ Urteen joan-etorrian, ordea, errealitateak asko eboluzionatu du eta egoerari politika jakin baten bidez aurre egiten saiatugara. Immigrazioari buruzko politika hori ez da behin-behinekoa edo zati batekoa, orokorra baizik./ Immigrazioaren egoera nahiko zabal ezagutzen dutela dio, nahiz eta uste duen gai hori sakonago aztertu beharko litzatekee-la. Batetik, funtsezkoa da bertako gizarteak dituen pertzepzio negatiboak alde batera uztea, eta, bestetik, komenigarria da atze-rritar batzuek pairatzen dituzten bazterkeria egoerak argitara ematea.

3. GIZARTERATZEKO UDAL PLANA: IRITZIAK ETA PROPOSAMENAK:

/ Haren ustez, udalak aurrea hartzen jarraitu beharko luke eta etorkinen gizarteratzea bultzatzen jarraitu beharko luke, udale-rriko kulturen arteko topaleku eta elkarrekintzarako gune izango diren jardueren bidez./ Kulturek elkar ezagutzea izan beharko litzateke helburu nagusia, gizartearen balioak aberasten joateko./ Epe laburrean garatu beharreko neurriei dagokienez, egokitzat jotzen du hainbat kolektiborekin topaketak egitea eta eurenkulturetan sakontzea.

170

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


171

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Mugarra Bilgunea1. MIGRAZIOEI BURUZKO ALDERDI OROKORRAK1.1. ATZERRIKO ETORKIN OLDEAREN AURREAN ALDERDIAK DUEN JARRERA:

/ Egoera honek, argi denez, hazten jarraituko du. Munduko herrialdeen arteko alde ekonomiko, politiko eta abarren ondoriozdatoz etorkinak Europara, ez baita harritzekoa jendea beren herrietatik ateratzea bizitza hobeagoaren bila. / Immigrazio fluxuak mugatzeko edo erregularizatzeko aukerari dagokionez, Mugarra Bilgunearen iritziz, kontua ez da mugakedo murrizketak jarri behar diren ala ez baizik eta harrera nola egiten den, helburuko lurraldearen egoera ekonomiko, kultural,politiko eta soziala aintzat hartuta./ Bertako egoerari dagokionez, atzerritarrei buruzko Legea murriztailea dela jotzen du, gizarteratzeko ezinbestekoak diren esku-bideak aitortzeko gaitasuna zentralizatu egiten baitu. Eta horrek modu negatiboan eragiten die zuzenean etorkinei.

1.2. BIZIKIDETZA-EREDUAK:

/ Mugarra Bilgunean bultzatutako bizikidetza-ereduak etorkinek gainerako herritarren eskubide eta aukera berak eduki ditzate-la hartzen du oinarritzat./ Gizarte honen egoera kultural eta politikoa konplexua denez, interesgarria izango litzateke bertako herritarrek herrialde haunolakoa den eta bertan zenbat kultura bizi diren adieraztea. Etorkinek, berriz (ez bakarrik atzerritarrek), gure herrian hainbat kul-tura daudela jakin beharko lukete.


/ Lehentasunez ari dira gai hori jorratzen, azken urteotan nabarmen igo baita migrazioa. Etorkinek, erroldaren bidez, udaleandutenez gizartearekiko lehen harremana, lehen harreman horretarako harrera-plana ezartzea proposatzen dute. Harrera-planhorren muina informazio-trukea izango litzateke. / Komenigarria iruditzen zaie Durangoko immigrazioari buruzko azterketa sakona egitea.


/ Udalak funtsezkoak dira gizarteratze-prozesua kudeatzeko. Gizarteratzeko baliabide erabilgarrienak, ordea, egonaldiko, egoitza-ko eta laneko baimenak dira, baita herritartasuna ematea ere, baina, eskumen horiek gobernu zentralarenak dira. Horrenbestez,eskumen mugen barnean prozesu hori kudeatzen saiatzea besterik ez dago udalen esku. / Ezinbestekoa da atzerritarren harrera kudeatzeko plan bat eratzea. Batetik, etorkinen mesedetan izango litzateke, baina gizar-te osoarentzat ere onuragarri izango litzateke, etorkizunean tentsio edo sentimendu arrazistarik gerta ez dadin. Epe laburrean,egokitzat jotzen du hainbat kolektiborekin topaketak egitea eta beren kulturetan sakontzea./ Plan honen helburuen barruan, batetik, Euskal Herria zer den azaldu beharko litzateke: ohiturak, hizkuntza... eta, bestetik, uda-lerrian erroldatzeagatik zer zerbitzu (udal, osasun eta kultura arlokoak) eta eskubide hartzen dituzten adierazi beharko litzaiekeetorkinei. / Neurri zehatz modura, arreta berezia behar duten etorkinen sektoreei jarraipen berezia egitea proposatzen dute: emakumeak,seme-alabak, familiak....


172

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Alderdi Popularra (PP)1. MIGRAZIOEI BURUZKO ALDERDI OROKORRAK1.1. ATZERRIKO ETORKIN OLDEAREN AURREAN ALDERDIAK DUEN JARRERA:

/ Alderdi Popularraren iritzitan, migrazioak nabarmen igo dira, eta egunerokoan antzematen da hori. Usteak uste, “uholde” horiez dator pateretan baizik eta Hego Amerikako edo Europa Ekialdeko hegazkinetan. Immigrazioaren alde daude, baldin eta aldezaurretik herri hartzailean lanpostua dutela baldin badatoz./ Migrazio fluxuak berehala arautu behar direla jotzen dute. Arazotzat jo behar ez den gaia da, Europako herrialde guztiei era-giten diena. Hori dela medio, Europako Parlamentutik ekin behar da, eta, ondoren, eragindako Europako herrialdeetako gober-nu mailetatik./ Zenbakizko mugak ezartzearen alde ez dauden arren, jotzen dute interesgarria izango litzatekeela azterketa egitea jakitekozein den hemen bizi daitekeen atzerritarren “kopuru hobezina”, ekonomiaren gaitasuna oinarri hartuta, etortzen direnak “egoki”bizi ahal izateko moduan eta gizartearen beharrei erantzuteko moduan./ Atzerritarren gaineko Legeei dagokienez, uste dute legea beteko balitz emaitzak hobeak izango liratekeela orain direnakbaino. Azken erregularizazio prozesua garatu zen modua kritikatu dute, izapidetzeko zailtasunak egon baitziren eta tokiko era-kundeek ezin izan baitzituzten jakineko agiriak igorri.

1.2. BIZIKIDETZA EREDUAK:

/ Talde politiko honen ustez, integrazioak esan nahi du kanpotarrek herriko eguneroko bizitzan sartu nahi izan behar dutela, etanahita egin behar dutela. Atzerritarrek beren “bizimoduarekin, sinesmenekin edo erritoekin” jarraitu nahi izanez gero, hala egi-ten jarraitzeko askatasuna izan beharko lukete. Hortaz, jotzen dute bizikidetza gauza dadin beharrezkoa dela atzerritarrek berenjatorrizko kultura alde batera utz dezaten./ Orain arte baieztatutakoaz gain, bertako biztanleek harkorrak izan behar dute, orain arte izan diren moduan. Bestalde, etorki-nek integratzeko edo beren ohituren arabera bizitzen jarraitzeko aukera izan beharko lukete.


/ Alderdi politikoak migrazioari dagokionez dituen jardueren harira, adierazi du Alderdi Popularrak programa orokorrak duelajarduera ildotzat./ Durangoko immigrazioaren egoera ezagutzen du, aurpegierak agerikoak direlako, eta arazoak ere ezagutzen ditu, udalera iris-ten diren berriak direla medio. Hori dela eta, jotzen du oso komenigarria dela azterketak egitea eta ondorioak taxutzea,Durangok arazo horretarako konponbidea bilatzeko gogo handia duela adierazte aldera.


/ Bere ikuspegitik, ekimena “kanpotik datozenek” izan behar dute, gizarte hartzailearen laguntzaz. Halaber, garrantzitsua daerakundeen jarduera guztiak koordinatzea maila guztietan, eta jakitea zein diren konpondu beharreko beharrak pertsona atze-rritarrei dagokienez, kualifikazioa izan zein ez izan, betetzeke dauden lanpostuetan./ Udal planean jaso beharreko neurrietan adierazten du, batetik, “ghettoak” sor daitezen saihestu behar dela eta etorkinak baz-tertzea saihestu behar dela. Bestalde, jotzen du tokiko nahiz kanpoko herritarren elkarlana erraztu behar dela. Azkenik, integra-ziorako izapideak arintzea komeni dela jotzen du.


173

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Eusko Alkartasuna (EA)1. MIGRAZIOEI BURUZKO ALDERDI OROKORRAK1.1. ATZERRIKO ETORKIN OLDEAREN AURREAN ALDERDIAK DUEN JARRERA:

/ Eusko Alkartasunaren ustez, nazioarteko migrazioak bizi baldintza hobeak bilatzeari erantzuten dion prozesu logikoa da.Alderdi horren ikuspegitik, euskal herritarren migrazio tradizioa gogoratzekoa da./ Migrazio fluxuak kontrolatzeari dagokionez, jotzen du arautzea beharrezkoa dela, baina ildo tolerantearekin eta giza bal-dintzak errespetatuz, betiere; horretarako, izapideak eta burokrazia murriztu egin behar dira./ Herrialde honetan bizi daitezkeen pertsonen mugari dagokionez, azaltzen du gizarteak eta horren baliabideek etorkinak beregain hartzeko duten gaitasunaren araberakoa dela./ Bere ustez, Atzerritarren Legea ez da uneko baldintzetara egokitzen.


/ Jotzen du bizikidetza eredu egokiena honako hau dela: biztanle atzerritarrak euskal herritarrekin batera bizitzea. Horrek ber-tako gizartearen ohituretara egokitzea eskatzen du. Etorkinak Estatuko beste hainbat autonomia erkidegotan integratu direnmodu berean, pertsona etorkinek erraztasun eta eskubide berak izan behar dituzte orain integratzeko. / Bertako gizarteak izan beharreko rolari dagokionez, egokitzat jotzen du integrazioa errazteko ekimenak gauzatzea, hots, etor-kinak euskal gizartean integra daitezen gizarteari, ekonomiari edo hizkuntzari dagokionez. Bestalde, etorkinen taldeek “herriannagusi diren” arauak errespetatu behar dituzte, eta gizartean integratzea sustatzeko bertako nahiz erakundeetako ekimenetanparte hartu.


/ Eusko Alkartasunak, udal mailan eta gobernuko zati izaki, etorkinen integrazioa sustatzera bideratutako ekimenak laguntzeneta sustatzen ditu./ Durangoko immigrazioaren errealitateari buru zezagutza ertaina/altua dutela jotzen dute. Hala ere, adierazten dute osogarrantzitsua dela fenomeno hori aztertzen eta horretan sakontzen jarraitzea.


/ Alderdi horren ustez, Durango udalerriaren kasuan, integrazio ekimenak udaletik bertatik etorri behar du, atzerritarrentzakoaholkularitzaren eta laguntzaren bitartez, baina baita bertako biztanleei zuzendutako kontzientziazio kanpainen bitartez ere.Oso egokitzat jotzen du integraziorako udal plana abian jartzea./ Planak ekarri beharreko ardatz eta neurri nagusi gisa, lehenik eta behin, kulturen integrazioaren eta trukearen aldeko apustuaegiten dute, berdintasun baldintzetan, betiere. Bigarren, garrantzitsutzat jotzen du orotariko elkartegintza sustatzea (kultura,kirola, gastronomia) etorkinen artean. Hirugarren, hizkuntza indartzea, batez ere euskara, berebiziko faktorea da integrazioan./ Azkenik kanpainak abian jarri behar dira arrazakeria eta bazterkeriaren hainbat alderdi saihesteko. Lan horiek guztiak gauzat-zeko legeak errespetatu behar dira eta berdintasun baldintzetan egon.


Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-PSOE)1. MIGRAZIOEI BURUZKO ALDERDI OROKORRAK1.1. ATZERRIKO ETORKIN OLDEAREN AURREAN ALDERDIAK DUEN JARRERA:

/ Alderdi horren ustez, pertsonen mugimenduak egotea historian beti gertatu izan den fenomeno naturala da./ Migrazio fluxuen antolamenduari buruz ari garenean, jotzen du arautzea beharrezkoa dela, hainbat arrazoi dela eta: osasuna(gaixotasun tropikalak zabaltzea saihesteko), hartara, iristen direnen eta onar daitezkeenen arteko desfasea saiheste aldera.Gizarteak atzerritarrak onar ditzakeen neurrian, ez da mugarik ezarri behar, eta are gutxiago bertako biztanleentzako aldeko bal-dintzak daudenean./ Atzerritarren Legearen ikuspegitik, hobetu egin daiteke, baina momentuz aplika daitekeen araua da eta, ziurrenik, hori da lege-aren aldetik egin ahal izan den aukera onena, uneko baldintzak ikusita.


/ Integrazio prozesua osatzen da pertsona atzerritarrak etorkinak izateari uzten diotenean eta aldi baterako edo behin betikozkomunitatean bizi den herritar bat gehiago izatera pasatzen denean. Alegia eredu kultural guztiek topagune komuna dute; izanere, asmoa ez da kultura irizpideak aldatzea, gizartearen oinarrizko printzipioekin talka handia egiten ez duten bitartean, betie-re. Alderdi Sozialistarentzako berebizikoa da hori. Gainera, eransten du alderdiek ez dutela errendimendurik bilatu behar inte-grazio politiketan./ Integrazio prozesuan izan beharreko jarrerei dagokienez, aipatu du bertako gizarteak datozenak integratzeko eta horieilaguntzeko betebeharra duela. “Orain datozenak ez dira aukera asko dituzten etorkinak”. Etorkinek nahikoa dute beren arazoakkonpontzearekin eta esplotazio egoerei bizirautearekin, behin finkatuta daudenean.


/ Espainiako Alderdi Sozialistak gaur egun atzerritartasun eta immigrazio politikak zuzentzen ditu Estatu mailan gobernu zen-tralaren eta dagozkien zuzendaritzen bitartez. Toki mailan, immigrazioari buruzko informazioa ezagutaraztera eta zabaltzerabideratutako ekimenak sustatzen dituzte, politika publiko erabilgarriak garaiz taxutzeko./ Ezagutzen duten immigrazioaren errealitatea gertuko hainbat pertsonarekiko kontaktutik eskuratu dute, hala nola neskameaedota kaleko zenbait mintzategi. Hori dela medio, azterketan sakontzea beharrezkotzat jotzen du.


/ Batetik, udala da integrazio politikak sustatzeko arduradun nagusia, gertutasuna dela medio eta hark duelako politikak sus-tatzeko gaitasun ekonomikoa. Bestalde, hainbat gizarte eragilek ere lagun dezakete. Adibidez, sindikatuek edo gobernuz kan-poko erakundeek; hain zuzen ere, oso ondo ezagutzen dute errealitatea (lanaren, gizartearen, eta abarren aldetik), eta esparruhoriek oso garrantzitsuak dira immigrazioari buruz ari garenean./ Planean sartu beharreko neurri premiazkoenen artean segurtasuna dago, gatazka bortitzak eta emakumeen aurkako indarke-ria saiheste aldera, bai eta langileen aurkako lan esplotazioa ere. Bestalde, egokitzat jotzen du herrialdeen edo jatorrien arabe-rako harrera zentroak edota iritsi berrientzako aholkularitza zentroak sortzea.

174

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


175

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Ezker Batua (EB)1. MIGRAZIOEI BURUZKO ALDERDI OROKORRAK1.1. ATZERRIKO ETORKIN OLDEAREN AURREAN ALDERDIAK DUEN JARRERA:

/ Ezker Batuaren ustez, azken urteotako gorakada handia izan da eta, horregatik, alderdi politikoa izaki, neurri egokiak hartze-ko beharra planteatzen dute, datu horien gainean lan egiteko eta egoera hobetzeko./ Alderdi gisa, une honetan ezartzen ari den erregulazio eta arautegi motaren aurka daude, lehen munduko parametro eta ikus-pegietatik taxutzen baita. Mugak ezarri behar izatekotan, ez dira sarrera mugatzera zuzendu behar. Hau da, arautzeko orduan,kontuan hartu behar dira erregulazio horien xede diren pertsonak.


/ Integrazio politikoaren aldekoa da, eta hori bozka eskubideak adierazten du. Hori oinarri hartuta, bizikidetza Durangoko biz-tanle guztien arteko elkarrekikotasun bateratu gisa ulertzen du./ Bertako gizarteak, lehenik eta behin, immigrazioaren zergatia ulertu behar dute (beste garai batzuetako euskal migrazioagogorarazi du). Hori abiapuntutzat hartuta, errazagoa da elkar ulertzea. Halaber, adierazi du lan munduko edo gizarte mailakolehiaren mitoak hautsi egin behar direla./ Bestalde, etorkinek ulertu behar dute hemen ere ohiturak daudela, eta ez dela komeni isolatuta egotea, komunitate itxiak sor-tuz.


/ Ezker Batutik hainbat proposamen egin dira eta laguntza eskaini zaizkie immigrazioarena lorreko udal ekimenei. Horien arte-an, nabarmentzen da immigrazio teknikariaren lanpostua sortzea edota udalerria udal oinarriko etorkin atzerritarren harrerasarean sartzea./ Alderdi honentzako oso garrantzitsua da Durango udalerriko immigrazioaren errealitatea sakontasunean ezagutzea.


/ Politika publikoak abian jartzeko orduan, jotzen den arren udal esparrua egokiena dela herritarrengandik hurbilen dena izate-agatik, erakunde guztiek ekarri behar dute ahal duten guztia maila guztietan prozesu honetara./ Udal esparruan jarduteko tresna egokiena zehar plana da. Horrek, besteak beste, elkartegintza eta partaidetza sustatu beharditu prozesu egonkor eta jarraituaren bitartez.


Aralar1. MIGRAZIOEI BURUZKO ALDERDI OROKORRAK1.1. ATZERRIKO ETORKIN OLDEAREN AURREAN ALDERDIAK DUEN JARRERA:

/ Aralar alderdiak garapen bidean diren herrialdeetatik lehen mundurako migrazioaren fenomenoari normala deritzo, batez eremunduko baliabide naturalak biztanleriaren % 20ak kudeatzen eta ustiatzen dituztelako./ Ez daude zirkulazio libreari mugak ezartzearen alde, baina, egungo egoera politikoa eta soziala ikusita, uste dute jabe izanbehar dugula baliabide ekonomikoak, sozialak, eta abar mugatuak direla. Horregatik, saihestezina da politika global sostenga-garriak taxutzea, inolako mugarik jarri behar ez izateko./ Alderdi horren ustez, ezin da soilik migrazioaren aurpegi bati kusi (hona iristen dena) eta erabaki geratu ahal diren ala ez, nahizeta iristen diren guztiak onartzeko prest egon behar dugun. Aintzat hartu behar da etorkinak igortzen dituzten herrialdeetatik egi-ten ari den aprobetxamendua jakiteko jendeak zergatik migratzen duen; hain zuzen ere, sistema globala sostengaezina delako.


/ Durangoko Aralar alderdiak modu irmoan adierazten du integrazio kontzeptuak eskatzen duela gainerako herritarren eskubi-de berberak izatea eta gizartearen sektoreetan parte hartzea./ Prozesu horretan, tokiko gizarteak lehenik eta behin ezagutu egin behar du hainbat jatorrizko herrialderen errealitatea etadagokion ardura onartu, migrazioen arrazoia ulertze aldera. Ondoren, bigarren urrats gisa, errespetua oinarri hartuta konponbi-deak aurkitu behar dira etorkinekiko lehia eta norgehiagoka sentipena alde batera utzita.


/ Euskal Herri mailako alderdia izaki, maila politiko guztietara aplikatzen diren ideiak dituzte immigrazioaren inguruan, bai era-gile politiko gisa eta bai erakunde mailan. Planteamendu horretatik, immigrazioaren fenomenoaren zeharkakotasunaren aldeegiten dute sustatzen, bultzatzen edo laguntzen diren politikei dagozkienez./ Aralarren jotzen dute interesgarria dela datu demografiko hutsez haratago doazen hainbat alderdi ezagutzea, hala nola etxe-bizitzaren egoera, etorkinen seme-alaben eskolaratzea, etorkin taldeen elkartegintza prozesua berezko erakundeetan edotaudalerrian finkatutako beste erakundeetan, eta abar, elementu horiek guztiak gizartean nola ezartzen diren ikusteko.


/ Integrazio edo immigrazio politika eraginkorra izan dadin, antzeko ezaugarriak dituzten politiken moduan (generoari dagoz-kion politikak), zeharkakoa izan behar du politika zehatz guztietan (hirigintza, kultura, kirola, eta abar)./ Aurreko planekiko jarrera kritikoa dute, eta jotzen dute udal plana beharrezkoa dela, baina bermatuta gero, egiazki, gauzatuegingo direla planean jasota dauden neurriak./ Planean sartu beharreko proposamenen artean biztanle atzerritarren baldintzak hobetzera bideratutakoak nabarmentzen diraeta, bereziki, emakume eta haur etorkinak, nahiz bazterkeria egoeran diren beste sektoreak aipatzen dira. Halaber, kalitate bal-dintzetan eskolaratzea nabarmentzen da integrazio neurri gisa.

176

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


177

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Atzerriko etorkin oldearen aurrean alderdi politikoek duten jarrera

Ezaugarri komun gisa, alderdi politikoek ez dute immigrazioa modu negatiboan ikusten. Immigrazioaren gaineko ikuspegia koro-tarikoak dira: PSEk, EAJk, EAk eta EBk adierazitako naturaltasun historikoa (azken hiru horiek euskal tradizio migratzailea gogo-rarazten dute), nahitaez kezkagarria izan behar ez duen PPren neurriz gaindiko ikuspegia arte. Hainbat taldek (MugarraBilgunea, Aralar, EAJ, EA) adierazi dute aberastasunak gaizki banatuta egotea eta globalizazio neoliberala direla gaur egungomigrazio fenomenoaren arrazoi nagusiak.

Hainbat talde politiko (EAJ, EA, EB, Aralar) ados daude, eta adierazten dute migrazio fluxuak orain arte arautu diren moduan ezbeste batean arautzeko beharra dagoela. Talde horientzako, arautze horren helburuak izan behar du pertsonen bidaia eta bizibaldintzak hobetzea. Ildo horretan, Mugarra Bilgunearen eztabaida gaia da nola hartzen diren modu irekian, eta mugarik gabe,iristen diren pertsonak, gizarte hartzailearen lan, ekonomia edo kultura errealitatea oinarri hartuta. PSEko eta PPko ordezkariekuste dute fluxuak erregulatzea beharrezkoa dela, horrek gizarte, lan eta osasun onura ekarriko liokeelako bertako gizarteari.

Alderdi guztiak ados daude Atzerritarren Legea kritikatzeko orduan. Dena den, PPren kritikaren oinarria da ez dela lege horibetetzen eta, ondorioz, ez dela baliagarria. Gainerako alderdiek berriz, murriztailetzat jotzen dute (EAJ, Mugarra Bilgunea) edouste dute ez dela gizarte beharretara egokitzen (EA, Aralar), hobe daitekeela (PSE) edo erabilkeria hutsezkoa dela (EB).

Bizikidetza ereduak

EAJ: berdintasun onarpenean oinarritutako eredua planteatzen du, kultura trukeekin. Komunitate etniko itxiak sortzea ez delakomeni uste duteMugarra Bilgunea: etorkinei gainerako herritarren eskubide eta aukera berak onar dakizkien aldezten dute.PP: integrazioak esan nahi du herriko eguneroko bizitzan sartu nahi duen atzerritarrak berak hala nahi izanda egiten dutela.Horretarako, pertsona atzerritarrek beren jatorrizko kultura alde batera utzi behar dute.PSE: pertsona bat integratuta dago etorkina izatetik komunitateko biztanle bat gehiago izatera pasatzen denean bizi den komu-nitatean, aldi baterako edo behin betikoz, bere ezaugarri kulturalak mantentzen, bertakoekin bateragarriak izateagatik.EA: integrazioak esan nahi du biztanle etorkinak Euskal Herriko jendearekin batera bizi daitezen. Horrek bertako gizartearen ohi-turetara egokitzea eskatzen du.EB: Integrazio politikoaren aldekoa da, eta hori bozka eskubideak adierazten du.

Alderdiaren jarduerak migrazioaren alorrean

Alderdi guztiak ados daude esaten dutenean migrazioen fenomenoa alderdiaren jarduera politikoan sartu behar dela, bai hain-bat ekimenen alde eginez (EAJ, EA, Aralar, PSE eta EB), etorkizuneko ekimenak planifikatuz (Mugarra Bilgunea) edota berenalderdiaren exekutiba zentralak adierazitako ildoari jarraikiz (PP).


178

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Gizarteratzeko udal plana: iritziak eta proposamenak.

Alderdi guztien ustez, udal plana neurri gomendagarria da, baita nahitaezkoa ere (Mugarra Bilgunea).

Udal esparruaren garrantzia ezaugarri komuna da alderdi politiko guztien iritzietan. Gainera, adierazten dute beste administra-zioekin edota gizarte zibileko erakundeekin jarduerak koordinatzea komeni dela, politiken garapena eraginkorra izan dadin.PPren iritziz, etorkin atzerritarrek izan behar dute iniziatiba integrazio prozesuan.

Proposaturiko neurriak:

/ EAJ: taldeen artean topaketak antolatzea eta kulturetan sakontzea./ Mugarra Bilgunea: Euskal Herriko ohiturak eta hizkuntzak zein diren azaltzea, etorkinek erroldatzean dituzten zer-bitzuak eta eskubideak jakinaraztea, jarraipen berezia egitea arreta berezia eskatzen dute biztanle etorkinen sekto-reei (emakumeak, seme-alabak, familiak, eta abar) eta taldeekin topaketak egitea eta horien kulturetan sakontzea./ PP: ghettoak sor daitezen saihestea, bai eta etorkinak bazter daitezen saihestea ere. Tokiko biztanleen eta etorkinenarteko bizikidetza erraztea eta integraziorako izapideak arintzea. / PSE: gatazka bortitzak eta emakumeen aurkako indarkeria saihestea, lan esplotazioa saihestea langile atzerritarreidagokienez eta herrialdeen edo jatorriaren araberako harrera nahiz iritsi berrientzako aholkularitza zentroak sortzea./ EA: kulturak trukatzea, elkartegintza sustatzea, euskara indartzea, arrazakeria eta bazterkeria saihesteko nahiz legeaketa berdintasun baldintzak errespetatzeko kanpainak abian jartzea./ EB: elkartegintza eta partaidetza sustatzea, prozesu egonkorraren eta jarraituaren bitartez.

7.2. Sindikatuak

Sindikatuak, historikoki, antolamenduko, defentsako eta bideratzeko tresna nagusia izan dira langileen eskaeretarako. Gauregun, sindikatuen eta immigrazioaren arteko lotura ukaezina da. Ez dago zalantzarik beren jatorria uzten duten pertsonen zatihandi batek gizartearen eta ekonomiaren aldetik hobetzeko helburua dutela eta horien helburua lan merkatua dela (formalaedo ez-formala) iristen diren gizartean. Ildo horretan, sindikatuen esparrua, gizarte eragile garrantzitsua izaki, errealitate berria-rena urrean dago. Hain zuzen ere, kidetzeen gizarte masa handitu behar dute eta langile atzerritarren alde egin.

Azterketa honetan bost elkarrizketa egin zaizkie Durangoko bost sindikatu nagusietako ordezkariei (ELA, LAB, UGT, CCOO etaEHNE). Eskuratu nahi izan den informazioa alderdi politikoei eskatutakoaren antzekoa da, baina sindikatu eta lan esparruarenzehaztasunei erantzunez.

Jarraian azaltzen diren fitxetan elkarrizketaturiko bost sindikatuen iritzia laburbiltzen da gai hauei dagokienez.


179

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Langile Abertzaleen Batzordeak (LAB)1. MIGRAZIOEI BURUZKO ALDERDI OROKORRAK1.1. ATZERRIKO ETORKIN OLDEAREN AURREAN SINDIKATUAK DUEN JARRERA:

/ LABen normaltzat jotzen dute biztanleria etorkinaren hazkundea, hain zuzen ere, mendebaldeko herrialdeek munduko gaine-rako tokien gainean duten jarduera politikoaren eta ekonomikoaren ondorioz sortutako egoera dramatikoa delako. Hori dela eta,migrazioa bizitza hobea garatzeko aukera gisa ikusten dute./ Sindikatu horren ustez ezin dira mugimendua, zirkulazioa edo finkatzeko aukera mugatu. Alegia, egoera orokorra aldatu beharda. Horretarako, modu globalean zabaldu behar dira politikak aztertzeko zergatik daude horrela beren herrialdeak, eta konpon-bideak aurki daitezen bai han eta bai hemen./ Atzerritarren Legeari dagokionez, jotzen dute akats asko dituela, batez ere lan esparruan./ Akats nagusitzat jotzen dute kontraesana dagoela: izan ere, lan egiteko baimena eskuratzeko dokumentazioa behar bezalaizan behar da eta, horretarako, lehendabizi lanerako kontratua behar da.


/ Integrazioa honela definitzen dute: gainerako herritarren baldintza berak izatea orokorrean eta, zehazki, lan esparruan.Aipatzen dute gaur egun, batez ere enpresetan, hori ez dela gertatzen. Hain zuzen ere, gizartearen dinamika islatzen da etapertsona atzerritar guztiek ez dituzte bertakoen baldintza berak./ Gizarte hartzaileak jarrera irekia izan behar du nahiz eta batzuetan, “horren irekia izaki”, bazterkeria bultzatzen duen. Asmooneko jarduerak sortzen dira baina, azkenean, gertatzen da modu negatiboan bereizten direla. Sindikatu horren ustez, errazta-sunak eskuratu behar zaizkie (prestakuntza ikastaroak, hizkuntzen ikaskuntza, eta abar), baina berdintasun baldintzetan trata-tu ere bai. Bere aldetik, biztanle atzerritarrek irekiak izan behar dute trukea gertatu ahal izan dadin. Agian mesfidantza izandezakete, eta hori normala da gizarteak hainbat baldintzaren eraginpean jartzen baititu. Hori dela medio, hainbat jarrera nega-tibo alde batera utzi behar dira, hurbilketa gertatu ahal izateko.

2. SINDIKATUAK LANGILE ATZERRITARREN AURREAN DITUEN JARDUERAK:

/ Sindikatuak langile guztiak aldezten ditu jatorria edo egoera legala desberdindu gabe. Egia da babes bereziko taldeak daude-la: gazteak, emakumeak eta etorkinak. Dokumentaziorik gabeko atzerritarren egoera oso korapilatsua da. Lan esplotazioko ego-erak salatu egin behar dira, hain zuzen ere, irregulartasun egoerarekin bukatzeko, baina hori langileari berari kaltetu gabe, betie-re. Horregatik, “sindikatua doa aurretik, eta langilea atzetik”./ Sindikatuan pertsona atzerritar gehiago dagoela ikusi dute, bai lan arazoei aurre egiteko orduan, bai sindikalismoarekiko inte-resa dutelako edo bai kide bihurtu direlako.Ez dute izan bertako langileen eta langile atzerritarren arteko tentsioen berririk./ Sindikatuak, Euskal Herri mailan, migrazioari zuzendutako esparru berezia du. Nahiz eta Durangon ez dagoen atzerritarreizuzendutako programa espezifikorik, taldearen behar zehatzetara egokitutako informazio zehatza edo lege aholkularitzaeskaintzen dituzte. Izan ere, berdintasunaren ikuspegitik, hain zuzen, ez da desberdindu behar, mugak edo alor baztertuak sordaitezen saiheste aldera. Prestakuntza jarduerak egin ditzaten animatzen zaie, alegia, “aukera gehiago izan dezaten”.


180

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


/ Gizarte guztiak parte hartu behar du integrazio prozesuan “bakoitzari dagokion heinean”. Hala badagokio, tokiko erakun-deek egoera aztertu behar dute udalerriaren errealitatea ezagutzeko eta etorkinen beharrei erantzuteko, neurri zehatzakabian jartze aldera./ Neurri espezifiko gisa proposatzen dute egiazko berdintasun tratamendua, beren egoera zehatza kontuan hartuta baina oina-rritzat jota, ez etorkinak direla, baizik eta ezeren gainetik pertsonak direla. Halaber, kulturak errespeta daitezen proposatzendute, bai tokikoa eta bai jatorrizko herrialdeetakoak, truke prozesua gertatuko bada.

Eusko Langileen Elkartea (ELA)1. MIGRAZIOEI BURUZKO ALDERDI OROKORRAK1.1. ATZERRIKO ETORKIN OLDEAREN AURREAN SINDIKATUAK DUEN JARRERA:

/ Sindikatu honentzako, Durangon atzerritarrak egotea, Estatuan ez bezala, oso epe motzean gertatu den prozesuaren emaitzada. Fenomeno naturala da eta gizarte, lan, sindikatu eta abarri dagokion errealitatea aldatzen ari da. Dena den, beste hainbatfenomenorekin gertatu den moduan, errealitate hori aldatzen ari da. Hizkuntza, kolore, ohitura aniztasunaren egoera berriraegokitu behar da./ Agian, fluxuak erregulatu egin behar dira pertsonen migrazio bidaietako baldintzak hobetze aldera./ Oso gogorra da pertsonen zirkulazioa mugatzea. Batez ere, mugak irizpide ekonomikoen araberakoak izaten direlako, hau da,errazagoa da herrialde batean sartzea eta finkatzea aberatsa bazara pobrea bazara baino./ Lege murriztailea da eta hainbat gai uzten ditu arautu edo garatu gabe. Hasieran gai horretan aurrera egitea ekarri zuenaaukera galdua izan zen, alderdikeriazko interesak zirela medio. Jendea bazterkeria egoeran uzten da.


/ Etorkinak integratuta daude etorkin atzerritartzat jotzeari uzten zaionean eta herritartzat jotzen denean, nahiz eta berezkojatorrizko kultura, hizkuntza eta ohiturak izan. / Gizarteak garatu beharreko rolari begiratuz, ELAren ustez, bertako gizarteak nahiz biztanle atzerritarrek elkarrekin bizitzenikasi behar dute, ez soilik batera bizitzen, kontakturik edo elkarrekikotasunik gabe.


/ Ez da erraza legezko dokumentaziorik ez duten pertsonak aldeztea. Hala ere, ELAn lege irregulartasun egoeran diren pertso-nei kidetzeko aukera ematen zaie. Beldurra edo zailtasunak egon arren, batzuetan justizia arruntera ere jo dute dokumentazio-rik gabeko langile baten alde egiteko, nahiz eta gero ez den auzirik egon langilearen aldeko aurre-akordioa egoteagatik. Ikus dai-tekeenez, gehienek ez dute bizi nahi dokumentazio arauturik gabe, eta nahiko sektore arautuan lan egiten saiatzen dira./ Atzerritar kideen kopurua handitu dela atzeman dute, hots, hainbat herritartasunekoak eta bi sexuetakoak. Halaber, altak etabajak oso ohikoak dira, pertsona askoren mugikortasuna dela medio. / Ez dute gatazkarik atzeman. Tentsioak egon dira hainbat enpresariren jarrera dela medio, batez ere, erregularizatu gabeko sek-toreei dagokienez, hala nola eraikuntzari edo arrantzari. Sektore horietan nahiago dute langile atzerritarrak izan, hitzartutako-ak baino ordainsari baxuagoak ordainduta, eta horrek kalte egiten die bertako langileei. Hala ere, egoera horrek ez du istilurik,tentsiorik edo gatazkarik sortu bertako eta atzerriko langileen artean.


/ Sindikatuan alor berezia dago migrazioari zuzenduta. Programa zehatzei dagokienez, nahiz eta oraindik ez diren funtzio-natzen ari, abian jartzen ari da sindikatuaren plan globala. Horrek jardutea ahalbidetuko du sindikatua ezarrita dagoen erre-alitate geografikoei erantzunez. Planaren helburua, emakumeen planarekin egin den moduan, biztanle atzerritarrek dago-kien boterea izan dezaten sustatzea da.


/ Erakunde guztien ekintzak koordinatu egin behar dira, norabide guztietan eta zeharka, erakunde bakoitzaren eskumenen ara-bera. Udalek oso rol garrantzitsua dute, hurbiltasuna eta herritarrekin komunikatzeko gaitasuna dela medio./ Udal plana garrantzitsua da, tokiko errealitatea hobekien ezagutzen duen erakundeak taxutzen duelako eta integraziorakoberebizikoak diren esparruetan jarduteko gaitasuna duelako, hala nola hezkuntzan, kulturan eta eskolaratzean. Hirigintzan erejardun dezake auzoetako bizitza diseinatzeko eta kudeatzeko orduan./ Premiazkoenak direla jotzen diren neurrien artean, ELAk honako hauek aipatzen ditu: laneko eskubideak errespetatzendirela bermatzea eta lan baldintza duinak bilatzea; etorkin guztiak gainerako herritarren moduan tratatzea; gizarte eta lanprestakuntza sustatzea; hizkuntzen ikaskuntza sustatzea, batez ere, euskara, integraziorako hizkuntza tresna izaki.

Comisiones Obreras CC.OO.1. MIGRAZIOEI BURUZKO ALDERDI OROKORRAK1.1.- ATZERRIKO ETORKIN OLDEAREN AURREAN SINDIKATUAK DUEN JARRERA:

/ Sindikatu honek etorkinen etorrera ez du jotzen gizarterako mehatxu gisa, baizik eta globalizazioaren baitan txertatutakofenomeno arrunt gisa. Betidanik egon den fenomenoa da. Hala ere, egungo errealitatearen arabera, migrazioak batez ere eko-nomikoak dira eta gero eta kopuru handiagoetan gertatzen dira./ Ulertzen dute migrazioak erregulatu egin behar direla jatorrizko herrialdean egindako kontratazioen bidez, bazterkeria egoe-rak gerta ez daitezen egungo lege esparruko zailtasunak eta zehazgabetasunak direla medio. Egungo kuota sisteman akatsakgerta daitezke eta, ondorioz, ez dira sarrerak eta ekonomia eta lan egonkortasuna kontrolatzen, eta ez da gizarte bazterkeria sai-hesten./ Fluxuen kontrol zorrotzaren eta “ate irekien” politikaren erdibidearen aldekoak dira. Kuotak neurri ona dira, baina ez da erabi-li behar pertsonentzako mugaketa tresna gisa, baizik eta langileen eskubideak eta baldintza orokor egokiak bermatzeko tresnagisa./ CCOOk Atzerritarren Legea eta ondorengo garapen arauak arbuiatzen ditu, ez diotelako erantzuten biztanle etorkinen, langi-leen nahiz bertako lan merkatuaren beharrei erantzuten./ Baimena izatea, batetik, uler daiteke lana amaitu eta gero jatorrira itzultzeko asmoa duten langile askok, hala nahi izanda,onartzen duten aldi baterako eskakizun gisa uler daiteke. Bestetik, errealitateak ere azaltzen du zenbait pertsona turista bisare-kin iristen direla baina lan egiteko asmoarekin. Kasu bietan, lanerako baimena izan behar dutenez baita herrialdean geratzekoere, nahiz izapidetzeko denbora asko behar denez, pertsona horien egonaldia asko zailtzen da. Agian jatorrian kuota bidez kon-tratatzea konponbidea izan daiteke atzerriko langileei igaroarazten zaizkien arazo burokratikoetarako.

181

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON



/ CCOO sindikatuaren ustez, integrazio prozesua beharrezkoa da, etorkizunera begira, gatazkak gerta daitezen saihesteko.Jatorrizko herrialdea ahaztu gabe, integratzeak honako hau esan nahi beharko luke: tokiko kulturan sartzea, seme-alabak tokikoeskoletara edo ikastoletara eramatea, “hizkuntzagatik interesatzea”, edo komunitate itxiak ez sortzea./ Tokiko gizarteak integrazioa erraztu behar die (lanpostua, etxebizitza, eta abar) biztanle atzerritarrei. Horrek ez du esan nahibiztanle atzerritarrei bertakoei baino onura gehiago eskaini behar zaienik. Erraztasunak baldintza beretan eskaini behar zaizkieguztiei. Hori eginez gero, tentsioak sor daitezke bertako gizartearekin. Ildo horretan, hautsi egin behar da “etorkinei bertakoeibaino onura gehiago eskaintzen zaizkiela” dioen mitoa. / Komunitate atzerritarretan, jatorriaren arabera, betiere, batzuk integratzeko joera handiagoa dute eta beste batzuk, txikiagoa./ Batetik, etorkinen kultura, erlijio edo hizkuntza ezaugarriak errespetatu behar dira baina, bestalde, horiek tokiko kultura etaohiturak ere errespetatu behar dituzte.


/ CCOO sindikatuak kidetzeko, aholkularitza jasotzeko eta aldez ditzaten eskubidea onartzen dute, lege egoera edozein izanikere. Klase sindikatua izaki, ulertzen du langile guztiei laguntzeko “betebeharra” dutela. / Gero eta kide eta militante gehiago dago, bai eta sindikatura hurbiltzen diren pertsona atzerritarrak ere. Halaber, langileenkopurura ere gora egiten ari da, batez ere, egoera irregularrean diren langileei dagokienez; horiek enpresetan esplotatzen dituz-te, eta ezin dira defenditu./ Sindikatuak Langile Atzerritarrentzako Informazio Zentroa du, migrazio alorreko jarduera guztiak koordinatzeko tresnatzat.Batez ere, laneko aholkularitza juridikoan jarduten dute (erregularizazio izapideak, bertaldetzeak, eta abar), bai eta lan mundua-ri loturiko bestelako esparruetan ere. Lehen hizkuntza eta lan prestaketako ikastaroak eskaintzen ziren. Berriki, migrazio teknika-riak prestatzeko ikastaroak eman dira. Instituzioekiko eta migrazio fenomenoari lotutako bestelako erakundeekiko bilerak ereegiten dituzte.


/ Integrazio prozesuak era koordinatuan esku hartu behar du instituzio maila guztietan (nazioartean, Estatuan, erkidegoan etatoki mailan). Jatorritik ere baldintzak sortu beharko lirateke, migrazioak integraziora eta bizi baldintza duinetara bideratutaegon zitezen. Halaber, oso garrantzitsua da erakundeen arteko koordinazioa laguntzak eta oinarrizko eskubideak eskuratzekoeskakizunak ezartzeko orduan. Tokiko esparrua oso garrantzitsua da, estaldura berezia ematen duelako; izan ere, gertutasunakkomunitate sentipena ekartzen du, eta hortik landu behar dira harremanak./ Plana interesgarria da, objektiboa bada eta errealitateari beldurrik gabe eta lanerako gogoarekin aurre egiten bazaio, eta ezsoilik “irudi politiko” gisa./ Behar nagusia integrazioak izan behar du, edota saiatu behar da jendea diru bila bakarrik ez dadin etor, baizik eta tokiko gizar-tearekin harremana izan dezaten. Elkarrekikotasun horrek izan behar du, batez ere, tokiko erakundeen rola. Tresna egokiena lanedo etxebizitza baliabideak eskuratzea da, baina bertako biztanleen baldintza beretan. Hala ere, hainbat alderdi modu espezifi-koan landu behar dira, hala nola hezkuntza nahiz hizkuntza prestakuntza, edota kualifikazio gutxirekin iristen diren sektoreenlan espezializazioa.

182

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


/ Halaber, bertako biztanleen gainean lan egin behar da, errealitate berri horretara egokitzeko eta integrazio prozesuan aurre-ra egiteko.

Euskal Herriko Nekazarien Elkartea (EHNE)1. MIGRAZIOEI BURUZKO ALDERDI OROKORRAK1.1. ATZERRIKO ETORKIN OLDEAREN AURREAN SINDIKATUAK DUEN JARRERA:

/ EHNEn jabe dira gero eta pertsona gehiagok migratzen dutela herrialde batetik beste batera, batez ere herrialde pobreetatikaberatsetara, et ahori politika ekonomiko globalizatuaren ondoriotzat jotzen dute. Aldaketa beharrezkoa da, kontuan hartutamaila globalean ez dutela soilik xede herrialdeek esku hartzen, alegia, baita jatorrizko herrialdeek ere./ Ikuspegi horretatik, eztabaida ez da kantitatearen aldetik mugak ezartzea. Horrekin, ekonomiaren aldeko ikuspegia hartzenbaita, eta etorkinak esku lan gisa ikusten. EHNEren ustez, ahaleginak politiken aldaketa orokorrera zuzendu behar dira, jatorriz-ko herrialdeak uzteko beharra hain handia izan ez dadin./ Planifikazio globala oinarri hartuta, egokiena proposamenak egitea da, ez aztertzekoz enbat jende jaso dezakeen herrialdebakoitzak, baizik eta ikusteko zein diren behar globalak migrazioa pertsonen beharrei erantzuteko konponbidea izan ez dadin.Politika globalak aldatuz, tokiko, eskualdeko edo Estatuko esparrura mugatu gabe, jatorrizko herrialdeak hobetzea ere nabar-mentzen da./ Ez daude ados Atzerritarren Legearekin eta horren baldintzekin (hala nola, aurretik kontratua izatea hemen bizi ahal izateko);izan ere, pertsona asko egoera irregularrean eta eskubiderik gabe egotea ekartzen baitu. Gainera, kritikatzen dute legea ekono-miaren mesederako eta bertako gizartearen beharretarako erabiltzen dela, etorkinen kontura.


/ Jotzen dute integrazioa errazagoa dela landa eremuan edo hirigune txikietan, bertako biztanleekiko, hizkuntzarekiko edo ohi-turekiko eguneroko kontaktua handiagoa delako. Bestalde, hiri handietan eta, batez ere, sortutako ghettoetan, herritarren arte-ko elkarrekikotasuna zaildu egiten da eta horrek integratzea zailtzen du./ Nekazaritza ustiategi txikiaren eredua (baserria) da ohikoena Euskal Herrian. Hor, langile atzerritar batek, edo bik, harremanhandiagoa dute enplegatzaileekin ustiategi handiagoetan baino, hain zuzen ere, horietan, ia ez dago harremanik enplegatzailee-kin. Ustiategi txikietan harreman zuzen horretatik sortzen diren harremana eta ikaskuntza oso onuragarriak dira integraziorako./ EHNErako, integrazio prozesuak truke eta errespetuan oinarritutako prozesuan bermatu behar du. Bertako gizarteak bere ohi-turak ezagutarazi behar ditu eta biztanle etorkinek, bereak; hartara, bakoitzak gustukoen duena har dezan.


/ Oso zaila da egoera irregularrean diren pertsonen alde egitea, baina EHNEk, Bizkaian behintzat, ez du desberdintzen egoeralegalari dagokionez. Eguneroko bizitzan, kontratazioari edo bestelakoei dagozkienez, aukera berak ematen zaizkie pertsona guz-tiei eta gero, kontratuak izenpetzeko orduan, hainbat bidetatik bilatzen dute gauza dadin aukera, bai erregularizatuz edo baibaserritarren esku utziz. Atzerritarren Legearen aurreko “desobedientzia ariketa” gisa planteatzen dute.

183

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


/ EHNEko kide atzerritarren kopurua oso baxua da, batere ez dagoela ez esatearren. Izan ere, bertakoek garatutako sektorea da,gainera nahiko adindunak izaten dira, eta immigrazioaren fenomenoa nahiko berria da, eta aldi baterako fenomenoa, hots, lan-postu hobeak izan arte. Sindikatuaren asmoa nekazaritzaren lan mundura bertako gazteak nahiz etorkinak erakartzea da, ordez-ko belaunaldia egon dadin. / Tentsioak atzeman dira bertako langileen eta langile atzerritarren artean, baina ezin dira gatazkatzat jo. Tentsio horiek sekto-rean gain egiteko modu desberdinek eragin dituzte, bai eta kontratatutako atzerritarren engaiamendu edo egonkortasun faltakere. Hala ere, ez da joera orokorra, hain zuzen, joera erabat aurkakoa baita. Gero eta baserritar gehiagok eskatzen dute eskulanatzerritarra, aurreko esperientzia positiboetan oinarrituta./ Lan programa esperimentala dago INEMekin hitzarmenean, eta horren arabera, langileen % 30 inguru atzerritarrak dira.Programa horretan prestakuntza sustatzen da, bai eta lana bilatzeko lantokiekiko harremana eta lan kontratuak izenpetzea ere.Azken batez, lan txertaketako programa da.


/ Integrazio prozesuan gizarte eragile guztiek, erakundeek, eta abarrek esku hartu behar dute maila guztietan. Bakoitzak dago-kion neurrian baina elkarrekin koordinatuta, hartara, “norabide berean” aurrera egin ahal izateko./ Udal planak beti dira positiboak, etorkinek eskuratzen duten lehen laguntza gertukoena izaten delako. Hala ere, laguntza horiez da izan behar soilik aldi baterako, hain zuzen, eskudun erakunde guztiei eskatu behar zaie pertsona etorkinei beren kabuz mol-datzeko aukerak eman dakizkien./ Planaren balio nagusiak bideratu behar dira pertsona guztien eskubide berdintasuna onar eta berma dadin, bai eta kulturaharremana eta trukeak egon daitezen ere./ Proposamen nagusi gisa, gomendatzen dute elkarteekin eta beste gizarte eragileekin bilerak egitea, eta horietan etorkinentaldeak egotea, beren iritziak, ideiak eta iradokizunak planteatu ahal izan ditzaten. Bestela esanda, ahots eta presentzia handia-goa ematea.

UGT1. MIGRAZIOEI BURUZKO ALDERDI OROKORRAK1.1. ATZERRIKO ETORKIN OLDEAREN AURREAN SINDIKATUAK DUEN JARRERA:

/ UGTn immigrazioa positibotzat jotzen dute, bai gizarte esparruan, bai lan esparruan eta bai kultura aniztasunari dagokionez.Nolanahi ere, alde negatiboa dagoela jotzen dute, hots, erregulatu gabeko hainbat immigrazio mota egiten diren baldintzak./ Beren ikuspegitik oso zaila da sarrerak erregulatzea./ Ez dira kuotak (muga) ezartzearen aldekoak, praktikan ez delako erabilgarria; izan ere, immigrazioa fenomeno espontaneoa daeta ez die kuotei jaramonik egiten./ Sindikatuaz kanpoko hainbat sektoretatik asko kritikatzen da Atzerritarren Legea, “biguna” izateagatik. Hala ere, erregulariza-zio legalerako izapideek eragiten dute etorkinak oso egoera zailetan egotea./ Pertsonei lanerako baimena eskatzea ez da ideia txarra. Onena “lana izanda etortzea” da; izan ere, horrek egonkortasuna eka-rriko die bizi diren gizartean. Beste faktore batzuk erabil daitezkeen arren, lana da erregularizaziorako baldintzetara gehien ego-kitzen dena.

184

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA



/ Integratuta egoteko aukera asko dagoen arren (lana, gizartea), integratuta egoteko egokiena da bizi den inguruneko komuni-tatearekin harremana izatea./ Integrazio prozesuak bi norabide izan behar du, nahiz eta etorkinak, kanpotik datorrena bera denez, apur bat gehiago jarribehar duen bere aldetik tokiko ohiturak ikasteko, bereak galdu gabe, betiere. Bertako biztanleek bizitza normala egiten jarraitubehar dute, baina biztanle etorkinak txerta daitezen erraztuz.


/ Sindikatuak egoera erregularrean nahiz irregularrean diren langile atzerritarren alde egiten du. Dena den, praktikan zailagoada dokumentaziorik gabeko pertsona baten alde egitea, legeak ezartzen dituen arriskuengatik. Edozein prozesu hasia urretik,egiaztatzen bada pertsona lege egoera irregularrean dagoela, automatikoki kanporatzeko prozesua abiarazten da./ Kidetutako atzerritarren kopurua handitu egin da azken urteetan./ Ez da gatazkarik atzeman bertako eta atzerriko langileen artean. Alegia, sektore batzuetan horien artean oso harreman onadagoela ere atzematen da./ Durangon ez dago immigrazioari zuzendutako programa espezifikorik, baina immigrazioko teknikariaren postua ezartzen arida.


/ Integrazioak maila guztietan adostutako lana izan behar du; izan ere, iritzi bakarraren araberakoa izan ezin den arazo globalada./ Plana tresna erabilgarria izan daiteke, maila altuagoko beste planekin lotuta badago, eta arazoa konpondu nahi den esparrua-ren beharrak kontuan hartzen badira. / Helburu nagusia integrazioak izan behar du, etorkizunera begira, gatazkarik egon ez dadin bertako eta atzerriko biztanleenartean./ Neurri premiazkoenak lan esparruari dagozkio. Horien artean, nabarmentzekoa da legezko nahiz legez kanpoko langile atze-rritarren egoeraren jarraipena egitea, eta eskubideei zein langile gisa dituzten lan hitzarmenei buruzko informazioa jasotzekokanpaina egitea.

Atzerriko etorkin oldearen aurrean sindikatuak duen jarrera

Sindikatu guztiak ados daude hainbat puntutan: migrazioaren fenomenoa ondorio normala da globalizazio ekonomikoaren ego-eran, garapen txikieneko herrialdeei kalte egiten die, eta hori da munduaren egoeraren ezaugarria.

Hainbat sindikatu (LAB, EHNE edo ELA) ez daude migrazioak erregulatzearen alde, horrek mugimendu askatasuna mugatzeaekarriko lukeelako. Alternatiba gisa politika globalak aldatzea planteatzen dute, horrek jatorrizko gizarteak garatzea ekarri-ko bailuke, eta herrialde garatuagoetarako migrazioa saihestuko bailukete. UGTrentzat oso zaila da, eta desegokia, kontrolzorrotza izatea fluxuen eta sarreren gainean. CCOOn, fluxuak erregulatzearen aldekoak diren arren, ulertzen dute etorkinenberen baldintzak hobe daitezen bideratutako beharra dela.

185

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


Elkarrizketatutako sindikatu eragileak ados daude esaten dutenean Atzerritartasunaren uneko erregulazioaren aurka daudela,bai eskubideak murriztea ekartzen duelako eta bai horretatik ondorioztatzen diren kontraesan praktikoengatik, hala nola lan bai-mena edukitzea aurretiko eskakizun izatea.

Bizikidetza ereduak

Sindikatuen iritziz, integrazio prozesua gauza dadin eskubideak osotasunean eta berdintasunean onartu behar dira (ELA etaLAB), eta gainerako gizartearekin elkarrekikotasuna duten komunitate irekia sortu (EHNE, CCOO eta UGT). Berezitasun gisa,EHNEk landa esparrua eta herri txikiak integrazio prozesurako egokiagoak direla jotzen du.

Sindikatuek langile atzerritarren aurrean dituzten jarduerak

Sindikatu bakarrak du pertsona atzerritarrentzako arreta bereziko zentroa (CCOO, CITEren bitartez, Bilbon). Dena den, gainera-koek, beren egituraren baitan teknikariak edo zehazki immigrazioan jarduten duten pertsonak dituzte.

Guztiak jabe dira lan esparruan biztanle atzerritarren kopuruak gora egin duela, eta, ondorioz, beren kideen eta militanteenzerrendetan ere bai. Inork ez dio uko egiten dokumentazio irregularra duten pertsonen alde egiteari edota horiek kidetzeari,baina guztiak ados daude horrek zailtasun eta arrisku asko ekartzen dituela, batez ere pertsona horrentzat.

Ez dago gatazkarik bertako eta atzerriko langileen artean. Sortutako tentsioak betikoak dira, hots, enpresaburuaren eta langile-aren arteko harreman dialektikoan sortutakoak. Horiek larritu egiten dira langile atzerritar gehienen ohiko lan egoera txarra iza-ten delako.

Gizarteratzeko udal plana

Koordinazioa eta zeharkakotasuna, eta ez soilik erakunde mailan, gizarte mailan ere bai. Horrek zuzendu behar ditu immigra-zioaren fenomenoaren gaineko esku hartze publiko guztiak, eta gailendu egiten da sindikatuen sektorean. Tokiko esparrua ego-kiena dela jotzen da, hurbiltasuna eta udalerriko errealitatearekiko kontaktua dela medio.

Planean jaso beharreko helburu eta neurri nagusiak honako hauek dira: berdintasunez tratatzea, errespetua eta elkarrengan-diko ikaskuntza kulturala (ELA), elkartegintza sustatzea (EHNE), lanbide heziketa erraztea (CCOO, LAB) edota langileeneskubideei buruz informatzea eta horien alde egitea (UGT). Horiek guztiak edozein sindikaturi esleitzeko moduko proposame-nak dira.

7.3. Etorkinei laguntzeko elkarteak

Etorkinei laguntzeko erakundeak beste elementu zentral bat dira immigrazio politikak sortzen eta kudeatzen. Batez ere bertakobiztanleek eratzen dituzte, laguntza jarduerak garatzen dituzte eta pertsona etorkinak aldezten. Agian laguntza lana ez da soi-lik pertsona etorkinei zuzentzen, eta agian atzerritar guztiek ez dituzte laguntzak eskatzen, baina, egiazki, multzo hori bihurtuda azken urteotan erakunde horien laguntza eskatzen duen multzo nagusietako bat.

186

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


187

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Informazioa eskuratze aldera, aurrekoen antzera, Durango udalerrian antolatutako laguntza sektorean 3 laguntza erakundeaukeratu dira, sektore baztertuekin lan egiten dutenak: Caritas Tabira, Sartu Durango eta Jaed. Erakunde finkatuak dira multzobaztertuei laguntza, aholkularitza eta prestakuntza eskaintzen eta, horregatik, horien posizioa eta proposamenak ezagutzeaegokia da.

Caritas Tabira1. MIGRAZIOEI BURUZKO ALDERDI OROKORRAK1.1. ATZERRIKO ETORKIN OLDEAREN AURREAN ERAKUNDEAK DUEN JARRERA:

/ Hona eta, zehazki, Durangora, iristen ari diren migrazioak baldintza txarretan iristen dira, Caritasen ustez. Jendeak migratze-ko egiazko beharra du eta ez da “egoki izapidetzen ari”. / Hainbat pertsonak bizi duen pobrezia egoera, nahiz lan eta etxebizitza baldintza eskasak, ez dira aski bizitza duina izateko eta,horregatik, lagundu egin nahi zaie. Erakundeek (batez ere Estatuarenak), balioztatu behar dute zenbat langile behar dituzteneta gero jatorrizko herrialdeekin hitz egin, datozenak baldintza duinetan etor daitezen. Horrek ez du esan nahi hemen daudenaksoberan direnik. Horiei albait gehien lagundu behar zaie (gai juridikoak, ekonomikoak, lanekoak, eta abar)./ Bere ustez ezinezkoa da gure gizartean bizi den oro, bizi ahal izatea; izan ere, oinarrizko baliabideak, nagusiki, etxebizitza, ezindituzte eskuratu. / Atzerritarren Legea, nahiz ondorengo erregulazioak, ez dira aski pertsonei gutxieneko duintasuna bermatzeko. GobernuSozialistak egoera hobetzeko egindako saiakerak ez ziren egokiak izan, ez zituztelako baliabideak ekarri planeatzen zena betezedin.


/ Caritasen ustez, integrazioak hizkuntza, lana, etxebizitza, gizarte jardueretako partaidetza, eta abar barnean hartu behar ditu.Horretarako, beren aukeren barruan, eurek eskaintzen dizkiete edota beste erakundeetara bideratu. Dokumentazioa izateabeharrezkoa da, batez ere eskubideak izateko eta aurretik prestakuntza eskaini zaien lanpostuak eskuratu ahal izateko. Hori kon-traesana da.

2. MIGRAZIOEN ARLOAN ELKARTEAK DITUEN EKIMENAK:

/ Caritas Tabira elkarteak hainbat esparrutan jarduten du: lan esparruan, lana bilatzeko zerbitzuaren bitartez; laguntza juridi-koa, bai erregularizazio prozesuetan eta bai ohi bezala. Halaber, altzariak eta bestelako materiala eskuratzen zaizkie, hala nolamahai tresnak (Galdakaoko biltegi baten bitartez) edota arropa, Ekodendaren bitartez (bigarren eskuko arropa denda,Caritasen erabiltzaileei ez zaie kobratzen). Laguntza psikologikoari eta etxerik gabekoentzako laguntzari dagokionez, Bilborabideratzen dira. Giza kapitala ere ekarpen garrantzitsua dela jotzen dute Caritasera hurbiltzen diren pertsonen bizi baldintzahobeak bilatzeko orduan, bertakoak nahiz etorkinak izan.


188

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


/ Gizarte osoak sustatu behar ditu integrazio prozesuak eta interes berezia jarri behar da datozen belaunaldietan. / Erakunde mailan, erantzun globala eman behar da. Estatu mailan lege malguak egin behar dira, eta jatorrizko herrialdeekinlankidetzan aritu; hartara, migratzea erabakitzen dutenek, baldintza onetan migra dezaten. Toki mailan ere ahaleginak eginbehar dira, ahal den heinean, jendeak egunerokotasunean dituen arazoak konpon daitezen./ Atzematen diren premiazko behar ugari dagoenez, oso zaila da lehenetsi beharreko neurriak zein diren planteatzea. Nolanahiere, hori aztertzen ari dira. Bien bitartean, hainbat esku-hartze publiko eskatu dira, hala nola aldagelak eta dutxa publikoak ego-kitzea eta jantoki publikoak irekitzea./ Garrantzitsuena jarduera bideragarriak planteatzea da, kontuan hartuta zer behar dauden eta zer baliabide ditugun.

Sartu Durango1. MIGRAZIOEI BURUZKO ALDERDI OROKORRAK1.1. ATZERRIKO ETORKIN OLDEAREN AURREAN ELKARTEAK DUEN JARRERA:

/ Sartu elkartearen ustez, migrazioaren fenomenoa, beste hainbat gizarte gai bezala, naturala da, gizakiaren berezkoa. Egiazki,gure bizimoduaren alderdi garrantzitsuak aldatzen ditu eta, horregatik, beharrezkoa da fenomeno horri aurre egitea beste hain-bat gizarte fenomenorekin egiten den moduan./ Migrazioak erregularizatzeari dagokionez, jotzen dute erregularizatu behar dela baldin eta beharrezkoa bada atzerritarrei arre-ta egokia eskaintzeko, sartzen diren pertsonak ezagutzeko, horien beharrak aztertzeko eta politika publikoak planifikatzekobehar den informazio guztia aztertzeko./ Biztanle atzerritarren kopurua mugatzeko aukera lan zaila da; izan ere, zaila da mugaketa hori justifikatzeko irizpideak ezartzea. / Egungo arauei dagokienez, ez dago ados Atzerritarren Legeak planteatzen dituen eskubide murrizketekin, ez eta lege horrekpertsonekin egiten duen erabilkeria tratamenduarekin ere. “Etikaren aldetik ezin da justifikatu” pertsonak desberdin tratatzeajatorrizko edo jaiotzako herrialdea oinarri hartuta.

1.2.- BIZIKIDETZA EREDUAK:

/ Integrazio prozesuari buruz ari garenean, bere iritzia da pertsonak integratuta daudela gainerako biztanleen eskubide etabetebehar berak dituztenean./ Bizikidetzarako oinarriak ezartzeko dinamikari dagokionez, bertako biztanleek etorkinak pertsona berdin gisa onartu behardituzte. Egiazki, esparru pertsonalean edo bizikidetzan zailagoa da, aurreiritzi asko daudelako. Hain zuzen ere, hor egin behar daahalegin handiena. Halaber, desberdintasun kulturalak errespetatzeko eta eskubideak onartzeko baldintza legalak sortu behardira, besteak beste, integrazioa errazte aldera. Pertsona etorkinak baldintzatuta daude, lege, gizarte eta bizikidetza baldintza zai-len eraginpean daudelako.


/ Sartu elkartea 1980ko hamarkadan sortu zen, droga mendekotasuna zuten pertsonen multzoaren gizarteratzeari erantzu-teko. Elkarte handiagoan taldekatutako 4 elkarte dira (Sartu). “Gizarte aldaketetara” adi egoteko oinarriarekin, aldatu egindira multzoak, intentsitateak eta jarduerak, baina beti egon da multzo baztertuak gizarteratzera bideratuta. Koordinazioestua dute gizarte zerbitzuekin, horien baliabide osagarri gisa.


189

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ Bere garaian, lan txertaketako programak nabarmendu zituzten; izan ere, lehen lan munduak eskubideak eta aberastasunakbanatzea ekartzen zuen. Hala ere, gaur egun lana ez da integraziorako faktore bakarra; izan ere, biztanleriaren zati handi bat fak-tore horretatik kanpo geratzen da (dokumentaziorik gabeko etorkinak, ezindu fisikoak, eta abar). Orduan, pertsona guztiekinmodu unibertsalean lan egiten da, lege egoera edozein izanik ere. Halaber, prestakuntzarako banako jarduerak irekitzen diraeguneroko bizitzarako (Internet, posta elektronikoa edo telefono mugikorra maneiatzea, eta abar). / Zehazki, immigrazioaren esparruan, erabiltzaile atzerritarren arretarako langileen prestakuntzan oinarritzen da, ez tratamen-du bereizia emateko, baizik eta pertsona horiek dituzten espezifikotasunak ezagut ditzaten. Hala ere, egia da hainbat egoeratantratamendu zehatzak eman behar izan direla. Horretarako, Durangon eta Ermuan azterketa bat abian jarri dute (topaketako etakultura arteko partaidetzako zentroa). Horrek kultura arteko komunitate harremana aztertzen du, eta bertako nahiz atzerrikomultzoen arteko norabide anitzeko harremanetan ikertzen da.


/ Integrazio prozesu atartean diren eragile guztiek sustatu behar dute. Aitzindaritzak administrazio publikoaren esku egonbehar du, baina eragile guztiak aintzat hartuta./ Plana beharrezkoa da baliabideak eskuratzeko, ez etorkinak modu bereizian tratatzeko; alegia, biztanleria osoari modu uni-bertsalean bideratzen zaizkion jarduerak osatzeko balio du. Immigrazioak “gainditutakotzat jotzen ziren arazoak argitara ate-ratzen ditu”. Gizarte eta osasunaren esparrua adibide bat da. Langileak prestatu egin behar dira errealitate berri horren aurre-an, nahiz eta gero bertako biztanleen modu berdinean tratatu behar diren etorkinak./ Plana zuzendu behar duen balio nagusia da pertsona guztien berdintasuna onartzea, eta onarpen prozesu horretan sortzendiren urritasun guztiak zuzendu behar dira. Immigrazioa dagoen egoeran, oraindik maniobratzeko, hazteko eta ekonomia haz-kundeko aukera dago. Horregatik planteatu behar ditugu, lasaitasunez eta behar bezala pentsatuta, etorkizunean sor daitezke-en gatazkei aurrea hartzeko neurriak.

JAED1. MIGRAZIOEI BURUZKO ALDERDI OROKORRAK1.1. ATZERRIKO ETORKIN OLDEAREN AURREAN ELKARTEAK DUEN JARRERA:

/ JAED elkartearen ustez, nazioarteko migrazioen gaia oso zaila da tratatzen, gero eta jende gehiago iristen delako. Elkartehorren ustez, batez ere, Estatuaren iparraldera bat-batean iristen ari da, oso denbora laburrean./ Bere ikuspegitik, migrazioak erregulatu egin behar dira, bereziki, horrek etorkinei berei onurak ekarriko lizkiokeelako. Bat-bate-ko edo arautu gabeko fenomenoa izateak esan nahi du pertsona gehienek beren migrazio prozesuan dituzten baldintza ekono-mikoak, nahiz gizarte hartzailean duten egoera, oso larria dela. / Hemen atzerritar asko bizi da; izan ere, bertako biztanleek bete nahi ez dituzten lanpostuetatik bizi dira./ Atzerritarren Legeari dagokionez, ez dute asko sakondu legearen edukian. Hala ere, jotzen dute ez dela onuragarria pertsonaatzerritarrentzat.


190

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


/ Integrazio prozesuak gertuko pertsonekin gertatzen dira, nahiz eta, paradoxikoa den arren, iritzi orokorra ez den pertsona atze-rritarren horren aldekoa. Hizkuntzaren aldetik, batez ere euskara oso garrantzitsua da. Gaztelaniaz hitz egiten dutenentzako daerrazena integratzea./ Pertsonak integratuta daudela jotzen da lan egonkorra dutenean, eta tokiko ohiturak ezagutzen eta errespetatzen dituztene-an. Seme-alaben eskolaratzea gizarteratzeko baliabide garrantzitsua da gizarteratze prozesuan garrantzi handia duten gizarteegituretara hurbiltzen direlako. Azken finean, integratzea harremanak “modu lagunkoian” izatea izan daiteke. / Integrazio prozesua “guztion lana” da. Erakundeek erraztasun handiagoak eman behar dituzte dokumentazioa eskuratzekoorduan, eskubideak eta onurak izan ahal izateko eta berriro multzokatzeko prozesuak errazteko. Biztanle atzerritarrek, agian,denbora gehiago behar dute, oso zaila baita lana eta hizkuntza ikastaroak bateratzea eta, gainera, bertako biztanleekin harre-mana izatea.


/ JAED duela 43 urte sortu zen, Durangoko biztanle gaixoen arazoak konpontzeko helburuarekin. Gaur egun, jarduera esparruahanditu dute, eta, oro har, bazterkeria egoeran diren pertsonekin jarduten dute, alegia, emakume bananduekin, tratu txarrakjasotako emakumeekin, langabetuekin, etorkinekin. JAED elkarteak, Gizarte Laguntzarekin lankidetzan, emandako laguntzakosatzen ditu, bai izapidetzean aholkularitza eskainiz eta bai izapidetzeak irauten duen aldian diru laguntzak eskainiz, harik etalaguntza jasotzen den artean./ Durangoko eta Iurretako Udalen diru laguntzak jasotzen dituzte, bai eta bestelako sarrerak ere, hots, emariak, zozketak, kide-en kuotak eta laguntzaileak. / Zehazki, biztanle etorkinei dagokienez, ez dute programa espezifikorik. Erroldatze prozesuetan aholkua ematen zaie, bai etadiru eta arropa laguntzak ere. Nolanahi ere, nabarmentzen dute jarduera horiek guztiak gainerako biztanleriari dagokion progra-ma berean gauzatzen dituztela.


/ Horiek, beste pertsona batzuekin batera (udal foroa) bildu egin dira etorkinen arazoei konponbideetan aurrerapenak bilatzensaiatzeko./ Plana garrantzitsua da, batetik, pertsonak kantitatearen aldetik handitzen ari direlako, eta, bestetik, egoera zailean daudela-ko./ Planaren helburuak errealitatea ezagutzea eta horren gainean jardutea izan behar du. Zehazki, neurri zehatzak eta premiaz-koak izan behar ditu etxebizitza, elikadura eta emakumeentzako laguntzaren gaian, horiek pisu handia hartzen baitute.

Atzerriko etorkin oldearen aurrean erakundeek duten jarrera

Udalerrira pertsona atzerritar gehiago iristen direla eta elkarteek zerbitzuak eskaintzen dituztela jakina da. Hala ere, pertzep-zioari dagokionez, Sartu elkartearen ustez, oraindik kopuru txikiaren gainean esku har daiteke eta gainerako elkarteen ustez,berriz, laguntza eskatzen duen sarrera prozesua jadanik bizkorregia da.


191

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Migrazio fluxuen erregulazioak, baldin eta aplikatu behar izatekotan, gai zaila dira; izan ere, hain zuzen, migrazio prozesutik era-torritako alderdi negatiboak arintzeko eta etorkinen onurarako bideratu behar dira, eta ez sarrerak mugatzeko neurri gisa.Caritas elkarteak adierazten duenez, lan informala egiten duten gizarte egiturako elementuak badaude, hala nola lan merkatuaedo etxebizitza, eta askotan modu bidegabean mugatzen da biztanle atzerritarren kopurua.

Estatuaren baitan pertsonen egoera arautzeaz arduratzen den arautegiari dagokionez, elkarte guztiak ados daude izaera nega-tiboa duela eta pertsona atzerritarren eskubideak murrizten dituela. Sartu elkarteak salatzen du Legeak bereizkeria tratamen-dua ere egiten duela, jatorrizko edo jaiotzazko herrialdearen irizpidea eskubideak emateko irizpide gisa erabiltzen delako.

Bizikidetza ereduak

/ Caritas elkartearen ustez, pertsona bat integratuta dago etxebizitza bat izatea ahalbidetzen dion lana duenean, edotaDurangoko gainerako biztanleekin parte hartzen edo harremana izaten duenean (hizkuntzaren aldetik ere bai, euskarazegiten bada). Horretarako ezinbestekoa da pertsonei legezko dokumentazioa eskuratzea, bai prestakuntza ikastaroetanizena eman dezaten eta bai kualifikatutako lanpostuak eskuratu ahal izan ditzaten./ Sartu elkartearentzako, pertsona bat integratuta dago gainerako biztanleen eskubide eta betebehar berak dituenean.Ildo horretan, bertako gizarteak hainbat aurreiritzi desagerrarazi behar ditu biztanle etorkinei dagokienez, eta lan, poli-tika eta gizarte eskubideak onartu berdintasun baldintzetan, bizikidetza prozesuaren alde egingo bada./ JAED elkartearen ustez, integratzea (Caritasen ildo berean) hurbileko biztanleekiko harremana da, baita hizkuntzaridagokionez ere. Bat egiten du Sarturen jarrerarekin, alegia, eskubideak onartu behar direla, integrazioa erraztuko bada.

Udal plana: iritziak eta proposamenak

Elkarrizketatutako elkarteen ustez, gizarte zibil antolatuak rol nagusia izan behar du integrazio prozesuan; izan ere, egunerokokontaktua dela medio, biztanle etorkinen beharrak ezagutzen dituzte. Alegia, esparru horretan edozein politika publiko taxutze-ko orduan, etorkinen iradokizunak kontuan hartu behar dira. Halaber, Caritasek adierazten du erakundeen esku hartzeak globa-la izan behar duela, maila altuenetik baxuenera arte.

Etorkinei laguntzeko erakundeen arabera, integraziorako udal planak tresna egokiak dira Durangoko immigrazioa kudeatzeko.Sartu elkartearen ustez, plana ezartzean emaitza onak izateko, lehendik abian diren gizarte politiken osagarria izan behar du.

Elkarrizketatutako erakundeen hitzetan, helburu nagusia sortzen diren ondorio negatiboen gainean jardutea da, hala nolabazterkeriaren, lan baldintza eskasen edota etxebizitza eskuratzeko zailtasunaren gainean. Modu eraginkorrean eta garaizesku hartuz gero, litezkeen gatazkak edo tentsioak saihesten dira.


192

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

7.4. Etorkinen elkarteak

Gizarte hartzailearen baitan etorkinen elkarteak sortzea, zalantzarik gabe, biztanle atzerritarrak finkatzen ari direla adieraztenduen zantzua da. Horrez gain, talde horien antolamendua berebiziko faktorea da bizitza politiko publikoan esku hartzeko, orde-namendu juridikoak onartzen duen partaidetza eskubide gutxietako bat baita. Horregatik, etorkinen elkarteek berebiziko roladute aniztasuna kudeatzen. (62)

Atal honen helburua Durangon finkatutako etorkinen elkarteek planteatutako pertzepzioak eta iradokizunak jasotzea etaaztertzea da. Udalak eta udalerriko migrazio fenomenoaren gainean ezagutza kualifikatua duten pertsonek emandako informa-zioa oinarri hartuta, etorkinen hiru erakunde dagoela adierazi da:

Etorkinen gizarte sustapenerako eta kulturarako Argoni Vasco elkartea1. MIGRAZIOEI BURUZKO ALDERDI OROKORRAK1.1. ATZERRIKO ETORKIN OLDEAREN AURREAN ELKARTEAK DUEN JARRERA:

/ Nazioarteko migrazioak normalak dira. Arazoak daude mundu guztiak (Europa aberatsean izan ezik) eta, pobrezia dela medio,jendeak irten egin behar du bizitza hobearen bila eta familiari laguntze aldera. Afrikako jendea ohituta dago gazte direnean irte-ten familiei laguntzeko. “Agian badago kezka horiek izan ez dituen jendea eta ez du ulertzen jendeak irten behar izatea”./ Ikuspegi horretatik, migrazioak erregulatu egin behar dira, jendeak duen guztia bahian emateari utz diezaien eta hil daitezensaihesteko ere. Horrek, gainera, familientzako galera emozional eta ekonomiko handia ekartzen du. Oso baldintza txarretan iris-ten dira. Argoni Vasco elkartearen ustez, zerbait egin behar da etorri behar duen jendea baldintza onetan etor dadin. Jatorrizkoherrialdeek ere beste hainbat alderditan lagun dezakete, nahiz eta jatorrizko gobernuek ez duten errazten. Beren herrialdeetanbizimodua izateko baliabideak baleude, jendeak ez luke irten beharrik izango. Afrikako herrialde askotan (Ekuatore Ginea barne)baliabide asko dago baina oso gaizki banatuta daude./ Ez da erraza zehaztea zenbat jende irten daitekeen herrialde batetik irten beste batean sartzeko. Halaber, ezin da geldiaraziaurreko etorkinengandik, engainuengandik eta hedabideetatik aberastasunezko berriak jaso dituzten pertsona askoren gogoa.Gero, behin hemen, zaila da bidea egitea gogor lan eginda ere./ Elkarte hau ez dago Atzerritarren Legearen alde, bai aurreko erregulazioan eta bai gaur egun jasota dagoen moduan.


/ Argoni Vasco elkartearen ustez, integrazioak esan nahi du harreman ona izatea bertako biztanleekin. Integrazioa ez da soi-lik iristen direnentzat, alegia, komuna da, baita hemen daudenentzat ere. Pertsona bat bere ohiturekin iristeak ez du esan nahiohitura horiek alde batera utzi behar dituenik, alegia, pertsonak berak hori egin nahi ezean. Bi pertsonaren artean ezagutzezjabetzea eta ikastea onuragarria da bientzat, elkarrenganako onarpena eta errespetua oinarri hartuta.

(62) Barbero, I. (2006) “The social participation of Immigrants. A key ingredient in the intercultural management of cultural diversity”; Chia,E. eta Heisig, J. A Longing for Peace. The Challenge of a multicultural, multireligious world. Japan: Nazan Institute. 289-301 or.


193

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ Immigrazioaren fenomenoa berria da eta bat-batean sortu da; hori dela eta, bertako biztanleek pazientzia izan behar dute.Denborarekin, egoera hori lasaitu egingo da eta gauzak hobeto egingo dira.


/ 2002 inguruan dokumentazioari, etxebizitzari, ekonomiari edo lanari loturiko beharrak asetzeko sortu zen. Biztanle etorkinakbiltzen ditu, batez ere afrikarrak (Ekuatore Ginea, Ginea Bissau, Senegal, Ghana, Nigeria, Ginea Konakry, eta abar), nahiz etahasieran Hego Amerikako edo Balkanetako pertsonak ere bazeuden. / Elkarteak aurre egin beharreko zailtasun handiena baliabide eskasia da, besteak beste, ez dute berezko lokalik. Hori delamedio, ezin dira egin nahi diren jarduera asko (hizkuntzako, musikako eta dantzako eskolak eman). Jarduera publiko askotanparte hartu dute; horien artean, Durangon ospatutako Etorkinen Jaia edota Erkidegoen Jaialdia nabarmentzen dira.

3. GIZARTERATZEKO UDAL PLANA: IRITZIAK ETA PROPOSAMENAK:INTEGRAZIOAK GIZARTEKO KIDE GUZ-TIEN LANKIDETZATIK ETORRI BEHAR DU.

/ Planean egiazko gauzatzeko mekanismoek egon behar dute, planean jasota dauden neurriak hitz soilak izan ez daitezen./ Honako neurri hau proposatzen dute: langileak ekonomiaren eta prestakuntzaren aldetik gaitzea, elkartea kudeatzeko etagaratzeko; izan ere, elkartea erakundeetara eta gizarte orokorrera informazioa eramateko baliabidea da.

Chora1. MIGRAZIOEI BURUZKO ALDERDI OROKORRAK1.1. ATZERRIKO ETORKIN OLDEAREN AURREAN ELKARTEAK DUEN JARRERA:

/ Nazioarteko migrazioak positiboak dira kultura desberdineko pertsonei munduaren ikuspegi desberdina ekartzen zaielako.Hori guztiontzako balio onuragarria da./ Migrazio fluxuak mugatzearen aurka daude. Mugek ez dute pertsonen zirkulaziorako eragozpena izan behar. Lana aurkitzekoaukera egoteak ahalbidetzen du jendeak iristen jarraitzea. Eskaera eta eskaintza moduan, etortzeko baldintzak desagertzendiren unean jendea jasotzeari utziko zaio./ Egungo Atzerritarren Legea ez da bidezkoa alderdi askotan, eta horiek aldatu egin beharko lirateke.


/ Chora elkartearen iritziz, pertsona bat integratuta dago bizi den tokiko legeak eta ohiturak ulertzen dituenean. Horrek ez dunahitaez ekartzen gauza bera egitea. Horrez gain, gainerako pertsonen iritzietara irekia egon behar du. Izaera ireki hori etorki-nen taldeek nahiz gizarte hartzaileak izan behar dute.


/ Elkarte gisa, 2006an sortu zen, gainerakoekin harremana izateko bideak irekitzeko beharraren aurrean. Oraindik hasierakoeratze izapideetan den arren eta elkartea abian jarri besterik egin ez den arren, elkartearen asmoa jarduerak gauzatzea da, batezere beste erakundeekin, “dutena” azaltzeko eta gainerakoek dutena jasotzeko eta ezagutzeko. Elkartea, nagusiki, Afrikaren ipa-rraldetik etorritako pertsona musulmanek osatzen dute.


194

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


/ Integrazio prozesua politika publikoen bitartez abian jartzeko orduan, elkarte honen ustez, bakoitzak bere zatia du integrazioprozesuan. Bai bertako gizarteak, erakundeak, alderdi politikoak edo kaleko jendea izan, direla bertakoak edo direla etorkinak./ Garrantzitsua da tokiko integrazio plana abian jartzea, ekimen publiko guztietarako gida edo esparrua izan dadin. / Planean elkarteen rola sustatu behar da, trukerako bide onak baitira kulturak zabaltzen dituztelako./ Plana “txikienetik” hasi behar da, hots, pertsonei beren iritziak eman ditzaten errazten eta iritzi askatasuna ematen.

M´lomp Kultura Elkartea1. MIGRAZIOEI BURUZKO ALDERDI OROKORRAK1.1. ATZERRIKO ETORKIN OLDEAREN AURREAN ELKARTEAK DUEN JARRERA:

/ Ez da fenomeno berria, historia guztian zehar gertatu baita. Gaur egun, aukerak izan ez dituen jende askoren saiakera islatzendute, hots, bizitza hobea bilatzea edota gerra, politika edo bestelako arazoak atzera uztea./ Fluxuak erregulatzeko aukera herrialde bakoitzaren gaitasunaren araberakoa da. Ez bada orain erregulatzen, etorkizuneanegoera negatiboak sor daitezke pertsonentzako eta herrialderako bertarako. Egiazki, pertsona askok hobetzeko beharra dute,behar den edozertan saiatuta. Oso zaila da hori mugatzea. Behin hemen direnean, dokumentazioa eskuratzea berebizikoa dajendeak beren kabuz ogibidea izan dezan. M’Iomp elkartean aipatzen dute askotan hemengo errealitatea okerragoa dela berenjatorrizko herrialdekoa baino./ Migrazioak mugatu ahal izateko, hainbat irizpide kontuan hartu behar dira. Mugak ez dira izan behar jendea geldiarazteko,baizik eta migratzea erabakitzen duten pertsonen baldintzak hobetzeko. Horretarako, tartean diren herrialdeen arteko elkarriz-keta bultzatu behar da. / Atzerritarren Legeak alderdi positiboak ditu, hala nola familia ekarri ahal izatea, berriro taldekatzearen bitartez, nahiz etaalderdi asko hobetu behar diren. Alderdi horietako bat izapide asko baldintzatzen dituzten epe luzeak dira.


/ M’Iomp elkartean uste dute integrazioak elkar ezagutzea ekartzen dutela, hau da, ez du esan nahi jatorrizko kultura alde bate-ra uztea. Bakoitzaren ohiturak eta bizimodua ezagutzea ona da bizikidetzarako. Hala ere, lehen urratsa gizarte hartzaileak emanbehar du, datorren jendeari ateak irekiz.


/ Elkartea 2003an sortu zen. Senegalen ohikoa da gazteak toki mailan biltzea, bai landa inguruneetan eta bai hirietan. Hangohelburua kultura zentroan lan egitea da herriaren onurarako. Horregatik, hemen direnean, elkarte gisa biltzea jatorri berekopertsona beren artean sortzen den ekimen komuna da./ Elkartearen helburua jatorrizko kultura mantentzea eta sustatzea da, bai eta seme-alabei eta gizartearen gainerako alder-diei ezagutaraztea ere. Halaber, Senegalen ere lan egiten ari dira, hots, eskolak sortzen ari dira eta garapenerako bestelakoekimenak gauzatzen. Asmoa jardueren eskaintza zabaltzea da, bai eta hizkuntza eskolak edo laguntza eskolak ematea erehaurrentzako eskolaz kanpoko ikasgai gisa, bai haur atzerritarrentzat eta bai bertako haurrentzat, nahiz eta horretarakoespaziorik ez duten.


195

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


/ Udalak dira egokienak integrazio prozesuak gauzatzeko, herritarrengandik hurbilen direlako eta lehen kontaktua haiek dute-lako. Oso informazio erabilgarria dute, agian, beste erakunde batzuetan ezagutzen ez dutena./ Udal planetan jarri behar du jendeak gehien bere aldetik, udalerri guztia mesedetzen duten neurriak gara daitezen. Ez da epemotzean garatu beharreko zerbait, etorkizunera begira baizik./ Planak etxebizitza, lana eta espazioak eskuratu beharko lizkioke Durangon bizitza egiten hasten ari den jendeari. Horrek ez duesan nahi etorkinei bertakoei baino onura gehiago eskaintzen zaienik, hori laguntzen izaeraren beraren aurkakoa izan baitaite-ke. Datozen belaunaldietan interes berezia jarri behar da, horien hezkuntzaren eta bizi baldintzen araberakoa baita etorkizune-an harremana bizikidetzazkoa izan dadin, eta ez dadin tentsiorik egon.

Atzerriko etorkin oldearen aurrean elkarteak duen jarrera

M’Iomp nahiz Argoni Vasco erakundeetarako, egungo migrazioak erreakzio normala dira iparraldeko eta hegoaldeko herrialde-en arteko desberdintasun ekonomikoak direla medio. Chora elkartearen ustez, gizartearen kultura aniztasunak aberastasun balioonuragarria ekartzen du.

Fluxuak erregulatzeko edo ez erregulatzeko beharrari dagokionez, elkarteek adierazi dute ez dela komeni ordenamendumugatzailea egon dadin. Erregulazioa, hala badagokio, migrazio prozesu behartuak gertatzen diren baldintzak hobetzera bide-ratu behar da. Argoni Vasco elkarteak garapena jatorrizko komunitateetatik sustatu nahi du, hartara, pertsona askok alde egi-tea saihesteko, bizi duten egoera zaila dela medio.

Elkarte guztiak ados daude esaten dutenean Atzerritarren Legea negatiboa dela edota hobetu egin daitekeela. M’Iomp elkarte-ak bakarrik adierazten du alderdi positiboak dituela, esate baterako, taldekatzeko prozedura, nahiz eta epeak luzeak izatea kri-tikatzen duen.

Bizikidetza ereduak

/ Argoni Vasco elkartearentzat, integrazioak esan nahi du harreman ona izatea bertako biztanleekin./ M’Iomp elkartean uste dute integrazioak elkar ezagutzea ekartzen dutela, hau da, ez du esan nahi jatorrizko kulturaalde batera uztea./ Chora elkartekoen iritziz, pertsona bat integratuta dago bizi den tokiko legeak eta ohiturak ulertzen dituenean.

Taldeen kulturak ezagutzea eta elkar errespetatzea dira etorkinen elkarteek proposaturiko integrazio ereduaren bereizga-rriak. Bertako gizarteak nahiz etorkinen taldeek ahalegina egin behar dute helburu horiek lor daitezen. Argoni Vasco elkar-tekoen iritziz, bertako biztanleek ulerkorrak izan behar dute eta pazientzia izan, gizartearen bat-bateko kultura aniztasunakekartzen dituen arazoekin.


Gizarteratzeko udal plana

Argoni Vasco eta Chora elkarteen ustez, gizarte osoak lan egin behar du integrazio prozesuak eratzen. Erakunde mailan, M’Iomperakundeak adierazten du udalak direla erakunde publiko egokienak integrazio prozesuetarako, horiek baitira gertukoenak etaherritarrekin kontaktua duten lehenak. Elkarte guztiek adierazten dute integrazio plana taxutzea komeni dela immigrazioarenfenomenoaren gaineko esku hartze publikoko neurri gisa.

Integrazio planak izan beharreko helburu eta neurrietarako iradokizun gisa, parte hartzeko aukera gehiago izatea eta espaziopublikoetan presentzia izatea eskatzen dute elkarte guztiek. M’Iomp elkarteak zehazten du eskakizun hori ezin dela pribilejioaizan etorkinak izateagatik, alegia, horrek aurkako efektua izan dezakeelako, baizik eta udalerriko gainerako biztanleen aukeraberak izatea. Elkarte honek ere adierazi du etxebizitza eta lan hobekuntzak premiazko neurriak direla.

196

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


197

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


=aurkibidea/08durangoko etorkinak

IRITZIAK 201

-/ Migrazio esperientzia 201-/ Arazo larrienak 203-/ Integrazio buruzko ideiak 206440

%/ 08.



%durangoko etorkinak


200

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

08/ durangoko etorkinak

Pertsona etorkinak, zalantzarik gabe, migrazio fenomenoaren eta integrazio prozesuaren nahiz xede gizarteko bizikidetzarenprotagonistak dira. Horregatik, eta errealitatea nahiz Durangon bizi diren pertsona etorkinen iritziak, asmoak eta helburuak eza-gutze aldera, hogei elkarrizketa sakon egin dira, immigrazioaren egoera aztertzea ahalbidetzeko eta gizarte hobea eta bidezko-agoa izateko.

ETORKINEN AUKERAKETAREN JUSTIFIKAZIOA

Jarraian, migrazio fenomenoaren analisi kualitatiboa azaltzen da, Durangon bizi diren etorkinek bizi izan dituzten arazoakjasotzen dituzten elkarrizketak oinarri hartuta. Azterketa hau egiteko, elkarrizketatu beharreko pertsonen profila behar beza-la aukeratu behar da, udalerriko etorkinen errealitateari buruzko iritziak, sentsibilitateak eta kulturak barne hartze aldera.

Udalerrian bizi diren herritartasunak nahiz elkarrizketatutako pertsonen sexua kontuan hartu dira. Gainera, batez ere elkarte-gintzaren munduari lotuta ez dauden pertsonen iritziak jasotzen saiatu gara, edota etorkinen elkarteetako kide ez diren pertso-nenak; horregatik, bizikidetzaren eta integrazioaren errealitatea modu independente eta autonomoan bizi dute.

/ 36. taula. DURANGON BIZI DIREN ATZERRITARREN BANAKETA, HERRITARTASUNAREN ARABERA. 2006 URTEAHERRITARTASUN TALDEAK EMAKUMEAK GIZONAK GUZTIRA EHUNEKOA, GUZTIRA EMAKUMEEN EHUNEKOA

EB 27 142 178 320 23,72 44,38GAINERAKO EUROPA 13 23 36 2,67 36,11GUZ. EUROPA 155 201 356 26,39 43,54MAGREB 51 96 147 10,90 34,69GAINERAKO AFRIKA 58 165 223 16,53 26,01GUZ. AFRIKA 109 261 370 27,43 29,46EBA. / KANADA 2 2 4 0,30 50,00IBEROAMERIKA 353 224 577 42,77 61,18GUZ. AMERIKA 355 226 581 43,07 61,10TXINA 18 19 37 2,74 48,65GAINERAKO ASIA 1 4 5 0,37 20,00GUZ. ASIA 19 23 42 3,11 45,24OZEANIA 0 0 0 0,0 0,0GUZ. OZEANIA 0 0 0 0,0 0,0GUZTIRA 638 711 1.349 100,00 47,29


201

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Durangon bizi diren atzerritarren datuen arabera, eta sexuaren aldagaia kontuan hartuta, elkarrizketatutako pertsonak honelabanatzen dira:

/ Europar Batasunekoak (ekialdeko Europa): bi gizon eta bi emakume/ Magrebekoak: bi gizon eta emakume bat/ Afrikakoak: bi gizon eta bi emakume/ Hego Amerikakoak: hiru gizon eta sei emakume

ETORKINEN IRITZIAK

Durangon bizi diren hogei etorkin ingururi egindako elkarrizketen arabera, migrazio esperientziari eta biztanle atzerritarren bizibaldintzei buruzko ideia orokorra adierazten dute. Erantzunetatik ondoriozta daitezke aukeratutako helmugara iristen direneanaurre egin beharreko arazo nagusiak, bertako biztanleriarekiko integrazioa eta jatorrizko herrialdearekin mantentzen dituztenharremanak.

1. Migrazio esperientzia

1.1. Jatorrizko herrialdea uzteko arrazoiak

Migrazioaren arrazoiak jatorrizko herrialdeen egoera ekonomiko txarrean oinarritzen dira. Elkarrizketatutako pertsona ia guztiekbizitza hobea bilatzen dute, garatzeko eta aurrera egiteko asmo argiarekin. Etorkizunerako ikuspegi hori ia ez dago jatorrizkoherrialdeetan.

“Hemen eman dudan denboran, egia esan, ondo edo gaizki, baina egunero jan dut. Nireherrialdean Coca Cola bat ametsetan ere ez da hartzen eta jogurtak luxua dira”.

“Migrazioak gertatzen dira jatorrizko herrialdean ez dagoenean etorkizunerako itxaropenik,gazteak ezin direnean garatu, ezin dutenean lan egin edota ezin dituztenean ikasketak prak-tikan jarri”.

“Jendeak ez du errurik, bizi duten egoerak eramaten ditu migratzera. Jendea beharren arabe-ra mugitzen da, bestela, inoiz ez nintzateke nire etxetik, nire herrialdetik, irtengo”.

1.2. Durango, helmuga gisa

Senideak eta ezagunak erabakigarriak dira migratzen duten pertsonentzako. Horregatik, Durangon lagunak eta senideak izateaarrazoi nagusia da udalerri hori helmugatzat aukeratzeko. Taldekatzerik edo kontakturik ez dagoen kasuetan, etorkinak ahozahoko informazioa dela medio mugitzen dira, bai eta euskal enpresa sektorearengatik ere.


202

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

“Murtziatik Durangora etorri ginen, hemen enpresa gehiago zegoela esan zigutelako. Ezgenuen inor ezagutzen etorri ginenean eta zaila izan zen lehen lanpostua aurkitzea”.

“Hasiera batean, zurarekin negozioa egitera etorri naiz. Zerrategien bila nenbilen eta horieta-ko batean lana aurkitu nuen. Han geratu nintzen, baina legez kanpo, kontraturik eta ezergabe. Urte eta erdiz lan egin nuen Atxondon. Lehen, Castellon egun batzuetan lan egitennuen eta beste batzuetan ez, nekazaritzan. Bartzelonan errumaniar talde bat topatu nuen etatelefono zenbaki bat eman zidaten arazorik nuenerako. Haiek Euskal Herrian lan egiten zuten,Arangureneko paper fabrikan. Segituan deitu nien. Orain 16 senide inguru ditut hemen. Nireahizpa dut hemen, eta gainerakoak nire emaztearen senideak dira: aitaginarreba, aitaginarre-baren iloba, eta abar”.

“Hemen bizi zen lehengusuetako batek lan hau aurkitu zidan etorri baino lehen, eta zaintzendudan gaixoaren emazteak guztia konpondu zuen”.

“Durangora etorri nintzen nire ama eta nire ahizpa zaharrak hemen bizi zirelako. Emigratzenlehena nire aita izan zen, eta haren atzetik familia guztia etorri gara”.

1.3. Egonaldia

Elkarrizketatutako etorkinek udalerrira iritsi zireneko datuak eskaini dituzte, 2001az gerozkoak. Hartara, gehienak azken 5 urte-otan finkatu dira Durangon, eta nabarmentzekoa da ia erdia azken urtean iritsi zela. Hortaz, biztanleria nahiko berria da.

Askotan, jatorrizko herrialdetik etortzen dira, baina batzuk aurretik Estatuko beste komunitate batzuetan instalatzen saiatu dira,nekazaritza lana dutenetan, alegia. Bizkaiko hainbat herri edota Bilbo izaten dira hasierako beste helmuga batzuk, Durangoninstalatu aurretik.

“Nire herrialdetik irteteko aukera izan nuen, metalaren sektoreko lan kontratu batekinOndarroan, gero Berrizen eta orain Durangon”.

“Alacantera 2004ko abenduan iritsi nintzen. Han ez nuen inor ezagutzen eta hona etorrinintzen”.

“Bost urte eman ditut Durangon eta, horren aurretik, hiru urte Errioxan, nekazaritzan etatomate enpresa batean lanean. Han ez nengoen ondo, ez nengoen gustura, eta hemen ongizegoen jendea ezagutzen nuen”.

“Irailaz geroztik Durangon nago, zuzenean Errumaniatik etorrita. Nire emaztea eta nire semeanirekin etorri ziren”.


1.4. Etorkizunerako itxaropenak

Durangori buruz egiten duten balioztapena positiboa izaki, udalerria bizitzen geratzeko toki egoki gisa jotzen dute.Elkarrizketatutako gehienek etorkizunean hemen finkatzeko itxaropena dute, batez ere seme-alabak dituztenek eta beren migra-zio proiektua jatorrizko herrialdeetan izan zezaketena baino etorkizun hobea izatean oinarritzen dute.

Bestalde, etxebizitza arazo iraunkor eta zail gisa ikusten dute, eta agian hori da kontuan hartzen den faktoreetako bat bizitzekotoki iraunkorra planteatzeko orduan. Gehienak ez daude ziur etorkizunari dagokionez, etxebizitzak erosteko prezioak eskuraezinakizateagatik. Ahal dutenek, beren etxeak mantentzen dituzte jatorrizko herrialdeetan, nahiz eta ez duten alde batera uztenEuskadin bizitzen geratzeko aukera, ez eta Estatuko beste hainbat probintziatan ere, baina, lehenespenez, nahiago dute EuskalHerria.

“Etxebizitzaren arazoa larria da hemen… Bi urteko alokairu kontratua dugu eta jabeak berri-tu nahi badu, geratu egingo gara, bestela alde egin behar dugu. Hemen apur bat zaila da hau,baina geratzea gustatuko litzaiguke”.

“Nire seme-alabak ekarri nahi nituen hona, etorkizun hobea izango dutelako. Tatiana, batezere zoriontsu izango da hemen, Kolonbian matxismo handia dagoelako eta hemen, berriz,emakumeak burujabeak direlako, eta ez dutelako gizonaren mende egon behar. Han oso gutxibalio dugu, haurrak izateko eta etxean egoteko baino ez dugu balio. Zoritxarrez hala da… etaez dut nahi etorkizunean nire alabak gizon batekin bizi behar izatea jaten eman diezaionedota bizitokia izan dezan”.

“Ezin dut Errumaniara itzuli; nire semea hemen dago eskolan orain. Nire semearengatik etorrinaiz hona. Etxea dut Errumanian baina ez dut inolako etorkizunik nire semearentzat”.

“Ez daukat ezer ziur, nire alabek hemen egiten duten bidearen araberakoa izango da. Han ego-era oso zaila da, ez da itzultzeko modukoa”.

“Azkenean, gehienak hemen geratuko dira. Adibidez, gu itzultzen bagara, nola bueltatukodira hara gure seme-alabak? Hemen jaio dira, hemengo jendea ezagutzen dute, hemengo ize-nak… jatorrizko herrialdera itzultzen bagara, ez dute ezer ezagutuko, gurasoak eta aitona-amonak baino ez. Haurrak ez dira itzuliko, hemen geratuko dira, Frantzian, Ingalaterran etabeste hainbat tokitan gertatzen den moduan”.

2. Arazo larrienak

2.1. Etxebizitza

Jabetza eredu nagusia alokairua da, nahiz eta hainbat jabe ere badagoen, gutxi izanik ere. Askok beste familia edo ezagunbatzuekin banatzen dute etxebizitza., eta askok azpi-alokatu egin behar dute etxea izan ahal izateko.

203

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


204

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Etxebizitza kezka iraunkorra da etorkinen baitan, hain zuzen ere, alokairuko etxebizitza aurkitzeko hilabeteak eman eta gero, ezdute ziurtasunik, ez baitakite noiz arte gelditu ahal izango duten hor. Atzerritarra izateak zaildu egiten du alokatze prozesua, izanere jabe askok ez dituzte etorkinak nahi maiztertzat. Horiek, gainera, seme-alabak badituzte arazoa zaildu egiten da.

Etxebizitza aurkitzeko zailtasunak direla eta, etorkin asko senideekin edo beste pertsona batzuekin bizitzen da (askotan ezeza-gunak), eta baldintza eskasetan, alokairuen prezio altuak banatze aldera.

“Bostok gela batean bizi gara, alegia, nire senarra, nire hiru seme-alabak eta ni. Brasildar bateta errumaniar bat ere bizi dira etxe horretan”.

“Alokairuan bizi naiz nire familiarekin eta beste bi bikoterekin. Zortzi gara etxean. Etxebizitzabaten bila nabil nire semeak espazio gehiago behar duelako... guztia okupatzen du eta bestepertsonek ere okupatu nahi dute eta nire semeak, hainbatetan, haiekin eztabaidatzen du.Guztia hortik zehar barreiatzen du, jostailuak eta abar. Oraintxe ari naiz bilatzen eta ez dakitzaila ote den. Jakin nuen diru laguntzak zeudela, baina hori ere zaila da, lan kontratua eskat-zen dutelako, eta oraindik ezin dugu izan. Higiezinen agentzietan etxebizitzak daude, bainanire familia bakarrik egon nahi dugunez, hau da, nire seme-alabak eta gu bakarrik, oso gares-tia iruditzen zaigu”.

“Nire senarrarekin eta beste bikote batekin bizi naiz, horiek ere errumaniarrak. Etxebizitza nirenagusi ohiak beste neska errumaniar bati alokatu zion. Etxea bere izenean zegoen, eta hori ezzen bidezkoa, dokumentaziorik ez duzunean jabea ez delako fidatzen”.

“Zorteduna naiz, Etxebideko etxe bat egokitu zitzaidalako alokairuan, baina lehen urterakodiru laguntza baino ez da, gero igo egiten da. Datorren urtean beste toki bat bilatu beharkodugu. Etorkinei beti alokairuko etxebizitzak egokitzen zaizkigu; nik etxe bat erosi nahi dut”.

“Iritsi nintzenean 8 hilabetez egon nintzen bizitzen erroldatu ahal izan gabe, inork ez zidala-ko uzten. Urte batean 5 etxetan bizi izan nintzen gutxienez, maletarekin hara eta hona, etaarazoak izan nituen batzuk ez dutelako haurrik nahi, zarata egiten dutelako”.

2.2. Lan egoera

20 elkarrizketatuetatik, % 50 lanean ari dira une honetan. Halaber, lanean ari diren gehienek ez dute lanerako baimenik. Izapideguztiak osatu zain daude, edota kontratua egin diezaieten bilatzen, hartara, Durangon duten egoera erregulatu ahal izateko.Sala ditzaten eta agian bota ditzaten beldurra dute.

Diferentzia handia dago generoaren arabera; izan ere, onartzen dute emakumeek errazago aurkitzen dutela lana gizonek baino,kasu askotan behintzat. Ia emakumeek bakarrik egin ohi duten lan bat etxez etxeko zerbitzua eta garbiketa izan ohi da, bai etahaurrak eta zaharrak zaintzea ere.


Generoari dagokion datu horren gainean, atzematen da emakumeen jatorriak ere eragina duela lan merkatuan sartzeko orduan.Afrikatik edo Magrebetik datozen emakumeek zailtasun handiagoak izaten dituzte Latinoamerikako edo Europa Ekialdeko ema-kumeek baino, etxeko zerbitzuei eta pertsonak zaintzeari loturiko halako lanak eskuratzeko orduan.

Bat datoz immigrazioa lanaren arabera erregulatu behar dela esaten dutenean. Uste dute nolabait lana bermatu behar zaiela iris-ten direnean, batez ere aurkitzeko arazo gehien izan dutenen kasuan. Halaber, jotzen dute elkarrekiko lehian daudela eta beldu-rra dute gehiegi izango ote diren eta ez ote den guztientzako lanik egongo.

“Hemen ez dute sinatu nahi finko izateko. Hori ez dut atsegin, orain lanik gabe nago berriroere”.

“Hona lan bila etorri baino lehen, egun horretan bertan, arratsaldean lanean ari nintzen.Orain jende asko dabil bila; horregatik oso zaila da eta ez dago ezer”.

“Ez baduzu lanik egiten alokatuta duzun etxetik botatzen zaituzte”.

“Orain lan gutxiago dago, etorkinen lanaren gainean konfiantza gutxiago dagoelako; izanere, askok ez dute egin beharrekoa betetzen eta askok, Estatuko langileek ere, lan egiten duteharik eta lanpostu finkoa izan arte, eta gero bajak hartzen dituzte etengabe”.

“Lanerako baimenak asegurua izatea ahalbidetzen dizu, orain ez ditudan bermeekin”.

“Hiru urte itxaron behar ditut lanerako baimena eskuratzeko. Orain lanean ari naiz eta bat-zuk badakite hemen legez kanpokoak garela. Horrek beldurtu egiten nau, ez dakit… kanpokojendea... ez gara jatorrizko herrialdean bezala bizi, ez gaude lasai”.

2.3. “Legezko” egoera

Elkarrizketatutako etorkinen ia erdia zain dago lan baimena eskuratu ahal izateko beharrezko epea bete dadin, hartara, beren ego-era erregularizatu ahal izateko. Hori dela medio, ahulago eta ziurgabeago sentitzen dira eta askotan beldur dira deskubrituko otedituzten eta jatorrizko herrialdera deportatuko ote dituzten. Gainera, beharra dela medio, ezkutuko ekonomian lan egin beharizaten dute, eta inolako babesik gabe esplotazioen aurrean.

“Etorkinak ez diote legeari uko egiten, alegia, gobernuak ez du erantzuten dagokion denbo-ran. Etorkinak legez kanpokoak izatea, nagusiki, gobernuaren akatsa da”.

“Asko beldurtzen nau harrapatzeak eta sufriarazteak, eta nire herrialdera, Boliviara, berriroeramateak”.

205

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


206

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

“Ez du zentzurik bizitzeko baimena izateak lanerako baimenik izan gabe; izan ere, horrela, jen-deak edozein baldintzatan lan egiten du. Bizitzeko baimena baduzu, lan egiten utzi behardizute”.

Bizitzeko baimena ez izateak saihesten du etorkinak jatorrizko herrialdeetara bisitan joan daitezen, eta hori dela eta, urteakeman ditzakete senideak, askotan seme-alaba txikiak, ikustera itzuli gabe.

Gainera, Ekialdeko Europatik datorren jende asko nahastuta dago, batez ere Errumaniatik datozenak, herrialde hori EuroparBatasunean sartu baita:

“Europar Batasunean sartu eta gero ere, oraindik ez dakigu nola konponduko dugun gurelegezko egoera”.

“Asko Italiara, Ziprera eta Greziara joango dira, hor lanerako eskubidea ematen baitzaie,Errumania Europar Batasunean sartu denetik. Italian uste dut hainbat sektoretara mugatzenda, nekazaritzara eta etxeko zerbitzura”.

Guztiek dakite erroldatzea beharrezkoa dela lanerako eta bizitzeko baimenen izapideak arintzeko, eta horren alde borrokatzendira, nahi zeta askotan zailtasunak dituzten bizi diren etxean erroldatzeko.

“Lehen maizter gisa nengoen tokian ez zidaten erroldatzen uzten eta aldatu egin behar izannuen”.

Familiak taldekatzeko ohiko prozedurak ere ezagutzen dituzte, nahi zeta batzuetan ez duten informazio guztia edo garrantzitsue-na jasotzen. Hori dela medio, ahul sentitzen dira eta babesgabetasun egoerak bizi izaten dituzte:

“Informazio falta zela medio, Kolonbiara itzuli behar izan nuen nire seme-alaben bila 15 egu-nera. 3.000 eurotik gora galdu nituen.

3. Integrazioari buruzko ideiak

3.1. Hizkuntzaren garrantzia

Hizkuntzak rol garrantzitsua du integrazio prozesuan. Nabarmentzekoa da gaztelania ikasteko lehenespena gaztelaniaz hitz egi-ten ez duten kulturetatik datozen pertsonen artean, besteekin harremana izan ahal izateko eta, batez ere, lanpostuetan molda-tu ahal izateko.

Halaber, etorkin, oro har, ia guztiek nahi dute euskara ikasi, baina elkarrizketatutako 20 pertsonatik batek ere ez du hitz egiten.Lanerako zailtasuna, aisiarako denbora eskasa edo, oro har, kezkak direla eta, hizkuntza hori ikastea bigarren planoan geratzenda. Hala ere, euskararen balioztapena oso altua da seme-alabek ikasten dutenean.


207

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Lan eta ikasketa ordutegien bateraezintasuna da Durangon bizi diren etorkin askok euskara eskolak alde batera uzteko arrazoinagusia. Halaber, aipatu da gaztelania aurreratuko eskola gutxi eskaintzen dela, hain zuzen, hizkuntza ezagutzen hasteko esko-lako baino ez daude.

“Seme zaharrenak euskara ikasten du eta hiru urte bakarrik ditu. Nik ez dut astirik,, oso neka-tuta iristen naiz etxera gauetan”.

“Portugesa eta ingelesa dakizkit eta orain gaztelania ikasten ari naiz. Euskara berriz, oinarriz-koa ikasi nuen”.

“Hainbat lantegitan euskara jakitea eskatzen dute han lan egiteko eta ulertu behar duteguretzat oso zaila dela. Gaztelania nik bakarrik ikasi dut, eskoletara joan gabe”.

3.2 Bertakoen eta etorkinen jarrera eta horien arteko bizikidetza

Durangon bizi diren atzerritarrek, oro har, baieztatzen dute harrera ona izan dutela bertako biztanleen aldetik eta integratutadaudela sentitzen dute. Euskal Autonomia Erkidegoan balioztapen positiboa egiten zaio immigrazioari, beste erkidego batzue-tan egiten denarekin alderatuta. Dena den, ez da ahaztu behar “immigrazioa nabarmen handituz gero guztia zailduko zela”.Horixe ondorioztatzen da elkarrizketatutako pertsonen iritzietatik, hots, immigrazioa lan merkatuaren arabera erregulatzekobeharra.

Etorkinek bizi izan dituzten bazterkeria kasuak nagusiki etxebizitzaren arazoari dagozkio, jabe askok ez dizkietelako etxebi-zitzak etorkinei alokatu nahi. Ildo berean, lan faltak ere integrazioa zailtzen du, bai eta “guztiak, onak eta txarrak, berdinakdirela pentsatzeak ere”.

Uste dute etorkin gehienak ondo egokitzen direla kultura berrira, baina bertako biztanleek ez dituztela ia ezagutzen etorkinenjatorrizko kulturak. Horregatik, oso positibotzat jotzen dituzte beren bizimodua eta pertzepzio kulturalak adierazteko ekitaldiakedo azokak.

Bertako biztanleengan, biztanle etorkinekiko arrazakeria eta xenofobia jarrerak azaldu dira elkarrizketetan, baina oso moduzehatzean eta ia salbuespen moduan. Askotan nabarmentzen da jarrera horiek nagusiki herritartasun desberdineko etorkinekberek izaten dituztela.

Halaber, elkarrizketatutako errumaniarrek nolabaiteko mesfidantza dute beren herrikideekiko, eta ez dute harreman handirikbeste errumaniarrekin, batez ere ijitoak badira.

“Jendeak lehen aldiz ikusten duenean burua estalita dudala ez nau ulertzen, baina gero eznaiz baztertua sentitzen, nahiz eta beti dauden salbuespenak… Inork ez du aldatu behar bes-teek uste dutenarengatik, denbora kontua baino ez da”.

“Arazo nagusia jatorri desberdineko etorkinen artean dago, bertako pertsonekin baino gehia-go. Liskarrak atzerritarren artean gertatzen dira”.


208

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

“Atzerritar gehienak egokitu egiten dira, baina badira iritsi orduko alde egin nahi dutenakere. Batzuk ez dute lortzen hemen ondo egotea”.

“Zaila da barruan egotea, bat ez delako iristen atea jota soilik, gonbidapenak ere izan behardira”.

“Euskadiko etorkinak integratuta sentitzen dira. Hemen ez da ghettorik sortzen eta hori osogauza positiboa da. Hemen jendea libreki mugitzen da nahi duen tokietan, eta beste herrial-de batzuetan, berriz, etorkinek mugitzeko jakineko zonaldeak dituzte eta horietatik ezin duteirten”.

“Askotan, hedabideak dira immigrazioari buruz dagoen irudia sortzearen errudunak; zirraratu egiten dute eta informazioa mani-pulatzen”. Hori da gazte kolonbiar baten ondorioa; baieztatzen du abuztuan eta irailean “gehiago begiratzen” dutela urteko gai-nerako hilabeteetan baino, bere ustez, Espainiako estatuko kostaldeetara pateretan iristen diren pertsona beltzen irudiak eten-gabe ikusten direlako.

3.3. Jatorriko eta helmugako gizarte harremanak

Etorkinen artean bakardade sentipena oso altua den arren, batez ere familiaren nukleoa jatorrizko herrialdean duten pertsonenkasuan, hemen beste etorkinekin eta herrikideekin harremana izaten saiatzen dira. Askok onartzen dute harreman handiagoadutela euskaldunekin bere herritartasun bereko jendearekin baino.

“Hemen erakundeek eta jendeak asko lagundu naute”.

Hainbat pertsonak uste dute herrikideek berek ez dietela laguntzen iritsi berriei eta askok gezurra esaten dute beren legezko ego-eraren gainean, dokumentazioa arautzear egonik ahulago sentitzen direnei lagundu behar ez izateko.

“Hemen jendeak esaten du ez duela dokumentaziorik herrikideei lagundu beharrik ez izateko”.

Durangon bizi diren etorkin gehienek kontaktua dute jatorrizko herrialdearekin, maiztasuna edozein izanik ere. Askok Interneterabiltzen dute urruneko senideekin komunikazioa ezartzeko, baina gehienek telefonoa erabiltzen dute, eta maiztasuna kasua-ren araberakoa izaten da. Jatorrizko herrialdera dirua bidaltzeari dagokionez, hori fenomeno orokorra da, eta erregularra, lana-ren arabera.

Hala ere, gaur egun gertatzen denari dagokionez, orokorrean, hemen gertatzen diren berrien gainean interes handiagoa dute,hots, bizi diren ingurunean gertatzen direnen gainean, hedabideen bitartez, beren jatorrizko herrialdeetan gertatzen denarengainean baino.

3.4. Proposamenak eta oharrak

Iristen diren kultura berrira egokitzeko beharra iritzi ia orokorra da biztanle etorkinengan. Halaber, guztiek uste dute beharrez-koa dela berebizikoak diren beren kulturaren alderdiak mantentzea. Beren proposamena da bertako biztanleak gehiago sentsibi-lizatzea eta ezagutaraztea kanpotik iristen dena.


Alderdi hori nabarmentzen da, batez ere, seme-alaben hezkuntzari eta beren nortasuna, kultura eta hizkuntza irakasteari dago-kionez, hemen hezten eta hazten diren bitartean.

Behin eta berriz azaltzen den etorkin arabiarren proposamen bat da haur etorkinei edota etorkinen seme-alabei hizkuntza ira-kasteko beharra, etxean ez dutelako behar bezala ikasten, eskoletan irakasten den moduan.

Halaber, autokritikarako espazioa dago, etorkinen integrazio handiagoa lortzeari dagokionez:

“Lehenbizikoak izan behar dugu mentalizatzen, ordaintzeko orduan saiatzen garelako aitza-kiak jartzen”.

“Harroegiak eta hotzegiak gara. Jende askok gaizki tratatzen gaituela uste dugu eta betipentsatzen dugu errua besteena dela”.

Bestalde, nabarmentzekoa da biztanle etorkinen artean sortzen den kezka: haurrek eta gazteek adindunak “ez errespetatzea”,nahiz gazteen bizimodua. Hemen asko erretzen eta edaten dute oso gazteak direnetik... agian errazegia delako horiek esku-ratzea”.

Hainbat kirol praktikatzeko aukera ere oso mesedegarritzat jotzen da integraziorako. Batzuk erraztasun handiagoak proposatzendituzte tokiko kirol taldeetan eta udal instalazioetan parte hartzeko, hori askotan zaildu egiten baita dokumentaziorik ez izatea-gatik.

Azkenik, gehienek iritzi positiboa dute integrazioaren inguruan, eta bertako biztanleek nahiz, oro har, erakundeek harrera onaegiten dutela jotzen dute, behin udalerrian finkatuta daudenean eta zerbitzuak eta prozedurak ezagutzen dituztenean. Hala ere,aipatzen dute iritsi berriei estaldura handiagoa eskaini behar zaiela, batez ere ostatu hartzeko lehen tokiari dagokionez.

209

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


=aurkibidea/ 09ondorioak eta proposamenak

9.1. ONDORIOAK 2129.2. PLANTEATUTAKO PROPOSAMENAK 226

%/ 09.



%ondorioak eta proposamenak


212

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

09/ ondorioakOndorioen atal honetan, eskema gisa azaltzen dira azterketa honetan zehar aztertu denetik nabarmendu behar direla jotzenditugun alderdi garrantzitsuenak. Ez dira idatzitakoaz kanpo geratzen diren gaiak, baizik eta glosategia edota eskema, ikerketanbildu diren alderdi garrantzitsuenekin, alegia, txosten honen testuan azaltzen diren gaiekin. Hortaz, atal hau irakurtzen badatxostena osatzen duten atalak irakurri gabe, batzuetan hemen laburbilduta azaltzen den ondorioaren azalpen zehatza beharrez-koa izan daiteke.

Azterketaren zati bakoitzerako ondorio nagusiak nabarmenduko ditugu, nahiz eta atal edo kapitulu bakoitzera jo daitekeen adie-razitako ondorio bakoitza ezagutzeko.

1. DURANGOKO BIZTANLE ATZERRITARRAK

BILAKAERA DEMOGRAFIKOA

/ Azken 9 urteetan, Durangoko biztanle atzerritarren kopurua 10 bider handitu da; guztizko biztanleriaren % 0,5 zen1998 urtean eta % 5 inguru, berriz, 2006ko urrian.

/ Euskal Autonomia Erkidegoko, Estatuko eta Europako gizartean orokorrean atzemandako joerarekin gertatzen den ezbezala, beste herrialde batzuetako Durangoko biztanleriaren hazkundea ez da atzeraldi demografikoko egoeran gertatu;

/ Biztanleria horren hazkunde abiadurak aldatu egin dira azken 10 urteotan; alegia, urteko hazkundeak askotarikoakizan dira: % 60tik gorakoak, % 35ekoak edota % 22koak.

/ Durangoko biztanleria atzerritarraren hazkundea nabarmenagoa da 2003 urteaz geroztik.

/ Durangoko biztanleria atzerritarra ez da soilik kopurutan eta proportzioan hazi, hau da, jatorriaren arabera ere aldatuegin da azken urteotan. Joera da amerikar jatorriko biztanleak nagusitu direla, eta Afrikako biztanleek ere goranzko joeranabarmena dute.

/ Latinoamerikarren hazkunde abiadurak behera egin duela atzeman da, beste jatorri talde batzuk ekarpen handiago-ak egin dituztelako; izan ere, duela 4 urte biztanle atzerritarren guztizkoaren ia erdia ziren.

BIZTANLERIAREN EZAUGARRIAK

/ Durangoko udalerrian diren herritartasun taldeetatik, iberoamerikarren taldea da nagusi, hots, biztanle atzerritarrenguztizkoaren % 42,77 hartzen dute.


/ Afrikako etorkinena da gehien hazten ari den taldea (% 27,43).

/ Gaur egun, Durangon 60 herritartasun atzerritar dituzten pertsonak bizi dira. Bost herritartasun nagusiek udalerrikoatzerritarren erdia hartzen dute. Herritartasunen sakabanaketa eta osaketa mailan ere Durango bat dator inguruko espa-rruekin alderatuta.

/ Durangoko lau etorkinetatik, bat Errumania edo Boliviakoa da. Horien ehunekoa % 13 ingurukoa da eta gainerakoherritartasunen gainean gailentzen dira, besteak sakabanatuago egoteagatik. Atzetik Ekuador, Maroko, Kolonbia etaBrasil datoz, % 5etik gorako presentzia mailekin.

/ Durangoko 100 atzerritarretatik, 47,3 bakarrik dira emakumeak.

/ Atzerriko etorkinetan emakumezkoen presentzia apur bat txikiagoa izatea udalerriaren bereizgarria da.

/ Beste harrera ingurune batzuetan gertatzen den moduan, Latinoamerikako biztanleetan dago emakumezkoen pre-sentzia handiena. Herritartasun horiek dituzten 10 pertsonatik 6 emakumeak dira Durangon.

/ Afrikako taldeetan dago emakumezkoen proportzio txikiena: guztira, % 30 dira. Hala ere, taldekatze geografiko han-dietako taldeetan ere desberdintasunak daude herritartasun zehatzen arabera. Afrikako herritartasunen kasuan, Saharazhegoaldeko herrialdeetako etorkinetan emakumeak taldearen % 26 bakarrik dira eta Magrebeko herritartasunak dituz-ten emakumeak, berriz, taldearen % 34,6.

/ Atzerriko biztanlerietako emakumezkoen presentzia etorkin taldeen arteko desberdintasunak adierazten dituztenadierazle nagusietako bat da, eta oso zaila egiten dute taldea homogeneotasunez begiratzea eta bateratzea soziologiakategoria bakarrean.

/ Atzerriko biztanleriak, batez ere, lanerako eta haurrak izateko adinean diren biztanleek osatzen dituzte. % 60k bainogehiagok 26 eta 45 urte bitartean du, eta adin talde horrek Estatuko biztanleriaren gainean duen ehunekoa ia bikoiztuegiten du (% 33).

/ Oso mendeko talde gutxi dago, eta guztizko biztanleriaren gainean duten proportzioa askoz txikiagoa da etorkinenkasuan Estatuko biztanleriaren kasuan baino. Adinaren arabera mendekoak diren pertsona bakoitzeko (16 urtetik behe-rakoak eta 65 urtetik gorakoak) bi heldu dago Estatuko biztanleen kasuan, eta etorkinen kasuan, berriz, 6 pertsona inde-pendente dago mendeko pertsona bakoitzaz arduratu ahal izateko (zuzenean edo zeharka).

/ Herritartasun talde guztietan, kopurutan gehien diren herritartasun taldeak 25 eta 44 urte bitartekoak dira, eta gai-nerako adin taldeak urrun geratzen dira. Hain zuzen ere, Europar Batasunaz kanpoko herrialdeetan, gainerako kasu guz-tietan adin horiek talde bakoitzaren % 50 gainditzen dute.

/ Herritartasun talde handien baitan atzeman daitezkeen desberdintasunek (esate baterako, latinoamerikarren kasuan)zalantzan jartzen dute eremuen edo herritartasun kontinenteen araberako agregazio handien eraginkortasuna.

213

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


/ Biztanle atzerritarren ekarpen demografikoek apur bat gora egiten dute 20 eta 40 urte bitartekoen taldean, eta apurbat gutxiago haurren eta nerabeen artean. Ez dute biztanle adindunik ekartzen. Horrek esan nahi du immigrazioak,Durango dagoen etapan behintzat, udalerriko biztanleria gaztetzea ekartzen duela, biztanle gazte eta aktiboen multzoaindartuz eta, hein txikiagoan, haurren multzoa ere bai.

/ Durangoko immigrazio atzerritarra, egiazki, fenomeno berria da. Gaur egun Durangon erroldatuta dauden atzerrita-rren % 41,4k urtebete baino gutxiago darama udalerrian bizitzen. Atzerritarren % 80k, berriz, 3 urte baino gutxiagodarama udalerrian bizitzen.

/ Nabarmena da aldaketa handiak daudela aztertutako taldeetan aztertutako data taldearen arabera. Joera hori ez damantentzen denboran, nahiz eta ematen duen hezkuntza mailarako ageriko bilakaera dagoela (lehen mailek nabarmengora egin dute azken urteetan, bigarren mailen kalterako, batik bat).

/ Durangon bizi diren atzerritar gehienak zuzenean atzerritik datoz: % 52. % 47, berriz, Estatuko beste udalerrietatiketorriak dira, batez ere Euskal Autonomia Erkidegoko beste udalerrietatik (Bilbo eta Getxo, gehienen kasuan).

/ Datu horiek adierazten dute mugikortasun handia dagoela lanerako eta bizitzeko toki egokia aurkitu arte. Hain zuzenere, bilaketa hori ez da eteten Estatura iritsi orduko. Jatorrien aniztasunak adierazten du bilaketak estrategia pertsona-lak eta familien araberako estrategiak direla, eta ez komunitate edo talde mailakoak.

/ Bestalde, herritartasun talde guztiek ez dute mugikortasun eredu bera.

BIZITEGIEN BANAKETA

/ Durangoko biztanle atzerritarren bizitegien banaketa biztanleria orokorrarenaren antzekoa da, baldin eta barrutienaraberako desberdintasuna hartzen badugu kontuan soilik. Hori bereziki gertatzen da 3., 5. eta 2. barrutietan, bizitegienehunekoa antzekoagoa baita guztizko biztanleriaren eta biztanle atzerritarren artean.

/ 3. barrutian dago atzerritarren kontzentrazio txikiena. Deigarria da herritartasun talde guztietan bizitegi ehunekobaxuenak hor daudela, Marokoko biztanleen kasuan salbu; izan ere, horietako % 20 udalerriko eremu horretan finkatutadago.

/ Immigrazio bolumen handiena jasotzen duen barrutia, paradoxikoki, atzerritarren proportzio baxuena duena da. Denaden, horrek azalpen erraza du, 4. barrutia jendetsuena baita, hain zuzen ere, 12.000 pertsona bizi baitira hor. Udalerrikoimmigrazioaren % 30 barruti horretan kontzentratzen da.

/ Latinoamerikarren taldeak 4. eta 2. barrutietan bizi dira besteetan baino gehiago, eta Europar Batasuneko herritarta-suna duten biztanleen kasuan berriz, laurdena 4., 5. eta 1. barrutietan bizi da, % 15, berriz, 3. barrutian eta % 12,5, 2.barrutian.

214

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


/ Bizitegi finkapeneko orotariko irizpideak daude atzerriko biztanleen artean. Irizpide horien artean, ekuadortarrenanabarmentzekoa da, horien kontzentrazio altu abaitako 1. barrutian: ekuadortarren ia erdia barruti horretan bizi da, etabeste taldeen kasuan, berriz, barruti horretako egoiliarren proportzio handiena % 30 baino txikiagoa da.

2. ADIN TXIKIKO ETORKINAK ESKOLARATZEA

Datu objektiboak

/ Durangoko heziketa arautua 9 ikastetxek osatzen dute, eta horiek 0 eta 18 urte bitarteko hezkuntza beharrei erantzu-ten diete.

/ Ikastetxeetako 8tan espainiarraz bestelako herritartasuna duten ikasleak daude. 2006/2007 ikasturtean 211 ikasleatzerritar eskolaratu ziren, eta horrek guztizkoaren % 4 adierazten du.

/ Sare publikora atxikitako ikastetxeetan ikasleen % 5,7 atzerritarrak dira, hau da, ikastetxe publikoetan eskolaratuta-ko 100 ikasletik ia 6 atzerritarrak dira; ikastetxe pribatuen edo hitzartuen kasuan, berriz, ikasle atzerritarren proportzioa% 3,2 da. Kopuru absolututan, zenbakiak ia berdinak dira. Sare publikoan 105 pertsonaren hezkuntza beharrari erantzu-ten zaio eta sare pribatuan, berriz, 106 ikasle atzerritar eskolaratzen dira.

/ Ikasle atzerritarren kontzentrazioan aldeak daude ikastetxeen arabera. Bai kopuru absolutuan eta bai ehunekotan,zifra altuenak dituzten ikastetxeak San Antonio-Santa Rita (% 7) eta Landako (% 7,4) dira..

/ Haur eta lehen hezkuntzan (0 eta 11 urte bitarte) daude ikasle atzerritar gehienak (% 66). Ehuneko hori apur bataldatzen da sare publikotik pribatura, baina ez gehiegi. Sare publikoan % 71 da eta pribatuan, berriz, % 60. DBHn izenaemandako ikasleak % 23 dira, eta gainerakoak berriz Batxilergokoak, Lanbide Heziketakoak eta LHIKekoak (San Jose-Maristak ikastetxean integratuta).

/ Ikasle atzerritar gehienak B ereduan matrikulatuta daude (% 68), eta ondoren, D ereduan (% 22,7). Gainerakoak (%9,5) A ereduan matrikulatuta daude.

Datu subjektiboak

/ Haur etorkin atzerritarrak iristen direnean, Durangoko ikastetxeek aurre egin beharreko erronka akademiko handienakhonako hauek dira:

* Hizkuntzak ez ezagutzea (gaztelania eta euskara).* Curriculumen arteko aldea* Berandu eskolaratzea

215

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


/ Elkarrizketatutako ikastetxe gehienetan nabarmentzen da ikastetxe gehienetan irakasten diren hizkuntzak (euskaraeta gaztelania) ikasteko zailtasunak izaten dituztela. Hala ere, gaztelania hitz egiten den herrialdeetakoak diren hainbatikasleren kasuan, B ereduan eskolaratzen badira, euskara ikasi behar izaten dute, eta hizkuntza hori ez dute ezagutzen.

/ Zailtasun hori are agerikoagoa da lehen eta bigarren hezkuntza mailetan. Hori ez da gertatzen haur hezkuntzan; izanere, haurrak oso txikiak direnean gainerako ikasleen modu berean ikasten dute hizkuntza.

/ Egoera horren aurrean, ikastetxeek hainbat ekimen garatu dituzten, eta horien artean hizkuntza indartzeko eskolakantolatzea da garrantzitsuena. Kasu askotan, hizkuntza indartzeko irakasle horiek administrazioak berak izendatu ditu.Nolanahi ere, aipatzen dute ez dagoela behar adina laguntza. Fray Juan de Zumarraga ikastetxearen kasuan, hezkuntza-ko esku-hartze espezifikorako taldeak sortu dituzte, ikasteko zailtasunak dituzten bertako ikasleei nahiz ikasle etorkineizuzenduta. Talde horien baitan, bat curriculumari dagokion hezkuntzako esku hartzea gauzatzen da, eta bestea, berriz,ikasle etorkin atzerritarrei bideratzen zaie.

/ Bestalde, matrikulazio berantak gertatzen dira, batez ere ikasle atzerritar gehien duten ikastegietan, hots, San JoseJesuitas ikastegian, Landakon eta Kurutziaga ikastolan.

/ Guraso etorkin atzerritarren lankidetzako jarrera bertako gurasoenaren antzekoa da, beren seme-alaben hezkuntzaridagokionez. Hala ere, ez dute modu aktiboan parte hartzen ikastetxeko gobernu organoetan (bertako gurasoen kasuangertatzen den bezalaxe). Oro har, garrantzi handia ematen diete hezkuntzari, nahiz eta alde txikiak dauden pertsonahorien jatorriaren arabera.

/ Ordutegiei dagokienez, ez da bateraezintasun arazorik atzeman ikasle etorkinen gurasoekin.

/ Irakasleek, orokorrean, ilusio handiz bizi dute errealitate berri hau, nahiz eta dedikazio gehiago eskatzen dien.Aipatzen dutenez, ez dira prestatuta sentitzen errealitate horri aurre egiteko, kasu askotan, ez dutelako behar adina eza-gutzarik jarduteko, ziur sentitzen ez direlako eta fenomenoa ez dutelako ezagutzen.

3. ETORKIN ATZERRITARRAK ETA OSASUN ARRETA

/ Barnealdeko Osasun Eskualdea (Bizkaiko osasun eremua osatzen duten lauetako bat) 66 udalerrik osatzen dute.Horien artean Durango nabarmentzen da, hor kontzentratzen baita eskualdean erroldatutako biztanleria atzerritarraren% 9.

/ Kultura ingurune desberdinetatik datozen etorkinen kopuru handia osasun sistema publikoan txertatzea erronka han-dia da gizarte eta osasun baliabideak antolatzeko orduan.

/ Zerbitzuak gaizki erabiltzea dela medio egondako kexek adierazten dute esparru horretako pertsonak kezkatuta dau-dela erabiltzaileen profila aldatzeagatik, nahiz eta esaten duten gutxika iritsi direla.

216

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


/ Mugak gainditzeko modu onena besteak ezagutzea eta onartzea da, eta, horretarako, profesionalak trebatu behardirela eta kultura arteko bitartekaritza bermatu behar dela adierazten dute.

/ Etorkinen kopuruak behera egin duela ematen duen arren, osasun zentroetara oraindik ere iristen dira osasun txarte-lik gabeko pertsonak arreta bila, eta azaltzen dute erroldatze prozesua zaila dela eta horregatik ez dutela txartelik.Txartela ez izateak ez du esan nahi pertsona horri ezin zaionik arretarik eskaini osasun zerbitzuetan, baina arretaren kali-tateak nabarmen behera egiten du.

/ Osasuneko profesionalen eta gaixoen arteko komunikazio arina eta eraginkorra berebizikoa da medikuntza praktikatze-ko; izan ere, diagnostikorako oso garrantzitsuak dira hitzak eta ahoz adierazitakoa. Hizkuntza oztopo garrantzitsua izan dai-teke, baina posible da aurre egitea.

/ Ez da bertako biztanleenaz bestelako osasun arazorik hauteman, migrazio prozesuari eta lan edo deserrotze egoereiloturikoak izan ezik.

/ Gaur egun udalerrian etorkin atzerritar gutxi bizi denez eta jatorriak orotarikoak direnez, ez da aipatzen planteatuta-ko arazoen ikuspegi espezifikoari erantzuten dioten programak abian jartzeko beharrik.

/ Emakumeek komunikazio zailtasun handiagoak dituzte, baita sistemaren barruan moldatzeko arazo gehiago ere. Ezdituzte gainerako biztanleez bestelako eskakizunak planteatzen, familia planifikazioari dagozkionak izan ezik.Emakumeek desberdintasun asko dituzte beren jatorrizko herrialdearen edo erlijioaren arabera, baina, orokorrean, ezdituzte metodo antikontzeptiboak ezagutzen.

4. ESKU HARTZE SOZIALERAKO ESKUMEN ESPARRUA

/ Gero eta ingurune globalizatuagoan, immigrazio politikek gero eta Estatuaz gaindiko dimentsio handiagoa dute.

/ Estatuak atzerritartasunaren nukleo gogortzat jotzen dena bere gain hartzen duen bitartean (hau da, migrazio fluxuakkudeatzea eta mugak kontrolatzea), Europar Batasunak gero eta protagonismo handiagoa du immigrazio politika horiekzehazteko orduan.

/ Autonomia Erkidegoek immigrazio gaiaren gainean dituzten eskumenak etorkinen integrazioari dagokion kapituluanazaltzen dira. Hori dela medio, autonomia erkidego askok berezko integrazio planak garatu dituzte, eta giltzarri diren sek-toreetan jardun dute gehien, hala nola osasunean, hezkuntzan, gizarte segurantzaren sistema publikoan. Horietan,Estatuak oinarrizko legedia onartzen du eta autonomia erkidegoek garatu eta exekutatu egiten dute.

/ Bestalde, udalerriek beren gain duten herritarren lehen mailako arreta. Tokiko Erregimenaren Oinarrien Legeak, bir-gaitze generikoaren formularen bitartez, ezartzen du tokiko erakundeek betebeharra dutela “orotariko jarduerak sustat-

217

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


zeko eta behar adina zerbitzu publiko eskaintzeko, herritarren komunitatearen beharrak eta nahiak aseko badira” (25.art.). Betiere, baldin eta horiek “beren interesak kudeatzeari” eta “beren eskumenen esparruari” badagozkie.

/ Hala ere, tokiko administrazioaren lurralde izaerak baldintzatzen ditu jarduerak. Horregatik, fenomeno global horibehar bezala kudea dadin, administrazioek lurralde ikuspegi zabalagoa izan behar dute eta beren pareko eta gainekoerakundeekin udalerriaz gaindiko hitzarmenak izan behar dituzte, baliabide eta tresna horiek egon daitezen eta tokikoerakundeen mugak gaindi daitezen, Greco Planean adierazten den moduan.

/ Jarduera ingurune horretan garatzen dira tokiko euskal administrazioek onartzen dituzten ekimen horiek, eta, hainzuzen ere, ildo horretan kokatzen da azterketa hau, hots, Durangoko udalerriko Tokiko Immigrazio Plana abian jartzean.

5. TOKIKO ADMINISTRAZIOA IMMIGRAZIO ATZERRITARRAREN AURREAN

/ Tokiko administrazioek udalerri guztietako biztanleria gara dadin beharrezko zerbitzuak eskuratzen dituzte. Bere esku-menekoak izan nahiz ez, tokiko administrazioek beren lurraldean diren pertsona guztiei zerbitzuak eskaintzen dizkiete.

/ Oro har, biztanleen estatus juridikoa ez da kontuan hartzen udal jarduerarako, alegia, pertsonen oinarrizko eskubidebatzuen estaldura bere gain hartzen du udalak. Egoera juridikoa kontuan hartzen duenean, ezinbestekoa da udal jardue-ra beste laguntza bide batzuen bitartez gauzatzea, esate baterako, gobernuz kanpoko erakundeei lagunduz.

/ Immigrazioaren fenomenoak eta orotariko jatorria duten pertsonak udalerrira iristeak zuzenean edo zeharka eragitendu udal zerbitzu guztietan, eta horiek moldatu egin behar dute eskakizun berrietara bai kantitatearen eta bai kalitatea-ren aldetik. Horretarako, lehendik diren udal zerbitzuak berriro kontzeptualizatu eta dimentsionatu behar dira, eta zer-bitzu espezifikoak abian jarri./ Zalantzan jarri izan da udalei baliabide ekonomiko gehigarriak esleitzea, “ardurak eraginkortasunez kudeatzeko etaherritar guztiei zuzendutako sentsibilizazio eta kohesio programak ahalbidetzeko”. Hori ebaztear dagoela ematen du,FAAII eta tokiko erakundeetarako diru laguntzen sorta abian jarri direlako.

/ Atzerritarren Legeak zuzenean eragiten die dokumentaziorik ez duten atzerritarren eskubideei, hain zuzen ere, biztan-le horien gizarte integrazioa errazteko gaitasunari eragiten zaio toki mailan eta zaildu egiten da tokiko administrazioak,hain zuzen ere, beren lurraldeetako biztanleei eskaintzen jarraituko duen zerbitzuak finantzatzea.

/ Udal administrazioak hein handian beste administrazio maila batzuen mende daude gizarte politikaren zati handienagauzatzeko.

/ Dena den, hainbat eskumenek (25., 26., 27. eta 28. artikuluak) eragin berezia dute eskubideen eta askatasunen espa-rruan, bai eta Espainian bizi diren pertsona atzerritarren posizio juridikoan eragin edo baldintzatu ditzaketen izapideadministratiboen esparruan ere. Horien garapena tokiko erakundeei dagokie soilik.

218

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


Informazioa eta erregistroak

/ Informazio, komunikazio eta erregistroen politikak erraztu egiten du biztanle atzerritarren integrazio prozesua, etahorrek bizikidetzari laguntzen dio esparru sozial, kultural eta etniko anitzean.

/ Informazioa eta komunikazioa konstantea eta argia da herritarren eta udalaren artean, eta berebizikoa da errealitateplural berria ezagutzeko eta ulertzeko. Errolda udal zerbitzuetarako sarbidea da, udalerrian bizi diren pertsonen partai-detzari dagokionez, beren eskubide eta betebehar eta guzti.

/ Gai horretan informazio eta ezagutza gutxi egoteak ondorio negatiboak ditu etorkinengan, gizarte bazterkeriako arris-kua handitzen baita. Tokiko administrazioak modu aktiboan jardun behar du eta tresnak eta baliabideak garatu beharditu erroldatzea errazteko eta erakunde horren gaineko mesfidantzak desagerrarazteko.

/ Azken erregularizazio prozesuaren ondoren, atzeman da etorkin gehiago hurbildu dela erroldan izena ematera.Ematen duenez, administrazioarekin kontaktua izateko beldurra gainditu da.

/ Hainbat kasutan gertatu da udalerrian alokairuan bizi diren pertsonek ezin izan dutela erroldan izena eman etxearenjabeak ez dielako ematen behar den baimena.

/ Sailera iristen diren informazio eskaerak aurretiko iragazkirik gabe iristen dira. Hartara, erakundeetan gauzatutako jar-duera guztietan, tokikoak nahiz Estatu mailakoak izan, diren esparru eta zerbitzuak menderatzen ez dituzten langileenerantzuteko gaitasuna gainditzen da.

/ Gaur egun aztertzen ari dira etorkizunean zer eskakizun erantzungo dituen immigrazio teknikariak eta zein oinarrizkogizarte zerbitzuek zuzenean./ Atzeman da etorkin iritsi berriak oso desorientatuta daudela, ez dakitela nora jo eta ez dituztela horretarako gaituta-ko bide formalak erabiltzen.

Gizarte zerbitzuak

/ Etorkinen ezaugarriak eta iristen diren baldintza bereziak direla medio, gizarte zerbitzuak esparru garrantzitsueneta-koa dira, bazterkeriako prozesu bizkortuak saihesteko eta gizarte sustapena bultzatzeko.

/ Udal esparruen arteko koordinazioa ez da nahi bezain ona. Arazoarekiko zuzeneko kontaktua izanik, gizarte zerbitzuekesperientzia handiagoa dute koordinazio faltaren ondorioen aurrean, eta sail horren ardura izaten da ekimenak modukoordenatuan gauza daitezen bultzatzea.

/ Beste esparru batzuen egiazko inplikazioa lortze aldera, beste hainbat neurri gauzatu behar dira: egingo diren jardue-rei buruzko informazioa ematea; topaketarako tokiak sustatzea bileren bitartez; eta, batez ere, lan koordinatuaren aban-

219

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


220

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

tailak ezagutaraztea, ez soilik zerbitzuen azken hartzaileari dagokionez, baita erakundeari eta hor lan egiten duen pert-sonari dagokionez ere.

/ Bestalde, denbora falta, lan gehiegi izatea eta arazo mota ugari egotea dela medio, zaila da neurriak planteatzeaerantzuna taldearen beharretara egokitzera (63) bideratuta.

/ Gizarte zerbitzuetatik erantzuten denean atzematen den gabezia nagusietako bat da ez dagoela gizarte eta komuni-tate esku-hartzerik.

/ Esparru horretan, berebizikoa da integrazioa sustatzea eta albait bizikidetza onena bultzatzea bertako eta atzerrikobiztanleen artean.

/ Immigrazioa ez da faktore arriskutsua adin txikikoentzat. Nolanahi ere, migrazio prozesuari berari loturiko beste hain-bat faktorek eragin negatiboa izan dezake horiengan: taxutu gabeko dueluak, familiak haustea, gabezia emozionalak,eta abar.

/ Amankomunazgoaren baitako Gizarte eta Hezkuntza Esku Hartzeko Ekipoa arduratzen da adin txikikoen eta berenfamilien beharrei erantzuteaz.

/ Lan egin den biztanle atzerritarren kasuen proportzioa ez da esanguratsua (bi kasu, gaur egun). Horrela azal daitekepediatrekiko eta hezitzaileekiko koordinazio falta, ez baitute ulertzen zerbitzu horien funtzioa eta erabilgarritasuna.

/ Adin txikikoekiko esku hartzea egokia izan dadin, berezitasun kulturalak kontuan hartu behar dira. Horretarako, era-kundeekin eta/edo jatorrizko komunitateekin harremanetan diren pertsonekin lankidetzan aritzea estrategia arrakastat-sua da.

Etxebizitza

/ Atzerritarren Legeak etxebizitzak eskuratzeko laguntzak soilik Estatuan bizitzeko baimena duten atzerritarreionartzen dizkie, eta kanpo geratzen dira erroldatuta dauden baina egoera irregularrean diren pertsonak.

/ Babesgabetasun egoera hori saihesteko, baliabide bat geratzen da: ostatu hartzeko eta bizigarritasun laguntzeakematea, “gizarte zerbitzuak eta gizarteratzeko zerbitzuak eskaintzeko” udal eskumenaren gainean. Neurri horrek zailduegiten du etorkinen integrazio prozesua bide normaletatik gerta dadin, eta gero eta gehiago, neurri aringarriak eskatubehar dituzte. Horrek, praktikan, gizarte zerbitzuei ostatu hartzeko laguntza gehiago eskatzea ekartzen du.

(63) Aurkako planteamendu horiek egon arren, esperientziak adierazten du langile horiek izaera malgua dutela. Hain zuzen ere, eskakizunnagusietako bat lan falta zela ikustean, aldi batean bitartekaritza lana egiten jardun ziren. Etxez etxeko laguntza egiteko prest zeuden emaku-meen zerrenda egin zen eta zeuden eskakizunekin harremanetan jarri ziren. Hori egiteari utzi zitzaion arazoak sortu zirelako.


221

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ Udal eskumenen multzoak honako hauek barne hartzen ditu: lurzoru hiritartuak bizitegi erabileretarako erabiltzekosustapen publikoa; etxebizitzen sustapen publikoa; hiritartzeko mozkinak eta laguntza ekonomikoak eskaintzea; etxebi-zitzak eraikitzea, erostea eta erabiltzea, eta birgaitzea nahiz egokitzea.

Osasun politikak

/ Immigraziotik ondorioztatzen den kultura aniztasunari lotzen zaizkio osasun eta elikadura ohiturak.

/ Eskumen esparru hori, besteak beste, eremu askotara bidera daiteke: elikagai exotikoak modu erregularrean merkatu-ratzea osasun eta kontsumo kontrola duten merkatu eremuetan; hilketarako toki bereziak gaitzea hiltegi publikoetan;eta osasun kontrola indartzea giza bizikidetzako eraikin eta tokietan.

Hezkuntza eta kultura

/ Hezkuntzara sarbidea izatea biztanleriaren integraziorako eta gizarte sustapenerako bide nagusietako bat da.

/ Durangoko udalerriaren baitan, hezkuntzaren esparruan gauzatutako jarduerak ikastetxeen, helduentzako ikastegieneta bestelako hezkuntza zerbitzuen bitartez bideratzen dira.

/ Lan merkatuak hala eskatuta, matrikulatutako pertsonen kopurua handia izanik ere, modu irregularrean joaten diraeskoletara.

/ Pertsona gehienak hizkuntza ikasteko ikastaroetan matrikulatuta daude. Gehienen helburua hizkuntza ikastea dadefenditzeko, hitz egin ahal izateko eta beren burua ulertarazteko. Maila hori dutenean, asko lanean hasten dira eta ezdira itzultzen.

/ Harrera protokoloa taxutzen ari dira beren burua ulertaraztea lortzen ez duten eta ikasturtean zehar iristen direnpertsonen kasuak kudeatzeko.

/ Kulturaren esparruan, hainbat udal elkartek laguntzak jasotzen dituzte jarduerak gauzatzeko, eta horien artean etor-kinen elkarteak ere badaude. Kultura aniztasuna edo aukeren berdintasuna dira proiektuetan puntuak ematen dituztenirizpideetako batzuk.

/ Kiroldegietan, kulturako ikasgeletan (liburutegia, museoa, antzokia, eta abar) edo euskaltegietan parte hartzen dutenetorkinen kopurua txikia da, eta zerbitzu horien erabiltzaileen kopurua ez da korrelatiboa udalerriak duen biztanleriaatzerritarrarekiko.

/ Partaidetza eskasaren arrazoia informazio falta izan daitekeenez, lan aktiboagoa egitea proposatzen da instalazioaketa programak ezagutarazteko orduan, bai eta sarbide eskakizunak eta eskura daitezkeen laguntzak ezagutarazteko ere.


Dinamizazio ekonomikoa eta enplegua

/ Enplegua integraziorako oinarrietako bat da.

/ Behargintza eskualde garapenerako agentzia da, eta Durangoko amankomunazgoaren mende dago.

/ Behargintzan egiten duten lana pertsonen gizarte eta lan txertaketa denez, informazioa jaso behar dute hainbat alder-diren inguruan, hala nola lana eskatzen duten pertsonen herritartasunaren eta beren legezko egoeraren inguruan.

/ Ez dituzte programa espezifikoak taxutzen biztanle etorkinei bideratuta, baina, jakina, programaren litezkeen erabiltzai-leen profila ezagutzea berebizikoa da inpaktua aurreikusteko eta eskaintza eskaerara egokitzen saiatzeko orduan.

/ Etorkinekiko esku hartzean aurre egin beharreko zailtasun nagusietako bat erabiltzaileen legezko egoerak ekartzendituen mugak dira.

/ Atzeman dute ahoz aho emandako informazioak funtzionatu egiten duela multzo horretako pertsonen artean.

/ Koordinazioari dagokionez, gainerako erakunde eta udal esparruei dagokienez, balioztapena negatiboa da. Sarritan,koordinazio arazo horien oinarrian egoten da ez direla ezagutzen beste erakundeen funtzionamendua eta horiek eskaint-zen dituzten zerbitzuak.

/ Gizarte eta lan esparruko beste erakundeekiko integrazio foroan parte hartzea aprobetxatuz, lanean ari dira baliabi-deen gida edo mapa taxutzeko eta etorkinak bideratzeko kanala egiteko.

Hirigintza eta espazio publikoa

/ Europar Batasunaz kanpoko herrialdeetatik biztanleak iristeak eta hemen finkatzeak agerian uzten du espazio publi-koak kudeatzeko prozesuak eguneratzeko eta auzo kaltetuenak berritzeko beharra.

/ Auzo horien gaineko lurralde esku hartzea berebizikoa da tokiko administrazioaren estrategian, etorritako biztanleenbalioak eta bertako balioak bateratzeko espazio publikoaren esparruan.

Partaidetza politikoa eta soziala

/ Herritarren partaidetzarako mekanismoak ezartzeko tokiko autonomiaren marjina oso handia da, eta, gainera, udalborondate politikoak zehazten du haren garapena.

/ Durangon hainbat elkarte sortu dira biztanleria atzerritarra ezarri den heinean. Ofizialki hiru elkarte dagoen arren (ikuselkarte antolatuen atala), pertsonen hainbat talde informalek aztertzen dute elkarte gisa eratzeko beharra.

222

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA


/ Elkarte horiek gehien eskatzen duten gauzetako bat lokalak edo erabilera pribatuko instalazioak dira. Eskaintza txikiadela onartzen den arren, eskaintza banatua da biztanleria guztirako, aldatu nahi ez den esparruan.

Herritarren segurtasuna

/ Hemen bizitzeko baimena duten atzerritarrek Estatuko biztanleen eskubide eta betebehar berak dituzte ordena etasegurtasun publikoari dagokionez eta, hortaz, Estatuaren segurtasun indarren babes bera eta tratu eta errespetu beraeskaini behar zaie poliziaren jardueretan.

/ Udala da udaltzaingoaren arduraduna. Udaltzainen esku dago espazio publikoak zaintzea, delituak egin daitezen sai-hestea eta horretarako jarduerak, administrazio poliziaren lana egitea, eta abar.

/ Durangoko udaltzaingoak, informazioa tratatzeari dagokionez, prentsa oharretan adierazi behar du tartean direnpertsonen jatorria, erabilera desegokiak saiheste aldera.

/ Barne azterketak gauzatzea planteatu da, lana hobetzeko joerak hautematen laguntzeko.

/ Gehienetan, udaltzainek etorkinekin tratua izan dutenean bitartekaritza lana egiteko izan da.

/ Pozik daude koordinazioarekin, batez ere oinarrizko gizarte zerbitzuen kasuan. Bestelako esparru batzuetan kudeake-ta bateratua dutenez (emakumeen edo oinezkoen aurkako indarkeria, eta abar), ibilbide luzea egin dute batera.

6. TALDE ANTOLATUAK

Alderdi politikoak:

/ Durangoko politikariek immigrazioaren gainean duten pertzepzio orokorra da normaltzat jotzen dutela, eta fenomenoglobalek azaltzen dutela.

/ Alderdi politikoen ustez, migrazio prozesuak erregulatzean pertsonen eskubideak errespetatu behar dira, migrazio bal-dintzak hobetu eta harrera gizartean ezartzea erraztu. Horrek guztiak onurak ekarriko ditu harrera gizartean ere.

/ Bizikidetza eredua desberdina da alderdiaren arabera, baina guztiak bat datoz esaten dutenean etorkinakDurangoko bizitza sozialean txertatu behar dutela, bai beren jatorrizko ohiturak eta kulturak alde batera utzita, baiudalerrian diren kulturak ezagutuz edo bai kultura trukearen bitartez. Hiru alderdi politikok (Mugarra Bilgunea, PSE etaEzker Batua) beren diskurtsoan eskubide guztiak onartzea aipatzen dute, baita botoa emateko eskubidea eta herritar-tasuna eskuratzea ere.

223

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON


224

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

/ Alderdi guztiak ados daude esaten dutenean migrazioen fenomenoa alderdiaren jarduera politikoan sartu behar dela,bai hainbat ekimenen alde eginez, etorkizuneko ekimenak planifikatuz edota beren alderdiaren exekutiba zentralak adie-razitako ildoari jarraikiz.

Sindikatuak:

/ Alderdien moduan, ados daude nazioarteko migrazioak globalizazio neoliberalaren ondorio direla esatean, bainamigrazio fluxuen mugak ezartzearen aurkakoak dira. Alternatiba gisa, jatorrizko gizarteen bidezko garapena propo-satzen dute.

/ Sindikatuen ustez, integrazio prozesua gauza dadin eskubideak osotasunean eta berdintasunean onartu behar dira,eta gainerako gizartearekin elkarrekikotasuna duten komunitate irekia sortu. Berezitasun gisa, EHNEk landa esparruaeta herri txikiak integrazio prozesurako egokiagoak direla jotzen du.

/ Sindikatuak jabe dira langile atzerritarren kopuruak gora egin duela, eta horrek eragina duela sindikatuen esparruan.Horretarako, guztiak lanean ari dira fenomenoa aurrez aurre kudeatzeko neurrietan, langileei laguntzeko eta horien aldeegiteko, nahiz laneko esplotazioa eta gatazkak saihesteko.

Etorkinei laguntzeko erakundeak:

/ Erakunde horiek jatorri atzerritarreko erabiltzaileen kopuruak gora egin duela hauteman dute, eskaintzen dituztenlaguntza zerbitzuen eta programen esparruan. Elkarte horietara migrazio prozesua dela medio jotzen duten pertsonaetorkinen egoera ekonomikoak edo lan egoerak ekartzen du elkarteak migrazio fluxuen erregularizatze humanitarioarenalde egotea, eta Atzerritarren Legea aldatzea aukeretako bat dela jotzen dute.

/ Erakunde horientzako, integrazioa da etorkinek gaitasuna izatea gizartearen sektoreetan sartzeko bertako biztanleenbaldintza beretan.

/ Gizarte zibil antolatuaren rola berebizikoa da tokiko politika publikoak taxutzeko orduan.

/ Etorkinei laguntzen dieten erakundeen hitzetan, helburu nagusia sortzen diren ondorio negatiboen gainean jarduteada, hala nola bazterkeriaren, lan baldintza eskasen edota etxebizitza eskuratzeko zailtasunaren gainean.

Etorkinen elkarteak:

/ Etorkinen elkarteetarako, egungo migrazioak erreakzio normala dira iparraldeko eta hegoaldeko herrialdeen artekodesberdintasun ekonomikoak direla medio. Gizartearen kultura aniztasunak aberastasun balio onuragarria ekartzen du.


225

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ Beharrezkoak izatekotan, atzerritartasun eta immigrazio erregulazioen helburuak migrazio prozesu behartuak ger-tatzen diren baldintzak hobetzera bideratu behar dira, bai eta jatorrizko komunitateen garapena sustatzera ere.

/ Taldeen kulturak ezagutzea eta elkar errespetatzea dira etorkinen elkarteek proposaturiko integrazio ereduarenbereizgarriak. Bertako gizarteak nahiz etorkinen taldeek ahalegina egin behar dute helburu horiek lor daitezen.

/ Gizarte osoak lan egin behar duen arren integrazio prozesuak eratzen, udalak dira erakunde publiko egokienak inte-grazio prozesuetarako, hurbilenak baitira eta horiek baitute biztanleekin lehen harremana.

/ Elkarte guztiek adierazten dute integrazio plana taxutzea komeni dela immigrazioaren fenomenoaren gaineko esku-hartze publikoko neurri gisa.

7. DURANGOKO PERTSONA ETORKINAK

/ Durangon lagunak eta senideak izatea arrazoi nagusia da udalerri hori helmugatzat aukeratzeko.

/ Biztanleria hori nahiko berria da, azken 5 urteotan finkatu baita.

/ Arazo iraunkorrak eta konpontzen zailak dira etxebizitza, lana eta itxaronaldi administratibo luzeak lanerako etahemen bizitzeko baimenak eskuratzeko.

/ Beharra dela medio, ezkutuko ekonomian lan egin behar izaten dute etorkinek, eta babesgabetasun egoeran esplota-zioaren aurrean.

/ Bazterkeria kasuak, nagusiki, gertatzen dira etxebizitzen jabeek ez dizkietenean etxeak etorkinei alokatu nahi.

/ Arrazakeria eta xenofobia jarrerak etorkinen beren artean hautematen dira, nagusiki.

/ Etorkinek jotzen dute bertako biztanleek ia ez dituztela ezagutzen beren jatorrizko kulturak, eta sentsibilizatzeko etaezagutarazteko foroak proposatzen dituzte.

/ Gaztediaren bizimodua eta haurren nahiz gazteen zaharrenganako errespetu falta kezkagarriak direla jotzen dute.

/ Iritsi berriei estaldura handiagoa eskaintzea eskatzen dute.


226

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

proposamenakUdalerria oso lurralde esparru garrantzitsua da immigrazioaren fenomenoa eta horren gizarte eragina ezagutzeko orduan.

Estatuak zehazten ditu etorkinen sarbide, egonaldi eta bizitegi baldintzak, baina udalerria da, egiazki, etorkinek lan egiten duteneta seme-alabak hezten dituzten gizarte ehuna; halaber, ingurune horretan dibertitzen dira, bizi dira eta Estatuko nahiz atzerri-ko bizilagunekin batera bizikidetzan jarduten dute.

Era berean, udalerriak, tokiko administrazioaren bitartez, behar adinako gaitasuna du esku hartzeko integrazioa eta bizi-kidetza bereziki zailak diren inguruneetan. Halaber, aukera berdintasuneko politikak ezar ditzakete udalerrian bizi direnpertsona guztien gainean, horien herritartasuna, arraza, kultura, etnia edo erlijioa edozein izanik ere.

Azkenik, toki eta udal esparruan biltzen da, biztanleen udal erroldaren bitartez, biztanleei dagokien oinarrizko informazio demo-grafikoa. Erroldaren bitartez, eguneratuta izaten da udalerrietako biztanleei buruzko informazioa, eta une oro ezagutzen dirahorien oinarrizko ezaugarriak, hala nola adina, sexua, herritartasuna, jaioterria, alta data eta bizitegia.

Biztanle atzerritarren kasuan, erroldak are garrantzi handiagoa du. Gaur egungo legediaren arabera, etorkin atzerritarren auke-ra gutxi dute modu legalean finkatzeko, eta erroldak hainbat berebiziko funtzio betetzen ditu biztanle horiei dagokienez:

/ Biztanle atzerritarren erregistro osoena da; izan ere, ez da jakineko egoera administratiboa izan behar erroldan izenaeman ahal izateko. Hartara, erroldan barne hartzen dira herrialdean bizi diren biztanle atzerritar guztiak eta, hain zuzenere, hori ez da gertatzen atzerritarren bestelako erregistro motetan (lan baimenak, herrialdean bizitzeko baimenak, etaabar)./ Gaur egun, errolda bide paregabea da legez kanpoko egoeran diren biztanle atzerritarrek oinarrizko eskubideetako bat-zuk eskuratu ahal izan ditzaten./ Euskal Autonomia Erkidegoan erroldatzeari loturiko jakineko gizarte laguntzak daudenez, erregistro hori gainerakoautonomia erkidegoetakoak baino informazio iturri hobea da.

Hori guztia dela eta, honako hauek jotzen ditugu:

/ Udalerria oinarrizko esparrua da immigrazioa eta horri lotzen zaizkion gizarte prozesuak aztertzeko eta ezagutzeko;/ Arrazoi horrengatik, premiazkoa eta beharrezkoa da arreta gehiago eskaintzea esparru sozio demografiko horri immi-grazio atzerritarra aztertzeko orduan. Tresnak eskuratu behar dira bertako immigrazioaren errealitatea ezagutzeko etakudeatzeko, bai eta immigrazioak biztanleria orokorrera (Estatukoak eta/edo atzerrikoak) ekartzen dituen arazoaketa/edo onurak ezagutzeko eta kudeatzeko ere.

/ Jarraian, hainbat jarduera proposamen orokor azalduko ditugu, etorkizunean eratuko den Immigrazioaren UdalBehatokiaren oinarria eta edukiak zehazteko. Nolanahi ere, interesgarria da horiek kontuan hartzea, immigrazioaren eza-gutzaren eta horiek udalerrian integra daitezen jarduerak taxutzearen eta kudeatzearen arduraduna edozein egitura,unitate edo talde izanik ere.


227

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Immigrazioaren tokiko behatokirako proposamenak

/ Tokiko administrazioak (udala edo amankomunazgoa) errolda erabat kudeatzea. Halaber, udalak sartzea informazioaerregistroan eta udalak berak ahal izatea informazioa eskuratu eta atera beharren arabera, bitartekari publiko edo pri-batuetatik pasa behar izan gabe.

/ Urtero (edo sei hilean behin, baldin eta posible bada) eguneratzea erroldako datuak, eta oinarrizko datuekin txostentxikia egitea (sexua, adina, herritartasuna, altaren data, bizitegia), bi helbururekin:

/ Une oro ezagutzea immigrazioaren errealitate aldakorra. Kontuan hartu beharrekoa da, biztanleria orokorraren ere-duekin gertatzen den ez bezala, biztanleria atzerritarraren profila hilabeteetan aldatu egiten dela. Horregatik, kontuanhartu behar da jakineko etorkin taldeen mugikortasuna, ezegonkortasuna, eta iragankortasuna (legeak aldatzea, erregu-larizatzeko ezohiko prozesuak, eta abar), horiek baitira etorkin atzerritarren bereizgarriak.

/ Datuen denborazko segidak taxutzea, finkatzeari, profilak aldatzeari, eta abarri loturiko jarraibide erregularrak haute-mate aldera. Horrekin, etorkizuneko ekintzak planifikatu nahi dira ingurunea ondo ezagututa epe ertainean, eta ez bere-halakotasuna oinarri hartuta.

/ Informazioa jasotzeko udal inprimakietan, edozein esparru eta funtziotan, herritartasunaren datua sartzea, sexuarekinedo adinarekin egiten den moduan. Hartara, datu base espezializatuak sor daitezke, eta horiekin erroldako informazioaosatu. Izan ere, informazio hori, bestela ere, oso mugatua da biztanle etorkinen ezaugarriei dagokienez.

/ Udalaz kanpoko beste esparru publiko eta pribatuetako arduradunengan kontzientzia sortzea maneiatzen duten infor-mazioa biltzeari eta sistematizatzeari dagokionez, hori ezinbestekoa baita integrazio politikak taxutzeko orduan.Informazio gehiago eta hobea izan behar da biztanleriaren ezaugarrien eta herritartasunaren gainean hainbat esparru-tan, hala nola:

* Hezkuntzan: derrigorrezko eskolaratzea, ez-derrigorrezkoa eta helduena.* Enplegurako prestakuntzan: motak, aldiak eta emaitzak, eta abar.* Lanean: okupazioa, lanbidean jardutea, kontratu motak, langabezia, eta abar.* Osasunean: lehen mailako osasun arreta, larrialdiko osasun arreta, ospitaleratzea, eta abar.

/ Udal esparru guztiek esku hartzea. Tokiko administrazioak zeharkakotasuna lan metodotzat hartu behar du migrazioenfenomenoa arrakastaz kudeatu nahi badu. Udaleko sail guztiak ez dira jabe beren udal politikak diseinatzean etorkinenpartaidetza eta integrazioa bermatzera ere bideratu behar direla, eta, hain zuzen ere, uste dute etorkinen integrazioarengaia gizarte ongizateko sailaren eskumena dela soilik.

/ Immigrazioa kantitateen aldetik ezagutzeko tresna tekniko egokiak izan behar dira bai erroldako datuen estatistika etainformatika tratamenduari dagokionez eta bai bigarren mailako beste iturriei dagokienez. Etorkinak finkatuta daudentokiak espazioaren aldetik adierazteko aukerak eta sor daitezkeen eta integrazio moduetan eragina duten gune etniko-ak grafikoki kokatu ahal izateko aukerak garrantzi berezia dute. Hain zuzen ere, datuen tratamendu estatistikorako pro-


228

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

grama informatikoei buruz ari gara, udalerriaren mapa duena sekzio guztiekin. Hartara, grafikoki adieraz daiteke gunehoriek espazioan duten kokapena edota, bestalde, etorkinen barreiadura udalerriaren lurralde osoan zehar.

/ Bestelako lurralde esparruetan gertatzen denarekin adi egotea. Biztanle etorkinen mugimenduak hauteman dirahainbat fasetan, eta Estatuko gune garrantzitsuenetara jotzen dutela ikusi (Madril, Bartzelona, Valentzia, eta abar).Hortik ondorioztatzen da immigrazio gutxiago jasotzen duten autonomia erkidegoetara barreiatzen direla, eta hiribu-ruetan finkatu (Bilbo, Logroño, Iruñea, eta abar). Azkenik, ikusten da hirugarren fase bat dagoela hiriburu horietatikinguruko udalerri txikiagoetara. Hortaz, berebizikoa dela jotzen dugu beste ingurune batzuetako immigrazioaren erre-alitatea ezagutzea, bai udalerriez gaindi (Espainia, Euskal Autonomia Erkidegoa, Bizkaia) eta bai immigrazioa irits dai-tekeen beste gertuko udalerrietan edota Durangon finkatutako etorkinak joan daitezkeen beste udalerriak ere.

/ Durangoren antzeko ezaugarriak dituzten udalerrietan garatutako beste integrazio planak aztertzea.

/ Durangoren antzeko immigrazio bolumena duten inguruneko beste udalerriekin politika komunak onartzea eta hitzar-menak izenpetzea.

/ Oro har, kontuan hartu behar dira egin behar diren immigrazioaren egoerari buruzko azterketen eta diagnostikoenondorioak, bertakoen eta atzerritarren bizikidetza eta integrazioa errazteko helburua duten planen edo programen oina-rri gisa.

/ Aurreko guztirako, gutxieneko egitura behar da (lan taldea, administrazio unitatea, eta abar), honako hauek egingodituena:

* Sistematikoki beharrezko informazio guztia jasotzea, bai bertakoa eta bai kanpokoa;* Beste administrazioekiko sareak ezartzea, orotariko informazioa banatze aldera (datuak, planak, programak, eta abar).* Txostenak egitea eta egoera aztertzea une oro.* Kontaktu sistematikoak ezartzea elkarteekin, erakundeekin, alderdiekin eta sindikatuekin toki mailan eta/edo pro-bintzian, bai eta gai horretako adituekin ere.* Integrazio programak eta/edo planak diseinatzea.

/ Egitura horrek tokiko immigrazio behatokiaren forma izan dezake. Hori langile espezializatuek kudeatu behar dute, hauda, immigrazio teknikariek.

Immigrazioko Udal Plana taxutzeko proposamenak

/ Egindako azterketatik immigrazioko udal plana diseinatzeko kontuan hartu beharreko proposamenak ondoriozta dai-tezke. Batzuk lan hau egin duen taldearen proposamenak dira; beste batzuk elkarrizketatu diren taldeen eta pertsonenakdira. Hemen adierazten ditugu bildu ditugun moduan, eta jabe gara kasu batzuetan kontraesankorrak direla, pertsona,talde eta ikuspegi desberdinetako proposamenak direlako. Planari ekiteko materialtzat jotzeak plana taxutzen dutenpertsonen erabakia izan behar du.


229

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Ikastegietatik honako hauek eskatzen dira:

Hizkuntza indartzea

/ Ikastetxe batzuetan badago, baina nabarmentzen da hizkuntza indartzeko irakasleen kopurua, tutoretza orduak etahizkuntzazko nahiz ikaskuntzazko arazoak dituzten ikasleen jarraipena zabaldu egin behar direla. Ildo horretan, aipatzenda udalak parte hartu beharko lukeela etorkin atzerritarren hizkuntza indartzeko eskolak edota bertako biztanleekinharremana izateko balio dezaketen bestelako jarduerak antolatzen.

Trebakuntza

/ Ikastetxe askotan irakasleak immigrazio gaiaren gainean trebatzeko prestakuntza ikastetxeetan bertan kudeatzen denarren, ikastetxe batzuk eskatzen dute trebakuntza ikastaroak administraziotik eskain daitezen.

Material egokiak

/ Ikasle etorkinen beharrei egokitutako materiala eskatzen dute. Ikastetxe batzuetan hausnartzen hasi dira gaiaren ingu-ruan, eta hainbat material egiten ere hasi dira ikasle horien beharretara egokituta. Hala ere, jotzen dute denbora eta tres-na asko behar direla.

Argitasuna

/ Uste dute beharrezkoa dela jarraibide argiak egotea ikasle etorkinak iristen direnean jokatzeko moduari dagokionez.

Curriculuma egokitzea

/ Hizkuntzazko nahiz hezkuntza mailako arazoak direla medio, eskolak jarraitzeko zailtasunak dituzten ikasle atzerrita-rrei curriculuma egokitzea beharrezkoa dela jotzen da. Halaber, uste dute ikasle horiek beren jatorrizko herrialdean dutencurriculuma eta hezkuntza maila ezagutzea komeni dela.

Erabakitzeko autonomia gehiago

/ Ikastetxeek beharrezkotzat jotzen dute autonomia gehiagorekin jarduteko aukera, ikasle atzerritar bati gela batesleitzeko orduan. Aipatzen dute administrazioak ez dituela kontuan hartzen ikasleen ezaugarriak eta beharrak, dagoz-kien ikasturtean sartzen dituztela edozein ikastetxetan eta ikastetxeei utzi beharko litzaiekeela jarraipena egiten eta,behatutakoaren arabera, egokitzat jotzen den ikasturtean sartu, hezkuntzan arrakasta lortuko bada.

/ Aipatzekoa da, oro har, ez dagoela ikasle atzerritar gehiegi eta, fenomeno berria izaki, ikastetxe askotan momentuz ezda ohar edo proposamen zehatzik egin.


230

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

Osasun arretako zerbitzuetatik honako hauek eskatzen dira:

/ Trebakuntzako eta kultura arteko bitartekaritzako jarduera gehiago abian jartzea./ Koordinaziorako eta komunikaziorako bideak irekitzea udalerriko beste esparru eta profesionalekin, hala nola gizarte zer-bitzuekin./ Kontsulta denbora handitzea, hizkuntzak eta kultura kode desberdinek eragindako zailtasunei aurre egin ahal izateko./ Familia antolakuntzari dagokionez, prestakuntza eta informazio neurriak abian jartzea.

Udal esparruetatik honako hauek eskatzen dira:

/ Atzerritarrak iristen direnerako informazio eta orientazio puntua ezartzea egokia den aztertzea./ Informazio bideak hobetzen lan egitea, talde horri dagokion informazio tradizionalari egozten zaion iluntasunari aurre egiteko./ Gizarte langileen presentzia handitzeak alean eta banako esku hartzearen eskemak gainditzea, ez baitituzte kontuan hartzenerabiltzaileen gizarte eta familia sistema./ Integrazioari kultura arteko ikuspegitik ekitea, batez ere hezkuntzari loturiko gaiei dagokienez./ Hezkuntza komunitateak jarrera ezohikoak hautemateko eta haurrak dagokion instantziara bideratzeko duen ardura nabar-mentzea./ Iritsi berriak hezkuntza esparruan txertatzeko planak edo programak taxutzea, bertako biztanleen nahitaezko esku hartzeaahaztu gabe. / Helduentzako hezkuntzako eskolen ordutegia zabaltzea, lana eta prestakuntza bateratzeko zailtasunak gertatzen direneanikasketak alde batera uzten baitira./ Biztanleria orokorrari eskaintzen zaizkion kultura zerbitzuak (kiroldegiak, kultura ikasgelak, liburutegia, museoa, antzokia, eus-kaltegia, eta abar) erabil ditzaten, etorkinak edo bezeroak erakartzeko modua aztertzea./ Bizitza kulturala artikulatzeko bideak irekitzea, nahitaez elkarteetan oinarritzen ez direnak, edota taldeen elkartegintza sus-tatzea.

Alderdi politikoek honako hau eskatzen dute

/ Taldeen arteko topaketak sustatzea eta kulturetan sakontzea. / Euskal Herriko ohiturak eta hizkuntzak hurbiltzea.etorkinak baztertzea ekar dezaketen komunitate itxiak sor daitezen saihestea./ Bereizkeriari aurre egitea hainbat esparrutan (lana, etxea, gai publikoak, eta abar), eskubideei eta zerbitzu publikoei buruzkoinformazio kanpainen bitartez./ Elkartegintza eta partaidetza sustatzea, prozesu egonkorraren eta jarraituaren bitartez.

Sindikatuek honako hau eskatzen dute:

/ Berdintasunez tratatzea/ Elkarrenganako errespetua eta kultura ikaskuntza/ Elkartegintza sustatzea/ Lanbide heziketa erraztea/ Langile guztien eskubideak aldeztea eta informazioa ematea


231

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

Etorkinen elkarteek honako hau eskatzen dute:

Partaidetza aukera gehiago eta presentzia handiagoa espazio publikoetan; hain zuzen ere, elkarte guztiek eskatzen dute hori.etxebizitza eta lan baldintzak hobetzea premiazko neurri gisa, hori etorkinentzako pribilejioa izan gabe, ondorio negatiboak izanbaititzake.

Etorkinek honako hau eskatzen dute:

/ Gaztelania ikasteko programa aurreratuak garatzea bai helduentzako eta bai adin txikikoentzako, programazioan eta ordute-gietan taldearen beharrak kontuan harturik, lana eta prestakuntza bateratu ahal izateko.

/ Seme-alabak beren identitate, kultura eta hizkuntzan hezi ahal izateko baliabideak, hemen hezten eta hazten diren bitartean.

/ Immigrazioa lan merkatuaren arabera erregulatzea, fluxuak kontrolik gabe handitzeak eragindako zailtasunak saiheste aldera.

/ Ekitaldiak antolatzea, etorkinek berek bertako biztanleei erakutsi ahal izateko beren bizimoduak eta kultura pertzepzioak, inte-grazioa errazteko eta bazterkeria jarrerak desaktibatzeko.

/ Erraztasun handiagoak tokiko kirol taldeetan eta udal instalazioetan parte hartzeko, askotan dokumentazio faltak hori zailduegiten baitu.

Iritsi berriei estaldura handiagoa eskaintzea, batez ere ostatu hartzeko lehen tokiari dagokionez.


232

TO

KIK

O IM

MIG

RA

ZIO

PL

AN

AR

EN

AU

RR

ET

IKO

DIA

GN

OS

TIK

OA

ERREFERENTZIA BIBLIOGRAFIKOAKETA DOKUMENTALAK

Monografiak

/ ACNUR: Los refugiados en cifras, 2001. ( www.acnur.org.)

/ BARRERE, M.A., CAMPOS, A., EZQUIAGA, F.J. eta IGARTUA, J. (1998): Lecciones de Teoríadel Derecho. Valentzia, Tirant lo Blanch

/ BLANCO, C. (1993). “The new hosts: the case of Spain”. International Migration Review, 27.liburukia, 1. zk.a; 169-181.

/ BLANCO, C. (2000): Las migraciones contemporáneas. Madril, Alianza.

/ BLANCO, C. (2001) “La integración de los inmigrantes. Fundamentos para abordar una polí-tica global de intervención”. Migraciones, 10 (207-248)

/ BLANCO, C. (2002) “La gestión de los flujos migratorios. Algunas cuestiones previas entorno al caso español”, Mediterráneo Económico 1 (225-245).

/ CASTLES, S. Y MILLER, M.J. (1993) The Age of Migration. International PopulationMovements in the Modern World. Londres, Macmillan Press.

/ COPPEL, J. et al. (2001). Trends in immigration and economic consecuencies. OCDE, WorkingPapers (ECO/WKP 2001-10). ( www.ocde.org.)

/ DIEZ, L. (2000): “El régimen jurídico de la inmigración en España: contexto, texto y pretex-to”, en Documentación Social, 121; 161-182.

/ EUROSTAT (2000): Push and Pull Factors of International Migration. A Comparative Report.Luxenburgo.

/ EUROSTAT. European Social Statistics. Migration (2000 edition). Luxenburgo, EuroparBatasuna.


233

AT

ZE

RR

ITA

RR

EN

IMM

IGR

AZ

IOA

DU

RA

NG

ON

/ IOE , colectivo (2000): “Panorámica de la inmigración en España”, DocumentaciónSocial lanean, 121; 73-90.

/ MARTIN, P. Y WIDGREN, J. (1996) International Migration: a Global Challenge.Washington, Population Reference Bureau.

/ MEISSNER, D. Et al. (1993) International Migration. Challenges in a New Era. NY,The Trilateral Commission.

/ NAÏR, S. (1998). “El desplazamiento del mundo”. S. NAÏR Y J. DE LUCAS: El desplaza-miento en el mundo. Inmigración y temáticas de identidad. Madril, IMSERSO.

/ OCDE (1998) . Immigrants, Integration and Cities: exploring the links. Paris, OCDE.

/ OCDE (2000), Globalisation, Migration and Development. Paris

/ OIM, Organización Internacional para las Migraciones (2001): Informe sobre lasmigraciones en el Mundo en 2000.

/ SOPEMI. Trends in International Migration. (2000 edition). Paris, OCDE.

/ TAPINOS, G. eta DELAUNAY, D. (2000). “Can one realy talk of the globalisation ofmigration flows?”. OCDE, Globalisation, Migration and Development. Paris. (35-58).

/ NAZIO BATUAK (1998): International Migration Policies. New York.

/ VVAA, La nueva regulación de la Inmigración en España, Tirant lo Blanch, Valentzia,2000.



Documents

LA INMIGRACION EXTRANJERA EN DURANGO · 2009-11-10 · ERREFERENTZIA BIBLIOGRAFIKOAK ETA DOKUMENTALAK 232 inmigrazioa 13/7/07 11:05 Página 9 / Taulen eta grafikoen aurkibidea GRAFIKOAK